نکات آموزشی، روش تدریس و طرح درس
کتاب: ریاضی
پایـه: دوم دبستان
فصل2 : جمع و تفریق اعداد دو رقمی
مبحث: حل مسئله(الگوسازی)
مباحث این فصل: جمع و تفریق ده تایی، جمع و تفریق، حل مسئله(الگوسازی)، جمع و تفریق دو عدد دو رقمی
مقدمه فصل2
عنوان فصل2 کتاب ریاضی پایه دوم دبستان، جمع و تفریق اعداد دو رقمی می باشد. صفحه عنوان این فصل با یک پرسش آیا می دانید آغاز شده است: در یک تیم فوتبال 11 نفر در زمین مسابقه بازی می کنند و هر تیم می تواند 7 نفر یار ذخیره داشته باشد. به این ترتیب برای هر مسابقه، یک تیم می تواند چند نفر را معرّفی کند؟
اهداف: اهدافی که برای صفحه عنوان این فصل می توان در نظر گرفت بدین شرح می باشد. (با بیان داستان گویی، آماده جمع و تفریق دو عدد دو رقمی شوند. – بالا بردن سطح آگاهی ها – آمادگی برای جمع و تفریق دو عدد دو رقمی از راه تصویرخوانی و آماده سازی برای روش فرایندی و گسترده نویسی عدد.
روش: در مورد تصویر صحبت کنند، داستان گویی نمایند، نقاشی بکشند، کاربرد عدد دو رقمی و جمع بدون انتقال را توضیح دهند و به تعداد عددهایی که می خواهند جمع کنند شکل بکشند شکل ها را توضیح دهند، مشاهده کنند و مقایسه نمایند.
** در ادامه، نکات آموزشی و طرح درس برای آموزش مبحث حل مسئله آورده شده است. **
اهداف کلی
– آموزش حل مسئله با روش و راهبرد و تفکر نظام دار
– آموزش دقیقه در ساعت
اهداف جزئی
– حل مسئله با تفکر نظام دار
– حل مسئله با جداول ارزش مکانی
– الگویابی عددی
– آموزش دقیقه در ساعت
– آماده سازی برای ربع و حرکت عقربه بزرگ در ساعت آماده سازی برای کسر با بُرش
– جمع های ترکیبی
– تقریب زدن روی ساعت
پیامدهای آموزشی
– دانش آموز از نتایج و پیامدهای حاصل از آموزش معلم و فعالیت های مستمر معلم در کلاس درس به جایی می رسد که با راهبرد تفکر نظام دار همه حالت های ممکن که در مسئله را اتفاق می افتد به طور منظم می نویسد تا چیزی از ذهنش جا نماند.
– در تفکر همراه با نظم ترتیب نوشتن را خود انتخاب می کند و به یک نظم می رسد.
– راه خود برای رسیدن به این نظم فکری را با راه های دیگران مقایسه می کند.
– با الگویابی عددی و هندسی به یک نظم فکری دیگری می رسد.
– در ساعت، دقیقه را دقیقه می خواند.
مهارت ها
به مهارت حل مسئله با تفکر نظام دار و الگویابی و خواندن دقیق ساعت می رسد.
پیشنهاداتی برای شروع و پیشبرد درس
* در صفحه 26 کتاب دانش آموز به کمک فعالیت های معلم، هدایت می شود همه حالت های ممکن در یک مسئله را بنویسد، در ابتدا پراکنده می نویسد و یا جا می اندازد مثلاً وقتی از او خواسته می شود رقم های 3 و 4 برای یکان و 5 و 7 برای دهگان را بنویسد شاید با پراکنده نویسی به همه جواب ها نرسد، اما وقتی معلم از او می خواهد با رسم جدول ارزش مکانی و یا با کشیدن خطی و فلش و چارتی این کار را انجام دهد هم حل برای او ساده تر می شود و هم همه حالت ها را می نویسد و این بار چیزی از ذهنش جا نمی افتد و با یک نظم بیش تری راحت تر و سریع تر به جواب مسئله می رسد.
و یا وقتی از او خواسته می شود تمام جمع های ترکیبی 6 را بنویسد شاید با پراکنده نویسی به چند تا جمع برسد ولی وقتی می خواهیم نظم داشته باشد به راحتی از روی این جدول نظم دار به تمام جمع های ترکیبی عدد 6 می رسد و این بار چیزی از ذهن فعال دانش آموز جا نمی ماند.
( 6=6+0 6=4+2 6=3+3 6=2+4 6=1+5 )
در الگویابی عددی نیز دانش آموز به دنبال یک نظم فکری است گاهی یکی یکی و گاهی 2 تا 2 تا و گاهی 3 تا 3 تا به جلو می رود و به نوعی نظم فکری در چینش و ترکیب اعداد می رسد.
* تفکر همراه با نظم در حل مسئله ها کمک می کند. ممکن است ترکیبی که یک دانش آموز برای نوشتن جواب ها انتخاب می کند با فرد دیگر تفاوت داشته باشد، آن چه اهمیت دارد وجود یک نظم فکری و یک ترتیب در چینش اشکال و اعداد مشخص است.
* در فصل دوم کتاب مفهوم زمان در ساعت را یادآوری کرده است. در این صفحه با خواندن ساعت به طور دقیق آشنا می شود. یعنی معلم با دادن مقوا و دو عقربه به او می خواهد ابتدا ساعت کشیده و اعداد را روی آن با فواصل یکسان یا بچسباند و یا بنویسد.
* سپس از او می خواهد بین هر دو عدد را طوری مدرج نماید که با شمارش 5 تا 5 تا بین هر دو عدد 5 تا یا 5 دقیقه شود.
* بهتر است ابتدا ساعت های کشیده شده و چاپ شده در اختیار کودک قرار گیرد و در زیر طلق شفاف بگذارد که مدرج باشند و با کشیدن ماژیک روی آن ها تمرین کند و عقربه بگذارد سپس عددها را بنویسد و ابتدا این چنین ساعت را مدرج نماید و دقیقه ها را بخواند و به خواندن دقیق ساعت عادت نماید و چشمش با حرکت عقربه بزرگ همخوان شود.
* سپس یاد بگیرد هر قسمت کوچک یک دقیقه است، و بار دیگر ساعت خام به او داده شود. و خواسته شود که این بار 5 تا 5 تا به جلو برود مدرج کند و عدد بگذارد. در این صفحه آموزش دقیق خوانی ساعت یا خواندن دقیق را فرا می گیرد.
توصیه ها
معلم دائماً با درست کردن ساعت های مختلف ( ساعت رُند – ساعت با شمارش 5 تا 5 تا – حرکت عقربه ها روی ساعت – ساعت با دقیقه ها و مدرج شده آن ) در کلاس با دست و با دست ورزی خود دانش آموزان درس خواندن ساعت دقیق را لذ تبخش نماید، چیزی که به دست دانش آموز ساخته می شود و حس و لمس می شود باعث ماندگاری ذهنی او می گردد.
در ساعات مختلف و در مواقعی که دانش آموزان قدرت فراگیری دروس در آن ها کم تر از لحظات آغازین است با بازی و تنوع روی ساعت و پاک کردن و کشیدن روی طلق شفاف لذت و شادی اولیه را معلم می تواند ایجاد نماید.