مبانی نظری شهرداری الکترونیک، طراحی، ساخت و فرآیند استقرار شهرداری الکترونیک، رویکرد الگوبرداری

مبانی نظری شهرداری الکترونیک، طراحی، ساخت و فرآیند استقرار شهرداری الکترونیک، رویکرد الگوبرداری، ارزیابی بسترهای توسعه الکترونیکی

بخش اول: مبانی نظری شهرداری الکترونیک
12
2-1- مقدمه
12
2-2- تبیین و بسط مفهوم شهرداری الکترونیک
13
2-3- کارکردهای فناوری اطّلاعات در شهرداری الکترونیکی
15
2-4- ویژگی های یک شهرداری الکترونیکی کارآمد
17
2-5- زیرساخت های لازم برای توسعه شهرداری الکترونیک
19
2-6- مزایای کلی شهرداری الکترونیکی
19
عنوان
صفحه

بخش دوم: طراحی، ساخت و فرآیند استقرار شهرداری الکترونیک
21
2-7- طراحی و ساخت شهرداری الکترونیکی
21
2-8- متدلوژی پیاده سازی و تکامل شهرداری الکترونیکی
22
2-9- فرآیند راهبردی در استقرار پروژه شهرداری الکترونیکی
23
2-10- مقوله امنیت در شهرداری الکترونیک
24
بخش سوم: رویکرد الگوبرداری
25
2-11- مقدمه
25
2-12- معرفی چند شهر الکترونیکی نمونه در سطح دنیا
26
2-12-1- شهر الکترونیکی بریزبان
27
2-12-2- شهر الکترونیکی بوستون
28
2-12-3- شهر الکترونیکی ایندیاناپلیس
30
2-12-4- شهر الکترونیکی لندن
30
2-12-5- شهر الکترونیکی تورنتو
33
2-13- بحث و بررسی برنامه های راهبردی شهرهای مختلف جهان برای تحقق شهرداری دیجیتالی
34
2-13-1- شهرداری دیجیتالی شهر تورنتو
34
2-13-2- شهرداری دیجیتالی شهر لندن
36
2-13-3- شهرداری دیجیتالی شهر هنگ کنگ
38
2-13-4- شهرداری دیجیتالی شهر سئول
39
2-13-5- شهرداری دیجیتالی شهر کوالالامپور
40
2-13-6- شهرداری دیجیتالی شهر سنگاپور
42
2-13-7- شهرداری دیجیتالی شهر نیویورک
43
2-14- مقایسه وتحلیل شهرداری های دیجیتالی برتر
44
عنوان
صفحه

2-15- نمونه هایی از شهرداری های ایران که در راه الکترونیکی شدن گام برداشته اند
48
2-15-1- شهرداری الکترونیکی اصفهان
48
2-15-2- شهرداری الکترونیکی مشهد
52
2-15-3- شهرداری الکترونیکی تبریز
53
2-15-4- شهرداری الکترونیکی کازرون
57
2-15-5- شهرداری الکترونیکی مرند
58
بخش چهارم: ارزیابی بسترهای توسعه الکترونیکی
61
2-16- مقدمه
61
2-17- مفهوم بسترهای توسعه الکترونیکی
62
2-18- اهداف مرتبط با بسترهای توسعه الکترونیکی
63
2-19- اهمیت ارزیابی بسترهای توسعه الکترونیکی
64
2-20- محورهای اصلی بسترهای توسعه الکترونیکی
65
2-21- مولفه های بسترهای توسعه الکترونیکی
66
2-22- فرآیند مرتبط با بسترهای توسعه الکترونیکی
67
2-23- ارزیابی بسترهای توسعه الکترونیکی
68
بخش پنجم: پیشینه تحقیق
71
2-24- جمع بندی فصل
75

بخش اول: مبانی نظری شهرداری الکترونیک
2-1- مقدمه
امروزه با ورود به هزاره سوم و شروع عصر مجازی و با قدم نهادن به حیطه نانو تکنولوژی و ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات، جوامع دچار تغییرات بنیادین و اساسی شده اند. ایجاد شهر الکترونیک و قدم گذاشتن در مرحله فناوری اطلاعات نیز یک فرصت انکار ناپذیر است. شهر الکترونیک، دسترسی الکترونیکی شهروندان به شهرداری، ادارات دولتی، بنگاه های اقتصادی و کلیه خدمات شهری به صورت شبانه روزی را فراهم می کند. این شهر عاملی در جهت ایجاد سازمان های شیشه ای است به طوری که تمام کارکردها و هدف های سازمان به طور شفاف قابل ملاحظه باشد، این شهر از بستر پیشرفته اطلاعات مخابراتی برخوردار است به صورتی که می توان از طریق کامپیوتر با خانه ها، مدارس، ادارات، دوستان و غیره ارتباط برقرار کرد.
از طرف دیگر در حالتی خاص تر مفهوم شهرداری الکترونیک به میزان زیادی با مفهوم شهرالکترونیک عجین است. شهرداری سازمانی است که وظیفه ساماندهی و رسیدگی به امور شهر را به عهده دارد. این امور شامل کلیه امور مربوط به ساخت و ساز٬ حمل و نقل و ترافیک٬ نظافت٬ فضای سبز و… می شود. در واقع شهرداری مجموعه ای از ساز و کارهای مرتبط و درگیر با شهر و شهرنشینی است که هدف از این ساز و کارها تامین و رفع نیازهای مادی و معنوی شهروندان است. شهرداری ها یکی از مهمترین ارکان نهادهای دولتی هستند که به نوعی بیشترین ارتباط مردم در زمینه های امورات دولتی با این سازمان است، از این لحاظ پل ارتباطی خوب بین شهروندان و ارگان دولتی است و امکان مشارکت مردم را در فرآیندهای مدیریت شهری فراهم می سازد. شهرداری الکترونیک امکان دسترسی شهروندان به پایگاههای داده خدمات شهرداری، به صورت 24 ساعته و 7 روز هفته را فراهم می آورد. شهرداری الکترونیک با بهره گیری از فناوری اطلاعات، با تغییر در معماری ساختار خود و با ساده سازی رویه ها و قوانین و مهندسی مجدد فعالیت ها و شفافیت رویه ها و ارتباط موثر با شهروندان، خدمات خود را در حوزه وظایف شهرداری به صورت قابل دسترس و امن به شهروندان ارایه می کند. از این طریق نه تنها مدیریت دولتی به شکل مناسبت تری اعمال می شود بلکه فاصله بین دولت و شهروند کم شده رضایت مندی شهروندان از خدمات دولتی متمرکز افزایش یافته و مفهومی چون شهر الکترونیکی در جامعه نقش می گیرد. از آنجایی که شهرداری ها قسمت عمده ای از فعالیت سازمان ها را در شهر ها عهده دار و در هر نوع برنامه ریزی و تصمیم گیری مدیریت شهری، سهم عمده ای را دارا هستند، می توانند کانون راه رسیدن به شهر الکترونیکی باشند.
شهرداری مناسب ترین مجموعه ای است که از آن می توان به منظور برنامه ریزی برای بهره برداری جامع از فناوری اطلاعات استفاده کرد. در حال حاضر توسعه شهرداری ها به پارامترهای دیگر نیز وابسته شده که یکی از آنها شبکه جهانی) اینترنت( می باشد. شهرداری ها به طور کلی مراکز جغرافیایی تجمع انسان ها و فعالیت ها و خدماتی است که توسط آنها انجام می شود. به همین دلیل است که نحوه آرایش عناصر شهرداری و شکل امروزی شهرنشینی برای مردم بسیار آشنا است.به گونه ای که تا دو دهه دیگر بدون تردید با توسعه و به کارگیری کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات بخصوص در حوزه شهرداری، شکل و محتوای روابط فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در شهرها، کشورها و در سطح جهان تغییر اساسی خواهد کرد.
عصر مجازی نهایت توسعه اصول و کاربردهای فناوری اطلاعات در فضای سه بعدی است که به انسان فرصت می دهد تا بدون حضور فیزیکی و به صورت مجازی، بسیاری از امور زندگی خود را در هر نقطه دلخواه و مورد نظر انجام دهد. به طور یقین گسترش عصر اطلاعات و سمت گیری به سوی جامعه اطلاعاتی که امروزه با توسعه سریع و خیره کننده فناوری های پیشرفته همراه شده است جهان را به سوی چهارمین موج تغییر یعنی عصر مجازی رهنمون می کند.
در این فصل تلاش شده است تا با جستاری بر ادبیات شهرداری الکترونیک، ضمن تشریح مفهوم، جزئیات و مدل های موجود، مولفهها و شاخصهای ضروری آن شناسایی و در راستای موضوع تحقیق (مطالعه بسترهای استقرار و توسعه شهرداری الکترونیک در شهر زاهدان با رویکرد الگوبرداری)، مورد استفاده قرار گیرد.

2-2- تبیین و بسط مفهوم شهرداری الکترونیک
گستردگی و پیچیدگی مسائل شهری و رشد و توسعه روزافزون شهرها، مدیریّت امور شهر را به وظیفهای دشوار تبدیل نمودهاست. علاوه بر موضوعاتی همچون محیط زیست، حمل و نقل، ایمنی و برنامه ریزی شهری، یکی از عوامل مهمی که تاثیر فزاینده و تعیین کنندهای بر عوامل سازنده شهری دارد، مدیریّت شهری است. اگر شهر همچون سازمانی در نظر گرفته شود، لازم است که در راس آن عنصری برای برنامهریزی آینده و اداره امور کنونی قرار گیرد. این عنصر را میتوان مدیریّت شهر نامید. مسائل بسیاری در شهرها وجود دارد که برای حلّ آنها و پاسخ به درخواستهای موجود در عرصههای زندگی جمعی، وجود مدیریّت شهری را ضروری مینماید. این موضوع به خصوص در مسائل خدماتی و عمرانی عمومی جنبه ویژه پیدا میکند. لذا اموری مانند تامین بهداشت و نظافت محیط شهر، ایجاد و حفظ فضای سبز، تامین ایمنی شهر و شهروندان، نیازمند وجود سازمانی با تشکیلات مشخّص است تا مدیریّت شهر به نحو مطلوب صورت گیرد. بدینسان مدیریّت شهری به معنای سازماندهی عوامل و منابع برای پاسخگوئی به نیازهای ساکنان شهر است و شامل کارکردهای برنامهریزی، اجرا، نظارت، کنترل و هدایت است که برای اعمال قدرت باید برآمده از اراده شهروندان و قراردادهای اجتماعی باشد.
علیرغم ماهیّت مشابه مفهوم مدیریّت شهری با مفهوم شهرداری به عنوان سازمان مدیریّت شهری، ناگزیر میسازد تا به مفهوم شهرداری نیز پرداخته شود. عنصر سازمانی در نظام اداره امور شهرهای کشور، سازمانی عمومی غیردولتی با نام شهرداری است. در یک تعریف میتوان گفت "شهرداری سازمانی است که سکنه یک شهر با استفاده از حقوق طبیعی خود و اختیاری که قانون به آنها اعطا نموده است، به منظور ایجاد و اداره نمودن تاسیسات عمومی، وضع و اجرای نظامات شهری و تامین نیازمندیهای مشترک محلی بهوجود میآورند و به آن اختیار و نمایندگی میدهند تا هزینه خدماتی را که بر عهده آن واگذار گردیده است با روشی منطقی و عادلانه بین سکنه شهر و استفادهکنندگان توزیع و سرشکن نموده، از آنها وصول کند ".
برابر ماده 5 قانون محاسبات عمومی کشور نیز "شهرداری سازمانی است عمومی و غیردولتی که دارای شخصیّت و استقلال حقوقی بوده و تحت نظارت شورای شهر که منتخب مردم است و نظارت دولت از طریق وزارت کشور برای انجام وظایفی که در قانون شهرداریها آمده است، تاسیس شده است. " با توجه به تعاریف ذکر شده میتوان گفت تعریف مدیریّت شهری (با توجّه به دیدگاهی که آن را مساوی با شهرداری میگیرد) عبارت است از اداره سازمانی غیردولتی که برای برآورده کردن نیازهای مشترک شهروندان در سطح شهر از طرف آنها و مطابق با قانون تاسیس میگردد و در محدوده فعالیّت خود استقلال سازمانی دارد. (حسینی، 1382)
در شهرداری های سنتی بخش عمده ای از وقت شهروندان صرف انجام فعالیت های تکراری و غیر مفید می شود. انتظار در صف ها، پیمودن مسافت های طولانی برای دریافت خدمات، معطل شدن در ترافیک های سنگین تنها بخشی از اتلاف وقت در این گونه شهرداری ها است در حالی که در شهرداری الکترونیکی به جای اینکه امور اداری به وسیله شخص چه حضوری و چه از طریق تلفن، در ساعات اداری انجام شود با استفاده از شبکه های رایانه ای،ارائه خدمات و دستیابی به اطلاعات به صورت شبانه روزی و در کل ایام هفته امکان پذیر است.
بطورکلی دولت الکترونیک، شهر الکترونیک و شهرداری الکترونیکاز جمله مفاهیمی هستند که در سال های اخیر مورد توجه عمومی قرار گرفته است. این 3 مفهوم رابطه تنگاتنگی با یکدیگر و با مفهوم شهروند الکترونیک دارند (به شکل 2-1 توجه شود). چرا که شهرداری ها یکی از مهمترین ارکان نهادهای دولتی هستند که به نوعی بیشترین ارتباط مردم در زمینه های امورات دولتی با این سازمان است، از این لحاظ پل ارتباطی خوب بین شهروندان و ارگان دولتی است و امکان مشارکت مردم را در فرآیندهای مدیریت شهری فراهم می سازد. شهرداری الکترونیکی یکی از پایه های اصلی شهر الکترونیک است و بررسی توسعه الکترونیکی شهرداری ها، توان ارزیابی آن شهرداری را برای خدمات رسانی بر خط و تمام 7 روز هفته نمایان می کند برای نیل به این اهداف پارامترهایی از قبیل کانالهای ارتباطی مردم، اهم نیازهای اطلاعاتی مردم در گروه های مختلف مدنظر است.

شکل 2-1: رابطه بین مولفه های شهر الکترونیک ( کارگر راضی، 1386)

2-3- کارکردهای فناوری اطّلاعات در شهرداری الکترونیکی
بطور خلاصه و موجز برخی از مهمترین کارکردهای فناوری اطلاعات در شهرداری الکترونیک به شرح زیر است: (Coucleis,2001)
الف) هوشمندسازی کنترل حمل و نقل و ترافیک: از این طریق میتوان اخبار و اطّلاعات جاّدهای، وضعیّت عبور و مرور، طرح و پروژههای عمران جادّهای، شمار خودروهای در حال تردد در آزادراهها و شبکههای جادّهای را به منظور افزایش ظرفیّت جادّهها، به طور لحظهای منتشر نمود. مدیریّت نظام ترافیکی با بهرهگیری از سیستم رایانهای (به عنوان مثال با استفاده از دوربینهای خودکار) میزان و حجم ترافیک جادّهها و بر روی پلها را مورد برّرسی قرار میدهد. اطّلاعات به وسیله اپراتورهای ویژه ترافیک و با استفاده از سیستم گردآوری اطّلاعات، پردازش و توزیع میشوند. رسانهای گروهی نیز از جمله رادیو به سیستم رایانهای متّصل میشوند تا امکان گزارش وضعیت ترافیک جادّهای فراهم گردد. اطّلاعات و تصاویری که در باره جریان ترافیک، آمار تصادف، ساخت و سازهای جادّهای و…. از طریق دوربینها بدست میآید بر روی وبسایت نیز منتشر میشود و مسافران امکان دستیابی به آن را خواهند داشت.
ب) بازخوردسنجی لحظهای: با استفاده از پرسشنامههای الکترونیک انجام میشود. این پرسشنامه، نوعی چکلیست از تصمیمهای برنامهریزی شده در قالب فرم نظرسنجی است. متصدّیان مربوط در سایت شهرداری، از بازدیدکنندگان درخواست میکنند تا ضمن ارائه برخی از اطّلاعات شخصی (مانند سن، محل سکونت و… ) به سوالات پاسخ دهند.
ج) دیدار و گردهماییهای مجازی با مدیران شهرداری: سامانه الکترونیکی ارتباطات مردمی، ایده "سازمان شفّاف و پاسخگو" را دنبال میکند. در صورتی که یک خط ارتباطی متقابل میان مردم و سازمان ایجاد شود میتوان آراء نظرها و افکار مردم رابیواسطه و مستمرّ دریافت کرد. در این صورت، مدیران میتوانند از تغییرات محیطی آگاه شده و متناسب با تحوّلات، فعالیّتهای لازم را پیشبینی کنند. دسترسی برابر، سریع و آسان به مدیران سطوح مختلف در سازمان، زمینهساز مشارکت واقعی مردم خواهد بود. این سامانه، ارتباط بین مردم و سازمان را آسان نموده و حرکت آزاد اطّلاعات بین مردم و نهادهای اجتماعی را میّسر میسازد. همچنین، باعث مشارکت بیشتر مردم در تصمیمسازی میشود.
د) کنترل سازههای شهرداری: سیستمهای هوشمند کنترل سازههای شهری، سطح ایمنی بنا (از نظر نوع و استحکام مصالح) و مقاومت سازهها در برابر شرایط محیطی و فجایع طبیعی را برّرسی کرده و اطّلاعات مورد نیاز را در مورد تناسب بنا با فضا عرضه میکنند.
ذ) افزایش مشارکت پذیری: شهرداری الکترونیک، مشارکت شهروندان خود را در سطوح مختلف (مشارکت در تعیین نیازها و اولویّتها، شناسائی ظرفیّتها و اجرای برنامهها و نظارت بر عملکرد مدیران شهرداری) افزایش میدهد.
م) ارائه نظام خدماتی مطلوب: توسعه فناوری در سازمان منشا تحول و اثر در نظام خدمات شهرداری خواهد بود. اطّلاعرسانی سریع و دقیق، سهولت در گردش امور، تسریع کار مراجعین، پایبندی به قوانین، مقررات و رفتار مناسب با مراجعین، برخی از ویژگیهای یک نظام خدماتی مطلوب محسوب میشود که همراه با جریان حرکت به سوی شهرداری الکترونیکی توسعه پیدا میکنند.

و) تکریم شهروندان: عوامل موثّر در رضایتمندی مراجعهکنندگان به سازمان عباتند از:
* مهارتهای انسانی
* روشهای انجام کار
* ارائه خدمات مطلوب مبتنی بر نیاز مراجعه کننده
نقش فناوری در تکریم مراجعهکنندگان به شهرداری به دلیل تاثیر آن در ارتقاء مهارتهای انسانی، اصلاح روشهای انجام کار و ارائه خدمات مبتنی بر نیاز است.
ه) سیستمهای ردیابی: استفاده از سیستمهای ردیابی الکترونیکی در خدمات شهری منجر به افزایش سطح کیفیّت خدمات، افزایش سرعت در تصمیمگیری و ارائه خدمات، کاهش هزینهها، جلوگیری از سوء استفادههای احتمالی، هدایت و کنترل بهینه ناوگان در زمان بحران و افزایش دقّت و سرعت در تحلیلها خواهد شد.
ی) نظارت همگانی بر شهرداری: هر سازمانی با توجه به مخاطبان خود در جامعه و تعاملاتی که دارد جایگاه ویژهای را برای نظارت مردم بر عملکرد سازمان در نظر میگیرد. هدایت و تنویر افکار عمومی از عملکرد سازمان، با تقویّت مبانی نظارت همگانی سازمان و بهرهگیری از مبانی نظری و سیستمی تاثیرگذار میّسر خواهد شد. یکی از روشهای مدرن نظارت بر عملکرد سازمان، نظارت بر مبنای فن و تکنولوژی است. در این روش، نظارت به صورت غیر محسوس صورت خواهد گرفت و کنترل بیشتر در عرصه نظام و از طریق نرمافزارهای مدرن انجام میگیرد. مهمّترین اثرات نظارت همگانی در شهرداری الکترونیک عبارتند از:
ایجاد فرصت برابر برای شهروندان در دسترسی به مدیران شهرداری و تحققّ رویکرد عدالت محوری
استقرار نظام نظارت دقیق و مستقیم شهروندان بر مدیران شهرداری
تشخیص تهدیدها و فرصتهای پیرامون مدیران شهرداری
فراهم شدن امکان رسیدگی دقیقتر به نظرات و خواستههای مردم در رابطه با خدمات اداری
پاسخگوئی بهتر به توقّعات و انتظارات مردم
اطّلاعرسانی دو سویه به شهروندان و مدیران

2-4- ویژگی های یک شهرداری الکترونیکی کارآمد
یک شهرداری الکترونیکی خوب آن است که بتواند به آسانی در دسترس همگان قرار گرفته و با روشی ساده ارائه خدمت کند. حذف پرونده های کاغذی و تبدیل آن به اطلاعات دیجیتالی.حذف بخش های مربوط به پاسخگویی تلفنی در سازمان.توجه به ارتباطات الکترونیک و لزوم به کارگیری آن در بخش های پاسخگویی.ایجاد محلی برای تبادل نظرات شهروندان درباره عملکرد شهردار و سازمان شهرداری. پرداخت عوارض های مربوط به نوسازی و… از طریق اینترنت.حذف روند های مربوط به پرونده های شهرداری و کاهش افزایش رفت وآمد فیزیکی به سازمان. اطلاع رسانی روزبه روز فعالیت های شهرسازی وامور مربوط به شهر از دیگر ویژگیهای یک شهرداری الکترونیکی کارآمد می باشد.بعضی از مشخصه های یک شهرداری الکترونیکی خوب می تواند به شرح ذیل باشد: (ناصری، 1387)
الف) استفاده آسان کاربران:
یک شهرداری الکترونیکی خوب باید بتواند با به کارگیری ابزار مناسب سخت افزاری، نرم افزاری و ارتباطی خوب به آسانی ارتباط مردم را با خدمات شهرداری برقرار کند.
ب) در دسترس همگان باشد: خدمات شهرداری الکترونیکی باید از طریق سایت در منزل، محل کار، کارخانه، کتابخانه، کیوسک و خلاصه از هر محل دیگر و هر زمان دلخواه در دسترس همه افراد جامعه با هر درآمدی باشد.
ج) حریم خصوصی و امن: باید استانداردها در آن به گونه ای پیش بینی شود که حریم خصوصی و امنیت مردم شهر و کاربران تضمین شده باشد.
د) نوآور و با خروجی ملموس: باید از جدیدترین و پیشرفته ترین فناوری ها استفاده کند و مرتب به روز شود تا سرعت و پاسخ سیستم همواره رو به افزایش بوده و خروجی آن برای مردم قابل لمس باشد. این وضعیت با سرعت دسترسی به اطلاعات بستگی مستقیم دارد، بنابراین باید پهنای باند دسترسی به شبکه هم در سایت اصلی و هم دسترسی شهروندان زیاد و قابل قبول باشد.
ذ) تعاملی باشد: باید اندیشه عموم مردم در آن اثر داشته باشد تا بخش های خصوصی، سازمان های غیرانتفاعی و محققین و حتی مردم عادی بتوانند با شهردار و مسوولان شهری به صورت دوطرفه در جهت بالا بردن کیفیت خدمات شهرداری هم اندیشی کنند.
م) باید کم هزینه باشد: سیستم های خدماتی الکترونیکی و برخط در یک شهرداری الکترونیکی باید به گونه ای طراحی شوند که مردم پول زیادی بابت دریافت خدمات ندهند و شهرداری هم از پس هزینه های سخت افزاری و نرم افزاری برای توسعه خدمات الکترونیکی برآید.
ی) انتقال فناوری با دقت انجام شود: در مواقعی که تغییر فناوری تاثیر جدی در سیستم می گذارد انتقال سیستم های شهرداری از وضع قدیم به جدید باید به دقت انجام شود تا کاربر هنگام مواجهه با فناوری جدید دچار مشکل نشود.

2-5- زیر ساخت های لازم برای توسعه شهرداری الکترونیک
1 – زیرساخت های مخابراتی: شامل شبکه فیبر نوری و کارسازهای مورد نیاز و شبکه های اینترنت و اکسترانت، و در اختیار قرار دادن اینترنت پرسرعت برای شهروندان، بنگاه ها و ادارات شهرداری، که در کل بر عهده وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات می باشد.
2 – زیرساخت های حقوقی: شامل سیاست گذاری های کلان حکومت و میزان اهمیت موضوع برای حکومت می باشد و نیز مجموعه قوانین در ارتباط با اجرای شهرداری الکترونیک، استفاده از آن، ایجاد بستر حقوقی و سایر موارد.
3 – زیرساخت های فرهنگی: شامل تربیت نیروی متخصص، آموزش پرسنل شهرداری که درگیر اجرای پروژه شهرداری الکترونیک می شوند، آموزش شهروندان و استفاده کنندگان خدمات شهرداری الکترونیک و تبلیغات و فرهنگ سازی و سایر موارد روانی و انگیزشی.
4 – زیرساخت های نرم افزاری: شامل مهندسی مجدد فرآیندها، تشخیص و توسعه خدمات الکترونیکی، یکپارچگی سیستم اطلاعاتی و نرم افزارهای کاربردی و در نهایت توسعه وب سایت رسمی شهرداری الکترونیک.

2-6- مزایای کلی شهرداری الکترونیکی
شهرداری الکترونیکی مزایای بسیار در زمینه نحوه ارتباط شهردار با شهروندان، شهروندان با شهردار، شهروندان و شهردار با تجار، تجار با شهروندان و شهردار، به همراه دارد.
الف: مزایای استقرار شهرداری الکترونیک در جامعه مجازی
1 – فراهم آوردن خدمات اینترنتی با کیفیت و سرعت بالا برای شهروندان: به وجود آوردن زیرساختاری مناسب جهت اتصال به اینترنت و شبکه جهانی یکی از مزایای است که توسط شهرداری الکترونیکی به دست می آید.
2 – بهبود کیفیت زندگی مردم: با تسهیل فعالیت های شهری و بهبود اوضاع اقتصادی شهر که نتیجه بهبود امور در سطح شهر می باشد و همچنین امکانات شهر، به طور خودکار کیفیت زندگی مردم رو به بهبود خواهد گذاشت.
3 – یک مرحله ای کردن ارایه خدمات به شهروندان با تعریف مناسب ارتباطات شهری توسط فناوری اطلاعات و همچنین الکترونیکی کردن آن ها دیگر نیاز به مراجعه های پی در پی به ادارات و سازمان های مختلف جهت انجام کارها وجود نخواهد داشت، بلکه تمام فرایند لازم برای انجام یک کار در شهر به یک فعالیت تقلیل خواهد یافت.
4 – ارتباط بهتر سازمان و ارگان های مختلف شهری: ارتباط سازمان ها به صورت الکترونیکی با یکدیگر و تسهیل امر مکاتبات از طریق اینترنت توسط زیرساخت های ایجاد شده بوسیله شهرداری الکترونیکی، بهبود بخشیده خواهد شد.
5 – دسترسی 24 ساعته به خدمات شهری: برقراری ارتباط مداوم شهروندان و تجار با شهرداری و بالعکس، شهردار و مسئولان شهر را هر چه سریع تر در جریان مشکلات و نواقص موجود در سطح شهر قرار خواهد داد؛ بنابراین مشکلات شهر سریع تر انجام خواهد شد.
6 – افزایش مشارکت مردم در اداره شهر: ایجاد حس مشارکت، در نتیجه، حق اظهارنظر در مورد شهر و همچنین ارتباط مستقیم با شهردار باعث می شود که شهروندان خود را در قبال شهر و جامعه ای که در آن زندگی می کنند مسئول بدانند و در نتیجه تمام سعی خود را جهت برقراری یک جامعه بهتر، به کار بندند.
7 – کاهش آلودگی هوا با کاهش ترافیک شهری با توجه به کاربرد اینترنت در فعالیت های شهری شهروندان: کاهش ترافیک به وجود آمده در نتیجه افزایش استفاده از اینترنت در انجام فعالیت های شهری به طور حتم کاهش آلودگی ایجاد شده توسط اتومبیل ها در سطح شهر را، دربر خواهد داشت.
8 – تسریع در برطرف شدن مشکلات ایجاد شده در شهر با ارتباط مستقیم شهردار با شهروندان: ارتباط مستقیم شهردار با شهروندان و مسئولین شهر باعث می شود که مشکلات شهری هر چه سریع تر به گوش مسئولین رسیده و آن ها در جهت رفع آن اقدام نمایند.
9 – صرفه جویی در وقت و انرژی: مسلما با افزایش استفاده از اینترنت در انجام الکترونیکی کارها، دو عامل مصرف وقت و انرژی، تا حد زیادی تقلیل خواهد یافت.
10 – جلوگیری از سرمایه گذاری بیشتر بر روی روش های قدیمی اداره شهر: زیرساختارهای ایجاد شده توسط شهر و شهرداری الکترونیکی، باعث می شود که سرمایه گذاری های آتی شهر، بر مبنای طرح های نوین صورت گیرد و از سرمایه گذاری بیشتر بر روی روش های قدیمی خودداری شود
11 – کاهش فساد اداری: کاستن از اختلالاتی که در امور اداری وجود دارند.
12 – افزایش نظم: افزایش نظم در فعالیت های شهر با تعریف دقیق این فعالیت ها.

بخش دوم: طراحی، ساخت و فرآیند استقرار شهرداری الکترونیک
2-7- طراحی و ساخت شهرداری الکترونیکی
به طور کلی، می توان یکسری از مسائل را برای طراحی شهرداری الکترونیکی مطرح و بررسی کرد.
در ابتدا، لازم است که خصوصیات جامعه اطلاعاتی مانند میزان سواد، اطلاعات رایانه ای و میزان علاقه به شرکت در فعالیت های فناوری اطلاعات در میان مردم شهر با دقت ارزیابی شود. همچنین، می بایست میزان منابع مالی و انسانی نیز مورد بررسی قرار گیرد و همچنین، زیربناهای تکنولوژیکی شهرداری (مانند سطح شبکه مخابراتی، ایستگاه های ارتباط با ماهواره ها و شبکه بین ا لمللی و…) ارزیابی شود. علاوه بر همه این موارد، تعیین نوع فناوری که موجب تحقق اهداف، استراتژی ها و سیاست های کوتاه مدت و بلند مدت می شود بسیار ضروری است. پس از بررسی نقاط ضعف و قوت در موارد ذکر شده، لازم است که برای تعیین پروژه ها و اجرای آن و همچنین، تعیین عوامل موفقیت یک ترتیب خاص اولویت بندی شده در نظر گرفته شود تا بتوان اجرای طرح مورد نظر را مورد ارزیابی قرار داد.
بعد از این مرحله، انجام هماهنگی بین مسوولان پروژه شهرداری الکترونیکی، صاحبان پایگاه داده، شرکت های سهامی خاص و همچنین، تعیین یک سری موسسه هاى مدنی برای به خدمت گرفتن این پروژه ها ضرورت می یابد. پس از در نظر گرفتن این عوامل، ساخت یک برنامه کامل برگرفته از یک دیدگاه واقعی و اهداف واضح و دقیق، همچنین استراتژی و تاکتیک های عملی و کارا قابل انجام است. این طرح شامل تعیین فناوری های مطلوب و اولویت ها است که می بایست در ابتدای کار به اجرا درآید. باید دقت شود که انجام طرح شهرداری الکترونیکی به واسطه افرادی که پروژه های شهرداری ( مانند پروژه های شهرسازی و پل سازی و… ) را به عهده دارند، صورت بگیرد. متاسفانه، در بسیاری جوامع مرسوم شده است که طرح ساخت پروژه های شهرداری الکترونیکی، توسط شرکت های کامپیوتری انجام می گیرد. زیرا، برنامه های نرم افزاری به بهترین شکل به صاحبان پروژه تحویل داده می شود و راه حل های جادویی با ظاهری زیبا نیز برای رفع مشکلات شهرداری پیشنهاد می گردد.
اما در زمان اجرا، مشکلات مختلفی به وجود می آید که اغلب به شکست پروژه منجر می شود. طبیعی است که علت اصلی این امر آن است که آگاهی کافی در مورد عناصر محیط برنامه ریزی شهرداری ها وجود ندارد. ضمن اینکه، انگیزه شرکت های مجری بعد از ارائه راه حل های نرم افزاری به مسوولان شهرداری و عقد قرار داد به مرور کاسته و کم رنگ خواهد شد. به خصوص زمانی که دستمزد خود را دریافت کرده باشند. اما، انگیزه های متخصصان طراحی شهرداری ( که در آن مشغول کار هستند) از زمان طراحی تا زمان اجرا تغییر نخواهد کرد. به همین دلیل، انتخاب مجریان پروژه در عمل یکی از مهم ترین بخش های پروژه است. (Zlatko, 2000)

2-8- متدلوژی پیاده سازی و تکامل شهرداری الکترونیکی
اجرای شهرداری الکترونیک در چند مرحله انجام می شود، مراحل پیدایش، ارتقاء، تعامل، تراکنش و یکپارچه سازی پنج مرحله توسعه اینگونه شهرداری ها می توانند باشند. در اجرای شهرداری الکترونیکی باید به ارائه سبک زندگی الکترونیک و در خور عصر توجه داشت و باید توجه کرد که سبک زندگی سنتی برای جامعه اطلاعاتی، تضادها و نابهنجاری های خاصی را به دنبال خواهد داشت. بنابراین یک الگوی مناسب زندگی با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه مورد نظر و مناسب در جامعه اطلاعاتی، یکی از برنامه های شهرداری های الکترونیک است.
همانطور که گفته شد در ایجاد هر شهرداری الکترونیکی مراحلی وجود دارد که این مراحل یکی پس از دیگری تکمیل شده و سبب توسعه، پیشرفت و تکامل شهرداری الکترونیکی خواهد شد، این مراحل را می توان به شکل زیر بیان کرد:
۱) پیدایش: نخستین اقدام لازم جهت ایجاد یک شهرداری الکترونیکی، تهیه سند راهبردی بر اساس مطالعات میدانی از امکانات، وضعیت موجود و بررسی تطبیقی اقدامات و تجربیات جهانی در این زمینه است. مشورت با کارشناسان و صاحبنظران حوزه ICT و تهیه زیرساخت های فنی مورد نیاز از قبیل نرم افزاری و سخت افزاری مورد نیاز است.
۲) ارتقا: در این گام پس از پیاده سازی شهرداری الکترونیکی به صورتی کاملاً ساده، امکانات و توانمندی های شهرداری برای استفاده بازدیدکنندگان، خصوصاً شهروندان توسعه خواهد یافت و سعی در برآورد حداقل امکانات مورد نیاز شهروندان در طراحی شهرداری است. بسیاری از شهرداری های الکترونیکی در جهان کار خود را با ارایه خدمات ابتدایی بر روی وب سایت ها شروع کرده و بروز کردن زیرساخت ها و آموزش کارکنان را در این مرحله انجام داده اند.
۳) تعامل: در این بخش سعی در برقراری ارتباط با سایتهای مرجع در زمینه های تخصصی و نیزدر اختیار گذاردن اطلاعات سایت در این گونه از پایگاه های اطلاعاتی است.در این مرحله، وب سایت ها و شبکه ها امکان برقراری ارتباطات دو طرفه را برقرار می سازند و مردم به راحتی می توانند با شهرداری های الکترونیکی ارتباط برقرار کنند. بعلاوه می توان امکانی را برای استفاده شهروندان دیگر شهرها از امکانات و توانمندی های شهرداری در نظر گرفت.
۴) تراکنش: در این گام با فراهم آوردن امکانات و توانمندی های مالی اقدام به پرداخت پول الکترونیکی نمود.
5) یکپارچه سازی: در این گام باید وب سایت شهرداری الکترونیکی را توسعه و گسترش داد و سرویس های مورد نیاز شهروندان را برای سرویس دهی فعال تر به آنها فراهم و یا تولید نمود. در این مرحله بعضی از خدمات مانند بانک اطلاعات شهری، از طریق اینترنت در اختیار شهروندان قرار می گیرد. در مرحله یکپارچگی، اغلب خدمات توسط وب سایت ها قابل ارایه هستند و شهروندان می توانند با استفاده از شبکه های گسترده محلی و یا از طریق اینترنت به اکثر خدمات شهری دسترسی داشته باشند. این مرحله، زمینه ساز برپایی شهرداری الکترونیکی می باشد. اغلب شهرهای برتر الکترونیکی در دنیا همچون تورنتو، برلین و بوستون در ابتدای این مرحله هستند. ایجاد سازمان ها و ادارات مجازی و سیستم اجرای کار از راه دور از برنامه های آینده شهرداری های الکترونیکی است که با اجرای آن ها مراجعه مردم به ادارات دولتی به حداقل رسیده و کارمندان نیز در هر محلی امکان انجام کار اداری خود را خواهند داشت.

2-9- فرآیند راهبردی در استقرار پروژه شهرداری الکترونیکی
ـ سند راهبردی: سند راهبردی (DFD)1 شهر الکترونیکی، نتیجه مطالعات و تحقیقاتی است که به عنوان اولین مرحله در اجرای شهر الکترونیکی با محوریت شهر الکترونیکی مورد نیاز است. تمام کشورهای موفق در توسعه شهر و شهرداری الکترونیکی، موفقیت خود را مدیون سند راهبردی مناسب به عنوان یکی از اقدامات اولیه در برنامه های چهار مرحله ای توسعه خود می دانند. چهار مرحله توسعه، بشرح زیر می باشند:
مرحله اول: 1- تهیه قانون. 2- ارایه تسهیلات اینترنت و طراحی سایت های سازمان های دولتی و بخش خصوصی. 3- ایجاد ساختار سازمانی مناسب در وزارت کشور و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور. 4- افزایش آگاهی عمومی شهروندان و کارکنان دولت به توانمندی ها تسهیلات فناوری اطلاعات. 5- تربیت نیروی انسانی متخصص در فناوری اطلاعات. 6- ایجاد شبکه، بین دستگاه های اجرائی شهری، تجهیز و ارتقاء سخت افزار و نرم افزار واحدها.
مرحله دوم: 1 – ارایه خدمات الکترونیکی به شهروندان. 2- تولید، توزیع و استفاده از اطلاعات الکترونیکی در واحدهای دولتی و خصوصی. 3- توسعه آموزش تخصصی به کارکنان دولت و آموزش های ویژه شهروندی. 4- اصلاح نظام مدیریت شهری و رویه های سنتی.
مرحله سوم: 1- ایجاد تعامل اطلاعاتی در بین دستگاه های اجرایی. 2- ایجاد تعامل اطلاعاتی بین شهروندان و دستگاه های اجرئی. 3- تدوین استانداردهای لازم.
مرحله چهارم: 1- ایجاد سیستم های عمومی یکپارچه در سطح ادارات، سازمان ها و شرکت ها. 2- ایجاد تراکنش های ویژه به صورت الکترونیکی. 3- تعامل اطلاعاتی در سطح ملی با دستگاه های دولتی و بخش خصوصی. 4- تعامل اطلاعاتی با جامعه اطلاعاتی جهان به عنوان شهروندان هزاره سوم. (کارمندان شهرداری و شهروندان)

2-10- مقوله امنیت در شهرداری الکترونیک
به طور کلی، امنیت یکی از بنیادی ترین و اساسی ترین مواردی است که به سبب وجود سیستم های اطلاعاتی مختلف، امکان دسترسی های از راه دور به اطلاعات، اشتراک اطلاعات و وجود داده های محرمانه و حساس شهروندان و کسب و کارها در شهرداری الکترونیک، توجه مدیران و بانیان آن را از یک سو و شهروندان را به عنوان کاربران الکترونیکی این امکانات از سوی دیگر به خود جلب کرده است. در این راستا تدابیر متفاوتی در رده های مختلف دولت مردان، کارشناسان و محققان فناوری اطلاعات از جمله ترویج فرهنگ آشنایی شهروندان با تدابیر امنیتی در فضای الکترونیک و افزایش آگاهی آنان از این مسائل، ایمن سازی بستر فناوری اطلاعات و رعایت استاندارهای امنیتی مناسب، ایمن سازی مکان و نحوه نگهداری اطلاعات و طراحی نرم افزارها و محیط های ایمن جهت استفاده از امکانات الکترونیکی و اینترنتی و… را می توان نام برد. (ناصری، 1387)
از آنجا که مسئولیت بخش عمده ای از زیرساخت ها و سیاست ها و بررسی مسائل امنیتی در شهر الکترونیک، وابسته به دولت ها است، لذا این امر در جهت تحقق شهرداری الکترونیک نیاز به توجه و تدابیر ویژه ای دارد.
خوشبختانه اهمیت مقوله امنیت در فضای الکترونیکی تا جایی است که در سند راهبردی پیشنهادی نظام جامع فناوری اطلاعات کشور نیز به عنوان یکی از عوامل بسیار مهم، بدان پرداخته شده، به گونه ای که اقداماتی چون: (ناصری، 1387)
• ایجاد امنیت جامعه، خانواده و اشخاص در استفاده از خدمات الکترونیکی از طریق وضع قوانین مورد نیاز برای حفظ امنیت جامعه، خانواده و اشخاص،
• طراحی و به کارگیری سازوکارهای امنیتی و حفاظتی برای حفظ امنیت جامعه، خانواده و اشخاص در فضای الکترونیکی
• آموزش شهروندان به رعایت نکات ایمنی در فضای الکترونیکی
• بهره گیری از رمز و کدگذاری به صورت گسترده در راستای صیانت از حقوق شهروندان
• برقراری امنیت فضای الکترونیکی تبادل اطلاعات کشور با استقرار نظام مدیریت و راهبری امنیت فضای تبادل اطلاعات کشور
• استانداردسازی محصولات و سازوکار امنیت حوزه فناوری اطلاعات
• توسعه و تقویت صنعت بومی امنیت فناوری اطلاعات،
• ایجاد نظام پیشگیری و مقابله با تهدیدات مختلف در این حوزه

بخش سوم: رویکرد الگو برداری
2-11- مقدمه
هر چند که تجربیات گوناگونی در رابطه با شهرهای مختلف در مورد پیاده سازی شهر الکترونیک صورت گرفته است یا هم اکنون در حال شکل گیری است، ولی نمونه های اندکی در ادبیات جهانی و ایران در این رابطه دیده می شود. در هر حال از آنجا که شباهت ها و سطوح مورد بحث در شهر سازی الکترونیک و مراحل توسعه آن با ایجاد شهرهای الکترونیک مشاهده می شود، بنابراین می توان از برخی از تحقیقات مربوط به شهر الکترونیک، مراحل گسترش و سطوح خدمات ارائه شده در آن ها تعمیم دهی آن به شهر الکترونیک استفاده کرد. از سوی دیگر، رویکرد های مرتبط با پیاده سازی شهر الکترونیک یا گردشگری الکترونیک در مناطق شهری در کشورهای مختلف متفاوت است که علت این امر را نیز شرایط خاص سیاسی و اقتصادی و وضعیت زیر ساخت های فناوری اطلاعات هر کشور و حتی شهر های موجود در آن می دانند. البته شایان ذکر است که سیاست ها و برنامه های پیش بینی شده اولیه جهت ایجاد شهرهای الکترونیک در کشورهای گوناگون می تواند مورد استفاده قرار داده شود و در مرحله تعیین و تدوین خدمات مورد نیاز شهرسازی الکترونیک و معیارها و مولفه های دیده شده در فرآیند برنامه ریزی و طرح ریزی آن ها، می توان این موارد را لحاظ کرد.
لذا در این بخش نمونه های موفق مدل های اجرا شده شهر و شهرداری الکترونیک در چندین شهر مهم دنیا معرفی و مورد مداقه و بازنگری قرار می دهد. ضمنا برخی مدل های موفق ملی هم در این بخش مورد بحث قرار می گیرند.

2-12- معرفی چند شهر الکترونیکی نمونه در سطح دنیا
بر اساس تحقیقی که در جولای سال 2000 توسط مجله آمریکایی فناوری اطلاعات Magazine wired در بین 46 شهر جهان انجام شده که نتایج براساس جدول زیر در مورد رده بندی شهرهای الکترونیک بدست آمده است.

جدول2-1: برترین شهر های الکترونیک جهان در سال2000
رتبه
نام شهر
نام کشور
امتیاز
1
دره سیلیکون
آمریکا
16
2
بوستون
آمریکا
15
3
استکهلم
نروژ
15
4
هلسینکی
فنلاند
14
5
لندن
انگلستان
14
6
رالی-دورهام-چاپل
آمریکا
14
7
کارولینای شمالی
آمریکا
13
8
تایپه
تایوان
13
9
آستن
آمریکا
13
10
تگزاس
آمریکا
13
11
سانفرانسیسکو
آمریکا
13
12
بنگلور
هند
13

2-12-1- شهر الکترونیکی بریزبان
بریزبان مرکز استان کوئینزلند و سومین شهر بزرگ کشور استرالیا به شمار می رود و جمعیت آن در حدود دو میلیون نفر است. برنامه ریزی فناورى اطلاعات در شهر بریزبان شامل:
1) برنامه ریزى استراتژیک: راه اندازی شهر الکترونیکی در بریزبان فرآیندی دو مرحله ای داشت. در مرحله اول، شورای شهر تعامل آنلاین شهروندان با هدف برخط سازی 80 درصد از تعاملات مردم با شورای شهر ( طی 4-3 ماه ) را در نظر گرفت. هدف مرحله دوم، دستیابی به شهر یکپارچه از طریق برخط سازی تراکنش های مردم با دولت- در هر دو لایه دولت (ملّی و محلّی) مورد نظر بود. ( مانند خرید دارایی جدید و تاسیس بنگاه جدید )
2) برنامه هاى عملیاتى: محتوای این شهر الکترونیکی بر وبگاه www.ourbrisbane.com شامل موارد ذیل می گردد:
الف- کسب و کارهای بر خط: از آنجا که اقتصاد شهر توسط بنگاه های کوچک ارتقاء پیدا می کند، مبلغ 505000 دلار استرالیا به منظور فراهم نمودن زمینه حضور اینترنتی بنگاه ها تخصیص داده شده است که شامل توسعه ابزارهای کسب و کار الکترونیک به وسیله مشارکت شورای شهر با سرویس دهندگان اینترنت، در برقراری حضور برخط بنگاه های کوچک بر روی وبگاه www.ourbrisbane.com است.
ب- ایجاد انجمن های برخط کمک کردن به انجمن های گروهی در حضور بر خط، خلق شبکه های مجازی و تسهیل اجتماعات مباحثه گر.
ج- مالکیت مردمی شهر: هدایت مشارکت و مباحثه مردم به عنوان قسمتی از دموکراسی الکترونیکی، که افراد و انجمن ها را قادر می سازد با صاحب نظران و سیاست گذاران تعامل کنند.
3) زیرساخت ارتباطى: الف) دسترسی به فناوری: سرویس دهندگان ارتباطات راه دور بر اساس برنامه های شهر، ظرفیت پهنای باند لازم را در دسترس عموم قرار می دهند. البته، سطح دسترسی متفاوت است. به عنوان مثال، منطقه ایتهاکا به دلیل مجاورت با دانشگاه صنعتی کوئینزلند و منطقه صنعتی منصوب به فناوری اطلاعات از دسترسی مناسب تری به اینترنت برخوردار است.
ب) دسترسی قابل حصول: مانند تدارک رایانه شخصی برای کتابخانه های عمومی. این پروژه سخت افزارهای ارزان قیمت را در اختیار افراد قرار می دهد. به عنوان مثال، شرکت رایانه سبز نسبت به فروش رایانه های دست دوم قابل استفاده با قیمت پایین-که امکان استفاده در اینترنت را نیز دارند- به اقشار کم درآمد مردم اقدام کرده است. شکل 2-2- معماری درگاه شهر الکترونیک بریزبان را نشان می دهد.

شکل 2-2: شمایی از پورتال شهر الکترونیک بریزبان

2-12-2- شهر الکترونیکی بوستون
شهروندان این شهر می توانند با مراجعه به وبسایت این شهر به دامنه وسیعی از اطلاعات که شامل رویه های کاری، مرور گزارش های رستوران ها و اطلاعات گردشگری است، دست پیدا کنند. اولین صفحه سایت این شهر کاربران را به قسمت های مختلف سایت بر مبنای اینکه از ساکنان شهر، تاجر یا توریست هستند، هدایت می کند. گردشگران می توانند در این سایت راجع به اطلاعات تاریخی شهر، محل و ساعت کاری مکان های دیدنی و مورد علاقه، اطلاعات لازم را کسب کرده و بهترین مکان ها را برای عکس برداری و فیلم برداری یادگاری پیدا کنند.
"دادگاه غذایی شهردار" یکی از مهم ترین بخش های این سایت است که در اختیارکاربران قرار گرفته و حاوی گزارش بازرسی های صورت گرفته از رستوران ها در سطح شهر بوستون و همچنین توضیحاتی درباره تخلفات آن ها و امتیاز نهایی تعلق گرفته به هر یک است. این رویه باعث شده رستوران ها کمتر تخلف کرده و مشتریان نیز رستورانی را که امتیاز بیشتری دارد، انتخاب کنند.
از سوی دیگر این سایت امکان پرداخت قبوض، مالیات و جریمه وسایل نقلیه را از طریق اینترنت و به کمک کارت اعتباری فراهم می کند. این وب سایت قابلیت سرویس دهی بالاتر از یک میلیون نفر در روز را داراست. بر اساس آخرین اطلاعات موجود میزان پرداخت مالیات وسایل نقلیه موتوری نزدیک به 300 درصد افزایش داشته و ماهانه به طور متوسط سه هزار جریمه از طریق اینترنت پرداخت شده و در طول یک سال شش هزار پرداخت در این شهر به صورت برخط (online) صورت گرفته است. جست وجوی برخط املاک، منابع و فرصت های سرمایه گذاری، فرم ثبت نام رای دهندگان، آگهی کار، وسایل گمشده، جست وجوی تسهیلات و جست وجوی مقبره ها، بخش دیگری از امکانات و اطلاعاتی است که این سایت در اختیار شهروندان شهر بوستون قرار می دهد. خدماتی که در بوستون به صورت الکترونیکی به شهروندان ارائه می شود شامل موارد ذیل می شوند:
1- جستجوی املاک بر خط 2- اطلاعات مالیات املاک
3- تقویم شهری 4- فرم ثبت نام رای دهندگان
5- شهر من بوستون 6- من چه کسی هستم
7- آگهی کار 8- دادگاه غذایی شهردار
9- وسایل گمشده 10- دولت من
11- خدمات آگاه سازی 12- مالیات وسایل نقلیه موتوری
13- تخلفات در موردتوقف در جاهای ممنوعه 14- جستجوی تجارت
15- اطلاعات جواز حیوانات خانگی 16- جستجوی تسهیلات
17- جستجوی املاک شهری مناسب برای توسعه 18- لیست سالیانه ساکنین
19- جستجوی مقبره ها 20- تماس با نماینه شهردار

شکل 2-3- نمایی از وبگاه شهر الکترونیکی بوستون را نشان می دهد.

شکل 2-3: وبگاه شهر الکترونیکی بوستون

2-12-3- شهر الکترونیکی ایندیاناپلیس
سایت این شهر به گونه ای طراحی شده است که کاربر به راحتی به قسمت های مختلفی از قبیل دولت الکترونیکی، مجمع مجازی، تجارت، گردشگری و کودکان هدایت می شوند. بخش دولت الکترونیکی این سایت در پاییز سال 1996 راه اندازی شد و امکان دسترسی 24 ساعته کاربران را در زمینه پرداخت جریمه های اتومبیل، مرور پروژه ها و پرداخت برخط مالیات فراهم می کند. شهروندان این شهر در بخش مجازی می توانند اطلاعات محل سکونت، سازمان های شهری و امنیت عمومی را به دست آورند و همچنین با وارد کردن نام محل موردنظر خود، تمام اطلاعات لازم را جهت برقراری با آن دریافت کنند. پارک تفریحی اینترنتی و آگاهی از خطرات آتش، مواردی است که در بخش کودکان این سایت قرار داده شده و کارشناسان از این قسمت به عنوان ویژگی منحصر به فرد سایت نام می برند.

2-12-4- شهر الکترونیکی لندن
لندن پایتخت کشور انگلیس در زمره شهرهایی است که در طی تلاش های دولت این کشور به سوی تبدیل به پایتخت الکترونیکی گام برمی دارد. افراد و گروه های بسیاری از مناطق مختلف در اجرای این طرح نقش ایفا می نمایند و دولت این کشور را یاری می نمایند. برخی از آنان عبارتند از:
۱- دفتر نمایندگی های الکترونیکی: این گروه در تلاش هستند که کلیه احکامی را که دولت با آنها در ارتباط می باشد به صورت الکترونیکی درآورند. کار این گروه سه جریان اصلی را پوشش می دهد:
الف- ارتباط آنلاین با دولت
ب- مقایسه موارد مطرح در این طرح در سطوح بین المللی
ج- سیاست ها، استانداردها و خط مشی ها ( شامل استراتژی استفاده از کارت های هوشمند و امضای الکترونیکی)
۲- گروه مدرن سازی: DTL کار این گروه شامل انتقال کلیه خدمات اینترنتی به مسئولین محلی، شامل دولت محلی آنلاین و دست اندرکاران و ایجاد یک پرتال محلی جهت برقراری ارتباط سریع میان مسئولین با دولت های محلی در ارتباط با اطلاعات مربوط به دولت مرکزی است.
گروه های مذکور جهت ایجاد پایتخت الکترونیکی استراتژی های زیر را ارائه نموده اند:
۱- دولت الکترونیکی ملی و چهارچوب سیاست ها و استاندارد های آن
۲- ایجاد پرتال های آنلاین شهروندی و دروازه ورودی دولتی
۳- تبیین چهارچوب استیضاح و یا سوالات رسمی دولت الکترونیکی
۴- دولت محلی آنلاین
جهت اجرای موارد فوق گروهی از طرف نخست وزیر انگلستان جهت بررسی توانمندی های سرویس های عمومی شامل سرویس های شهری و دولت های محلی برای انتقال برنامه تجدید نظر دولت، برگزیده شد ند. دایره فعالیت های این گروه در سه ناحیه زیر می باشد:
۱- بررسی سرویس های اولیه و توانایی های سازه های موجود
۲- شناسایی منابع دارایی جهت بهبود وضعیت سرویس های عمومی
۳- شناخت استعدادهای دولت های محلی
یکی از موضوعاتی که شهردار لندن در راستای اجرای این پروژه به آن اشاره نموده است، توزیع عادلانه تسهیلات فن آوری اطلاعات در سطح این شهر می باشد. در حال حاضر قشر ثروتمند و متمول از طریق اینترنت و خدمات آنلاین به انجام امور روزمره خود می پردازند. این بدان جهت است که این قشر از جامعه به خدمات فن آوری اطلاعات در منازل شخصی خود دسترسی دارند. حال آنکه در راستای ایجاد پایتخت الکترونیکی بایدامکان دسترسی برای تمامی اقشار فراهم آورده شود.

اهم پروژه هایی که در راستای اجرای طرح پایتخت الکترونیکی در این شهر انجام گرفته است به شرح زیر می باشد:
۱- خدمات الکترونیکی برای گروه های خاص اجتماعی (معلولین و افرادی که در یادگیری دچار اختلال می باشند) جهت دسترسی آنان برای اشتغال و توانا ساختن آنان
۲- ایجاد دسترسی آسان به سرویس های اجتماعی و علاقمندی های اجتماع، در محدوده های خاصی از لندن با کمک دولت مرکزی و افراد داوطلب و شرکای معین در زمینه فن آوری اطلاعات، با ایجاد یک که دسترسی به آن از طریق یک پرتال مستقل می باشد. به این ترتی ب (Extranet) اکسترانت اطلاعات و خدمات قابل دسترسی را برای ارائه یک دسته بزرگی از خدمات عمومی از طریق اینترنت با استفاده از امکانات محلی فراهم آورده اند.
۳- انجام امور مالیاتی و پرداخت ها از طریق اینترنت توسط فرم های اینترنتی و کارت های اعتباری
۴- ارائه اطلاعات در زمینه خدمات عمومی، خصوصی و داوطلبانه از طریق اینترنت به شهروندان
۵- ارائه خدمات در چهارچوب دموکراسی الکترونیکی جهت مشاوره و آشنایی عامه مردم جامعه با خدمات دولتی
۶- ارائه خدمات و اطلاعات در خارج از ساعات اداری از طریق ابزار فن آوری اطلاعات مانند اطلاعات در زمینه مسائل بهداشتی و درمانی
۷- ایجاد ارتباط صحیح و اخلاقی میان جوانان از طریق برگزاری مسابقات و تبلیغات به وسیله اینترنت وگردهمایی ها در صفحات وب
۸- ارائه خدماتی از قبیل بهبود مدیریت روابط با مشتری (CRM)
ارائه فرم های هوشمند آنلاین جهت ارائه خدمات مشورتی از طریق پروژه های خرید الکترونیکی
۹- اجرای پروژه های حمایتی مسافران و سیستم های حمل و نقل درون شهری در لندن: اهداف این پروژه فروش سریع و آسان بلیط های مسافرت های درون شهری، افزایش وسایل نقلیه عمومی، بهبود وضعیت دسترسی به اطلاعات مربوط به مسافران و سفرهای آنان، پرداخت های آسان جهت تهیه بلیط، که البته اجرای این پروژه به بخش خصوصی واگذار گردیده است.
۱۰- ارائه خدمات اجتماعی از طریق دسترسی عمومی به کتابخانه ها و مراکز یادگیری
۱۱- ایجاد امکان دسترسی تمامی اقشار مردم به کتابخانه های الکترونیکی جهت دسترسی به اطلاعات آموزشیو توانایی استفاده از کامپیوتر درIT
۱۲- در نظر گرفتن امکانات، جهت بالا بردن سطح سواد مناطق شهری
۱۳- برگزاری پروژه هایی جهت بهبود روابط میان شهروندان با شرکت ها، دولت مرکزی و بقیه ارگان هایی که با آنها در ارتباط می باشند. به این ترتیب استفاده بهینه م شتریان از خدمات از طریق اینترنت، تلویزیون دیجیتال و تلفن های همراه امکان پذیر گردیده است.
۱۴- افزایش توانایی های سازمان های مجازی از طریق ارائه کاتالوگ های. (مرادی نور، 1385)

2-12-5- شهر الکترونیک تورنتو
از نظر محققین و مجریان شهر الکترونیکی تورنتو، برپایی این امر شامل سه مرحله است:
1.طراحی، 2.پیاده سازی، 3.تثبیت.
مرحله اول: براساس دیدگاه مزبور اولین مرحله از ایجاد شهر الکترونیک طراحر ابعاد و مشخص نمودن اجزا و قسمت های ضروری است که قابلیت اجرایی داشته باشند.طی این فرایند نقاط قوت و ضعف شهر و یا به تعبیری بهتر، فرصتها و تهدیدات رو در روی شهر در فرایند عملیاتی مشخص می شود. شپس فرصتها و تهدیدات موجود با قوت ها و ضعف های مکنون در ساختار شهر انطباق داده می شود تا با شناسایی پتانسیل های موجود، تلاش شود تا از دل تهدید های ساختار فعلی فرصت هایی برای توسعه آتی فراهم گردد. پس از این مرحله، فرصتها و تهدیدات فوق مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می گیرند و بر اساس آن، معیار های لازم و اولیه برای پیاده سازی شهر الکترونیک ارائه می شوند.
مرحله دوم: در مرحله دوم بایستی زیر ساخت های لازم برای پیاده سازی شهر الکترونیک طراحی شود و از گروه های کاری متخصص در زمینه های مختلف برای عملی نمودن طرح ارائه شده در مرحله اول استفاده گردد. در این راستا باید چالش های طرح نیز مورد شناسایی قرار گیرند و با اتخاذ راهکارهای مناسب حل و فصل شوند تا بتوان شهر الکترونیک کم نقصی داشت.هدف های عمده این مرحله عبارتند از:
1. ایجاد زیرساختار سخت افزاری لازم برای پیاده کردن طرح
2. تهیه ضوابط و قوانین مرتبط با امنیت و مالکیت به عنوان بخشی از طرح
3. هماهنگ کردن بخش های مختلف شهری
4. کمینه کردن فعالیت های تکراری انجام گرفته در شهر
5. کمینه کردن زمان انجام فعالیت ها درشهر
6. کمینه کردن کارهای اداری و دفتری با استفاده از سیستم های مکانیزه و بهبود روش ها
7. یکپارچه سازی فعالیت های تجاری در پیاده سازی طرح به منظور افزایش کارایی و راندمان
8. بهینه سازی منابع موجود شهری
مرحله سوم: آخرین مرحله در ایجاد شهر الکترونیک برقراری و تثبیت آن است. هدف نهایی از این مرحله ارائه یک محیط کاملا تکامل یافته ( با توجه به مقتضیات و امکانات موجود) برای فناوری و مدیریت اطلاعات در سطح شهر است.اجرای این مرحله از نظر عملی نقطه پایانی ندارد و در هر زمان با پیشرفت در فناوری و مدیریت اطلاعات و همچنین بالا رفتن سطح نیاز های شهروندان این مرحله به مراخل تکاملی نزدیک می شود. برخی اهداف را که می توان در این ارتباط دنبال کرد عبارتند از:
1. تکامل دائمی و بهبود مستمر فناوری و مدیریت اطلاعات
2. هماهنگ نمودن فناوری های موجود با نیازمندی ها و سطح توقع شهروندان
3. دستیابی به اهداف استراتژیک و دیدگاه های آرمانی پیش بینی شده
4. برطرف کردن نیاز مندی های تجاری مختلف به طور همزمان در شهر (بمانیان، 1386)

2-13- بحث و بررسی برنامههای راهبردی شهرهای مختلف جهان برای تحقق شهرداری دیجیتالی
شهرهای کنونی در مسیر پایهگذاری شهرهای الکترونیکی، وقایع جدیدی را تجربه کردهاندکه با گذشته آنها کاملا متفاوت است. از این رو تحلیل وضعیت موجود شهرها و توسعه زیرساختهای لازم شهرالکترونیکی حائز اهمیت فراوانی است. شهرهای جهان از منظر و دیدگاههای مختلفی به تدوین برنامه شهرداری دیجیتالی پرداختهاند که در این بخش برنامههای راهبردی برخی شهرداریهای دیجیتالی شهرهای مهم جهان مورد بررسی قرار میگیرد.

2-13-1- شهرداری دیجیتالی شهر تورنتو
شهر تورنتو بزرگترین شهرکشور کانادا و پایتخت ایالت اونتاریا است. این شهر در سال 2007 میلادی در حدود 7/4 میلیون نفرجمعیت داشته است. شهر تورنتو پایتخت اقتصادی کشور کانادا و همچنین یکی از بزرگترین شهرهای مالی جهان است به طوری که هفتمین بازار بزرگ بورس سهام دنیا را به خود اختصاص داده و براساس آمار سال 2006 میلادی این شهر به عنوان یکی از بهترین شهرهای دنیا با استانداردهای بالای زندگی معرفی شده است. همچنین براساس آمار سال 2007 میلادی میزان تولید ناخالص سرانه این شهر در حدود 3500 بوده است. تورنتو یکی از شهرهای مهاجرپذیر است که این امر یکی از نقاط قوت این شهر محسوب می شود. بیش از 800000 نفر از جمعیت این شهر را افراد متخصص با تحصیلات دانشگاهی تشکیل می دهند که بسیاری از آنها مهاجر هستند. همچنین این شهر یکی از بهترین شهرهای دنیا در زمینه توسعه شبکه های بی سیم است. (جلالی، 1382)
همچنان که بیان شد شهر تورنتو یکی از بهترین شهرها در جهان است که استانداردهای زندگی در آن بالاست و از وضعیت اقتصادی مناسبی برخوردار است. از این رو در برنامه راهبردی دیجیتال خود تلاش می کند تا از فنّاوری اطلاعات برای بهبود مستمر کیفیت زندگی شهروندان و رشد اقتصادی بهره گیرد. به همین منظور شهرداری دیجیتالی تورنتو چشم اندازی را در نظر گرفته است که تا سال 2011 میلادی بدان دست یابد. چشم انداز شهر تورنتو این است که به عنوان یکی از پنج شهر برتر جهان در نوآوری، خلاقیت، آموزش، کسب وکار و سرمایهگذاری و همچنین مکان اصلی اجرای تحقیقات در زمینه فنّاوری اطلاعات در جهان باشد. (عزیز خانی، 1385)
شهرداری دیجیتالی شهر تورنتو اهداف ذیل را برای دستیابی به چشم انداز خود دنبال میکند:
* افزایش همکاری میان شرکتهای فنّاوری اطلاعات
* ارتقای بخشهای اصلی بهره برداری از فنّاوری اطلاعات در شهر
* افزایش رقابت میان صنایع و بنگاهها
* جذب و بهره برداری از فنّاوری اطلاعات در امور مختلف و ارائه خدمات شهری
شهر تورنتو برای رسیدن به این اهداف راهبردها و برنامههای متعددی را اجرا کرده که عبارتند از:
* تشکیل گروه همکاری به منظور اشتراک اطلاعات و مشارکت با دیگر سازمانها در بخش فنّاوری اطلاعات
* استفاده از فنّاوریهای جدید در ساختار شهرداری و شهر و ارائه خدمات به روز به شهروندان
* تشویق و حمایت به ایجاد مراکز مطالعاتی خصوصی
* جذب و بکارگیری بیشتر متخصصان دانشگاهی در امور مربوط به فنّاوری اطلاعات در شهرداری و سازمانها
* ایجاد درگاههای اطلاعاتی و به روز کردن محتوای آن
* استفاده از خدمات اطلاعاتی و سیستم های اطلاعات جغرافیایی برای مدیریت بهتر شهر
* تشویق بخش ها و سازمان های خصوصی به دیجیتالی کردن اطلاعات و داده های خویش
* مشارکت با بخشهای آموزشی واستفاده از پژوهشها و مطالعات متخصصان به منظور ارزیابی اقدامات خود در حوزه فنّاوری اطلاعات
* تسهیل و فراهمسازی امکانات برای استفاده تجاری از نوآوریها و پژوهشها و حمایت از مالکیت فکری
به طور کلی مهمترین مشخصه های برنامه راهبردی دیجیتالی شهر تورنتو بر زیرساختهای مناسب و قدرت اقتصادی بالای این شهر استوار است. اما برنامه راهبردی شهر تورنتو علاوه بر توجه به رشد اقتصادی به توسعه فنّاوریها، نوآوریها و تحقیقات نیز توجه ویژه ای دارد.

2-13-2- شهرداری دیجیتالی لندن
لندن بزرگترین شهر انگلستان و یکی از پرجمعیتترین شهرهای جهان و از پیشتازترین شهرها در عرصه اقتصادی است. براساس آمارهای اقتصادی لندن ششمین شهر بزرگ اقتصادی جهان و دومین شهر بزرگ اقتصادی در اتحادیه اروپا، بعد از پاریس، است. همچنین براساس آمارهای رسمی سال 2007 میلادی، جمعیت این شهر در حدود14 میلیون نفر است. (البدوی، 1386)
لندن یکی از بزرگترین مراکز کسب وکار و تجارت بین المللی دنیاست به طوری که بر اساس آمار، این شهر ششمین شهر اقتصادی بزرگ دنیا و دومین اقتصاد بزرگ در اتحادیه اروپا بعد از پاریس است. میزان تولید ناخالص سرانه شهر لندن در سال 2007 میلادی در حدود 39000 دلار بوده است. دلایل موفقیت اقتصادی این شهر بیشتر ناشی از زبان بومی انگلیسی، نزدیکی و دوستی زیاد با ایالات متحده آمریکا و نزدیکی با کشورهای آسیایی است. دیگر عوامل موفقیت این شهر وجود قانون اجرایی قوی در معاملات و تبادلات تجاری بین المللی، مالیات پایین بویژه در مورد سرمایهگذاریهای خارجی، ایجاد محیطهای کسب وکار و زیرساخت های مناسب حمل و نقل کالا همگی از عواملی هستند که به رشد اقتصادی این شهر کمک شایانی نموده اند. یکی از بزرگترین منابع درآمدی این شهر، صنعت گردشگری است، به طوری که در سال 2007 میلادی برترین شهر در بین 150 شهر دنیا در جذب گردشگر قرار داشت، این شهر در سال 2007 میلادی 6/15 میلیون بازدیدکننده خارجی داشته است. (فتحیان، 1384)
شهر لندن در عرصه فراهم سازی زیرساختهای ارتباطاتی در دنیا پیشتاز است، شهرداری این شهر سرمایه گذاری زیادی را در توسعه زیرساخت ها انجام داده است. شهر لندن برای توسعه بخش فنّاوری اطلاعات خود برنامهای راهبردی را تدوین کرده است. چشم انداز این شهر عبارت است از: یافتن راهحلهای خلاق و استفاده از فنّاوریهای جدید برای حمایتهای اقتصادی و فرهنگی از لندن و همچنین حذف شکاف دیجیتالی در این شهر. شهرداری دیجیتالی لندن قصد دارد تا سال 2012 میلادی با استفاده از فنّاوری اطلاعات به رشد اقتصادی خویش سرعت بخشد. (انعام زاده، 1385). شهرداری دیجیتالی لندن اهداف زیر را برای رسیدن به چشم انداز در نظر گرفته شده دنبال میکند.
* ارتقای کیفیت زندگی
* ایجاد اقتصاد دانش بنیاد
* افزایش رشد اقتصادی
* بهبود زیرساختهای فنّاوری
اقدامات و فعالیتهای مهم شهرداری لندن برای رسیدن به اهداف دیجیتالی شهر عبارتند از:
* سرمایهگذاری در توسعه زیرساختها، ارزیابی و بهبود و ارتقای مداوم آنها
* افزایش مهارت های فنّاوری اطلاعات کارکنان به منظور رقابت با دیگر شهرهای جهان در عرصه اقتصادی
* آموزش و اطلاع رسانی به مردم درباره خدمات فنّاوری اطلاعات
* سیاستگذاریهای جامع در فراهم سازی شرایط کار از راه دور(دورکاری) و اطلاع رسانی درباره مزایای آن
* توسعه شهر مجازی از طریق توسعه آموزش الکترونیکی، تجارت الکترونیکی و…
* حمایت از نوآوری و استفاده از فنّاوریهای جدید به منظور افزایش رقابت میان کسب وکارها و توسعه اقتصاد دانش بنیاد
* خدمت رسانی به شهروندان از طریق افزایش ابزارهای ارتباطاتی (مانند تلفن همراه و خدمات آن)، درگاههای دولتی و تشویق شهروندان به انجام کارهای الکترونیکی ( مانند خرید الکترونیکی و…)
بنابراین یکی از ویژگی های بارز برنامه راهبردی شهر لندن این است که تمامی اقدامات و برنامه های خود را حول محور اقتصادی و برای رسیدن به رشد اقتصادی تدوین میکند، توجه به رشد ناخالص این شهر این ویژگی را به وضوح اثبات میکند.

2-13-3- شهرداری دیجیتالی هنگکنگ
شهر هنگکنگ در جنوب کشور چین واقع شده و با 7 میلیون نفرجمعیت یکی از پر جمعیت ترین شهرهای دنیاست. این شهر دارای قدرت اقتصادی بسیار بالایی است به طوری که هفتمین شهر ثروتمند جهان با تولید ناخالصی در حدود 190 میلیارد دلار تا پایان سال 2006 میلادی بوده است و تولید ناخالص سرانه آن در سال 2007 میلادی در حدود 30000 دلار بوده است. (عاملی، 1383). بازار بورس هنگ کنگ ششمین بازار بورس بزرگ دنیاست. این شهر پایگاه سرمایه گذاریها و تجارتهای بین المللی است و به شدت از سرمایه گذاری خارجی حمایت میکند به طوری که در سال 2007میلادی این شهر 7/2 میلیارد دلار جذب سرمایه داشته است. (ناصری، 1387)
این شهر به منظور حفظ قدرت اقتصادی خود نیازمند ابزار قوی فنّاوریاطلاعات است و در این راستا راهبردی را برای خود تدوین کرده است. (ولوى، 1383). چشمانداز این شهر عبارت است از: استفاده از فنّاوری اطلاعات برای ارائه خدمات مشتری مدار و افزایش دستیابی، پاسخگویی و کارایی دولت و شرکا برای رسیدن به شهر دیجیتالی پیشتاز. (البدوی، 1386)
اهداف برنامه راهبردی دیجیتالی این شهر برای دستیابی به چشم انداز عبارتند از:
* خدمت به جامعه
* گسترش محیطهای الکترونیکی
* فراهم سازی اقتصاد دیجیتالی
شهر هنگ کنگ برای رسیدن به چشم انداز، اهداف و برنامه راهبردی دیجیتالی خویش در اولین گام سه اقدام مهم زیر را مد نظر قرار داده است:
الف- هنگکنگ برای افزایش کیفیت خدمات دولت الکترونیکی و گسترش کاربرد آن، مشتریان خدمات خویش را دسته بندی میکنند و برای هر دسته خدمات ویژه ای را ارائه می دهد.
ب-شهرداری هنگکنگ از توسعه بخش خصوصی به شدت حمایت میکند و از تجربیات و نظرات آنان در ارائه بهتر خدمات به مشتریان بهره میگیرد.
ج-پذیرش کسب وکار الکترونیکی و تجارت الکترونیکی را با هدف خدمت به جامعه افزایش می دهد.
دیگر اقدامات هنگ کنگ برای رسیدن به اهداف برنامه عبارت است از:
* افزایش سرمایهگذاری در فراهم سازی و گسترش زیرساختهای فنّاوریاطلاعات
* ایجاد گروههای مطالعاتی و پژوهشی به منظور بررسی موانع توسعه فنّاوریاطلاعات به ویژه در بخش آموزش، کسب وکار و کاربردهای خانگی
* استفاده از فنّاوری اطلاعات در بخش آموزش
* آموزش کارکنان و نیروی کار و به روز کردن مداوم اطلاعات آنان
* اجرای چارچوبهای قانونی دولت الکترونیکی(از قبیل حمایت از اطلاعات محرمانه و شخصی شهروندان، حمایت از حقوق مالکیت فکری، توسعه استانداردهای استفاده از داده و اطلاعات و…)
* توسعه درگاههای دولتی و تشویق دیگر بخش های خصوصی به ایجاد درگاه و ارائه خدمت به جامعه
* حمایت دولت از افراد ناتوان وکم درآمد جامعه در تهیه رایانه های شخصی و دسترسی و استفاده از اینترنت
* افزایش نوآوری و گسترش بخش تحقیق و توسعه در سازمان ها و بخش های خصوصی
به طور کلی یکی از ویژگی های مهم برنامه راهبردی شهر هنگ کنگ توجه کافی به مفهوم مدیریت ارتباط با مشتری و پیاده کردن این مفهوم در تمامی بخش هاست، زیرا مسئولان این شهر معتقدند مدیریت ارتباط با مشتری مولفه اصلی ارائه خدمات دولت الکترونیکی است و برای فهم بهتر نیازهای مشتریان (شهروندان جامعه) و خواسته های آنان ضروری است.

2-13-4- شهرداری دیجیتالی شهر سئول
شهر سئول پایتخت کشور کرهجنوبی و یکی از پرجمعیتترین شهرهای جهان با بیش از 5/10 میلیون نفر جمعیت است. سئول از نظر اقتصادی بسیار قوی و پنجمین شهر برتر جهان در زمینه رشد اقتصادی است. این شهر با تولید ناخالص 200 میلیارد دلار چهارمین شهر ثروتمند در آسیا و بیستمین شهر ثروتمند جهان است. (Zlatko, 2000)
شهر سئول به منظور پیشرفت در عرصه فنّاوری اطلاعات و رقابت با شهرهای پیشرو در این زمینه راهبردی را تدوین کرده که بر اساس آن دولت الکترونیکی و ارائه خدمات به شهروندان و توسعه سریع فنّاوری اطلاعات را افزایش میدهد. براین مبنا چشم انداز این شهر عبارت است از: تبدیل شدن سئول به برترین شهر تمیز و جذاب با دولت الکترونیکی قوی در جهان. (گزارشی از اجرای طرح تکفاب در ایران، 1386)
برای تحقق این چشم انداز مهمترین راهبردهای شهرداری سئول عبارت است از:
* تشویق و ترغیب شهروندان به حضور برخط در اداره شهر
* کاهش شکاف دیجیتالی میان شهروندان
* ارتقای بهبود روشهای اجرایی و اداری با استفاده از فنّاوری اطلاعات
* استفاده موثر از سیستمهای اطلاعاتی
* تقویت همکاریهای بین المللی
* ترویج و گسترش بازارهای داخلی
* تقویت مدیریت شهری مبتنی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی
* یکپارچه سازی شبکه داخلی شهر سئول
یکی از ویژگی های بارز برنامه راهبردی شهر سئول توجه به توسعه و ایجاد شهر مجازی است به طوری که این شهر مجازی دارای فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی پیشرفته و ابزارهای چند رسانه ای و سرگرمی خواهد بود. از این رو شهر سئول در مقایسه با سایر شهرها برای رسیدن به رشد اقتصادی به توسعه صنعت محتوای دیجیتالی پرداخته است. صنعت محتوای دیجیتالی عبارت است از: ساخت و تولید ابزارهای چند رسانه ای، بازیهای رایانه ای و ویدئویی و….

2-13-5- شهرداری دیجیتالی کوالالامپور
کوالالامپور با جمعیت حدود 6/1 میلیون نفر پایتخت، مرکز اقتصادی، سیاسی و آموزشی کشور مالزی است. شهر کوالالامپور رشد اقتصادی و اجتماعی سریعی را در دو دهه اخیر تجربه کرده است. در سال 2007 میلادی تولید ناخالص سرانه این شهر در حدود 10000 دلار بوده است. بخش گردشگری نقش مهمی را در حیات اقتصادی این شهر ایفا میکند و کوالالامپور تلاش کرده تا مکانهای جذب گردشگرخویش را توسعه دهد.
شهر کوالالامپور برای پیشرفت سریعتر، چشم انداز 20 ساله ای را تدوین کرده، که در آن به بخش فنّاوری اطلاعات نیز توجه ویژهای داشته است و از آن به عنوان ابزار پیشرفت استفاده میکند.چشم انداز این شهر عبارت است از: در سال 2020 شهر کوالالامپور تغییرات مثبت زیادی را در محیط فیزیکی و زندگی مردم خواهد داشت، همچنین به فراهم سازی محیطی با کیفیت بالای زندگی و جذاب برای کسب وکار و گردشگر متعهد می شود.
برخی راهبردهای شهر کوالالامپور برای دستیابی به چشمانداز خود عبارت است از: (Colin Buchanan and Partners & Urban Cultures, 2006)
* فراهم سازی امکانات مناسب ارتباطاتی
* ایجاد ساختارهای کارآمد شهری
* افزایش رقابت در اقتصاد جدید دیجیتالی
چشم انداز و اهداف شهر کوالالامپور با هدف ایجاد برقراری تعادل بین تمامی بخشهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و محیط جامعه شکل گرفتهاست. براساس این راهبرد کوالالامپور تلاش میکند تا زندگی با کیفیتی را برای شهروندانش فراهم آورد و از سویی دیگر بهترین مکان رقابتی را برای کسب وکارها فراهم آورد. برخی سیاستهای شهر کوالالامپور برای اجرای این برنامه عبارتند از:
* افزایش ابزارهای چندرسانهای و توسعه زیرساختها برای ایجاد شهرهای مجازی
* فراهمسازی زیرساختهای ارتباطی مناسب بین شهرداری و شهروندان برای اجرای برنامه های دولت الکترونیکی
* افزایش بخشهای تحقیق و توسعه برای حضور مناسب در اقتصاد جدید
* تدوین چارچوب های امنیتی لازم برای حمایت از مالکیت فکری و نوآوری
* حمایت از تشکیل موسسات و شرکتهای خصوصی به منظور افزایش فرصت های شغلی
* افزایش آموزش استفاده از خدمات فنّاوری اطلاعات به شهروندان و ارتقای سطح مهارتهای نیروی کار
* افزایش خدمات، امکانات و سرمایه گذاریها برای توسعه اقتصاد دانش بنیاد
مطالعه برنامه راهبردی این شهر نشان می دهد که مسئولان این شهر بر دو مولفه اصلی شامل: تغییر روشهای سازمانی و بهبود مداوم زیرساختها، تمرکز کرده اند که بودجه کافی برای این امر را از طریق جذب سرمایه گذاریهای و توسعه صنعت گردشگری فراهم می کنند.
2-13-6- برنامه شهرداری دیجیتالی سنگاپور
کشور سنگاپور شامل 63 جزیره است و شهر سنگاپور مهمترین جزیره این کشور محسوب می شود. سنگاپور یکی از پیشرفته ترین و ثروتمندترین شهرهای آسیا است. براساس آمار سال 2007 میلادی میزان تولید ناخالص سرانه این شهر در حدود 49000 دلار بوده است. این شهر چهارمین شهر برتر جهان در میزان سرمایه گذاری خارجی پس از شهرهای نیویورک، لندن و توکیو محسوب می شوند. براساس آمارهای سال 2007 میلادی میزان سرمایه گذاری خارجی در این شهر در حدود 177 میلیارد دلار بوده است. جمعیت این شهر 84/4 میلیون نفر است. شهر سنگاپور دارای صنعت گردشگری پر رونقی است، به طوری که بر اساس آمارهای سال 2006 این شهر در حدود 7/9 میلیون گردشگر خارجی داشته است. شهر سنگاپور از نظر جذب گردشگر در آسیا بعد از شهرهای هنگ کنگ، شانگهای و توکیو قرار دارد. (Ameli, 2004) (Dieberger, 1998)
شهر سنگاپور طی دهه اخیر به شدت بر الکترونیکی کردن خدمات خود افزوده است به طوری که جزء پیشرفته ترین شهرهای جهان در عرصه دولت الکترونیکی محسوب می شود.از این رو برنامه راهبردی این شهر حول رقابت با سایر شهرهای برتر جهان در عرصه فنّاوری اطلاعات متمرکز است و مسئولان شهر تلاش می کند تا خدمات الکترونیکی متنوعی را با کانالهای ارتباطاتی گوناگون به شهروندان ارائه دهند. بر این اساس چشم انداز دولت الکترونیکی شهر سنگاپور این است که تا سال 2010 میلادی به عنوان بهترین شهرداری دیجیتالی در جهان تبدیل شود به طوری که شهروندان جامعه را از طریق ابزارهای فنّاوری اطلاعات به یکدیگر مرتبط می کند و خدمات دولتی بسیاری را از این طریق به شهروندان ارائه می دهد. براساس این چشم انداز، شهرداری سنگاپور تلاش می کند تا سال 2010 میلادی شهرداری هوشمندی را فراهم کند تا از این طریق تمامی نیازهای شهروندان را با کیفیت بالا و در اسرع وقت برآورد. شهرداری سنگاپور تلاش می کند تا سال 2010 به اهداف زیر دست یابد:
* خدمت به جامعه و ایجاد رضایتمندی کامل شهروندان
* تبدیل شدن به عنوان یکی از مراکز کسب وکار الکترونیکی
برنامه های راهبردی شهرداری سنگاپور برای رسیدن به چشم انداز و اهداف خود عبارت است از:
* افزایش دسترسی به خدمات الکترونیکی سازمان ها
* افزایش ظرفیت و هم افزایی در دولت
* افزایش مزیتهای رقابتی
* توسعه کسب وکار الکترونیکی در بخشهای خصوصی و دولتی
* پیشگامی در توسعه و ایجاد نوآوری در بخش فنّاوری اطلاعات
* توسعه آموزش الکترونیکی
* کاهش شکاف دیجیتالی در شهر
برخی برنامه ها و اقدامات مهم شهرداری سنگاپور عبارتند از:
* افزایش ارائه خدمات الکترونیکی به کسب وکارها و سازمانها و تشویق و ترغیب بیشتر شهروندان به دسترسی و استفاده از اشکال متنوع خدمات الکترونیکی
* افزایش همکاری بین کسب وکارها و سازمان در ارائه سریع تر خدمات به شهروندان
* گسترش و ترویج محیط الکترونیکی که سواد دیجیتالی جامعه را ارتقا دهد
* ایجاد و توسعه موسسات اعطای گواهی های دیجیتالی
* گسترش امنیت زیرساختهای فنّاوری اطلاعات و فراهم سازی شبکه های ارتباطاتی قابل اعتماد
* حمایت از بخش تحقیق و توسعه
* ارائه پیشنهادات و نظرات به دولتمردان به صورت برخط و تبادل نظر با آنها

2-13-7- شهرداری دیجیتالی نیویورک
شهر نیویورک بزرگترین و سومین شهر پر جمعیت ایالات متحده آمریکا است.جمعیت این شهر در سال 2008 میلادی در حدود 5/19 میلیون نفر بوده است. شهر نیویورک یکی از شهرهای بزرگ اقتصادی جهان است به طوری که در سال 2007 میلادی حجم صادرات این شهر در حدود 1/71 میلیارد دلار بوده است و میزان تولید ناخالص این شهر در سال 2008 میلادی در حدود 1.284 میلیارد دلار بوده است که در حقیقت سومین شهر با تولید ناخالصی بالا بعد از کالیفرنیا و تگزاس است. همچنین میزان تولید ناخالص سرانه این شهر در سال 2007 میلادی در حدود 53000 دلار بوده است. شهر نیویورک مرکز اقتصاد ایالات متحده آمریکا و مرکز بورس نیویورک بزرگترین مرکز تبادل بورس و سهام در دنیاست به طوری که بسیاری از شرکتهای مهم در این بورس سرمایه گذاری کرده اند2.
شهرداری این شهر نیز همگام با دیگر شهرهای جهان برای پیشرو ماندن در عرصه اقتصادی از فنّاوریهای نوین بهره می گیرد و لذا برنامهای راهبردی برای رسیدن به اهداف خود تدوین کرده است. برنامه دیجیتالی شهر نیویورک بر شفافیت اداری، پاسخگویی مسئولان و دسترسی به تمامی خدمات دولتی متمرکز است و شهرداری این شهر تلاش می کند تا از طریق برنامه های فنّاوری اطلاعات به اهداف فوق دست یابد. برخی برنامه های راهبردی شهرداری دیجیتالی نیویورک عبارتند از3:
* تسهیل جریان کاری خودکار و تبادل اطلاعات در میان عملیات و فعالیتهای سازمانها
* گسترش خدمات بر خط و افزایش سیستمهای پشتیبانی
* بهبود نقل و انتقالات مالی شهر از طریق سیستمهای هماهنگ و یکپارچه
* توسعه و گسترش تجزیه و تحلیل داده ها و قابلیتهای گزارش گیری در بهبود قابلیتهای پاسخگویی
* استفاده از ابزارهای چندرسانه ای برای توسعه آموزش الکترونیکی
* تقویت سیستمها و فرایندهای موجود به منظور بهبود کیفیت اطلاعات و ایجاد منابع قابل اعتماد از داده ها
* توسعه ابزارهای خودکار به منظور بهبود وکارایی کیفیت اطلاعات و یکپارچگی آن در میان سازمانهای مختلف
* فراهم سازی و توسعه راه حلهای فنّاوری برای ارزیابی و گزارش گیری عملیات سازمان

2-14- مقایسه و تحلیل شهرداریهای دیجیتالی
در بخشهای پیشین برنامه های راهبردی شهرداریهای دیجیتالی در شهرهای مختلف مورد مطالعه قرار گرفت. با توجه به برنامه های راهبردی دیجیتالی شهرهای مذکور می توان شهرداریهای دیجیتالی را به دو دسته شهرداریهای تندرو و شهرداریهای پیشتاز تقسیم کرد. جدول 2-2 و 2-3 جمعیت و میزان تولید ناخالص سرانه شهرهای تندور و پیشتاز را نشان میدهد.

جدول2-2: جمعیت و تولید ناخالص سرانه شهرهای تندرو
تولید ناخالص سرانه(سال 2007 میلادی)
جمعیت (سال 2007 میلادی)
شهرها
30000 دلار
7 میلیون
هنگ کنگ
19000 دلار
5/10 میلیون
سئول
10000 دلار
6/1 میلیون
کوالالامپور
29500 دلار
2 میلیون
آکلند
8000 دلار
17 میلیون
پکن

جدول 2-3: جمعیت و تولید ناخالص سرانه شهرهای پیشتاز
تولید ناخالص سرانه(سال 2007 میلادی)
جمعیت (سال 2007 میلادی)
شهرها
35000 دلار
7/4 میلیون
تورنتو
39000 دلار
14 میلیون
لندن
33000 دلار
4 میلیون
ملبورن
49000 دلار
8/4 میلیون
سنگاپور
53000 دلار
19 میلیون
نیویورک

همان طوری که از جداول 2-2 و 2-3 مشاهده میشود، شهرهای تندرو از تولید ناخالص سرانه 30000 دلار و کمتر از آن نسبت به شهرهای پیشتاز برخوردار هستند و این در حالی است که برخی از آنها مانند کوالالامپور و آکلند از جمعیت نسبتا کمتری نسبت به شهرهای پیشتاز برخوردار هستند. اما در مقابل شهرهای پیشتاز دارای تولید ناخالص سرانه بالای 30000 دلار هستند و این در حالی است که برخی از آنها مانند نیویورک و لندن دارای جمعیت نسبتا زیادی هستند. این امر نشان می دهد که شهرهای پیشتاز از موقعیت اقتصادی مناسبتری نسبت به شهرهای تندرو برخوردار هستند و از این قدرت اقتصادی نه تنها برای بهبود زیرساخت ها و خدمت به جامعه استفاده کردند بلکه تلاش میکنند تا به اقتصاد دیجیتالی و دانش بنیاد دست یابند و برای رسیدن به این هدف از فنّاوری اطلاعات کمک می گیرند. اما در مقابل شهرهای تندرو تلاش می کنند تا به وضعیت اقتصادی مطلوبی همانند شهرهای پیشتاز دست یابند و برای رسیدن به این هدف از فنّاوری اطلاعات به منظور کاهش هزینه ها و بهبود فرایندها استفاده میکنند، از این رو در برنامه راهبردی خود بر توسعه زیرساختهای ارتباطی شهری و آموزش شهروندان و کارکنان سازمانها تمرکز دارند و به طور کلی بر جنبه های اجتماعی بیشتر متمرکز هستند. شهرداری های دیجیتالی هنگکنگ، سئول،کوالالامپور، پکن و آکلند جزء این دسته از شهرداری ها هستند.
شهر سئول در برنامه توسعه اطلاعاتی خود به شدت به مفهوم توسعه شهرهای مجازی و اجرای تمامی برنامه های شهرداری به صورت الکترونیکی بها داده است و رسیدن به این برنامه های راهبردی را مستلزم استفاده از پیشرفته ترین تجهیزات فنّاوری اطلاعات دانسته است.
شهر کوالالامپور به عنوان شهری در حال توسعه، بهبود زیرساختها و تغییر روشهای سازمانی برای توسعه شهر در عرصه فنّاوری اطلاعات را جزء اقدامات و برنامه های مهم خود قرار داده است و چشم اندازی طولانی مدت و بیست ساله را در نظر گرفته است.
شهرداری پکن بر توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی جامعه متمرکز است، لذا برای توسعه در عرصه اجتماعی به بهبود زیرساختها پرداخته است و برای دستیابی به توسعه اقتصادی و سیاسی بر بهبود ساحتارهای اداری متمرکز شده است. به همین دلیل شهرداری پکن تلاش می کند تا با استفاده از برنامه راهبردی در ابتدا سلسله مراتب دیوان اداری را در میان سازمانهای این شهر را کاهش دهد، روشهای اجرایی دولت را اصلاح کند، فرایند کسب وکار دولت را بهینه کند، فعالیتهای اجرایی را شفاف کند، کیفیت خدمات دولت و مدیریت آن را بهبود بخشد، ارتباط بین واحدها سازمانی دولت و همچنین ارتباط بین دولت با مردم را افزایش دهد تا در نهایت نظامی صادق و کارا را ایجاد کند.
شهرداری های پیشتاز، به دلیل پیشرفتهای بسیار در عرصه فنّاوری اطلاعات از این فناوری در برنامه راهبردی خود به عنوان ابزاری برای رشد اقتصادی بهره میگیرند. شهرداریهای دیجیتالی سنگاپور، تورنتو، لندن، ملبورن و نیویورک در این دسته جای دارند.
شهر سنگاپور یکی از بهترین شهرهای ارتباطاتی در حوزه فنّاوری اطلاعات در آسیاست از این رو برنامه راهبردی دیجیتالی شهرداری سنگاپور نسبت به برنامه های دیجیتالی شهرهای دیگر بر مشارکت و تعامل بیشتر با شهروندان متمرکز است و تلاش می کند تا شهروندان را در سیاستگذاری های شهر دخیل کند و اطلاعات مناسب و مفیدی را برای آنان فراهم آورد. هدف شهرداری سنگاپور رسیدن به مرحله یکپارچگی کامل بخشهای خصوصی و دولتی است و برای رسیدن به این هدف شهرداری سنگاپور تمامی تمرکز خود را معطوف به سازمان ها کرده است و معتقد است که بعد از فراهم سازی زیرساخت های مناسب توجه به عملکردهای سازمان و الکترونیکی کردن تمامی فعالیتهای آنان و گسترش نوآوری و تحقیق و توسعه در سازمان ها لازمه رسیدن به دولت الکترونیکی و یا شهرداری دیجیتالی است.
شهر تورنتو تاکنون سرمایه گذاری زیادی را در بخش فنّاوری اطلاعات انجام داده است. از این رو شهر تورنتو بیش از آنکه از فنّاوری اطلاعات به عنوان ابزاری برای توسعه، بهره وری و خدمات به شهروندان استفاده کند، از آن برای رشد اقتصادی و پیشرفت به سمت جامعه اطلاعاتی بهره میگیرد. زیرا این شهر در زمینه فنّاوری اطلاعات شهری کاملا پیشرفته است به همین دلیل راهبردها و اهداف این شهر حول مشاوره، سرمایه گذاری بیشتر و تطبیق و سازگاری با فنّاوریهای نوین تمرکز یافته است.
لندن شهری کاملا اقتصادی و تجاری است، از این رو مهمترین نکته برنامه فنّاوری اطلاعات لندن در مقایسه با دیگر شهرها آن است از فنّاوری اطلاعات برای اهداف اقتصادی و تجاری استفاده می کند، بنابراین به مواردی مانند استفاده از فناوری اطلاعات به عنوان ابزاری برای رقابت، رشد اقتصادی، ارتباط بیشتر کسب وکارها، تشویق به استفاده از کارتهای هوشمند و اعتباری، توسعه بازارهای تجارت الکترونیکی و کسب وکار الکترونیکی، حضور در بازارهای جهانی، اقتصاد دانش بنیاد و… بیش از سایر موارد نسبت اهمیت می دهد ویژگی بارز راهبرد این شهر نسبت به دیگر شهرها آن است که شهر لندن به سیاستگذاری های جامع در فراهم سازی شرایط کار از راه دور (دور کاری) و اطلاع رسانی آن توجه ویژهای دارد که این امر به دلیل همان ماهیت اقتصادی و تجاری بودن شهر لندن است.
برنامه راهبردی دیجیتالی شهرداری نیویورک بر شفافیت اداری، پاسخگویی مسئولان و دسترسی به تمامی خدمات دولتی برای رسیدن به رشد اقتصادی متمرکز است و از این رو بر پشتیبانی از بنگاههای شهر از طریق بهبود خدمات مدیریت در حوزه ارائه خدمات به شهروندان متمرکز است و این امر را از طریق فراهم سازی ابزارهای خودکار برای تعامل بیشتر کارکنان با بنگاه ها ایجاد می کند.
با این حال با برنامه راهبردی هر یک از این شهرها وجوه مشترک بسیاری نیز با هم دارند. برخی وجوه مشترک برنامه ها و راهبردهای این شهرها عبارتند از:
* آموزش به کارکنان و شهروندان در تمامی برنامه های راهبردی مشاهده می شود که این امر نیز به دلیل ماهیت متغیر فنّاوری است. از این رو تمامی شهرها حضور فعال در برنامه های توسعه فنّاوری اطلاعات (مانند: برپایی کنفرانس ها، نمایشگاه ها، همایش ها و…) را به عنوان یکی از عوامل مهم تشویق همگان (کسب وکارها و شهروندان) در برنامه های خود گنجانده اند.
* تمامی برنامه ها برگسترش پژوهش و توسعه واحدهای تحقیق وتوسعه در عرصه فنّاوری اطلاعات متمرکز هستند.
* تمامی شهرداری ها معتقدند افزایش شرکتهای فناوری اطلاعات و فراهم سازی امکانات برای آنان لازمه رسیدن به جامعه اطلاعاتی است.
* تمامی برنامه ها بر توسعه کسب وکار الکترونیکی و تجارت الکترونیکی متمرکز هستند.
در مقابل این وجوه مشترک، تفاوتهای بسیاری نیز بین راهبردها و برنامه های آنها وجود دارد، که این امر به عوامل متعددی بستگی دارد. برای نمونه تمامی شهرها در راهبرد خود به مباحث امنیت اطلاعات و مدیریت آن وحتی به حمایت از مالکیت فکری توجه ویژهای دارند و این در حالی است که این حوزه در راهبردهای لندن و تورنتو شاید به دلیل وجود قانونهای قوی و حمایتی، کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

2-15- نمونه هایی از شهرداریهای ایران که در راه الکترونیکی شدن گام برداشته اند
2-15-1- شهرداری الکترونیکی اصفهان
برای اعلام وضعیتی مشخص از شهرداری اصفهان احتیاج به بررسی شاخص های گوناگون در این شهرداری داریم. پس در قسمت اول این بخش به تعریف شاخص ها می پردازیم و در قسمت دوم، شهرداری اصفهان را به وسیله این شاخص ها مورد ارزیابی قرار می دهیم.
A. مدل و شاخصهای ارزیابی آمادگی الکترونیکی شهرداری اصفهان
قبل از هرگونه ارزیابی، باید مدلی را برای ارزیابی بسترهای توسعهالکترونیکی در نهاد شهرداری فراهم کنیم. این مدل باید تمام مواردی که می توانند در ارائه خدمات الکترونیکی به شهروندان موثر باشند را در بر بگیرد.

شکل 2-4: مدل ارزیابی آمادگی الکترونیکی شهرداری اصفهان

در واقع، مدل ارائه گردیده شامل سه سطح زیرساخت فنی، سیستم ها و خدمات الکترونیکی و آمادگی سازمان شهرداری می باشد. که هر کدام شامل تعدادی شاخص در راستای ارزیابی آمادگی الکترونیکی با در نظر گرفتن دسترسی ها، فرصت ها و ظرفیت های پیش روی سازمان شهرداری می باشند.
B. نتایج ارزیابی آمادگی الکترونیکی شهرداری اصفهان
در جدول و نمودارهای ذیل نتایج اندازه گیری وضع موجود (1388) شهرداری الکترونیکی اصفهان و پیش بینی سال آینده (1389) بر اساس شاخص ها و مدل فوق ارایه می گردد.

جدول 2-4: نتایج ارزیابی آمادگی الکترونیکی در شهرداری اصفهان

منظر ارزیابی
پیشرفت تا آخر سال 1388
پیشرفت تا آخر سال 1389

زیرساخت فنی شهرداری اصفهان
(وزن 35%)
55%
72%

سیستمها و خدمات الکترونیکی
شهرداری اصفهان (وزن 45%)
23%
33%

آمادگی سازمانی شهرداری اصفهان
(وزن 20%)
41%
56%

نمودار2-1: مقایسه وضعیت زیر ساخت فنی شهرداری اصفهان تا انتهای سال 1388،پیش بینی سال 1389 و وضعیت مطلوب

نمودار2-2: مقایسه وضعیت سیستمها و خدمات الکترونیکی شهرداری اصفهان تا انتهای سال 1388،پیش بینی سال 1389 و وضعیت مطلوب

نمودار2-3: مقایسه وضعیت آمادگی سازمانی شهرداری اصفهان تا انتهای سال 1388،پیش بینی سال 1389 و وضعیت مطلوب

نتیجه گیری: شهرداری اصفهان دارای دو مزیت بسیار بالا در زمینه ارائه ی خدمات الکترونیکی است. اول اینکه دارای نیروی متخصص در حد متوسط است و دوم اینکه زیرساخت های مناسبی جهت پیشرفت در آینده دارد. روند تغییرات و نوع پیشرفت شهرداری اصفهان در یک سال که در نمودارهای بالا دیده می شود، بیانگر فراهم بودن زیرساخت های مناسب است.

2-15-2- شهرداری الکترونیکی مشهد
سند راهبردی شهر الکترونیکی مشهد در 500 صفحه تنظیم و تحویل شهرداری آن شده است. این سند در راستای اهداف سند توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات قرار دارد و از این جهت که زمینه اجرای عملیات شهر الکترونیکی مشهد را بر اساس اصول علمی جهان راهبردی می کند، حائز اهمیت است.
تدوین سند راهبردی، اولین اقدام اساسی برای ایجاد شهر الکترونیکی مشهد است.در این سند اقدامات اولیه و نیازهای ابتدایی برای برپایی شهر الکترونیک مشهد مشخص شده اند. همچنین چشم اندازها، راهبردها سیاست های شهر مشهد در این رابطه تدوین شده اند تا از انجام کار های موازی و اضافه کاری ها جلوگیری شود و تمام تلاشها جهت رسیدن به یک شهر الکترونیک مطلوب متمرکزگردند. این سندبه عنوان راهنمای سازمانهای دولتی و خصوصی برای ایجاد شهر الکترونیکی تلقی می شود. پیاده سازی شهر الکترونیک 4 مرحله دارد.
مرحله اول:
1- تهیه قانون شهر الکترونیکی
2- ارائه تسهیلات اینترنتی و طراحی سایت های سازمان های دولتی و بخش خصوصی شهر مشهد
3- افزایش آگاهی عمومی شهروندان و کارکنان دولت به توانمندی های فناوری اطلاعات
4- تربیت نیروی انسانی متخصص در فناوری اطلاعات
5- ایجاد شبکه بین دستگاه های شهری، تجهیز و ارتقاء سخت افزار و نرم افزار های واحد ها
6- تهیه سند راهبردی شهر الکترونیک
مرحله دوم:
1- عرضه خدمات الکترونیکی به شهروندان
2- تولید، توزیع و استفاده از اطلاعات دیجیتالی در واحد های دولتی و خصوصی شهر الکترونیک
3- توسعه آموزش تخصصی به کارکنان دولت و آموزش ویژه شهروندی شهر الکترونیک
4- توسعه سیستم های نرم افزاری کاربردی در واحدهای شهر الکترونیک
5- اصلاح نظام مدیریت شهری و رویه های سنتی بر مبنای شهر الکترونیک
مرحله سوم:
1- ایجاد تعامل اطلاعاتی بین دستگاههای دولتی و بخش خصوصی
2- ایجا تعامل اطلاعاتی بین شهروندان و دستگاههای دولتی و بخش خصوصی شهر الکترونیک
3- توسعه آموزش های تعاملی و تجارت نوین
4- تدوین استانداردهای لازم برای اداره شهر الکترونیک مشهد
مرحله چهارم:
1- ایجاد سیتم های عمومی یکپارچه( تجارت الکترونیکی،بانکداری الکترونیکی، آموزش الکترونیکی، سیستم مالیاتی و……) در سطح ادارات، سازمان ها، شرکت ها، اصناف و سایر بخش های شهر الکترونیک مشهد
2- انجام تراکنش های ویژه به صوزت الکترونیکی
3- ایجاد سازمانهای مجازی در تجارت، آموزش، بهداشت و….
4- تعامل اطلاعاتی در سطح ملی با دستگاههای دولتی و بخش خصوصی
5- تعامل اطلاعاتی با جامعه اطلاعاتی جهان به عنوان شهروندان هزاره سوم
6- بازنگری منظم سیاست ها و برنامه شهرداری الکترونیک و به روز رسانی آن
7- بهبود مستمر سیستم های شهرداری الکترونیک
آدرس شهر الکترونیکی مشهد www.e-mashhad.com می باشد.

2-15-3- شهرداری الکترونیکی تبریز
هدف اصلی، تشریح و بررسی اقدامات صورت گرفته در زمینه فناوری اطلاعات در شهرداری کلان شهر تبریز است. برای این کار، ابتدا باید وضع جاری، محدودیت ها و چالش های این شهر را در حوزه فناوری اطلاعات مورد بررسی قرار داده و سپس اقداماتی که شهرداری این شهر، برای مواجهه با آن ها انجام داده را بیان کنیم. درنهایت، راهکارهای لازم برای تسریع امور شهرداری الکترونیکی در این کلان شهر پیشنهاد شده است. براساس طبقه بندی رسمی، شهرداری های ایران در 12 گروه، درجه بندی شده اند. اساس این طبقه بندی نیز جمعیت، سابقه و مشخصه های شهر از نظر تقسیمات کشوری است. طبق این طبقه بندی، شهرداری تبریز در بالاترین درجه قرار دارد.

A. اقدامات صورت گرفته در جهت رفع چالش ها و محدودیت ها:
یکی از مهم ترین اقدامات صورت گرفته توسط شهرداری تبریز، برگزاری جلسات متفاوت با شهرداری های سایر کلان شهر های ایران است که این امر نقش پررنگی در غلبه بر محدودیت ها و چالش های شهر داشته است. استفاده از منابع درآمدی پایدار نیز پاسخگوی مطالبات مردم است.
شهرداری شهر تبریز اقدامات زیادی را در جهت پیشبرد اهداف شهرداری الکترونیکی انجام داده است که در بخش بعد به آن ها اشاره خواهد شد.
B. IT در شهرداری تبریز:
برنامه هایی که سازمان آمار و فناوری اطلاعات شهرداری تبریز در سال 1388 به مرحله اجرا گذاشته است، به شرح ذیل می باشد.(گروه بازدیدکنندگان، آذر 1388)
1- استقرار سیستم اتوماسیون اداری تحت وب در مناطق مختلف شهرداری، معاونت ها و سازمان های شهرداری
2- استقرار سایت اطلاع رسانی شهرداری های مناطق و سازمان ها
3- استقرار سیستم مکانیزه شهرسازی در مناطق 8گانه (مناطق 1،2،3،4،5 اجرایی و مناطق 6،7،8 در حال اجرا)
4- استقرار سیستم راهنمای شهروندان تحت وب و کیوسک اطلاع رسانی
5- استقرار سیستم آرشیو الکترونیکی در شهرداری های مناطق4،3،2،1 اداره کارگزینی و املاک
6- استقرار سیستم شهرداری اینترنتی
7- استقرار سیستم پرداخت اتوماتیک عوارض خودرو در چهار سطح
الف:پرداخت به صورت اینترنتی
ب:پرداخت به صورت وب کیوسک تحت pos
ج:پرداخت به صورت پیام کوتاه (sms)
د:پرداخت به صورت مراجعه حضوری به ادارات شهرداری
8- ایجاد شبکه اینترانت شهرداری تبریز با زیر ساخت DSL
9- ایجاد شبکه اینترانت شهرداری تبریز با زیر ساخت فیبر نوری(در حال اتمام)
10- ایجاد شبکه LAN شهرداری های مناطق 8گانه، معاونت ها و سازمان ها
11- تجهیز شهرداری های مناطق به سخت افزارهای سیستم های اطلاعاتی(San storage)
12- عملیاتی نمودن GIS
13- برنامه ریزی پرواز برای تهیه عکس های جدید از تبریز به تعداد 2271 قطعه عکس در مقیاس های 4000/1، 10000/1
14- تبدیل عکس ها به نقشه های رقومی مبتنی بر نیاز های اطلاعاتی پایگاه داده جغرافیایی شهر تبریز
15- انجام عملیات Geo DataBase در سطح تقریبی 54000 هکتار
16- تعریف و انجام مقدمات پروژه GIS ارزش معاملاتی املاک و مستغلات شهر تبریز
17- تعریف و انجام مقدمات پروژه GIS نوسازی شهر تبریز جهت ساماندهی کدهای نوسازی تبریز به عنوان کلید اصلی دسترسی به اطلاعات پایگاه داده شهر تبریز
18- دریافت گواهینامهISO 9001 از موسسه Global انگلستان نسخه 2000 توسط شهرداری منطقه یک تبریز
حال به بررسی بعضی از پروژه های انجام شده در این شهرداری پرداخته خواهد شد.
پورتال شهرداری تبریز:
پورتال شهرداری شهر تبریز، تحت عنوان پایگاه اطلاع رسانی شهر تبریز به خدمات رسانی به شهروندان این شهر می پردازد. این پورتال که توسط سازمان آمار و فناوری اطلاعات شهرداری تبریز طراحی شده است، خدماتی نظیر سیستم شهرداری الکترونیکی، سیستم عوارض خودرو، سیستم راهنمای درخواست شهروندان تبریز از شهرداری، Web GIS شهرداری تبریز، تعرفه عوارض محلی و… را به صورت اینترنتی ارائه می دهد. همچنین اطلاعاتی در مورد شهرداری و شهردار، معاونت های گوناگون شهرداری، مدیریت مناطق شهرداری، برنامه های گوناگون شهرداری و… نیز در این پورتال به چشم می خورد. امکانات موجود در پورتال شهرداری تبریز، توانسته بخش زیادی از اهداف شهرداری الکترونیکی را در خدمات رسانی به شهروندان فراهم کند که با فرهنگ سازی و آموزش های لازم، می توان اهداف بیشتری را تحت پوشش قرار داد.
پ. برنامه های اجرایی سال 1388
– ایجاد مرکز بانک اطلاعات متمرکز DataCenter
– ایجاد شبکه اینترانت شهرداری تبریز با زیر ساخت wimax
– توسعه سیستم آرشیو الکترونیکی در مناطق 8،7،6،5 شهرداری تبریز
– توسعه سیستم مکانیزه شهرسازی به کارت های هوشمند
– استقرار سیستم 137 شهرداری تبریز در زیر ساخت های تلفنی، اینترنتی و پیام کوتاه
– استقرار سیستم اطلاعات مدیریتی (سام) در شهرداری تبریز
– ایجاد سیستم ویدئو کنفرانس شهرداری
از جمله فعالیت بسیار ارزنده سازمان آمار و فناوری اطلاعات شهرداری تبریز، انجام مهندسی مجدد درمناطق مختلف شهرداری تبریز (منطقه یک بصورت کامل و مناطق دیگر در حال انجام) می باشد. بر همین اساس کلیه امور مرتبط با شهرداری، جهت مراجعین در یک قسمت قابل انجام است و از تعدد و پیچیدگی فرآیند ها در قسمت های مختلف شهرداری جلوگیری بعمل خواهد آمد.
نتیجه گیری:
شهرداری تبریز نیز با بهره گیری از آخرین فناوری ها اقداماتی را جهت رفاه شهروندان صورت داده که می توان این اقدامات را به دو دسته تقسیم کرد:
آ. اقداماتی که در قالب پورتال شهرداری انجام شده و موجب استفاده از برخی از خدمات شهرداری به صورت غیرحضوری می گردد.
ب. اقداماتی در قالب زیرساخت های شهرداری و سازمان های تابعه که موجب یکپارچه شدن سیستم ها و بالا رفتن سرعت و دقت خدمات می شود.
با توجه با آمارهای ارائه شده، شهر تبریز مراحل اولیه را در هر دو زمینه به خوبی طی کرده است و زیرساخت های لازم در این شهرداری فراهم شده است. همچنین برقراری ارتباط با دیگر کلانشهرها نقش پررنگی در تبادل تجربه ها داشته است.
با عنایت به موارد ذکر شده، پیشنهادهای راهبردی مناسبی را در جهت پیشرفت شهرداری شهر تبریز بر اساس معیارهای شهرداری الکترونیکی به قرار زیر می باشد:
آ. تکمیل موضوعات موردنظر و ارتقای کیفی صفحات پورتال برای جذب مخاطب بیشتر و سهولت استفاده شهروندان از آن.
ب. تبلیغات، فرهنگ سازی و آموزش مناسب در جهت استفاده شهروندان از پورتال شهرداری، برای دریافت خدمات نوین شهری.
پ. استقرار سیستم های یکپارچه برای استفاده هرچه بیشتر از زیرساخت های فراهم شده.
ت. تداوم و به روزرسانی آموزش پرسنل شهرداری جهت استفاده ی درست از سیستم ها و همچنین افزایش راندمان کاری.
به نظر می رسد، با انجام اهداف درنظر گرفته شده برای سال 1390 و همچنین با عنایت به پیشنهادهای بالا، شهرداری تبریز به یکی از بهترین شهرداری ها در زمینه ارائه خدمات نوین شهری مبدل گردد.

2-15-4- شهرداری الکترونیکی کازرون
1. شهرداری کازرون از سال ها پیش برای انجام امور مربوط به درآمد و نوسازی و حسابداری از یک سیستم نرم افزاری تحت سیستم عامل DOS و بانک اطلاعاتی FOXPRO استفاده می نمود.
2. شهرداری کازرون تلاش کرده است تا اقدامات مناسبی برای تهیه، نصب، راه اندازی و پشتیبانی اتوماسیون دبیرخانه انجام دهد. تا بتواند ضمن ایجاد یک آرشیو منظم، عملیات گردش مکاتبات با سرعت و دقت بیشتری انجام گیرد. بستر سخت افزاری لازم با خرید کامپیوتر و راه اندازی شبکه LAN فراهم گردید.
3. همچنین برای اطلاع رسانی گسترده تر و دسترسی سریعتر به اخبار اقدامات شهرداری، وب سایتی به نشانی www.kazeron.ir راه اندازی گردید. و همچنین سیستم تلفن گویا راه اندازی شده است. شهروندان می توانند با شماره تماس 137(6خط) با این سامانه ارتباط برقرار کنند.
سیستم جامع شهرسازی و نوسازی:
این سیستم نرم افزاری مهمترین سیستم نرم افزاری در پروژه شهرداری الکترونیکی است. بنابراین شهرداری کازرون در راستای تحقق اهداف شهرداری، شهر و دولت الکترونیکی برآن شد تا فعالیت های درون شهری را کاملا مکانیزه کند. بدین منظور سیستمی را تحت عنوان(نصب راه اندازی و آموزش سیستم های جامع شهرسازی و نو سازی) راه اندازی نمود.
کارشناسان شرکتهای خصوصی با حضور در شهرداری از وضعیت موجود واحدهای درگیر در پروژه و امکانات بازدید بعمل آورده اند. آموزش پرسنل در محل برگزاری کلاس ها نیز آغاز شد و به موازات آن عمل انتقال اطلاعات از سیستم های قبلی موجود در شهرداری به سیستم اتوماسیون جدید و خرید تجهیزات مربوط به ایستگاه های کاری و نصب و راه اندازی سیستم ها و استقرار آنها صورت پذیرفت. در طی این مدت تا کنون نیز سیستم بصورت کامل و مداوم در حال اجرا و استفاده است.
سیستم جامع اداری و مالی:
پس از بهره برداری کاملا موفق سیستم های جامع شهرسازی، شهرداری کازرون تصمیم به حرکتی دیگر بسوی شهرداری الکترونیکی گرفت. با بازدید از شرکت ها و سازمان های تولیدکننده سیستم های شهرداری اقدام به انعقاد قراردادی نموده است. طی این قرارداد، سیستم های جامع اداری و مالی شامل سیستم انبار و حسابداری انبار، اموال و استهلاک، حسابداری مالی، دبیرخانه و گردش مکاتبات اداری، کارگزینی، حقوق و دستمزد و حضور و غیاب خریداری گردید. سرور مربوطه در اختیار پرسنل و سیستم های مذکور روی آن نصب گردید. عملیات بومی سازی سیستم های دبیر خانه و گردش مکاتبات،پرسنلی و انبار و اموال و بلا فاصله پس از آن برنامه های آموزشی این سیستم ها انجام گرفت. در حین کار نیز برخی از ایراد های سیستم مشاهده و برطرف گردید. یک نسخه از اطلاعات موجود در سیستم قبلی مورد استفاده در شهرداری تبدیل به داده های قابل استفاده در این سیستم در اختیار قرار گرفته که هم اکنون در حال بررسی و انجام است. در حال حاضر سیستم دبیرخانه و گردش مکاتبات، انبار، اموال و حسابداری در حال بهره برداری است و سیستم های پرسنلی، حقوق و دستمزد و حضور و غیاب نیز در حال راه اندازی و آموزش است.
ایجاد سیستم نرم افزاری تلفن گویا:
این سیستم قابلیت پاسخ گویی 2 خط تلفن به طور همزمان را دارد. همچنین ایجاد سیستم نرم افزاری با قابلیت های (اطلاع رسانی گویا، صندوق پیام، صندوق پرسش و پاسخ، پست صوتی، اپراتور خودکار به صورت همزمان) در این سیستم دیده شده است. جهت نصب و راه اندازی سیستم تلفن گویا شهرداری باید برای آماده سازی موارد زیر تلاش کند: 2عدد خط تلفن داخلی یا خط مستقیم شهری، حداقل یک کامپیوتربا 256 مگابایت حافظه، آماده سازی بستر مناسب جهت نسب سیستم گویا.

2-15-5- شهرداری الکترونیک مرند
شهرداری شهر مرند در سال 1314 تاسیس شده است. درجه اختصاص داده شده به این شهرداری، 8 است.(درجه بندی شهرداری از درجه یک -کوچکترین شهر- تا درجه دوازده-کلان شهرها- می باشد.) این شهر دارای 2 منطقه به صورت قراردادی، 5 ناحیه شهری و 16 محله می باشد که 100 نقطه روستایی در حومه آن قرار گرفته است.
سازمان های تابعه شهرداری مرند عبارتند از:
1- سازمان آتش نشانی، 2- سازمان اتوبوسرانی، 3- سازمان تاکسیرانی،
4- سازمان پارک ها و فضای سبز، 5- سازمان بهسازی و نوسازی، 6- سازمان بازیافت(در حال راه اندازی)
پرسنل این شهرداری،450 نفر اعم از کارمندی و کارگری می باشد که از این تعداد 35 نفر کارمند اداری با تحصیلات زیر می باشند: راهنمایی:3 نفر، دیپلم:16 نفر، فوق دیپلم:2 نفر، لیسانس:11 نفر و فوق لیسانس:2 نفر
خدمات صورت گرفته توسط شهرداری الکترونیکی شهر مرند:
1- ایجاد شبکه LAN
در این شهرداری با یک راهکار و متد مناسب و ساختاریافته، شبکه کابلی محلی مناسب به عنوان زیرساخت شبکه درون سازمانی از تجهیزات زیر بهره می برد:
1) کابل کشی با کابل Cat 5e
2) سرور 380HP DL (2دستگاه)، Backup server(1دستگاه)
3) UPS پشتیبان سرور 3kv(1دستگاه)
4)UPS پشتیبان مرکزی ساختمان 5kv(4 دستگاه)
5) سوئیچ 48 پورت D-Link(4 دستگاه)
2- سیستم جامع شهرسازی و نوسازی:
یکی از این سیستم های نرم افزاری، سیستم جامع شهرسازی و نوسازی است که طبق سند راهبردی شهرهای پایلوت ازجمله مرند موردنیاز است. شهرداری مرند، کلیه امور مربوط به طراحی سیستم های مورد نیاز خود را که مهمترین سیستم نرم افزاری در شهرداری الکترونیکی است به شرکت های خصوصی معتبری واگذار نموده است. از روند اجرای این کار می توان به ورود اطلاعات 32000 ملک ممیزی شده از مجموع 35000 ملک و یا 95% امور مربوط به بایگانی الکترونیکی مشتمل بر 35000 پرونده ملکی اشاره نمود و نیز کلیه موارد مربوط به طراحی پروانه ساختمان، گواهی عدم خلافی و…. طراحی شده است.
پورتال شهرداری مرند:
پورتال این شهرداری به آدرس www.marand.ir توسط شرکت داده پردازی دوران طراحی شده است که در آن اطلاعاتی راجع به سابقه تاریخی- سیاسی شهر مرند، شورای شهر مرند، شهرداری شهر مرند و کارکنان آن، مناقصه های شهرداری، امکان برقراری ارتباط با شهرداری و ارائه نظرات، اطلاعات درباره مدارک لازم برای حمل و نقل و صدور پروانه کار و…. وجود دارد.
سیستم جامع اداری و مالی:
شهرداری مرند فاقد سیستم جامع اداری و مالی می باشد.
سیستم جامع مدیریت آرامستان :
یکی دیگر از سیستم های نرم افزاری موردنیاز برای تحقق و دستیابی به شهرداری الکترونیکی طبق سند راهبردی شهرداری های پایلوت، وجود سیستم جامع مدیریت آرامستان است که به دلایل مذهبی و فرهنگی، مدیریت آرامستان یکی از مدیریت های مهم در بدنه سازمان شهرداری است. در شهرداری مرند اقدامات اولیه برای طراحی و پیاده سازی آن انجام شده است.
اقدامات لازم دیگر
تکنولوژیVPN یک شبکه خصوصی مجازی است که ارتباطی کپسوله شده، رمزنگاری شده و تصدیق شده را با استفاده از سیستم مسیر یابی و از طریق یک شبکه عمومی مثل اینترنت، ایجاد و مدیریت می کند. بنابراین برقراری ارتباط توسط تکنولوژیVPN، امکان برقراری ارتباطی امن و کم هزینه را ایجاد می کند . شهرداری مرند، اقدامات لازم جهت اتصال به شبکه VPN (جهت خرید تجهیزات و هماهنگی با استانداری) را انجام داده، اما به علت مشکلاتی، هنوز راه اندازی نگردیده است.
نتیجه گیری:
بطور کلی، فناوری اطلاعات و ارتباطات در شهرداری مرند به علت جابجایی مکانی ساختمان شهرداری دارای مشکلاتی درمرحله عملیاتی شدن، است. اما اقداماتی نظیر تاسیس مرکز آموزش های شهروندی به منظور توانمند سازی شهروندان به علوم کامپیوتری و ارتقای فرهنگ شهرنشینی صورت گرفته است که اقدامی موثر در جهت پیاده سازی و استقرار شهرداری الکترونیکی و برخورداری از مزایای آن می باشد. زیرا موجب آشنایی و علاقمندی شهروندان با فناوری اطلاعات و استفاده از خدمات الکترونیکی می شود. از مهمترین مشکلات پیش روی توسعه فناوری اطلاعات دراکثر کشورها و بخصوص ایران، کمبود نیروی کار متخصص در این حوزه می باشد. در این شهرداری نیز یکی از مهمترینن مشکلات، کمبود شدید نیروی کار متخصص فناوری اطلاعات است که این امر موجب کندی حرکت در رسیدن به شهرداری الکترونیکی شده است. از دیگر نقاط ضعف در شهرداری الکترونیکی مرند، عدم بروزرسانی مناسب اطلاع رسانی از طریق پورتال شهرداری می باشد. به دلیل کمبود شدید نیروی کار متخصص- شهرداری شهر مرند، تبلیغات جامع و کامل به منظور فرهنگ سازی بهتر و آشنایی بیشتر شهروندان با خدمات الکترونیکی برای پیشروی سریع تر در جهت پیاده سازی شهرداری الکترونیکی فراهم نموده است و با ارائه این خدمات به صورت امن و آسان و کاربردی، سبب گرایش هر چه بیشتر مردم به استفاده از این سیستم ها شده است.
بخش چهارم: ارزیابی بسترهای استقرار و توسعه الکترونیکی
2-16- مقدمه
با پدیدار شدن شبح "تقسیم بندی دیجیتال" رهبران جهانی دولت ها، شرکت ها و سازمان های شهری به دنبال مهار قدرت فناوری های اطلاعات و ارتباطات (ICT) در جهت توسعه هستند. برای استفاده موثر از ICT، یک کشور باید در زمینه زیرساختها، دسترسی گسترده جمعیت به ICT و بستر قانونی و تنظیمی آمادگی الکترونیکی داشته باشد. رهبران کشورهای در حال توسعه می توانند ارزیابی آمادگی الکترونیکی را جهت تسهیل اندازه گیری و طراحی برنامه های یکپارچه سازی ICT بکار برند. این امر به آنها کمک می کند تا تلاشهایشان را متمرکز کرده و مناطقی را که به کمک خارجی نیاز دارند، مشخص کنند. ضمن اینکه در این خصوص گستره ای از ابزارهای ارزیابی برای اندازه گیری آمادگی الکترونیکی یک کشور یا یک اقتصاد ایجاد شده است. این ابزارها بنحو وسیعی از تعاریف و روشهای مختلف آزمون آمادگی الکترونیکی استفاده می کنند و ارزیابی ها بنحو شایانی در اهداف و نتایج با هم تفاوت دارند.
از طرف دیگر با توجه به نقش بنیادی و کلیدی تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات در تسهیل فرآیند گذار و تغییر سازمان ها و با توجه به دغدغه گسترش شکاف دیجیتالی در جهان، اکثر کشورها تلاش فزاینده ای انجام داده اند تا به وسیله این فناوری ها بتوانند وضعیت و موقعیت اجتماعی خود را بهبود بخشند. بنابراین به منظور دستیابی به این اهداف سازمان ها بایستی با سرعتی چشمگیر برای توسعه قابلیتهای خود (از جنبه های مختلف فنی و سازمانی ) برنامه ریزی کنند و به توسعه ظرفیت های موجود خود بپردازند. برای استفاده اثر بخش از فناوری اطلاعات و ارتباطات، می بایستی یک کشور از جهت زیر ساخت ها، میزان دسترسی به فناوری اطلاعات و ارتباطات درسطح گسترده جمعیت، و اثر چارچوب های قانونی و حقوقی بر استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات دارای بسترهای توسعه الکترونیکی باشد.
رهبران کشورها، شرکت ها و سازمان های در حال توسعه می توانند از ابزار ارزیابی بسترهای توسعهالکترونیکی جهت اندازه گیری و برنامه ریزی برای انسجام و یکپارچه سازی کمک گیرند. این امر به آنها کمک می کند تا بر تلاشها و نیازهایی تمرکز کنند و حوزه هایی را مورد شناسایی قرار دهندکه نیازمند برنامه ریزی، پشتیبانی و سرمایه گذاری می باشند.
بسترهای استقرار و توسعه الکترونیکی توانایی پذیرش و به کارگیری فناوری اطلاعات در جوامع است. اهمیت ارزیابی الکترونیکی ناشی از تفاوت در میزان بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشورهای مختلف و ایجاد شکاف دیجیتالی است.
کشورها می توانند با استفاده از مدل های ارزیابی آمادگی الکترونیکی وضعیت موجود خود را از ابعاد مختلف با یک روش منسجم و جامع اندازه گیری کنند و سپس با توجه به نتایج این ارزیابی برنامه ریزی کنند.
ارزیابی بسترهای استقرار و توسعه الکترونیک در زمینه های متفاوت برای افراد متفاوت می تواند معانی متفاوتی داشته باشد و برای اهداف متفاوتی استفاده شود. ارزیابی بسترهای توسعه الکترونیکی یک ابزار ارزیابی است که می تواند برای اندازه گیری نرخ انتشار فناوری اطلاعات مورد استفاده قرار گیرد.
از اهداف نیل به ارزیابی بسترهای استقرار و توسعه الکترونیک باتوجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی، فنی و حقوقی می توان به اهداف اقتصادی همچون حفظ توان رقابت دیجیتال، ایجاد زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات، گسترش کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در راستای توسعه توان اقتصادی و گسترش سرمایه گذاری خارجی و اهداف اجتماعی چون کاهش شکاف دیجیتالی، بهره مندی افراد و سازمان ها از اطلاعات کیفی و ایجاد اعتماد در مشتریان اشاره کرد.
در طی سالهای گذشته، تعداد زیادی از مدلهای ارزیابی بسترهای توسعهالکترونیکی کشورها در سطح کلان توسط سازمانهای مختلف، توسعه و ایجاد شده است. بهطور کلی، هر کدام از این مدلها به دنبال این هستند که یک جامعه یا اقتصاد تا چه اندازه برای بهرهگیری از فناوری اطلاعات و تجارت الکترونیک بسترهای توسعه دارد. نگاه دقیقتر به این مدلها نشان میدهد که هر کدام از آنها تعاریف متفاوتی را برای بسترهای توسعه الکترونیکی ارائه دادهاند و شیوههای مختلفی را برای سنجش بسترهای توسعه الکترونیکی به کار میبرند.

2-17- مفهوم بسترهای استقرار و توسعه الکترونیکی
منظور از بسترهای توسعه الکترونیکی توانایی پذیرش، استفاده و به کارگیری فناوری اطلاعات و کاربردهای مرتبط با آن در جوامع می باشد. عوامل متعددی بر چگونگی استفاده از فناوری اطلاعات و سطح آمادگی الکترونیکی جوامع و سازمانها تاثیر گذار است که ضروری است که به دقت در این پروژه برای سازمان شهرداری مورد مطالعه و شناسایی قرار گیرد.
گروه همکاری های اقتصادی آسیا و اقیانوسیه (APEC) کشوری را آماده الکترونیکی می داند که دارای تجارت آزاد، صنعت قانون مند، سهولت در صادرات و هماهنگ با استانداردهای دولتی و توافق نامه های تجاری است.
مطابق تعریف ارایه شده در پروژه سیاستگذاری سیستم های کامپیوتری (CSPP) یک جامعه آماده از لحاظ الکترونیکی، جامعه ای است که دارای سرعت بالای دسترسی به شبکه در یک بازار رقابتی، دسترسی و استفاده پایدار از فناوری اطلاعات و ارتباطات در مدارس، ادارات دولتی، بنگاه های اقتصادی، خانه ها و مراکز بهداشتی است. در چنین جامعه ای امنیت و حریم خصوصی افراد هنگام بهره گیری از روش های الکترونیکی تامین شده و سیاست های دولتی از کاربری و اتصال به شبکه های کامپیوتری حمایت می کنند.طبق تعریف مرکز توسعه بین المللی در دانشگاه هاروارد (CID) یک جامعه آماده از لحاظ الکترونیکی مجهز به زیرساخت های فیزیکی ضروری فناوری اطلاعات و ارتباطات مانند شبکه مخابراتی با پهنای باند وسیع، دسترسی مطمئن و قیمت مناسب است.در چنین جامعه ای روش های الکترونیکی در تجارت به کارگیری شده و دارای بازار فناوری اطلاعات و ارتباطات مناسبی است، در زمینه های اجتماعی و فرهنگی، دارای محتویات بومی و غنی و سازمان های برخط است، در بخش های دولتی، خدمات دولت الکترونیکی به کارگیری می شود. (یعقوبی، 1386)
از طرف دیگر منظور از بسترهای توسعهالکترونیکی شهرداری، توانایی پذیرش، استفاده و به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات و کاربردهای مرتبط با آن در شهرداری می باشد. عوامل متعددی بر چگونگی استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات و ارتقاء سطح بسترهای توسعهالکترونیکی در شهرداری تاثیر گذار است که ضروری است به دقت در این پروژه مورد مطالعه و شناسایی قرار گیرد.
یک شهرداری با بسترهای توسعهالکترونیکی، دارای سرعت بالا در دسترسی به اطلاعات و رضایت کامل از کاربردهای فاوا در مناطق، معاونتها، سازمانها، مراکز خدماتی وجود دارد. حفظ حریم خصوصی کاربر و امنیت اتصال وجود داشته باشد و سیاست های شهرداری در جهت طرفداری از افزایش و توسعه دسترسی و استفاده از شبکه در سطح جامعه است. ارزیابی وضع موجود از نظر بسترهای توسعهالکترونیکی در شهرداری، مقدمه ای برای برنامه ریزی و نیل به وضع مطلوب خواهد بود.

2-18- اهداف مرتبط با بسترهای استقرار و توسعه الکترونیکی
از اهداف نیل به آمادگی الکترونیکی باتوجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی، فنی و حقوقی می توان به اهداف اقتصادی همچون حفظ توان رقابت دیجیتال، ایجاد زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات، گسترش کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در راستای توسعه توان اقتصادی و گسترش سرمایه گذاری خارجی و اهداف اجتماعی چون کاهش شکاف دیجیتالی، بهره مندی افراد و سازمان ها از اطلاعات کیفی و ایجاد اعتماد در مشتریان اشاره کرد.برای ارزیابی آمادگی الکترونیکی مدل های متفاوتی از جمله CSPP, CID, APEC, MOSAIC, EIU و ITU وجود دارد که شاخص ها و روش های متفاوتی را برای سنجش آمادگی الکترونیکی ارایه داده اند. وجود مدل های ارزیابی آمادگی الکترونیکی موجب برنامه ریزی دقیق تر برای ورود هوشمندانه به عصر اطلاعات و فراهم کننده بستر نظارت بر عملکرد دستگاه های اجرایی است، متاسفانه در کشور ما مدل یا شاخص معینی برای سنجش آمادگی الکترونیکی کشور وجود ندارد و تنها ملاک ارزیابی، گزارش سازمان ها و نهادهای خارجی است، بنابراین لازم است تهیه گزارش آمادگی الکترونیکی کشور در حوزه های مختلفی همچون دولت الکترونیکی، تجارت الکترونیکی و آموزش الکترونیکی مورد توجه قرار گیرد تا با بررسی نقاط ضعف و قوت، راهکارهای افزایش آمادگی الکترونیکی که ضامن تحقق برنامه های توسعه دانش بنیان است، تدوین شود

2-19- اهمیت ارزیابی بسترهای استقرار و توسعه الکترونیکی
با عنایت به این موضوع که شکاف دیجیتالی بین کشورهای جهان درحال افزایش است، دولتمردان و بنگاه های اقتصادی به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات را یکی از اولویت های خود قرار داده اند. به منظور کارآیی هرچه بیش تر فناوری اطلاعات و ارتباطات، یک کشور و به تبع آن بنگاه های اقتصادی بایستی از نظر زیرساخت مخابراتی، دسترسی به فناوری اطلاعات و ارتباطات، چارچوب های حقوقی و قانونی در کاربری فناوری اطلاعات و ارتباطات آمادگی الکترونیکی داشته باشند. اگر کاهش شکاف دیجیتالی مدنظر است لازم است همه نیازمندی های فوق با یک استراتژی منسجم و دست یافتنی که می تواند نیازهای بومی کشور را در نظر گیرد، مناسبت داشته باشند. دولتمردان کشورها می توانند اندازه گیری آمادگی الکترونیکی را به منظور ارزیابی وضعیت فعلی خود در دستور کار قرار داده و حوزه هایی را که نیازمند حمایت های خارجی است شناسایی کنند. اما ارزیابی به تنهایی کافی نیست و تصمیم گیرندگان با دو چالش عمده در کاربرد چنین ابزارهایی مواجه هستند. نخست باید بفهمند چگونه فناوری اطلاعات و ارتباطات می تواند در دستیابی به مزایای اجتماعی و اقتصادی برای شان مفید واقع شود تا بتوانند اهداف واقعی را مبتنی بر آن تنظیم کنند. دوم اینکه باید قدم های متمرکزتری برای استفاده بهتر از فناوری اطلاعات و ارتباطات بردارند تا بتوانند کشورشان را در نیل به اهداف توسعه یاری دهند. فهم بهتر از فرآیندهای آمادگی الکترونیکی می تواند به رهبران کشورها کمک کند تا طراحی و اجرای بهتری از استراتژی فناوری اطلاعات و ارتباطات داشته باشند.
ارزیابی آمادگی الکترونیکی اولین گام در راستای تبدیل مقاصد به اقدامات برنامه ریزی شده خواهد بود که منجر به تغییرات اساسی در نحوه زندگی مردم خواهد شد. (البدوی، 1386)

2-20- محور های اصلی بسترهای استقرار و توسعه الکترونیکی
چهار عنصر کلی مطابق شکل زیر شامل شرایط اقتصادی، شرایط اجتماعی، شرایط فنی و شرایط حقوقی در بسترهای توسعه الکترونیکی یک کشور موثر هستند. هر یک از این شرایط لازم است قبل از تعیین اهداف بسترهای توسعهالکترونیکی مورد توجه قرار گیرند.
موارد اقتصادی: این شرایط توسط شاخص هایی از قبیل میزان رشد در تولید ناخالص داخلی GDP، رشد در سرمایه گذاری خارجی و رشد در درآمد سرانه افراد تعیین می شود. همه این موارد به طور غیر مستقیم در بسترهای توسعه الکترونیکی یک کشور تاثیر خواهند داشت. برای مثال وجود زیر ساخت های قوی در فناوری اطلاعات و ارتباطات از GDP بالا ناشی می شود و میزان کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات توسط افراد، نیازمند درآمد سرانه بیش تر است.
موارد حقوقی: این موارد شامل سیاست ملی فناوری اطلاعات و ارتباطات، قوانین حاکم بر فضای سایبر، سیاست کاربرد و آموزش IT در همه بخش های کلیدی یک اقتصاد خواهد بود. همچنین بسترهای توسعهالکترونیکی به یک چارچوب حقوقی کلی و قوانین خاص که کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات را تسهیل می کند، وابسته است. بنابر این نیاز است دولت ها محیط قانونی مناسبی را از طریق سیاست ها و برنامه های ویژه ایجاد کرده و جنبه های اطمینان از امنیت تراکنش ها در اینترنت را فراهم آورند.
موارد اجتماعی: فاکتورهای اجتماعی نظیرسطح سواد و تحصیلات پایه، زیرساختار فرهنگی جامعه نظیر گرایش به پذیرش ICT، آگاهی از کاربرد ICT برای افزایش بهره وری و بازده کاری
موارد فنی: بهره وری از فناوری های پیشرفته منجر به بسترهای توسعهالکترونیکی خواهد شد، بنابراین مهم است که دولت ها زیرساختار مخابراتی قابل اطمینان را به منظور نیل به بسترهای استقرار و توسعه الکترونیکی ایجاد کنند. به این معنا که لازم است به موضوعاتی همچون افزایش ضریب نفوذ اینترنت، تعداد کامپیوتر های شخصی، تعداد خطوط تلفن و سایر شاخص های مشابه در کشور توجه کنند. توانایی، کیفیت و قابلیت اطمینان شرایط فنی نیز در تحقق بسترهای توسعه الکترونیکی مهم هستند. (نیلی و همکاران، 1381)

2-21- مولفه های مرتبط با بسترهای استقرار و توسعه الکترونیکی
مولفه های متعددی وجود دارند که روی هم رفته منجر به آمادگی الکترونیکی یک کشور می گردند.در این میان چهار مولفه عمده در آمادگی الکترونیکی یک کشور نقش حیاتی دارند.توجه ویژه به این مولفه هادر هر برنامه امادگی الکترونیکی ضروری است.این مولفه ها شامل شهروندان،بنگاه های اقتصادی،دولت ها و زیر ساختار می گردند.همه این مولفه ها با یکدیگر ارتباط داخلی داشته و لازم است با هم هماهنگ شوند. (Coucleis,2001)
جزییات بیش تر این مولفه ها به شرح زیر هستند:
الف) دولت
دولت ها از مهم ترین اجزای آمادگی الکترونیکی در کشورها محسوب می شوند، بنابراین بسیار حیاتی است تا کارکردهای دولت با یکدیگر هماهنگ شده و چالش هایی که در اقتصاد دیجیتال مطرح هستند، مدنظر قرار گیرند. شهروندان بایستی قادر به دسترسی آسان به خدمات دولتی باشند که این امر باعث صرفه جویی در زمان خواهد شد. آمادگی الکترونیکی بدون وجود یک سیاست ملی فناوری اطلاعات برای بخش های مختلف شامل: آموزش، بهداشت و درمان، بخش های دولتی و خصوصی حاصل نخواهد شد.
ب) زیرساختار
آمادگی الکترونیکی بدون داشتن زیر ساختارهای مطمئن در یک کشور حاصل نخواهد شد. زیر ساختارهای مختلفی شبیه زیرساختارهای فنی و مخابراتی (شامل نرم افزارها و سخت افزارها)، زیر ساختارهای حقوقی و زیرساختار نیروی انسانی مطرح هستند. وجود چنین زیرساختارهایی موجب تسهیل دسترسی به آمادگی الکترونیکی دولت، بنگاه های اقتصادی و افراد می شود.
ج) شهروندان
این مولفه شامل عناصر انسانی موثر در آمادگی الکترونیکی یک کشور است و بایستی مواردی از قبیل سطوح سواد و گرایش آنها به پذیرش فناوری اطلاعات مدنظر قرار گیرند. بدون شک هر گونه تلاش برای نیل به آمادگی الکترونیکی در یک کشور برای ارایه خدمات مورد نیاز به شهروندان انجام می پذیرد. بنابراین لازم است برنامه های آموزشی مختلفی در ارتباط با توسعه سواد اطلاعاتی شهروندان وجود داشته باشد تا بتوانند از کاربردهای مختلف فناوری اطلاعات بهره مند شوند.
د) بنگاه های اقتصادی / شرکت ها
یکی دیگر از مولفه های نیل به آمادگی الکترونیکی، بنگاه های اقتصادی یا شرکت ها هستند. بنگاه های اقتصادی باید با یکدیگر هماهنگ شوند تا پردازش فرآیندهای تعاملی آنها آسان شوند. بنگاه ها نیازمند ارتباط سریع با دولت ها و شهروندان هستند تا بتوانند محصولات و خدمات خود را به آسانی عرضه کنند. آمادگی الکترونیکی فرصت هایی را برای توسعه آنها در سطح جهان فراهم می کند. به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در عملیات روزانه، باعث به روز شدن بنگاه های اقتصادی در بازارهای بین المللی مختلف خواهد شد. (نیلی و همکاران، 1381)

2-22- فرآیند مرتبط با بسترهای استقرار و توسعه الکترونیکی
• تدوین برنامه تعیین اهداف کمی و کیفی توسعه ICT در سطح شهرداری(شامل شبکه ها،سخت افزارها، سیستم ها،مهارت ها و…)
• گزینش مدل ارزیابی آمادگی الکترونیکی شهرداری با توجه به اهداف
• انجام ارزیابی آمادگی الکترونیکی
• تهیه و تدوین راهبرد یا استراتژی و برنامه اجرایی مبتنی بر نتایج آمادگی(ICTMP)
• اجرای برنامه (ICTMP).. (فتحیان، 1384) (البدوی، 1386)

شکل 2-5: عملیات فرایند توسعه آمادگی الکترونیکی

2-23- ارزیابی بسترهای استقرار و توسعه الکترونیکی
در عصر اطلاعات، ارزیابی بسترهای استقرار و توسعه الکترونیکی کشور ها و سازمان ها به منظور برنامه ریزی برای توسعه قابلیت های لازم (از جنبه های مختلف فنی و سازمانی)، به طور روز افزون اهمیت پیدا می کنند. به همین دلیل، تاکنون مدل های بسیاری برای ارزیابی بسترهای استقرار و توسعه الکترونیکی توسط نهادها، سازمان ها و دانشگاه های مختلف عرضه و به کار گرفته شده است. اگر چه ظاهرا همه این مدل ها به دنبال ارزیابی بسترهای توسعه الکترونیکی هستند، اما هر مدل با توجه به تعریفی که از این مفهوم ارائه کرده، شاخص های متفاوتی که برای سنجش بسترهای توسعهالکترونیکی ارائه داده، اهداف و جهت گیری های مختلفی که مد نظر داشته و روش های متفاوتی که برای این ارزیابی به کار گرفته، کاملا از مدل های دیگر متمایز می شوند.
برخی از این مدل ها بسترهای توسعه جوامع را برای زندگی در دنیای شبکه ای یا برای تجارت الکترونیکی اندازه گیری می کنند. برخی دیگر از آنها، کشورهای خاصی را مد نظر قرار داده و در نتیجه به دنبال ارزیابی بسترهای توسعه آن ها برای تجارت الکترونیکی یا رشد تجارت الکترونیکی در آن ها هستند.
دسته دیگر از ابزارهای ارزیابی بر روی گشور ها متمرکز شده و به دنبال ارزیابی ظرفیت های آن ها برای مشارکت اثر بخش در تحقق اقتصاد دیجیتالی جهانی هستند. تعدادی از این ابزار ها نیز به طور خاص، کشور های در حال توسعه را هدف می گیرند و در پی ارزیابی نفوذ فناوری اطلاعات و ارتباطات و به شکل خاص آن استفاده از اینترنت در این گونه از کشورها هستند.
برخلاف مدل های ارزیابی بسترهای استقرار و توسعه الکترونیکی بنگاه های متوسط و کوچک، مدل های متعددی برای ارزیابی بسترهای توسعه الکترونیکی در سطح جوامع و کشورها ارائه شده است. سازمان بریچ این مدل ها و روش های ارزیابی را به چهار دسته شامل ابزارهای مبتنی بر پرسشنامه، ابزارهای مبتنی بر مطالعات موردی، برآوردها و گزارشات گروه های ثالث و سایر مدل های ارزیابی بسترهای توسعهالکترونیکی تقسیم بندی کرده است.
الف) ابزارهای مبتنی بر پرسشنامه
این ابزارها از روش پرسشنامه ای برای ارزیابی استفاده کرده اند. برخی از آن ها به طور رایگان در سایت ها وجود دارند. سه نمونه از معروف ترین آن ها شامل مدل هایCID,APEC و CSPP هستند. این ابزارها براساس تعریفی که از بسترهای توسعه الکترونیکی دارند، نمره و یا رتبه خاصی از وضعیت موجود کشور ها ارائه می دهند.
ب) ابزارهای مبتنی بر مطالعه موردی
مطالعات موردی زیادی وجود دارند که به بررسی بسترهای استقرار و توسعه الکترونیکی کشورهای خاص می پردازند. بسیاری از آن ها می توانند به عنوان پایه ای برای ارزیابی بسترهای توسعه الکترونیکی به کار روند.برخی از این ابزارها شامل ITU,USAID و SIDA هستند.
ج) برآوردها و گزارشات گروه های ثالث
این گزارش ها به رتبه بندی کشورها بر مبنای اندازه گیری های مختلف برای ارزیابی بسترهای توسعهالکترونیکی یا رقابت الکترونیکی می پردازند. اگر چه برخی از آن ها اساسا مخصوص بسترهای توسعهالکترونیکی نیستند، اما به جنبه های مهمی از بسترهای استقرار و توسعه الکترونیکی توجه دارند. برخی از این گزارش ها از روش پرسشنامه استفاده می کنند و بسیاری دیگر از آن ها بر شاخص های آماری که از سایر منابع بدست آمده اند، تکیه دارند. تعدادی از این گزارش ها شامل McConnell International,Mosaic و Crenshaw and Robinson هستند.
د) سایر مدل های ارزیابی بسترهای استقرار و توسعه الکترونیکی
علاوه بر ابزارها و مدل های مختلفی که در بالا نام برده شدند، گروهی دیگر از روش ها و چارچوب ها نیز وجود دارند که می توان از آن ها برای ارزیابی بسترهای توسعه الکترونیکی استفاده کرد. این مدل ها با استفاده از ایده هایی که در گزارش ها و مقالات خاص بیان می شوند، برای ارزیابی بسترهای توسعه یک جامعه در پذیرش فناوری اطلاعات و ارتباطات به کار می روند. در جدول 2-5 خلاصه تعدادی از مدلهای مهم ارزیابی بسترهای استقرار و توسعه الکترونیکی آمده است.

جدول2-5: مدلهای ارزیابی بسترهای توسعه الکترونیکی
مدل
محققین (نویسندگان)
تمرکز
APEC(Asian Pacific Economic Cooperation)
گروه همکاری های اقتصادی آسیا و اقیانوسیه
بسترهای توسعهتجارت الکترونیک
CSPP(Computer System Policy Project)
پروژه سیاستگذاری سیستمهای کامپیوتری
زیرساختهای موجود
CID(The Center for International Development at Harvard and IBM
مرکز توسعه بینالمللی در هاروارد و IBM
جامعه
McConnell International
گروه مک کانل با همکاری اتحادیه خدمات و فناوری اطلاعات جهانی(WITSA)4
زیرساختار، اقتصاد دیجیتالی، آموزش و دولت
MQ(Mosaic Group)
گروه موزاییک
اینترنت
CIDCM
دانشگاه مریلند، مرکز توسعه بینالمللی و تعارض مدیریت
ارزیابی کیفی بر مبنای عملکرد پیشین و ضریب نفوذ جاری اینترنت
EIU(The Economist Intelligence Unit)
واحد متخصصان هوشمند اقتصادی
بسترهای توسعهکسب و کار الکترونیکی
IDC(International Data Corporation)
اتحادیه دادههای جهانی
زیرساختار
KAM(World Bank, Knowledge Assessment Matrix)
بانک جهانی، ماتریس ارزیابی دانش
اقتصاد دانشی
ITU(International Telecommunications Union's Internet Country Case Studies)
اتحادیه ارتباطات از راه دور بینالمللی
ارتباطات از راه دور
USAID(US Agency for International Development)
آژانس توسعه بینالمللی ایالات متحده
دسترسی، دولت، مردم
Sida(Swedish International Development Cooperation Agency)
آژانس همکاری توسعه بینالمللی سوئد
آنالیز SWOT
NRI
مرکز توسعه بینالمللی در هاروارد و دادگاه اقتصادی جهانی
زیرساختار، جامعه الکترونیک، سیاستگذاری، اقتصاد دیجیتالی، آموزش، دولت

بخش پنجم: پیشینه تحقیق
فرایند توسعه و کاربری فناوری اطلاعات در بخش خدمترسانی با هدف ارائه خدمات برخط به شهروندان با ترسیم چشمانداز شهر الکترونیک و چگونگی توصیف استقرار آن آغاز شده است. این اقدام نه تنها در سه شهر بلکه در بسیاری از شهرهای دیگر کشورهای جهان همچون امریکا، استرالیا، مالزی، هند، سنگاپور(براون و برودنی5،2003.، سینگلا6،2002.، سوساتیجو و آسمورو7،2003.، مدخالید و عبدالکریم8،2003.، ونگ، ام.بی.ا، 2002) و سایرکشورهای فعال در زمینه کاربری فناوری اطلاعات نیز دنبال شده است.
اجرای طرحهای کلانی همچون تجارت الکترونیک، دولت الکترونیک، شهر الکترونیک و… در صورتی از اثربخشی لازم برخوردار خواهند بود که ذینفعان آنها امکان استفاده از قابلیتهای آن را داشته باشند و این معضلی است که به زعم بسیاری از صاحبنظران و محققان نه تنها در کشورهای توسعهنیافته بلکه در کشورهای توسعهیافته جهان نیز به عنوان یکی از موانع مهم استقرار شهر الکترونیک، مدیریت بخش عمومی را به چالش کشیده است(هاقص9، 2002، کهو10، 2002، لی11، 2003).
از طرف دیگر با توجه به اینکه حدود 2 دهه است که اهمیت و ضرورت انجام آمادگی الکترونیکی کشورها و سازمان ها مشخص گردیده است اما تاکنون در ایران هیچ گونه ارزیابی دقیق و مشخصی از آمادگی الکترونیکی برای شهرداری ها اجرا نشده است. البته باید توجه داشت که بهترین مدل وجود ندارد و مدل ها با توجه به اهداف و شرایط ساختاری، فرهنگی و محیطی به صورت اقتضایی عمل می کند و قابل تغییر هستند. از میان تحقیقات با اهمیت انجام شده مرتبط با موضوع تحقیقمان در سطح ملی می توان به تحقیقات زیر اشاره کرد:
در تحقیقی باقر نژاد و ستاری (1385)، مدلی برای ارزیابی بسترهای توسعه الکترونیکی سازمان بورس اوراق بهادار برای پیاده سازی دولت الکترونیک را ارائه کردند. (باقری نژاد، 1385)
در تحقیق دیگر کارگر راضی به بررسی تحقق شهرداری الکترونیک در ایران و چالش های پیش روی آن پرداخته است. (تشکری قنبریان، 1386)
نامور و خلیقی (1389)، در تحقیق خود نقاط ضعف و قوت و همچنین فرصت ها و تهدیدات بالقوه وضعیت شهرداری الکترونیکی ایران را با کمک آرایه SWOT برشمرده اند. برای نمونه مواردی چون عدم دانش فنی لازم، تحریم های ایران در زمینه تجهیزات و ابزارهای فناوری اطلاعات جزو تهدیدهای و نقص اطلاعات شهری مورد نیاز،کمبود متخصصان مورد نیاز برای اجرایی کردن شهرداری الکترونیکی جزو نقاط ضعف عنوان شده است.
قادری و امیری در مقاله خود نقش و ضرورت استقرار شهر الکترونیک در توسعه پایدار را بررسی کردند. (قادری، 1386)
لطفی به نقش فناوری و اطلاعات به عنوان ابزاری برای تحقق مدیریت شهری توجه نموده است.
شاه بنده به ضرورت بسترسازی فرهنگی و ساختاری به عنوان پیش نیاری برای ارائه خدمات الکترونیکی شهری نگریسته است. (فتحیان، 1386)
بمانیان و محمودی نژاد به بررسی مفاهیم و چالش های پیاده سازی شهر الکترونیک پرداخته و التزام تحقق شهر الکترونیک را یک ضرورت غیر قابل انکار دانسته اند. (بمانیان، 1386)
امیر البدوی و قپانچی در پی بررسی طراحی و ساخت شهر الکترونیکی، شهر برزیان را مورد مطالعه قرار دادند و چالش های و مزایای ایجاد آنرا برشمرده اند. (البدوی، 1386)
گراهام (1997) بیان می دارد که از اهداف نیل به ارزیابی بسترهای استقرار و توسعه الکترونیک باتوجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی، فنی و حقوقی می توان به اهداف اقتصادی همچون حفظ توان رقابت دیجیتال، ایجاد زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات، گسترش کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در راستای توسعه توان اقتصادی و گسترش سرمایه گذاری خارجی و اهداف اجتماعی چون کاهش شکاف دیجیتالی، بهره مندی افراد و سازمان ها از اطلاعات کیفی و ایجاد اعتماد در مشتریان اشاره کرد.
محکی( 1386) در تحقیق خود بیان می دارد که در شهرداری الکترونیکی کارکردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات عبارتند از:
کارکرد اول: تامین نیازهای اطلاعاتی شهروندان،بازرگانان و توریست ها از طریق شبکه های اینترنتی
کارکرد دوم: هوشمند سازی کنترل حمل نقل و ترافیک
کارکرد سوم: بازخورد سنجه ای لحظه ای
کارکرد چهارم: دیدار و گردهمایی مجازی با مدیران شهری
کارکرد پنجم: تشکیل اتاق فکر و ایده یابی مجازی
کارکرد ششم: کنترل سازه های شهری
شیروانی و بانشی (1388) در مقاله خود تحت عنوان " ارزیابی آمادگی الکترونیکی شهرداری شهر جدید بهارستان در راستای تحقق شهرداری الکترونیکی"، بیان می دارند که محورهای اصلی آمادگی الکترونیکی برای انجام چنین مهمی مشتمل بر 4مولفه اجتماعی، فنی،حقوقی و اقتصادی است. این دو محقق مجموعه آمادگی های لازم برای استقرار شهرداری الکترونیکی را مبتنی بر 3 نوع آمادگی زیر ساخت فنی، سیستم های و خدمات الکترونیکی و زیر ساخت غیر فنی مطرح می کنند که در این میان عامل آمادگی سیستم های و خدمات الکترونیکی دارای وزن بیشتری است. (شیروانی، حمیرضا و بانشی، زهرا 1388)
جوادی پور و همکاران چارچوب تدوین چشم انداز،ماموریت و اهداف شهرداری الکترونیک در شهرهای کوچک و اقماری در حال توسعه را مورد بحث قرار داده و بیان می دارند که ورود به عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات، بدون برنامه ریزی جامع و استراتژیک، پیامدهای نامطلوبی را پدید می آورد. بطورکلی نخستین رکن اساسی ‏در عموم مدل های برنامه ریزی استراتژیک (از جمله در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات) تدوین ارکان جهت ساز، مشتمل بر چشم انداز، رسالت و اهداف آن مجموعه می باشد. در این ارتباط یکی از بخش های مهم طرح های تحقق و توسعه شهرداری های الکترونیک، تدوین شرحی روشن درباره این نکته است که شهرداری الکترونیک در صورت اجرای موفقیت آمیز استراتژی ها و دستیابی به ظرفیت ها و قابلیت های توسعه یافته خویش، به چه چیزی تبدیل شده و چه وضعی خواهد داشت. بدین ترتیب توجیهی روشن، مشخص و قابل دفاع، از این که چرا و چه انتظاری از تحقق شهرداری های الکترونیک می رود، حاصل می شود و امکان موفقیت طرح های توسعه شهرداری الکترونیک با تصویر روشنی که از آینده آن ارائه می گردد، فراهم خواهد شد. این محققین با چنین نگاهی و با نگاه محوری و موردی به شهر کوچک و در حال توسعه قرچک، بیان می دارند که دستاورد مقدماتی پژوهششان، ارائه چهارچوبی علمی در تدوین ارکان جهت ساز شهرداری های الکترونیک است؛ بدین نحو که ملاک ها و معیارهایی به تفکیک چشم انداز، ماموریت ها و اهداف شهرداری های الکترونیک و چشم انداز، ماموریت ها و اهداف نهادهای مدیریت شهری در پیگیری استقرار شهرداری های الکترونیک، ارائه شده است.
دستاورد نهایی پژوهش، تدوین و تنظیم چشم انداز، ماموریت ها و اهداف پروژه شهرداری الکترونیک قرچک است، که با الهام و بهره گیری از معیارهایی به دست آمده در بخش گذشته و در تعامل با شهردار و مدیران ارشد شهرداری قرچک، انجام پذیرفته است. (نژادجوادی پور، 1386)
نیلی و همکاران بیان می دارند که چهار عنصر کلی شامل شرایط اقتصادی، شرایط اجتماعی، شرایط فنی و شرایط حقوقی در بسترهای استقرار و توسعه الکترونیکی یک کشور موثر هستند. هر یک از این شرایط لازم است قبل از تعیین اهداف بسترهای توسعه الکترونیکی مورد توجه قرار گیرند.
موارد اقتصادی: این شرایط توسط شاخص هایی از قبیل میزان رشد در تولید ناخالص داخلی GDP، رشد در سرمایه گذاری خارجی و رشد در درآمد سرانه افراد تعیین می شود. همه این موارد به طور غیر مستقیم در بسترهای توسعه الکترونیکی یک کشور تاثیر خواهند داشت. برای مثال وجود زیر ساخت های قوی در فناوری اطلاعات و ارتباطات از GDP بالا ناشی می شود و میزان کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات توسط افراد، نیازمند درآمد سرانه بیش تر است.
موارد حقوقی: این موارد شامل سیاست ملی فناوری اطلاعات و ارتباطات، قوانین حاکم بر فضای سایبر، سیاست کاربرد و آموزش IT در همه بخش های کلیدی یک اقتصاد خواهد بود. همچنین بسترهای توسعهالکترونیکی به یک چارچوب حقوقی کلی و قوانین خاص که کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات را تسهیل می کند، وابسته است. بنابر این نیاز است دولت ها محیط قانونی مناسبی را از طریق سیاست ها و برنامه های ویژه ایجاد کرده و جنبه های اطمینان از امنیت تراکنش ها در اینترنت را فراهم آورند.
موارد اجتماعی: فاکتورهای اجتماعی نظیرسطح سواد و تحصیلات پایه، زیرساختار فرهنگی جامعه نظیر گرایش به پذیرش ICT، آگاهی از کاربرد ICT برای افزایش بهره وری و بازده کاری
موارد فنی: بهره وری از فناوری های پیشرفته منجر به بسترهای توسعهالکترونیکی خواهد شد، بنابراین مهم است که دولت ها زیرساختار مخابراتی قابل اطمینان را به منظور نیل به بسترهای استقرار و توسعه الکترونیکی ایجاد کنند. به این معنا که لازم است به موضوعاتی همچون افزایش ضریب نفوذ اینترنت، تعداد کامپیوتر های شخصی، تعداد خطوط تلفن و سایر شاخص های مشابه در کشور توجه کنند. توانایی، کیفیت و قابلیت اطمینان شرایط فنی نیز در تحقق بسترهای توسعه الکترونیکی مهم هستند. (نیلی و همکاران، 1381)
در تحقیقی دیگر، البدوی و قپانچی زیر ساخت های زیر را برای توسعه شهرداری الکترونیکی ضروری می پندارند:
1 – زیرساخت های مخابراتی: شامل شبکه فیبر نوری و کارسازهای مورد نیاز و شبکه های اینترنت و اکسترانت، و در اختیار قرار دادن اینترنت پرسرعت برای شهروندان، بنگاه ها و ادارات شهرداری، که در کل بر عهده وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات می باشد.
2 – زیرساخت های حقوقی: شامل سیاست گذاری های کلان حکومت و میزان اهمیت موضوع برای حکومت می باشد و نیز مجموعه قوانین در ارتباط با اجرای شهرداری الکترونیک، استفاده از آن، ایجاد بستر حقوقی و سایر موارد.
3 – زیرساخت های فرهنگی: شامل تربیت نیروی متخصص، آموزش پرسنل شهرداری که درگیر اجرای پروژه شهرداری الکترونیک می شوند، آموزش شهروندان و استفاده کنندگان خدمات شهرداری الکترونیک و تبلیغات و فرهنگ سازی و سایر موارد روانی و انگیزشی.
4 – زیرساخت های نرم افزاری: شامل مهندسی مجدد فرآیندها، تشخیص و توسعه خدمات الکترونیکی، یکپارچگی سیستم اطلاعاتی و نرم افزارهای کاربردی و در نهایت توسعه وب سایت رسمی شهرداری الکترونیک. ]7[

2-24- جمع بندی فصل
در این فصل در بدو امر، مقوله شهرداری الکترونیکی بطور مبسوط از زوایا و جوانب مختلف (از تعریف و واکاوی مفهوم گرفته تا پیاده سازی و سنجش، بررسی مزایا و چالش های پیاده سازی اش، بررسی زیر ساخت ها، واکاوی مدل های اجرا شده آن در شهرهای مهم جهان با اتکا با رویکرد الگو برداری و…) مورد بررسی قرار گرفت و در انتهای فصل پیشینه تحقیقاتی مرتبط با موضوع تحقیق، در دو قسمت تحقیقات سطح ملی و بین الملی مورد بازنگری قرار گرفت و با عنایت به این تحقیقات و همچنین موضوع پژوهشمان، مدل مفهومی تحقیق که بخش اساسی هر تحقیق می باشد، طرح ریزی شد که این مدل در فصل بعد معرفی و مورد بحث و مداقه قرار می گیرد. چرا که ما در این تحقیق قصد داریم به کمک مدل های موجود، چارچوب و همچنین شاخص هایی را برای ارزیابی بسترهای توسعه الکترونیکی برای استقرار شهرداری الکترونیک شهر زاهدان ارایه نماییم.

منابع و ماخذ
1. اصغرپور، محمد جواد، تصمیم گیری چند معیاره، چاپ 3، انتشارات دانشگاه تهران، 1383
2. سکاران اوما، ترجمه صایبی محمد، شیرازی محمود، روش های تحقیق در مدیریت، انتشارات موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی، 1381
3. حسینی، سید یعقوب، آمار ناپارامتریک:روش تحقیق و نرم افزار آماری SPSS، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی،1382
4. لوکس، ک و ظفر حیدری، ف (1383). ارایه مدل ارزیابی بسترهای توسعهالکترونیکی صنایع ایران، مجله فرهنگ مدیریت، شماره 6، 57-83.
5. ریمون کیوی لوک وان کامپنهود، (1373) روش تحقیق در علوم اجتماعی،تهران، موسسه آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی،.
6. فتحیان. م.، مهدوی نور، ح،( 1385). مبانی و مدیریت فناوری اطلاعات، انتشارات دانشگاه علم و صنعت.
7. جلالی،ع. ا،( 1382). شهر الکترونیک، تهران،دانشگاه علم و صنعت.
8. عزیز خانی، ح.(1385)، مقدمهای بر شهر الکترونیک، قابل دسترسی در سایت:
http://www.abharnews.ir/?type=dynamic&lang=1&id=249
9. البدوی،ا و قپانچی، ا،ح. (1386) طراحی و ساخت شهر الکترونیک: مطالعه موردی شهر برزیان، تهران، اولین کنفرانس بین المللی شهرداری الکترونیک.
10. فتحیان، م.، (1384)ارائه مدل ارزیابی بسترهای توسعه الکترونیکی شرکت های کوچک و متوسط کشور، گزارشنامه طرح پژوهشی، معاونت پژوهشی دانشگاه علم و صنعت ایران.
11. انعام زاده، ا. (1385)، تهیه الگوی مفهومی مطالعه زیر ساخت های شهر الکترونیک، پایان نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی نورمحمد یعقوبی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان.
12. عاملی، س.ر.( 1383)، صنعت همزمان ارتباطات و دو فضائی شدن فرهنگ، دیدگاه، سال اول، شماره1و2، صص. 1-24.
13. ناصری، ع.(1387)، شهر الکترونیک و ویژگی های آن، قابل دسترسی در سایت:
http://www.citna.ir/3117.html
14. ولوى، م.ح.( 1383)، خطرات زندگی الکترونیکی، قابل دسترسی در سایت:
http://www.iritn.com/?action=show&type=news&id=11467
15. البدوی، ا.، قپانچی، ا.ح.( 1386)، طراحی و ساخت شهر الکترونیکی: مطالعه موردی شهر برزیان، مجله تکفا، سال 5، شماره 2.
16. گزارشی از اجرای طرح تکفاب در ایران، سلامت الکترونیکی گامی نو در توسعه خدمات بهداشتی،(1386) قابل دسترسی در سایت:
http://www.aftab.ir/news/2004/sep/14/c3c1095143283.php
17. شهر الکترونیکی بوستون، قابل دسترسی در سایت:
http://www.2hamshahri.net/hamnews/1382/82052/infor/igozar.htm#s2760
18. شهر الکترونیکی: آشنایی با تعریف و راهکار های پیاده سازی شهر الکترونیک E-CITY، قابل دسترسی در سایت: http://yazdit.mihanblog.com/post/1016
19. مرادی نور، ز.، ملاصالحی،ل.( 1385)، پایتخت الکترونیکی تجلی عدالت پروری، گروه مهندسی ره شهر، بخش تحقیق و توسعه، فصل 18،چاپ شهر.
20. بمانیان، م.ر.، محمودی نژاد، ه.( 1386)، بررسی یک ضرورت: التزام تحقق پذیری شهر سازی الکترونیک:مفاهیم و چالش ها، اولین کنفرانس شهرداری الکترونیک.
21. شهرهای الکترونیکی ایران، قابل دسترسی در سایت:
http://www.ayandehnegar.org/s_1.php?news_id=2516
22. شهر الکترونیکی مشهد، قابل دسترسی در سایت:
http://www.newsletter.magfa.com/detail.asp?id=2662
23. شهر الکترونیکی کیش، قابل دسترسی در سایت:
http://pardis.net/itnews/shownews.asp?id=3313
24. آینده تهران،قابل دسترسی در سایت:
www.Aftab.ir Saturday, apr 12, 2008
25. عاملی، س.ر.( 1382)، دو جهانی شدن ها و آینده جهان، کتاب ماه علوم اجتماعی، شماره 69-70.
26. بعلی، ف.،( 1382) جامعه، دولت و شهرنشینی: تفکر جامعه شناسی ابن خلدون، ترجمه علامرضا جمشیدیها، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
27. عاملی، س.ر.(1382)، دو جهانی شدن ها و هویت های همزمان آینده، کارگاه علمی آینده اندیشی، ج، قابل دسترسی در سایت: http://iranwsis.org
28. عاملی، س.ر.( 1383)، صنعت همزمان ارتباطات و دو فضائی شدن فرهنگ، دیدگاه، سال اول، شماره1و2، صص. 1-24.
29. بمانیان،م،ر و محمودی نژاد،ه.(1386) بررسی یک ضرورت: التزام تحقق پذیری شهرسازی الکترونیک:مفاهیم و چالش ها، تهران، اولین کنفرانس بین المللی شهرداری الکترونیک.
30. معتمد نژاد، ک.،(1383) جامعه اطلاعاتی اندیشه های بنیادی، دیدگاه های انتقادی و چشم انداز های جهانی، مرکز پژوهش های ارتباطات، تهران،
31. یعقوبی، ن.(1386) دولت الکترونیک ( رویکرد مدیریتی ).نشر افکار
32. البدوی،ا و قپانچی، ا،ح. (1386) طراحی و ساخت شهر الکترونیک: مطالعه موردی شهر برزیان، تهران، اولین کنفرانس بین المللی شهرداری الکترونیک.
33. نیلی، م.، و همکاران،( 1381) استراتژی توسعه صنعتی کشور، مرکز نشردانشگاه صنعتی شریف.
34. سازمان گسترش و نو سازی صنایع ایران،( 1381) نظام نامه اجرایی کلینیک مشاوره مدیریت و بهره وری در صنایع کوچک و متوسط، موسسه مطالعات بهره وری و منابع انسانی.
35. فتحیان، م.، (1384)ارائه مدل ارزیابی بسترهای توسعه الکترونیکی شرکت های کوچک و متوسط کشور، گزارشنامه طرح پژوهشی، معاونت پژوهشی دانشگاه علم و صنعت ایران.
36. باقری نژاد، ج و ستاری، ه.(1385) ارایه مدلی برای ارزیابی بسترهای توسعه الکترونیکی سازمان بورس اوراق بهادار برای پیاده سازی دولت الکترونیک، تهران، اولین همایش بورس الکترونیک.
37. تشکری قنبریان، آ و ناصری، س.(1386) شهروند الکترونیکی و آموزش الکترونیکی، تهران، اولین کنفرانس بین المللی شهرداری الکترونیک.
38. کارگر راضی، م.(1386) بررسی تحقق شهرداری الکترونیک در ایران و چالش های پیش رو، تهران، اولین کنفرانس بین المللی شهرداری الکترونیک.
39. قادری، ا و امیری، م. (1386) نقش و ضرورت استقرار شهر الکترونیک در توسعه پایدار، تهران، اولین کنفرانس بین المللی شهرداری الکترونیک.
40. لطفی، م. (1386) فناوری و اطلاعات ابزاری برای تحقق مدیریت شهری، تهران، اولین کنفرانس بین المللی شهرداری الکترونیک.
41. شاه بنده، م، ر.(1386) ضرورت بسترسازی فرهنگی و ساختاری پیش نیار ارائه خدمات الکترونیکی شهروندی، تهران، اولین کنفرانس بین المللی شهرداری الکترونیک.
42. فتحیان، م.(1386) بررسی ویژگیهای تجارت در شهر های الکترونیکی، تهران، اولین کنفرانس بین المللی شهرداری الکترونیک.
43. شیروانی، حمیرضا و بانشی، زهرا (1388)، ارزیابی آمادگی الکترونیکی شهرداری شهر جدید بهارستان در راستای تحقق شهرداری الکترونیکی، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 23.
44. نژادجوادی پور، مهران، حیدری،حسین، رستمی، جواد (1386)، تدوین چشم انداز، ماموریت و اهداف شهرداری های الکترونیک در شهرهای کوچک و اقماری در حال توسعه، دومین کنفرانس بین المللی شهرداری الکترونیکی.
45. Antti, K., Ari-eikko, A. (2005) E-City,Analysing Efforts to General local Daynamic in the city of Tampere, Publisher Tampere University Press.
46. Odendaal,N. ,(2003), Information and Communication Technology And local Governance: Understanding The Difference Between Cities in Developed And Emerging Economies. Computers, Environment and Urban systems. Vol. 27. pp. 585-607.
47. Cohen, G, Geenhuizen, M., Nijkaamp.r,( 2001). Bytes of Urban Amesterdam. Planning: A Dutch perspective. Free university Amesterdam Holland.
48. Coucleis, H.( 2001) The social construction of the digital city, university of alifornia press ,US.
49. Zlatko,U.,( 2000).How to build an E-city, Milan, university of Maribor, Sovenia,IEEE.
50. Colin Buchanan and Partners & Urban Cultures,( 2006). Cultural Industries and Evening Economy,.
51. Castells, M. (1993) European Cities, the Informational Society and the Global Economy, pp. 475-488, in R. T. LeGates and F. Stout (2003) The City Reader, London, Routledge..
52. Ameli, S. R.,( 2004). Dual Globalizations: Inter-religious Communication in the Real World and the Virtual World, in Islam im Dialog, Jahrgang 2, Nr. 7..
53. Dieberger, A., Frank, A. U.( 1998), A City Metaphor to Support Navigation in Complex Information Spaces, Information Technology Division, Emory University, Atlanta..
54. Waddell P.; Borning A.( 2004), A Case Study in Digital Government: Developing and Applying Urbanism, a System for Simulating Urban Land Use, Transportation, and Environmental Impacts, in Social Science ,Computer Review, Vol. 22, No. 1, pp. 27-51.
55. Graham, S., and A. Aurigi,( 1997). Virtual Cities, Social Polarization and the Crisis in Urban Public Space', Journal of Urban Technology, Vol. 4, No. 1, pp. 19-52..
56. Budthimedhee, K; Li, J. and George, R. V,( 2002) ePlanning: A Snapshot of the Literature on Using the World Wide Web in Urban Planning, Journal of Planning Literature,Vol. 17, No. 2, pp. 227-246.
57. Norberg-Schulz, C. (1976) Place, in M. Miles, T. Hall and L. Borden (2000) The City Cultures Reader, London, Routledge.
58. Donath, J. S.,( 2004) Inhabiting The Virtual City, http://postcards.www.media.mit.edu/Thesis/IllustConv.frame.html
59. Ikeuchi K.; Sakauchi M.; Kawasaki H.; Sato I., ( 2004) Constructing Virtual Cities by Using Panoramic Images: Special Issue on Omni-Directional Research in Japan, International Journal of Computer Vision, Vol. 58, No. 3, pp. 237-247..
60. Fukuda T.; Nagahama R.; Kaga A.; Sasada T.( 2003) Collaboration Support System for City Plans or Community Designs Based on VR/CGTechnology, International Journal of Architectural Computing, Vol. 1, No. 4, pp. 461-469.
61. Wakabayashi, M., (2002)Urban Space and Cyberspace: Urban Environment in the Age of Media and Information Technology, International Journal of Japanese Sociology, Vol. 11, No. 1, pp. 6-18.
62. Van Veen, H. A. H. C., Distler, H. K Braun, S. J and Biilthogg, H. H.,( 1998) Navigating through a virtual city: Using virtual reality technology to study human action and perception, Computer Review, Vol. 22, No. 1, pp. 27-51..
63. Thorns, D. C.,( 2001) The Transformation of Cities: Urban Theory and Urban Life, New York, Palgrave, 2002.
64. Graham, S., and A. Aurigi,( 1997). Virtual Cities, Social Polarization and the Crisis in Urban Public Space', Journal of Urban Technology, Vol. 4, No. 1, pp. 19-52.
65. Damaskopoulos,p.& Evgeniou, T.,( 2003) Adoption of new economy practices by SMEs In Eastern Europe, European management journal, vol. 21,No. 2.
66. Neeregaard P( 1992).,microcomputers in small & medium-size companies: Benefits Achieved and Problems Encountered, Proceedings of the third Australian Conference on information system, Wollongong.
67. Hadjimanolis A.,( 1999) Barriers to Innovation for SMEs in a small less Developed country (Cyprus) , Technovation, vol. 19, No. 9.
68. Lawrence,K.L.,(1997) Factors inhibiting the utilization of electronic commerce facilities in Tasmanian small-to-medium sized enterprises. In:8th Australasian Conference on Information Systems ,pp.587-597.
69. Fathian, M. ,Akhavan, P. , Hoorali, M.( 2008) E-readiness assessment of non-profit ICT SMEs in a developing country: The case of Iran, Technovation, Vol. 28. pp: 578-590.
70. Brown , M. M. , Brudney , J. L. (2003). "Learning Organizations in the Public Sector" , Public Administration Review , Vol. 63 , No. 1.
71. Hughes , O., & et al. (2002). "Public management and Administration" , Palgrave Mcmillan , third Edition.
72. Chaty , L., & Girlanda , C. (2002). "Toward on Electronic Administration? Local Information Systems or the Web Modernization of Local Administration", International review of Administrative Sciences , Vol. 68, No. 1.

1 Data Flow Diagram
2 Ikeuchi K.; Sakauchi M.; Kawasaki H.; Sato I., 2004.; Donath, 2004.
3 Fukuda T.; Nagahama R.; Kaga A.; Sasada T., 2003
4 World Information Technology and Services Alliance
5 Brown & Brudney
6 Singla
7 Susatijo & Asmoro
8 Mohd Khalid , N. and Abdul karim
9 Hughes
10 Tat-kei Ho
11 li
—————

————————————————————

—————

————————————————————