1 – عنوان:
فارسی:
تحلیل اثرات گردشگری بر میزان رفاه اجتماعی در نواحی روستایی (نمونه موردی: دهستان رودبار قصران تهران).
لاتین:
The analysis of the impacts of tourism on the social welfare in rural areas) Case Study: Rural QasranRudbar Tehran(
2 – بیان مسئله و رویکرد پژوهش:
گردشگری در قرن بیست یکم با توجه به گسترش زیر ساخت های اقتصادی، بهداشتی، امنیتی و ارتباطی به یک واقعیت اجتناب ناپذیر بدل گشته است. سفر به دیگر نقاط برای گردشگری با انگیزه های مختلف جزء ملزومات زندگی در این قرن محسوب می شود و در واقع جریانی را شکل می دهد که مرزهای ملی و بین المللی را در نوردیده و رویکردی فراتر از دولت ملت یافته است (پاپلی یزدی و سقایی، 1385). در حال حاضر گردشگری در حال تبدیل شدن به یکی از ارکان اصلی اقتصاد روستایی و منبعی بالقوه برای تنوع بخشی به آن در راستای نیل به توسعه پایدار روستایی است. به عبارت دیگر، گردشگری روستایی به عنوان ابزاری برای دست یابی به رشد اقتصادی و اجتماعی و نیز باز آفرینی مدنظر قرار گرفته و تاکنون اقدامات متعددی در زمینه توسعه گردشگری به عنوان منبع موثر ارتقای درآمد و اشتغال زایی در نواحی روستایی انجام شده است (شارپلی1، 2002).
کنفرانس جهانی توریسم روستایی(2006)، توریسم روستایی را شامل انواع گردشگری با برخورداری از تسهیلات و خدمات رفاهی در نواحی روستایی می داند که امکان بهره مندی از منابع طبیعی و جازبه های طبیعت را همراه با شرکت در زندگی روستایی (کار در مزرعه و کشاورزی) فراهم می آورد(به نقل از هاشمی و حسین پور، 1389).
گردشگری روستایی به طور مشخص از دهه 1950 به بعد گسترش یافت. در آغاز در دهه های 1960 و 1970 میلادی، گردشگری از جنبه اقتصادی برای جوامعه محلی مورد توجه قرار گرفت (رضوانی و صفایی، 1384) و توسعه آن منجر به ایجاد پیامدهای مثبتی همچون افزایش درآمد خانوارهای روستایی، فروش محصولات کشاورزی، تولید و فروش صنایع دستی، تشکیل و توزیع متعادل سرمایه های عمومی در جوامعه روستایی و هم چنین افزایش کار برای زنان در سطح نواحی روستایی شد (کرمی دهکردی و کلانتری، 1390). پس از این دوره، توسعه گردشگری روستایی به عنوان ابزاری برای توسعه جوامع روستایی مطرح گردید که در این مدت صاحب نظران تلاش نموده اند تا با ارایه الگوها و روش های مختلف، نقش گردشگری را در تجدید حیات اقتصادی و اجتماعی روستا افزایش دهند (رضوانی و صفایی، 1384).
انواع مختلفی از تاثیرات گردشگری وجود دارند که به طور کلی می توان آنها را به تاثیرات و پیامدهای مثبت و منفی اقتصادی و محیطی و نیز اجتماعی-فرهنگی تقسیم کرد (رضوانی و همکاران، 1390). بیرد2 و همکاران (2009) اعتقاد دارد که هیچ شکلی از توسعه به اندازه گردشگری، در بردارنده، تاثیرات دوگانه نیست. براساس چنین دیدگاهی افزون بر مزایای اقتصادی، گردشگری روستایی از اثرات مثبت متعدد دیگری در سایر حوزه ها اعم از اجتماعی-فرهنگی، زیر ساختی و زیست محیطی برخوردار است که برخی از مهم ترین آنها شامل افزایش میزان تعاملات فرهنگی و جلوگیری از تضعیف و نابودی سنت ها و آداب و رسوم جوامع محلی، کمک به توزیع عادلانه امکانات و منابع در سطح روستاها و برقراری عدالت اجتماعی، جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها و ایجاد انگیزه برای بازگشت بسیاری از روستاییان مهاجر، احیاء دانش های بومی فراموش شده، حمایت از حفظ و آبادانی فضاهای تاریخی در سطح روستا (راسق قزلباش، 1388)، کاهش فقر، بهبود سطح دسترسی و افزایش رفاه افراد، حفظ بافت های باارزش روستایی (مهدوی و همکاران، 1387) و افزایش سطح دانش آگاهی روستاییان در خصوص محیط زیست و توسعه پایدار (باتر و استفان3، 2004) می باشد.
بنابراین، رشد و توسعه فعالیت گردشگری می تواند باعث بروز تغییرات عمیق در بسیاری از شاخص های عینی و ذهنی، ویژگی های کلان اقتصادی، فرهنگی و محیطی جوامع مقصد شود (اندرک4، 1995). بدین روی گردشگری به عنوان فعالیت پایه بالقوه ای که می تواند زمینه های اصلی بهبود سطح کیفیت زندگی ساکنان محلی را فراهم آورد، اهمیت دارد. نقش گردشگری در ایجاد کیفیت زندگی مطلوب، از طریق استاندارد های بالای سطح زندگی (لیو و وار5، 1986) درآمدهای مالیاتی روز افزون، فرصت های شغلی بیشتر (پیزام6، 1982)، درآمد سرانه بالا، تنوع اقتصادی، ارتقا و بهبود سطح تسهیلات فراغتی، ارتقا کیفیت و توسعه زیر ساخت ها و خدمات عمومی در جامعه (چوی7، 2003)، تبادل فرهنگی، افزایش سطح آگاهی های مردم و گردشگران نسبت به یکدیگر (لیو و دیگران، 1987) و مانند آن قابل اندازه گیری است. با وجود این، توسعه گردشگری ممکن است اثرات منفی را نیز در پی داشته باشد که معمولا به این شکل ها در جامعه مقصد بروز می کند و سبب کاهش رفاه ساکنان می شود: تخریب منابع طبیعی و فرهنگی (چوی، 2003)، تهدید امنیت و سلامت جامعه از طریق افزایش میزان زباله و آلودگی، ازدحام و شلوغی، ترافیک سنگین و راه بندان، افزایش میزان جرم، نزاع و درگیری، افت بهداشت (چوی، 2003؛ مک کول و مارتین8، 1994) افزایش قیمت مستغلات و هزینه مسکن و زمین، افزایش هزینه زندگی (لیو و ور، 1986)؛ چوی، 2003)، زوال فرهنگ سنتی و اعتقادات و باورهای سنتی میزبان (گمپر، 1981)، کپی برداری از الگوی مصرف گردشگران و کاهش روابط و انسجام خانوادگی و اخلاقیات اجنماعی (متیسون و وال9، 1982؛ لیو و دیگران، 1987)، گسترش بیماری های اجتماعی چون گدایی، قمار، قاچاق، فحشا، تجاری شدن یا کالایی شدن فرهنگ، تجاری شدن روابط میزبان و میهمان (چوی، 2003؛ ایپ و کرومپتون10، 1993).
با توجه به مطالب اشاره شده می توان بیان داشت گردشگری روستایی فعالیت بسیار پیچیده ای است که با بخش های دیگر جامعه و اقتصاد وجوه مشترکی دارد و دارای آثار و پیامدهای مختلفی است که می بایست در فرایند برنامه ریزی تمامی جوانب آن را مورد ملاحظه قرار داد تا از اثرات منفی آن کاسته شده و تاثیرات مثبت آن در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی افزایش یابد (محمدی یگانه و رستمی، 1388).
رودبارقصران یکی از بخشهای تهران بزرگ و جزء شهرستان شمیرانات است. رودبارقصران با مرکزیت فشم با یک دهستان به همان نام رودبارقصران و دارای 22 آبادی است. این بخش در شمال شرقی تهران که از شمال به شهرستان نور، از غرب به شهرستان کرج، از شرق به شهرستان دماوند و از جنوب به شهر تهران منتهی شده است. این منطقه دارای طبیعت زیبا، هوای پاک، رودخانه دائمی و پرآب و مناظری چشم نواز است. به لحاظ همین تنوع اقلیمی، تنوع کشت و زرع را میسر می سازد. بطور کلی طبیعت گردی و استفاده از آب و هوای کوهستانی و نیمه کوهستانی با چشم اندازهای زیبا برای گردشگری و تفریح، جذابیت غالب در رودبار قصران بویژه در روستاهای آن می باشد. بنابراین در حالتی کلی تمام منطقه رودبار قصران می تواند بعنوان یک منبع طبیعی11 برای جهانگردی مورد توجه قرار گیرد چرا که این منطقه تقریبا تماما از چشمه ها و رودخانه ها ( بعنوان منابع آب )، باغ ها و درختان ( بعنوان پوشش گیاهی)، کوه ها و کوهستان ها ( بعنوان ناهمواریها ) و آب و هوای مطلوب تشکیل شده است. ولی از لحاظ گونه شناسی جاذبه ها، تنها قسمت های اندکی از این منابع طبیعی که به شکل جاذبه های توریستیِ طبیعی درآمده است و کم و بیش از حالت بالقوه و پتانسیل خارج شده است را می توان جاذبه گردشگری به شکل استاندارد12 منظور کرد. از لحاظ فرهنگی نیز، علیرغم اینکه جاذبه ها به دو بخش مادی و غیر مادی تقسیم می شوند، این منطقه تقریبا فقیر است و توانایی غالب و برتر آن در جهانگردی با ویژگی های طبیعی درآمیخته شده است. بعبارتی دیگر می توان اظهار کرد که رودبار قصران بیشتر استعداد رشد و توسعه گردشگری تفریحی13 را دارد. تقریبا همه این مناطق اعم از تفریحگاه ها، زیارتگاه ها محوطه های تاریخی و… به نوعی در آغاز رشد گردشگری قرار دارند. منظور این است که بیشتر از خدمات گردشگری و سرویس رسانی به گردشگران و گردشگری بالفعل، پتانسیل، توانمندی و گردشگری بالقوه در منطقه دیده می شود. تقریبا اکثر این منابع و اماکن وابسته و تابعِ آب و هوای مطلوب و طبیعت جذّاب اطرافشان هستند.
. بنابراین با توجه به مطالب پیش گفته مساله اصلی پژوهش حاضر تحلیل اثرات گردشگری بر میزان رفاه اجتماعی در رودبار قصران می باشد.
مبانی نظری پژوهش
توجه به موضوع گردشگری روستایی، از دهه های 1950 میلادی، به بعد گسترش یافت و در دهه های 1960 و 1970 میلادی، بیشتر در زمینه های اقتصاد گردشگری روستایی برای کشاورزان و جوامع محلی مورد توجه قرار گرفت (قادری، 1383). به طور کلی گرشگری روستایی از دو جنبه دارای اهمیت است. یکی به عنوان فعالیت گسترده جهانی و دیگری نقش آن بر توسعه سیاست های منطقه ای و محلی؛ از همین رو، منطقی است پذیرفته شود که تعریف قابل قبول و عام از گردشگری وجود ندارد (رحیمی، 1381).
گردشگری روستایی عبارتست از فعالیت ها و گونه های مختلف گردشگری در محیط های مختلف روستایی و پیرامون آنها که در بر دارنده ارزش ها و آثار متفاوتی برای محیط زیست روستا طبیعی و انسانی می باشد. بر این اساس می توان گردشگری روستایی را در بر گیرنده زمینه های مختلف فعالیت های گردشگری چون سکونتگاهها، رویدادها، جشنواره ها، ورزش ها و تفریحات گوناگون دانست که در محیط روستا شکل می گیرند (سوتری دس، 2002). برخی نیز گردشگری روستایی را این گونه تعریف کرده اند که عبارت است از مناطق تفریحی-تجاری در روستا که خدماتی را برای گردشگران و توریست ها عرضه می کند. همچنین توریسم روستایی در معنای کلاسیک نوعی از فعالیت های توریستس است که درآمد اضافی را برای آن هایی که شغل اصلی مانند کشاورزی صنعتی دارند را فراهم می آورد (سازبو14، 2005).
انواع گردشگری روستایی
گردشگری روستایی را توجه به ظرفیت های محلی و اهداف گردشگران، تقسیم بندی می کنند. آنچه مسلم می نماید این نکته است که گردشگری روستایی شامل یکی از انواع زیر است.
جدول 1. انواع گردشگری روستایی (اشتری مهرجردی، 1383)
گردشگری طبیعی
به طور عمده در تعامل با جازبه های اکولوژیکی قرار دارد.
گردشگری فرهنگی
مرتبط با فرهنگ، تاریخ، میراث فرهنگی و باستانی مردم روستایی است.
گردشگری بومی
نوعی از گرشگری است که علاوه بر تعامل با جازبه های طبیعی (همانند رودخانه، کوهستان ها و ….) با زندگی و هنجارهای اجتماعی مردم که خود نیز در تعذامل با جازبه های طبیعی فوق می باشند، در ارتباط می باشد.
گردشگری دهکده ای
در این نوع گردشگری، گردشگران در خانوارهای دهکدده زندگی کرده و در فعالیت های اقتصادی و اجتماعی روستا مشارکت می کنند.
گردشگری کشاورزی
در این نوع گردشگری، گرداشگران بدون ایجاد پیامدهای منفی روی اکوسیستم مناطق میزبان با فعالیت های سنتی کشاورزی در تعامل و یا در آن مشارکت می کنند.
آثار گردشگری در محیط های روستایی
سازمان تجارت جهانی (1996) عمده کارکردهای توریسم روستایی را برای برآوردن دو هدف زیر می داند. الف) افزایش ظرفیت اقتصاد جوامع روستایی برای نوآوری و توسعه منابع انسانی با جلب سرمایه گذاری در این مناطق و متنوع کردن ساخت و کارکردهای اقتصادی جوامع روستایی؛ ب) خروج مناطق روستایی از حالت انزوای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی موجود و اتصال اقتصاد مناطق روستایی کشورها به اقتصاد منطقه ای ملی و جهانی با توجه به فرایندهای رو به رشد جهانی شدن (مقصودی، 1383). در اینجا آثار اجتماعی-فرهنگی گردشگری بیان می شود.
آثار اجتماعی-فرهنگی گردشگری
گردشگری می تواند تغییرات فرهنگی و اجتماعی مهمی را در روستاهای میزبان ایجاد کند و از طریق توزیع درآمد، اشتغالی زایی و کاهش فقر، باعث توسعه و پیشرفت اجتماعی شده و رفاه و سلامت عمومی را ایجاد کند (قادری، 1383). از آنجا که گردشگری عبارت است از سیاحت در زمان و مکانی گسترده تر. این فرهنگ ها هستند که با (حرکت و گسترش) خویش پایه و اساس تمدن ها را شکل داده و با زنده نگه داشتن آزادی در خاطه ها در فضاهای گسترده و بی قید و بند، انسان را به اندیشیدن فرا می خوانند. بنابراین، فرهنگ یک جلوه روشن از حیات اجتماعی است (دیبائی، 1371).
برخی از جنبه های اجتماعی و فرهنگی گردشگردی شامل موارد زیر می باشد: "توسعه گردشگری، جرم و جنایت و سایر انحرافات اجتماعی را افزایش می دهد؛ تراکم و افزایش جمعیت، به حریم ساکنین روستایی را افزایش می دهد؛ تقویت و حمایت از خدمات محلی، مانند حمل و نقل عمومی و مراقبت های بهداشتی؛ ایجاد امکانات و جازبه های جدید، مثل امکانات ورزشی، فرهنگی؛ گردشگری به امر خانه سازی کمک می کند و سبک معماری سنتی را از بین می برد؛ باعث توسعه روابط فرهنگی و تحکیم وحدت ملی می شود؛ سطح زندگی مردم را در منطقه ارتقاء می یابد و به بهبود خدمات و امکانات اجتماعی (از نظر مالی) کمک می نماید (زنجیریان و زاهدی، 1379).
بنابراین گردشگری و جابه جایی انسان ها، علاوه بر آثار عمیق فرهنگی و روحی به مثابه پلی قلمداد می شود که انسان ها و سرزمین ها را به یکدیگر مرتبط می سازد و موجبات استحکام پیوند های اجتماعی ملت ها "مکان ها" را فراهم می آورند (شارپلی، 1380). گردشگری با توسعه و گسترش روابط مکانی و فضایی روستاها و دیگر نقاط سکونتگاهی، سبب ایجاد فرصت برای مراودات اجتماعی و تبادلات فرهنگی میان سکونتگاه ها و بالطبع افزایش آگاه عمومی جامعه روستایی و تکامل و تعالی شخصیت روستائیان با اطلاع از ارزش های فرهنگی خود و دیگر مراکز جمعیتی می شود، که در گذر زمان، باعث تحکیم روابط و مناسبات مابین افراد و در نهایت کاهش قدرت نامتعادل اجتماعی و به وجود آمدن نوعی حس تعلق مکانی (سرزمینی)، اتحاد میان مردم، ملت ها و ایجاد صلح، همبستگی و پرهیز از هرگونه تحقیر محلی و سرزمینی می شود. همچنین اماکن تاریخی و باستانی به علت کم توجهی و نبود اعتبارات لازم برای مرمت و نگه داری در حال تخریب و نابود شدن هستند. " در صورت توسعه صنعت گردشگری می توان انتظار داشت که از تخریب و نابودی این آثار تاریخی -فرهنگی جلوگیری به عمل آید" (مدهوشی و دیگران، 1382).
3- اهمیت و ضرورت پژوهش:
با گسترش روز افزون مهاجرت های روستایی، کاهش درآمد خانوارهای روستایی و افول کشاورزی روستایی، نیازی روز افزون به فعالیتی جایگزین و در عین حال مکمل برای کشاورزی، در نواحی روستایی احساس می شود تا در راستای توسعه پایدار روستایی، امکان بهره مندی روستاییان از "معیشت پایدار" فراهم شود که بهبود "کیفیت زندگی" و "رضایت مندی روستایی" را به همراه دارد.
براساس گزارش سازمان جهانی جهانگردی (WTO) و برنامه چشم انداز توریسم در سال 2020 میلادی، تعداد گردشگران در سراسر جهان به یک میلیارد و 600 میلیون نفر خواهد رسید. سازمان مذکور پیش بینی می کند که منطقه خاورمیانه پس از منطقه شرق آسیا بالاترین رشد توریسم را در جهان داراست (سید علی پور، اقبالی، و نصرت، 1389). دهستان رودبار قصران با جازبه های متنوع و موقعیت برجسته اقلیمی می تواند در رونق فعالیت های اقتصادی و بهرمند جوامع روستایی از خدمات زیر بنایی و داشتن فرهنگ و سابقه قدیمی نقش موثری داشته باشد. از این رو مطالعه از وضعیت گردشگری دهستان رودبار قصران می تواند موثر واقع شود.
از طرف دیگر حفظ فرهنگ بومی و محلی و رسوم اجتماعی از طریق توجه به گرشگری روستایی می تواند توسعه فرهنگی را برای جامعه به ارمغان آورد. آنچه امروز فرهنگ بومی و ملی ما را در مقابل هجوم فرهنگ غربی ناتوان کرده است، عدم آشنایی با فرهنگ بومی و فراموشی آن حتی در مناطق روستایی توسط مرمان همان مناطق است.
همچنین مواردی که در ذیل به آن اشاره شده دلیل بر اهمیت وضرورت انجام این پژوهش بوده است:
-نیاز به بررسی اثرات گردشگری بر میزان رفاه اجتماعی در نواحی روستایی؛
– شناسایی اثرات گردشگری بر رفاه اجتماعی، می تواند نقش مهمی در برنامه ریزی و مدیریت روستاها در زمینه گردشگری داشته باشد.
-عدم وجود پژوهشی جامع در این حوزه؛
-ایجاد زمینه برای انجام پژوهش های بیشتر وهمه جانبه در این حوزه.
با بررسی های انجام شده در ایران، هیچ تحقیقی به طور مستقیم به تحلیل اثرات گردشگری بر میزان رفاه اجتماعی در نواحی روستایی نپرداخته است. لذا، تحلیل اثرات گردشگری بر میزان رفاه اجتماعی در نواحی روستایی ضرورت پیدا می کند. نتایج حاصل از این پژوهش، ضمن ایجاد چشم اندازی روشن و عملی برای مسئولان و دستگاهها و نهاد های مرتبط با دهستان رودبار قصران، می تواند راهنمای کاربردی و تجربی مطلوبی برای ایجاد رفاه و امنیت اجتماعی را برای ساکنان و گردشگران فراهم آورد. با توجه به موارد بالا، ضرورت انجام این پژوهش به تحلیل اثرات گردشگری بر میزان رفاه اجتماعی در نواحی روستایی بیشتر احساس شده است.
4- اهداف پژوهش:
1. تحلیل اثرات گردشگری بر میزان رفاه اجتماعی در نواحی روستایی.
2. تعیین ترتیب و اهمیت اثرات گردشگری بر میزان رفاه اجتماعی در نواحی روستایی.
5- سوال های پژوهش:
1. آیا گردشگری روستایی توانسته است به رفاه اجتماعی کمک کند؟
2. ترتیب و اهمیت اثرات گردشگری بر میزان رفاه اجتماعی در نواحی روستایی چگونه است؟
7- پیشینه پژوهش:
خلاصه نتایج
سال
عنوان تحقیق
محقق
ر
نتایج نشان داد که عومل گردشگری می تواند به بهره برداری اقتصادی و اجتماعی کمک نماید و موجب رشد و توسعه اقتصاد و رفاه اجتماعی به صورت کلی خواهد شد.
2013
اثرات اجتماعی و اقتصادی گردشگری
وان دیو و پرودونا
1
نتایج نشان می دهد وجود ظرفیتی قابل حمل یا حداکثر آستانه گردشگری می تواند بدون آسیب رساندن به سیستم های فرهنگی، زیست محیطی و یا اجتماعی، اقتصادی حفظ شود.
2006
تراکم گرشگری و تاثیر آن بر رفاه اجتماعی. رویکرد تجربی مورد مطالعه اسپانیایی
یورتاسونا و گیوتیرز
2
به این نتیجه دست یافت که گردشگری روستایی نه تنها می تواند فرصت های اشتغال را افزایش دهد، درآمد بالقوه را بالا بببرد برای ساکنان محلی، استحکام پایه های اقتصادی بومی را به دنبال داشته باشد و منبع مالیات برای مدیریت نواحی روستایی باشد، بلکه می تواند فرصت های فرهنگی را برای ساکنان محلی افزایش دهد.
1986
توسعه گردشگری: پتانسیلی برای رشد اقتصادی
ویور
3
نتایج پژوهش وی نشان داد که ورود مکرر گردشگران، آثار بسیار خوب و مثبتی را در بین نواحی بزرگ روستایی داشته است. در این بررسی همچنین مشخص شد که در اغلب نواحی روستایی، بازارهای منطقه ای و محلی ایجاد شده است که به عرضه انواع کالاهای محلی و بومی می پردازند.
1996
رشد یک استراتژی بازاریابی گردشگری روستایی بر اساس پروفایل بازدید کنندگان
هنینگ
4
نتایج پژوهش وی نشان داد که گردشگری روستایی اگر خوب برنامه ریزی و مدیریت شود، می تواند منابع محیطی محلی را حفظ و یا افزایش دهد.
1996
گردشگری واسطه پول بیشتر برای جامعه میزبان
جوروسکی
5
نتایج نشان داد که مهم ترین نقش مثبت گردشگری تقویت اقتصاد منطقه از طریق رونق بازار محلی هستند، که باعث افزایش کیفیت زندگی و کاهش
نرخ بیکاری می شود. مهم ترین عواقب منفی گردشگری روستایی تخریب پوشش گیاهی، افزایش شدید قیمت مسکن زمین و، از دست دادن فرهنگ سنتی، درگیری اجتماعی بین میزبان و مهمان در منطقه هستند؛ تحلیل عاملی برای نقش گردشگری روستایی دراستان نشان داد که عامل اول در توسعه پایدار منطقه مریوان رونق بهره وری از بازار محلی است. عوامل بعدی توسعه اشتغال، کارآفرینی،
توسعه فرهنگی در منطقه و افزایش رفاه در آب و برق می باشد.
2013
تجزیه و تحلیل از نقش گردشگری و تاثیر آن بر روی
توسعه روستایی (مطالعه موردی بخش مرکزی
مریوان)
بهرامی و نوری
6
نتایج پژوهش وی حاکی از آن بود که از بین گردشگری و مولفه های اجتماعی فرهنگی رابطه معنادار وجود دارد. و از ابین مولفه ها بین مولفه های جذب نیروی مازاد، فرصت های شغلی، افزایش درآمد، افزایش قدرت خرید و افزایش قیمیت اراضی با گردشگری رابطه معنادار بدست آمد.
1390
بررسی تاثیر گردشگری در توسعه روستایی(مورد مطالعاتی: روستای ورکانه همدان)
گودرزی سروش
7
نتایج تحقیق نشان داد گردشگری در مقصد مورد مطالعه در اقتصاد و معیشت جامعه محلی از اهمیت بالایی برخوردار است و به عنوان عامل پیشران مهمی بر ابعاد متفاوت کیفیت زندگی، هم چون اشتغال و درآمد و کیفیت مسکن تاثیر مثبت و بر ابعاد بهداشتی و محیطی و کیفیت سلامت تاثیر منفی داشته است.
1389
بررسی نقش گردشگری در تغییرات کیفیت زندگی مقصد (نمونه مورد مطالعه: دهستان کلارآباد، شهرستان تنکابن، مازنداران).
قدمی و همکاران
8
بسط و توسعه صنعت گردشگری در روستاها به عنوان فعالیتی انسانی-اقتصادی که ضمن ایجاد اشتغال و درآمد زایی در سبب تعامل دوسویه و سازنده روستائیان با دیگر افراد و فرهنگ ها می شود.
1389
گردشگری روستایی راهکاری سازنده برای توسعه روستایی. نمونه موردی : روستای فهلیان
شمس الدینی
9
با برنامه ریزی صحیح و اصولی، ایجاد خدمات زیر بنایی، بهبود تسهیلات و امکانات اقامتیگاهی و پذیرایی، تبلیغات بیشتر در زمینه گردشگری روستایی و … می توان وضعیت اقتصادی روستای را بیشتر متحول کرد و گردشگری را به عنوان فعالیت مکمل در کنار سایر فعالیت های اقتصادی وارد منطقه کرد تا به تبع آن وضعیت اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی روستاهای منطقه نیز بهبود یابد.
1392
توسعه گردشگری روستایی در راستای توسعه پایدار (نمونه مورد مطالعه: روستای سورین شهرستان بانه)
موسی وند و همکاران
10
جدول شماره 1
8- محدوده موضوع پژوهش:
الف – مکان طرح و برنامه ریزی فیزیکی
محدوده مورد مطالعه این تحقیق، دهستان رودبار قصران یکی از بخش های شهرستان شمیرانات در استان تهران است. رودبارقصران با مرکزیت فشم با یک دهستان به همان نام رودبارقصران و دارای 22 آبادی است. این بخش در شمال شرقی تهران که از شمال به شهرستان نور، از غرب به شهرستان کرج، از شرق به شهرستان دماوند و از جنوب به شهر تهران منتهی شده است. بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت بخش رودبار قصران شهرستان شمیرانات در سال ۱۳۸۵ برابر با ۱۵۶۸۵ نفر بوده است.
ب – محدوده موضوع پژوهـش:
محدوده موضوع پژوهش در این تحقیق عبارتند از خانواده های ساکن در دهستان رودبار قصران، مسئولان دستگاه ها و نهاد های مرتبط با دهستان. تعداد افراد نمونه با استفاده از فرمول کوکران براساس حجم جامعه به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب خواهند شد.
9- روش تحقیق:
الف – نوع و چگونگی جمع آوری داده ها
با توجه به این که پژوهش حاضر درصدد بررسی تحلیل اثرات گردشگری بر میزان رفاه اجتماعی در نواحی روستایی می باشد، تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش مورد استفاده توصیفی -تحلیلی می باشد.
روش جمع آوری اطلاعات به دو صورت کتابخانه ای و میدانی خواهد بود. روش میدانی شامل انجام مصاحبه ی حضوری با گردشگران و ساکنان محلی و تکمیل پرسشنامه است و برای ادبیات موضوع، بررسی پیشینه ی تحقیق و مبانی نظری نیز با بهره گیری از کتاب ها، نشریات، مقالات داخلی، مقالات خاررجی و پایگاههای اینترنتی معتبر، روش کتابخانه ای به کار می رود.
ب – روش تحلیل داده ها
داده های حاصل از این طرح با استفاده از نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهدگرفت. ابتدا با استفاده از روش های آماری توصیفی داده ها توصیف و سپس با استفاده از روش های آمار استنباطی فرضیه ها مورد سنجش قرار خواهندگرفت.
10- جنبه های نوآوری و ابداع:
با عنایت به جدید بودن نسبی موضوع و عدم پژوهش در جامعه مورد نظر نتایج این تحقیق می تواند مورد استفاده مسئولین امر قرار گیرد.
11 – منابع:
منابع فارسی
اشتری مهرجردی، اباذر. (1383). اکو گردشگری و پایداری: تعاریف جنبه ها و ویژگی های آن. ماهنامه اجتماعی اقتصادی جهاد. شماره 262: 24-12.
پاپلی یزدی، محمد حسین و سقایی، مهدی. (1385). گردشگری (ماهیت و مفاهیم). تهران: سمت.
دیبائی، پرویز. (1371). شناخت جهانگردی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
راسق قزلباس، سلیمان. (1388). گردگری روستایی و لزوم توجه به آن در برنامه های توسعه و آبادانی روستاها. فصلنامه مسکن و محیط روستا، شماره 129: 109-89.
رحیمی، حسین. (1381). جهانگری روستایی و قلمرو ان. ماهنامه سیاسی اقتصادی، شماره 185-186.
رضوانی، محمد رضا؛ اکبریان رونیزی، سعید رضا؛ رکن الدین افتخاری، عبد الرضا؛ بدری، علی. (1390). تحلیل مقایسه ای اثار اقتصادی گردشگری خانه های دوم با گردشگری روزانه بر نواحی روستایی با رویکرد توسعه پایدار، مطالعه موردی: شهرستان شمیرانات، استان تهران. فصلنامه پژوهش های روستایی، شماره 4: 62-35.
رضوانی،محمد رضا و صفایی، جواد. (1384). گردشگری خانه های دوم و اثرات ان بر نواحی روستایی: فرصت یا تهدید، مطالعه موردی: نواحی روستایی شمال تهران. فصلنامه پژوهش های جغرافیایی، شماره 37: 121-109.
رنجبران، بهرام و زاهدی، محمود. (1379). برنامه ریزی توریسم در سطح ملی و منطقه ای. ترجمه جهاد دانشگاهی اصفهان.
سید علی پور، سید خلیل؛ اقبالی، ناصر؛ و نصرت، بخشنده. (1389). مدیریت گردشگری روستایی و نقش آن در توسعه روستایی (مطالعه موردی: روستا های استان سمنان).
شارپلی، ریچاردجولیا. (1380). گردشگری روستایی، ترجمه رحمت الله منشی زاده و فاطمه نصیری. تهران: منشی.
شمس الدینی، علی. (1389). گردشگری روستایی راهکاری سازنده برای توسعه روستایی نمونه موردی : روستای فهلیان. مسکن محیط و روستا، شماره 131: 107-95.
قادری، زاهد. (1383). اصول برنامه ریزی توسعه پایدار گردشگری، تهران: سازمان شهرداری ها و دهیاری ها.
قدمی، مصطفی؛ علیقلی زاده فیروزجایی، ناصر؛ و رمضان زاده لسبویی، مهدی. (1389). بررسی نقش گردشگری در تغییرات کیفیت زندگی مقصد (نمونه مورد مطالعه: دهستان کلارآباد، شهرستان تنکابن، مازنداران). مطالعات اجتماعی ایران، شماره 11: 174-152.
کرمی دهکردی، مهدی و کلانتری، خلیل. (1390). شناسایی مشکلات گردشگری روستایی استان چهار محال بختیاری با استفاده از تکنیک تئوری بنیانی. فصلنامه پژوهش های روستایی، شماره 3: 30-1.
گودرزی سروش، محمد مهدی. (1390). بررسی تاثیر گردشگری در توسعه روستایی(مورد مطالعاتی: روستای ورکانه همدان).هویت شهر، شماره هشتم، سال پنجم: 101-93.
محمدی یگانه، بهروز؛ رستمی، یسرا. (1388). گردشگری روستایی و نقش آن در توسعه پایدار اقتصادی (مطالعه موردی روستای اورامان تخت). مجموعه مقالات اولین همایش ملی توسعه پایدار روستایی، کرمانشاه دانشگاه رازی.
مدهوشی، مهرداد و ناصر پور، نادر. (1382). ارزیابی موانع توسعه صنعت گردشگری در استان لرستان. فصلنامه پژوهش های بازرگانی، شماره 28: 45-32.
مقصودی، طهماسب و لشگر آرا، فرهاد. (1383). توریسم، توسعه و روستا، ماهنامه جهاد، شماره 264: 34-23.
مهدوی، مسعود؛ قدیری، مجتبی؛ و قهرمانی، نسرین. (1387). اثرات گردشگری بر توسعه روستایی با نظر سنجی از روستاییان دره کن و سولقان. فصلنامه روستا و توسعه، شماره 11: 60-39.
موسی وند، جعفر؛ محمودی، سید مهدی؛ و چارغی، رامین. (1392). توسعه گردشگری روستایی در راستای توسعه پایدار (نمونه مورد مطالعه: روستای سورین شهرستان بانه). فصلنامه فضای گردشگری، سال دوم، شماره 8: 97-82.
هاشمی، سید مناف و حسین پور، سید علی. (1389). بازبینی و بررسی اثرات گردشگرپذیری مناطق روستایی در رویکرد فراتحلیل با تاکید بر زمینه های گسترش صنعت گردشگری. مدیریت شهری، شماره :224-207.
منابع لاتین
Andereck, K. L.(2002) "Environmental Consequences of Tourism: A Review of Recent Research ,Linking Tourism the Environmental and Sustainability", topical volume of complied papers from a spatial session of the annual meeting of the national recreation and park association.
Ap, J., & Crompton, J. L. (1993) "Residents' Strategies for Responding to Tourism Impacts", Journal of Travel Research, 32 (1): 47-50.
Bahrami, R.,& Noori, k. (2013). Analysis Of The Role Of Tourism And Its Impact On Rural Development (Case Study Of The Central Part Of Marivan ) . Technical Journal of Engineering and Applied Sciences, 3:12;1074-1080
Butter, R., Stephan, B., (2004), "Tourism and National Park", London., John Wiley & Sons Publisher. 289 pp.
Byrd, E., Bosley, H., Dronberger, M., (2009), "Comparisons of stakeholder perceptions of tourism impacts in rural eastern North Carolina", Tourism Management, 30 (4): 693-703.
Choi, H (2003) Measurement of Sustainable Development Progress for Managing Community Tourism, Texas: University of Texas,
Henning, S. (1996). Developing a Rural Tourism Marketing Strategy Based on Visitor Profiles, Louisiana Agriculture, Vol. 39, No. 1: 8-9;
Jurowski, C. (1996), Tourism Means More than Money to the Host Community, Parks and Recreation,Vol. 31, No. 9: 110-118;
Liu, J C., J. Sheldon and T.Var ,(1987) "Resident Perception of the Environmental Impacts", Annals of Tourism Research, 14 (1): 17-37.
Liu, J. C., & Var, T. (1986) "Resident Attitudes towards Tourism Impacts in Hawaii", Annals of Tourism Research, 13 (2): 193-214.
Mathieson, A., & Wall, G. (1982) Tourism: Economic, Physical and Social Impacts, London: Longman.
Mccoll, S. F., & Martin, S. R. (1994) Community Attachment and Attitudes toward Tourism Development, Journal of Travel Research, 32: 29-34.
One iua, A. N., & Predonua, A, M. (2013). Economic and Social Efficiency of Tourism. Procedia – Socialand Behavioral Sciences, 92 : 648 – 651.
Pizam, A. (1982) "Tourism and Crime: Is there a Relationship?", Journal of Travel Research, 20 (3): 7-10.
Sharpley, R., (2002), "Rural Tourism and the Challenged of Tourism Diversification: The Case of Cyprus", Tourism Management, 23: 233-344.
Soteiades, M. )2002(.Tourism and Environment in rurals. www: Fund. Acbe/ prelude.
Szabo, B.) 2005(. (( Rural tourism as alternative income source for rural areas along the hortobagy)), Center For International Research, World Development, Vol20, No 11.
Urtasuna, A., & Gutierrez, I. (2006).Tourism agglomeration and its impact on social welfare: An empirical approach to the Spanish case. Tourism Management, 27, 5: 901-912.
Weaver, G. (1986), Tourism Development: A Potential for Economic Growth, in New Dimensions in Rural Policy: Building Upon our Heritage, Subcommittee on Agriculture and Transportation of the Joint Economic Committee, U.S. Congress: 440- 444;
1 Sharpley, R
2 Byrd, E
3 Butter, R., Stephan, B
4 Andereck, K. L
5 Liu, J. C., & Var, T
6 Pizam, A
7 Choi, H
8 Mccoll, S. F., & Martin, S. R
9 Mathieson, A., & Wall, G
10 Ap, J., & Crompton, J. L
11 Natural resource
12 Attraction
13 Recreational tourism
14 Szabo, B
—————
————————————————————
—————
————————————————————
1