بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع:باغ دولت آباد
نام درس:مرمت ونگهداری معماری داخلی
گردآوری:محمدباقرفلاح 09217912278
باغ دولت آباد ازنمونه های باغ های بزرگ ایران ودر ردیف باغ فین کاشان وباغ شاهزاده ی ماهان است که درسال 1160هجری قمری(دوره زندیه)بناگردیده است.
بادگیرمرتفع وزیبای آن بلندترین بادگیرشناسایی شده تاکنون میباشدوعمارت هشتی آن دارای کاربندی وارسی های زیبایی است.عمارت باغ عبارت است ازعمارت بیرونی که درطرف شرق واقع ودارای حوضخانه وبادگیربلندی است.
عمارت واقع درجهت غربی اندرونی وعمارت سردرایوان خانه بوده است.
بادگیرباغ دولت آبادکه به شکل منشوری ساخته شده است با ارتفاع 33مترو80سانتیمترمرتفعترین بادگیراست.
معرفی بنا:
بررسی موقعیت جغرافیایی:
ورودی اصلی آن درگذشته خیابان دولت آباد کنونی میباشد.ورودی که درحال حاضر ستفاده میشود واقع درخیابان ایرانشهر،کوچه دولت آباد است.
باغ دولت آبادیزد در تاریخ 23/12/1346به شماره ی 774 در ردیف آثارملی کشور قرارگرفته است.
شیب بندی ودسترسی ها:
در بررسی های انجام شده به علت مسیرعبورقنات میتوان شیب بندی باغ را اینگونه نجزیه وتحلیل کرد:شیب باغ از شرق به غرب امتداد دارد.همچنین آبیاری ودرختان باغ نیز با این شیب بندی تامین میشده است.
این باغ یکی از بنیادها وآبادانی های محمدتقی خان مشهوربه خان بزرگ سرسلسله خاندان خوانین یزد ومرد مقتدر عصرخویش است.او ابتدا قناتی به نام باغ دولت آباد ایجاد کرد که ده فرسنگ دنباله آن بود.سپس ازآب آن قنات باغ دولت آباد را بوجودآورد.درباغ چنددست عمارت(بجزاصطبل وخانه خدم وحشم)حوض ها وجدول های آب متعدد بناکرد.ازساختمانهای ساخته شده درآن،دیوانخانه وتالارآئینه ساختمانهای بهشت آیین مشهورتراست.
قنات تاریخی عظیم ومهم دولت آبادبا قدمتی بیش ازدویست سال ازاحداث پنج رشته قنات تشکیل شده واز ارتفاعات مهریزسرچشمه میگرفته وپس ازمشروب نمودن بخشی ازاراضی مهریز وبه کارانداختن چندآسیاب آبی وپس ازطی بیش از50کیلومتربه یزدمیرسیده وآبادیهای چنددراطراف یزد چون آبشاهی،خرمشاه وباغ دولت آبادرا آبیاری میکرده است.اما این باغ درحال حاضر توسط چاه نیمه عمیق مجاورباغ آبیاری میشود.
تاریخچه بنا:
باغ دولت آباد پس از وفات محمدتقی خان(سنه 1213ه.ق)رو به ویرانی رفت وگر چه در دوره های بعد بارها مورد مرمت قرار گرفته است ولی هیچگاه به روزگاران آبادانی ودلگشائی عهدخان بزرگ محمدتقی خان بازنگشت.
جزئیاتی ازمرمت باغ دولت آباد:
اولین بارتوسط حاکم یزد عبدالرضا خان امیر موید 1236 ه.ق باغ نوسازی شد.
باردیگر توسط شاهزاده سلططان حسین میرزا(معروف به جلال الدوله)درسال 1358ه.ق موردمرمت واقع گردید.
دیگربار توسط دفترفنی حفاظت آثارباستانی استان یزد بازسازی بادگیر بلندآن که تانیمه فروریخته بود وهمچنین دیگر قسمتهای آن مرمت میشود.
موقعیت مکانی وهمجواری ها:مساحت زمینهای باغ دراسناد مختلف تاریخی 2000جریب ذکرگردیده است.مساحت کل عرصه واعیان این باغ که محصوراست حدود 40000مترمربع است.چندهکتارزمین نیزدرضلع غربی باغ به عنوان موقوفات باغ دولت آباد میباشد.
باغ درمنطقه ای واقع شده که میتوان باغات زیادی رادراطراف ومحدوده آن مشاهده کرد.به جزقسمت شرقی باغ که به چندمنزل مسکونی متصل است ودرلع غربی هم خیابانی قراردارد ودرجبهه های دیگرتقریبا بازوبه کوچه میرسد.
بررسی ویژگیهای عملکردی بنا:
باتوجه به چنددست عمارت(جزاصطبل وخانه خدم وحشم)وحوضها وجدول های آب متعددباغ دولت آباد رابرای اقامت دائم محمدتقی خان مهیا نموده بود.ساختمانهای تابستانه نشین وزمستانه نشین این امکان رابرای خان بزرگ به وجودمی آورد که تمام امورات وتجارت ودیداربا بزرگان خودرا درباغ مذکور وهمین طور عمارتهای رعیت نشین وبخش های دیگرباغ انجام دهد.باتوجه به وابستگی خان به مرکز حکومتی،باغ یک مرکزوقدرت حکومتی محسوب میشده است. وامروزه باغ جنبه توریستی دارد.
اقدامات مرمتی
عمارت تالارآئینه:
اندودشمشه گیری طاق خونچه پوش از روی نشانه ها
تعمیرات حفاظتی عمارت شامل:
دوخت ودوز شکاف ها،پی بندی وپایه چینی
ادامه بازپیرایی نماهای داخلی
ادامه تهیه ی درهای چوبی اتاق ها(گره چینی)
سال1355
اتمام بازسازی بادگیربلند،بازسازی نمای خارجی وجزئیات قفسه های بادگیروتزئینات طبق طرح اصلی واتمام شبکه ی سیم های باریک فلزی برای جلوگیری ازورود پرندگان ،ادامه تهیه دروپنجره های مشبک وساده اطراف هشتی واتاق ها وارسی ها ،اتمام پوشش آجری گنبد روی هشتی
1356
تعمیرات حفاظتی دیوارهای جانبی وزیربندی پی ها ودورکردن رطوبت آب جاری وکشت کلاف کشی کامل فلزی پوشیده شده ازقشر 6سانتیمتری بتن برای جلوگیری از زنگ زدگی کلاف درتمام طبقات
بازسازی وبازپیرایی کامل طاق ها غیر اصلی دوطرف تالار
بازسازی هشت ونیم هشت وبادگیرهای پشت تالار
بازسازی نماهای خارجی
بررسی جهت برچیدن طاق باخیز زیاد که اجرا شده است.
تعمیرات حفاظتی تخلیه ی خاک و اوار اضافی داخل بنا ، زیربندی پی ها
تقویت و تجددسرگاه ها وایجاد کلاف فلزی در سرگاه ها و پای طاقها
پوشش مجدد قسمت هایی از طاق های فرو ریخته
تقویت وپرکردن قسمت هایی از پای یوارها که خالی شده وفرو ریخته بوده است.
باز پیرایی نمای داخلی
کف سازی راهروها واطاق وتالار با طرح ومصالح اولیه
بازپیرایی بادگیر وبازسازی قسمت های فرو ریخته
بازسازی درهای اتاق ها وقسمت تالار وبتنی با طرح مناسب بنا
1362
1357
تا
تعویض ومرمت بادگیروآجر فرش بام
بازسازی نماهای خارجی
بررسی جهت برچیدن طاق با خیز زیاد که اجرا شده بود.
انجام اندود کاهگل بدنه های داخلی عمارت
اندود کاهگل نمای غربی ودی.ار جنوبی عمارت
حفر کانال و لوله کشی آب دربخشی از بنا
آستر واندود کاهگل قسمتی از پشت بام
ردر شترخانه_اصطبل
زیرسازی وشفته ریزی کف اصطبل به سطح 50*50 متر مربع
بتن ریزی کف اصطبل به ضخامت 10 سانتیمتر وسطح 50*50 متر مربع
دوخت ودوز در شش چشمه طاق وبدنه اشترخانه واندود کاهگل به سطح 250 متر مربع
بازسازی ازاره اجری نمای شمالی
مرمت وبازسازی پله های ارتباطی
بازسازی هشتی ورودی جبهه ی جنوبی غربی عمارت
تهیه ونصب چهارچوب ودرب چوبی جهت اتاق های عمارت
ایجاد سرویس بهداشتی درجبهه غربی عمارت
عمارت هشتی وبادگیر مهمترین بخشهای مجموعه به شمارمیروندکه درآن تلفیق جریان هوا وآب به زیباترین شکل صورت گرفته است.کاربندیهای بسیارظریف هشتی اثراستاد حاجی اکبرآخونداست که باسیم گل ودم گیر گچی به طرزی بسیارماهرانه اجراشده است.در ارسی مشبک به شیشه های رنگی نیزکه مرمت شده است به زیبایی بنا اضافه نموده است.
باغ دولت آباد
ازمنطرگردشگران وعموم
باغ ازدیدگاه معمارومرمت گر
پایان