پیشینه تحقیق ومبانی نظری گردشگری

 گردشگری
2-5-1 گردشگری فرهنگی
2-5-2 گردشگری مذهبی
2-5-3 گردشگری غذایی
2-6 توسعه گردشگری
1. پیشینه تحقیق
3-1 سابقه پژوهش¬ها و مطالعات انجام گرفته داخلی
3-1-1 کتاب
3-1-2 مقاله
3-2 سابقه پژوهش¬ها و مطالعات انجام گرفته خارجی
3-2-1 کتاب
3-2-2 مقاله
منابع داخلی
منابع خارجی

گردشگری
.پدیده گردشگری ریشه در حرکت و جابه جایی دارد و تحرک بخش لاینفک زندگی انسانهاست. از این رو می توان گفت که تاریخ صنعت گردشگری شاید به قدمت فعالیتهای نوع بشر است و فقط اشکال و اهداف آن متفاوت بوده است. گردشگری پدیده ای است کهن که از دیر زمان در جوامع انسانی وجود داشته است و به تدریج در طی مراحل تاریخی مختلف، به موضع فنی، اقتصادی و اجتماعی کنونی خود رسیده است ( رضوانی، 1386: 27). از عهد باستان انسان ها برای یافتن غذا، دوری از خطرهای طبیعی و رسیدن به مناطقی با آب و هوای مساعد دست به سفر می زدند. در قرن های چهارم و پنجم میلادی با سقوط امپراطوری روم، امنیت سفرهای تفریحی و گردشگری در اروپا دچار بحران شد و از فروپاشی این امپراطوری (یعنی آغاز قرن وسطی) تا دوره رنسانس (تا قرن 14 م) سفر در اروپا با خطرات بسیار همراه بود. مهم ترین حادثه قرون وسطی در اروپا را می توان جنگ های صلیبی دانست. در پایان قرون وسطی، بسیاری از زائران به زیارتگاه هایی مانندCanterbury در انگلستان و سنت جیمز در Composteia سفر می کردند. عده ای اندک شمار نیز به سفرهای طولانی، پرهزینه و اغلب خطرناکی چون سرزمین مقدس می رفتند (الوانی، 1385: 27). در زمان قرون وسطی مبلغان مذهبی برای دعوت مردم به مسیحیت به مکان های مختلف مسافرت می کردند. دوره ی رنسانس بیشتر سفرها با هدف کسب دانش و تجربه آموزی انجام می شد. با بوجود آمدن انقلاب صنعتی و بوجود آمدن زمان هایی برای اوقات فراغت، سفرهای دسته جمعی که با هدف تفریح بود، صورت گرفت. اکنون جهانگردی به شیوه ی نوین خود شکل گرفته است و این موضوع به شکل علمی مورد بررسی قرار می گیرد. پیشرفت های سریع چند دهه ی اخیر، گردشگری را نیز تحت تاثیر قرار داده است و برنامه های سفر با شیوه ی علمی انجام می شود. مطالعات در حوزه ی گردشگری تعاریف مفاهیم را نیز دربرداشته است.
گردشگری یک صنعت میان رشته ای است و دارای خصوصیاتی خاص می باشد. این میان رشته ای بودن سبب تعاریف مختلفی از گردشگری می شود که هر یک از اندیشمندان در حوزه ی تخصصی خود، گردشگری را تعریف می نمایند. لذا با توجه به هدف این پژوهش مسافرت بدین گونه تعریف می شود: " عمل جابه جایی به خارج از جامعه ببرای تجارت یا تفریح و نه برای انجام کار روزمره یا تحصیل" ( گی، ماکنز و چوی، 1989: 12). در مارس 1993، کمیسیون آمار ملل متحد، تعریف ارائه شده از جهانگردی توسط سازمان جهانی جهانگردی را پذیرفت. بر اساس این تعریف گردشگری عبارت است از " مجموعه ی فعالیت های افرادی که به مکان هایی خارج از محل زندگی و کار خود به قصد تفریح و استراحت و انجام امور دیگر مسافرت می کنند و بیش از یک سال متوالی در آن مکان ها نمی مانند" (داس ویل، 1387: 19). البته این تعاریف هر یک به جند نکته ی اساسی توجه می کنند که عبارتند از: عمل جابه جایی به دور از محل زندگی، قصد از مسافرت که به دلیلی غیر از به دست آوردن پول بایستی صورت بگیرد و مدت زمان سفر که بایستی کمتر از یکسال باشد. از بعد اجتماعی نیز تعریف گردشگری فصل بین زندگی عادی ساکنان بومی و زندگی غیرعادی گردشگران را در برمیگیرد ( بارنارد، 1996: 556). این دو تعریف خود نشان تمایز مابین تعاریف مختلف از گردشگری است که هر یک برگرفته از آیتم های مورد نظر در مطالعات گردشگری می باشند.
با در نظر گرفتن اهداف و مقاصد گردشگری، طبقه بندی انواع گردشگری شکل گرفته است و هر یک دارای تعاریف مختص خود هستند. این تعاریف نشان دهنده ی انگیزه های سفر، خواسته های مسافرت، تسهیلات و خدمات مورد نیاز، تسهیلات زیربنایی و هر آنچه که نیاز آن نوع گردشگری است را مشخص می نماید. همانگونه که در فصل قبل در بخش ضرورت پژوهش بیان شد غریب به اتفاق گردشگری امروز به موضوع فرهنگ و البته تنوع فرهنگی باز می گردد. درست است که گردشگری فرهنگی خود شاخه ای جدا از سایر مسافرت ها است، ولی شایان ذکر است که به دلیل پیچیدگی ها، به خصوص میان رشته ای بودن این صنعت و ویژگی های آن مانند ناملموس بودن، چتری بودن، غیر تملک بودن و ناهمگن بودن، نمی توان به صورت صد در صد شاخه های گردشگری را از هم متمایز نمود. این امر چون تیری دو لبه است که هم توان نابودی این صنعت را دارد و هم برتری. لذا مطالعات در زمینه ی ادبیات گردشگری به همین منظور صورت می گیرد. در این بخش با معرفی شاخه های گردشگری که بدنه ی اصلی شان با تنوع فرهنگی شکل گرفته است، سعی داریم تا این پژوهش در راستای دقیق تری قرار بگیرد.

2-5-1 گردشگری فرهنگی
امروزه، جاذبه های فرهنگی از عوامل مهم در جذب گردشگر فرهنگی است.گردشگری فرهنگی، مجموعه ای از مکان ها، سنت ها، هنرها، جشن ها و تجاربی است که یک کشور و مردم آن را به تصویر می کشد و تنوع و شخصیت آن کشور را منعکس می کند و هدف اصلی گردشگران دیدن جلوه های فرهنگی یک مقصد از قبیل مراسم، رفتارها، هنر و موسیقی آن است، در مناطق در حال توسعه، اماکن مذهبی یا کارگاه های صنایع دستی از جمله جاذبه های فرهنگی برای گردشگران است (عمران پور، 1388: 4). به عبارتی دیگر گردشگری فرهنگی هم نوعی از گردشگری است که برای شناخت تمدن ، فرهنگ، آداب و رسوم و سنت های یک گروه، جامعه ، منطقه یا یک کشور از طریق بازدید بناهای باستانی و معماری دوره های مختلف تاریخی ، موزه ها و شرکت در جشنواره های هنری انجام می شود. گردشگری فرهنگی خواهان آشنایی با فرهنگ مناطق مختلف و کاوش در چشم اندازهای فرهنگی جوامع انسانی و درک آن هاست (ساعی و همکاران، 1389: 77).
طبق تقسیم بندی که از لحاظ موضوعی انجام گرفته گردشگری فرهنگی به انواع زیر تقسیم می شود:
انواع گردشگری فرهنگی و هنری ( گردشگری میراث):
1- آثار باستانی
2- آثار تاریخی
3- آثار فرهنگی ( موزه ها، گالری ها، کنسرت ها، جشنواره های فیلم سینمایی، فستیوال ها، سالن های مد و …)
4- آثار سنتی ( مردم شناسی، لباس شناسی، غذای محلی، پایکوبی، مراسم ملی و محلی)
5- گردشگری غذایی
6- گردشگری دینی ( زیارت، عبادت، انجام وظایف شرعی، هیات های مذهبی و …) ( پاپلی یزدی و سقایی، 1386: 5).
ریچاردز و ویلسون1 (2006)، به فرهنگ به عنوان یک عنصر مهم سیستم گردشگری اشاره می کنند. تعاریف مختلفی برای گردشگری فرهنگی وجود دارد. به عنوان مثال ریچاردز گردشگری فرهنگی را همه ی حرکات افراد به سمت جاذبه های فرهنگی خاص، مانند سایت های میراث فرهنگی، تجمعات هنری و فرهنگی، هنر و تئاتر در خارج از محل طبیعی اقامت خود، تعریف کرده است. در واقع این به عنوان یک شکل از گردشگری تجربی بر اساس جستجو و شرکت در تجربه های جدید و عمیق فرهنگی، ماهیت زیبایی شناختی، فکری، عاطفی و یا روانی است (Richardes, 1997: 24 ). هیوز2 (2002)، گردشگری فرهنگی را از لحاظ دامنه، طیف گسترده ای از فعالیت ها و اشیاء از جمله عتاصر اصلی زندگی روزمره، شیوه های ار، لباس های محلی، معماری، صنایع دستی، اماکن تاریخی، زبان، مذهب، سایت های مذهبی، سنت ها، فعالیت های اوقات فراغت، گالری های هنری، موسیقی، غذاهای محلی، تئاترها، موزه ها، رویدادهای خاص، جشنواره ها، نمایشگاه ها و جوامع محلی را دربر می گیرد (Okumus & et, 2013, 640). ایران نیز با توجه به تمدن کهن خود، از کشورهای صاحب تجربه و سابقه در گردشگری است ( شالچیان، 1372: 12). ایران به ویژه از قرن هفدهم میلادی، اوج دوران حکومت صفویان، به عنوان یک کشور جذاب، نظر بسیاری از گردشگران را به خود جلب کرد و در عصر مشروطیت رو به فزونی نهاد و در دوران رضا پهلوی در آستانه تبدیل شدن به یکی از نقاط جذب گردشگر قرار گرفت ( سازمان ایرانگردی و گردشگری، 1376: 12).
در واقع آن دسته از گردشگرانی که با هدف شناخت فرهنگ، هنر، تئاتر، موسیقی، آداب و رسوم، صنایع دستی، معماری و آثار تاریخی هر منطقه به آن منطقه سفر می کنند، گردشگر فرهنگی نامیده می شود. گردشگر فرهنگی برای بالا بردن اطلاعات علمی و فرهنگی خود با آگاهی کامل منطقه سفر خود را انتخاب می کند نه با انگیزه ی تفریح و سرگرمی3 و خوشگذران (عیان بد، 1382: 15). اگر فرهنگ به عنوان نیروی محرک در نظر گرفته شود و به گردشگری شکل دهد آن صورت گردشگری فرهنگی می توان بدین شکل تعریف کرد: حرکت انسان به سوی مراکز جاذب فرهنگی و دور شدن از محل سکنای خویش به قصد جمع آوری اطلاعات و تجربه جهت تامین نیازهای فرهنگی خود (پارسایان و اعرابی، 1386: 304 )
گردشگری فرهنگی بخش مهمی از تقاضای جهانی گردشگری را تشکیل می دهد. طبق آمار سازمان جهانی گردشگری4 37 درصد گردشگری بین المللی با انگیزه فرهنگی انجام می شود و این تقاضا، سالانه در حال افزایش است. رشد گردشگری فرهنگی و گردشگری میراث به عنوان عناصر گردشگری نوین، توجه سیاستگداران و محققان را در سراسر دنیا به خود جلب کرده است. گردشگری فرهنگی شامل تمام اشکال گردشگری می شود که با انگیزه ی فرهنگی صورت می گیرد ( کاظمی، 1386: 153-154).

2-5-2 گردشگری مذهبی5
گردشگری مذهبی یکی از رایج ترین اشکال گردشگری در سراسر جهان است و شامل سفرها و بازدیدهایی میشود که اصلی ترین هدف آن ها تجربه ای مذهبی است. گردشگری مذهبی یکی از رایج ترین اشکال گردشگری در سراسر جهان است که سابقه آن به قرون و اعصار گذشته بر می گردد و شامل سفرها و بازدیدهایی می شود که اصلی ترین هدف آن ها تجربه ای مذهبی است. جاذبه های مذهبی، زیارتگاه ها و اماکن مقدس هر ساله تعداد زیادی از گردشگران مذهبی را به سوی خود جذب میکنند، تاسیسات اقامتی و پذیرایی این نوع از گردشگری مانند مسافرخانه ها و زائرسراها با توجه به بافت اجتماعی، فرهنگی و عقیدتی گردشگران و جامعه میزبان دارای ویژگی های خاص خود است که در هر کشوری از تنوع بسیار بالایی برخوردار می باشد. نکته قابل توجه در این زمینه، این است که گردشگری مذهبی تنها شکلی از اشکال گردشگری می باشد که بر موانع آب و هوایی غلبه می نماید و با تغییرات فصلی و تحولات آب و هوایی تعداد گردشگران و بازدید از شهرها و مراکز مذهبی دچار تغییر نمی شود. برای این نوع گردشگر، تنها مقصد حائز اهمیت نیست. تجربه او از همان ابتدای ترک مبدا آغاز می شود و تمام مسیر و وقایعی را که در طول مسیر با آن مواجه می شود، در بر می گیرد. گردشگری مذهبی نقش عمدهای در زندگی اجتماعی کشورهای اسلامی ایفا می کند.
گردشگری مذهبی، علاوه بر جنبه های اقتصادی و مالی، باعث ارتباط بیشتر با سایر جوامع اسلامی شده و تعامل بین ملل و فرهنگهایی را که نقاط مشترکی دارند، سبب میشود. در ضمن باید توجه داشت که، پایدارترین گردشگران، گردشگران مذهبی هستند که برپایه مذهب به زیارت اماکن مذهبی میروند. زیرا گردشگران مذهبی ممکن است بارها به زیارت اماکن مقدس بروند و یک بار رفتن به این اماکن، آن ها را از مراجعه مکرر منصرف نمی کند. هم اکنون زیارت، یکی از مهمترین مقاصد سفر و گردشگری بسیاری از مردم کشورهای مسلمان است، بنابراین میتوان از این امکان استفاده کرد و با تبلیغات در اینگونه کشورها زمینه ورود گردشگران مذهبی و توسعه گردشگری مذهبی را فراهم کرد.( فیض آبادی، محبوب، 1390: 3).
گردشگری مذهبی در زمره قدیمی ترین و پُررونق ترین گردشگری های گذشته و حال سراسر جهان قرار دارد و قدمت آن ،که دشواری های اقلیمی یا بدیِ آب و هوا نیز مانع آن نمی شود ( منشی زاده، 1384: 139)( Adjit,2004:2) و قدمت آن به قدمت خود فرهنگ دینی می رسد. مدارک و مستندات تاریخی موجود از تمدن های عظیم بین النهرین و مصر و دیگر سایر آثار و قرائن بر جای مانده از روزگاران پیش از تاریخ، از دیرباز از سفرهای مذهبی هزاران نفر از انسان ها حکایت می کنند، به طوری که توده های متراکم انسانی از هزاران سال قبل به منظور انجام فرایض دینی هر رنجی را بر خود هموار می کردند و راهی سفرهای دور و دراز می شدند. در واقع زیارت و گردشگری مذهبی ریشه در باورها و اعتقادات دینی مذهبی دارد ( مومنی و همکاران، 1387: 14). امروزه گردشگری مذهبی با همه اجزا و گونه های مختلف، به سبب ویژگی های ساختاری و کارکردی بارز آن، توانسته است در متن گردشگری جهانی جای گیرد، به طوری که حوزه نفوذ آن سراسر جهان را فرا گرفته است (santos, 2004: 4) ، بر اساس برآورد سازمان جهانی سفر و جهانگرد ی6، گردشگری مذهبی 26 درصد از کل جریان های گردشگری جهان را به خود اختصاص داده است (Icep, 1997: 30).
در این نوع از گردشگری انگیزه اصلی زیارت اماکن مقدسه و زیارتگاه هاست، که اقامتگاه ها و نوع امکانات آن به هر حال در طول مدت اقامت تاثیر می نهد. ولی درآمد خانوار نقش چندانی در انگیزه اصلی زیارت از این اماکن ندارد ( فاطمی، 1380: 11). در میان گردشگران مذهبی، دو گروه مواجه مشاهده می شوند: یکی زائران، یا کسانی که انگیزه آنها از مسافرت، فقط انجام امور مذهبی است، و زمان و مدت اقامت شان، تابع اوقات فراغت نیست ؛ و دیگری ، گردشگر ان مذهبی که ضمن انجام زیارت و شرکت در مراسم مذهبی از مکان های دیگر گردشگری اعم از مذهبی و غیر زیارتی نیز دیدن می کنند و یا به عبارتی دیگر، اهداف مسافرت آنها چند منظوره با اولویت زیارت است، که خود موجب بالا رفتن مدت سفر و در نتیجه افزایش میزان هزینه های مسافرت می شود ( ابراهیم زاده و همکاران، 1390: 117). به همین دلیل امروزه منابع و جاذبه های گردشگری در تمامی بخش های برنامه ریزی و مدیریتی گردشگری اهمیت فراوانی یافته است ؛ لیکن استفاده از مواهب گردشگری جز با فراهم کردن بستر مناسب توسعه گردشگری امکا نپذیر نیست.

2-5-3 گردشگری غذایی7
گردشگری غذایی یک پدیده در حال ظهور است که است که به عنوان یک محصول جدید گردشگری در حال توسعه است. بیش از یک سوم مخارج گردشگری به غذا اختصاص داده می شود. بنابراین غذاهای مقصد از جنبه ی کیفیت تجربه تعطیلات از اهمیت زیادی برخوردار است. یکی از اهداف مهم گردشگری غذایی مورد استفاده در مطالعات Hall و Sharples (2003) این است که سفر به یک مقصد وابسته به غذا و پخت و پز با اهداف تفریح و سرگرمی شامل: بازدید اولیه و ثانویه، تولید مواد غذاییی، فستیوال های آشپزی، نمایشگاه های مواد غذایی، رویدادها، بازارهای کشاورزی و محلی، نمایش های غذایی و هر چیزی است که به غذا است. علاوه بر آن این سفر تجربه ای مربوط به یک سبک زندگی خاص است که شامل آزمایش،یادگیری از فرهنگ های مختلف، کسب دانش و درک درستی از کیفیت و یا صفات مربوط به محصولات گردشگری، و همچنین تخصص آشپزی در آن منطقه از طریق مصرف آن است. بنابراین، تجربه گردشگری غذایی با توجه به مطالب بالا به شرطی پذیرفته شده است که دلیل اصلی سفر برای بازدید کنندگان به مقاصد خاص، موارد مریوط به پخت و پز و غذا باشد (UNWTO,2012: 6).
غذا و مواد غذایی در هر جامعه ای نماد و بیان کننده بخشی از فرهنگ جامعه است و بسیاری از گردشگران می توانند با خوردن غذای کشور مقصد به فرهنگ،آداب و رسوم و سبک زندگی افراد آن جامعه پی ببرند. انسان شناسان عادات غذایی را به عنوان کلیتی پیچیده از فعالیت های آشپزی، تمایل ها و تنفرها، آگاهی جمعی، اعتقادات، تابوها، موهومات وابسته با تولید، تهیه و مصرف غذا و در یک کلام یک مفهوم فرهنگی بزرگ میک مدرس دانشگاه درباره گردشگری غذایی به خبرنگار ایرنا گفت:گردشگری غذایی یکی از شاخه های گردشگری سلامت است و گردشگرانی که با هدف تجربه و تنوع در مواد غذایی و نوشیدنی ها به کشورهای مختلف سفر می کنند علاوه بر بهره مندی از جاذبه های تاریخی از امکانات غذا و نوشیدنی در محل های مورد بازدید گردشگری نیز استفاده می کنند. گردشگری غذا نوعی دیگر از فعالیتهای گردشگری است که به این نوع گردشگری در روستاها توجه زیادی می شود.
برگزاری جشنواره ها و فستیوال های غذایی در محیطهای روستایی برگزاری تورهای غذا برای آموزش پخت غذاهای محلی و افزایش گردشگرانی که به دنبال تنوع غذایی در محیطهای کاملا سنتی هستند به ایجاد گردشگری غذایی منجر شده است. این سطح راز گردشگری در زمانهای ویژه ای از سال که محصولات کشاورزی مثل سبزی های محلی می رسد طرفداران خاص خود دارد. امروز، مسافران با تجربه تر هستند، بیشدرآمد قابل تصرف و زمان بیشتری اوقات فراغت به سفر، و بنابراین گردشگری اجازه می دهد تا آنها را به فرار از زندگی روزمره خود را محیط معمول و غرق خود را در جهان از آزادی و اخبار. گردشگران بنابراین، بیشتر و بیشتر در جهان به دنبال برای تجارب یادگیری بتن، و در این تلاش تجربه وابسته به غذا و پخت و پز، بسیار متنوع راه، در حال پخش است به طور فزاینده ای برجسته است.

2-6 توسعه گردشگری8
لازم است قبل از بحث میان " توسعه9" و "رشد10" تمایز قائل شویم؛ بدین معنی که واژه ی رشد، تغییر در اندازه یا کمیت وضع پدیدهای از نظر تعداد، ابعاد و میزان آن را بیان می کند. اما توسعه واژه ای مهم است که جنبه های مختلفی اعم از رشد اقتصادی، تغییر ساختاری، صنعتی شدن، خود شکوفایی و اتکا به نفس فرهنگی، مذهبی، ملی و فردی را در بر می گیرد( حسینی و دیگران، 1389: 165). در اواخر دهه 1960 و اوایل 1970 مفهوم توسعه با آنچه در گذشته بود تغییر کرد و به نوعی مساله ی کیفیت زندگی مطرح شد. یکی از جنبه های بسیار مهم که به توسعه همه جانبه ی کشورها کمک کرده است گردشگری و یا توسعه ی گردشگری است.
" توسعه ای که همه جانبه نباشد و برای مثال بعد فرهنگی را نادیده بگیرد و صرفا به الگوهای وارداتی خارجی متکی باشد، خلاقیت فرهنگی بومی را از رشد باز می دارد و ظرفیت جامعه برای مقابله با فرهنگ و الگوی وارداتی را سست و ضعیف می کند" (اردستانی، 1382: 44). گردشگری یکی از ابزارهای دستیابی به توسعه در مقصدها به شمار می رود. در بیانیه مانیل11 درباره گردشگری جهانی که سازمان گزدشگری جهانی (WTO)12 آن را منتشر نموده، آمده است که گردشگری در مقیاس جهانی اش می تواند منجر به ایجاد اقتصاد جدید بین المللی گردد و این خود سبب کاهش شکاف عمیق اقتصادی بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه و هم چنین سرعت بخشیدن به توسعه اقتصادی و اجتماعی به ویژه در کشورهای در حال توسعه می شود (Sharpely, 2002: 14). در همه ی کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه، ساختارهای سیاسی و اجتماعی حاکم است که تعیین می کند کدام یک از راهبردهای توسعه توفیق بیشتری دارد. تجربه ها نشان داده است که توسعه ی موفق، بستگی به دگرگونی های بنیادین در ساختارهای اجتماعی – اقتصادی دارد ( نکویی، 1389: 120). امروزه، بسیاری از برنامه ریزان و سیاست گذاران توسعه، از گردشگری به عنوان رکن اصلی توسعه ی پایدار یاد می کنند و در تلاش هستند با شناسایی قابلیت های توسعه ی گردشگری مناطق و رفع موانع آن سهم بیشتری از عایدات این بخش را نصیب خود سازند ( قدمی و دیگران، 1389: 111). برای بیان مفهوم توسعه گردشگری و مولفه های آن راه درازی در پیش است، چراکه در کتب و مقالات مختلف به مولفه های متفاوتی به عنوان فاکتورهای توسعه گردشگری اشاره شده است. وقتی تصمیمی برای توسعه گردشگری گرفته می شود، اشکال متفاوت زیادی از آن وجود دارد که مطابق با مکان، علایق گردشگران و منابع گردشگری قابل استفاده، متغیرند، تنوع و تفاوت رویکردها نسبت به گردشگری ریشه در تصویر جوامع گوناگون از مفهوم گردشگری دارد. فرآیند برنامه ها و طرحهای توسعه گردشگری مبین استراتژیها، رویکردها، سیاستها و خط مشی های کشورهای گوناگون نسبت به مقوله گردشگری است (همان، 1389: 114). لذا در این پژوهش توسعه گردشگری، غالباً منوط به توسعه جاذبه های متنوع طبیعی، فرهنگی، و تاریخی تعریف می شود (تقوایی و همکاران، 1388: 46). به نوعی می توان گفت که این توسعه همه ی چیزی که باعث رونق بیشتر گردشگری می شود را دربرمی گیرد. لذا در این پژوهش چندین مولفه ی اساسی که بیشترین ارتباط را با سوال اصلی پژوهش دارند، بیان می شود. این عوامل از آمارهای ملی و بین المللی در نظر گرفته شده که شامل نرخ ورود گردشگران به کشور، میزان جذب سرمایه گذاری های داخلی و خارجی ( رضوانی، 1389: 10)، توسعه مکان های فرهنگی، تعدد رویدادهای فرهنگی، افزایش سیاست های توسعه گردشگری است. در فرایند توسعه، توجه به فرهنگ به عنوان عامل اثرگذار در کلیه شئونات زندگی از اولویتهای توسعه می باشد اگر فرهنگ و توسعه با یکدیگر تعامل پیدا کنند و بر هم اثرگذارند اهداف توسعه دست یافتنی می شود هرگاه فرهنگ و توسعه به دو سوی متفاوت روند، توسعه محکوم به انحطاط می شود ( نجفی، 1383: 30).

1. پیشینه تحقیق
از آنجایی که یک پژوهش خوب بر تمامی یافته هایی که درباره مساله به دست آمده مبتنی است، لذا در این بخش به معرفی مطالعات انجام شده در این زمینه می پردازیم. شایان ذر است که موضوع مورد مطالعه ی این حوزه از جهت محتوا منحصر به فرد است. بنابراین آنچه در این بخش بیان می شود مطالعاتی است که نزدیک به مساله ی ما بوده و می توان از آن ها به جمع آوری اطلاعات و دانش موجود در زمینه ی مساله ی پژوهش پرداخت.
3-1 سابقه پژوهشها و مطالعات انجام گرفته داخلی
3-1-1 کتاب
آن چه در این بخش بیان می شود، جستار کوتاهی به مطالعاتی است که با زمینه ی موضوع این پژوهش مناسبت دارد. شایان ذکر است که برخی از این مطالعات به صورت کوتاه و در یک بخش با موضوع تحقیق حاضر قرابت داشته است.
– دکتر ضرغام بروجنی کتابی با عنوان برنامه ریزی توسعه جهانگری، رویکردی همپیوند و پایدار در سال 1389 با هفت فصل منتشر کرده است. در فصلی از این کتاب که درباره ی جاذبه ها و فعالیت های گردشگری صحبت می کند، جاذبه های فرهنگی را مورد ارزیابی و تحقیق قرار داده است. نویسنده در تمام این بخش سعی دارد که به تمامی جاذبه های فرهنگی اشاره کند و در بطن کتاب، آنچه را که نشان می دهد حاکی از توسعه ی گردشگری بواسطه ی تنوع فرهنگی موجود در جاذبه های فرهنگی است. موزه ها، جشنواره ها، پارک های مصنوعی، وابستگی های وطنی به جهت هم قومی و هم مذهبی مواردی است که به عنوان انگیزاننده های گردشگری که باعث توسعه گردشگری شده است، اشاره می شود. در بخش از آن این گونه آمده است:
" وابستگی های قومی، وطنی و مذهبی مربوط به مکان های ویژه برای برخی جهانگردان، می تواند دلیل مسافرت به اینگونه مقصدها باشد و به عنوان یک نوع جاذبه ی مرتبط با بازارهای ویژه گردشگری مشخص می شود" ( بروجنی، 1389: 187).
– دفتر پژوهش های فرهنگی در سال 1379 کتاب برنامه ریزی ملی و منطقه ای جهانگردی را به کوشش محمود عبدالله زاده منتشر کرد. در بخش دوم این کتاب که به بررسی برنامه های گردشگری کشورهای مختلف در زمینه ی گردشگری پرداخته، شاهد آن هستیم که سیاست ها و برنامه ریزی های کشور نوساتنگارا در سال 1981 به شکلی انجام می شود که تنوع فرهنگی موجود در این کشور با حداقل آسیب موجبات توسعه فرهنگی را فراهمم نماید. یکی از مفاد این برنامه چنین که با دیدی مثبت به گردشگری و فرهنگ نگاه می شود این است که: " حفظ برخی از الگوهای سنتی، جاذبه هایی برای جهانگردان هستند، بدین نحو یک احساس میراث فرهنگی حفظ تنوع فرهنگی ملی غنی می شود" (سازمان جهانی جهانگردی، 1384: 229).
– کتاب انسجام ملی و تنوع فرهنگی نوشته ی صالحی امیری در سال 1388 است. موضوع این کتاب همانگونه که از نامش پیداست به بررسی ارتباط میان تنوع فرهنگی و انسجام ملی می پردازد؛ با این حال در میان مطالب این کتاب مباحث مفصلی در مورد تنوع فرهنگی، ابعاد و سیاست هایی که در کشورهای مختلف برای حفظ تنوع فرهنگی اجرا می شود، صحبت می کند. این کتاب به لحاظ دستیابی به مطالبی در رابطه با ابعاد تنوع فرهنگی، اثری ارزشمند است.همچنین سیاست های یاد شده در این کتاب به نوعی سیاست های چند فرهنگی کشورهای مختلف در قبال تنوع فرهنگی موجود در کشورهایشان را نشان می دهد و تهدیدات و فرصت های ناشی از آن را هم دربرمی گیرد.

3-1-2 مقاله
– آقایان شمس و امینی در مقاله ای با نام "ارزیابی شاخص فرهنگ ایرانی و تاثیر آن در توسعه گردشگری (1388)" به تاثیر و نقشی که فرهنگ می تواند در گسترش گردشگری ایران داشته باشد اشاره می کنند. این پژوهش به روش کتابخانه ای و با استفاده از منابع، آمارها و اطلاعات موجود انجام می گیرد. از اینرو در گام نخست منابع مختلفی که در زمینه جهانگردی، فرهنگ و ایران شناختی وجود داشته مورد مطالعه و فیش برداری قرار گرفته است. در گام بعدی نگارنده قابلیتهای فرهنگی ایران را معرفی کرده، و جایگاه هر یک از آن ها را در جهانگردی مورد بحث قرار داده است. نویسنده بسیاری از قابلیت های فرهنگی و مدنی در پهنه گستره تاریخ و فرهنگ کشور را که می تواند موجب ترغیب ورود گردشگران خارجی شود را بیان می کند و نشان می دهد که تنوع فرهنگی موجود در ایران رمزهای نهفته ی توسعه گردشگری را به دنبال دارد. آن چه در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته بعد فرهنگ و عناصر سازنده آن و تاثیر و نقشی که فرهنگ کهن ایرانی می تواند در گسترش گردشگری این کشور داشته باشد بوده است. فرهنگ هر جامعه بستر مناسبی جهت رشد و تکامل گردشگری است و گردشگری ایجاد شده می تواند بر مبنای فرهنگ رایج در جامعه تعریف شود. بسیاری از قابلیت های فرهنگی و مدنی در پهنه گستره تاریخ و فرهنگ کشور می تواند و یا باید به خارجیان و یا جهانگردان عرضه شود. ایران به معنای کامل کشوری غنی است. هم از لحاظ فرهنگی، هم تاریخی و هم مذهبی همواره حرفی برای گفتن داشته و در جای جای دنیا می توانیم تاثیر فرهنگ ایرانی اسلامی را ببینیم. احترام به سنت ها را می توان از ویژگی های حسن برانگیز مردم ایران دانست.

– آقای جهانیان و همکاران، "همبستگی ملی را با تاکید بر مولفه های فرهنگ و گردشگری (1389)" نشان می دهد. در این نوشتار سعی شده است ضمن جمع آوری اطلاعات از طریق کتابخانه ای و بررسی مبانی نظری به روش تحلیل محتوا، با نگاهی موشکافانه و عمیق به این دو پرسش که " عوامل موثر بر همبستگی ملی کدامند؟" و " نقش مولفه های فرهنگ و گردشگری در ایجاد همبستگی ملی چیست؟" پاسخ داده شود. به عبارت دیگر با نگاهی به مفهوم همبستگی ملی و عوامل موثر بر آن در قالب یک چارچوب مفهومی سعی خواهد شد تا نقش و تاثیر این مولفه ها بر هر یک از عوامل موثر جستجو و مورد بررسی قرار گیرد. در این مقاله مفهوم همبستگی ملی و عوامل موثر بر آن در قالب یک چارچوب مفهومی به تفضیل بیان و در ادامه تاثیر گردشگری از طریق گفت و گوی بین اقوام، فرهنگ ها و… و روابط متقابل بین این دو مفهوم شرح داده شد. از
آنجایی که امروزه نهادهای اجتماعی براساس ضرورت های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و با ویژگی هایی از قبیل هدفمندی، دارا بودن چارچوب، یکپارچگی و… منجر به همبستگی ملی می شوند، این نهادها می توانند به صورت زبان، آموزش، رسانه، دین و مذهب، سیاست، اجتماع، اقتصاد ظهور یابند و هر کدام بر مبنای نیازهایی که بر اساس تفکر و جایگاه خود تشخیص می دهند، در نهایت همبستگی ملی راترویج و شکاف های اجتماعی و آنچه که شکاف در مسیر توسعه و وحدت ملی قرار دارد را تا حدودی ترمیم نمایند.

– مهدی کروبی " فرهنگ قومی، سرمایه ملی و صنعت گردشگری (1387)" را بررسی کرده است. وی ایران را به عنوان ده کشور مستعد گردشگری ارزیابی می کند. مقاله حاضر در چارچوب کلی روش اسنادی می گنجد و بر مرور مهم ترین منابع در دسترس استوار است. مقاله کوشیده است تا ارتباط منطقی سه مفهوم کلیدی را از یک سو مورد بررسی قرار دهد و از سوی دیگر آن ها را به شرایط خاص ایران ربط داده از جایگاه رفیع ایران در عرصه گردشگری سخن به میان آورد. سپس با فهرست کردن توانمندی های ایران در زمینه ی تنوع قومیت ها، میزان دسترسی به توسعه گردشگری را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. مطالعات نشان می دهد که ایران از جمله کشورهای مستعد گردشگری در سطح جهان ارزیابی می شود. فولکلور یا فرهنگ قومی یکی از چند محور مهم برنامه ریزی گردشگری در ایران به شمار می رود. ضروری است با توجیه فرهنگ قومی به عنوان سرمایه فرهنگی، گردشگری در قالب یکی از مهم ترین منابع درآمدزادی مغفول مانده کشور مورد توجه قرار گیردقومیت های موجود در کشور ها پتانسیل مناسبی برای ایجاد یک گردشگری محلی فراهم می آورد.
– آقای تقی لو در مقاله ای دیگر به نام " تنوع قومی، سیاست چندفرهنگی و الگوی شهروندی: بررسی موردی ایران معاصر (1386)" چالش های قومی و فرهنگی که در ایران به سبب همگون سازی رخ داده است را بررسی نموده است. این مطالعه از روش کتابخانه ای برای جمع آوری مطالب استفاده می نماید و بر اساس تاریخچه و چیستی مفهوم چند فرهنگ گرایی به دنبال بررسی موضوع می رود. نتایج حاصل از این تحقیق پس از اشاره به وجود بافت چند فرهنگی ایران، به لحاظ تاریخی، ریشه ی از بین رفت این تنوع را سیاست های دولت پهلوی می داند. سیاست همسان سازی به دلیل ایجاد زمینه های چالش و بحران در برابر انسجام و همگرایی ملی، نه فقط به اهداف ادعایی خود دست نیافته است، بلکه از جوانب مختلف با تردید مواجه شده است. الگوی شهروندی و سیاست های چند فرهنگی با توجه به پیشینه ی تارخی چند فرهنگی ایران و زمینه های چالش از مجرای همگون سازی، در شرایط جهانی حاضر و با توجه به تجربه موفقیت آمیز آن در برخی جوامع توسعه یافته و در حال توسعه، چشم انداز مناسبی را در حوزه ی مسایل چندفرهنگی از جهت دغدغه های اقلیت ها در حفظ و نگهداری میراث فرهنگی و زبانی به نسل های آینده ی خود ارائه می دهد.
– آقای کروبی در مقاله ای دیگر به " بررسی نقش فولکلور (فرهنگ عامه) در توسعه گردشگری ایران" در سال 1388 پرداخته است. این مقاله با استفاده از روش کتابخانه ای و تکنیک بررسی اسناد و مدارک کوشیده است تا سه حوزه ی فرهنگ عامه، توسعه و گردشگری را مورد مطالعه قرار دهد. مطالعات نشان داده است که آنچه بیش از هر چیز موجب توسعه گردشگری می شود، جاذبه های فرهنگی و تمایزات ملت ها است. زیرا بدون این تمایزات و تفاوت ها، همه جا شبیه به هم است و جامعه ایرانی با تمایزات قومی از این بابت تفاوت های اجتماعی و فرهنگی قومی را دربردارد که از دیرباز مورد توجه جهانیان بوده است. در این میان فرهنگ عامه و یا فولکلور ایرانی، تمایزات اجتماعی خاصی را برای ان ایجاد کرده است که متاسفانه توجه چندانی به آن نشده است.

3-2 سابقه پژوهشها و مطالعات انجام گرفته خارجی
3-2-1 کتاب
– کتاب Cultural Resource for Tourism( Patterns, Processes and Policies) در سال 2008 در نیویورک به چاپ رسیده است. این کتاب حاوی مطالبی است که منابع فرهنگی را در غالب پژوهش ها و مقالات متنوع گردهم آورده است.
محتویات این کتاب نشان از آن دارد که میراث فرهنگی مناطق و جوامع در حال حاضر به عنوان یک نیروی محرکه در ایجاد هویت فرهنگی و به عنوان یک منبع در همه جا برای فعالیت های فرهنگی مورد توجه قرار گرفته است.. این فرایند می تواند به توسعه سرمایه فرهنگی با ایجاد اشکال پایدار و رقابتی گردشگری فرهنگی منجر شود. تحقیقات بر روی منابع فرهنگی گردشگری نشان می دهد که هر دو، یک رویکرد چند رشته ای و نوآورانه روش شناختی برای مقابله با چنین پدیده ی پیچیده ای دارد. چالش برای شناسایی و نقشه عناصر میراث فرهنگی – محسوس و نامحسوس – در بافت پان اروپا اخیرا در پروژه ESPON رسیدگی می شود. این انتشار جدید از طریق تاکید بر پویایی فضایی در گردشگری فرهنگی ، با تجزیه و تحلیل موقعیت و الگوهای رفتاری در مقاصد گردشگری مختلف، با شناسایی پارامترهای تغییر ناشی از گردشگری، تفاوت ایجاد کرده است. این کتاب شامل انواع غنی از مطالعات موردی به طور عمده از سراسر اروپا (از جمله موارد در اسرائیل، قاهره و هند) است که بازنمایی از دیدگاه ها و یافته های 21 محقق و دانشمندان بین المللی در گردشگری فرهنگی را به منظور شناسایی پویایی و اثرات موقعیت منحصر به فرد به نمایش می گزارد. هدف نهایی این کتاب ارائه پیشنهادهایی سازنده برای سیاستگذاری، بر اساس بینش های تجربی است.
این کتاب به طور قابل توجهی منجر به درک تنوع فرهنگی و هویت ارضی، از یک طرف، و به پویایی گردشگری، از سوی دیگر، که همه آنها مسائل کلیدی در برنامه ریزی و مدیریت محلی و منطقه ای است، مفصلا رسیدگی می کند. به این ترتیب، آنها باید یک منبع الهام بخش برای سیاستگذاران و برنامه ریزان، دانشجویان، محققان و مشاوران در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری باشد.
– کتاب Tourism, Ethnicity and State in Asia and Pacific Societies نیز همچون بسیاری دیگر از کتاب ها شامل مجموعه مطالعات انجام شده در زمینه ی گردشگری، قومیت و دولت در آسیا می باشد. منطقه اشاره شده از لحاظ تنوع قومی دارای حجم قابل توجهی است. لذا مطالعات این کتاب در زمینه ی ارتباط بین گروه های قومی و دولت از طریق گردشگری است. با توجه به رشد روزافزون گردشگری، مطالعات در زمینه ی قومیت ها نادیده گرفته شده است و مدت زمان اندکی است که به این موضوع پرداخته می شود. بررسی چگونگی توسعه صنعت گردشگری بین المللی و سیاست های دولت با استفاده از مدیریت های قومی پاسخی است که نویسندگان به تغییر شکل هویت های قومی و روابط آن ها در جوامع آسیایی و اقیانوس آرام می دهند. در تجزیه تحلیل ها مفاهیم قومیت و فرهنگ و در پی آن گردشگری در حال رقابت هستند. البته لازم به ذکر است که این مطالعه، پژوهشی دوسویه است که رابطه ی ارتقاء گردشگری و سیاست قومی و دولتی را در کشورهای چین، سنگاپور، مالزی، تایلند، اندونزی و جزایر اقیانوس آرام از دو جهت مورد بررسی قرار داده است.

3-2-2 مقاله
– آقای دوین و همکارانش در سال 2007 "فرصت ها و چالش های مدیران هتل های ایرلند شمالی را بر اساس مدیریت تنوع فرهنگی" در بوته آزمایش قرار داده است. نویسنده بر اساس داده های جمع آوری شده از طریق یک نظر سنجی از کارگران مهاجر در نه هتل ایرلند شمالی و تمرکز بر همه ی گروه های کارکنان مهاجر در همه ی موسسات مسایل مربوط به یکپارچگی نیروی کار، جامعه گسترده تر و همچنین آینده ای که کارگران مهاجر برای خود دارند، در یک چشم انداز منابع انسانی مورد بحث قرار داده است. نگارندگان در بررسی های خویش برای پاسخ گویی به برخی ناشناخته ها در مورد مهاجران، به ملیت، ویژگی های چمعیت شناختی، آموزشی، اشتغال و پس زمینه های اقتصادی توجه داشته اند. حاصل این بررسی ها نشان دهنده ی افزایش میزان مدیریت در آوزش کارکنان به عنوان عامل مهم در تسهیل صنعت مهمان نوازی است.

– شورای OECD در کتابی به نام " تاثیر فرهنگ بر گردشگری (2009)" ارتباط میان فرهنگ و گردشگری را مورد بررسی قرار داده اند. این کتاب به بررسی تجارب و شیوه های ملی یا منطقه ای مقصد از منابع فرهنگی، توسعه ی تولید گردشگری و فرایندهای توزیع منابع فرهنگی و شناسایی عوامل کلیدی و مداخلات سیاسی می پردازد. تجزیه و تحلیل این کتاب عمدتا بر اساس مطالعات موردی ارائه شده توسط کشورهای OECD است. مطالعات موردی جنبه های مختلف گردشگری، فرهنگ، جذابیت های منطقه ای و مداخلات سیاسی را به منظور ارتقاء این رابطه نشان می دهد. تحقیقات ارتباط مفید دو طرفه ی فرهنگ و گردشگری را به عنوان یک وجه تمایز در بازار شلوغ جهانی بازگو می نماید که این ابزار مهم برای بالا بردن سطح فرهنگ و ایجاد درآمد، می تواند از حمایت و تقویت میراث فرهنگی، تولیدات و خلاقیت های فرهنگی آغاز شود.
– Addo در سال 2011 در مقاله ای با نام " میراث اروپایی و تنوع فرهنگی: بنیان صنعت گردشگری غنا" به تنوع فرهنگی بی نظیری که در این کشور وجود دارد، اشاره می کند. این مقاله از روش اسنادی به مطالعه ی رویدادهای گردشگری منطبق با فرهنگ خود پرداخته است و آن ها را تجزیه و تحلیل می نماید. وجود جشن هایی چون دو سالانه ی Panafest، روز آزادی، پروژه ی جوزف و سالگرد استقلال 50 ام در سال 2007 به اهمیت و ضرورت میراث اروپایی و تنوع فرهنگی در صنعت گردشگری کشور غنا تاکید کرده است. این کشور میزبان مراسم روز جهانی گزدشگری بین المللی در سال 2009 بوده است که همین امر موضوع را برای تحقیق در رابطه با تنوع فرهنگی این کشور فراهم نموده است. در این رویداد که به طور مشترک توسط سازمان ملل متحد، سازمان جهانی گردشگری و وزارت گردشگری این کشور برگزار شده بود، بر تنوع بیشتر امکانات توریستی، محصولات و افزایش گردشگری داخلی تاکید شده است.
– Dutton و همکارانش مقاله ای با عنوان " تنوع فرهنگی در کار هتلداری" را در سال 2007 انجام داده اند. هدف از این مقاله رسیدگی به اهمیت فزاینده ی کارگران مهاجر به صنعت هتلداری از مکان های اطراف انگلستان است. این مقاله داده های خود را از طریق نظر سنجی و تمرکز بر بحث های گروهی با کارگران مهاجر هتل ها در سه منطقه از انگلستان جمع آوری کرده است. این مطالعه نشان می دهد که کارفرمایان تمایلی به سرمایه گذاری در توسعه کارکنان بین المللی که دارای سطح بالای آموزشی هستند، ندارند. فرصت های توسعه ای برای این موضوع محدود است و نیازمند مدیریت هتلداری به شیوه ای موثر از این منابع انسانی می باشد. مطالعه در سه منطقه انگلستان انجام شده است و هر مطالعه از مقیاس نسبتا کوچکی برخوردار است. لذا برای جبران این موضوع به عمق اطلاعات جمع آوری شده تاکید شده است.
– آقای چینگ چو در سال 2005 در مقاله ای " تنوع فرهنگی و توسعه گردشگری در استان یونان چین" را بررسی کرده است. روش مورد استفاده در این پژوهش، مصاحبه های گروهی از رهبران جامعه ی مورد نظر است که بر اساس تکنیک گروه اسمی است. اقلیت های قومی و فرهنگی در این استان به عنوان بزرگترین جاذبه برای گردشگران خارجی مطرح می شوند که همین امر عامل توسعه گردشگری این استان معرفی می شود. توسعه گردشگری در این استان موجب بوجود آمدن شغل های بسیاری شده است و تفاوت های فرهنگی به عنوان عاملی برای توسعه گردشگری استفاده شده است.
منابع داخلی
* آشوری، داریوش، (1380)، تعریفها و مفهوم فرهنگ، تهران: انتشارات آگاه، صفحات 35- 37- 38.
* آذرنگ، عبدالحسین، (1378)، شمه ای از اطلاعات و ارتباطات،تهران: نشر کتابدار.
* ابراهیم زاده، عیسی و همکاران، ( 1390)، " برنامه ریزی استراتزیک توسعه گردشگری، با تاکید بر گردشگری مذهبی ( مطالعه موردی: شهر قم)"، پژوهش جغرافیای انسانی، شماره 76، صص 115- 141.
* ابراهیم زاده، عیسی، (1386)، "توسعه توریسم و تحولات کارکردی آن در ایران در حال گذار"، نشریه علوم جغرافیایی، جلد 6، شماره 8 و 9، صص 97- 117.
* ابن حوقل، ابوالقاسم محمد،(1345)، صوره الارض ، ترجمه جعفر شعار، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
* اجلالی، پرویز، (1379)، سیاست گداری و برنامه ریزی فرهنگی در ایران، تهران: نشر نی، ص 78.
* احمدوند، شجاع (1385)، "جهانی شدن و تکثر فرهنگی"، فصلنامه پژوهش حقوق و سیاست، شماره 20، صفحات 75- 98..
* احمدی، حمید، (1383)، ایران : هویت، ملیت، قومیت، تهران :موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی، ص 78.
* اداره آمار و اطلاعات سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، (1392)، دسترسی در
http://tourismroham.com/%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C/
* ادگار، اندرو، سجویک، پیتر،(1388)، مفاهیم کلیدی در نظریه فرهنگی، برگردان ناصرالدین علی تقویان، تهران: دفتر برنامه ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی و پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
* اسطخری، ابواسحق ابراهیم، (1347)، مسالک و ممالک، به کوشش ایرج افشار،تهران: بنگاه ترجمه و نشرکتاب.
* افشارزاده، نشمیل و همکاران، (1390)، "توسعه صنایع دستی ضرورت پایداری توسعه و توسعه پایدار"، همایش ملی صنایع فرهنگی و نقس آن در توسعه پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه، اسفند.
* افروغ، عماد (1379)، خرده فرهنگ ها، مشارکت و وفاق اجتماعی، مجموعه ی مقالات گردهمایی ساماندهی فرهنگی، فرهنگ، سیاست و توسعه در ایران امروز. نشر دال.
* اعرابی، محمد، فیاضی، مرجان، (1389)، "استراتژی پژوهش کیفی در حوزه مدیریت"، مجله راهبرد، شماره 54، سال 19، صفحات 225- 241.
* اعلامیه جهانى حقوق زبانى، (1996)، بارسلونا.
* الوانی، سید مهدی. پیروزبخت، معصومه(1385)، فرایند مدیریت جهانگردی، تهران : دفتر پژوهشهای فرهنگی، چاپ اول.
* امان اللهی بهاروند، اسکندر، ( 1384)، بررسی گونه گونی قومی در ایران از دیدگاه انسا ن شناسی، گفتارهایی درباره جامعه شناسی هویت در ایران، به کوشش حسین گودرزی، تهران: تمدن ایرانی.
* امینی فرد، حمیده، (1391)، "ایران بر سکوی چهارم گردشگری مذهبی"، روزنامه صبح ایران، سال هجدهم، شماره 5187.
* بابازاده، جمیله، (1388)، "زبان، فرهنگ، اصطلاحات و ارتباط آنها با آموزش زبان های خارجی"، پژوهش زبان های خارجی، شماره 55، صفحات 19-28.
* بدیعی، ربیع، (1362)، جغرافیای مفصل ایران، تهران: انتشارات اقبال، جلد3
* بارکر، کریس، (1391)، مطالعات فرهنگی ( نظریه ها و عملکرد)، ترجمه مهدی فرجی و نفیسه حمیدی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
* بخشایش اردستانی، احمد (1382)، توسعه و فرهنگ، آموزش علوم اجتماعی، دوره جدید، شماره 3، صفحات 38- 44.
* بشیرزاده، حسن، (1382)، "زبان های محلی ایران و خطر انقراض"، انتشارات فرهنگ مردم ایران، شماره 5 و 6، صفحات 65-84.
* بشیریه، حسین، (1380)، درس هایی از دموکراسی برای همه، تهران: نگاه معاصر، صفحه 65.
* بشریه، حسین، (1386)، عقل در سیاست: سی و پنج گفتار در فلسفه، جامعه شناسی و توسعه سیاسی، تهران: نگاه معاصر.
* پاپلی یزدی، حسین، سقایی، مهدی، (1386)، گردشگری ( ماهیت و مفاهیم)، تهران: انتشارات سمت، چاپ اول، تک جلدی.
* پاپ زن، عبدالحمید، بیگی، م و افشارزاده، نشمیل (1390)، دستافریده های بومی ایل کلهر،انتشارات دانشگاه رازی، زیر چاپ.
* پاکباز، ریبانتال، (1387)، دایره المعارف هنر ( نقاشی، پیکره سازی، گرافیک)، انتشارات فرهنگ معاصر، تهران، چاپ اول.
* پاول، رونالد ار. روش های اساسی پژوهش برای کتابداران. ترجمه نجلا حریری. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، مرکز انتشارات علمی، 1379
* پهلوان، چنگیز، (1378)، فرهنگ شناسی، گفتارهایی در زمینه فرهنگ و تمدن ایران، انتشارات پیام امروز، ص 3.
* پناهی، محمدحسین، (1375)، "نظام فرهنگی، کارکرد و دگرگونی ها"، فصل نامه پژوهش، شماره 2 و 3، مرکز پژوهشهای بنیادی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
* پیروزمند، علیرضا، (1385)، "نقش دین در مهندسی فرهنگی کشور"، مجموعه مقالات همایش ملی مهندسی فرهنگی، جلد اول، صفحات 90- 108.
* پیروز نیک، مهرناز، (1390)، اعلامیه تنوع فرهنگی یونسکو، کمیسیون ملی یونسکو، صفحات 1-8.
* پورقاز، عبدالوهاب، رقیبی، مهوش، (1389)، "بررسی تطبیقی آداب و سنن مراسم ازدواج در کشورهای اسلامی ایران، شبه قاره سوریه و لبنان"، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان، ص 1-20.
* پورافکاری، بهاره، (2009)، مطالعات تطبیقی گردشگری فرهنگی ایران و ترکیه، پایان نامه ارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
* تقوایی، مسعود، وارثی، حمیدرضا، صفرآبادی، اعظم، (1391)، عوامل موثر در توسعه شهری کرمانشاه، فصلنامه علمی- پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، سال دهم، شماره 33، صفحات 27-47.
* تقوی، نعمت الله، (1378)، مبانی جمعیت شناسی، تبریز: جامعه پژوه و دانیال، چاپ دوم، ص130.
* تقی لو، فرامرز (1386)، تنوع قومی، سیاست چندفرهنگی و الگوی شهروندی: بررسی موردی ایران معاصر، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال دهم، شماره اول، صفحات 31-7.
* جاجیانی، ابراهیم، (1383)، "مسئله وحدت ملی و الگوی سیاست قومی در ایران"، تهران نامه انجمن جامعه شناسی، ویژه نامه شماره 30، ص 138.
* جعفری نیا، غلامرضاف بذرافشان، محمد، (1390)، " بررسی نقش عوامل فرهنگی در رضایتمندی از مهاجرت ( مطالعه موردی شهر ایلام)"، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علو انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، صفحات 29-54.
* جهانیان، منوچهر، قرخلو، مهدی، زندی، ابتهال (1389)، مقدمه ای بر همبستگی ملی با تاکید بر مولفه های فرهنگ و گردشگری، فصلنامه علمی و پژوهشی جغرافیای انسانی، سال دوم، شماره سوم، صفحات 109-122.
* جهانگیر فیض آبادی، مصطفی، وزیری محبوب، سید جمال، (1390)، "ضرورت مطالعات آینده پژوهی و روش های آن در توسعه گردشگری مذهبی"، دسترسی در سایت شخصی www.mjahangir.ir/scientific-articles
* چلبی، مسعود، (1375)، جامعه شناسی نظم، تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی، تهران: نشر نی.
* حافظ نیا، محمدرضا، (1387)، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: انتشارات سمت.
* حسامیان، فرخ و دیگران، (1377)، شهرنشینی در ایران،تهران: انتشارات آگاه، چاپ سوم.
* حسین زاده، مسعود، 1391، "برپایی جشنواره غذایی در مالزی"، دسترسی از طریق وب سایت:http://atgm.mihanblog.com/post/124
* حسینی، سید فرهاد و دیگران، ( 1389)، "بررسی تاثیرگذاری توسعه گردشگری قومی بر موضوعات اجتماعی و فرهنگی جامعه( مورد پژوهی: روستاهای هدف گردشگری استان کرمانشاه"، مدیریت شهری، شماره 26، صص 163-180.
* حلاجی ثانی، محمدکاظم، (1391)، "گردشگری غذا و فرصت های ایران"، دو ماهنامه بین المللی مسافران، شماره 70.
* خاکی، غلامرضا (1390)، روش تحقیق (با رویکرد چایان نامه نویسی)، تهران: انتشارت بازتاب، چاپ نهم.
* خانمحمدی، کریم، (1389)، "جهانی سازی؛ تجاری سازی فرهنگی یا تنوع فرهنگی؟ (مطالعه موردی WTO و یونسکو)"، فصلنامه علوم سیاسی.
* خبرگزاری فارس، (1392)، دسترسی در
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13911228000068.
* خبرگزاری فارس، (1392)، دسترسی در http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13920405000187
* خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، (1392)، دسترسی در http://www3.tehran.irna.ir/fa/News/
* خبرگزاری میراث فرهنگی شیراز، (1391)، جشنواره غذایی در شیراز، دسترسی در http://chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=99394&Serv=0&SGr=0
* خوبروی پاک، محمد رضا، (1380)، اقلیت ها، تهران: نشر شیرازه.
* داس ویل، راجر، (1387)، مدیریت جهانگردی مبانی، راهبردها و آثار، ترجمه سید محمد اعرابی و داود ایزدی، تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی، چاپ سوم.
* دژم خوی، صادق، (1380)، گرایش های قومی در تبریز ، تبریز: ادار ه کل ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی.
* دیویس، گلوریا، نایلند، کریس، (1386)، جهانی شدن در منطقه آسیا: آثار و عواقب، ترجمه علی حسینی خواه، تهران: انتشارات مرکز ملی مطالعات جهانی شدن.
* رضا عاملی، سعید(1380)، تعامل جهانی شدن، شهروندی و دین، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 18، صص 167-200.
* رحیمی، حسین، ( 1381)، جهانگردی روستایی و قلمرو آن، ماهنامه سیاسی اقتصادی، شماره 185- 186، صص 231-226.
* رضوانی، علی اصغر، (1386)، جغرافیا و صنعت توریسم، تهران: انتشارات پیام نور، چاپ هفتم.
* رنجبریان، بهرام، زاهدی، محمد، (1388)، برنامه ریزی گردشگری در سطح ملی و منطقه ای، ترجمه جهاد دانشگاهی اصفهان.
* روزنامه ایران، (1391)، سال شانزدهم، شماره 5222، صفحه 4.
* رولان ، برتون ،(1380)، قوم شناسی سیاسی، ترجمه ناصر فکوهی ، تهران :نشر نی، چاپ اول، ص 1.
* رهنمایی، سهیلا، (1392) ، "غذای محلی نوعی از یک برند گردشگری در جذب گردشگر"، هفته نامه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و خبری تیلار استان گیلان.
* زاهدی، محمد، رنجبریان، بهرام، (1386)، خدمات صنعت گردشگری، اصفهان: انتشارات چهار باغ.
* زند مقدم، محمود، (1383)، بلوچستان ایران، هویت و دگرگونی، "مجموعه مقالات" ایران، هویت، ملیت، قومیت، گردآورنده حمید احمدی، تهران: موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی، ص 310
* زندی، ابتهال، (1387) ، " بررسی سیاست های گردشگری انگلستان"، مرکز گردشگری علمی دانشگاه علامه طباطبایی.
* سازمان آمار ایران، (1392)، دسترسی در
http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=527
* سازمان ایرانگردی و گردشگری، (1376)، "راهنمای سیاحتی ایران".
* سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایران، (1392)، دسترسی در
http://www.eachto.org
* سازمان میراث فرهنگی اصفهان، (1392)، دسترسی در
http://isfahancht.ir/TourismFa.aspx?p=181
* ساعی، علی و همکاران، ( 1389)، "ارتباط بین تبلیغات و جذب گردشگر فرهنگی در ایران ( مطالعه موردی گردشگران خارجی فرهنگی اصفهان)"، دانشنامه علوم اجتماعی، دوره 1، شماره 4، صص 69-94.
* سامانه اطلاع رسانی مالزی، 1392، " غذا در مالزی"، دسترسی از طریق وب سایت:
http://www.maalezi.com
* سیف زاده، حسین، (1382)، سیاست گذاری فرهنگی و میزان مداخله دولت در آن؛ تاملی نظری، در مجید وحید، سیاست گذاری و فرهنگ در ایران امروز، تهران: نشر باز، صص 50-19.
* شالچیان، طاهره، (1372)، "دیدگاه جهان اسلام در مورد سیر و سیاحت"، مجموعه مقالات اولین سمینار ایرانگردی و جهانگردی و توسعه.
* شمس، مجید، امینی، نصیره (1388)، ارزیابی شاخص فرهنگ ایرانی و تاثیر آن در توسعه گردشگری، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیایی انسانی، سال اول، شماره چهارم، صفحات 81- 93.
* شورای عالی انقلاب، (1392)، دسترسی در .http://mh.farhangoelm.ir/Articles/
* صالحی امیری، سیدرضا (1388)، انسجام ملی و تنوع فرهنگی، تهران: پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، گروه پژوهش های فرهنگی و اجتماعی، چاپ اول.
* صالحی امیری، سید رضا، (1385)، مدیریت منازعات قومی، تهر ان: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
* صرفی، محمّد تقی، (1374)، تمدّن اسلامی از زبان بیگانگان، قم، دفتر نشر برگزیده، ص 106.
* ضرغام بروجنی، حمید، (1391)، برنامه ریزی توسعه جهانگردی رویکرد همپیوند و پایدار، تهران: انتشارات مهکامه، ویرایش اول، چاپ دوم، ص 187.
* ضرغام، حمید، (1376)، راهکارهایی برای توسعه جهانگردی در جمهوری اسلامی ایران، مجموعه مقالات نخستین همایش جهانگردی و جمهوری اسلامی ایران، جلد اول، صص 404-299.
* ضرغام، حمید، (1391)، ماهنامه تعطیلات نو، شماره 98، ص 16 .
* ظهور، علیرضا، کریمی مونقی، حسین، (1382)، تحلیل اطلاعات در مطالعات کیفی، فصلنامه اصول بهداشت روانی، شماره 19 و 20، صفحات 107- 113
* عاملی، محمد، حاضری، علی محمد، (1386)، "چرخش فرهنگی در قلمرو مطالعات انقلاب اجتماعی با تاکید بر انقلاب اسلامی"، نامه علوم اجتماعی، شماره 32، صفحات 1- 17
* عظیمی، ناصر، حاجی پور، عبدالحمید، (1387)، برنامه ریزی توسعه صنعت گردشگری و اکوتوریسم برای توسعه اقتصادی مطالعه موردی برنامه ریزی در ایران، فصلنامه علوم محیطی، سال ششم، شماره اول، صص 64-53.
* عمرانی نسب، اشرف السادات، (1386)، "پوشاک مردم سیستان و بلوچستان"، انتشارات فرهنگ مردم ایران، شماره 11، صفحات 119- 133.
* عمران پور، حمیدرضا، (1388)، "امنیت ملی، اهداف و نقش آن در توسعه فرهنگی"، روزنامه تندر، شماره 18، ص 4.چ
* عیان بد، ناهید، (1382)، "تحلیل های خرد و کلان، بررسی سیاستها و برنامه ریز یهای توسعه جهانگردی در جمهوری اسلامی ایران"، دانشگاه علامه طباطبایی و سازمان جهانگردی، ص 15.
* غلامرضا کاشی، محمدجواد، (1382)، سیاست گذاری اقتدارانه و دموکراتیک فرهنگی، در مجید وحید، در سیاست گذاری و فرهنگ در ایران امروز (مجموعه مقالات همایش)، تهران: نشر باز، صص 67-51.
* غلامرضا کاشی، محمد جواد، (1383)، "سه الگوی راهبردی کلان در سیاست گذاری فرهنگی، همایش سیاست گذاری و فرهنگ در ایران امروز "، پژوهشگاه فرهنگ، هنر وارتباطات.
* فاضلی ، نعمت الله (1390)، شهر و فرهنگ،چرخش فرهنگی در مطالعات شهری، تهران: انتشارات تیسا.
* فاضلی، نعمت الله، (1386)، " سیاست گذاری فرهنگی"، (جزوه درسی دانشگاه علامه طباطبایی).
* فاضلی، نعمت اله، (1390)، مردم نگاری سفر، تهران: نشر آراسته، چاپ اول، ص 323.
* فائقی، سحر، امیر، آرمین، (1390)، "توجه به فرهنگ گردشگری در مدیریت گردشگری فرهنگی و نقش آن در امنیت و توسعه پایدار"، همایش ملی صنایع فرهنگی و نقش آن در توسعه پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه.
* فلاح زاده، محمدهادی، (1383)، آشنایی با کشورهای اسلامی (2) مالزی، تهران: انتشارات موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران، ص 24.
* فکوهی، ناصر، (1385)، "فرهنگ ملی، فرهنگ های قومی- جماعتی و بازار اقتصاد صنعتی"، مجله جامعه شناسی ایران، دوره هفتم، شماره 1، صص 126-148.
* قلی زاده، آذر، نرگس کشتی ارای و مریم سهرابی، (1390)، "مهارت مدیریت تنوع فرهنگی پاسخی به مطالبات دانش آموزان اقلیت های قومی و مذهبی"، فصلنامه علمی- پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال دوم، شماره 2، صفحات 131- 154.
* قلیچ، مرتضی (1391)، جهانی شدن فرهنگ و گفتمان های سیاست فرهنگی، تهران: فصلنامه راهبرد جهانی شدن، انتشارات مرکز مطالعات جهانی شدن، شماره 4.
* کاستلز، استفان، دیویدسون، الیستر، (1382)، شهروندی و مهاجرت: جهانی شدن و سیاست تعلق، ترجمه فرامرز نقی لو، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، ص 263.
* کاظمی، مهدی، (1386)، مدیریت گردشگری، تهران: انتشارات سمت، چاپ اول.
* کاظمیپور، شهلا، (1383)، مبانی جمعیتشناسی، تهران: مرکز مطالعات و پژوهشهای جمعیتی آسیا و اقیانوسیه، 1383، چاپ دوم، ص 102.
* کرنگ، مایک، (1383)، جغرافیای فرهنگی، ترجمه مهدی قرخلو، تهران: انتشارات سمت.
* کریستین سن، آرتور، (1345)، ایران در عهد ساسانیان ، ترجمه رشید یاسمی، تهران: انتشارات ابن سینا.
* کلانتری، صمد، (1378)، مبانی جمعیت شناسی، اصفهان: مانی، چاپ اول، ص63.
* کروبی، مهدی (1388)، "بررسی نقش فولکلور (فرهنگ عامه) در توسعه گردشگری ایران"، فصلنامه مطالعات جهانگردی، شماره 10، صفحات 53- 78.
* ک. لمن، سایمون، واتسون، هلن، (1389)، درآمدی به انسان شناسی، ترجمه محسن ثلاثی،تهران: نشر علمی، ص 5.
* کلنر، داگلاس، (1380)، نظریه انتقادی، مدرنیسم و پست مدرنیسم، ترجمه حسینعلی نوذری، اصفهان: "مدرنیسم و پست مدرنیسم"(مجموعه مقالات)، انتشارات نقش جهان.
* کمیسیون ملی یونسکو، (1390)، "اعلامیه جهانی تنوع فرهگی یونسکو"، کنفرانس عمومی کمیسیون ملی یونسکو ایران.
* گیرشمن، رومن، (1364)، ایران از آغاز تا اسلام ، ترجمه محمد معین، تهران: شرکت انتشارات علمی، فرهنگی.
* لهاسایی زاده، عبدالعلی، (1368)، نظریات مهاجرت، شیراز: انتشارات نوید.
* لوکاس، دیوید و دیگران، (1384)، درآمدی بر مطالعات جمعیتی، حسین محمودیان، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، ص165-166.
* محجوب، محمدجعفر، (1382)، ا دبیات عام ها یران، به کوشش حسن ذوالفقارى، تهران: نشر چشمه.
* محسنی، منوچهر، (1386)، بررسی درجامعه شناسی فرهنگی ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
* محسنیان راد، مهدی، (1369)، ارتباط شناسی، تهران: انتشارات سروش.
* محقق داماد ، سید مصطفی، (1377، "حقوق جهانگردی و سیر تحولات تاریخی آن"، مجموعه مقالات نخستین همایش جهانگردی.
* مجیدی، محمدرضا، (1389)، سیاست گردشگری خارجی در ایران: جستجوی مطلوب، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 40، شماره 4، صص 272-257.
* معتمد نژاد، کاظم، (1371)، وسایل ارتباط جمعی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، جلد اول.
* موسوی، میرطاهر، محمدی، محمد علی، (1388)، مفاهیم و نظریه های رفاه اجتماعی، تهران: دانژه، صفحه 20.
* مهدوی ، داوود، (1382)، نقش توریسم در توسعه نواحی روستایی پیرامون شهرها و ارائه مدل استراتژیک (نمونه موردی: روستای لواسان کوچک)، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی،تهران : دانشگاه تربیت مدرس.
* میلر، جرالد، (1368)، ارتباطات کلامی، ترجمه علی ذکاوتی قراگزلو، تهران: انتشارات سروش.
* ملازهی، پیرمحمد، (1380)، تحولات سیاسی- ایدوئولوژیک در بلوچستان، فصلنامه مطالعات ملی، سال دوم، شماره 8.
* نش کیت، (1382)، جامعه شناسی سیاسی معاصر، ترجمه محمد تقی دلفروز، تهران: کویر.
* نصرتیّ، روح الله، (1392)، دسترسی در http://www.anthropology.ir/node/7500.
* نجفی، ابوالحسن، (1354)، "زبان چیست"، نشریه روان شناسی و علوم تربیتی، آموزش و پرورش، دوره 44، صفحات 405- 415.
* نجفی علمی، کاظم، (1383)، تعیین چگونگی اجرای سیاست های کلی بر اساس اصول و مبانی سیاست های فرهنگی کشور، کمیسیون دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
* نکویی، زهرا، ضرغام بروجنی، حمید، ایمانی خوشخو، محمد حسین (1389)، "بررسی رابطه جهانی شدن با توسعه گردشگری (مطالعه موردی: تهران)"، فصلنامه مطالعات ملی، سال یازدهم، شماره 1، صفحات 109- 134.
* نوربخش، یونس، (1387)، تحلیل جامعه شناختی از رابطه دین، فرهنگ با اقتصاد( با تاکید بر اسلام)، فصلنامه علمی و پژوهشی اقتصاد اسلامی، شماره 28، صفحات 165- 192.
* نورماه، فروهر، یاوری، حسین، (1384)، نگرشی بر تحولات صنایع دستی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ وهنراسلامی وموسسه آموزش عالی، سوره.
* واتسن، سی دبلیو، (1381)، کثرت گرایی فرهنگی، توجمه حسن پویان، تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی، صفحات 9-11.
* وحید، مجید، (1382)، از فرهنگ سیاست گذاری تا سیاست گذاری فرهنگی، در سیاست گذاری و فرهنگ در ایران امروز (مجموعه مقالات همایش)، تهران: نشر باز، صص 18-9.
* وحید، مجید (1383)، کنوانسیون جهانی تنوع فرهنگی بررسی زمینه های فکری- تاریخی، موضوع و چشم انداز تصویب و تبعات در سیاست گذاری فرهنگی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 63، صفحات 253-269.
* هاشمی مقدم، امیر (1391)، انسان شناسی و گردشگری، تهران: انتشارات دریچه نو، ص79.
* هزارجریبی، (1390)، "احساس امنیت اجتماعی از منظر توسعه گردشگری"، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 22، شماره 2، صص 121-143.

منابع خارجی
* Ajit, Kiran, Shinde, (2004), "Quest for Good Governance", Contribution Find Potential of Religious Institutions as Stakeholdersh.
* Arzeni, Sergio (2009), " The impact of culture on tourism", OECD Centre for Entrepreneurship, SMEs and Local Development, Corrigenda to OECD publications may be found on line at: www.oecd.org/publishing/corrigenda
* Arasaratnam, Sinnappah, (1970), Indians in Malaysia and Singapore, London: Oxford University Press. pp 168.
* Arokiaswamy & Celin, W.m, (2000), "Tamil Influence in Malaysia, Indonesia and Philippine", Manila, s.n, p.41
* Asian Strategy and Leadership Institute, (1997), Malaysia today, Selangor: Asian Strategy and Leadership Institute.
* Ashworth, G, (2000), Heritage Tourism and Places: A Review, Tourism Recreation Research, no.25 (1), pp.19-29.
* BBC,(2010a), Representing the UK, its nations, regions and communities: purpose plan. http://www.bbc.co.uk/info/ purpose/public_purposes/communities.shtml
* BBC NEWS, (2005), In quotes: Robin Cook, online at:
http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/politics/4128320.stm
* BBC of UK, (2013)," Religion & Ethic", online at
http://www.bbc.co.uk/religion/religions/rastafari/%E2%80%8E
* Baker, J.N.L,(1948), History of Geographical Discovery anExploration, Londan.
* Baum, Tom, Dutton, Eli and et, (2007), "Cultural Diversity in hospitality work", Cross Cultural Management: An International Journal, volume 14, Issue 3, pp. 229- 239
* Blanke, Jennifer, Chiesa, Thea, Crotti, Roberto, (2013), The travel & Tourism Competitiveness report 2013, Geneva: World economic Forum.
* Briedenhanan, J. wickens, E, (2004), "Tourism routes as a tool for the economic development of rurel areas- vibrant hope or impossible drem"?, Tourism Management, Volume 25, Issue 1, Pages 71- 79.
* Birmingham City Council, (2013), "Attractions in Birmingham", online at http://www.birmingham.gov.uk
* Bunbury, E.H., (1883), A History of Ancient Geography, London.
* Cassen, B, (2000), " To Save Socitey" in Lechner, F.J & Boli, J. (eds), op, cit.
* Caribbean food in Britain, (2013), BBC Online
http://www.bbc.co.uk/food/news_and_events/events_caribbeancuisine.shtml
* Chow, chun-ching (2005), " Caltural diversity and tourism development in Yunnan province, china", Geography, volume 90, issue 3, pp 294- 303.
* Dawe, MBE,Sandie, (2010), Investing in Success, Heritage and the UK Tourism Economy, Heritage Lottery Fund, Visit Britain.
* Department for Communities and Local Government, (2009a), Improving Opportunity, Strengthening Society: A third progress report on the Government's strategy for race equality and community cohesion. London: Department forCommunities and Local Government, online at: http://www.communities.gov.uk/documents/ communities/pdf/11529661. Pdf.
* Department for Children, Schools and Families, (2007), The Children's Plan: Building Brighter Futures, Norwich: The Stationary Office, online at:http://publications.dcsf.gov.uk/eOrderingDownload/The_Childrens_Plan.pdf.
* Department of Statistics, (2001), "Population and Housing Census of Malaysia 2000", Kuala Lumpur:Department of Statistics Malaysia, 2001.
* Department of Statistics, Malaysia (2010), "Population Distribution and Basic Demographic Characteristics, 2010, p. 82
* Devin, frances, Baum, tom, Hearns, niamh, (2007), "managing cultural diversity: opportunities and challenges for Northern Ireland hotelier", International Journal of Contemporary Hospitality Management, Vol. 19 Iss: 2, pp.120 – 132.
* EC-AEIDL, (1997), Marketing Quality Rural Tourism, Rural Europe, European.
* Erin, Tolley, (2011), Multiculturalism Policy Index:Immigrant Minority Policies, kingeston: school of Policy Studies, online at: www.queensu.ca/sps/
* Enteleca Research and Consultancy, (2010), "Tourists Attitudes Towards Regional and Local Foods", England, Ministry of Agriculture Fisheries and Food and the Countryside Agency.
* Equality and Human Rights Commission, (2009), Two Years Making Changes, London: Equality and Human Rights Commission. Online at:
http://www.equalityhumanrights.com/uploaded_files/OurJob/two_years_making_ changes.pdf.
* European Travel Commission, (2005), City Tourism & Culture, The European Experience, ETC, Brussels, online at:
http://www.etccorporate.org/resources/uploads/ETC_CityTourism&Culture_LR.pdf.
* Fasold, Ralph, (1987), The Sociolinguistics of Society, Cambridge: Cambridge University Press. P.213Fasold, Ralph. Ibid. p. 217
* Fatemi, S. M., (2001), Investigation of the Stand of Tourism and its Function in QomProvince Economic, M.Sc. Thesis, Tehran University Qom Branch.
* Fisher, Joshua.B, et. al, (2008), "Balancing water, religion and tourism on Redang Island, Malaysia", ENVIRONMENTAL RESEARCH, LETTERS, No.3, pp. 1-6.
* Fisher, Rod, Brian Groombridge, Julia Hausermann and Ritva Mitchell, eds, (1994), Human Rights and Cultural Policies in a Changing Europe: The Right to Participate in Cultural Life, Helsinki: Arts Council of Finland and CIRCLE.
* Fuller, T. (2007) "Study Abroad Experiences and Intercultural Sensitivity among Graduate Theological Students: a Preliminary and Exploratory Investigation", in Christian Higher Education, Vol.6 (-): 321- 322.
* Garrod, B., and A. Fyall, (2000), "Managing Heritage Tourism", Annals of Tourism Research, no.27, pp.682-708.
* Gay. L.R, Diehl. L.P, (1992), research method for business and management, Maxwell Macmillan international Edition.
* Gee, C. Y, Makens, J. C & Choy, D. J. L, (1989), " The travel industry ( 2nd ed)", New York, NY: VY: Van Nostrand Reindhold.
* Greenholtz, J. (2000) "Assessing Cross-cultural Competence in Transnational Education: The Intercultural Development Inventory", in Higher Education in Europe, Vol. 25(3): 411-416.
* Harris, P. et al. (1991) Harris, P. R & Moran, R. T (1991), Managing Cultural Differences (3rd ed.). Houston: Gulf Publishing Company, p 206.
* Howard, Marc Morjé, (2005), "Variation in dual citizenship policies in the countries of the EU", International Migration Review, no.39, pp.697-720
* History of British, (2013), online at: http://www.slideshare.net/SadionaAbazaj/the-history-of-british-tourismppsxsadiona-2
* Hock Guan, Lee, (2000), Ethnic Relations in Peninsular Malaysia: The Cultural and Economic Dimensions, SOCIAL AND CULTURAL ISSUES, no. 1.
* Hofmann, N. (1979). "A survey of tourism in West Malaysia and some socio-economic implications", Institute of Southeast Asian Studies, Research Notes and Discussions, Paper 13 (Singapore, 1979).
* ICHHTO, (2005), Proceedings of the First Congress on Cultural and Natural Heritage. Iran: Tehran.
* Icep, (1997), "Religious Tourism", Tourism Sources Markets, No. 12, pp. 30-33.
* IRCICA, (1999), Traditional Carpets and Kilims in the Muslim World: Past, Present and Future Prospects, Tunis: IRCICA.
* Jansen, Myriam, Priestly, Gerdak, Russo, P. Antonio (2008), Cultural Resource for Tourism( Patterns, Processes and Policies 2008), New York: Nova Science.
* Jalis, M. H., Zahari, M. S., Izzat, M., & Othman, Z. (2009), "Western Tourists Perception of Malaysian Gastronomic Products", Asian Social Science, No.5, pp. 25-36.
* Jayarman, k et.al, (2010), "Does Malaysian Tourism Attract Singaporeans to Revisit
* JKKN, (2013), on line at www.JKKN.govmy
* Keller, Peter. (1996), "Strategies for the sustainable development of tourism and culture", UNESCO AIEST,Paris.
* Kylmicka, Will, (2002), Multiculturalism & Minority Rights West and East Canada, Queen University Press, 2002
* Lethanair, Prema, Jantan, Norhayati, (2006), International Migration in Malaysia By Department of Statistics Malaysia, EXPERT GROUP MEETING ON ESCAP REGIONAL CENSUS PROGRAMME
* Larsen, Jens Ingemenn, Deborah L.Jacobs, Ton van Vlimmeren (2004), " Cultural Diversity", Bertelsmann Stiftung Gütersloh.
* Library of Congress, 2008, COUNTRY PROFILE: IRAN, Federal Research Division, p. 6.
* Leong, Q. L. et al, (2012), "A Model of Malaysian Food Image Components: Towards Building a Sustainable Tourism Product", Pertanika Journal, Soc. Sci. & Hum. no.20, pp. 300 – 316.
* Life in the UK, (2013), "British Religious Festival", online at http://lifeintheuk.net/index.php/resources_post/british_religious_festivals/
* Martin, p, (2000), " The Moral Case for Globalization", in lemer, F.J & Boli, J. (eds), op, cit.
* Martin, A.V, (1976), "Kultur Soziologie", pp.482-487 in: Wilhelm Brensdrof: Wörtebachder Soziologie.Frank fort/M: Fischer.
* Malaysia, (?), an Empirical Study", Journal of Business and Policy Research, Volume 5. No. 2, pp. 159 – 179
* Manderson, L. (1981). "Traditional food beliefs and critical life events in Peninsular Malaysia", Social Science Information, no.20(6), pp. 947-975.
* Ministry of Tourism, (2008), Malaysia tourism key performance indicators 2008.
* Ministry of Tourism. (2009). Malaysia tourism key performance indicators 2009.
* Mohamed, B., Ahmad, A.G. (2001), "Heritage route along ethnic lines: the case of penang", The Journal of Historic Enviroment, NO.16(2),pp.27-35.
* Mintel, (2008), Heritage tourism – UK – October 2008, London, Mintel.
* Monshizadeh, R., (2005), On the Tourism, Hashemi Press, Tehran.
* Murphy, C. & Boyle, E. (2006), "Testing a conceptual model of cultural tourism development in the post-industrial city: A case study of Glasgow", Tourism and Hospitality Research, Vol. 6, No.2, pp.111-128.
* Mazura, Barbara (2010), "Cultural Diversity in Organizational Theory and practice", Journal of Intercultural management, volume 2, No. 2, pp. 5-15.
* Office for National Statistics, (2003), "Focus on Cultural Diversity: the Art in England", ARTS COUNCIL ENGLAND, Research Report 34, online at: Office for National Statistics, 2013, online at:
http://ons.gov.uk/ons/taxonomy/index.html?nscl=Migration
* Okumuz, fevzi & et (2013), " Cultural Tourism in Turkey: A Missed Opportunity", Journal of Hospitality Marketing & Management, pp. 637- 658.
* Notting Hill Carnival, (2013), "nottinghill carnivals 2013", online at: http://www.thenottinghillcarnival.com/
* Okhovat, H, (2010), "A Study on Religious Tourism Industry Management, Case Study: Islamic Republic of Iran", International Journal of Academic Research, Vol. 2. No. 5.
* ONS, (2011), "International Passenger Survey, via Travel Trends", 2011Notes: Based on survey responses so subject to some sampling error.
* Pakulski,J.(1997), "Cultural Citizenship", Citizenship Studies, 1 (1): 73- 86.
* part of the South West Observatory research intelligence network, The Culture Module, (2012), "Cultural Tourism in South West England", online at: http://www.culture@swo.org.uk.
* Picard, Michel, Wood, E. Robert, (1997), Tourism, Ethnicity and Stat in Asia and Pacific Societies, University of Hawaii, United State.
* Prentice, A, (1993a), Tourism and Heritage Attractions, London: Routledge. (1999b) Heritage: A Key Sector of the ''New'' Tourism, In Progress in Tourism Recreation and Hospitality, C. Cooper and A. Lockwood, eds., pp. 309-324. London: Belhaven.
* Prokosch, Peter, (2011), Tourism, Investing in energy and resource efficiency, United Nations Environment Programme, p. 414.
* Reisinger . Y, (2009), "Globalization and the tourism industry", International tourism, page 8.
* Rhodes, Chris, (2013),"Economic Policy & Statistics", House of Commons Library.
* Richards,G (2002), "Torism and the world of Culture and Heritage", tourism Receration Research, vol. 25(1), pp. 9-17.
* Richards, G., & Wilson, J, (2006), Developing creativity in tourist experiences: A solution to serial reproduction of culture? Tourism Management, no. 27, pp.1209-1223.
* Richards, G, (1997), National heritage tourism forum, review and summary. Cleveland, OH: Ohio Division of Travel and Tourism.
* Richards, G. (1996), "Cultural Tourism in Europe", Wallingford, CABI.
* Roche. M. (1992), Rethinking Citizenship: Welfare, Ideology and Change in Modern Society, Cambridge: Polity Press.
* Ridgeway, Cecilia, (1983), The dynamics of small groups, New York.
* Reisinger, Y, (2009), "Globalization and the tourism industry", International tourism, page 8.
* Santos, Maria, Da Graca Mouga Pocas, (2004), Fatina: Religioustourism in a Sanctuary-City.
* Saavak, kiran et.al, (2010), "Cultural Tourism in Malaysia in the Perspective of Indian Tourists: a study", Journal Tourism, no.10, pp. 48-53.
* Sefidchian, Salman, (2008), "Human resources management in the cultural diversity age", Available from www.civilica.com.
* Skriiloff, L, (1999), Multiculturalism Resource, Nov/ Dec.
* Skriiloff, L. Cornitcher, D, (1999), "Multicultural, Marketing: A Marketing Imperatives", Multiculturalism Resource, Inc., July/ August, Internet.
* Shapely, Richard and David Telfer (2002), Tourism and Development: Concept and Issues. Sydney: Channel View Publication.
* Sharpley, J. R, Sharpley J, (1997), Rural Tourism: An Introdudtion, I.T.P, London.
* shryock,H.S and Siegel,J.S, (1973), The Methods and Material of Demography, New York: Academic Press, p: 580.
* Sepir, I, (1993), Komunikatcia//Izbrannie trudi po yazikoznaniu i kulturologi, Мoscow Progress.
* Shahtalebi, Badri, Gholizadeh, Azar,Sharifi, Saeid, (2010), "An Investigation of the factorial components of citizenship culture in the areas of values and norms for guidance school", new approaches in educational administration journal, no.5, pp.57-76.
* Simmonds, Brigid, (2012), Uk Tourism Statistics 2012, Tourism Alliannce the voice of tourism.
* Stevenson, N.( 2003), "Cultural citizenship: Cosmopolitan Questions", London: Open University Press.
* Teerikangas and Hawk, (2002), Approaching cultural diversity through the lenses of systems thinking and complexity theory, online at: http://citeseer. ist. psu. edu/cis. (scientific literature digital library)
* The official website of BBC Music Magazine, (2013), "Festival Guide 2013", online at: http://www.classical-music.com/festival-guide-2013?tid=50071
* Tourism Malaysia, (2011), "Research facts and figure" [Online], from Tourism Malaysia: Facts & Figures, (2011), online at :
http://corporate.tourism.gov.my/research.asp?page=facts_figures
* Tourism Malaysia, (2009), The official Website Of Malaysia Tourism, last accessed: from www.tourism.govmay.
* Tourism Malaysia with the Cooperation of Immigration Department, (2013), onlin at: http://corporate.tourism.gov.my/research.asp?page=facts_figures
* Towner, John, (1995), "What is tourism's history?", Tourism management, Vol. 16, No. 5, pp. 339-343.
* Triandafyllidou, Anna, European University Institute, (2012), Addressing Cultural, Ethnic & Religious Diversity Challenges in Europe, ACCEPT PLURALISM Research Project, Italy.
* Tuner, S. B. (1993), Contemporary problems in the theory of citizenship, In B. S. Turner (ed.) Citizenship and social theory. London and New York: SAGE.
* Unesco, (2011), "Number of World Heritage properties inscribed each Year"
online at: http://whc.unesco.org/pg.cfm?cid=31&l=en&action=stat&&&mode=table, Fig. 6.
* UNWTO, (2010), online at:
http://mkt.unwto.org/sites/all/files/docpdf/unwtohighlights12enlr_1.pdf
* UNWTO, (2012), "Global Report on food Tourism, Madrid", AM Reports: Voloum 4.
* UNWTO, (2007), Tourism Highlights 2007 Edition, Available in "www.unwto.com".
* UNWTO, (2006), World Tourism Organization (UNWTO) (c) (Data as collected by
* UNWTO 2006.
* United Kingdom, (1989), Employment Act.
* Vereshagin, Е. М., Кastamarov V. G, (1990), Yazik i kultura, Мoscow, Russki Yazik, online at: www. it.wikiquote.org.
* Visit Britain (2011), "FORESIGHT", Tourism Attributes – Perceptions of Britain as a Holiday Destination, VisitBritain, London, online at :
http://www.visitbritain.org/Images/Foresight%20Issue%2098_tcm29-29535.pdf.
* Visit Britain, (2012), "Religious buildings huge draw", online at:
http://www.visitbritain.org/mediaroom/archive/_2012/religbuildings.aspx
* Visit Britain, (2005), "Cultural Tourism. How can you benefit? A VisitBritain advisory guide", Visit Britain, London, online at:
http://www.audienceslondon.org/2009/our-resources/culturaltourism-
* Visit Malaysia, (2013), online at: http://www.tourism.gov.my
* White, Sarah. C, (1992), Arguing with the Crocodile: Gender and Class in Bangladesh. p. 30.
* Wong, Anthony, (2012), "Tourism Promotion Event in Malaysia", Regional Seminar on Tourism Development in Laos (in reference to Malaysian experience).
* World Travel & Tourism Council, (2011), "Travel & Tourism 2011", London, online at: www.wttc.org
* Wolf, M, (2000), Why this Hatered of the market?, in Lechner, F.J & Boli, J. (eds), op, cit.
* Yi-De Liu & Chi-Fan Lin, (2011), "The Development of Cultural Tourism: A Review of UK Experience", TOURISMOS: AN INTERNATIONAL MULTIDISCIPLINARY JOURNAL OF TOURISM, Volume 6, Number 2, pp. 363-376.
* Yin, R. K, (1994), Case Study Research: Design and Methods. Sage.

1 Wilson & Richrds
2 Hughes
3 Intertainment
4 World Tourism Organization
5 Religious Tourism
6 UNWTO
7 Gastronomic
8 Tourism Development
9 Development
10 Improve
11 Manila Declaration
12 World Tourism Organization
—————

————————————————————

—————

————————————————————