جامعه اطلاعاتی1
مانوئل کسلز استاد برنامه ریزی دانشگاه برکلی کالیفرنیا کسی است که از معتبرترین نظریه های در زمینه جامعه اطلاعاتی برخوردار است. تاکید وی بر دو موضوع ویژه است:
* دگرگونی های به وقوع پیوسته در ساختارهای طبقاتی شهرها
* تحولات فرهنگی وابسته به آن که برخی از افراد براساس آن فرارسیدن شهر پست مدرن را اعلام می کنند.
تز محوری کسلز این است که هماهنگی تجدید ساختار سرمایه داری و نوآوری تکنولوژیک عامل عمده تحول جامعه است. کسلز شیوه تولید سرمایه داری را از شیوه اطلاعاتی توسعه متمایز می کند. شیوه اطلاعاتی توسعه یک پارادایم اجتماعی تکنیکی نوین است که ویژگی اصلی آن عبارت است از پدیدار شدن فرایند اطلاعات به عنوان هسته آن که اثر بخشی و بهره وری تمامی فرایندهای فرآوری، پخش، مصرف و مدیریت را تعیین می کند. از دید کسلز شیوه های توسعه براساس منطق درونی خود رشد می کند. کسلز معتقد است جامعه اطلاعاتی انحصاراً بر مبنای پیوستگی و استمرار نوآوری تکنولوژیک بنا شده است. مفهوم سازی های عصر جدید، به صورت شگفت آوری در کارهای بل و کسلز یکسان است. کسلز "انقلاب اطلاعاتی تکنولوژیک" را به عنوان "ستون فقرات سایر تحولات ساختاری می داند" و به این ترتیب به ترسیم "جامعه اطلاعاتی" می پردازد که به عنوان قالب نهادهای اجتماعی جایگزین یک جامعه صنعتی می شود.
هسته مبحث کسلز این است که توسعه شبکه های تکنولوژی اطلاعاتی در سراسر جهان اهمیت جریان های اطلاعاتی را برای سازماندهی اجتماعی و اقتصادی افزایش و در عین حال اهمیت نقاط خاص جغرافیایی را کاهش داده است. در نتیجه در اقتصاد اطلاعاتی نگرانی عمده سازمان ها مدیریت و چگونگی پاسخگویی به جریان های اطلاعات است.
شبکه ها باید دارای مرکز عصبی باشند، مکان هایی که در آنها صرفاً اطلاعات جریان نمی یابد بلکه گردآوری، پردازش و براساس آن اقدام می شود. کسلز این نقاط رهبر را شهر اطلاعاتی نامیده است. کسلز شهر اطلاعاتی را یک شهر جهانی، دو قطبی می داند که در آن ما دارای گروهی از افراد طبقه پایین شدیداً محروم و گروه دیگر، نخبه در حرفه های اقتصاد اطلاعاتی و مرفه هستیم.
از نظرفرهنگی شهر پست مدرن گردابی از تغییرات در اندیشه ها، مدها و … است. لذت جویی و مصرف در راس امور شهر پست مدرن است. (وبستر، 1383، ص450-408)
به طور خلاصه می توان گفت که کسلز معتقد است که در اثر سه فرایند: 1- انقلاب اطلاعات 2- تجدید ساختار سرمایه داری و نوآوری تکنولوژیک 3- جنبش های فرهنگی نظیر فمینیسم و طرفداری از محیط زیست، جامعه ای پدید آمده است که وی آن را جامعه شبکه ای می نامند. این جامعه سرمایه داری را متکی به دانش و اطلاعات ساخته و آن را جهانی کرده است.
ویژگی های اصلی این جامعه عبارتند از:
1. اقتصاد اطلاعاتی، اقتصاد جدید، اطلاعاتی است از آن رو که بهره وری و توان رقابتی واحدها یا کارگزاران این اقتصاد اساساً به ظرفیت تولید، پردازش و کاربرد موثر اطلاعات مبتنی بر دانش بستگی دارد، مهمترین ویژگی این اقتصاد چند فرهنگی بودن آن است.
2. اقتصاد جهانی، اقتصاد جدید، جهانی است از آن رو که فعالیت های اصلی تولید، مصرف و پخش در مقیاس جهانی سازماندهی شده است. آزاد سازی و خصوصی سازی اگر چه راهبرد توسعه گرایانه دولت ها هستند اما تاثیرشان بر رشد اقتصاد به محتوای واقعی این اقدامات و ارتباط شان با راهبردهای دخالت مثبت مانند سیاست های تکنولوژیک و آموزشی برای ارتقای استعداد کشور از لحاظ عوامل تولید اطلاعات بستگی دارد.
3. دو قطبی بودن، در جامعه شبکه ای قطب های تازه ای میان آنان که به اطلاعات دسترسی دارند و کسانی که در چنین موقعیتی نیستند پدید آمده است.
4. تحول بنیادین در ماهیت ارتباطات اجتماعی، در جامعه شبکه ای شیوه های مختلف ارتباطات (مکتوب، شفاهی، دیداری و شنیداری) با هم به صورت یکپارچه تعامل می کنند. در این جا دیگر مخاطبان منفعل نیستند، بلکه فاعلی هستند که ارتباط متقابل برقرار می کنند.
5. فرهنگ مجازی، جامعه شبکه ای، فرهنگ واقعیت مجازی را نهادی کرده است که در آن جریان های نمادین اطلاعاتی به تعامل های موقتی می پردازند. یعنی آنکه در جامعه شبکه ای در ابر متنی غول آسا گذشته، حال و آینده به صورت بین الاذهانی جلوه می کند و زمینه تعامل را فراهم می آورد. و بدین صورت محیط فرهنگی نمادین (مجازی واقعی) شکل گرفته است.
6. شهرهای سنتی قبلی جای خود را به شهر شبکه ای و الکترونیک می دهد. شهر اطلاعاتی نه یک شکل بلکه یک فرایند است. فرایندی که سلطه ساختاری فضای جریان ها (جریان های سرمایه، جریان های اطلاعات، جریان های ارتباط متقابل، جریان های تصاویر، صدا و…) ویژگی آن است. این شهرها موتور واقعی توسعه به شمار می روند.
7. تغییر در نحوه کار و فعالیت: انتقال آنی داده ها و سرمایه ها و از میان برداشته شده فاصله ها، مفهوم زمان و مکان را به شدت تغییر داده و همراه با آن نظم قدیم به هم خورده است. طبعاً تمشیت امور جامعه شبکه ای مستلزم مدل های تازه ای از دموکراسی و مشارکت است. با وجود جهانی شدن، شبکه های محلی و بومی اهمیت یافته، زیرا معنا نسبت به کارکرد برجسته تر شده و هویت بیش از گذشته به میان آمده است. در این میان امید است که هویت اگر بتواند خود را از چنگال بنیادگرایی برهاند قدرتی رهایی بخش داشته باشد و کنش اجتماعی، معنی داری را در جهت تحول بدون گرفتاری در گرداب آرمانشهر سامان دهد. لذا ماهیت جهان جدید، عمدتاً فرهنگی است و فرهنگ وران در آن از نقش و کنش بیشتری برخوردارند. (کسلز، 1380)
فناوری اطلاعات و ارتباطات
فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان عمده ترین محور تحول و توسعه هزاره سوم مطرح شده است. در این عرصه شهر نیز به واسطه تحول مفهوم فضای شهری و ظهور زیرساخت نوین فناوری اطلاعات و ارتباطات متحول می شود. نگرش به فناوری اطلاعات به عنوان ابزار رشد و توسعه کشور ها، جای خود را به فناوری اطلاعات به عنوان محور توسعه انسانی داده است (کرامت الله زیاری، ص 1).
در واقع فناوری اطلاعات و ارتباطات فناوری غالب عصر حاضر به شمار می آید که ضمن تاثیر گذاری بر زندگی جوامع انسانی شهرها را نیز با تحولاتی روبرو ساخته است. توسعه شبکه های مخابراتی، سیستم های رادیویی اطلاعاتی، صوتی و تصویری سیار، شبکه های کابلی و سیستم های ماهواره ای، اینترنت و شبکه داده ها، سیستم های اطلاعات جعرافیایی2 و سیستم تعیین موقعیت جهانی3، مفاهیم فضایی، فعالیتی و مدیریتی در شهرها را دگرگون کرده و تاثیر گذاری خود را بر تمام امور شهری همچنان انجام می دهد(Neil, 2008, p21).
امروزه نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات و زیرساخت های ارتباطی دارای اهمیت فوق العاده ای هستند. علت این امر از بین رفتن محدودیت های زمانی و مکانی و فرصت های اقتصادی و اجتماعی است که از این طریق در اختیار جوامع قرار می گیرد. به عنوان مثال از نظر اتحادیه اروپا4، اهمیت نقش فناروی اطلاعات و ارتباطات به علت توانایی بالا در ایجاد امور زیر است:
* امکان دسترسی وسیع تر به اطلاعات برای کلیه افراد
* ارائه سرویس های ارتباطی به جمعیت تحت پوشش خدمات (Mitchell, 2003, p35).
جامعه اطلاعاتی به رغم تمامی توضیحات ارائه شده نهایتا ما را به تصویری مه آلود در مورد آینده رها می کند. این در حالی است که ما را به وضوح در انتظار آینده ای قرار می دهد که جامعه انسانی در آن به دو نیمه تقسیم می شود:
نیمه اول که عمده توجهات خود را معطوف به حضور خویش می کند، شامل آنانی است که به فناوری اطلاعات دسترسی دارند؛ نیمه دوم طبیعتا شامل کسانی است که از این امکان محرومند (Hutton, 2003, p47).
فناوری اطلاعات در حال تعریف رده بندی اجتماعی جدیدی در سطح جامعه انسانی است، به نحوی که طبقه برگزیده این رده بندی جدید، اداره کننده گان اقتصاد جهانی خواهند بود. این گروه نخبه فراملیتی شامل اقلیتی است که در جایگاهی قرار دارند که می توانند در مورد چگونگی وابستگی خود به مکان از طریق کنترل ارتباطات مجازی و حقیقی تصمیم بگیرند (so carp congress 2003, p39).
فناوری اطلاعات و بعد مکان
فناوری اطلاعات و ارتباطات همواره بر مکان تاثیر گذاشته و نظرات مختلفی پیرامون تاثیر آن ها بر شهر ها و شهرنشینی ارائه شده است. به عنوان نمونه، تلفن همان وسیله ای است که در یک مرحله در رشد مراکز شهر ها تاثیر مستقیم داشت، در مرحله بعد از عوامل مهم مهاجرت های حومه ای شهرها قلمداد شد (سیروس صبری، 1379، ص 15). از دهه 1990 همگام با توسعه فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی و پیچیده شدن روز افزون این فن آوری و کارکرد های آن، نظریه های اندیشمندان و کارشناسان مختلف درباره به حداقل رسیدن نقش عوامل جغرافیایی در گزینش مکان، زندگی شهری و در نتیجه شهرسازی اوج گرفت (رضایی، 1383، ص 92).
اکنون مشخص شده است که فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی مکان را در بسیاری سطوح تحت تاثیر قرار می دهند. در سطح خرد شاهد تغییراتی در چگونگی درک و بکارگیری قلمرو خصوصی خانه از سوی مردم هستیم. اقتصاد بزرگ مقیاس (کلان) و دگرگونی سیاسی با گسترش جامعه پساصنعتی با جامعه اطلاعات محور در ارتباط است. در جایی بین دو سطح فوق شاهد تغییراتی در بکارگیری و طراحی قلمروهای عمومی مسیرهای پیاده، مغازه ها و فروشگاه های بزرگ هستیم (Zuidas, 2008, p42).
تاثیر فناوری اطلاعات بر شهرها
همگام با توسعه فناوری اطلاعاتی و ارتباطی و شکل گیری جوامع اطلاعاتی با سازمان اجتماعی جدید، شهرها نیز به عنوان محل زندگی این جوامع با تغییراتی در مفاهیم، الگوها و معانی مواجه شده اند تا بتوانند فرآیند های اقتصادی و اجتماعی نوین را در کالبدی جدید پاسخگو باشند. شهرهای اطلاعاتی مفاهیم جدیدی را در عرصه های عمومی شهرها، مباحث شهروندی و حقوق شهروندان، الگوهای جدید معماری، بکارگیری نرم افزارها در شهرها و تحولات اقتصادی ناشی از آن ارائه می کنند (Mitchel, 1995, p26). در هنگام بررسی تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر شهرها، عموما مواردی از قبیل اشتغال از راه دور، دالان های ارتباطی، حمل و نقل هوشمند، رسانه های شهری، محلات دیجیتالی، نقش سیستم های اطلاعات مکانی و یا شهرهای مجازی، هوشمند یا الکترونیک مورد توجه قرار می گیرند (فکوهی، 1386، ص 46). با این وجود این مباحث تنها تاثیر فناوری بر بخشی از موضوعات و مسائل شهری محسوب می شود و پوشش همه جانبه ای در زمینه تاثیر این فناوری بر شهر در اختیار نمی گذارد. بنیادی ترین اثر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات (انقلاب دیجیتالی) تغییر در شیوه برقراری ارتباط از طریق ارتباط راه دور بوده است (Mitchell, 2000, p98).
سیستم های ارتباطی جدید موجب بسط خدمات شهری به اطراف شهرها شده و حوزه نفوذ آن ها را افزایش می دهند به این ترتیب با کیفیات جدید زندگی مواجه هستیم که در حومه ها، شهرک ها و شهرهای اطراف شهرهای بزرگ پدید می آیند. کاستلز معتقد است چنین شبکه های غیر متمرکزی، نیازمند مدیریت دقیقی هستند تا از تناسب و عملکرد آن ها اطمینان حاصل شود (short, 2006, p70).
دولت الکترونیک
هدف اصلی از پیدایش دولت الکترونیک، بستر سازی مناسب جهت دسترسی هرچه بهتر و بیشتر شهروندان به اطلاعات و خدمات دولتی، اصلاح کیفیت خدمات و ارائه فرصت های بیشتر برای مشارکت در فرآیندها و نمادهای مردم سالار است (کیهانی پور و همکاران. ص 1).
دولت الکترونیک یکی از پدیده های مهم حاصل از بکار گیری فناوری اطلاعات و ارتباطات است که پیاده سازی آن تحویلی عمیق در نحوه زندگی، رهبری و اداره کشورها داشته و ترکیبی از فناوری اطلاعات و شبکه اطلاع رسانی وب است که هدف آن ارائه خدمات مستقیم به شهروندان، کارکنان دولت، بخش های تجاری و سایر بخش های دولت می باشد. به عبارت دیگر گونه ای از سازماندهی مدیریت دولتی به منظور افزایش کارایی، شفاف سازی و دسترس پذیری و پاسخ گویی به شهروندان از طریق استفاده فراگیر و استراتژیک فناوری های اطلاعات و ارتباطات در مدیریت داخلی دولت و همچنین برقراری ارتباط با شهروندان و کاربران خدمات عمومی دولت الکترونیک نامیده می شود( http://www.mgtsolution.com/olib/444023723.aspx Oct 2006).
با تحقق دولت الکترونیکی شهروندان می توانند وارد یک سایت اینترنتی شده، به آسانی خدمات و اطلاعات دولتی مورد نیاز خود را یافته و از آن سایت بر خط5 برای انجام داد و ستد استفاده کنند. لذا در هزینه و زمان یک کشور صرفه جویی شده و باعث تولید چرخه اقتصادی به صورت کارا و مناسب خواهد شد. طبق مدل گارتنر دولت الکترونیک از 4 فاز ظهور6، تعامل7، تراکنش8 و تبدیل9 تشکیل شده است.
هر فاز این مدل به چهار سطح فناوری، فرایند، مردم و راهبرد/خط مشی تقسیم شده است. در فاز ظهور سازمان های دولتی، اطلاعات خود را در قالب وبسایت برای دسترسی مردم ارائه می کنند. سرویس هایی مانند موتور جستجوی محتوای وب سایت ها، پست الکترونیکی و مدیریت محتوا در فاز تعامل ارائه می شوند. در فاز تراکنش سرویس هایی مانند تجارت الکترونیکی شامل خرید و فروش به مردم ارائه می شود. در فاز نهایی یعنی تبدیل، تمام سرویس های دولت در قالب یک پرتال مرکزی به مردم ارائه خواهد شد.
یکی از ابتکارات نوین در زمینه دولت الکترونیک، طرح دولت برای شهروندان10 است که با علامت اختصاری (G4C) معرفی می شود. هدف این طرح استفاده از کاربردهای اینترنت در اغلب روابط و تعامل های میان دولت و شهروندان است. این کاربردها شامل ثبت تابعیت، ثبت مالکیت زمین و وسائل نقلیه، فعالیت های تجاری و خدمات مالیاتی است ( موسی بزرگ اصل. 2003. ص 1).
تصور دولت الکترونیک ایجاد چارچوبی برای فناوری اطلاعات است که عاملی بسیار مهم در گذر موفقیت آمیز به دولتی سالم، شفاف و کاراست.
در دولت الکترونیک شهروندان می توانند به پایگاه های طالاعاتی دستگاه های دولتی وارد شوند و مدارک خود را به صورت الکترونیکی مبادله کنند. این ارتباط بین دستگاه های دولتی نیز برقرار می باشد. رایانه های شخصی به شبکه بسیار سریعی متصل می شوند که از دولت مرکزی تا پایین ترین سطح اداره های دولتی را پوشش می دهد.
شهروندان و شرکت ها از طریق یک پنجره یکپارچه (پرتال دولت) به دولت دسترسی می یابند. در این پنجره خدمات دولتی و منابع اطلاعاتی مختلف معرفی می شود. این پنجره طوری طراحی شده است که مردم می توانند بسیاری از خدمات دولتی را به طور الکترونیک دریافت کنند. برای مثال می توانند اسناد تاییدی (گواهی) را از طریق اینترنت دریافت کنند. در بعضی موارد، دیگر نیاز به ارائه مدرک نیست چرا که خود دستگاه های دولتی می توانند اطلاعات لازم را به صورت برخط از سامانه مشارکتی اطلاعات دریافت کنند.
شهروندان می توانند درخواست شان را در مورد مجوز ها و حق اختراع از طریق سامانه های برخط ارسال کنند و اظهارنامه های مالیاتی را نیز به صورت الکترونیکی تکمیل کنند.
در سامانه های جدید دولت الکترونیک کره توجه بیشتری به پرتال های رویداد-عمر معطوف می شود که تاکید اصلی آن بر رویداد های خاص چرخه عمر مانندتولد، ازدواج، بازنشستگی، خانه سازی، شروع کسب و کار و مواردی از این قبیل است.
در سامانه مشارکت اطلاعاتی، پایگاه های اطلاعاتی دولتی با هم رابطه و تعامل دارند. اطلاعات و خدمات را می توان گردآوری کرد و بر اساس رویدادهای چرخه عمر به مردم راائه کرد. پرتال یکپارچه، ابزار کلیدی برای ارائه اطلاعات و خدمات مطلوب تر و بیشتر به مشتریان است.
در پرتال رویداد-عمر مردم به فرم ها، درخواست ها، قوانین و مقررات، برنامه های دولت و افراد مسئول، دسترسی مستقیم دارند. هدف آن غلبه بر پیچیدگی فرآیند راائه خدمات دولتی و گذر سایت های دولتی از کارکرد ساده و ارائه اطلاعات به کارکرد جامع تر ارائه خدمات و اطلاعات یکپارچه است (ص 2 همان).
شهر الکترونیک
در دهه های اخیر تحول عمیقی در سازماندهی نیروی کار، مبنای اقتصادی، قواعد سیاسی و حتی ماهیت خاص جوامع کشورهای صنعتی پدید آمده است. اطلاعات در این جوامع به عنصر حیاتی تبدیل شده است. این اتکاء روز افزون بر فعالیت هایی که مستقیماً با تولید، توزیع و کاربرد اطلاعات مرتبط است سبب گردیده است که بسیاری از کشورهای صنعتی جهان را جامعه اطلاعاتی بخوانند. گذر از جوامع سنتی وصنعتی قدیم به جوامع اطلاعاتی مستلزم تغییرات بنیادی چشمگیری در ساختار جوامع است. در جامعه اطلاعاتی شهرها با توجه عمق وظایف و پیچیدگی های روابط اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی عصر تعاملی حاضر در جامعه اطلاعاتی از اهمیتی دوچندان برخوردارند.
در شهرهای سنتی بخش عمده ای از وقت شهروندان صرف انجام فعالیت های تکراری و غیر مفید می شود. انتظار در صف ها، پیمودن مسافت های طولانی برای خرید کالا و دریافت خدمات، معطل شدن در ترافیک های سنگین تنها بخشی از اتلاف وقت در شهرهای سنتی است. در یک شهر الکترونیک تمام فعالیت های فوق الذکر از طریق یک وب سایت انجام می گیرد. از طریق این وب سایت می توان به تمام نقاط شهر دسترسی داشت و در کمتر از چند دقیقه به هر گونه اطلاعاتی دسترسی پیدا کرد و به آسانترین روش ممکن کارهای روزمره اداری و بانکی و سایرکارها را انجام داد.
تقسیم کار جدید بین المللی و بین المنطقه ای که جامعه اطلاعاتی در سطح جهانی به وجود آورده است، به سه فرایند همزمان منجر می شود: نخست تحکیم سلسله مراتب شهرهای بزرگ که از خلال مراکز گروهی اعمال می شود، این مراکز از پتانسیل های اطلاعاتی خود و فناوری های ارتباطی استفاده می کنند تا نفوذ جهانی خویش را گسترش دهند و تعمیق بخشند.
دوم، زوال مناطق صنعتی غالبا کهنه که نتوانستند گذار موفقیت آمیزی به اقتصاد اطلاعاتی انجام دهند. در این اقتصاد جدید، بهره وری و رقابت مناطق و شهرها بستگی به قابلیت آنها به پردازش ظرفیت های اطلاعاتی، کیفیت زندگی و اتصال به مراکز مهم شهری در سطوح ملی و بین المللی دارد (فکوهی،1386،ص137).
می توان گفت که ویژگی های ارتباط از طریق رایانه و امکاناتی که شبکه های اینترنتی برای ایجاد این ارتباطات فراهم می کنند از یک طرف و افزایش روزافزون کاربران این شبکه و جذابیت برقراری این نوع ارتباط، از طرف دیگر نشانه های پیدایش صورتبندی جدیدی از تعاملات اجتماعی هستند. فضای سیبرنتیک که بواسطه ایجاد این ارتباطات شکل می گیرد کارکردهایی دارد که به نظر می رسد برخی از آنها با کارکردهای فضای شهری همپوشانی داشته باشند. ایجاد امکان برقراری تماس و رابطه با دیگری از آن جمله است. یافته های تحقیقی که در سال 1380 در خصوص فضای شهری به مثابه فضای سیبر نتیک در تهران انجام شده است نشان می دهد که فضای سیبرنتیک از نظر کاربران اینترنت در شهر تهران بدیل مناسب و تکمیل کننده ای برای فضای شهری برای ایجاد ارتباط اجتماعی است. عمده ترین دلایل ذکر شده از سوی این کاربران در انتخاب این بدیل عبارتند از:
* محدودیت های موجود در فضای واقعی
* امکان بروز نظرات و عقایدی که در فضای واقعی می توانند پیامدهای نامطلوبی داشته باشند
* عدم نیاز به برنامه بریزی زمانی و سهل الوصول بودن امکان ارتباط های مجازی
* عدم نیاز به ایجاد روابط چهره به چهره برای به دست آوردن شناخت اولیه از دیگری (میردامادی،1380).
– مزایای شهر الکترونیک
به طور خلاصه می توان شهر الکترونیک را واجد مزایای زیر دانست:
* فراهم آوردن خدمات اینترنت با کیفیت و سرعت بالا برای شهروندان
* فراهم آوردن محیط آموزشی مادام العمر
* بهبود کیفیت زندگی مردم
* ارائه خدمات یک مرحله ای به مردم
* ایجاد فرصت های تجاری بیشتر توسط تجارت الکترونیک
* ارتباط بهتر سازمان ها و ارگان های مختلف شهری
* دسترسی 24 ساعته به خدمات شهری
* افزایش مشارکت مردم در اداره شهر
* کاهش ترافیک شهر
* کاهش آلودگی هوا
* صرفه جویی در وقت و انرژی
* کاهش فساد اداری
* افزایش نظم
* افزایش سطح آگاهی شهروندان
* مدیریت و نظارت یکپارچه شهر
کوتاه سخن آن که شهر الکترونیک به واسطه خدمات بالقوه ای که به شهروندان ارائه می کند حائز اهمیت است. نکته حائز اهمیت، سرعت بالای ارائه خدمات، کیفیت مطلوب، هزینه نازل صرف شده در شهر الکترونیک است. ایجاد و توسعه شهرهای الکترونیک بسیاری از مشکلات کلان شهرهای ما را به صورت ریشه ای مرتفع خواهد نمود (علی اصغر کیا و همکاران).
– شهرداری الکترونیک
شهرداری الکترونیک به زبان ساده درگاهی است که از طریق آن امکان دسترسی به کلیه خدمات شهری ممکن است. شهرداری الکترونیکی امکان مدیریت مشارکتی، شهروند سالاری و حضور گسترده شهروندان در اداره شهر را فراهم می نماید. شهرداری الکترونیک، یک کانال ارتباطی سریع و گسترده را برای تعامل شهروندان و مسئولان شهر را ایجاد می نماید. مسئولین شهرداری الکترونیکی در سریع ترین زمان از نظرات شهروندان در مورد مسائل مهم شهری مطلع می شوند و می توانند در تصمیم گیری های شهری نظرات شهروندان دخالت دهند.
در تارنمای شهرهای الکترونیکی اطلاعات در اختیار شهروندان قرار می دهد:
اطلاعات محلی
آن دسته از اطلاعاتی را تشکیل می دهد که راجع به موقعیت جغرافیایی محل زندگی شهروندان و شرایط آب و هوایی آن می باشد. هدف از ارائه این گونه اطلاعات، افزایش آگاهی مردم در مورد محل سکونتشان است. شامل اطلاعات در خصوص آب و هوا، اطلاعات در خصوص نزدیکترین کتابخانه یا باشگاه، اطلاعات در خصوص اماکن مسکونی برای اجاره یا فروش، اطلاعات فضای سبز یعنی در خصوص نزدیکترین پارک ها و…
اطلاعات شهری
آن گروه از اطلاعات را تشکیل می دهد که به منظور شناسایی و معرفی اماکن مختلف شهری و با هدف در جریان قرار دادن شهروندان نسبت به مسائل و پتانسیل های شهر، جمع آوری و دسته بندی شده اند. تعدادی از این گونه خدمات عبارتند از اطلاعات مالی یعنی در اختیار قراردادن اطلاعات راجع به مالیات ها، جرائم، احضاریه ها و غیره با وارد کردن نام کاربر و کلمه عبور، اطلاعات سازمان ها ، موسسات و شرکت های موجود در شهر به شهروندان به منظور تسهیل برقراری ارتباط آنان با سازمان های مختلف شهری و حل مشکلات روزمره آنان. اطلاعات تماس یعنی ارائه اطلاعات لازم جهت برقراری تماس با هدف کاهش حجم ترافیک و رفت و آمدهای روزانه با اماکن مختلف شهری با توجه به نام محل مورد نظر مثل ادارات، اماکن مسکونی. اطلاعات تجاری یعنی ارائه لیست خدمات شهری که شهروندان جهت تامین مایحتاج خود از آنها استفاده می کنند شامل فروش آنلاین خوراک و پوشاک. اطلاعات اماکن ورزشی یعنی ارائه اطلاعات مرتبط با مدارس و دانشگاههای موجود. اطلاعات مناقصه ها یعنی قرار دادن اطلاعات مربوط به مناقصه های انجام شده در سطح شهر و در معرض دید همگانی و کمک به زمینه های اقتصادی. اطلاعات رویدادها یعنی قرار دادن اطلاعات مربوط به رخدادهای سازمان های شهری مثل تاریخ و محل برگزاری جلسات عمومی موسسات، ادارات و وزارتخانه ها به منظور اطلاع به مردم. اطلاعات جغرافیایی یعنی ارائه نقشه شهر به کمک جی ای اس به تفکیک منطقه، امکانات مختلف و امکان جستجو روی نقشه. اطلاعات تاریخی یعنی ارائه تاریخچه شهر به تفکیک مناطق شهری.
اطلاعات آماری
ارائه اطلاعات آماری، جمعیت شهری حاوی متولدین، متوفیان، ترکیب و توزیع سنی و سایر اطلاعات آماری مورد نیاز. اطلاعات اتوبوسرانی: ارائه اطلاعات مربوط به زمان حرکت اتوبوس ها و مسیرهای تردد و ایستگاه های آنها.
اطلاعات تفریحی
اطلاعات برنامه های تلویزیونی، اطلاعات توریستی، اطلاعات پرواز، اطلاعات نمایشگاه ها.
اطلاعات ارتباطی
انتشار و اشتراک آنلاین مطبوعات شهر، اطلاعات شورای شهر، ارتباط مستقیم با شهردار، سالن گفتگوی آنلاین با مسئولین شهر، ارسال اطلاعات به شهروندان به صورت دیجیتالی …(جلالی،1384،صص95-90)
شهرداری الکترونیک ، سازمانی است که با بهره گیری از فناوری اطلاعات، خدمات خود را در حوزه وظایف شهرداری به صورت سریع، قابل دسترس و امن به شهروندان ارائه می کند. خدمات این شهرداری به صورت 24 ساعته و فارغ از محدودیت های زمانی و مکانی در شهر واقعی است. با عنایت به اهمیت، بهبود و روان سازی تعاملات فی مابین مردم و شهرداری ها، استفاده از سازوکارها و فن آوری های نوین در ارائه سریع، کارآمد و در عین حال آسان خدمات مورد نیاز شهروندان، طراحی و پیاده سازی، عرضه خدمات الکترونیکی توسط مدیریت شهری (شهرداری الکترونیک) با هدف ارتقاء مدیریت شهری، بهبود بخشیدن به کیفیت درخواستی و… گام بسیار مهمی در تحقق توسعه پایدار خواهد بود.
ویژگی های شهرداری الکترونیک
حذف پرونده های کاغذی و تبدیل آن به اطلاعات دیجیتالی. حذف بخش های مربوط به پاسخگویی تلفنی در سازمان. توجه به ارتباطات الکترونیک و لزوم به کارگیری آن در بخش های پاسخگویی، ایجاد محلی برای تبادل نظرات شهروندان درباره عملکرد شهردار و سازمان شهرداری. پرداخت عوارض مربوط به نوسازی و… از طریق اینترنت، حذف روند های مربوط به پرونده های شهرداری و کاهش رفت و آمد فیزیکی به سازمان، اطلاع رسانی روزبه روز فعالیت های شهرسازی و امور مربوط به شهر.
ضرورت ایجاد شهرداری الکترونیک
در دنیای امروز که هر چه بیشتر به سمت ماشینی شدن قدم می گذاریم دیگر روابط چهره به چهره و مستقیم نمی تواند پاسخگوی مشکلات ما باشد در شهرهای امروز ما با افزایش جمعیت و در نتیجه آن افزایش ترافیک شهری رو به رو هستیم. هم چنین روش های بروکتراتیک گذشته و کاغذ بازی های پیشین نمی تواند روشی مناسب در جهت رسیدگی به کارهای اداری شهروندان باشد از این سازمان های مهم نظیر شهرداری ها در شهرهای بزرگ که به نوعی قلب تپنده شهر محسوب می شوند باید دست از روش های پیشین برداشته و وارد دنیای الکترونیک و مجازی شوند. دنیایی که در آن فعالیت ها بسیار سریعتر و مطمئن تر انجام می گیرد و نیازی به تراکم جمعیت در دنیای فیزیکی نیز نیست. باید برای کاهش ترافیک شهری، هزینه های انجام کار، برخوردها و ناراحتی های روانی، فساد اداری و ده ها مشکلی که همه روزه در ادارات و سازمان های بزرگ با آن روبرو هستیم چاره ای اندیشید و بهترین راه حل ایجاد سازمان های مجازی است که از مشکلات یاد شده می کاهند و حتی به بهبود روند کاری نیز منجر می شوند. برای کاهش بسیاری از معضلات شهری از جمله ترافیک، آلودگی های زیست محیطی و هزینه های سنگین ناشی از ترددهای غیر ضروری شهروندان کشور در آینده ای نه چندان دور باید خدمات شهرداری از طریق شبکه اینترنت و پایگاه های الکترونیکی این نهاد دریافت گردند. این اقدام خود یکی از گام هایی است که در مسیر ایجاد دولت الکترونیک نیز می تواند بسیار موثر باشد.
آموزش های لازم برای آماده سازی شهروند الکترونیک
مهارت های کامپیوتری
1. مدیریت فایل و آشنایی با سیستم عامل
2. آشنایی با مفاهیم فناوری اطلاعات و فناروی اطلاعات و ارتباطات
3. ارتباط با اینترنت و تبادل پیام از طریق ایمیل
4. پیدا کردن اطلاعات مورد نیاز با جستجو در وب
5. توانایی مقابله با پدیده های منفی و مخرب اینترنت
6. پر کردن فرم های اینترنتی آنلاین
7. به دست آوردن اطلاعات در مورد نحوه انجام کارهای مختلف از طریق اینترنت
8. حفاظت از اطلاعات خصوصی و امنیت الکترونیکی
9. آشنایی با برنامه های ورد، اکسل، پاورپوینت
استفاده از امکانات الکترونیکی شهر الکترونیک
1. آموزش شهروندان برای استفاده از امکانات الکترونیکی شهر
2. بالا بردن اطلاعات شهروندان همگام با تفییرات سریع تکتولوژیک
فرهنگ سازی
1. توسعه فرهنگ شهروندی
2. آشنایی با شهروندان دیگر فعال در وب محلی هر فرهنگ
(Planning E-Citizen: A Step toward E-Society, Zohre Khabaziyan and eth)
این آموزش ها را می توان با نگاه به ویژگی های شهروند الکترونیک بررسی کرد. با توجه به مطالب بالا ویژگی های یک شهروند الکترونیک را می توان چنین نام برد:
1. آشنایی با سیستم عامل
2. آشنایی با فناوری اطلاعات و ارتباطات
3. آشنایی با اینترنت و ارسال پیام از طریق ایمیل
4. پیدا کردن اطلاعات مورد نیاز از طریق جستجو در وب
5. توانایی پر کردن فرم های اینترنتی
6. استفاده از امکانات الکترونیکی شهر الکترونیک (پرداخت عوارض، دریافت اطلاعات، گرفتن پایان کار و…)
7. ارتباط با شهروندان دیگر فعال در محیط وب
8. پرداخت اینترنتی و خرید از اینترنت
شهر مجازی
واقعیت مجازی و سیر اندیشه های عصر اطلاعات انفورماتیک را می توان خیلی خلاصه علم پردازش اطلاعات تعریف کرد که دارای پنج جنبه اساسی و مرتبط با یکدیگر است که عبارتند از: اطلاعات، سخت افزار، نرم افزار، وسیله ارتباطی و انسان.
واقعیت مجازی از ارتباط سه عنصر انفورماتیک، نور و ربات بوجود آمده است. این واقعیت در محیطی که ما در آن زندگی می کنیم فضای تازه ای ایجاد می کند که چون لایه ای بر واقعیت قرار می گیرد. ورود به واقعیت مجازی همانند سفر در منطقه ای غیر واقعی است که از داده های انفورماتیکی ذخیره شده در کامپیوتر زاده شده است (علی اصغر کیا و همکاران).
در نهایت واقعیت مجازی منجر به ساخت یافتگی مفهومی به عنوان شهر مجازی می شود. در مقدمه جلد اول کتاب مطالعات شهر مجازی تهران در تبین ویژگی های شهر مجازی چینن آمده است:
شهر مجازی شهری است که موجبات آسایش و دسترسیث آسان به خدمات را برای همه شهروندان فراهم آورد. شهر مجازی از خصلت های نظام مند بودن، دسترسی آسان به خدمات، فراگیری خدمات شهری و به نوعی غیر مرکزی کردن خدمات شهری، همراه با چند رسانه ای بودن، تاریخی بودن و توجه به تنوع های قومی و دینی برخوردار است. شهر مجازی ظرفیت ساختن ایده آل های زندگی را در یک فضای شهری فراگیر و مبتنی بر چارچوب های قانونمند، اخلاقی و الهی دارد. شهر مجازی، شهر شهرهاست که قدرت ساخت شهرهای هزار طبقه را دارد. شهر مجازی در منطق الگوریتمی شهر، شهر تغییر پذیر، متنوع و مبتنی بر معماری و هنر والاست. شهر مجازی، شهر همیشه بیدار و مصداق کار و خدمات دائمی است. . ربات های شهر مجازی همواره بیدارند و خورشید شهر مجازی همواره تابان است.
شهر مجازی، شهر متغیرها و فرا متغیرهاست؛ شهری است که هم به جزئیات و هم به کلیت امر زندگی توجه می کند. شهر مجازی، شهر ساختن بدون تخریب محیط زیست و ساختن با بهروه وری متمایل به بی نهایت است. شهر مجازی، شهر ریاضی و منطق ریاضی است که بر مبنای آن مهندسی های مجازی جدیدی متولد می شوند که از ذات تغییر پذیری و سیال بودن برخوردارند.
زمان در شهر مجازی از مفهومی هندسی و غیر خطی برخوردار است و فرآیند های مبتنی بر زمان مجازی در محیطی بدون فاصله و در نتیجه متفاوت از حیث حرکت و سرعت برخوردار است. این بدان معناست که ما در عین تحرک، از امکان ثبات برخورداریم. زمان مجازی مفهوم گذشته، حال و آینده خطی را تبدیل به بستر پویایی می کند که گذشته، حال و آینده در طبقات عمودی و نه لزوما افقی قرار می یگرند. زمان مجازی امکان زنده کردن فضاهای فرسوده و ایجاد زندگی مجازی برای از دست رفتگان را فراهم می کند. به عبارت دیگر شهر مجازی شهر زندگی-زندگی است.
کار در شهر مجازی از خصلت چند وجهی برخوردار است و مطالعات و پژوهش های شهرهای مجازی از ابعاد بین رشته یا برخوردار است. از یک سو با واقعی شدن امر مجازی امکان تحرک فیزیک در بستر محیط مجازی فراهم گردیده است. از سوی دیگر کار مجازی از خصلت رباتیک و اتوماتیک شدن کار برخوردار است. در چنین محیط کاری، کار به صورت سیال در جریان دائمی است و در هر ثانیه هزار کار در پرتو الکترونیک شدن خدمات و نظام امضای مجازی و تایید روندهای دائمی، یک کار برای اثر گذاری در دوره های مشخص یا یک کار برای دوره نامحدود فراهم می گردد (سید رضا عاملی. 1387. ص 1و 2).
ﺗﻔﺎوتﻫﺎی ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ و ﺗﺒﺪﻳﻞﻫﺎی ﻓﻀﺎﻫﺎ و ﺷﻬﺮﻫﺎی ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﻣﺠﺎزی
* ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻬﺮ در ﻣﻌﺮض ﻓﺴﺎد ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻋﺎدل
* ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻬﺮ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﻲ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﺗﻚﻣﺮﺗﺒﻪای
* ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻬﺮ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺣﻀﻮری ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻏﻴﺮﺣﻀﻮری و ﺷﻬﺮ اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ
* ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻬﺮ ﭘﺮﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻛﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ
* ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻬﺮ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﺟﻬﺎﻧﻲ
* ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻬﺮ آﻧﺎﻟﻮگ ﺷﻴﺌﻲ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ دﻳﺠﻴﺘﺎل ﻋﺪدی
* ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻬﺮ ﺗﻚ ﻋﻨﺼﺮ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ اﻟﮕﻮرﻳﺘﻤﻲ: ﺷﻬﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ
* ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻬﺮ ﻣﻜﺎن ﻣﺤﻮر ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻓﻀﺎ ﻣﺤﻮر
* ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻬﺮ آﻟﻮده ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﭘﺎک
* ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻬﺮ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ زﻣﺎن ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ زﻣﺎن ﻣﺠﺎزی
* ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻬﺮ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺎر ﺣﻀﻮری ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺎر از راه دور
* اﻧﺮژی ﻣﺠﺎزی
* ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻬﺮ ﺧﺴﺘﮕﻲآﻓﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ آراﻣﺶ آﻓﺮﻳﻦ
* ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻬﺮ ﻣﻨﺰوی ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﺷﺒﻜﻪای
منابع فارسی
1. مقاله برنامه ریزی کیفیت زندگی شهری در مراکز شهری، تعاریف و شاخص ها. افشین کوکبی، محمد رضا پور جعفر، علی اکبر تقوایی. جستارهای شهرسازی- شماره 12 بهار 1384.
2. عاملی، سید رضا، مطالعات شهر مجازی تهران: رویکرد تحلیلی به فضاهای عمومی (جلد1)، تهران، نشر آوای قلم، 1387.
3. سیف الدینی، فرانک، فرهنگ واژگان برنامه ریزی شهری و منطقه ای، انتشارات دانشگاه شیراز، چاپ دوم، 1381.
4. وبستر، فرانک، 1383، نظریه های جامعه اطلاعاتی، ترجمه اسماعیل قدیمی، انتشارات قصیده سرا .
5. کسلز، مانوئل، 1380، عصر اطلاعات، ظهور جامعه شبکه ای، ترجمه احمد علیقلیان، افشین خاکباز، انتشارات طرح نو.
6. مقاله اهمیت توسعه زیرساخت های اطلاعاتی و ارتباطی شهری در روند جهانی شدن شهرها، دکتر کرامت الله زیاری، صابر محمدپور، ایوب منوچهری، محمود عیوض لو.
7. سیروس صبری، رضا (1379). تاثیر ارتباطات در کیفیت زندگی شهری. نشریه علمی پژوهشی معماری و شهرسازی. تهران. دانشگاه شهید بهشتی.
8. رضایی، محمود (1383). نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در طراحی شهری با توجه به مفاهیم نوین شهرسازی. رساله دکتری شهرسازی، دانشگاه آزاد تهران مرکز.
9. ارزیابی محتوای وب ایران از منظر دولت الکترونیک، دهمین کنفرانس بین المللی انجمن کامپیوتر ایران، امیر حسین کیهانی پور، علی محمد زارع بیدکی، مریم محمودی، محمد آزاد نیا.
10. دولت الکترونیک کره، نوشته هوان جنگ، ترجمه دکتر موسی بزرگ اصل، سومین گردهمایی جهانی مبارزه با فساد و حفظ درستکاری، 29 تا 31 می 2003، سئول.
11. فکوهی، ناصر (1386). انسان شناسی شهری. نشر نی. چاپ چهارم. تهران.
12. شهر آینده،شهر الکترونیک :شهرداری الکترونیک ضرورتی انکار ناپذیر دکتر علی اصغر کیا1، دکتر سید رضا نقیب السادات،محسن سلسله،علی سلسله،علی باصری – معاونت پژوهشی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی.
13. کرامت الله زیاری، صابر محمدپور، ایوب منوچهری، محمود عیوض لو. مقاله اهمیت توسعه زیرساخت های اطلاعاتی و ارتباطی شهری در روند جهانی شدن شهرها.
14. رضایی، محمود (1383). نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در طراحی شهری با توجه به مفاهیم نوین شهرسازی. رساله دکتری شهرسازی، دانشگاه آزاد تهران مرکز.
15. سیروس صبری، رضا (1379). تاثیر ارتباطات در کیفیت زندگی شهری. نشریه علمی پژوهشی معماری و شهرسازی. تهران. دانشگاه شهید بهشتی.
16. فکوهی، ناصر (1386). انسان شناسی شهری. نشر نی. چاپ چهارم. تهران.
17. فیروزآبادی سید احمد، وضعیت سرمایه اجتماعی در مناطق 22گانه تهران 1385، مجموعه مقالات همایش بررسی وضعیت فرهنگی اجتماعی شهر تهران.
18. کاظمیان ،غلامرضا ؛ سعیدی رضوانی ،نوید؛ امکان سنجی واگذاری وظایف جدید به شهرداری ها (جلد دوم: مدیریت شهری و شهرداری ها در ایران) / 1382 / انتشارات سازمان شهرداری های کشور .
19. هوان جنگ ، دولت الکترونیک کره، ترجمه دکتر موسی بزرگ اصل، سومین گردهمایی جهانی مبارزه با فساد و حفظ درستکاری، 29 تا 31 می 2003، سئول.
20. امیر حسین کیهانی پور، علی محمد زارع بیدکی، مریم محمودی، محمد آزاد نیا ، ارزیابی محتوای وب ایران از منظر دولت الکترونیک، دهمین کنفرانس بین المللی انجمن کامپیوتر ایران.
21. طباطبائی موتمنی، منوچهر؛ حقوق اداری، تهران، سمت، 1381، چاپ هفتم.
22. انصاری، ولی ا…؛ کلیات حقوق اداری، تهران، میزان، 1374، چاپ اوْل.
23. موسی زاده، رضا؛ حقوق اداری، تهران، میزان، 1381، چاپ سوّم.
24. کتاب طلایی شهرداری منطقه ده تهران – گردآورنده – معاونت برنامه ریزی و توسعه شهری- اداره تحقیق و توسعه (شهرداری منطقه ده).
25. شرکت صفا رایانه طراح و مجری سیستم های یکپارچه سازی شهری http://www.safarayaneh.com/solutions/Pages/ VirtualCity.aspx
26. امینی، 1385
27. جاجرمی و کلته، 1385
28. پورجعفر و دیگران، 1384
29. آسایش، 1380
30. سکاران، اوما، روش تحقیق در مدیریت. ترجمه محمد صائبی و شیرازی، انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی، چاپ اول 1381.
31. خلیلی، ناصر، و ابراهیم دانشور (1378) روش تحقیق و کاربرد آن در مدیریت. تهران: نشر آذین.
32. خاکی، غلامرضا (1384)، روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی، مرکز تحقیقات علمی کشور با همکاری کانون فرهنگی انتشاراتی درایت، چاپ دوم.
33. آذر، عادل؛ مومنی، محمد(1381)، "آمار و کاربرد آن در مدیریت"، نسخه ششم، جلد دوم، تهران، انتشارات سمت.
34. حافظ نیا، محمدرضا (1382)، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، تهران.
منابع لاتین
1. Profect, Michuel and power, Gorden: "Planning for Urban Quality", London, 1992.
2. Ulengin &et al, 2001, 361.
3. Tuan Seik, 2000.
4. Schyns & Boelhouwer, 2000.
5. Ibid, 2&5.
6. Norman, C.Dalkey With Daniel, L. Rourke, Ralpha, Lewis, David Snyder: "studies in the Quality of Life: Delphi and Decision-Making", Torento and London, 1972.
7. Schaloak, R.T.(2004), The concept of quality of life: What we know and do not know, Journal of 17.
8. international disability research, Vol216-203:)3(48.
9. Stiglitz, J.,(2002), GLOBALIZATION AND ITS DISCONTENTS, London, Allen Lane, 2002.
10. Brener, Neil & Keil, Roger(2008), The global cities Reader Oxon Routledge.
11. Mitchell, William(2003) the Cyborg self and the networked city Cambridge, Massachusetts, MIT press.
12. Thomas A.Hutton, globalization and urban restructuring eithin the Asia-Pacific, New development trajectories and planning responses, Progress in Planning, volume 61, Issue January 2003.
13. Cultural globalization and change in the urban from of metropolis cities, 39 th so carp congress 2003.
14. Mitchel, 1995, p26
15. Mitchell, William(2000). e-topia,"urban life, but not as we know it", Cambridge, Massachusetts, MIT press.
16. Short, Jan Renard (2006), urban theory, A criticak Assessment New York, Palgrave Macmillan Brener, Neil & Keil, Roger(2008), The global cities Reader Oxon Routledg Cultural globalization and change in the urban from of metropolis cities, 39 th so carp congress 2003.
17. Mitchell, William(2003) the Cyborg self and the networked city Cambridge, Massachusetts, MIT press.
18. Mitchell, William(2000). e-topia, "urban life, but not as we know it", Cambridge, Massachusetts, MIT press.
19. Short, Jan Renard (2006), urban theory, A criticak Assessment New York, Palgrave Macmillan Thomas A.Hutton, globalization and urban restructuring eithin the Asia-Pacific, New development trajectories and planning responses, Progress in Planning,volume 61, Issue January 2003.
20. Zuidas, 2008 (sited 3 May 2008). Available from World Wide Web: http://zuidoost.amesterdom.nl .
21. http://www.mgtsolution.com/olib/444023723.aspx Oct 2006
22. Planning E-Citizen: A Step toward E-Society
23. Zohre Khabaziyan, Hossein Teimori, Masoud Hekmatpanah, World Academy of Science, Engineering and Technology 59 2011
1
2 .GIS
3 .GPS
4 .EU
5 . Online
6 . presence
7 . interaction
8 . transaction
9 . transformation
10 . government for citizen
—————
————————————————————
—————
————————————————————