پروتکل اجتماع درمان مدار
اصول اساسی که در اجتماع درمان مدار مورد توجه قرار می گیرند.1
1- پرهیز از سوء مصرف مواد
2- پرهیز از رفتار جنسی با دیگران
3- پرهیز از خشونت
4- جدا شدن از زندگی روزمره
5- باور به لزوم یادگیری زندگی سالم
6- باور به تلاش برای تقویت مهربانی، صداقت، مسئولیت پذیری، نظم
7- باور به لزوم کمک گرفتن و کمک به دیگران
8- تغییر گام به گام
9- حرکت به جلو هر چند با مقادیر متفاوت
10- احترام به خود و دیگران
11- تغییر از طریق مشارکت، فعالیت، کنکاش در خود
12- تلاش از طریق برنامه های مختلف جهت تقویت معنویت
13- وجود قوانین و سلسله مراتب
پیوست ها
ماده یک: پرسنل مرکز اجتماع درمان مدار
چارت زیر مشخص کننده پرسنل و جایگاه آنها می باشد.
چارت سازمانی مرکز اجتماع درمان مدار
****
علائم ستاره، مشخص کننده یاوران و یا معتادان بهبود یافته (در مورد اپراتور و آشپز آموزشی لازم نیست) شاغل در مراکز اجتماع درمان مدار است.
تبصره 1 : با افزایش تدریجی ظرفیت پذیرش مراکز، تعداد یاوران تامین می شود.
تبصره 2: یاوران صرفاً با نظرتیم درمان به کار در امور مددکاری و پیگیری بیماران دخیل می شوند.با توجه به امکانات و شرایط هر مرکز می تواند با 3 مددکار به اضافه 6 یاور یا 6 مددکار را برای اجرای وظایف مددکاری به کار گیرد.
ماده 1- برنامه اجتماع درمان مدار
1-1-برنامه روزانه:
ساعت
برنامه
6
10/6-6
20/6-10/6
40/6-20/6
15/7-40/6
45/7-15/7
45/8-45/7
15/9-45/8
30/10-15/9
11-30/10
30/12-11
14-30/12
15-14
30/15-15
17-30/15
19-30/17
21-20
23-21
23
بیداری
امورشخصی
مراسم پرچم
ورزش – نرمش
استحمام
صبحانه
جلسات صبحگاهی
جلسه گروههای کاری
کار اجتماع (کار در خانه)
استراحت
گروههای شناخت رفتاردرمانی
ناهار و استراحت
کاراجتماع
ارزشیابی
کاردرمانی(2 جلسه در هفته)، آموزش (زبان – سوادآموزی- موسیقی)(2 جلسه در هفته) ، کار کارگاه مهارت سازی (2 جلسه در هفته) استراحت
(5 هفته اول درمان)3 جلسه در هفته ورزش، 3 جلسه در هفته
گروههای حمایتی- آموزشی، (بعد از هفته پنجم درمان) 2 جلسه در هفته ورزش، 2 جلسه در هفته گروههای حمایتی- آموزش، 2 جلسه در هفته گروه رویارویی
سمینار
شام
تفریح و بازی- جلسات خانگی- خواب
تبصره 1: در تهیه صبحانه هر روز یک نفر به نوبت از گروه آشپزخانه در مراسم ورزش شرکت نمی کند و صبحانه را تدارک می بیند.لازم است گروه آشپزخانه در زمانهای کار به آماده سازی سالن نهارخوری نیز بپردازند و از ساعت کلاسها برای انجام کارهای آشپزخانه استفاده ننمایند.
تبصره 2: منظور از جلسات خانگی، جلساتی است که به طور منظم در برنامه روزانه برگزار می شود.افراد شرکت کننده در آن صرفا مقیمان هستند و طول زمان آن مطابق برنامه خواهد بود.طرز نشستن آزاد و محل آن هر یک از خوابگاه به صورت گردشی است.
جلسه فاقد ساختار بوده و در عین قانونی و رسمی و ضابطه داربودن، روابط کلامی منعطف تر است.جلسه رهبر یا مسئول ندارد و اتفاقات آن می تواند درجلسات معمول مثل جلسه صبحگاهی یا گروههای رویارو و یا قسمتهای دیگر از برنامه روزانه که جهت طرح مسائل فردی و اجتماعی پیش بینی شده است مطرح شود.
موضوعات مطروح عبارتند از: مسائل مورد علاقه خانواده که به روند اداره کردن خانه مربوط است.بیان مسائل عاطفی و شناختی، بیان مسائل همدلانه منجر به رشد و عوامل آسیب رسان و مسائل مشابه.
در این جلسه افراد می توانند برای دیگران نیز صحبت کنند اما به شرطی که بی حرمتی به دیگران نباشد.ذکر تجارت قبلی با دقت فوق العاده مقدور است و بایستی بدآموزی نداشته باشد در این جلسه process observation فرایند مشاهده کاملا دقیق (شبیه جلسه صبحگاهی) نوشته شده و در اختیار تیم درمان قرار گیرد.
2-1- مراسم پرچم:
1-2-1- هر روز در ساعت 10/6-20/6 صبح، مراسم پرچم اجرا می شود.
2-2-1- لازم است پرچم جمهوری اسلامی ایران و پرچم اجتماع درمان مدار بر روی یک میله نصب شود.(به ترتیبی که بالاتر پرچم جمهوری اسلامی و پائین تر پرچم مرکز قرار گیرد) محل پرچم باید در معرض دید تمامی پرسنل و مقیمان در طی روز باشد، ارتفاع آن استاندارد بوده و محل آن طوری انتخاب گردد تا مانع رفت و آمد نگردد.
3-2-1- اندازه پرچم، مطابق اندازه استاندارد پرچمها خواهد بود.
4-2-1- شرکت تمامی مقیمان در مراسم پرچم ضروری است مگر در مواردی که دلیل موجه وجود دارد.(ارائه فرم عدم شرکت در برنامه خاص (فرم شماره 31) به سرپرست گروه انتظامات ضروری است).
5-2-1- مسئول اجرای این برنامه مدیر و گروه انتظامات است.
6-2-1- افراد دور پرچم و به حالت ایستاده و خبردار می ایستند.در مواردی که امکان ایستادن به دور پرچم وجود ندارد.ایستادن به حالت نیم دایره خواهد بود.(در فاصله 2 متری از پرچم)
7-2-1- برای اعلام شروع مراسم پرچم از سوت که توسط سرپرست گروه انتظامات نواخته می شود، استفاده می گردد.
8-2-1- زمان اجرای مراسم ده دقیقه است.
9-2-1- پس از مرتب شدن افراد به شکل دایره (توصیه می گردد دوایر متحدالمرکز با رنگ روی زمین رسم می گردد و افراد کنار خارجی خط بایستد) ابتدا سرود جمهوری اسلامی پخش می گردد.سپس همه با هم نیایش صبحگاهی را می خوانند.در این موقع یکی از افراد که ترجیحاً در پائین ترین رده است ابتدا نیایش را می خواند و بقیه تکرار می کند.لازم است متن نیایش به قسمتهای مشخص تقسیم گردد و خوانده شود.پس از پایان نیایش با سوت سرپرست گروه انتظامات همه کف می زنند.
3-1- برنامه های آموزشی : کلاسها و کارگاهها
1-3-1- انواع کلاسها
1-3-1-1- کلاسهای کاردرمانی:
این کلاسها بصورت 2 جلسه در هفته، هر هفته 5/1 ساعت با شرکت 30 نفر مقیم توسط کاردرمانگر تیم درمان به شکل گروهی یا کلاس انجام می شود و طبق برنامه های کاردرمانگر هر بار یکی از موضوعات مربوطه مورد بحث قرار گیرد (گروههای درمانی- سفالگری- آرام سازی- سایکودراما- نقاشی و ابراز احساسات و….)
2-1-3-1- کلاسهای آموزشی:
این کلاسها به صورت دو جلسه در هفته، هر جلسه 5/1 ساعت با شرکت 30 مقیم انجام می گیرد با توجه به امکانات مرکز این کلاسها می تواند آموزش صنعت، زبان، کامپیوتر و… باشد.آموزگار این کلاسها می تواند با مرکز قرارداد بسته یا از مقیمان یا یاوران دوطلب باشد.
3-1-3-1- کلاسهای مهارت سازی:
این کلاسها بصورت دو جلسه در هر هفته هر جلسه 5/1 ساعت توسط روانشناس یا مددکار یا یاور برگزار می شود.شکل اجرای کلاس بسته به شرایط مرکز و مبحث جلسه میتواند به شکل کارگاه (گروههای 5 تا8 نفره)، کلاس، بازی نقش انجام گیرد.در هر جلسه مهارتی شامل مهارتهای زیر مورد بحث قرار می گیرد: حل مسئله، تصمیم گیری، هدف یابی، برنامه ریزی، تفکر منطقی، تفکر خلاق، ابراز وجود، برقراری ارتباط، نه گفتن، گوش دادن، جلب رضایت طرفین، از خود گفتن، شوخی، کنترل غرایز، کنترل خشم، کنترل بحران، مهارتهای شغل یابی، مصاحبه برای اشتغال، پرکردن فرم، درخواست کار، تماس با کارفرما و….
4-1-3-1- آموزش خانواده مقیمان شامل:
– انواع و شکل مواد
– نشانه ها و علائم وابستگی به مواد و سوء مصرف آن
– عوارض مصرف مواد
– علایم محرومیت از مواد
– ویژگیهای روانی، رفتاری و فیزیولوژیکی شخصی بیمار در هنگام مصرف و محرومیت از مواد
– روشهای پیشگیری از عود
– تعارض نقشها در فرد وابسته به مواد
– دلایل بیمار بودن معتاد – نقش خانواده در بیماری زایی
– اهمیت مشارکت در درمان – نقش خانواده در درمان
– آموزش ارتباط معتاد پس از خروج از درمان (کنترل و نظارت و تشویق و درک بیمار)
2-3-1- لازم است تیم درمان با توجه به موضوعات آموزشی، برنامه آموزشی شش ماهه تهیه نماید.
3-3-1- لازم است تیم درمان مرکز، با توجه به شرایط مقیمان پیشنهاد تیم درمان واحدهای پذیرش و پیگیری معتادان خود معرف و گروه هماهنگی، آموزش های مورد نیاز هر مقیم را در برنامه شش ماهه آموزشی تعیین نموده و به مقیم ارائه نماید.
تبصره: بدیهی است تیم درمان مرکز می تواند در صورت صلاحدید برنامه آموزشی هر یک از مقیمان را تغییر دهد که البته لازم است به صورت مکتوب به اطلاع مقیم برسد.
4-3-1- مدرسین کلاسهای آموزشی می تواند از افراد ارشد مقیم یا متخصصین یا یاوران یا سایر معتادان ترک کرده باشند که براساس نوع کلاسها متفاوت خواهد بود.
5-3-1- لازم است برنامه شش ماهه آموزشی قبل از پذیرش بیمار به واحدهای خود معرف ارسال گردد.
6-3-1- تیم درمان واحدهای خود معرف باید نظر خود را در مورد آموزش های مورد نیاز مراجع برای مدت شش ماه آموزشی مشخص نماید و به تیم درمان مرکز ارائه نماید.
7-3-1- فرم گزارش کلاسها (فرم 20) و فرم گزارش جلسات آموزش خانواده (فرم23) باید توسط آموزش دهندگان پس از هر جلسه تکمیل گردد.
4-1- اوقات فراغت:
1-4-1- گنجاندن برنامه ها و مراسمی که ذکر می شود، در برنامه اوقات فراغت مرکز، بلامانع است.جشن نوروز، سیزده بدر، موسیقی و رقص های سنتی و محلی، جشن فارغ التحصیلی، جشن تولد، جشن ترخیص، اجرای نمایش های سنتی، شب شعر، مراسم شب یلدا، برگزاری اعیاد و مناسبتهای مذهبی و مراسم یاد بود برای درگذشت اقوام درجه اول و مقیمان یا مقیمان ترخیص شده که هنوز با مرکز طبق ضوابط در ارتباط هستند.نیایش، برنامه ها و مسابقات ورزشی، بازدیدهای خارج از مرکز از نقاط دیدنی شهر و طبیعت.
به زندگی معنا ببخشد.باعث تقویت گرایشهای معنوی می شود، جذابیت داشته باشد، روح آزادی را تقویت کند، برانگیزاننده باشد، روابط اجتماعی را تقویت کند، خودشناسی فرد را افزایش دهد، خود مختاری کنشی و اعتماد به نفس را بالا ببرد، باعث خلاقیت شود، در زمان و مکان مناسب اجرا شود، باعث آرامش فرد شود و زمینه مناسب برای رشد و ارتقاء مقیم ایجاد کند.
2-4-1- ورزشهای عمومی برای همه مقیمان الزامی است مگر در مواردی که مقیم به دلایل پزشکی و تایید مسئول کمیته درمان به علت بیماری از شرکت در آن معاف باشد.
تبصره: لازم است برنامه های نرمش یا ورزشهای عمومی برای مقیمان تازه وارد زمان بندی گردد و میزان آن به تدریج کامل گردد.
3-4-1- مراسم نیایش می تواند به شکل فردی و یا جمعی باشد.در نیایش های جمعی (به جز در مواردی که به اعتقادات مذهبی خاص وابسته است) بایستی همه مقیمان شرکت نمایند.
4-4-1- تیم درمان باید براساس برنامه ها و مراسم مجاز (بند 1-4-1 و تبصره1) و برنامه روزانه، برنامه اوقات فراغت مقیمان را تهیه نماید.
5-4-1- زمان اجرای برنامه های اوقات فراغت بایستی مطابق زمان این برنامه ها در برنامه روزانه باشد و در خارج از ساعت مقرر ممنوع می باشد.
6-4-1- هر روز یکی از افراد تیم درمان و مدیر موظف به بررسی و ارزیابی مراسم و بازی های ارائه شده می باشد.
7-4-1- در پایان هفته مسئول تیم درمان بایستی جمع بندی خود را در گزارشات مذکور برای مقیمان ارائه داده و به نکات مثبت و منفی آن اشاره نموده و برای ارتقاء آنها پیشنهاد بدهد.
تبصره: لازم است بررسی مراسم، بازی ها و اوقات فراغت در فرم شماره 14 ثبت گردد و برنامه ریزی جهت مشخص شدن نام فرد ارزیابی کننده و سمت وی انجام گیرد و در کنار سایر برنامه ها نصب گردد.
8-4-1- مسابقات ورزشی مجاز عبارتند از: بسکتبال، والیبال، شنا و پینک پنگ و فوتبال
9-4-1- لازم است در مسابقات ورزشی مربی ورزشی از فرم ارزیابی مسابقه (فرم شماره 15) برای ارزیابی هر تیم استفاده نماید و در پایان هفته در زمان ارائه جمع بندی مراسم و بازیها توسط سرپرست درمان به نکات مثبت و منفی مسابقات طی ارزیابی انجام شده اشاره گردد.
ماده 2- ضوابط مربوط به گروه های درمانی
1-2- ضوابط کلی
1-1-2- اجتماع درمان مدار ضمن اینکه خود یک گروه درمانی محسوب می شود شامل گروه جلسه صبحگاهی، گروه رویارو، گروه های آموزشی – حمایتی، سمینار و نشستهای عمومی است که به شرح هر کدام از آنها پرداخته خواهد شد.
2-1-2- نحوه حضور مقیمان در گروه های مختلف براساس مدت حضور و طرح درمانی آنها و ضوابط مربوط به گروه های درمانی تعیین میگردد.
6-1-2- اداره گروه های رویارویی اجتماع درمان مدار بر عهده درمانگران متخصص (روان پزشک، کارشناس ارشد و درکترای روان شناسی بالینی) است که نقش تسهیل کننده ابراز احساسات و افکار اعضاء گروه را بعهده دارند.
تبصره: در برخی از گروه ها که گرایش رفتاری حمایتی بیشتری دارند مانند گروه های آموزشی – حمایتی، مدیریت اجرای گروه بر عهده یاوران یا مقیمان گذاشته می شود ولی حضور درمانگران در برخی از این گروهها بعنوان یک الگوی درمانی الزامی است.
7-1-2- وظیفه اصلی نظارت بر فرآیند و ثبت آن و ارائه بازخورد (بجز جلساتی که در دستورالعمل مشخص گردیده مثل جلسات صبحگاهی) بعهده درمانگران است.
تبصره1: اطلاعات مربوط به فرد باید در پرونده مخصوص که دارای یک کد اختصاصی است (بدون ذکر نام و مشخصات بیمار) نگهداری شود.
تبصره 2: لازم است فرمهای شماره 17 الی 22 جهت ثبت گزارش جلسات توسط افرادی که مشخص شده اند تکمیل و در فایل جداگانه نگهداری شود تا در صورت لزوم، در اختیار تیم درمان و یا ارزیابان قرار گیرد.
8-1-2- اتاقهایی که جهت انجام گروه درمانی در نظر گرفته می شود باید دور از سر و صدا و دارای نور کافی باشد.
9-1-2- نحوه نشستن در گروهها باید ترجیحاً بشکل دایره و در صورت عدم امکان به شکل نیم دایره در دو ردیف باشد در مورد گروههای آموزشی در صورت عدم امکان نشستن در ردیفهای پشت سرهم مانعی ندارد.
تبصره1: لازم است برنامه 6 ماهه گروههای درمانی و آموزشی و سایر فعالیتهای مقیمان با توجه به برنامه روزانه و ضوابط مربوط به گروهها، توسط گروه درمان هر مرکز تهیه گردیده و در سالن اجتماعات در کتابخانه نصب گردد.
2-2- جلسات صبحگاهی
1-2-2- جلسات صبحگاهی جزء برنامه های روزانه است که کارکدر درمانی دارد.گرایش آن عمدتاً رفتاری و تا حدی شناختی، با تاکید بر اینجا و اکنون است و هدف آن تطابق فرد با زندگی روزانه، ابراز تمایلات مشترک، افزایش احساس مشترک جمعی و حل مسائل و مشکلات فردی باشد.
2-2-2- زمان تشکیل جلسات صبحگاهی هر روز صبح مطابق برنامه روزانه و به مدت یکساعت است.
3-2-2- شرکت کنندگان همه افراد مقیم هستند و یکی از سرپرستان گروههای کاری و یا مدیر هدایت جلسه را بعهده می گیرد.
4-2-2- موضوعات مطرح شده شامل: مسائل فردی، مسائل مربوط به اجتماع (خانه)، اخبار (هواشناسی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، ورزشی) ، پند، بازی، ارائه گزارش مشاهده گران و همچنین انتخاب افراد برای فعالیتهای فوق الذکر در روز بعد است، تصمیم گیری در مورد برنامه های سمینار نیز در جلسات صبحگاهی انجام می گیرد.
تبصره1: افراد اجرا کننده هر یک از قسمتها از روز قبل معلوم می شود.
3-2- گروهها
1-3-2- گروههای حمایتی- آموزشی
این گروهها در 5 هفته اول درمان به صورت 3 جلسه (یک روز در میان) و در 7 هفته دوم اقامت 2 جلسه در هفته به مدت 1 ساعت با شرکت 10 تا 30 مقیم (3 تا 9 گروه، بسته به کافی بودن جا و تعداد یاوران یا درمانگران) به صورت حمایتی- آموزشی، توسط یاور یا روانشناس برگزار می گردد.
هدف از آن ایجاد وابستگی و رابطه عاطفی و احساس امنیت بین اعضاء و همچنین آموزش سرفصل هایی است که مقیمان لازم است از آن مطلع باشند.
در طی این دوره از تمام ساختار ایگو و مکانیسم های دفاعی آن برای درمان اعتیاد در مقیم، استفاده می شود و هیچگونه متد درمانی که این ساختار را زیر سوال برده یا از قدرت حمایتی آن بکاهد، پرهیز می شود.در واقع ساختار این گروهها به شکلی مانند ساختار گروههای خود یاور (NA) می باشد.
برگزاری آن به این شکل است که یکی از مقیمان شروع به صحبت، شکایت یا درد و دل می کند.گروه برای همدردی، همدلی و حمایت توسط درمانگر تشویق می شود.پس از آن اطلاعاتی مربوط به موضوع صحبت مطرح شده، به گروه داده می شود.ممکن است این اطلاعات توسط یکی از مقیمان یا درمانگر یا یاور مطرح شود.
موضوعاتی که لازم است در طی این گروهها (جمعاً 36 جلسه در کل دوره اقامت= 3 ماه) آموزش داده شود شامل موارد زیر است که در هر جلسه می توان یکی از آنها را مطرح نمود.
الف: آموزش مفاهیم (TC) شامل:
– آموزش فلسفه اجتماع درمان مدار
– فرایند گروهی موجود در آن
– قوانین و مقررات (با هدف آموزش نظم)
– ساختار و راهبرد (هرم قدرت)
– برنامه روزانه (آموزش عملی نظم و برنامه ریزی)
ب: آموزش بهداشت شامل:
– بهداشت فردی (بهداشت پوست ومو، دهان و دندان، دستگاه گوارش، ادراری تناسلی، چشم، حرکتی، عضلانی)
– بهداشت محیط (سرویسهای بهداشتی، آشپزخانه، سالن غذاخوری، خوابگاه و داخل ساختمان، کوچه و محله و شهر)
– تغذیه (اهمیت تغذیه خوب، خوراک روزانه، نیازهای غذایی، بهداشت مواد غذایی)
ج: آموزش مسائل اختلالات مربوط به مواد شامل:
– علل، عوامل اجتماعی، روانشناختی، فرهنگی و معنوی اختلالات مربوط به مواد
– عوارض اختلالات مربوط به مواد (فردی شامل اختلالات جسمی و روانی- اجتماعی شامل اختلالات خانوادگی و کلی در جامعه)
– آموزش پیشگری از عود (عوامل تحریک کننده و محرکهای خطرزا، تعیین کننده های فردی و بین فردی)
– آموزش درمان (انواع و مراحل آن و هدف درمان)
تبصره: برای این گروهها درمانگران ملزمند فرم شماره 18 را تکمیل کنند.
2-3-2- گروههای رویارویی
این گروهها به صورت 2 جلسه 5/1 ساعته در هفته با شرکت 12-10 مقیم با شکل تعاملی توسط روانشناس دوره دیده تیم درمان، برگزار می شود.هدف از آن رویارویی با سیستم های دفاعی ایگو، رویارویی با عوارض برخی از مکانیسمهای دفاعی نوروتیک و نابالغ در زندگی مقیم در گذشته و حال و انتقال مسئولیت پیش آمدهای گذشته و آینده مقیم به دوش خود وی، می باشد.اداره این جلسات با استفاده از تکنیکهای رویارویی و تکیه بر اینجا و اکنون است.در صورتی که لازم بود از تحلیل نیز می توان استفاده کرد ولی به نظر می رسد بهتر است از درمان های بسیار عمیق با ایگوی رشد نیافته یا آسیب پذیر معتادان تا 6 ماه پس از شروع درمان پرهیز شود.این گروهها در سطح عمیق تری بیمار را نظاره کرده و برای شروع دوران ترخیص تدریجی تا حدی او را آماده می کنند (Confronatation)، بهتر است هر گروه با صحبت یک بیمار به صورت داوطلب آغاز شده و مفهوم صحبت او با چک شود.این رویارویی با توجه به ظاهر و گفتار بیمار، هر دو، صورت گیرد.پس از آن در مورد "تجربه مشابه" از سایر افراد گروه دخالت خواسته شود و موضوع مطرح شده را مجدداً به مقیم اولیه بازگردانده و در مورد اینکه حس همراه با این تجربه دیگر کجا حساس شده، از وی سواال شود.این احساس حتماً هم در گذشته دور و هم در گذشته اخیر و هم در گروه (اکنون) تجربه شده است که می توان آن را به بیمار نمایاند و آن را با مکانیسم دفاعی معیوب ربط داد.
تبصره: برای این گروهها درمانگران ملزمند فرم شماره 18 را تکمیل کنند.
3-3-2- گروهها با کلاس شناخت وسوسه
این گروهها بسته به شرایط مرکز از نظر وسعت محل و تعداد درمانگر به صورت 6 روز هفته با شرکت 10-30 نفر (3 کلاس تا 9 کلاس) از ساعت 11-30/12 توسط روانشناس، مددکار یا یکی از یاوران به شکل تسهیل کننده و نه رهبر برگزار می شود.شکل برگزاری گروهی است و افراد دور کلاس می نشینند.هر روزه:
1- یک نفر از افراد تازه وارد، حتی المقدور به شکل داوطلب، افکار خود را در حین وسوسه اخیرش برای مصرف مواد توضیح می دهد.افکاری که با کمی پیگیری می توان حس منتج از آن و افکار خودآیند را از آنها نتیجه گرفت.به این ترتیب مقیمان کم کم به عواطف و احساسات خودآگاهی پیدا می کنند.
2- یک مقیم در حال گذراندن مرحله درمان، به طور داوطلب فرم بررسی افکار همراه با وسوسه روزانه (فرم شماره 23) خود را در اختیار گروهها می گذراند تا در مورد آنها بحث شود.اکثراً هدف این مرحله پیدا کردن پاسخ منطفی به افکار خودآیند (شامل پرهیز از: 1- تعمیم دادن، 2- تفکر همه یا هیچ، 3- فیلتر ذهنی، 4- بی توجهی به امور مثبت، 5- نتیجه گیری شتابزده، 6- درشت نمایی، 7- استدلال احساسی، 8- بایدها، 9- سرزنش و شخصی سازی، 10- برچسب زدن) به شکل گروهی است و درمانگر در این مرحله ایجاد ذهنی فعال برای پرهیز از چرخه تکراری فرضیات و افکار خودآیند و احساسات حاصله است.
3- یک نفر از مقیمان که در مرحله مرخصی تدریجی است "بررسی افکار همراه با وسوسه روزانه" فرم شماره 23 خود را که روز مرخصی خود که به محیط واقعی زندگی بازگشته، مورد بررسی قرار خواهند داد.
4- گروه با تحریک درمانگر، شروع به تصحیح کردن افکار غیر منطقی و توصیه های رفتار می کند. توصیه های رفتاری می تواند شامل موارد زیر باشد:
حرف زدن در مدت وسوسه درمورد آن ، مشغمول کردن خود به کاری دیگر، تماس با دوستان ترک کرده و گروههای حامی، تصور موجی بودن وسوه که اوج می گیرد و فرو می نشیند.تمرین آرام سازی، تنفس عمیق، تغییر موقعیت و دور شدن از وضعیت قبلی، تصور عواقب منفی مصرف، تصور پیامدهای مثبت عدم مصرف، توقف فکر، تلقین به تاخیر انداختن پاسخ و…
تبصره: برای این کلاسها یا گروهها یاوران ملزمند فرم شماره 20 را تکمیل کنند.
5-2- هم آموزی (سمینار)
1-5-2- هم آموزی، بر گوش دهی، سخنرانی و رفتارهای مفهومی تاکید دارد و هدفش ایجاد تعادل بین تجارب شناختی و هیجانی مراجع است.
2-5-2- زمان تشکیل هم آموزی ها بعد از ظهرها هر روز (به غیر از روزهای پنجشنبه و جمعه) و به مدت یکساعت است.
3-5-2- هم آموزی ها با شرکت همه افراد مقیم تشکیل می گردد و اغلب هدایت آن بعهده مقیمان است ولی درمانگران و سخنرانان مدعو نیز می تواند هدایت جلسات را بعهده بگیرند.
4-5-2- موضوعات مطرح شده شامل مسائل اجتماعی، فرهنگی، تاریخی، سیاسی، معنوی و فلسفه زندگی است که اغلب توسط افراد مقیم بصورت سخنرانی ارائه می گردد.در پایان هر سمینار یک نوع بازی یا تفریح نیز به صورت داوطلبانه توسط افراد مقیم پیشنهاد و اجرا می گردد.
تبصرهک فرد ارائه دهنده موضوع سیمنار و نیز فرد یا افراد اجراکننده بازی یا تفریح روز قبل مشخص می گردد.
6-2- نشستهای عمومی
1-6-2- نشستهای عمومی برای بیان رفتارهای منفی و نگرشها و اتفاقات درون اجتماع درمان مدار تشکیل می گردد و هدف آن تشخیص مشکلات، افراد موثر در پیدا شدن مشکلات و تقویت رفتار و نگرش مثبت در جامعه است.
2-6-2- زمان نشستهای عمومی و همچنین مدت جلسه محدودیتی ندارد.
3-6-2- نشستهای عمومی بنا به ضرورت و یا پیشنهاد سرپرست گروهها و یا مدیر و یا رئیس مرکز و تایید گروه هماهنگی و همچنین تیم درمان و یا پیشنهاد تیم درمان (که نیازی به تایید گروه هماهنگی ندارد) تشکیل می گردد.
4-6-2- به جز مواردی که منع طبی وجود دارد و نیز افرادی که در Time out هستند.سایر مقیمان و درمانگران و مسئولین مرکز در نشستهای عمومی شرکت می کنند.
5-6-2- هدایت این گروه به عهده پرسنل مرکز بوده و توافق های لازم از قبل از شروع جلسه بین آنها در مورد نحوه اداره نشست و نتیجه آن بعمل می آید.
6-6-2- در زمان تشکیل این نشست، چنانچه موضوع تنبیه یک فرد جهت اخراج باشد، فرد در مقابل جمع می نشیند، گروه مسئولین در یک ردیف نیم دایره (حداقل 4 نفر که شامل 3 نفر از تیم درمان و مسئول مرکز و یا جانشین وی است) در مقابل وی می نشینند.سایر افراد نقش مشاهده گر را دارند.
تبصره 1: در مورد اخراج، فرد توبیخ شده اجازه صحبت کردن ندارد.
ماده 3- ضوابط مربوط به گروههای کاری
1-1- نمودار سلسله مراتبی با تعداد 30 نفر
***
ماده 4 – سیر درمان
1-4- مرحله جهت یابی
1-1-4- مقیم پس از پذیرش اولیه و تمایل به شرکت در برنامه های اجتماع درمان مدار وارد این مرحله می گردد.
2-1-4- در اولین روز پذیرش مقیم، لازم است طی جلسه کوتاهی در مورد جلسات آموزش خانواده برای خانوده و یا سایر افراد مهم توضیح داده شده و زمان و محل آن هماهنگ گردد.
3-1-4- مدت این مرحله دو هفته است.
4-1-4- یکی از اعضا با تجربه تر گروه انتظامات مسئول راهنمایی های اولیه به فرد تازه وارد می باشند که به عنوان راهنما از وی نام برده می شود.
5-1-4- در اولین روز اقامت فرد تازه وارد باید قبل از جلسات صبحگاهی مراجعه نمایند و توسط راهنما لوازم شخصی به وی تحویل داده شود و به اطاقش راهنمایی گردد.در اطاق تخت و کمد هر فرد باید از قبل مشخص گردد و بعد از انتخاب اسم مستعار، نام جدید بر روی آنها نوشته شود.
6-1-4- در اولین جلسه صبحگاهی، در زمان صحبت در مورد مسائل جمعی، راهنما فرد تازه وارد را به اعضای خانواده معرفی می کند.وی سپس خود را با نام مستعار معرفی کرده و کمی درباره خود صحبت می کند.(حداکثر 5 دقیقه)
7-1-4- در روز اول راهنما قسمتهای مختلف مرکز را به فرد تازه وارد معرفی می نماید.
8-1-4- راهنما در روز اول باید، دو دفتر 60 برگ، دو مداد، یک خودکار، یک پاک کن، یک مداد تراش، و فرم شماره 9 (مربوط به شرح دوران زندگی) را در یک پوشه را به مراجع تحویل دهد.
9-1-4- راهنما باید دفترچه شرح وظایف پرسنل و گروههای کاری را در اختیار مراجع قرار دهد.
10-1-4- در پایان اولین روز مقیم تازه وارد به سرپرست گروه نظافت معرفی و در پائین ترین رده این گروه قرار می گیرد و از روز دوم شروع به انجام وظیفه زیر نظر سرپرست گروه نظافت می نماید.
11-1-4- نحوه ارتقاء مقیم در گروههای کاری طبق قوانین ارتقاء انجام می گیرد.
12-1-4- در مرحله جهت یابی مقیم باید در جلسات صبحگاهی و گروههای آموزشی – حمایتی شرکت نماید.
13-1-4- در هفته اول جهت یابی، مقیم باید فرم مربوط به اتوبیوگرافی خود را تکمیل و آنرا تحویل مسئول کمیته درمان بدهد.
14-1-4- در هفته اول جهت یابی مقیم نمی تواند با خانواده ملاقات حضوری داشته باشد و نیز امکان تلفن زدن برای وی وجود ندارد.(مگر در مواردی که در دستورالعمل پیش بینی شده است)
15-1-4- در این مرحله باید فرم شرح حال دوران زندگی (فرم شماره 9) توسط مقیم پر شود.
16-1-4- در مرحله جهت یابی مقیم باید به کمک درمانگران پیش طرح درمانی خود را تهیه نماید.
17-1-4- پیش طرح مقیم در کمیته درمان بررسی شده و تغییرات لازم در آن داده می شود.
18-1-4- تیم درمان با توجه به ارزیابی های اولیه و طرح درمانی تکمیل شده و نیز مشاهدات بدست آمده در طی دو هفته جهت یابی در مورد پذیرش و یا عدم پذیرش نهائی مقیم تصمیم گیری می کنند و فرم نظریه درمان در مورد پذیرش نهایی (فرم شماره 8) بدین منظور تکمیل می گردد.
19-1-4- آموزشهای لازم در این مورد طبق برنامه آموزشی اجرا می گردد.
تبصره 1: چنانچه تیم درمان در مورد مناسب بودن مراجع برای ادامه درمان به اطمینان نرسیده باشد یم توان با ذکر دلیل در فرم شماره 8 حداکثر یک هفته دیگر دوره جهت یابی را ادامه دهد.(مجموعا سه هفته)
تبصره 2: طرح های درمانی مقیم در هر مرحله در صورت موافقت یا عدم موافقت باید در پرونده بیمار بایگانی گردد.
20-1-4- مقیم در این مرحله موظف به اجرای کامل قوانین براساس دستورالعمل است.
2-4- مرحله درمان
1-2-4- مقیم در این مرحله موظف به اجرای کامل قوانین مرکز است.
2-2-4- مدت این مرحله ده هفته است.
3-2-4- نحوه ارتقاء مقیم در گروههای کاری طبق قوانین ارتقاء خواهد بود.
4-2-4- تمرکز عمده در این مرحله برروی مسائلی مانند خودیاری، مشکلات رفتاری، عاطفی، شناختی، خانوادگی، تربیتی، حرفه ای و سوء مصرف مواد است.
5-2-4- در مرحله درمان آموزشهای لازم مطابق با برنامه آموزشی اجرا می گردد.
6-2-4- در مرحله درمان مقیم در جلسات صبحگاهی، آموزشی – حمایتی، هم آموزی (سمینار)، گروههای کاری، گروههای شناخت رفتار درمانی و رویارویی، کلاس های آموزشی و کاردرمانی و شناخت وسوسه، نشستهای عمومی شرکت می نماید.
7-2-4- در این مرحله مقیم موظف است با کمک سرپرست گروه کاری و درمانگران جهت اجرای طرح درمانی خود همکاری نماید.
8-2-4- مقیم در مرحله درمان موظف به انجام فعالیتهای روزانه بطور کامل می باشد.
9-2-4- در این مرحله مقیم می تواند با اجازه و نظارت مددکار هفته ای یکبار با خانواده تماس تلفنی داشته باشد توجه به قوانین مربوط به تماس تلفنی ضروری است.
10-2-4- ملاقات با خانواده درجه یک و نامه نگاری با آنها با نظارت مددکار اجتماعی مرکز مانعی ندارد.مدت آن هفته ای یکبار و هر بار به مدت 30 دقیقه است.
تبصره: در صورتی که مقیم بی خانمان باشد.فردی را که بعنوان وابسته معرفی کرده، قادر به ملاقات حضوری و تماس تلفنی با وی می باشد.
11-2-4- شرکت در تفریحات و بازیها و رفتن به گردشهای دسته جمعی طبق قوانین خروج از محل امکان پذیر است.
12-2-4- در این مرحله مقیم می تواند به دلخواه خود و با توجه به ضوابط، اتاق خود را تزیین نماید.
3-4- مرحله ترخیص تدریجی
1-3-4- مقیمان پس از طی دوره 12 هفته ای پس از پذیرش اولیه و 10 هفته پس از پذیرش نهایی وارد مرحله ترخیص تدریجی می گردد.
2-3-4- ترخیص تدریجی به ترتیبی صورت می گیرد که مجموعاً در طی 6 هفته انجام می شود.دو هفته اول را اصطلاحاً مرحله آمادگی برای ترخیص و یک ماه بعدی ترخیص تدریجی یا ورود مجدد گفته می شود.
3-3-4- مقیم در طی دوره آمادگی برای ترخیص و ترخیص تدریجی به نحو زیر به مرخصی می رود.
هفته اول: ظهر پنجشنبه تا صبح شنبه
هفته دوم: ظهر چهارشنبه تا صبح شنبه
هفته سوم: ظهر سه شنبه تا صبح شنبه
هفته چهارم: ظهر دوشنبه تا صبح شنبه
هفته پنجم: ظهر یکشنبه تا صبح شنبه
هفته ششم: ظهر شنبه تا صبح شنبه
4-3-4- افراد در طی این دوره می توانند در زمانهای شخصی به شرطی که دخالتی در برنامه های مرکز و درمان خود و دیگران نداشته باشد از تلفن استفاده کنند.(تشخیص به عهده سرپرست گروه و مدیر و کمک مددکار یا مددکار بر حسب رتبه فرد است)
5-3-4- مقیم در مرحله آمادگی برای ترخیص یک سمینار مبسوط برای مقیمان ارائه می کند که موضوع و طول مدت آن با مددکار تیم درمان طرح ریزی می شود.
6-3-4- مقیم در دفترچه ای که در اختیار او قرار می گیرد به طرح ریزی و زمان بندی فعالیتهای خود در طول مدتی که بیرون از مرکز به سر می برد می پردازد و آن را به اطلاع مددکار می رساند.در دفترچه ای نام مقیم، زمان شروع دوره جهت یابی، پذیرش نهایی، مرحله آمادگی برای ترخیص و ترخیص ثبت می شود.
تبصره: در دفترچه فوق موارد زیر نوشته می شود:
الف- کار و برنامه فرد برای اشتغال و پیشرفت در آن
ب- نحوه همکاری با NA و پیشرفت در آن
پ- نحوه همکاری با سایر سیستمهای اجتماعی، تربیتی و حمایتی و پیشرفت در آن
ت- طرح بودجه بندی و نحوه پیروی از آن (شامل نحوه کسب درآمد نیز می شود) و پیشرفت در آن
ت- این مورد با هماهنگی و مشورت با تیم درمان تنظیم می شود.
7-3-4- مقیم موظف است برای تمام جلسات ضروری در مرکز یا ملاقاتهایی که توسط مدیر ترتیب داده می شود در دسترس باشد.
8-3-4- مقیم موظف است در هنگام ترخیص نهایی مقیم جلسه ای ترتیب دهد و با دلایل مشخص در مورد وی، چگونگی کمک دیگران، مشارکت، همکاری و نوع دوستی آنها را در این تجربه مثبت به اطلاع همگان برساند.
9-3-4- فرد در مراحل ترخیص باید به انتخاب خود و موافقت مدیر حداقل در هر ماه یکبار به عنوان مدیر در آخر هفته انجام وظیفه نماید.(مجموعا سه بار در طور دوره ترخیص).بدیهی است در آن روز مرخصی وی حذف خواهد شد.
10-3-4- مقیم موظف است در این مرحله یک پیش طرح درمانی نیز برای خویش تهیه و به گروه درمان ارائه کند.
11-3-4- مددکار گروه درمان باید در طی جلسات مشکلات فرد در مورد دوران ترخیص در داخل و یا خارج مرکز را بررسی کند و به مراجع در حل آنها کمک نماید.بنا بر تشخیص مددکار ممکن است اقدامات خاص دیگری، لازم باشد.
12-3-4- بعد از شروع مرحله ترخیص، حداکثر در هر هفته یک جلسه براساس نظر تیم درمان، به شیوه گروهی یا ایفای نقش و با حضور دو نفر از اعضای تیم درمان، یک نفر از اعضای گروه هماهنگی و 4 نفر از افراد با تجربه برای بررسی پرونده مقیم و مسائل وی در طی زمان ترخیص برگزار می شود.زمان این جلسات 2 ساعت است.
13-3-4- در اولین روز از مرحله آمادگی برای ترخیص جلسه ای برای گروه خانواده و یا افراد موثر مقیم تشکیل می شود که در آن مددکار وظایف خانواده، فرد ترخیص شده و همچنین وظایف مرکز را برای خانواده تشریح می کند.در طی این جلسه دفترچه ای در اختیار خانواده قرار می گیرد و از خانواده خواسته می شود که در آن در مورد رفتار، وضعیت روابط، اشتغال، وضعیت خلقی، رابطه خود بافرد، انتظارات خود از مرکز و نیز از فرد و موارد مشکوک به سوء مصرف مواد توسط فرد را ذکر کنند و به مددکار تحویل داده، پس از آن تحویل بگیرد.
14-3-4- تیم درمان، موظف است توسط مددکار، راهکارهای موارد ذکر شده در مورد بند 13-3-4 و سایر مواردی که خود به آنها رسیده اند برای جهت دهی یا شکل دهی نگرانیهای خانواده (و یا سایر افراد موثر) و همچنین بهبود روند درمان به خانواده یا افراد موثر مقیم ارائه دهد.
15-3-4- مقیم پس از هر بازگشت از مرخصی از نظر مواد قابل سوء مصرف آزمایش خواهد شد.
14-3-4- درهنگا ترخیص نهایی فرم شماره 25 پر می شود.
14-3-4- آشنایی مقیم با گروه NA و یا سایرگروههای خودیاری به عهده یاور یا مددکار مرکز است.
تبصره: در تمام مراحل ترخیص هر بار رفتن مقیم به مرخصی، لازم است وی فرم شماره 28 را تکمیل و به نگهبان مرکز تحویل دهد.
4-4- دستور العمل نحوه پیگیری
1-4-4- پس از پایان مراحل فوق مقیم از مرکز ترخیص دائم شده و مرحله پیگیری آغاز می شود.به این ترتیب کسانی پیگیری می شوندکه طول دوره های قبلی را با موفقیت سپری کرده باشند.
تبصره: در مورد پیگیری برای ارزیابی درمان و فرآیند درمان مطابق دستورالعمل ارزیابی عمل خواهد شد.
2-4-4- پیگیری توسط مددکار تیم درمان انجام می شود.
3-4-4- می توان از یاوران با توافق تیم درمان در مرحله پیگیری استفاده نمود.
4-4-4- مددکار مسئول پیگیری هر فرد باید ثابت باشد و در صورت تغییر مددکار (نظیر موارد انتقال)، فرد جایگزین باید به شخصی که پیگیری می شود معرفی گردد.
5-4-4- طول دوره پیگیری 6 ماه پس از پایان مرحله ترخیص خواهد بود.
6-4-4- پیگیری در سه ماه اول، هر دو هفته یکبار به صورت ملاقات حضوری (توسط مددکار) و هر هفته یکبار، تلفنی (در مواردی که تلفن قابل دسترس وجود داشته باشد) انجام می گیرد، در صورت نداشتن تلفن، در زمان ملاقات حضوری، با فرد قرار گذاشته می شود که وی تلفن بزند در سه ماهه دوم پیگیری، ملاقات حضوری ماهیانه انجام می شود و تماس تلفنی هر هفته صورت می گیرد.
تبصره 1: با نظر مددکار می توان فاصله پیگیری را کاهش داد.البته بایستی دلایل کافی در پرونده وجود داشته باشد اما افزودن بر فاصله تعیین شده در قاعده فوق مجاز نیست.
تبصره 2: چنانچه فرد در پیگیری یک ماهه بدون دلیل قانع کننده ای قابل دسترس نباشد پیگیری قطع می گردد اما مددکار موظف است علت عدم امکان دسترسی به فرد را در پرونده فرد بنویسد.
7-4-4- یکی از اعضای تیم درمان همه روزه در ساعت کاری باید آمادگی پاسخگویی تلفنی به مسائل و مشکلات افراد در مرحله ترخیص و پیگیری را داشته باشد.شماره تلفن مذکور به فرد و خانواده وی به طور مکتوب در زمان شروع دوره ترخیص داده می شود.
8-4-4- فرد ترخیص شده می تواند در صورت احساس نیاز با هماهنگی تیم درمان به مرکز مراجعه کرده و پس از انجام تست از نظر مواد قابل سوء مصرف و منفی بودن آن در جلسات، جلسه صبحگاهی، ورزش، کلاسها، سمینار و گروه شرکت کند.
9-4-4- مسئول مرکز موظف است لیستی از افراد ترخیص شده در فایلهای محرمانه داشته باشد و در مراسم خاص مطابق نظر تیم درمان از آنها دعوت کند تا در مرکز حاضر شوند.
10-4-4- هر 6 ماه یک جلسه عمومی برگزار می شود و افراد ترخیص شده در 6 ماه گذشته دعوت می شوند.در آن جلسه این افراد تجارب خود را بصورت مکتوب تکثیر کرده و با نام مستعار در اختیار دیگران قرار می دهند.
تبصره: بهتر است این جلسات عمومی در هفته اول مهر و هفته اخر اسفند برگزار گردد.
11-4-4- لازم است مددکار و یا یاور، در پیگیریهای حضوری با خانواده و یا سایر افراد موثر ملاقات کنند و نظر آنها در مورد وضعیت فرد یادداشت نمایند و به سوالات آنها پاسخ دهد.
12-4-4- ماهیانه جلسه مشترکی از اعضای خانواده و یا افراد موثر در مرکز تشکیل گردد (برای افرادی که در مرحله ترخیص و پیگیری هستند) طول این جلسه نصف روز (4 ساعت) با یک پذیرای با چای و شیرینی و با حضور اعضای تیم درمان، و مسئول مرکز خواهد بود (روز پیشنهادی پنجشنبه صبح پس از جلسه صبحگاهی است). در طی این جلسه مسائل و مشکلات موجود در کارگروهی مورد بحث و تبادل نظر قرار می گیرد.
13-4-4- مددکار در پیگیریهای حضوری مطابق فرم شماره 24 وضعیت بیمار را از جنبه های مختلف ثبت نموده و در هر قسمت نظر خود را درباره راه حلهای مسائل و مشکلات فرد می نویسد.
5-4- مشاوره
1-5-4- هرگاه با نظر یکی از افراد تیم درمان، یکی از مقیمان نیاز به اقدامی درمانی به صورت مستقل از دیگران داشته باشد، به ترتیبی که حضور دیگر اعضای اجتماع یا محل روند درمانی باشد و یا بیهوده تلقی گردد.طی فرم شماره 34 (فرم تقاضای مشاوره) از تیم درمان تقاضای انجام مشاوره برای فرد مقیم می نماید.
2-5-4- اعضای گروه درمان موظفند هر روز به این فرمها رسیدگی کرده دلیل موافقت یا مخالفت خود را ذکر نمایند و در صورت مخالفت راهکار درمانی ارائه دهند.
تبصره: ممکن است بیش از یک نفر در زمان واحد نیاز به خدمات مشاوره ای مشابه داشته باشند که در صورت صلاحدید در جلسه (یا جلسات) مشترک، درمان آنها خواهد شد.
3-5-4- در صورتیکه با تایید تیم درمان لازم باشد با فردی خارج از مرکز مشاوره گردد.لازم است رئیس مرکز ترتیب انجام آنرا فراهم نماید.
4-5-4- تیم درمان با توجه به شرایط موجود در مرکز، مشاوره را فقط در موارد اضطرار تایید خواهد نمود.
تبصره1: از آنجا که مهمترین موضوع، درمان مقیمان است، عدم تایید تقاضاهای مشاوره نباید به درمان ایشان صدمه ای بزند.
تبصره2: ناظر طرح موظف است موارد مشاوره را در گزارش خود وارد نماید و هزینه هر مورد را ذکر کند.
5-5-4- برای هر مشاوره توسط مشاور، فرم شماره 35 (فرم انجام مشاوره) تکمیل می گردد که در پرونده بیمار قرار داده می شود.
6-5-4- در مورد هر مشاوره در پرونده بیمار در قسمت سیر درمان درخواست مشاوره، و نتیجه آن ذکر می گردد.
7-5-4- شرکت اعضای تیم درمان در مشاوره با نظر مقیمان خواهد بود.اما باید به اطلاع مقیم رسانده شود که نتایج مشاوره به آگاهی افراد تیم درمان خواهد رسید.
6-4- مشورت
1-6-4- انجام مشورت جهت ارتقاء عملکرد و کمک گرفتن در بازبینی اقدامات مانعی ندارد.
2-6-4- هر یک از اعضای تیم درمان، ریاست مرکز، ناظر طرح معاون پیشگیری استان و کارشناسان ستادی می توانند افراد ذیصلاح را مورد مشورت قرار دهند.
3-6-4- برای هر مورد مشورت فرم مشورت (فرم شماره 36) تکمیل و نزد ناظر طرح نگهداری شود.
تبصره: در موارد مشورت با افرادی خارج از استان یک نسخه از فرم مشورت (فرم شماره 36) نزد کارشناس ستادی طرح در دفتر پیشگیری و امور اعتیاد (معاونت امور فرهنگی و پیشگیری سازمان بهزیستی کشور) و نسخه دیگر در مرکز اجتماع درمان مدار استان نگهداری می شود.
7-4- گواهی پایان دوره
1-7-4- زمان دادن گواهی پایان دوره یکسال پس از ترخیص است.
2-7-4- گواهی پایان دوره طبق فرم شماره 27 تکمیل و به مقیم داده خواهد شد.
8-4- گواهی یاور
1-8-4- گواهی یاور به فردی که دوره آموزشی فشرده مربوطه را گذرانده باشد و 4 ماه در مرکز تحت نظارت تیم درمان، کارآموزی کرده باشد و در آزمون مربوط موفق شده باشد، اعطا می گردد.
ماده 5: قوانین داخلی
1-5- قوانین مربوط به مصرف مواد
1-1-5- مصرف هر گونه دارو ممنوع است مگر با تجویز روانپزشک مرکز یا پزشک درمانگاه و یا بیمارستان طرف قرار داد مرکز
2-1-5- داروی تجویز شده باید تحت نظارت سرپرست گروه کاری یا مسئول رده بالاتر مصرف گردد.
3-1-5- مصرف هر گونه ماده قابل سوء مصرف ممنوع است.
4-1-5- در صورت مصرف هر گونه ماده قابل سوء مصرف (جز در موارد تجویز شده از طرف پزشک و تایید روانپزشک مرکز) شدیدترین مجازات (تبعید) بعد از طرح در جلسه عمومی اعمال میگردد.فرم تبعید (فرم شماره 41) تکمیل شده و در پرونده مقیم تبعید شده درج می شود.
تبصره: لازم است بعد از تبعید فرد، ارتباط مرکز با وی از طریق سیستم مددکاری حفظ گردد و شیوه ادامه درمان نیز برای وی تعیین گردد.
2-5- قوانین مربوط به نحوه برخورد با دیگران
1-2-5- لازم است همه افراد اعم از اداره کنندگان مرکز تیم درمان، یاوران، مدیریت، گروه هماهنگی و مقیمان مطابق حقوق انسانی با یکدیگر برخورد نمایند.به گونه ای که هتک حرمت دیگران نشود و به آزادی آنها در قالب قواعد مرکز لطمه ای وارد نشود.
2-2-5- هر گونه توهین یا استفاده از کلمات متضمن آن (بصورت کتبی یا شفاهی) توسط اداره کنندگان مرکز، تیم درمان، یاوران، مدیریت و گروه هماهنگی و مقیمان ممنوع است.
3-2-5- هر گونه رفتار متضمن خشونت ممنوع است و با فرد مرتکب مطابق قواعد جدول تنبیه، عمل خواهد شد، چنانچه خشونت منجر به ضرب و جرح (حتی به خود مراجع- خودزنی) شده باشد (مطابق گزارش گروه انتطامات و تایید مسئول تیم درمان) و نیز هر گونه رفتار جنسی با دیگران منجر به تبعید بعد از طرح در جلسه عمومی خواهد شد.همچنین باید فرم 41 تکمیل شده در پرونده مقیم درج گردد.
4-2-5- افراد در اجتماع می تواند مطابق قواعد تعیین شده در مواقع مشخص و به طرق معلوم اظهار نظر کرده و از نظر خود دفاع نمایند.
5-2-5- ایجاد اجبار از طریق تهدید، کلاه برداری، تبانی و سایر روشهای ضدارزش مشابه (که در فرهنگ نادرست تلقی می شود) و نیز روشهای غیرمنطقی برای وادار کردن افراد دیگر به کارهای مورد نظر هر فرد در هر رتبه ای، ممنوع است.
6-2-5- هیچ فردی به دلیل انتقاد و اظهار نظر در موارد تعیین شده توبیخ و بازخواست نمی شود.
7-2-5- فریاد زدن جز در موارد شادی و در موارد معین (درمانی، تفریحی، خطر) ممنوع است.
8-2-5- دروغ گفتن به دیگران به هر دلیل ممنوع است.
9-2-5- ایجاد گروه بندی و تجمع، خارج از ساختار اجتماع ممنوع است.
10-2-5- افراد اجتماع به جز در مواقع خاص (نظیر "تنها نمودن" و یا زمان نیایش شخصی) لازم است با افراد دیگر اجتماع باشد و هرگونه رفتار انزواگرایانه ممنوع است.
11-2-5- بر روی بورد نصب شده در سالن اجماعات، افراد می توانند مشکلات بین خود و دیگر افراد را بنویسند اما فقط موقعی اجازه نوشتن نام وی را دارند که قصد تشکر داشته باشند.در این نوشته هیچ گونه توهین و بی ادبی جایز نیست.
12-2-5- در صندوق ابراز نظرات و احساسات که در سالن وجود دارد می توان برای نوشتن مشکلاتی که بین فرد و افراد دیگر وجود دارد با اشاره به نام آنها استفاده کرد.محتویات این صندوق هر روز در گروه هماهنگی بررسی می گردد.
13-2-5- چنانچه مشکلی در رفتار مدیر و سرپرستان و یا سایر مسئولین وجود داشته باشد.هر یک از افراد می توانند آن را در جلسه صبحگاهی مطرح کنند و یا نظر خود را نوشته و در صندوق ابراز نظرات و احساسات بیاندازند تا در گروه هماهنگی با حضور رئیس مورد بررسی قرار گیرد.
14-2-5- تمامی افراد موظف به رعایت اصل رازداری هستند و نباید اطلاعات مطرح شده توسط افراد مقیم را به بیرون از اجتماع انتقال دهند.
15-2-5- رعایت سلسله مراتب ارشدیت یعنی اجرای دستورات افراد با درجه بالاتر در قالب ضوابط و تنها مطابق دستورالعمل الزامی است.
3-5- قوانین مرتبط با نظم
1-3-5- افراد مقیم لازم است در تمام جلسات مطابق دستورالعمل، در ساعتهای تعیین شده شرکت کنند.
2-3-5- لازم است افراد زمان دقیق ورود به جلسه و خروج از آن را رعایت کنند.
3-3-5- افراد بایستی قواعد مربوط به شکرت در جلسات را که برای هر یک از آنها تعریف شده است رعایت کنند.
تبصره 1: در صورتی که مقیم با دلایل کافی نتوانست در برنامه ای شرکت نماید با تایید سرپرست تیم درمان و پرکردن فرم عدم شرکت در برنامه خاص (فرم شماره 31) عدم حضوری وی بلامانع است.
تبصره 2: چنانچه مقیم در زمان اقامت به علت ابتلا به بیماری نیاز به معالجه به مدت 15 روز داشته باشد ترخیص خواهد گردید.پذیرش مجدد وی پس از بهبودی با تایید پزشک معالج مبنی بر درمان بیماری امکان پذیر خواهد بود.بدیهی است مراحل پذیرش در مرکز اجتماع درمان مدار باید مجدداً طی گردد و ادامه روند درمانی، از ابتدای فازی که در آن ترخیص شده است شروع شود.
4-3-5- حضور افراد در تمامی ساعات شبانه روز الزامی است.مگر در مراحل ترخیص که طبق دستورالعمل انجام می گیرد.
5-3-5- احترام به حقوق دیگران برای تمامی افراد الزامی است.(منظور آن است که انجام رفتاری که موجب ایجاد ناراحتی و سلب آزادی و آسایش دیگر افراد شود ممنوع است.نظیر عدم رعایت نوبت در مواردی که نیاز به آن هست، استفاده زیاد از امکانات به طوری که این امکان از دیگران سلب شود…)
6-3-5- افراد موظف هستند که به محل استفاده از امکانات و انجام وظایف مقید باشند (ورزشی، رفاهی، کتابخانه و سایر مکانها)
4-5- قوانین مربوط به نظافت
1-4-5- افراد لازم است به طور روزانه استحمام کنند.
2-4-5- لازم است افراد ظاهر آراسته، لباس مرتب اطو کردن، کفش واکس زده، موی شانه کرده، بوی مطبوع، دندان مسواک زده و ناخت کوتاه و تمیز داشته باشند.
3-4-5- در محیط خصوصی افراد باید شرایط نظافت را رعایت کنند، منظور مرتب بودن تخت و کمد، و سایر وسائل شخصی و اتاق فرد و تمیز بودن آنها است.شکل مرتب کردن اتاقها، تختها، کمدها و بقیه وسایل شخصی برای همه افراد مشابه هستند.
4-4-5- افراد فقط بایستی در محلهای تعیین شده زباله بریزند.
5-4-5- افراد باید نظافت محیطهای عمومی نظیر سرویسهای بهداشتی و غذاخوری را در هنگام استفاده و پس از آن رعایت کنند.
5-5- قانون استعمال سیگار
1-5-5- کشیدن سیگار فقط در ساعت خاصی مجاز است.مثلا بعد از صبحانه – بعد از پذیرایی صبح در ساعت 11:30 – بعد از ناهار- بعد از کار اجتماع در ساعت 2:45- بعد از پذیرایی بعدازظهر در ساعت 5-4 – بعد از جلسه خانگی – بعد از شام در ساعت 9-8
2-5-5- خرید و فروش سیگار توسط مقیمان ممنوع است.
تبصره: لازم است کارپرداز مرکز با تنخواهی که در اختیار دارد یک نوع سیگار تهیه و به انبار مرکز تحویل بدهد.مقیمان 7 سیگار سهمیه روزانه خود را در ساعت 10 صبح از مسئول انتظامات تحویل می گیرند.پول این سیگارها قبل توسط گروه انتظامات از مقیمان گرفته شده و فرم شماره 39 تکمیل شده است.
6-5- قوانین مربوط به ملاقات
1-6-5- اولین ملاقات بعد از دوره آشنایی خواهد شد.
2-6-5- فقط بستگان درجه یک بیمار حق ملاقات در مرکز را دارند.
تبصره: قبل از ملاقات، ملاقات کننده ها توسط تیم درمان یا یاور آموزش می بینند تا اطلاعات منفی به بیمار ندهند.
تبصره 2: سایر افراد مهم (Significant) مطابق نظر مددکار نیز می تواند به طور محدود ملاقات داشته باشند.
3-6-5- در زمان ملاقات، گرفتن هر نوع هدیه، خوراکی یا اشیاء دیگر به جز عکس و کتاب با تایید تیم درمان ممنوع است.
4-6-5- مدت زمان ملاقات حداکثر 30 دقیقه است.
5-6-5- نحوه انجام ملاقات در مرکز براساس ارتقاء فرد و مرحله سیر درمان وی تغییر می یابد.(مثلا ملاقات حضوری بدون نظارت)
6-6-5- برای ملاقات باید فرم ملاقات (فرم شماره 18) طبق دستورالعمل تکمیل وبه نگهبان ارائه گردد.
7-6-5- ملاقات در مواقع خاص یا اورژانس با تایید سرپرست گروه کاری، مدیر، یاور و سرپرست تیم درمان امکان پذیر است.
تبصره: بین یک تا سه روز پس از ملاقات از تعدادی از مقیمان بصورت تصادفی آزمایش از نظر وجود مواد قابل سوء مصرف به عمل می آید.
7-5- قوانین مربوط به تماس تلفنی
1-7-5- تماس تلفنی با خانواده بعد از مرحله جهت یابی امکان پذیر است
2-7-5- تمس تلفنی در مرحله درمان اولیه هفته ای یک روز و با نظارت انجام می گیرد.
3-7-5- بعد از مرحله درمان اولیه تماس تلفنی بدون نظارت انجام می گیرد.
4-7-5- مدت زمان مکالمه تلفنی حداکثر 15 دقیقه و میزان آن در هفته مطابق با دستورالعمل سیر درمان است.
5-7-5- زمان پاسخگویی به تلفنهایی که از بیرون می شود یا مکالمه تلفنی از مرکز در ساعت استراحت و تا 11 شب خواهد بود و در زمانهای دیگر ممنوع است.
تبصره: تلفن در ساعات غیرمجاز باید توسط تلفنچی مرکز یادداشت و به سرپرست گروهها اطلاع داده شود.
6-7-5- تلفنهای ضروری (مواردی که مرتبط با سلامت افراد و یا مسائل قانونی است) با نظر مدیر و سرپرست گروه کاری امکان پذیر خواهد بود.
تبصره: جهت تماس تلفنی باید فرم تقاضای ارتباط تلفنی (فرم شماره 33) تکمیل و به تلفنچی مرکز تحویل داده شود.
8-5- قوانین مربوط به خروج از محل
1-8-5- خروج از مرکز جهت ملاقات با خانواده از مرحله ترخیص (ورود مجدد) امکان پذیر است.
2-8-5- خروج مقیم از مرکز در صورت به وجود آمدن مشکلات جسمی، با پیشنهاد سرپرست گروه، مدیر و یاور و تایید سرپرست تیم درمان یا رئیس مرکز، با وسیله نقلیه مرکز، جهت مداوا به مراکز درمانی طرف قرارداد امکان پذیر است.
3-8-5- خروج مقیم از مرکز در صورت مشکلات خاص برای خانواده درجه یک وی با نظر سرپرست گروه تایید مدیر و سرپرست تیم درمان و پر کردن فرم مرخصی (فرم شماره 32) بلامانع است.
4-8-5- خروج مقیمان از مرکز جهت برنامه های تفریحی جمعی مانعی ندارد.
5-8-5- برای خروج از محل پر کردن فرم خروج (فرم شماره 29) و ارائه آن به نگهبان الزامی است.
تبصره: مقیمانی که از مرکز خارج می شوند بعد از ورود باید بازرسی بدنی گردند و بصورت تصادفی آزمایش از نظر مواد قابل سوء مصرف انجام گیرد.
6-8-5- مقیمانی که از مرکز خارج می شوند موظف هستند در زمان تعیین شده به مرکز برگردند در صورت عدم رعایت زمان برگشت طبق قوانین تنبیه با وی عمل خواهد شد.
7-8-5- مقمی در صورتی که مایل به ادامه درمان نباشد می تواند با تکمیل فرم انصراف از درمان (فرم شماره 40) مرکز را ترک نماید.
تبصره: فردی که از درمان انصراف داده و با تکمیل فرم انصراف از درمان مرکز را ترک کرده است، اجازه برگشت به مرکز را ندارد و در صورت تمایل به درمان در مرکز لازم است مراحل پذیرش و درمان را از اولی طی نماید.
ج: تقدیر کتبی و نصب در محل مخصوص در اجتماع (همراه با دلایل)
چ: دریافت نشان اجتماع درمان مدار و نصب آن بر روی لباس
ح: استفاده بیشتر از امکانات در داخل محل بطوری که به انجام وظایف آسیبی وارد نشود و خارج از قواعد مرکز نباشد.
خ: پیشنهاد سپری کردن دروه کارآموزی پس از پایان دوره درمان و شروع به اشتغال در مرکز به عنوان یاور یا شغلهای خدماتی و یا اداری
3-10-5- تشویق از مرحله الف تا مرحله ج می تواند از طرف سرپرست مربوطه و یا مقیمی برای مقیم دیگر یا تعدادی از مقیمان برای یک نفر انجام گیرد و مرحله چ و ح به پیشنهاد سرپرست مقیمان و تصمیم گیری گروه هماهنگی امکان پذیر است.
تبصره1: استفاده بیشتر از امکانات برای مدیران و سرپرستان جدا از مراحل تشویق می باشد و شامل استفاده از اطاق دارای تلویزیون، ضبط و ویدئو و یخچال است.برای همه سرپرستان یک اطاق در نظر گرفته شود و برای مدیر یک اطاق با همه وسائل ذکر شود و تلفن لازم است.
تبصره 2: نشان اجتماع درمان مدار به شکل دایره است که روی آن علامت اجتماع درمان مدار قرار دارد و اندازه آن به شعاع 15 سانتی متر و به رنگ سبز می باشد.ساخت این نشان به عهده استان مربوطه (با پیگیری ناظر طرح) خواهد بود.
محل نصب نشان سمت چپ سینه است، این نشان متعلق به مقیم خواهد شد.
11-5- قوانین مربوط به تنبیه
1-11-5- تنبیهات در نظر گرفته شده برای افراد به ترتیب شدت وشیوه تصمیم گیری در مورد آنها به شکل زیر می باشد:
ردیف
نوع تنبیه
افراد تصمیم گیرنده ومجری
الف
صحبت کردن(Talking to)
تصمیم گیری و اجرا توسط هر فرد
ب
تذکر(Pull up)
تصمیم گیری و اجرای توسط هر فرد همتراز، رتبه بالاتر، سرپرست و یا مدیر و تذکر در مورد مدیر توسط سرپرست تیم درمان انجام می گیرد.
ج
افت رتبه (Job demotion)
به پیشنهاد سرپرست گروه و تصمیم گیری گروه هماهنگی و در مورد مدیر پیشنهاد مقیمان و تصمیم گیری تیم درمان و گروه هماهنگی انجام می گیرد.
د
تنها نمودن (Time out)
تصمیم گیری و اجرا توسط سرپرست گروه
هـ
اصلاح (Hair cut)
به پیشنهاد سرپرست گروه و یا سرپرست انتظامات و یا مدیر، تصمیم گیری توسط گروه هماهنگی، مجریان توسط گروه هماهنگی تعیین می شوند.
و
تجربه یادگیری
(Learning experience)
به پیشنهاد سرپرست گروه و یا سرپرست انتظامات و یا مدیر، یاور و یا تیم درمان، تصمیم گیری توسط گروه هماهنگی، ناظر بر اجرا سرپرست گروه و یا سرپرست انتظامات (بنابر تعیین گروه هماهنگی)
ز
محرومیت (Ban)
به پیشنهاد سرپرست گروه و یا سرپرست انتظامات و یا مدیر، یاور و یا تیم درمان، تصمیم گیری توسط گروه هماهنگی، حضور 2 نفر از اعضای تیم درمان که حداقل یکی از آنها روانشناس یا روانپزشک باشد.
ح
نیمکت (Bench)
به پیشنهاد سرپرست گروه و یا سرپرست انتظامات و یا مدیر، یاور و یا تیم درمان، تصمیم گیری توسط گروه هماهنگی و با حضور 3 نفر از اعضای درمان با حضور حداقل یک روانشناس و یک مددکار
ط
جلسه عمومی (General meeting)
به پیشنهاد سرپرست گروه و یا سرپرست انتظامات و یا مدیر، یاور و یا تیم درمان تصمیم گیری توسط تیم درمان
ی
تبعید (Banishment)
تصمیم گیری در جلسه عمومی و توسط تیم درمان
توضیحات:
– تنبیهات از مورد "الف" به سمت "ی" تشدید می یابد.
2-11-5- موارد خطا و تنبه برای گروههای مختلف دربار اول به شکل زیر است.
موضوعات
گروهها
نظم
نظافت
ملاقات
تلفن
خروج از محل
نحوه برخورد با دیگران
خشونت خطاهای دیگر
انجام وظیفه
استفاده از سیگار
سوء مصرف مواد
اعضای گروهها
سرپرست گروهها
مدیر
الف
الف
الف
الف
الف
الف
الف
الف
الف
الف
الف
الف
ب
ج
ج
ب الف
ج الف
ج الف
الف
الف
الف
الف
الف
الف
ط ی
ط ی
ط ی
موارد مشخص شده تنبیهات برای اولین بار خطا است.در مورد اعضای گروهها به ازای هر دو بار خطا، نوع تنبیه یک درجه تشدید می یابد.در مورد سرپرستان گروهها و مدیر به ازای هر بارخطا، نوع تنبیه یک درجه تشدید می یابد.
9-5- قوانین مربوط به نحوه ارتقاء
1-9-5- هر یک از افراد مقیم براساس وظیفه کاری که دارند (در مرحله ای از درمان که قرار گرفته اند) عنوان شغلی خواهند داشت که بر حسب نوع آن از نظر اهمیت، سختی منزلت اجتماعی طبقه بندی می گردد و از رتبه بالا به پایین شماره گذاری می شود، به این ترتیب فردی که رتبه اول را دارد شغلش بیشترین اهمیت و منزلت اجتماعی را خواهد داشت.
2-9-5- برای هر یک از افراد مقیم در هر روز فرم شماره 16 توسط سرپرست گروه کاری پر شده و در پایان آن روز جمع آن محاسبه می گردد.
تبصره 1: نحوه محاسبه فرم شماره 16 در یک نمونه فرم وجود دارد.
3-9-5- چنانچه نمره معدل یک هفته فرد از دیگران بیشتر باشد می تواند ارتقاء رتبه پیدا کند.مثلا اگر رتبه فرد 13 باشد و معدل نمره اش 70% گردد، و فرد دیگری که رتبه اش 12 است، نمره 60% را آورده امکان اینکه جای این دو نفر تعویض گردد وجود خواهد داشت.
4-9-5- مراحل درمان شامل سه سطح است که هر سطح رتبه های مخصوص به خود را دارد.فرد می تواند از طریق موفقیت در بدست آوردن نمرات بالاتر به رتبه های بالاتر ارتقاء یابد (و عکس آن).
5-9-5- سطح اول شامل تازه واردین (9 الی 13) ، سطح دوم شامل رده های میانی (4 الی 8) و سطح سوم شامل ارشدها (1 الی 3) است.
6-9-5- اگر در هر سطح در پایان هر هفته نمره فردی بالاتر از نمره دیگران (بیش از یک رتبه فاصله) باشد و سرپرست کاری وی و یا یکی دیگر از مقیمان و یا خود او می تواند تقاضای ارتقاء نماید که در جلسه ای گروه هماهنگی آن را بررسی کند.(فرد باید از خود دفاع کند) این موضوع در مورد سایر ارتقاء ها هم صادق است.
تبصره 2: در صورتیکه مقیم شرایط ارتقاء را داشته باشد و در رتبه مورد نظر جای خالی وجود نداشته باشد تا خالی شدن جا فرد در رتبه خود باقی خواهد ماند.
تبصره 3: انتقال از یک گروه و قسمت به گروه و قسمت دیگر با تکمیل فرم شماره 30 انجام می گیرد.
10-5- قوانین مربوط به تشویق
1-10-5- چنانچه فرد رفتار مناسب و پسندیده ای داشته باشد می تواند مورد تشویق قرار گیرد.
2-10-5- مراحل و انواع تشویق عبارتند از:
الف: تقدیر کلامی
ب: تقدیرکلامی در جمع اعضای اجتماع
ت: تقدیر کلامی در جمع گروه کاری
ث: تقدیر کتبی و نصب در محل مخصوص در گروه
اتاری، آسیه؛ شفیعی تبار، مهدیه ؛ رضاپور، حمید، بررسی ومقایسه وضعیت اختلال اضطراب و کمرویی در مردان معتاد و غیرمعتاد، فصلنامه اعتیاد پژوهشی سوء مصرف مواد سال پنجم، شماره هفدهم، بهار (1391)
1 – این اصول بر روی کاغذ بزرگ، با خط درشت، نوشته و در سالن اجتماعات مرکز نصب شود.لازم است هر مقیم در روز اول پذیرش در جلسه صبحگاهی زیر این نوشته را امضاء نماید.
—————
————————————————————
—————
————————————————————