تحلیل باغ عفیف آباد(باغ موزه نظامی)-شیراز
تاریخچه ی این باغ به روزگارصفویه بر می گردد که به باغ گلشن معروف بوده است. پس از صفویه این قلعه ویـران شده و این باغ سـالها رونق و آبادانی خود را از دست داد. در سال 1863م (1284ه.ق) میرزا علی محمد خان قوام الملک عمارت و باغ فعلی را احداث نمود.
تاریخچه باغ عفیف آباد شیراز
باغی قاجاری و متعلق به دوران ناصرالدین شاه که ساختمانی مجلل و دو طبقه در میان خود دارد و با همت ارتش، موزه نظامی نیز در آن برپا شده است. این باغ وسعتش به حدود ۱۲۷۰۰۰ متر مربع می باشد و زیبایی ها و ارزش بالای این باغ باعث شد تا در تاریخ 10 خرداد 1351 نامش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت برسد و بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.
مساحت بنا
تاریخ احداث امارت این باغ به سال 1284 برمی گردد، دورانی که میرزا محمد علی خان قوام آن را بنا نمود. امروزه اداره آن در اختیار ارتش جمهوری اسلامی ایران است و آن را به یک موزه سلاح زیبا تبدیل کرده اند تا بازدید کنندگان ضمن لذت بردن از محیط زیبا و سرسبز باغ، از این موزه تماشایی و متفاوت نیز بازدید کنند.
قدمت بنا
این باغ در خیابان عفیف آباد شهر شیراز واقع است و هم اکنون در اختیار ارتش قرار دارد و یکی از بزرگ ترین موزه های سلاح خاور میانه در آن وجود دارد .
باغ عفیف آباد نمونهٔ کاملی از هنر گل کاری ایرانی است . این باغ یکی از قدیمی ترین و زیباترین باغ های شیراز است . این باغ در دوره صفویه از باغهای آباد و مهم شیراز و محل نزول پادشاهان بوده است .
موقعیت
باغ این مجموعه در دوران صفویه خلق شده است و احتمالاً پادشاهان برای گشت و گزار و تفریح از آن استفاده می کردند، اما پس از آن و در زمان قاجار این باغ توسط قوام خریداری شد و یک عمارت زیبا درون آن ساخته شد.
وسعت کل مجموعه چیزی حدود 127 هزار مترمربع است. داستان نام این باغ نیز این است که در اواخر دوران قاجار این باغ به دست عفیفه خانم، خواهرزاده بانی آن افتاد، از آنجا که این شخص در مرمت و گسترش آن نقش فراوانی ایجاد کرد و باعث رونق این باغ گردید در بین مردم این باغ به نام باغ عفیف آباد مشهور شد .
وجه تسمیه باغ
کل مجموعه ی باغ عفیف آباد از یک کاخ سلطنتی، موزه ی سلاح های قدیمی، حمام و قهوه خانه ی سنتی و یک باغ ایرانی تشکیل شده است
ریزفضاها
«باغ عفیف آباد» یا «باغ گلشن» باغی تاریخی در انتهای خیابان عفیف آباد شهر شیراز است که توسط ارتش جمهوری اسلامی اداره می شود. این باغ زیبا به دلیل قرار داشتن یکی از بزرگترین موزه های نظامی خاورمیانه در آن رنگ و بویی کاملا نظامی به خود گرفته و در گوشه و کنار آن می توانید انواع ادوات نظامی و حتی تانک و توپ های بسیار قدیمی وجود دارد.
کاخ سلطنتی
ساختمان کاخ در دو طبقه ساخته شده و در آن حدود ۳۰ اتاق و تالار وجود دارد. طبقه ی اول کاخ امروزه به موزه ی نظامی تبدیل شده و در آن ادوات جنگی و اسلحه هایی مربوط به دوران مختلف در معرض دید بازدیدکنندگان از این موزه قرار گرفته است. اموال این موزه از ابتدایی ترین جنگ افزارها تا اسلحه های پیشرفته ی سال های نه چندان دور را در بر می گیرند
وی برای آبیاری درختان باغ کاریز لیمک را که در قصر قمشه بود خریداری کرد. در آن دوره که معاصر حکومت قاجاریه است، باغ گلشن یکی از زیباترین باغهای شیراز به شمار می رفته است. دور این باغ حصاری از چینه گل کشیده و انواع درختان میوه بجز نارنج و خرمالو در آن کاشته بودند.
همچنین خیابانهایی با ردیف درختان سرو و صنوبر و چنار و بید و عرعر و آبشارهای سنگی با آب جاری و دائمی در باغ احداث کرده بودند. در دو جانب آبشارها، گیاهان مرغ و چمن کاشته بودند. حوضی که در صحن عمارت این باغ بوده بازمانده سالیان ویرانی باغ بوده است .
همچنین خیابانهایی با ردیف درختان سرو و صنوبر و چنار و بید و عرعر و آبشارهای سنگی با آب جاری و دائمی در باغ احداث کرده بودند. در دو جانب آبشارها، گیاهان مرغ و چمن کاشته بودند. حوضی که در صحن عمارت این باغ بوده بازمانده سالیان ویرانی باغ بوده است .
بررسی محوطه باغ
ویرانی باغ عفیف آباد شیراز
در آن زمان این باغ از جمله باغهای آباد و مهم شیراز و مقر پادشاهان وقت بوده است . یعقوب خان ذوالقدر – حکمران فارس- در زمان شاه عباس صفوی ، در قسمتی از اراضی این باغ قلعه ای محکم ساخته و برای بنای این قلعه سنگهای گورستان جعفر آباد و مصلی را به کار برده بود. پس از صفویه این قلعه ویران شده و این باغ سالها رونق و آبادانی خود را از دست داد .ین باغ در اواخر سده ی گذشته ، به خواهر زاده ی قوام الملک – عفیفه خانم – ارث رسید و چون او بهسازی گسترده ای در باغ انجام داد ، از آن پس، باغ را عفیف آباد نامیده اند .
این باغ یکی از کهن ترین باغ های شیراز است، از همین رو سادگی دیرینهٔ خود نگه داشته است. سردر باغ دارای چهار ستون گچی ساده است و سرستون های آنها با الگو گرفتن از سرستون های تخت جمشید طراحی شده است.
در پیشانی سردر نگاره دو شیر دیده می شود به گونه ای که گویی در را در میان پنجه های خود گرفته اند. پس از گذر از در، دالانی که آن را به فضای اصلی باغ پیوند می دهد. در سوی دیگر در و بر پیشانی دهلیز آیین تاج گذاری یکی از پادشاهان ساسانی به چشم می خورد .
معماری بنا
ساختمان کاخ دارای دو طبقه است که در آن نزدیک به 30 اتاق تالار وجود دارد. در شمال و جنوب تالار دو بخاری از سنگ مرمر تراشیده شده است. طبقه پایین موزه نظامی شده است و در آن آبنمای زیبایی ساخته شده و سوی خاوری آن با پنجره های رنگین ساخته شده است.
این طبقه با سه پلکان به طبقه دوم راه می یابد. طبقه دوم راهروی بلندی دارد که در دو سوی آن اتاق های تو در تو جای دارد. در مرکز این طبقه تالاری بزرگ و باشکوه وجود دارد. سقف تالار چوبی است و به به نقش های گل و بوته، شکارگاه و بزم و شادی آراسته شده است.
دورادور دیوارها گچ بری و مقرنس کاری شده و درها و پنجره ها از شیشه های ساخته شده اند. در این طبقه «موزهٔ عبرت» قرار دارد که دربردارنده اتاق های همایش، رخت کن، نشیمن، مطالعه، پذیرایی و قمارخانه است .
ویژگی بنا-بررسی کاربری جدید
در پیشانی ساختمان نگاره ای از تاجگذاری یکی از پادشاهان ساسانی با کاشی آراسته شده است. در اصلی ساختمان در سمت شمال است که از مسیر پلکان سنگی به تالارسرپوشیده می رسد. نمای شرقی عمارت دربرگیرنده ایوانی بزرگ و زیباست که در تمام طول بنا کشیده شده است.
نمای غربی آن بسیار ساده است. ایوان جنوبی نیز از دید آذین بندی ها همانند ایوان شمالی است. در جلو ایوان بزرگ عمارت چهار ستون بلند ساخته شده است و سقف آن با قطعات چوبی پوشیده شده است.سر ستون های ایوان با الهام از نقش های تخت جمشید گچ بری شده است. همچنین در جلوی ساختمان نیز استخر بزرگی وجود دارد که راه اصلی باغ از جلو آن آغاز می شود .
معماری این باغ آمیزه ای از ویژگی معماری دوران هخامنشی، ساسانی و قاجاریه است .
بررسی نما
درب چوبی ورودی باغ در ضلع شمالی قرار دارد و در بدو ورود به باغ , حوضی مستطیل شکل و بزرگ و درختان اطراف آن چشم را خیره می کند. دو اتاقک با سقف چوبی در دو طرف دالان ورودی وجود دارد که اتاق نگهبانی است.
در ورودی باغ در شمال آن قرار دارد. سر در باغ چهار ستون ساده است که دو به دو در دو سوی آن و بر فراز ازاره آن قرار گرفته است. در پیشانی در ورودی ، نقش دو شیر که گویی را در میان پنجه های خود گرفته اند دیده می شود.
پس از گذر از در،دهلیزی وجود دارد که سقف آن را از چوب ساخته اند و با شکل های منظم هندسی مرتب کرده اند. سر ستون های ایوان گچبری شده اند و در بالای آنها به تقلید از نقوش تخت جمشید گچبری شده است. دیوار اتاق های تالار اصلی نیز همگی گچبری و مقرنس کاری شده و با نقش های گل و بته و صحنه شکار و مجابس بزم و رزم مزیّن شده اند . در دو طبقه ساختمان حدود 30 اتاق و تالار وجود دارد .
بررسی ورودی
https://www.karnaval.ir/things-to-do/afif-abad-garden-shiraz
https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=6&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwixktb6wv7mAhVOI1AKHT4fBO4QFjAFegQIBRAB&url=https%3A%2F%2Fwww.kojaro.com%2F2016%2F11%2F19%2F123406%2Fafif-abad-garden-shiraz%2F&usg=AOvVaw2bak1hTi62roy-F6xGjrhs
https://www.kojaro.com/2016/11/19/123406/afif-abad-garden-shiraz/
http://arshitclub.com/700/
https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=18&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwjhjPrmxf7mAhUOuqQKHYSxBw4QFjARegQIBBAB&url=https%3A%2F%2Flastsecond.ir%2Fattractions%2F2271-afif-abad-garden-military-museum-shiraz&usg=AOvVaw3jqT4e8kZ0rWgq5B428C6E