" توماس آچلیس" رئیس کنفدراسیون روابط عمومی اروپا جایی درباره اوضاع گردشگری ایران گفته است: "صنعت گردشگری ایران نیاز به سرمایه گذاری ۳۰۰ میلیارد دلاری برای هتل سازی و تامین سخت افزار ندارد و بهتر است ۲۹۹ میلیارد دلار از این بودجه را به تغییر نگرش جهانیان به ایران اختصاص داد.
گردشگران حاضرند در چادرهای ارزان قیمت نیز شب خود را در تخت جمشید به سر کنند به شرط آن که تصویرشان از ایران تنها خاویار و قالی و بیانیه های سیاسی نباشد و امنیت آنها در این منطقه تضمین شده باشد." بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی سازمان جهانی گردشگری، کشور ایران با دارا بودن رتبه پنجم کشورهای دنیا از نظر تنوع زیستی، اقلیمی و دارا بودن ویژگی های منحصر به فرد طبیعی، قابلیت فراوان در توسعه اکوتوریسم دارد. در کجای دنیا می توان روستاهایی همچون اورامانات و ماسوله و ابیانه پیدا کرد؟ در کدام کشور، بزرگ ترین دریاچه های آب شور و شیرین قرار دارد؟ چند کشور مانند ایران دارای جزایر مرجانی چون قشم و کیش هستند؟ در کدام نقطه دنیا می توان جنگل "حرا" پیدا کرد جز ایران و چند کشور آفریقایی؟ در کدام کشور آسیایی می توانید در عرض چند ساعت از زمستان به بهار و از بهار به تابستان رفت؟ چند کشور خلیج بی نظیری همچون چابهار دارد که در تمام فصول سال آب و هوایی بهاری داشته باشد ؟ چند کشور را می شناسید که جنگل های بی نظیر چون چالوس و نمک آبرود و جواهر ده داشته باشد؟ طبیعت بکر و بی نظیر دشت لوت و کویر را کجا می توان یافت؟ با این همه ما کجا ایستاده ایم؟ با همه اینها سالانه حدود ۳۰۰هزار ایرانی به کشوری سفر می کنند که هنوز قدمت آن به ۳۵ سال نرسیده است و تا کنون بیش از چهارهزار شرکت خصوصی و دولتی ایرانی در امارات متحده عربی به ثبت رسیده است و از ۳۰ میلیون گردشگر ژاپنی و چینی سالانه فقط هفت هزار نفر به ایران می آیند. بی مثال بودن جاذبه های گردشگری، از نظر درآمد در بخش گردشگری در بین کشورهای جهان در رتبه شصت و هفتم قرار داریم، با وجودی که کشفیات جیرفت ثابت می کند ۱۵۰ سال تمدن مان کهن تر از تمدن بین النهرین است و فرنگی ها برای آمدن به ایران و دیدن تخت جمشید و پاسارگاد و مسجد وکیل و چهارهزار و پانصد اثر قابل توجه دیگر لحظه شماری می کنند. سهم ما از جهان مجله آرکولوجیای فرانسوی که بیش از ۱۰۰ سال از انتشار آن می گذرد، در بیش از ۵۸ هزار نسخه، ویژه نامه ای را درباره تمدن جیرفت به چاپ رسانده، اما هیچ اتفاقی در اوضاع و احوال صنعت گردشگری ما رخ نداده است. در آن مجله بزرگان شرق شناسی چون پروفسور کارلوفسکی آمریکایی و جان پرو فرانسوی مهر تاییدی می گذارند بر ادعای پروفسور مجیدزاده که می گوید: "تمدن هلیل رود، ۱۵۰ سال از تمدن بین النهرین کهن تر است و سابقه شهرنشینی در ایران به بیش از ۵هزار سال می رسد." اگر این مجله برای کشوری مانند ایتالیا چنین ادعایی می کرد چه اتفاقی می افتاد؟ آیا خیل جهانگردان و گردشگران به این سرزمین سرازیر نمی شدند؟
نگاهی به یک جدول بد نیست که اماکن مشهور ایران و جهان را مرور کنیم. در حال حاضر شش اثر تاریخی و باستانی ایران شامل: تخت جمشید، چغازنبیل، تخت سلیمان، میدان امام اصفهان، ارگ بم و پاسارگاد در فهرست آثار تاریخی جهانی یونسکو قرار گرفته اند، اما طبق آخرین آماری که سازمان جهانی جهانگردی منتشر کرده دو کشور آمریکا و فرانسه در زمینه گردشگری بی رقیب هستند. فرانسه: دومین کشور موفق جهان به لحاظ درآمدهای گردشگری و در سال۲۰۰۳ پذیرای ۷۵میلیون جهانگرد بوده است که تا سال۲۰۱۰ درآمد خود را به ۴۸ میلیارد دلار افزایش خواهد داد. چین: سال۲۰۰۳ حدود ۲۰میلیون چینی به خارج از کشور سفر کردند، سهم ایران چقدر بوده است؟ ایران باید امروزه توجه کند که چگونه می تواند بخشی از ۱۰۰میلیون گردشگر چینی را جذب کند. مصر: گردشگران آلمانی، ژاپنی و ایتالیایی هر یک صنایع دستی و سمبل های بخصوصی را می خرند، مصری ها به کانال سوئز به عنوان فرصت نگاه می کنند و انتظار دارند کانال سوئز به یاری اهرام مصر بیاید. در سال۲۰۰۳ ، ۶ میلیون و چهارصد هزار گردشگر به مصر سفر کردند و درآمد ارزی حاصل از آن ۵ میلیارد و سیصد میلیون دلار بوده است. دبی: راهی که دبی برای عرض اندام پیموده بسیار جالب است. سال،۲۰۰۳ دوبی از محل فروش فستیوال تابستانه یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار درآمد کسب کرده است، به این ترتیب دبی با جذب شانزده و شش دهم درصد بعد از مصر در خاورمیانه رتبه دوم را کسب کرد. ترکیه: الفبای گذر از بحران امنیتی را بخوبی می داند و ۵ میلیون و ششصد هزار توریست ترکیه، کشورهای همسایه را مقصد اصلی سفرهای خود قرار دادند و بنابراین رقیب منطقه ای ایران به راحتی می تواند به کشور ایران نیز توریست بفرستد. ترکیه در سال۲۰۰۳ از مجموع ۱۴ میلیون و هفتصد و هشتاد و دو هزار جهانگردی که به این کشور سفر کردند ۹میلیارددلار ارز واردکرد. ژاپن: ژاپن در سال۲۰۰۳ حدود ۱۸میلیون خروجی گردشگر داشت. سهم ایران از بی آزارترین گردشگران دنیا چقدر بوده است؟عربستان سعودی: سعودی ها سالانه ۱۸ میلیارد دلار برای سفر به خارج هزینه می کنند. تا چند سال پیش مقصد آنها اروپا و آمریکا بود اما بعد از ۱۱سپتامبر،۲۰۰۱ در غرب موضوعهایی از قبیل حجاب و القاعده باعث شد فرصتی برای فعال شدن توریست منطقه ای به وجود آید. تنها در میان کشورهای اسلامی مصر، ترکیه، مالزی و دبی سهم زیادی از درآمدهای گردشگری جهان را نصیب خود می کنند. از بازار ۷۰۰میلیون نفری گردشگری جهان، سهم ایران حتی در جذب گردشگران کشورهای مسلمان بسیار ناچیز است. موزه ملی ایران در هر سال حدود۲۰۰هزار بازدیدکننده دارد، اما موزه لوور فرانسه ۷میلیون نفر، یعنی آثار موزه لوور را ۷میلیون نفر می بینند و این به خاطر توسعه صنعت گردشگری فرانسه است . در سال های گذشته بنا به دلایلی مانند انقلاب، جنگ، بازسازی و دلایلی از این دست، موضوعی به نام گردشگری در ایران مطرح نبود.اما در طول دوسال گذشته دولت فعالیت های بسیاری برای رسیدن به اهداف پیش بینی شده که جذب ۲۰ میلیون گردشگر در سال ۲۰۱۴ میلادی است؛ انجام داده است.دولت جدید ۳۰۰ میلیارد دلار برای رسیدن به این منظور تصویب کرده است که صرف تمام محورهای گردشگری خواهد شد.ساخت امکانات زیربنایی مانند هتل ها، واحدهای پذیرایی، امکانات حمل و نقل، راه اندازی نمایشگاه ها، آموزش فعالان این عرصه و برنامه های دیگر که همگی در راستای رسیدن به چشم انداز مطلوب است. اما کارشناسان مشهور جهان همچون "آچلیس" در این باره نیز پیشنهادهایی ارائه کرده اند. هرچند به گفته آنها، تمام مطالب عنوان شده فقط ایده هستند و اگر پیشنهادی در راستای اجرایی شدن این اهداف ارائه شود نیاز به تحقیقات و مطالعات بیشتری است، اما تجربه کشورهای موفق ثابت می کند که این ایده را می توان عملی کرد. به اعتقاد آنها ضروری ترین دارو برای نجات صنعت نیمه جان و بیمار گردشگری در ایران، تصویرسازی درست از آن است. بنا بر آمارهای موجود و طبق یک نظرسنجی غیررسمی که از سوی دانشجویان یکی از دانشگاه های آلمان انجام شده است بسیاری از اروپائیان با شنیدن نام ایران فقط به یاد خاویار، فرش و بیانیه های سیاسی می افتند. نکته جالب توجه این است که از این تعداد فقط افراد بالای ۵۰ سال ایران را با نام های فوق می شناختند و جوانان تقریباً هیچ اطلاعی از ایران نداشتند.این واقعیتی است که در اروپا و جهان نخستین تصویری که در ذهن مردم در مورد یک چیز به وجود می آید، آخرین تصویر است. به همین دلیل در اروپا سازندگان خودروها و سایر تولیدکنندگان بیشترین هزینه و نیرو را صرف تبلیغ و ایجاد "نخستین تصویر خوب" می کنند؛ حتی اگر محصولات آنها کیفیت لازم را نداشته باشد، تصویری که در ذهن مردم ایجاد می شود ضمانت کیفیت محصولاتشان است. این مثال را در سطح کشورها هم می توان زد. تصویری که از ایران در ذهن اروپایی ها ایجاد شده مربوط به جریانات سیاسی سال های ۵۷ و مسائل مرتبط با آن است. این در حالی است که در حال حاضر در ایران چنین چیزی وجود ندارد و به دلیل ضعف های اساسی ما در اطلاع رسانی جهانی، بسیاری از مردم دنیا اصلاً نمی دانند ایران کجاست و یک روابط عمومی قوی، نیاز صنعت گردشگری ایران است تا بتواند به سرعت تصویری صحیح در ذهن خارجی ها ایجاد کند. به همین دلیل هم هست که کارشناسان صنعت گردشگری در دنیا از ما می خواهند که از بودجه ۳۰۰ میلیون دلاری که برای رونق صنعت گردشگری خود در نظر گرفته ایم، قسمت اعظمی صرف تصویرسازی درست از ایرا
ن در نزد افکار عمومی شود. زدودن تصویر قبلی و جایگزین کردن مفاهیم جدید، برنامه ریزی بسیار دقیقی می خواهد.تنها در این صورت است که می توان گردشگر را به ایران جذب کرد.از هزینه خود این شخص نیز می توان در ساخت امکانات زیربنایی بهره برد.اما تا، کسی به ایران نیاید ارز هم وارد نخواهد شد. فقط مساله سرویس دهی اولیه باقی می ماند که برای آن هم شرایط کاملاً مهیاست. به تازگی رئیس آکادمی اروپا با شمردن چند جاذبه تاریخی و طبیعی ایران تاکید کرده است که ایران از لحاظ داشتن جاذبه ها، کشوری ۵ ستاره است.آگاهی از همین مطلب تکلیف را مشخص می کند. او می گوید : " اگر امکانات قابل قبول برای ارائه به گردشگر ندارید، فرصت بزرگ و منحصربه فردی مانند اکوتوریسم دارید. اکوتوریسم رشته ای است که همه چیز آن مهیاست. شما در آن چیزی را می فروشید که همسن زمین قدمت دارد. طبیعت خود را بفروشید تا برای امکانات بعدی سرمایه داشته باشید. هرچند این موضوع نیز بدون مطالعه دقیق منجر به از بین رفتن طبیعت شما می شود، اما می توان از کشورهای موفق در این زمینه مانند کشورهای آفریقایی که فقط اکوتوریسم دارند الگوبرداری کرد
احمد جلالی فراهانی