موضوع پروپوزال:
مقایسه خودکارآمدی، شادکامی و صمیمیت زنان ورزشکار و غیر ورزشکار
Compare the self- efficacy, happiness and intimacy female athletes and non-athletes.
بیان مساله:
تربیت بدنی به مثابه یک نیاز فطری و یک پدیده اجتماعی-آموزشی در تکامل جسمانی و روانی افراد رسالتی بزرگ بر عهده دارد و به پرورش شخصیت و رشد روانی اجتماعی کمک می کند (قلی زاده، اوجاقی، حکتی، پیرزاده، 1388). امروزه روان شناسان ورزشی تاثیر ورزش را بر متغیر های مختلف روانی مورد آزمایش قرار داده اند. از جمله مولفه های روان شناختی مرتبط با ورزش می توان به خودکارآمدی1 اشاره کرد.
پژوهش های زیادی خودکارآمدی را در ورزشکاران بررسی کرده اند و نتایج آنها نشان دهنده اهمیت خودکارآمدی در پیشبرد اهداف ورزشی است (حسینیان و نیکنام، 1389). بندورا2 (1986) معتقد است خود کارآمدی عبارت است از قضاوت افرد در مورد توانایی هایشان برای سازماندهی و اجرای یک سلسله کارها برای رسیدن به انواع عملکرد های تعیین شده (به نقل از پنتریج3 و گروت4، 1990). باورهای خودکارآمدی نقش اصلی را در بیشتر مسایل روان شناختی ما دارد، همچنین در مداخلات موفقیت آمیز در برخورد با این مشکلات (بندورا، 1997)، کسانی که اعتمادی قوی نسبت به توانایی هایشان در انجام امور و موقعیت های سخت دارند، با آرامش به آن موقعیت ها نزدیک می شوند و به وسیله مشکلات در هم شکسته نمی شوند، از طرف دیگر، کسانی که اعتماد کمی نسبت به توانایی هایشان دارند، با ترس با آن ها نزدیک می شوند. در نتیجه احتمال عملکرد موثر خویش را کاهش می دهند (بندورا، 1997؛ به نقل از مادوکس5، 2000).
بندورا (1986-1977) بیان کرد که باورهای خود کارآمدی از چهار منبع: تجربه شخصی، تجارب جانشینی، ترغیب کلامی و حالات عاطفی و روانی نشات می گیرند که تجارب شخصی افراد دارای اهمیت خاصی می باشد. وقتی افراد براین باور هستند که کوشش آنها موفقیت آمیز خواهد بود اعتماد به نفس آنها برای رسیدن به هدف و پافشاری بر روی آن بیشتر می شود و برعکس، هرچه افراد تلاش خود را بی فایده بپندارد از تلاش خود کاسته و خودکارآمدی و در نتیجه پیشرفت کمتری در آن زمینه خواهند داشت. خودکارآمدی افراد در طی کسب مهارت ها دچار تغییراتی می شود و تجارب شخصی در مواقعی که فرد با یک تکلیف روبرو می شود و آن را حل می کند بر افزایش سطح خود کار آمدی فرد کمک می کند (آشر6 و پاجارس7، 2008).
تحقیقات نشان داده است که خودکارآمدی عاملی مهم در میان مجموعه عوامل بوم شناختی است که فعالیت بدنی را تحت تاثیر قرار می دهد. براساس یافته های دیشمن8 (2005) افرادی که تعهد بیشتری به تداوم فعالیت بدنی منظم خود دارند، از خودکارآمدی بالاتری برخوردارند و چالش پذیری بیشتری از خود نشان می دهند. نتایج تحقیقات مدی9 (2007) نشان می دهد که بین خودکارآمدی، تناوب و سطح فعالیت بدنی افراد رابطه معنادار و مستقیمی وجود دارد. نتایج پژوهش بروکس10 (2003) و راجرز11 (2008) که خودکارآمدی و رفتار تمرینی را در دانشجویان بررسی کرده اند نشان می دهد که بین خودکارآمد تمرینی دانشجویان دختر و پسر تفاوت معناداری وجود دارد.
افرادی که از خودکارآمدی پایینی دارند، احساس می کنند که در اعمال کنترل بر رویدادهای زندگی درمانده و ناتوانند و هنگامی که با موانع روبرو می شوند، اگر تلاش های اولیه ی آن ها در برخورد با مشکلات بی نتیجه باشد، سریعاً قطع امید می کنند (بیشاب12 و همکاران، 2004؛ فریتسچه و پریش، 2005). خودکارآمدی پایین می تواند انگیزش را نابود سازد، آرزوها را کم کند، با توانایی های شناختی تداخل نماید و تاثیر نامطلوبی بر سلامت جسمانی بگذارد از این رو خودکارآمدی به نوعی با احساس شادکامی مرتبط است. شاکامی زمانی به دست می آید که فعالیت های زندگی افراد، بیشترین همگرایی یا جور بودن را با ارزش های عمیق و توانایی و کارآمدی او در زمینه های مختلف داشته باشد و آنها نسبت به این ارزش ها و توانمندی ها متعهد گردند. تحت چنین شرایطی احساس نشاط و امنیت به وجود می آید (اسماعیلی فر، شفیع آبادی، و احقر، 1390).
علاوه بر آن تحقیقات متعددی نشان داده است که ورزش و تمرینات بدنی آثار مثبتی بر سلامت جسمانی و روانی، بهبود خلق و خود، عزت نفس، و شادکامی ذهنی افراد دارد (حمایت طلب و همکاران، 1382؛ قلی زاده و همکاران، 1388؛ خور جهان و همکاران، 1388). شادکامی13 ذهنی عبارت است از ارزیابی های شناختی و هیجانی فرد از زندگی اشت. این ارزیابی از سویی واکنش های هیجانی به حوادث و در سویی دیگر قضاوت های شناختی در مورد رضایت وبه سرانجام وظیفه را در بر می گیرد. بنابراین، شادکامی ذهنی مفهومی وسیعی است که تجربه هیجان های مطلوب، سطوح پایین هیجان های منفی و رضایت بالا از زندگی را در بر می گیرد. شادکامی ذهنی، در ادراکات و ارزیابی های افراد از زندگی شان در ابعاد هیجانی، عملکرد های روان شناختی و اجتماعی، منعکس می شود. جزء هیجانی شادکامی ذهنی شامل دو مولفه شادکامی و رضایت از زندگی است (کار14، 2003).
آرگایل نیز شادمانی را عبارت از بودن در حالت خوشحالی و سرور و دیگر هیجانات مثبت، راضی بودن از زندگی خود و فقدان افسردگی، اضطراب و سایر هیجانات منفی می داند (آرگایل، ترجمه کلانتری و همکاران، 1383). بنابراین به نظر می رسد شادکامی حالت ذهنی است که شامل سه مولفه "وجود هیجانات مثبت"، "عدم وجود هیجانات منفی" و "رضایت از زندگی" است(صفری، 1389).
تحقیقات و مطالعات انجام گرفته در حیطه ی روان شناسی و ورزش نشان می دهد که ورزش و فعالیت های بدنی یکی از راههای موثر در افزایش شادکامی و در نتیجه جلوگیری از بیماری های روانی است (مک کنویل15، 2003). مک کنویل (2003) لئونهارت (2002) نشان دادند که تمرینات بدنی اثر مثبتی بر سلامت روانی و میزان شادکامی افراد دارد و باعث کاهش استرس و افسردگی می شود (به نقل از مک کنویل، 2003). افزون بر این گودرزی و حمایت طلب(1382) نشان دادند میزان رضایت از زندگی، سلامت روانی و خلق مثبت ورزشکاران تیمی بیشتر از ورزشکاران انفرادی بوده است. اریکسون (1986؛ به نقل از مونتگومری16، 2005) لازمه شادکامی و رضایت از زندگی را صمیمیت مطرح کرده است. او احساس صمیمیت را تمایل به شرکت در یک رابطه حمایت کننده و مهرآمیز، بدون از دست دادن خود در آن رابطه می داند.
از طرف دیگر براساس دیدگاه شناختی برخورداری از محیط های ورزشی از عوامل نشاط، صممیت، گرمی و محیطی به منظوز تخلیه فشارها و کشمکش ها و از طرفی اجرای فعالیت های ورزشی ماهیتاً به دلیل گویا بودن و داشتن ارتباط متقابل با محیط می تواند به منظور تقویت روحیه، تصور مثبت از خود، اعتماد به نفس و صمیمیت منشا اثر شود(بلومنتال17 و همکاران، 1999).
صمیمیت، به صورت الگوی رفتاری بسیار مهمی مفهوم سازی شده، که دارای جنبه های عاطفی-هیجانی و اجتماعی نیرومند است و بر پایه ی پذیرش (تجربه مثبت هم سویی و برابری) رضایت خاطر (تجربه مثبت مشارکت)، و عشق شکل می گیرد (تن هاتن18، 2007). روان شناسان صمیمیت را توانایی برقراری ارتباط (بدون کنترل) با دیگری و بیان عواطف (بدون بازداری) تعریف می کنند و آن را حق مسلم و از حالات طبیعی انسان می دانند (به نقل از بلوم19، 2006). استرن برگ (1986، به نقل از برانون20، 2002) در مدل سه وجهی خود ار عشق، صمیمیت را احساس نزدیکی با دیگری می دانند و معتقد است که مشارکت عادلانه در زندگی خانوادگی، صمیمیت را به دنبال خواهد داشت.
پژوهش های اخیر نشان می دهند که فعالیتهای بدنی، بازی و ورزش باعث افزایش خلاقیت، استقلال، رفع استرس و شادابی و برقراری روابط صمیمانه بیشتر بین افراد می شود(هاشمی، 1394). بررسی پیشینه پژوهش های انجام شده در ایران نشان می دهد که در زمینه خودکارآمدی، شادکامی و مخصوصاً صمیمیت در طی سال های اخیر تحقیقات اندکی صورت گرفته است. بنابراین با توجه به این ضرورت پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوال است که چه تفاوتی بین خودکارآمدی، شادکامی و صمیمیت زنان ورزشکار و غیر ورزشکار وجود دارد؟
اهمیت و ضرورت:
با پیشرفت علم و فناوری و وفور امکانات رفاهی و مواد غذایی در مقایسه با سال های گذشته، مردم از رفاه بیشتری برخوردار شده اند، به طوری که دیگر کمتر کسی از گرسنگی و کمبود امکانات اصلی و روزمره زندگی رنج می برد. اما با وجود پیشرفت و رفاه مادی، ناراحتی های عصبی بیشماری همچون سردرگمی، بی هدفی، خشم، ضعف روحیه، افسردگی و هزاران ناراحتی دیگر به وجود آمده و اکثر مردم را تحت پوشش خود در آورده است. تا جایی که بنابر نظر متخصصان، بیش از نیمی از ناراحتی های جسمی بیمارانی که به مراکز درمانی مراجعه می کنند، منشا روانی دارد (حمایت طلب و همکاران، 1382).
همچنین باید گفت ورزشکار بودن و انجام فعالیت حرفه ای ورزشی، ویژگی ای است که به کمک آن می توان افراد را حتی از نظر شخصیتی، متمایز ساخت. باید به این موضوع نیز توجه داشت که در جوامع مختلف، امروز از ورزش به عنوان یکی از روش های درمانی در بهبود مبتلایان به اختلال های روانی استفاده می شود. بهره گیری از ورزش در این زمینه، نتایج مفید و ثمر بخشی را نیز به همراه داشته است. شرکت در فعالیت های ورزشی، افراد را از نظر فضایی و مکانی به هم نزدیک می کند و راهها و فرصت های بسیار را برای توانمند شدن در اجتماع فراهم می آورد. در چشم اندازی کلی، یک جریان و نگرش آموزشی در ابعاد فرهنگی و اجتماعی برای فرد ایجاد می کند. ورزش در سلامت و آمادگی جسمانی، تعادل و ثبات هیجانی، داشتن تصویر بدنی مثبت از خویش، رشد اجتماعی و تحول شخصیت نقش بسزایی دارد.
همچنین مواردی که در ذیل به آن اشاره شده دلیل بر اهمیت وضرورت انجام این پژوهش بوده است:
-نیاز به بررسی مقایسه خودکارآمدی، شادکامی و صمیمیت زنان ورزشکار و غیر ورزشکار؛
– درک روابط این سازه ها، می تواند نقش مهمی در طرح های آموزشی و مداخلات مرتبط با زنان ورزشکار داشته باشد.
-عدم وجود پژوهشی جامع در این حوزه؛
-ایجاد زمینه برای انجام پژوهش های بیشتر وهمه جانبه در این حوزه.
با بررسی های انجام شده در ایران، تحقیقات اندکی مقایسه خودکارآمدی، شادکامی و صمیمیت زنان ورزشکار و غیر ورزشکار نشان داده است. لذا مقایسه خودکارآمدی، شادکامی و صمیمیت زنان ورزشکار و غیر ورزشکار ضرورت پیدا کرد.
نتایج حاصل از این پژوهش، می تواند چشم اندازی روشن و عملی برای مشاوران و روان درمانگران خصوصاً مربیان تربیت بدنی فراهم نماید. به علاوه، نتایج پژوهش می تواند مبنای نظری و عملی مناسبی برای کاهش مشکلات روان شناختی در موسسات مختلف آموزشی و درمانی از قبیل مراکز مشاوره در دانشگاهها، کلنیک ها و غیره قرار گیرد. لذا بررسی مقایسه خودکارآمدی، شادکامی و صمیمیت زنان ورزشکار و غیر ورزشکار ضرورت پیدا نمود.
پیشینه:
دلقندی، اسماعیل زاده، مقدم، (1391) پژوهشی با هدف مقایسه سرسختی و خودکارآمدی در دانشجویان ورزشکار و غیرورزشکار انجام دادند. پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانشجویان دانشگاه دولتی و دانشگاه آزاد اسلامی بجنورد که در سال تحصیلی 1391 1390 مشغول به تحصیل اند، تشکیل می داند. حجم نمونه در این پژوهش، 677 نفر بود که بر اساس فرمول کوکران محاسبه شده است و از این تعداد 106 نفر ورزشکار و 566 نفر غیرورزشکار بودند. در پژوهش حاضر، از پرسشنام سرسختی روان شناختی کوباسا و پرسشنام خودکارآمدی بندورا (GSE) استفاده شد. داده ها با استفاده از روش آمار توصیفی و آزمون های کلموگروف اسمیرنوف، آزمون کای اسکوئر و آزمون t برای مقایسه میانگین دو گروه مستقل مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج نشان داد بین میانگین متغیر سرسختی و ابعاد آن شامل تعهد، مبارزه جویی و کنترل در دو گروه ورزشکار و غیرورزشکار تفاوت معناداری وجود دارد (t=3.16 و p>0.01)، (t=1.623 و p>0.05)، (t=2.227 و p>0.01) و (t=4.276 و p>0.01) نتایج همچنین بیانگر وجود تفاوت معنادار در متغیر خودکارآمدی بین دو گروه ورزشکار و غیرورزشکار است (t=1.978 و p>0.05).
کوزه چیان، نوروزی سیدحسینی، مرادی (1391) پژوهشی با هدف مقایسه عزت نفس و رضایت از زندگی دانشجویان ورزشکار و غیر ورزشکار دانشگاه تربیت مدرس انجام دادند. با روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و به صورت میدانی اجرا شده است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس تشکیل می دادند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه ویژگی های جمعیت شناختی، پرسشنامه رضایت از زندگی داینر و پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت استفاده شد. پرسشنامه های مذکور در میان نمونه آماری (240 دانشجوی ورزشکار و 240 دانشجوی غیر ورزشکار) توزیع شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش آمار توصیفی و برای مقایسه بین گروه ها از آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون تعقیبی دانکن استفاده شد. یافته ها نشان داد بین عزت نفس دانشجویان ورزشکار و غیر ورزشکار تفاوت معنی داری وجود دارد (F=25.732, p<0.05) و در آزمون تعقیبی دانکن مشخص شد که دانشجویان زن ورزشکار، در مقایسه با سایر گروه ها دارای بیشترین میزان عزت نفس بودند (p<0.01) همچنین بین رضایت از زندگی دانشجویان ورزشکار و دانشجویان غیر ورزشکار تفاوت معنی داری وجود داشت (F=25.732, p<0.05) و در آزمون تعقیبی دانکن مشخص شد که دانشجویان زن ورزشکار، در مقایسه با سایر گروه ها دارای بیشترین میزان رضایت از زندگی بودند (p<0.01). نتایج تحقیق نشان می دهد فعالیت های ورزشی توانایی ارتقای سطح عزت نفس و رضایت از زندگی را دارد.
سیداحمدی، کیوانلو، کوشان، محمدی رئوف (1389) پژوهشی با هدف مقایسه وضعیت سلامت روانی در دانشجویان ورزشکار و غیر ورزشکار انجام دادند. این مطالعه به روش توصیفی-تحلیلی و به صورت مقطعی انجام گرفت. جامعه پژوهش شامل دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت جام بودند که از بین آن ها 74 نفر به صورت تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه سلامت عمومی 28 سوالی گلدبرگ به همراه پرسشنامه جمعیت شناختی بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و آزمون تی مستقل با نرم افزار SPSS.13 انجام گرفت. نتایج نشان داد شیوع اختلالات روانی در کل دانشجویان، 61.76 درصد، در دانشجویان ورزشکار 9.4 و در دانشجویان غیر ورزشکار 30.2 درصد بود که اختلاف حاصله معنادار می باشد (P<0.001).
قلی زاده، اوجاقی، حکتی، پیرزاده (1388) پژوهشی با هدف مقایسه رضایت از زندگی دانشجویان ورزشکار با دانشجویان غیرورزشکار: مطالعه نقش جنسیت انجام دادند. جامعه آماری این تحقیق تمامی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر بودند که از بین آنها 55 ورزشکار (30 مرد و 25 زن) و 55 فرد غیر ورزشکار (30 مرد و 25 زن) انتخاب شدند. ورزشکاران کسانی بودند که حداقل در یک سال گذشته زیر نظر مربی و به صورت مداوم در یک رشته ورزشی فعالیت می کردند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس رضایت از زندگی (SWLS) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون t گروه های مستقل استفاده گردید. یافته ها نشان دادند که بین افراد غیر ورزشکار و ورزشکاران در متغیر رضایت از زندگی، تفاوت معنادار وجود دارد، بدین معنی که افراد ورزشکار رضایت زندگی بیشتری نسبت به افراد غیر ورزشکار دارند. یافته دیگر پژوهش حاضر این بود که تفاوت معناداری بین دختران و پسران به لحاظ میزان رضایت از زندگی وجود ندارد.
گودرزی و حمایت طلب (1384) پژوهشی با هدف مقایسه میزان شادکامی دانشجویان ورزشکار دختر و پسر دانشگاه تهران انجام دادند. بدین منظور 282 دانشجوی ورزشکار دختر و پسر (144 دختر و 138 پسر) دانشگاه تهران انتخاب شدند و به منظور بررسی میزان شادکامی آنها از پرسشنامه شادکامی آکسفورد که روایی آن در داخل کشور مشخص شده، استفاده شد. پس از توزیع و جمع آوری پرسشنامه مذکور در بین افراد مورد مطالعه و استخراج نتایج، تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که دانشجویان ورزشکار دختر نسبت به دانشجویان ورزشکار پسر از سلامت روانی، خلق مثبت، کارامدی و رضایت از زندگی بیشتری برخوردارند. هر چند در مورد شاخص عزت نفس این دو گروه در یک سطح قرار داشتند، اما به طور کلی دانشجویان دختر ورزشکار از میزان شادکامی بیشتری برخوردار بودند.
خورند (1383) پژوهشی با هدف مقایسه عزت نفس دانشجویان دختر ورزشکار و غیر ورزشکار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام دادند. به همین منظور، از روش نمونه گیری طبقه ای برای انتخاب نمونه آماری استفاده شد. آنگاه برگه مشخصات فردی و سیاهه عزت نفس کوپراسمیت به نمونه های ورزشکار به تعداد 90 نفر و غیر ورزشکار 70 نفر ارائه و بعد از تکمیل، گردآوری شد. پس از جمع آوری اطلاعات مورد نظر، از آمار توصیفی برای طبقه بندی داده ها در پارامتر های متناسب بهره برداری و از آمار استنباطی برای آزمون فرضیه ها با به کارگیری آزمون ANOVA استفاده شد که نتایج بدین ترتیب بود: بین عزت نفس دانشجویان دختر ورزشکار و غیر ورزشکار دانشگاه گرگان، با اطمینان 95 درصد اختلاف معنی دار وجود داشت (P>0.05). بین عزت نفس دانشجویان دختر رشته های ورزشی انفرادی با گروهی دانشگاه گرگان، با اطمینان 95 درصد اختلاف معنی داری وجود نداشت (P>0.05). بین عزت نفس دانشجویان دختر بسکتبالیست با والیبالیست دانشگاه گرگان، با اطمینان 95 درصد اختلاف معنی داری وجود نداشتP>0.05) ).
حمایت طلب، بزازان، لحمی، (1382) پژوهشی با هدف مقایسه میزان شادکامی و سلامت روانی دانشجویان دختر ورزشکار و غیر ورزشکار دانشگاه های تهران و پیام نور انجام دادند. به همین منظور، 120 نفر از دانشجویان دانشگاه های فوق (60 ورزشکار و 60 غیر ورزشکار) به روش کاملا تصادفی انتخاب شده و با استفاده از پرسشنامه شادکامی آکسفورد (که روایی و اعتبار آن در داخل کشور تعیین شده)، مورد بررسی و مطالعه قرار گرفتند. پس از جمع آوری پرسشنامه ها، تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که گروه ورزشکار در مقایسه با گروه غیر ورزشکار، از عزت نفس، رضایتمندی، کارآمدی، خلق مثبت، سلامت روانی و به طور کلی از شادکامی بالایی برخوردارند.
اسدی، براتی سده، بهمنی، سیاح (1381) پژوهشی با هدف بررسی میزان سلامتی عمومی و عزت نفس دانشجویان پسر ورزشکار شرکت کننده در دومین المپیاد ورزشی دانشگاه های علوم پزشکی کشور انجام دادند. تعداد 153 نفر از دانشجویان شرکت کننده انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. ابزارهای سنجش پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ) و آزمون عزت نفس کوپر اسمیت بودند. پس از ورود اطلاعات به رایانه، داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و میانگین نمرات دانشجویان با توجه به رشته تحصیلی و رشته ورزشی که در آن شرکت کرده بودند، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان می دهد که سلامت عمومی دانشجویان رشته پزشکی در مقایسه با دانشجویان سایر رشته های تحصیل بهتر است (هر چند که سلامت عمومی کلیه دانشجویان از نمره های برش هنجارهای ایرانی یعنی 23 بالاتر است). همچنین نتایج نشان می دهد که عزت نفس دانشجویان رشته پزشکی نیز از دانشجویان سایر رشته ها بالاتر و بهتر است. تحلیل نتایج با توجه به رشته ورزشی نیز نشان می دهد که دانشجویان شرکت کننده در رشته شنا و سپس دو و میدانی به ترتیب عزت نفس بالاتری در مقایسه با دانشجویان شرکت کننده در سایر رشته های ورزشی دارند.
موسوی گیلانی، کیان پور، صادقی خراشاد (1381) پژوهشی با هدف مقایسه سلامت روانی دانشجویان پسر ورزشکار و غیر ورزشکار انجام دادند. در این مطالعه توصیفی- تحلیلی با توجه به حداکثر سقف افراد ورزشکار، 70 نفر دانشجوی پسر ورزشکار در سال تحصیلی 1380-1379 انتخاب شدند. 70 نفر دانشجوی غیر ورزشکار نیز که از نظر مشخصات دموگرافیکی شرایط یکسانی با ورزشکاران داشتند به روش همسان سازی فردی از بین دانشجویان پسر دانشگاه علوم پزشکی زاهدان انتخاب گردیدند. میانگین سنی دانشجویان پسر ورزشکار در این مطالعه 3.66 24.24 سال بود. سلامت روانی دانشجویان توسط پرسشنامه سلامت عمومی 28 سئوالی (GHQ 28) مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. نتایج پژوهش با استفاده از آزمون آماری (t test) نشان داد که اختلاف معنی داری بین سلامت روانی دانشجویان پسر ورزشکار و غیر ورزشکار وجود دارد. نمره میانگین سلامت روان ورزشکاران (X1=16.13) و غیر ورزشکاران (X2=7.38) بوده است. اختلاف مشاهده شده در سطح (p<0.05) معنی دار بوده و بیانگر وضعیت بهتر سلامت روان ورزشکاران پسر نسبت به غیر ورزشکاران است.
پژوهش های خارجی
دیشمن (2005) پژوهشی با هدف بررسی نقش واسطه ای خود مدیریتی در رابطه بین خود کار آمدی و فعالیت های بدنی انجام دادند. نتایج پژوهش آنها نشان داد که خودکارآمدی بر فعالیت بدنی تاثیر دارد و همچنین خود مدیریتی در رابطه بین خودکارآمدی و فعالیت بدنی نقش واسطه ای دارد.
گل وات و گل وات21 (2012) در پژوهشی به مقایسه سلامت روان در افراد ورزشکار و غیر ورزشکار پرداختند. برای این منظور نمونه ای به حجم 100 نفر 50 نفر دختر و 50 نفر پسر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب کردند. نتایج پژوهش آنها نشان داد که بین افراد ورزشکار و غیر ورزشکار در بیشتر ابعاد سلامت روان تفاوت معنادار وجود دارد و افراد ورزشکار از استقلال بیشتر، یکپارچه سازی شخصیت بیشتری برخردارند.
محمود جهان لو و همکاران (2014) پژوهشی با هدف ارزیابی تصوی بدن و شادکامی در افراد ورزشکار و غیر ورزشکار پرداختند. برای این منظور 100 را به عنوان نمونه مورد پژوهش انتخاب کردند. نتایج پژوهش نشان داد که بین تصویر بدن افراد ورزشکار و غیر ورزشکار تفاوت معنادار وجود ندارد. اما بین شاکامی افراد ورزشکار و غیر ورزشکار تفاوت معنادار است.
اهداف:
هدف کلی
– مقایسه خودکارآمدی، شادکامی و صمیمیت زنان ورزشکار و غیر ورزشکار.
اهداف جزیی
1. مقایسه خودکارآمدی زنان ورزشکار و غیر ورزشکار.
2. مقایسه شادکامی زنان ورزشکار و غیر ورزشکار.
3. مقایسه صمیمیت زنان ورزشکار و غیر ورزشکار.
فرضیه ها:
1. بین خودکارآمدی زنان ورزشکار و غیر ورزشکار تفاوت وجود دارد.
2. بین شادکامی زنان ورزشکار و غیر ورزشکار تفاوت وجود دارد.
3. بین صمیمیت زنان ورزشکار و غیر ورزشکار تفاوت وجود دارد.
تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیر ها
خود کارآمدی:
الف: تعریف مفهومی: خودکارآمدی عبارت است از باور راسخ فرد به اینکه می تواند رفتار خاص لازم برای دستیابی به نتیجه مورد نظر را با موفقیت انجام دهد (بندورا، 1997).
ب.تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر نمره ای است که آزمودنی ها از پرسشنامه خودکارآمدی شرر و همکارن(1982) کسب می کند.
صمیمیت
تعریف مفهومی:براساس تعریف باگاروزی صمیمیت، نزدیکی، تشابه و یک رابطه شخصی عاشقانه یا هیجانی با شخص دیگر است که مستلزم شناخت ودرک عمیق از فرد دیگر به منظور بیان افکار و احساساتی است که به عنوان منشا تشابه و نزدیکی، به کار می رود (باگاروزی22، ترجمه آتش پور و اعتمادی، 1385).
تعریف عملیاتی:در پژوهش حاضر نمره ای است که آزمودنی ها از پرسشنامه صمیمیت باگاروزی (2001) کسب می کند.
شادکامی
تعریف مفهومی: آرگایل شادمانی را عبارت از بودن در حالت خوشحالی و سرور و دیگر هیجانات مثبت، راضی بودن از زندگی خود و فقدان افسردگی، اضطراب و سایر هیجانات منفی می داند (آرگایل، ترجمه کلانتری و همکاران، 1383).
تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر نمره ای است که آزمودنی ها از پرسشنامه شادکامی آکسفورد (1994) کسب می کند.
روش:
با توجه به ماهیت موضوع و هدف پژوهش، روش پژوهش از نوع علی- مقایسه ای است.
جامعه، نمونه و روش نمونه گیری:
جامعه پژوهش کلیه زنان ورزشکار و غیر ورزشکار شهر … را تشکیل می دهند.
روش نمونه گیری به صورت تصادفی ساده می باشد. و تعداد نمونه 300 نفر (150 نفر ورزشکار و 150 نفر غیر ورزشکار) را شامل می شوند. افراد ورزشکار را از بین دانشجویان رشته تربیت بدنی و افراد غیر ورزشکار را از بین دانشجویان رشته های دیگر انتخاب می شوند و به لحاظ سن و … با گروه ورزشکار همتا سازی می شوند.
ابزار:
پرسشنامه خود کارآمدی: این پرسشنامه توسط شرر و همکاران در سال 1982 ساخته شد و دارای 23 ماده است که 17 ماده ی آن مربوط به خود کارآمدی عمومی و 6 ماده دیگر مربوط به تجارب خود کارآمدی در موقعیت های اجتماعی است (نجفی و فولاچنگ، 2008). در پژوهش حاضر از مقیاس 17 ماده ای استفاده شد. پرسشنامه خود کارآمدی عقاید فردی، توانایی فرد برای غلبه بر موقعیت ها مختلف را اندازه گیریمی کند. این پرسشنامه بر پایه ی مقیاس پنج رتبه ای لیکرت تنظیم شده است، بدین صورت که به پاسخ کاملا مخالف نمره 1، و به پاسخ کاملا موافق نمره 5 تعلق می گیرد(حیاتی، عبگهی، حسینی آهنگری و عزیزی ابرقویی، 1391).
نمره بالا نشان دهنده احساس خود کارآمدی بالا در فرد است. در نمره گذاری این پرسشنامه، سوال های 3، 8، 9، 13، 15 در جهت موافق و مابقی سوال ها به صورت وارونه نمره گذاری می شوند. شرر و همکاران (1982) آلفای کرونباخ این پرسشنامه را 86/0 بدست آورند (به نقل از حیاتی و همکاران، 1391).
راتی (1376) برای بدست آوردن روایی سازه ی آزمون همبستگی، آن را با مقیاس عزت نفس برابر 61/0 گزارش داده است. وی پایایی آزمون خود کارآمدی را در دانش آموزان سال سوم دبیرستان با روش اسپیرمن-براون با طول برابر 76/0 و با طول نابرابر 76/0 به دست آورده است. وی برای اطمینان از پایایی، آلفای کرونباخ را در نمونه برابر با 80/0 بدست آورد(به نقل از حیاتی و همکاران، 1391).
پرسشنامه شادکامی آکسفورد: این پرسشنامه اولین بار توسط ارگایل و لو (1994) ساخته شد. دارای 29 ماده می باشد که پنج عامل رضایت-خلق مثبت-سلامتی-کارآمدی- و عزت نفس را در بر می گیرد پاسخ ها در یک مقیاس 4 درجه ای از یک (اصلاً) تا چهار (زیاد) نمره گذاری می شوند. در تحقیقات مختلف ضریب آلفای کرونباخ 87/0 تا 92/0 ضریب باز آزمایی 53/0 تا 91/0 در فواصل زمانی مختلف گزارش شده است (به نقل از صفری، 1389).
پرسشنامه صمیمیت باگاروزی: پرسشنامه صمیمیت باگاروزی (2001)، دارای 41 سوال در مقیاس 10 درجه ای تکمیل عبارت می باشد و نیازهای صمیمیت و ابعاد آن (عاطفی، روان شناختی، عقلانی، جنسی، جسمانی، معنوی، زیباشناختی و اجتماعی-تفریحی) را مورد بررسی قرار می دهد. این پرسشنامه به صورت لیکرت از شماره 1 تا 10 است. تمام خرده مقیاس های، به جز خرده مقیاس صمیمیت معنوی، دارای 5 سوال که حداقل نمره هر سوال 1 و حداکثر 10 می باشد و حداقل نمره کل هر خرده مقیاس 5 و حداکثر نمره 50 است و در خرده مقیاس صمیمیت معنوی، که دارای 6 سوال می باشد، حداقل نمره هر سوال 1 و حداکثر 10 و حداقل نمره کل این خرده مقیاس 6 و حداکثر 60 می باشد و در نهایت خرده مقیاس صمیمیت در گذراندن وقت به صورت کیفی نمره گذاری می شود به این صورت که هر سه سوال این خرده مقیاس را بر اساس میانگین جواب های افراد به خرده مقیاس های دیگر محاسبه می شود(حسینی، امیری مجد و قمری، 1392).
این پرسشنامه توسط اعتمادی (1384) ترجمه شد. برای تعیین روایی محتوی و صوری آن، پرسشنامه در اختیار پانزده نفر استادان رشته مشاوره و پانزده زوج قرار گرفت. پس از اصلاح نهایی، پرسش نامه بر روی 30 زوج اجرا شد و ضریب پایایی کل پرسشنامه با روش آلفای کرونباخ 93/0 به دست آمد. در مطالعه دیگر خمسه و حسنیان (1386)، در تعیین پایایی پرسشنامه با روش باز آزمون، ضریب آلفای کرونباخ را برای صمیمیت عاطفی 89/0، صمیمیت روان شناختی82/0، صمیمیت عقلانی 81/0، صمیمیت جنسی 91/0، صمیمیت فیزیکی 80/0، صمیمیت زیبا شناختی 76/0، صمیمیت اجتماعی-تفریحی 51/0، صمیت معنوی 65/0 و برای صمیمیت کل 82/0 به دست آمده افزون بر آن جهت تعیین روایی آزمون، این پرسشنامه همراه با پرسش نامه صمیمیت زناشویی، هم زمان به وسیله 30 زوج پاسخ داده شد، که ضریب همبستگی بین نتایج دو آزمون صمیمیت، بیانگر همبستگی معنی دار 65/0 است (خمسه و حسینیان، 1387).
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات:
جهت تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده توسط پرسشنامه های فوق، از شاخص های و روش های آمارتوصیفی برای بدست آوردن فراوانی، درصد، میانگین، انحراف استاندارد، و خطای استاندارد داده ها و سپس از آمار استنباطی برای بدست آوردن تحلیل واریانس چند متغیره (MANOVA ) به کمک نرم افزار-22 spssاستفاده خواهد شد.
منابع فارسی
آرگایل، مایکل. (بی تا). روان شناسی شادی. ترجمه مهراد کلانتری و همکاران (1383). اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاهی.
اسدی، محمدحسین؛ براتی سده، فرید؛ بهمنی، بهمن؛ سیاح، منصور. (1381). بررسی میزان سلامتی عمومی و عزت نفس دانشجویان پسر ورزشکار شرکت کننده در دومین المپیاد ورزشی دانشگاه های علوم پزشکی کشور. طب و تزکیه، شماره 44: 49-43.
اسماعیلی فر، ندا؛ شفیع آبادی، عبداله؛ و احقر، قدسی. (1390). سهم خودکارآمدی در پیش بینی شادکامی. اندیشه و رفتار، دوره پنجم، شماره 19: 43-32 .
باروزگازی، دنیس . (2002). افزایش صمیمیت در ازدواج. ترجمه حمید آتش پور وعذرا اعتمادی(1385). اصفهان: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان.
حسینی، طیبه، امیری مجد، مجتبی؛ و قمری، محمد. (1392). اثربخشی مشاوره گروهی به شیوه راه حل مدار (SFT) در افزایش صمیمیت زناشویی زنان. فصلنامه سلامت خانواده، دوره 1، شماره 4: 58-52.
حسینیان، سیمن و نیکنام، ماندنا. (1389). تاثیر مداخله آموزش شناختی-رفتاری بر خود ناتوان سازی و خودکارآمدی زنان ورزشکار. رفتار حرکتی و روان شناسی ورزشی، شماره 7: 78-63.
حمایت طلب، رسول و گودرزی، حمید. (1382). بررسی تاثیر عوامل تاثیر گذار بر میزان شادکامی. پژوهش در علوم ورزشی، شماره پانزدهم: 66-57.
حمایت طلب، رسول؛ بزازان، صدیقه؛ لحمی، ریحانه. (1382). مقایسه میزان شادکامی و سلامت روانی دانشجویان دختر ورزشکار و غیر ورزشکار دانشگاه های تهران و پیام نور. حرکت، شماره 18 : 140-131.
حیاتی، داود؛ عبگهی، عبدالحسین؛ حسینی آهنگری، سید عابدین؛ و عزیزی ابرقویی، محسن. (1391). بررسی ابعاد کیفیت تجارب یادگیری و احساس خود کارآمدی با فرسودگی تحصیلی دانشجویان دانشگاه علامه طباطبائی تهران. توسعه آموزش جندی شاپور: دو فصلنامه مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی، سال سوم، شماره 4: ص 29-18.
خمسه، اکرم و حسینیان، سیمین. (1387). بررسی تفاوت های جنسیتی بین ابعاد مختلف صمیمیت در دانشجویان متاهل. مطالعات زنان، سال 6، شماره 1:53-52.
خورجهان، علی؛ صادقی، عباس؛ دژآهنگ، منوچهر. (1388). مقایسه سلامت روانی دانشجویان پسر ورزشکار و غیر ورزشکار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان. تربیت بدنی و علوم ورزشی، دوره 2 ، شماره 5: 56-51.
خورند، محمدتقی. (1383). مقایسه عزت نفس دانشجویان دختر ورزشکار و غیر ورزشکار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. حرکت، شماره پیاپی 21 : 174-161.
دلقندی، سیده لیلا؛ اسماعیل زاده، محمدرضا؛ مقدم، امیر. (1391). مقایسه سرسختی و خودکارآمدی در دانشجویان ورزشکار و غیرورزشکار. مدیریت و رفتار سازمانی در ورزش، دوره 1، شماره 2 : 49-43.
سیداحمدی، محمد؛ کیوانلو، فهیمه؛ کوشان، محسن؛ محمدی رئوف، مصطفی. (1389). مقایسه وضعیت سلامت روانی در دانشجویان ورزشکار و غیر ورزشکار. فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی سبزوار (اسرار)، دوره 17، شماره 2 (مسلسل 56) : 122-116.
صفری، شهر بانو. (1389). بررسی میزان شادکامی و ارتباط آن با متغیرهای جمعیت شناختی در بین دانشجویان. فصلنامه تازه های روان شناسی صنعتی/سازمانی، سال نخست، شماره 2: 45-32.
قلی زاده، حسین؛ اوجاقی، علی؛ حکتی، عیسی؛ پیرزاده، جابر. (1388). مقایسه رضایت از زندگی دانشجویان ورزشکار با دانشجویان غیرورزشکار: مطالعه نقش جنسیت. زن و مطالعات خانواده، دوره 2، شماره 5 : 96-87.
کوزه چیان، هاشم؛ نوروزی سیدحسینی، رسول؛ مرادی، حدیث. (1391). مقایسه عزت نفس و رضایت از زندگی دانشجویان ورزشکار و غیر ورزشکار دانشگاه تربیت مدرس. مطالعات مدیریت ورزشی (پژوهش در علوم ورزشی)، دوره 4، شماره 14 : 76-61.
گودرزی، محمود؛ حمایت طلب، رسول. (1384). مقایسه میزان شادکامی دانشجویان ورزشکار دختر و پسر دانشگاه تهران. حرکت، شماره پیاپی 25 : 52-43.
موسوی گیلانی، سیدرضا؛کیان پور، محسن؛ صادقی خراشاد، محمود. (1381). مقایسه سلامت روانی دانشجویان پسر ورزشکار و غیر ورزشکار. مجله تحقیقات علوم پزشکی زاهدان (طبیب شرق)، دوره 4 ، شماره 1 : 45-39.
هاشمی، مسعود. (1394). رابطه سلامت روان، ورزش و تحرک بدنی.
http://www.healthline.com/health-slideshow/mental-health-benefits-sports
منابع انگلیسی:
Bandura,A.(1997).Self-efficacy:The exercise of Control. New York: Freeman.
Bisschop, M. I., Knegsman, D. M. W., Beekman, A. T. F., & Deeg, D. J. H. (2004). Chronic diseases and depression: The modifying role of psychosocial resources. Journal of Social Science and Medicine, 59, 769-782.
Blume, Thomas W. )2006(. Becoming a Family Counselor: A Bridge to Family Therapy Theory and Practice. Hoboken, NJ, USA: Wiley.
Blumental. JA, Babyak-MA, Moore. KA. (1999). "Department of Psychology and Behavioral sciences". Duke university medical center, Durham, NC 27710, usa. P: 159 .
Brannon, L. )2002(. Gender: Psychological Perspectives. London, UK: Allyn and Bacon.
Brooks, M. V. )2003(. "Health – Related Hardiness and Chronic Illness", Nursing Forum, 38, 11-20.
Carr, A.,( 2003). Positive Psychology .Handbook of psychology. New York : runner- Routledge Press.
Dishman, R. K. 2005. "Self-management Strategies Mediate Self-efficacy and Physical Activity", American Journal of Preventive Medicine, 29, 10-19.
Fritzsche, B. A., & Parrish, T. J. (2005). Theories and research on job satisfaction.
Gahlawat, O.P. & Gahlawat, P.(2012). A Comparative Study of Player and Non- Player Students in Relation to Mental Health, Journal of Exercise Science and Physiotherapy, Vol. 8, No. 1: 43-47.
Maddux, J. E. (2000).Self-Efficacy:The Power of Believing You Can.Handbook of Positive Pcychology.New York:Oxford University P Ress.
Madi, S. 2007. "Relevance of Hardiness Assessment and Training to the Military Context", Military Psychology 19(1), 61-70.
Mahmoud Janlou F., Babaei, M., Darzi, M. (2014). Evaluating the Body Image and Happiness in Athlete and Non-athlete Students, Management Technical Paper, 40: 49-54.
Mc convill,B (2003). Revealed nine ways to fine your inner happiness,
Montgomery, M. J. (2005). Psychological intimacy and identity: From early adolescence to emerging adulthood. Journal of Adolescent Research, 20, 346-374.
Pintrich, P. R., & De Groot, E. V. (1990). Motivation and self – regulated learning. Journal of Educational psychology. vol, 82 p. 33-40- Psychology Review, 28, 592-612.
Rodgers, W. M. 2008. "Evidence for a Multidimensional Self-efficacy for Exercise Scale", Research Quarterly for Exercise and sport, Volume 79, Issue 2, pages 222-234.
TenHouten, Warren D. )2007(. A General Theory of Emotions and Social Life. London, UK:Rutledge.
Usher, E. L., & Pajares, F. (2008). Sources of Self-Efficacy In School: Critical Review of the Literature And Future Directions. Review of Educational Research,78, 4.751-796.
1 self- efficacy
2 Bandura, A
3 Pintrich, P. R
4De Groot, E. V
5 Maddux, J. E
6 Usher, E. L
7Pajares, F
8 Dishman, R. K
9 Madi, S
10 Brooks, M. V
11 Rodgers, W. M
12 Bisschop, M. I
13 happiness
14 Carr, A
15Mc convill,B
16 Montgomery, M. J
17 Blumental. JA
18 TenHouten, W
19 Blume, T
20 Brannon, L
21 Gahlawat, O.P. & Gahlawat, P
22 Bagarozzi
—————
————————————————————
—————
————————————————————