1
به نام یگانه معمار هستی
معماری سبز
بام سبز
معماری سبز
بام سبز
معماری سبز چیست؟
نگاهی به کاربرد معماری سبز در زندگی شهری
معماری سبز را بیشتر با اصطلاح «معماری پایدار» می شناسیم ؛ اصطلاحی کلان که به شرح تکنیک هایی در طراحی معماری می پردازد که همسو با نگرش های زیست محیطی بوده و با ایده احترام به طبیعت شکل گرفته است.
معماری سبز، در حقیقت روند تازه یی نیست ؛ چرا که در بسیاری از تمدن های باستانی و معماری های سنتی از جمله معماری سنتی ایران به صورتی بنیادین وجود داشته است. همچنین نمونه بارز و سیستماتیک آن را می توان در «علم فنگ شویی» یا همان «هنر چیدمان چینی» دید.
امروزه در پی پیامدهای منفی جهان صنعتی ، نظیر آلودگی روزافزون هوا و محیط زیست ، کاهش منابع طبیعی و بحران انرژی ، حفظ و پاسداری از منابع طبیعی جهان به یکی از مهم ترین دغدغه های انسان عصر حاضر تبدیل شده است.
اما معماری سبز با جست و جوی راهی برای به حداقل رساندن اثرات منفی ساختمان ها بر محیط زیست در حقیقت تلاشی است برای هم آوایی و همسویی با طبیعت از طریق افزایش کارایی و بهینه سازی در مصرف مصالح ، انرژی و گسترش فضا.
بدین ترتیب در معماری سبز به جای دشمنی با طبیعت ، انرژی های آن را مهار کرده و به بهترین شکل در ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرد.
دستیابی به چنین هدفی با اندک نگرشی ممکن می شود به عنوان مثال در یک ساختمان سبز و همراه با طبیعت از مواد و مصالحی استفاده می شود که برای طبیعت زیان نداشته و نه تنها آن را آلوده نمی کند ، بلکه قابل برگشت به چرخه طبیعت است. ساختمانی که با استفاده از مصالح پیرامون خود و در عین حال به گونه ای مستحکم بنا شده باشد ، خود جزیی از طبیعت می شود.
همچنین جهت یابی ساختمان با توجه به جهت بهینه تابش خورشید و با هدف حداکثر استفاده از نور طبیعی و کسب انرژی رایگان (به عنوان مثال تجهیز بنا با آبگرمکن خورشیدی و مولد برق نوری) است. ولیکن آنچه در این گونه ساختمان ها به خصوص دارای اهمیت است فراهم کردن راه و امکانی برای ورود طبیعت به بنا است که می تواند مثلاً با ایجاد برش هایی در حجم و پر کردن آن با فضای سبز انجام شود .
در استقرار چنین ساختمانی ، فراهم کردن دسترسی آسان به حمل و نقل عمومی و از جمله دوچرخه و پیاده رو مناسب مد نظر قرار می گیرد ؛ چرا که بدین ترتیب استفاده از اتومبیل به حداقل خواهد رسید.
فراموش نکنیم طراحی ساختمان های سبز به صورت منفرد و تک به تک اگرچه خوب است ولیکن کارساز نیست و باید همزمان با یک طراحی شهری سبز انجام شود؛ چرا که طبیعت متشکل از لکه های سبز جدا از هم نیست بلکه پوشش سبز گسترده ای است که باید شهر را در بر بگیرد.
امروزه در دنیا تلاش های زیادی در این راستا صورت گرفته است . از اختصاص جوایز ارزنده به ساختمان های سبز گرفته تا سرمایه گذاری روی طرح هایی که بعضاً برخی از آنها پروژه هایی عظیم و شگفت انگیزند . از آن جمله می توان به طرح شهر «سنگاپور» اشاره کرد . هدف این پروژه دستیابی به حداقل آسیب ممکن به محیط زیست است.
بام سبز
یک بام سبز، بامی است که مقدار یا تمامی آن با پوشش گیاهی و خاک ، یا با محیط کشت روینده ، پوشانده می شود . لفظ بام سبز همچنین می تواند برای بامهایی که مفاهیم "معماری سبز" را مد نظر قرار می دهند ، نظیر پانلهای خورشیدی و یا صفحات فتوولتائیک ، بکار رود .
تاریخچه کاربرد بام های سبز
بامهای سبز مدرن که از سیستم لایه های پیش ساخته تشکیل می شوند ، بالنسبه پدیده ای نو می باشند . این نوع بامها در دهه 1960در آلمان توسعه و به بسیاری از کشورهای اروپا گسترش یافتند . بر اساس برآوردهای موجود ، امروزه حدود 10 درصد از کل بامهای آلمان، بام سبز می باشند . ایلات متحده نیز بامهای سبز قابل توجهی دارد ، اما تعداد آنها به اندازه اروپا نیست.
معایب بام های سبز
برخی پیامدهای منفی استفاده از بامهای سبز به شرح زیر است :
نیاز به تقویت سازه بام های موجود برای استقرار بام سبز و وجود این حقیقت که اغلب این بام ها برای حضور انسان طراحی نمی شوند.
در برخی موارد، تطبیق طراحی این بامها با شرایط اقلیمی منطقه کاری دشوار است. بامهای سبز همچنین نیازمند معیارهای سازه ای قابل قبول می باشند . بسیاری از بام های موجود، بدلیل بار وزن ملزومات خاک و گیاهان برای دارا بودن بام سبز مناسب نیستند.
متمرکز و فشرده
متمرکز و فشرده
متمرکز و فشرده
نیمه متمرکز
اجزای تشکیل دهنده بام های سبز
بطور کلی اجزا عمده تشکیل دهنده یک بام سبز را می توان مطابق شکل زیر نشان داد :
سازه بام
غشا بام
محافظ غشا بام
عایق
زه کشی – هوادهی – انبار آب و محافظ ریشه
محیط کشت
گیاه
فناوری های معماری پایدار
پنجره نافس یک سیتم تهویه جدید و پیشرفته در پوسته ساختمان هاست که با وجود ارائه محصول آزمایشی آن ، هنوز وارد بازار فروش نشده است . این مبادله گر جدید حرارتی هوا – هوا ، بسیار جمع و جور، 05/1 کیلو گرم وزن داشته و به راحتی در ظرفشویی قابل شستشو می باشد . در غلظت CO2داخل اتاق فعال شده و می تواند به عنوان یک آژیر حریق در مواقع ضروری عمل کند .
ابعاد سری جدید این پنجره 750*٢٠٠*180 میلی متراست که می تواند در قاب پنجره یا دیوار خارجی نصب شود . بعد از تست نمونه اولیه در ایسلند و هلند ، پیش بینی راندمان 95٪ انتقال حرارتی جواب داد . در20 درجه اختلاف حرارتی مابین هوای درون و بیرون دو فن 4 واتی با توانایی تبادل حرارتی 50 متر مکعب بر ساعت ، 320 وات ، انرژی حرارتی ذخیره می کنند . تجهـیزات برقی سـنتی با راندمـان ٤٠% دارای ظرفیت ذخیره انرژی 300 واتـی می باشد . بنابراین کل بازده انرژی پنجره نافس (جعبه ای) ٨٩% است
در این سیستم مبادله کننده حرارتی مفتولی تنها ۱٨ پاسکال اختلاف فشار دارد و فن این پنجره های نافس در نمونه اولیه ، حدود 30 dbصدا ایجاد نمود که باید در نمونه های بعدی مدنظر قرار گیرد . تعدادی از موانع و مشکلاتی که در سیستم های تاسیساتی امروزی به وضوح دیده می شوند عبارتند از :
کیفیت هوای بیرونی
بررسی کیفیت هوای درونی خانه های شخصی در هلند نتایج قابل ملاحظه ای در پی داشته است . براساس تحقیقات Evert Hasselaar در٥٠٠ خانه درگروه های مختلف، این نتیجه حاصل شد که ۳⁄۲ خانه هایی که دارای تهویه مکانیکی بودند ، ظرفیت تهویه به علت کثیفی حدود 10% در سال کاهش می یافت و نیز به دلیل آزار و اذیت صوتی موتور گاهی تهویه مکانیکی قطع می شد.
کشف دیگر این بود که در ٥⁄٤ خانه ها ، تهویه طبیعی دراتاق خواب اصلی کوچک 2 نفره داشتند که در ۲۹% این خانه ها به خاطر سروصدای ترافیک، حتی درشب پنجره ای برای بازشدن نبود. غلظت CO2 بسیار بالا و گرد وخاک ریز زیادی درخانه ها یافت می شد. همچنین حمامی که 3 بار در روز برای دوش گرفتن استفاده می شد عموما" تهویه بسیار کوچکی برای خشک شدن داشت و این باعث نمایان شدن لکه های سیاه می شد. نکته دیگر این بود که اختلاف شاخصی بین حمام های داخلی و حمام هایی که تنها یک پنجره در دیوار بیرونی داشتند وجود نداشت و دیوارهای سفالی حمام ها که تا سقف کشیده شده اند ساده تر تمیز می شدند .
تاسیسات موجود با کارایی کم:
مطالعه درمورد تهویه موجود درساختمان های مسکونی ، تجاری و صنعتی هلند نشان میدهد که تفاوت بسیاری بین نتایج پیش بینی شده و آنچه که درعمل حاصل می شود وجود دارد . عوامل موثرعبارتند از ایده ، طراحی ، ذخیره ، اجرا ، کنترل ، تطبیق ، استفاده و نگهداری و….
در هر مرحله اشتباهاتی که درابعاد بزرگ مستقر می شوند ، وجود دارد. (شکل1 )
در فاز مفهومی معمار باید آب وهوای درونی را در مقطع عرضی مرسوم طراحی کرده و آن را به مدیر و مشاوران تاسیسات توضیح دهد. در عمل به مهارت زیادی نیز احتیاج است
تمام سیستم های حرارت، تهویه، سیستم تصفیه هوا بدون مکانیابی توسط مشاوران طرح می شود که معمولا" در سقف های کاذب مخفی میشوند و سقف کاذبی که برای پنهان کردن داکت های هوا استفاده می شود، حدود حجم ساختمان را تسخیر می کند. (شکل2)
شکل 1. نصب استاندارد ، مقطع عرضی سقف کاذب
شکل ٢:تهویه در پوسته ساختمان ، 15٪حجم ساخت کمتر
بازبینی تاسیسات
تاسیسات موجود در خانه ها در عمل به دلیل صدای آزار دهنده و کثیف شدن سریع مبادله کننده حرارتی پشت دریچه فولادی در اتاق، زیر سقف و… مورد استقبال ساکنین قرار نمی گیرد. تاسیسات بزرگتر معمولا" مداوم تر بوده ولی به فضای بیشتری احتیاج دارند و حرارت زیادی تولید می کنند که این به معنای راحتی کمتر و قیمت ساخت بالا و حداکثر بار گرمایی و سرمایی می باشد .
مصرف و نگهداری
دوره مصرف طولانی درقبال پیشبرد خوب می باشد. بررسی تحقیقات نشان می دهد که مبادله کننده حرارتی درخانه ها با سیستم تهویه تعادلی به سختی نگهداری شده وبا گرد و خاک مسدود می شود. همچنین 3/2 تهویه مکانیکی که در آئین نامه ها مشخص شده است عملاً موجب تامین جریان هوای آزاد ساختمان های تازه ساخت نمی شود.عموما مصرف کننده ها هیچ اظهار نظری راجع به تا سیسات مکانیکی ندارند و در ساختمان های بزرگ از نظر تهویه مکانیکی، ساختمان هایی تنفرانگیز برای مردم تلقی می شوند که احساس حبس در تکنولوژی نامناسب را دارند که این حس با تعبیه پنجره ای بازشو حل می شود
تهویه جدید با راندمان بالا
دوباره از ابتدا شروع میکنیم؛ یک ساختمان خوب، یک معماری پایدار است و تا سیسات مهمان های آرام و هوشمند آنند. سالهاست راجع به ایده ساخت پنجره نافس فکر شده است و اینکه چگونه قابل دسترسی می باشد و یا به چه فرمی است ، هنوز به طور کلی شناخته نیت.
ابعادی برای قاب پنجره انتخاب شده که هماهنگ با عمق دیوار مرکب دو جداره و ایزولاسیون سنتی بیرونی باشد .
پنجره نافس دارای سه جز اصلی است: سیستم تهویه تعادلی با دو فن سیستم کنترل هوشمند مبادله کننده حرارتی مفتولی با جریان متقابل
نمونه اولیه شامل یک ترکیب شفاف مبادله کننده حرارتی با جریان متقابل به ابعادmm80*180*450 می باشد که کمتر از kg 1 وزن دارد و مبادله کننده حرارتی مفتولی به راحتی برای شستشو در ظرفشویی های استاندارد جای میگیرد.
شکل5: مقطع عرضی شماتیک ساختمان در موقعیت اقلیمی هلند در زمستان- اقلیم سرد
شکل 6: استفاده از پنجره نافس در ترکیب با صفحات خنک کننده بسیار کار آمد تر از تصفیه هوا می باشد- اقلیم گرم
ابعاد سری اول نمونه 750*٢٠٠*180 میلی متر می باشد . پنجره نافس با تعبیه تهویه مکانیکی تعادلی در کنار تهویه طبیعی کار آرایی بهتری از خود نشان می دهد.
سنسور CO2 در غلظتppm ٥٠٠ به طوراتوماتیک روشن می شود؛ همجنین در غلظت 1200ppmیک علامت نوری مشاهده می شود و وقتی که غلظت به 1700ppm رسید یک علامت صوتی به معنی باز شدن حتمی درها و پنچره ها برای سالم نگه داشتن هوای درون شنیده می شود .
تصاویری زیبا از بام های سبز:
ممنون از توجه شما…
28