به نام خدا
آنچه درباره اعتیاد،معتاد،انواع مواد مخدر و انواع درمان باید بدانیم
تعریف اعتیاد
اعتیاد به مواد مخدر، مسمومیت حاد یا مزمن است که مضر به حال شخص و اجتماع بوده و زاییده ی مصرف دارویی طبیعی یامصنوعی می باشد.
ضرورت توجه به اعتیاد
سوء مصرف مواد مخدر از جمله بارزترین آسیب های اجتماعی است که به راحتی می تواند بنیان فرهنگی، اجتماعی یک کشور را سست نموده و پویایی انسانی آن را به مخاطره بیاندازد به دلیل گستردگی این پدیده، دامنه ی اعتیاد جوانان و ناآگاهی های موجود در این زمینه، آگاه نمودن اقشار مختلف جامعه به خصوص نسل جوان، زمینه ی شناسایی عوامل زمینه ساز اعتیاد، پیامدهای منفی مواد و آثار زیان بار آن، معضلاتی که این پدیده به دنبال دارد و اختلالاتی که ایجاد می کند ، بدون تردید موثرترین شیوه ی مقابله با اعتیاد، پیشگیری از مبتلا شدن به آن است. زیرا مادامی که فرد معتاد نشده و اراده اش را از دست نداده است قادر خواهد بود مصونیت خود را از ابتلا به اعتیاد حفظ کند بنابراین ارائه ی آموزش های صحیح و متناسب با ساختارهای موجود جامعه به اشکال و روش های مختلف، و افزایش آگاهی و بینش گروه های آسیب پذیر جامعه، خصوصاً نوجوانان و جوانان، موجب سلامت بیشتر، و مواجهه ی بهتر با واقعیت های زندگی می شود.
تعریف معتاد
معتاد فردی است که در اثر استعمال مکرر و مداوم ، متکی به مواد مخدر و یا سایر مواد است و دارای مشخصه های زیر می باشد :
در اثر مصرف مکرر، عادت روانی ایجاد می شود.
مقدار مواد مصرفی برای نگهداری اثر مطلوب، افزایش می یابد.
در اثر قطع مواد مخدر یا دارو علائم خاصی در معتاد ایجاد شود.
اعتیاد برای فرد یا جامعه زیان آور باشد.
وابستگی جسمانی
حالتی است که در آن بدن به ماده ای عادت می کند و آن را به کارکرد "طبیعی" بافت بدن وارد می سازد و نشانه هایی همچون اضطراب، تحرک پذیری، میل شدید به مصرف ماده، توهم، تهوع، سردرد و لرزش بدن را شامل میشود. البته مواد مختلف، توانایی متفاوتی در ایجاد وابستگی جسمانی دارند.
وابستگی روانی
حالتی است که در آن فرد به سبب اثر خوشایندی که یک ماده ، وسواسی عملی برای استفاده از آن بوجود می آورد ، احساس میکند ، بدون آنکه از نظرجسمانی لزوما به آن وابسته باشد. .
وابستگی دارویی
یک حالت روانی و گاهی جسمانی که در نتیجه اثرات متقابل دارو یا مواد مخدر بر یکدیگر ایجاد گردیده ، به وسیله واکنشهای رفتاری و غیره مشخص می گردد.
از 3500 سال پیش تریاک به تنهایی یا محلول در الکل مصرف می شده است .
درسالهای980 تا 1037 میلادی ابن سینا از تریاک در درمان بیماریهای چشمی و اسهال استفاده می کرده است .
مفهوم وابستگی و محرومیت ناشی از قطع مصرف این مواد در سال 1700 میلادی شناخته شد .
کشف آزمایشگاهی مورفین در سال 1806 و کدیین در سال1832 بود .
تاریخچه
در سال 1898 هرویین به عنوان دارو ساخته شد .
در سال 1940 متادون و مپیریدین تولید شد .
وابستگی به اوپیویید ها ( مواد مخدر صناعی)تا نیمه قرن نوزدهم امری عادی بود ، اما در انتهای قرن نوزدهم به تدریج این مسئله به عنوان مشکل مهم طبی تلقی شد و قانونگذاری هایی در جهت محدودیت مصرف اپیویید ها انجام شد .
در امریکا و اروپا در سال 1920 گرایش به درمان معتادان آغاز شد .
در سال 1960 به تدریج شیوه های درمان دارویی ( مانند متادون ) و غیر دارویی استفاده از گروههای همسان به کار رفت .
در انتهای قرن بیستم نالترکسون به عنوان درمان نگهدارنده به کار رفت .
در سال 2001 بوپرونورفین به درمان اضافه شد .
در ایران تا سال 1375 مصرف اوپیویید ها کاملاً جرم محسوب می شد . در همین سال مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب کرد معتادانی که برای درمان به مراکز درمانی یا مطب ها مراجعه می کنند از مصونیت قضایی برخوردار هستند .
Addiction اعتیاد
Dependenceوابستگی
Intoxication مسمومیت
Abuse سوء استفاده
Withdrawal ترک
Tolerance تحمل
Codependence هم وابستگی
اصطلاحات مورد استفاده در این حوزه
به هر ماده ای که موجب تغییر در کارکرد طبیعی مغز شود ، ماده مخدر می گویند . این تغییرات می تواند به صورت تغییر در خواب، اشتها، یا بصورت هیجان ، افسردگی ، رفتار نابهنجار , عصبانیت یا اختلال در قضاوت و شعور خود را نشان دهد.
هر چیزی به غیر از غذا ، که به منظور تغییر عملکرد بدن و روان استفاده شود ماده مخدر نام دارد . از آنجا که همه مواد می توانند خلق و روحیه مصرف کننده را تغییر دهند می توان به آنها روان گردان نیز گفت یعنی موادی که باعث تغییر و ایجاد حالات خاص در نحوه تفکر ، احساس و اعمال فرد می شوند
مواد مخدر چیست ؟ Substance
مشروبات الکلی
سیگار
قهوه ومواد دارای کافئین
برخی داروهای تجویزی ( دیازپام ، اکسازپام، ریتالین ، متادون ، ترامادول و…..)
مواد مخدر : حشیش ، تریاک ، اکس ، هرویین ، کراک ، شیشه و کوکایین
با توجه به این تعاریف تفاوتی میان موادزیر وجود ندارد
.
اعتیاد چیست؟
اعتیاد حالتی است که فرد هم از نظر جسمانی و هم از نظر روانی به ماده مخدر وابستگی پیدا می کند ، بطوریکه برای رسیدن به حالت نشئه مجبور است به تدریج مقدار ماده مصرفی را افزایش دهد و در صورت کاهش یا قطع ماده مصرفی به علائم ناراحت کننده ای دچار می شود و به تدریج نسبت به آداب و مسئولیت های خانوادگی و اجتماعی خود بی تفاوت می شود .
تعریف اعتیاد
توجه به این نکته ضرور اسست که هیچکس بطور ناگهانی معتاد نمی شود بلکه معمولا از مصرف مواد از حالت کنجکاوی وتفریحی شروع شده و کم کم با افزایش دفعات مصرف ، مقدار مصرف ومصرف مواد دیگر ، فرد را از مصرف کننده تفریحی به مصرف کننده دائمی و معتاد تغییر وضعیت می دهد .
نکته :
این باور غلط در میان کلیه افرادی که معتاد میشوند وجود دارد ( من هیچ وقت معتاد نمیشوم)
معنای اعتیاد و وابستگی به مواد چیست؟
1- وابستگی (dependency) بیماری بالینی است که با تظاهرات رفتاری ، شناختی و فیزیولوژیک خود را نشان می دهد و باعث می شود فرد مصرف مواد را به رفتارهای دیگر ترجیح دهد.
2- تمایل شدید فرد به ادامه مصرف یک ماده
تعریف وابستگی: Substance Dependence
وابستگی باعث بروز برخی اختلالها، رفتارها و حالتهای غیرعادی در فرد می شود که عبارتند از :
ایجاد تحمل : بیمار در دفعات بعدی مصرف، برای رسیدن به سطح قبلی روانی و جسمانی ناشی از اثر مواد، باید مقادیر بیشتری از آن را مصرف کند.
بروز علائم ترک : اثر کاهش یا قطع ماده مصرفی، عوارض ناراحت کننده جسمانی و روانی ظاهر می شود.
در بیشتر بیماران تمایل برای کاهش یا قطع مصرف مواد وجود دارد ولی بیمار قادر به انجام کار نمی باشد.
بیمار برای تهیه مواد، هزینه، و سرمایه های دیگران و خانواده را مصرف می کند.
در پی استمرار مصرف مواد و تغییرات روانی و رفتاری در بیمار، مشارکت وی در فعالیتهای خانوادگی، اجتماعی ، تفریحی و شغلی کاسته می شود.
علی رغم آگاهی بیمار از عوارض جسمانی و روانی مصرف مواد، بیمار قادر به عدم استفاده از آن نمی باشد.
استفاده از ماده ای که مصرف آن غیر قانونی است.
استفاده از ماده ای که مصرف آن باعث بروز تغییرات روحی در فــرد می شود.
استفاده از ماده ای که به خود فرد یا دیگران ضرر می رساند.
مثال:
– مصرف تریاک در کشور ما غیر قانونی است، پس حتی یکبار کشیدن آن سوء مصرف است.
– مصرف حشیش باعث بهم خوردن شعور فرد می شود، پس کشیدن آن سوء مصرف است.
– مصرف مشروبات الکلی، گاهی باعث بروز عصبانیت و پرخاشگری می شود، پس نوشیدن آن سوء مصرف است.
تعریف سوء مصرف مواد:
بدین معنا است که اگر چه فرد نسبت به مواد اعتیاد ندارد، ولی آنرا مصرف می کند، به عبارت دیگر سوء مصرف مواد یعنی:
عدم مصرف : فرد مواد یا مشروبات الکلی مصرف نمی کند .
مصرف آزمایشی : فرد به دلیل کنجکاوی مواد مصرف می کند و ممکن است مصرف را ادامه دهد یا مصرف را قطع کند.
مصرف گهگاهی یا تفننی : در مهمانی یا پارتی یا به , اصرار دوستان گهگاهی مواد مصرف می کند و مصرف مواد برای سرگرمی و تفریح است و می خواهد از آن لذت ببرد .
مصرف پزشکی : با دستور پزشک مواد مصرف می کند که آسیب آن کم است .
مصرف آسیب زا یا سوء مصرف : مصرف مواد به طوری که باعث آسیب های مختلف به فرد می شود مانند مشکل تحصیلی ، جسمی و خانوادگی
مصرف مواد وابسته : فرد به لحاظ جسمی و چه از نظر روانی به ماده وابسته است و در مصرف افراط می کند ومشکلات جدی برای او به بار می آورد .
حالتهای مختلف مصرف مواد ؟
آشنایی با انواع مواد مخدر
مشتقات طبیعی : حشیش ، تریاک وشیره
فراورده های نیمه صناعی : هرویین ( کراک )
فراورده های صناعی : مورفین –
کدیین – متادون – لام – مپریدین –
اکسی کودون – دیفنوکسیلات – ترامادول – بوپره نورفین و …
مواد افیونی
تقسیم بندی مواد مورد سوء مصرف بر اساس DSM -IV
کراک
شیشه
کوکایین
داروهای ضد اضطراب ، خواب آور یا رخوت زا
استروئید های آنابولیک
سایر مواد
مشروبات الکلی
سیگار
کافئین
حشیش و ماری جوانا
تریاک
اکس
هروئین
حشیش
حشیش از گیاه شاهدانه تهیه می شود و بر خلاف تصور معمول، اعتیاد روانی آن بسیار قوی است. به برگ این ماده گراس یا ماری جوانا و به صمغ آن حشیش می گویند و تا 10 برابر قوی تر از برگ آن است .
نکته : این ماده هیچ نقشی در تقویت حافظه وتمرکز ندارد .
حشیش: ماده ای به رنگ سبز خاکستری و گاهی قهو ه ای مایل به سبز با قوامی سفت است .
ماری جوانا: ماده ای شبیه به توتون، سبز رنگ و زبر است که به روش تدخینی مصرف می شود.
چرس، گانجا، بنگ و روغن حشیش سایر موادی هستند که از شاهدانه به دست می آیند.
از سر شاخه گیاه شاهدانه که بوته ای شبیه به گزنه است مواد زیر به دست می آید:
آثار جسمی:
افزایش اشتها (که اشتهای گاوی نامیده می شود)
قرمزی چشم ها
افزایش ضربان قلب
خشکی دهان
افت فشار خون
سرگیجه
عدم تعادل حرکتی
حشیش
افزایش فشار خون و افزایش احتمال غش کرن
حالت خواب آلودگی و احساس گرسنگی زیاد
ناتوانی در تعقیب زمان و اختلال در حافظه کوتاه مدت
کاهش توانایی هایی که نیاز به تمرکز و هماهنگی حواس دارند مثل رانندگی
تشدید فعالیت و افزایش ضربان قلب
احتمال بروز عوارض قلبی برای افرادی که از بیماریهای قلبی رنج می برند
قرمز شدن چشمها ، بر اثر پر خون شدن بافت های آن
کاهش باز داری اجتماعی در رفتار و بی قید شدن
ایجاد بدگمانی و سوء ظن ، توهم و اضطراب شدید
اثرات کوتاه مدت استفاده از حشیش
احتمال ابتلا به آسم و برونشیت
از آنجا که حشیش تا چهار هفته در بدن باقی می ماند سبب کاهش سرعت پردازش اطلاعات و افت عملکرد می شود
ابتلا به بیماریهای ریوی مثل سرطان ریه
کاهش مقدار اسپرم در مردان
کاهش خطر ناباروری در زنان
ایجاد وابستگی عاطفی و روانی و نیاز به افزایش مصرف برای رسیدن به حالت نشئگی اولیه
اثرات بلند مدت استفاده از حشیش
آثار روانی
اختلال در توجه و تمرکز اختلال در حافظه و قضاوت
احساس مسخ شخصیت ، مسخ واقعیت
اضطراب، افسردگی
علائم جنون مثل توهم و هذیان
سرخوشی
افزایش اعتماد به نفس
Relaxation آرامش
افزایش درک رنگ و صدا
احساس کند شدن گذر زمان
سندرم بی انگیزگی
تریاک
در اواخر بهار گل های این گیاه به شکل کروی (گرز خشخاش) تبدیل می شوند .
خشخاش
بوته ای از خانواده پاپاوراسه ها
منشاء تریاک گیاه خشخاش است بخاطر اثرهای پزشکی و ویژه آن ، در گذشته کشت می شده است . اما امروزه در بسیاری از نقاط دنیا از جمله کشور ما کشت آن ممنوع است . تریاک از ماده شیری رنگی که ازخراش دادن پوسته نارس گرز خشخاش به دست می آید ، تهیه می شود و رنگ آن خاکستری تیره تا قهوه ای متغیر بوده و حالتی قیر مانند دارد . مصرف تریاک صد ها سال در برخی ازکشورهای خاورمیانه و خاور دور مانند هند چین ، ایران ، تایلند ، فلیپین ، و هنگ کنگ رواج داشته است .
تریاک
گرز خشخاش را تیغ می زنند
تا شیره آن خارج شود
تریاک
شیره خشخاش با عملیاتی مثل در آفتاب قرار دادن ، حرارت دادن ، تریاک مالی (تیاری) تبدیل به تریاک می شود .
آلکالوئید های تریاک (مواد موثر) :
مورفین (4 الی 20 درصد )
نارکوتین (8 الی 10 درصد )
پاپاورین (5/0 الی 1 درصد )
تبائین (2/0 الی 1 درصد )
کودئین (2/0 الی 8/0 درصد )
نارسئین (1/0 الی 5/0 درصد )
تدخین
خوراکی
گاهاً تزریق
روش های مصرف تریاک :
احساس سرخوشی
خواب آلودگی ، رخوت و خمودی و احساس شل شدن عضلات
کاهش یا افزایش فعالیت جسمانی
اشکال در تمرکز
احساس تهوع ، استفراغ ، یبوست ، فقدان اشتها و انقباض مردمک
آثار کوتاه مدت مصرف تریاک
بی ثباتی خلقی
رویاهای نامطلوب در خواب
یبوست
کاهش انگیزه جنسی
تحمل و وابستگی
اثرات دراز مدت مصرف تریاک
سوخته تریاک
ماده ای براق و به رنگ قهوه ای سوخته که حاصل سوختن تریاک می باشد .
به صورت خوراکی
مصرف می شود .
سوخته تریاک
روش مصرف :
تدخین ( ماده حاصل از سوختن شیره به نام ماده انسی یا جوهر نگاری می باشد )
خوراکی
نکته :
تا سال 1345 محل هایی برای مصرف شیره به نام شیره کش خانه در اکثر نقاط ایران دایر بود .
هرویین
از مشتقات نیمه صناعی تریاک
در سال 1847 توسط شیمیدانان
انگلیسی ساخته شد .
کارخانه ” بایر ” آلمان تولید تجاری آن را به نام ”هرویین“ آغاز کرد .
هرویین از استیله کردن مورفین بدست می آید و 10 برابر قوی تر از مورفین است .
به شکل پودر نرم سفید تا کرم یا قهوه ای روشن
تلخ مزه
هرویین :
روش های مصرف :
تدخین
انفیه
تزریق
مواد مخدر صناعی
وابستگی (dependency) بیماری بالینی است که با تظاهرات رفتاری ، شناختی و فیزیولوژیک خود را نشان می دهد و باعث می شود فرد به طور مداوم وتکرار شونده علیرغم مشکلات بارز مواد اوپیوییدی مصرف کند
سازمان بهداشت جهانی : وابستگی سندرمی است که فرد مصرف مواد را به رفتارهای دیگر ترجیح دهد.
تعریف وابستگی به مواد مخدر صناعی: opioid Dependency
نشانه ها وعلایم مصرف مواد مخدر صناعی
استفاده از ماده ای که مصرف آن غیر
قانونی است.
استفاده از ماده علیرغم بروزمشکلات جسمی و روانی.
استفاده از ماده در موقعیت های پر خطر
استفاده از ماده علیرغم ایجاد مشکلات شغلی
تعریف سوء مصرف مواد مخدر صناعی اوپیویید ها:
بدین معنا است که اگر چه فرد نسبت به مواد وابستگی ندارد، ولی طی 12 ماه گذشته مصرف مواد داشته ، به صورت :
مرفین
گرد سفید یا کرم و گاهی قرمز آجری
تلخ مزه – بدون بو
در بازار دارویی به شکل قرص و آمپول موجود است
روش مصرف عمدتاً تزریقی
مرفین :
مرفین یکی از ترکیبات تریاک است . مرفین معمولا به صورت پودری نرم به رنگ سفید یا کرم ، بدون بو و تلخ مزه است .گاهی نیز ممکن است به رنگ قرمز آجری دیده شود شکلی از این ماده که مورد سوء استفاده قرار می گیرد آمپول است در پزشکی آمپول های مرفین برای تسکین دردهای شدید در داخل عضله یا ورید تزریق می گردد.
مرفین
تریاک + آب + آهک ——» حرارت ملایم ——»
صاف ——» + کلرید آمونیوم ——» حرارت ——»
صاف ——» ماده روی صافی را خشک می کنند
روش تولید مورفین :
کراک ایرانی
بلور هرویین (هرویین کریستالیزه )
به همراه پودر کدیین شبیه کشک جامد
روش مصرف اغلب تدخینی و در درجه بعد تزریقی
کراک غربی = کوکایین
کراک ایرانی :
این ماده همان هرویین است که به شکل خالص تر در آمده و به صورت تکه های جامد ، قهوه ای و یا کرم رنگ شکننده ای خرید و فروش می شود
تذکر :
قدرت اعتیاد آوری آن از هروئین معمولی( که به صورت پودر است ) تا چند برابر بیشتر است
در واقع یکی از دلایل اعتیاد آوری بسیار زیاد هرویین و کرک در این است که خیلی زود به مغز می رسد .
کرک هرویین ( هرویین فشرده )
تدخین و دود کردن
تزریق
روشهای مصرف
خشکی دهان
در دستها و پاها احساس سنگینی می کند
تهوع
استفراغ
بی قراری شدید
تا چند ساعت سرگیجه
نابسامانی در مغز
کند شدن حرکات قلب
کندی تنفس
تذکر:
در مواردی حرکات قلب و تنفس آنچنان آهسته می شود که منجر به مرگ فرد می شود
آثار کوتاه مدت مصرف کرک
اعتیاد و وابستگی
به وجود آمدن تحمل و وابستگی جسمی شدید و در نتیجه بازگشت به مصرف اجباری و مجدد
تغییرات بارز در مغز و رفتار فرد
آثار بلند مدت مصرف کرک
بی قراری
درد استخوان
بی خوابی
اسهال
استفراغ
حرکات غیر ارادی در پاها
پس از وابستگی جسمی به کرک بدن فرد به این ماده عادت کرده و اگر مصرف یکبار قطع شود علائم زیر از محرومیت بروز می کند
حدود ۶ سال قبل موادی که به نام های تمجیزک، بنجیزک، نورجیزک … معروفند که همگی نام های تجاری دارویی به نام بوپره نورفین بودند ، بصورت قاچاق از طریق پاکستان وارد ایران شد.
خانواده نورجیزک ( هرویین مایع ):
قاچاقچیان دارو در ایران اقدام به
تهیه آمپولی به نام نورجیزک (تمجیزک، بونوجیزک، تی دی جیزک، تل جیزک، سوپرجیزک یا افروز و شهروز) کردند که این آمپول ترکیبی از هرویین واسترویید( کورتون ) ومسکن و بنزودیازپین وآمفتامین توهم زا، سایر مواد غیر مجازاست
مهمترین مشکلی که استفاده از
استروییدها ایجاد می کند اختلال در
فعالیت فوق کلیوی است.
نوع ماده: داروهای محرک آمفتامین ها و شبه آمفتامین ها (معروف به مواد طراح)
منشا تولید: مواد صناعی
انواع رایج: دکسترو آمفتامین، مت
آمفتامین(کریستال)، متیل فنیدیت ومیتلین
دی اکسی آمفتامین(MDMA)معروف به اکستاسی یا آدم، MDEA( معروف به حوا)DOMوMMDA(متیل آمفتامین)
نحوه مصرف: خوردن و تزریق
شیشه متامفتامین
متا آمفتامین یک ماده محرک بسیار اعتیاد آور است که سیستم اعصاب مرکزی یعنی مغز و نخاع را شدیدا“ متاثر می کند
شکل ظاهری آن به صورت دانه های بلوری و شفافی است که بو ندارد ومزه آن تلخ است وبه سادگی در آب یا مشروبات الکلی حل میشود . به لحاظ شیمیایی ، ساختار آن شباهت بسیاری به آمفتامین دارد اما اثرات آن بر سیستم اعصاب مرکزی بسیار قوی تر است ومانند آمفتامین ها باعث فعالیت و تحرک ، کاهش اشتها و احساس شادابی می شود .
نکته :
آثار این ماده بین 6 تا 8 ساعت طول می کشد . بعد از سرخوشی اولیه ، حالت تحریک پذیری پیش می آید یعنی مصرف مجدد را آغاز نماید
شیشه متامفتامین
تدخین ( این ماده را در داخل لامپهای سرشکسته ، پایپ ، قوطی های نوشابه و یا وافور های شیشه ای میریزند و آنرا حرارت میدهند تا دود کنند )
استنشاق
خوراکی
تزریق
طرق مصرف
تحریک پذیری
آشفتگی ذهنی
گیج و منگ شدن
افزایش دامنه توجه و کاهش خستگی
تهوع و استفراغ
افزایش فعالیت
خشمگین شدن
کاهش اشتها
اضطراب و تنش
سرخوشی و نشئگی
آثار کوتاه مدت مصرف شیشه
اختلال در قضاوت
تنفس تند
تند یا کند شدن و یا بی نظمی ضربان قلب
افزایش شدید دمای بدن
ضعف عضلانی
پرحرفی
تشنج
افزایش انرژی
کاهش یا افزایش فشار خون
وابستگی و حالت جنون ( روان پریشی ) ناشی از اعتیاد با علائم زیر :
سوء ظن و بدگمانی ( پارانوئید)
توهم ، به معنای دیدن یا شنیدن آنچه وجود ندارد
بی نظمی و اختلال خلق
فعالیتهای حرکتی بیش از اندازه تکراری
سکته مغزی
کاهش وزن
نکته :
قطع مصرف شیشه ( متامفتامین ) در فرد وابسته به آن عوارض و نشانه های زیر را بوجود می آورد :
افسردگی ، اضطراب ، خستگی ، سوء ظن ، پرخاشگری و اشتیاق شدید برای مصرف مجدد ماده .
آثاربلندمدت مصرف شیشه
افزایش احتمال ابتلا به ویروس ایدز و هپاتیت از پی آمدهای افزایش مصرف شیشه است خصوصا در آنهایی که آن را تزریق می کنند و یا از سرنگ مشترک استفاده می نمایند . طبق تحقیقات مصرف متامفتامین و سایر مواد محرک در کوتاه مدت بر عکس تریاک سبب افزایش میل جنسی می شود ولی آنقدر تدوام آن سبب کاهش میل جنسی به ویژه در مردان می شود در عین حال مصرف این ماده و به دنبال آن رفتارهای جنسی پر خطر احتمال ابتلا به HIV و بیماری ایدز را افزایش می دهد.
ارتباط مصرف شیشه ( متامفتامین ) با ایدز و هپاتیت BC
اثرات مصرف مت آمفتامین
کاهش وزن بدون علت
اکستاسی
اکستاسی :
احساس نزدیگی با دیگران
کاهش هوشیاری
استفراغ
توهم و احساس شناوری
فک زدن و دندان قروچه
افزایش شدید دمای بدن
مرگ (ورم مغزی ، سکته قلبی ، خونریزی مغزی ، نارسایی کلیه ، افزایش حرارت بدن )
اختلال در تفکر، حافظه
بی حالی ،خستگی و گیجی
سرگیجه
دوبینی و تاری دید
خواب آلودگی
شل شدن عضلات
بهم خوردن تعادل
تکلم آهسته
پرخاشگری و اختلالات خلقی
علایم مصرف:
عوارض مصرف :
اعتیاد و مصرف مداوم
اختلالات خواب واضطراب
پرخاشگری و تهاجم
اختلالات روانی (هذیان سوء ظن ،
توهم ، رفتارهای نامناسب)
کاهش وزن و سوء تغذیه
کاهش ایمنی بدن
آسیب مغزی (از بین رفتن حافظه ،
اختلال در تمرکز وتفکر)
بنزودیازپین ها
ترامادول
باربیتورات ها
دارو های ضد اضطراب ،خواب آور و رخوت زا
علایم مصرف
افزایش فعالیت بدن
افزایش فعالیت های حرکتی
افزایش تعداد ضربان قلب ، تعداد تنفس ، فشار خون
گشاد شدن مردمک چشم
تعریق فراوان ، خشکی دهان ، سر درد
افزایش انرژی ، هوشیاری
افزایش اعتماد به نفس
احساس سرحالی
پر حرفی هیجان زدگی
کاهش خواب
حملات هراس
کاهش اشتها
تحریک پذیری
عصبانیت،پرخاشگری
احساس قدرت و تسلط بر دیگران
تشخیص اعتیاد
علایم رفتاری
علایم جسمی
علایم آزمایشگاهی
علایم اعتیاد :
عدم توجه به وضع ظاهری و بهداشت فردی
علایم رفتاری:
گم شدن اشیای قیمتی خانه
تمایل به قرض کردن و دستبرد پول از خانواده
خشونت
بی علاقگی به کار و تحصیل
عدم دلواپسی نسبت به آینده
بی توجهی به ارزشهای خانوادگی
بی احترامی نسبت به والدین
مصرف مکرر داروهای خواب آور و مسکن
تغییر ساعات خواب و بیداری
گوشه گیری
افسردگی
آثار سوختگی بر روی پوست و محیط اطراف
بدبینی نسبت به فامیل
تغییر دوستان ( قطع رابطه با دوستان قدیمی )
سندرم پرهیز از مواد
خماری
بدون انگیزه بودن
رفتارهای بی پروایانه
بی توجهی به ارزشهای مذهبی
دروغگویی و فریبکاری
رفتار پنهانکاری مانند رفتن به مکانهای خلوت
پرسه زنی
رفت و آمدهای مشکوک و بی مورد
طولانی بودن زمان دستشویی رفتن
دوری کردن از کارهای سنگین و جسمانی
عدم پایبندی به قول و عهد خود
زیرپاگذاشتن مقررات آموزشی وانضباطی مدرسه
چشم شفاف ( اشک ریزان )
چشم های قرمز
استفاده مکرر از قطره چشمی
علل سوء مصرف مواد
عوامل سرشتی، ژنتیک و فیزیولوژیک
عوامل روانشناختی
عوامل محیطی، اجتماعی و فرهنگی
عوامل فرهنگی ـ نگرشی
عوامل درون فردی
انواع مواد مخدر و روان گردان و تاثیرات آنها
1-مواد نیکوتین دار: سیگار و تنباکو
2-مخدرها (سستی زا، سرکوب گرها)
سستی زا سبب کاهش انرژی، هوشیاری ذهنی، ضربان قلب، فعالیت جسمانی و سرعت تنفس، کاهش سرعت عکس العمل، القای حالت رویا در زمان بیداری، بی حسی، کرخی، رخوت و خواب شدید نیز می شوند.
انواع مواد مخدر و روان گردان و تاثیرات آنها
3-مواد توهم زا :توهم زاها سبب کاهش، تغییرات و اختلال در خلق و خو، ادراک و حواس بینایی و شنوایی می شوند
4-مواد توان افزا: این مواد موجب افزایش انرژی هوشیاری ذهنی و فعالیت جسمانی، کاهش خستگی، سرکوب گرسنگی، افزایش ضربان قلب و فشار خون در مصرف کننده می شود.
5-مواد استنشاقی: داروهای کندساز دستگاه عصبی
برخی از مواد که در میان جوانان و نوجوانان ایرانی شیوع بیشتری دارند
سیگار و نیکوتین
تریاک
هروئیـن
مرفین
باربیتورات
بنزودیازپین
نورجیزک
حشیـش
پـان
ال. اس. دی.
کوکائین
کراک
آمفتامین
اکستازی
شیشـه یا شابو
استروئیدها
مواد استنشاقی
الکـل
عوارض اعتیاد
عوارض خانوادگی
عوارض اجتماعی
عوارض شغلی
عوارض اقتصادی
درمـان اعتیـاد
درمان معتادان، یک مداخله ی عمدی از پیش برنامه ریزی شده در سلامتی رفتار و زندگی شخصی و اجتماعی فردی است که از اعتیاد به الکل یا مواد مخدر رنج می برد. درمان ، فرد را قادر می سازد به هوشیاری، سلامت جسمی و روانی، و فعالیت طبیعی دست پیدا کرده و آن را حفظ کند. درمان اعتیاد باعث کاهش بزهکاری و بهبود رفتارهای اجتماعی و شغلی می شود و از ناراحتی های روحی و روانی، و خانوادگی می کاهد.
دستیابی به اطلاعات دقیق از معتاد و مشکلات وی.
بررسی علل مربوط به اعتیاد که ممکن است اجتماعی، روانی یا جسمی باشند.
بررسی وضعیت خانوادگی برای شرکت در برنامه ی کنترل اعتیاد
سـم زدایی
روش های طبی برای کمک به سم زدایی عبارتند از:
استفاده از دارویی که فرد به آن وابسته است.
استفاده از داروهایی که تحمل متقاطع ایجاد می کنند، مثل کلونیدین.
استفاده از داروهای ایجاد کننده ی علائم محرومیت مانند نالوکسان و نالتروکسان.
درمان تضعیف علائم با داروهای کمکی
هدف از سـم زدایـی
رهایی فرد معتاد از وابستگی دارویی که به علت مصرف مزمن روزانه ی مخدر حاصل
کاهش درد و ناخوشی دوران محرومیت از دارو
فراهم نمودن درمان سالم و بی خطر، و کمک به معتاد در برابر مشکلات ابتدایی ترک.
درمان مسائل طبی ایجاد شده بدنبال ترک یا معرفی فرد در صورت نیاز به درمان
ارائه ی آگاهی به معتاد در مورد سلامتی خویش و همچنین نحوه ی جلوگیری از ترک مصرف
روش های سـم زدایی
روش بستری در بیمارستان
محاسن: توانایی استفاده از دوز بالای دارو، عدم دسترسی به مواد مخدر، ترک سریع تر، مشاهده و درمان عوارض ناشی از ترک اعتیاد.
معایب: هزینه ی گران، به هم خوردن نظم زندگی بیمار و نیاز به دور بودن از محل کار و منزل.
روش نیمه بستری
این روش هزینه ی کمتری نسبت به روش بستری کامل داشته و بعضی از مزایای بستری را نیز در بردارد.
روش سرپایی
محاسن: از نظر هزینه ارزان تر از دو روش دیگر است، نیاز به ترک کار نداشته و نظم زندگی روزمره ی فرد به هم نمی خورد.
معایب: دسترسی به مواد در صورت وسوسه شدن، نیاز به تدریجی انجام شدن ترک اعتیاد
توان بخشی و پیگیـری
آنچه از سم زدایی اهمیت بیشتری دارد پیگیری و توان بخشی اعتیاد است. بیشترین عود اعتیاد در مرحله ی بعد از سم زدایی است. اولین اصل موفقیت در این مرحله پذیرش فرد، اعتقاد و خواسته ی بیمار برای تغییر در زندگی است. بیمار باید خودش خواهان ترک اعتیاد و تغییر در روش زندگی باشد. بپذیرد که لازمه ی جلوگیری از عود، تغییر در سبک زندگی، روابط بین فردی و خانوادگی است. باید برای بیماران توضیح داده شود که سم زدایی فقط قدم اول درمان است و درمان کامل، نیاز به یک دوره ی طولانی مدت دارد. علاوه بر تغییر در سبک زندگی، نگرش و دینامیک خانواده نیز مهم است. در بعضی شرایط ممکن است حتی نیاز به تغییر محل زندگی باشد. بیمار باید در قبال درمان خویش احساس مسوولیت نماید و تمام مسوولیت را به گردن تیم درمان نیندازد.
پیشنهادات :
الف) راهکارهای متمرکز بر فرد با رویکرد پیشگیری:
1- آگاهی از پدیده مواد مخدر و اثرات منفی و مثبت آن
2- افزایش اعتقادات و ارزشها و باورهای دینی و مذهبی درجامعه
3- تعیین اهداف بلند مدت و کوتاه مدت برای فرد
4- آموزش مهارتهای تصمیم گیری به فرد
5- آموزش مهارتهای حل مسئله
6- آموزش مهارتهای قاطعیت به فرد
7- آموزش مهارتهای مقابله با بحران
8- آموزش نحوه برقراری ارتباط مطلوب درجوانان
9- مراقبت از سلامت وخطراتی که سلامت فرد را تهدید میکند
10- پرهیز از خشونت
ب)راهکار های متمرکز بر والدین با رویکرد کاهش
1-افزایش اطلاعات و آگاهی والدین در مورد مواد مخدر و روانگردانها
2- آشنایی با ویژگیها و خصوصیات دوران نوجوانی
3-کیفیت و شیوه برقراری ارتباط با نوجوان
ج)راهکار های متمرکز بر مدرسه با رویکرد پیشگیری و کاهش:
1-برنامه های آموزشی در محیط مدرسه برای آموزش کارکنان آن قسمت و به کارگیری سیاستهای ضروری در مقابله با مواد مخدر
2- فعالیتهای متمرکز بر مدیران ومسئولان مدرسه
3-برنامه های متمرکز بر معلمان
4-روشهای متمرکز در تدوین برنامه های درسی
5- برنامه های متمرکز بر رهبران گروههای همسالان
پیشنهادات :
د) راهکار های اجتماعی با رویکرد کاهش و پیشگیری:
1- نظارت وکنترل بیشتر دانشجویان خصوصاً دانشجویان غیر بومی ،
2- تقویت وحمایت از بزه دیدگان و بزهکاران اعتیاد
3- فراهم نمودن آزادی های قانونمند فردی و اجتماعی برای کل جامعه به ویژه جوانان
4- تحکیم بنیان خانوادگی
5- مشارکت دادن جوانان در فعالیتهای فرهنگی ، اجتماعی، اقتصادی وسیاسی به منظور ایجاد احساس ارزشمندی و اعتماد به نفس در آنها
6- رعایت اعتدال در فراهم نمودن وسایل مورد نیاز فرزندان
7- جلوگیری از گسسته شدن رشته های سنتی خانواده
8- تحریم مذهبی مصرف مواد مخدر به عنوان گناه
9- رفع ناهنجاریهای اجتماعی و تبعیضات طبقه ای و تعمیم وسایل رفاهی در اختیار عموم
پیشنهادات :
هـ) راهکارهای آموزشی – فرهنگی با رویکرد کاهش:
1- درفرهنگ ما برخی از انواع مواد مخدر سنتی به عنوان پادزهر و داروی برخی ازبیماریها تلقی می شود لذا پیشنهاد می شود که زیانهای مصرف مواد مخدر ، مشکلات روحی وجسمی و ابعاد فقهی آن با صراحت بیشتری بیان گردد.
2- تغییر نگرش دانشجویان نسبت به مواد مخدر و عدم طبابت خانوادگی با مواد مخدر و مصرف تفننی توسط مبلغان مذهبی ، هنرمندان ، نویسندگان ، رسانه ها ونهادهای مدنی از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.
3- در برنامه های پیشگیری از اعتیاد باید بین ابعاد هنری و ابعاد آگاهی بخشی ، تعادل ایجاد نمود چرا که بزرگنمایی ابعاد هنری در برخی موارد تاثیر منفی بدنبال دارد.
4- تهیه و پخش برنامه های آموزشی از طریق وسایل ارتباط جمعی جهت آموزش معتادان و اعضای خانواده آنان در زمینه پیشگیری و ترک اعتیاد
5- ایجاد امکانات برای استفاده صحیح از اوقات فراغت جوانان
پیشنهادات:
Si nous résistons à nos passions, c'est plus par leur faiblesse que par notre force. (Maximes 215)
Francois Duc de la Rochefoucauld (1613-1680)
”اگر ما در مقابل هوسهای خود ایستادگی
می کنیم، این بیشتربدلیل ضعیف بودن
هوس هاست، تا به بدلیل قدرت ما“
اعمالی که شخص را در معرض رویدادهای تغییر دهنده خلق قرار می دهد و در نهایت منجر به وابستگی می شود به عبارت دیگر اعمالی که به گونه غیر مستقیم به کسب لذت از طریق موقعیت ها وانجام فعالیت های فیزیکی منجر شوند
مانند قماربازی پاتولوژیک ،کار به افراط ،ورزش وخرید به افراط و….
Process addiction
عادت پیشرونده
تاثیر گذار و فراگیر
با عوارض منفی
خارج از کنترل
اعتیاد یک:
به رفتارهای متعارف
رفتارهای غیر متعارف
ترکیبات مجاز
مواد غیر مجاز
این عادت میتواند:
عادت پیشرونده
تاثیر گذار و فراگیر
با عوارض منفی
خارج از کنترل
اعتیاد یک:
عادت پیشرونده
تاثیر گذار و فراگیر
با عوارض منفی
خارج از کنترل
اعتیاد یک:
عادت پیشرونده
تاثیر گذار و فراگیر
با عوارض منفی
خارج از کنترل
اعتیاد یک:
مواد افیونی: تریاک، شیره، هرویین، مورفین، کدئین، متادون، کریستال
مواد محرک: کوکایین، کراک، آمفتامین، آیس
مواد توُهم زا: ال اس دی، اکستازی
حشیش
آرامبخش ها: دیازپام، لورازپام، اکسازپام،
الکل
نیکوتین
این ترکیبات:
تزریق هرویین
کشیدن هرویین
خوردن تریاک
تدخین تریاک
استفاده از روش های پرهیز مدار
استفاده از روش های کاهش آسیب
سالهای از دست رفته به علت مرگ زودرس
سالهای سپری شده با ناتوانی
جمعیت 70 میلیون نفر
نیمی زیر 21 سال
64% شهری
بیکاری 15%
سواد :مردان 85% وزنان 73%
سابقه مصرف 300 سال
تا مدتی پیش تدخینی
تزریقی پدیده جدید دهه های اخیر
از هر 17 نفر یک نفر مصرف کننده منظم مواد
جمعیت بین 15-60 ساله ها، 20% مشکلات سوء مصرف مواد دارند
هیچ روش واحدی برای بررسی اپیدمیولوژی اعتیاد وجود ندارد ونشدنی است
معتادان تریاک در اواسط دهه 1970 ششصد هزار نفر یا حدود 2%جمعیت کشور
آمار ستاد مبارزه با مواد مخدر (1377)
2 میلیون نفر:
– یک میلیون ودویست هزار نفر وابستگی به مواد
هشتصدهزار نفر تفننی
سال 1387 : 1,160,000 نفر
تخمین دولت : میزان مصرف کنندگان 000/800/1 نفر
9-16 % تزریقی = 000/200 نفر
سایر منابع300000/ 3 نفر وتزریقی = 000/300 نفر
وزارت بهداشت در سال 1380 :
000/761/3 مصرف کننده و از این تعداد 000/547/2 نفر وابستگی و000/137 نفر تزریقی
شیوع عفونتها در میان تزریقی ها
67.3% HIV + ها و85% بیماران ایدز، سابقه سوء مصرف مواد دارند
در ایران شیوع آلودگی با HCV با سابقه تزریق مواد – در میان Blood donors 53 برابر است
در حال حاضر روش اصلی انتقال HIV اعتیاد تزریقی است گرچه به سوی انتقال ازراه جنسی در حال تبدیل است
احتمالاً تا 500 هزار نفر فروشنده و دلال خرده پا وجود دارد.
سالانه 1000 تن مواد مخدر در ایران مصرف می گردد.
سالانه 360 تن مواد مخدر توسط نیروی انتظامی کشف می گردد.
تولید افغانستان سالانه بیش از 8000 تن تریاک(معادل 800 میلیون دلار در مزرعه وپیش از تبدیل به کریستال وکراک ایرانی ) تخمین زده می شود.
سالانه 4500 میلیارد تومان (5 میلیارد دلار) هزینه دارد!!
اعتیاد به مواد مخدر در ایران:
مفاهیم سوءمصرف مواد
Substance use concepts
تعریف مواد روانگردان Definition of psychoactive drugs
”… هرماده شیمیایی که، با ورود به بدن، عملکرد آن را از نظر فیزیکی و/یا روانی تغییر میدهد…“
“…Any chemical substance which, when taken into the body, alters its function physically and/or psychologically….”
(WHO, 1989)
تعریف مواد روانگردان Definition of psychoactive drugs
”… هر ماده ای که مردم آن را مواد در نظر بگیرند، با توجه به این که این مسئله در فرهنگ ها و دوره های مختلف متفاوت است.“
“…any substance people consider to be a drug, with the understanding that this will change from culture to culture and from time to time.”
(Krivanek, 1982)
سوءمصرف Abuse
حالتی که فرد در اثر مصرف ماده دچار اختلال هایی در زندگی شده، اما هنوز واجد ملاکهای وابستگی به ماده نشده است.
Some disturbances due to substance use, but not still dependence
سندرومی است که با یک الگوی رفتاری خاص آشکار می گردد
الگویی از رفتارهای ویژه بر رفتارهایی که قبلاً ارزش بیشتری داشتند غالب می شوند که به درجات مختلف است
با رفتارهایی مرتبط با مصرف دارو مشخص می شود
بطور گسترده با رفتارهای تکانشی مصرف دارو مرتبط است
Drug Dependence-WHO
مهمترین خصیصه وابستگی به مواد مجموعه ای از علایم شناختی ، رفتاری وروانشناختی است که شخص با وجود داشتن مشکلات زیاد با استعمال مواد به استفاده از آن ادامه می دهد
در واقع الگویی از مصرف مکرروجود دارد که معمولاً به بروز تحمل ، محرومیت ورفتارهای اجباری مصرف مواد منجر می شود
Drug Dependence-DSM-IV.TR
ملاک های تشخیصی سوءمصرف مواد Criteria for substance abuse
یک یا چند از علایم زیر در عرض 12 ماه:
one or more of following signs over a 12-month period
– ناتوانی در انجام تعهدات عمده فرد در کار، مدرسه یا خانه به دلیل مصرف مواد مانند غیبت یا اخراج
Recurrent use leading to failure to fulfill obligations (job, school, home,…)
– مصرف مواد در موقعیت های خطرناک مثل رانندگی
Recurrent use that is physically hazardous (like driving)
– مشکلات قانونی تکراری مربوط به مواد مثل دستگیری
Recurrent drug-related legal problems (like arresting)
– ادامه مصرف موادعلیرغم مشکلات اجتماعی یا بین فردی مثل مشکل با همسر
Continued use despite social/interpersonal problems
ملاک های تشخیصی وابستگی به مواد
الگوی غیر انطباقی مصرف مواد که منجر به تخریب چشمگیر بالینی یا ناراحتی می شود و با سه مورد یا بیشتر از موارد زیر در طی دوره زمانی حداقل 12 ماه بروز می کند:
تحمل (نیاز به افزایش مقدار ماده برای رسیدن به اثر دلخواه، یا کاهش قابل ملاحظه آثار ماده با مصرف مداوم مقادیر یکسان
ترک (علائم ترک مشخص، یا مصرف همان ماده برای رفع یا جلوگیری از علایم ترک)
مصرف ماده به میزانی بیشتر یا مدتی طولانی تر از زمان مورد نظر
میل دائمی برای کاهش یا کنترل مصرف، و تلاش های ناموفق در این زمینه
صرف زمان زیاد برای فعالیت های لازم برای بدست آوردن، مصرف، یا رهایی از آثار آن
کنار گذاشتن فعالیت های مهم اجتماعی، شغلی و تفریحی به خاطر مصرف
ادامه مصرف علیرغم آگاهی از مشکلات روانشناختی یا جسمانی مستمر یا عود کننده ناشی از مصرف ماده
ملاک های تشخیصی ترک ماده Criteria for substance withdrawal
پیدایش علائم مختص ماده ای خاص در نتیجه قطع (یا کاهش) مصرف زیاد و طولانی ماده
ایجاد ناراحتی قابل ملاحظه بالینی یا تخریب عملکرد اجتماعی یا شغلی و ……
نشانه ها ناشی از یک بیماری طبی عمومی نیست و بر اساس یک اختلال روانی دیگر قابل توجیه نیست.
بروز علائم ترک وابستگی به مواد افیونی
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
DAYS
Withdrawal signs & symptoms
هرویین
تریاک
تحمل tolerance
حالتی که در آن، فرد مانند سابق به یک ماده واکنش نشان نمیدهد، و دوز بالاتری لازم است تا همان اثر به دست آید.
A state in which a person no longer responds to a drug as they did before, and a higher dose is required to achieve the same effect.
وسوسه craving
وسوسه روانی، میل و اشتیاق شدید برای مصرف مواد است. وسوسه، بیشتر حین ترک مواد، مشخص می شود.
Psychological craving is a strong desire or urge to use drugs. Cravings are most apparent during drug withdrawal
عده ای به هر دلیل به مصرف مواد مخدر رو می آورند
مصرف لذت بخش است پس ادامه می یابد
شخص متوجه می شود که مصرف نه تنها لذت بخش بلکه کاهش دهنده استرس نیز هست
شخص برای کاهش استرس به مصرف مواد ادامه داده یا رو می آورد
مصرف مواد بعد از مدتی راههای دیگر کاهش استرس را حذف می کند
مصرف مواد یگانه راه کاهش استرس می گردد
آنچه در اعتیاد اتفاق می افتد!
زیرا بغیر از مواد راه دیگری برای مقابله با جهان خارج-که در مورد ایشان بسیار پرمشغله تر است- ندارند!
شرطی شدن کلاسیک بسیار قوی و گاهی ابدی است!
مصرف اندک مواد مخدر سریعاً تغییرات سابق را شروع می کند!
ترک مواد خود با علائم شدیدی همراه است!
چرا اعتیاد مقاوم است و عود می کند
وابستگی به مواد مخدر پدیده ای طول کشنده و مزمن است.
درصد بالایی بعد از ترک مجددا به مصرف رو می آورند.
درصد کمی اصولا علاقه به ترک مواد دارند!
بهبودی در بسیاری از مواقع بر اساس ریزش انتخابی است!!
نتیجه:
ایران تا زمان زیادی گرفتارجمعیت مصرف کننده مواد مخدر خود خواهد بود!!!
چند اصل درباره اعتیاد
Precontemplation(no plan tp quit) آگاهی
+تصدیق
Contemplation(thinking about quttiing but no plan)
+انتخاب
Prepration(plans to quit in near future
+تدبیر
Action
maintenance
مراحل تصمیم گیری وتغییر رفتار
آنچه اتفاق می افتد: (بیان ساده )
اثر لذت بخش
عوارض ناخواسته
تصمیم به تغییر رفتار
آنچه اتفاق می افتد:
اثر لذت بخش
عوارض ناخواسته
تصمیم به تغییر
؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
Natural history of addictive behavior;
Relapses
More rapid deterioration
Relapse despite negative consequences
تعلقات ودرک مذهبی کمتر
مشارکت کمتر در فعالیت های داوطلبانه اجتماعی
علاقه کمتر به ورزش
انحرافات رفتاری بیشتر
اعتماد به نفس کمتر
مشکلات روانی بیشتر
قطع کامل مصرف مواد مخدر
کاهش مصرف مواد مخدر
کاهش عوارض جسمانی مواد مخدر
مسمومیت و Overdose
بیماری های عفونی مانند ایدز و هپاتیت
کاهش عوارض خانوادگی اعتیاد
کاهش عوارض روانی اعتیاد
کاهش عوارض اجتماعی اعتیاد
جرم و جنایت
بیکاری
هدف از درمان اعتیاد:
هدف از درمان اعتیاد فقط قطع یا کاهش مصرف نیست!
گاهی حتی کاهش مصرف در اولویت نیز نیست!
رویکرد پرهیز مدار Abstinence Oriented
رویکرد کاهش آسیب Harm Reduction
رویکردهای درمان اعتیاد
مطب های شخصی ودولتی
موسسه های مشاوره مداخلات روانشناختی خصوصی ودولتی
مراکز درمان اعتیاد سرپایی و بستری
TC
DIC
Shelter و…..
درمان اجباری
NA:Narcotic Anonymous( روش 12 گامی)
ثابت و سیار
باید بیماران پرخطروسخت دسترس که مایل به درمان یا ترک نیستند را پوشش دهد
خدمات ارائه شده با محوریت harm reduction
مانند تحویل/تعویض سرنگ وکاندوم ومشاوره و آموزش مهارت های زندگی وsafe sex و……
درکنار آنها واحدهای MMT برای داوطلبان ترک ودرمان هم پیش بینی شده است
DIC
براین اساس که معتادان رشد نیافته هستند
بیماران با سیستم حمایتی ضعیف ولی دارای انگیزه درمان وترک را پوشش می دهد(سابقه مصرف چند ماده – محیط نامناسب خانوادگی- سابقه ضعیف شغلی-سابقه رفتارهای مجرمانه-صفات شخصیتی نابالغ وضداجتماعی- بیماریهای روانپزشکی همراه که شدید یا مزمن نباشند-سابقه آتش افروزی وخودکشی نداشته باشند)
برنامه اقامتی طولانی مدت که 9-12 ماه است
برمبنای خودیاری ومشارکت آنها درتمام جوانب برنامه های مرکز است
پرسنل اغلب معتادان بهبود یافته هستند
Tc
به روش ایمان مدار وباکمک معتادین پاک شده و براساس اصول 12گامی به پاک ماندن معتاد کمک می کنند . این اصول عبارتند :
1- ما اقرار کردیم که در برابر اعتیادمان عاجز بودیم و زندگیمان غیرقابل اداره شده بود.
2- ما به این باور رسیدیم که یک نیروی برتر می تواند سلامت عقل را به ما باز گرداند.
3- ما تصمیم گرفتیم که اراده و زندگیمان را به مراقبت خداوند، بدان گونه که او را درک می کردیم، بسپاریم.
4- ما یک ترازنامه اخلاقی بی باکانه و جستجوگرانه از خود تهیه کردیم.
5- ما چگونگی دقیق خطاهایمان را به خداوند، به خود و به یک انسان دیگر اقرار کردیم.
6- ما آمادگی کامل پیدا کردیم که خداوند کلیه این نواقص شخصیتی ما را برطرف کند.
7- ما با فروتنی از او خواستیم کمبودهای اخلاقی ما را برطرف کند.
8- ما فهرستی ازتمام کسانی که به آنها صدمه زده بودیم تهیه کرده وخواستار جبران خسارت ازتمام آنها شدیم.
9- ما بطور مستقیم در هر جا که امکان داشت از این افراد جبران خسارت کردیم، مگر درمواردی که اجرای این امر به ایشان و یا دیگران لطمه بزند.
10- ما به تهیه ترازنامه شخصی خود ادامه دادیم و هرگاه در اشتباه بودیم سریعاً به آن اقرار کردیم.
11- ما از راه دعا و مراقبه خواهان ارتقاء رابطه آگاهانه خود با خداوند، بدان گونه که او را درک می کردیم شده و فقط جویای آگاهی از اراده او برای خود و قدرت اجرایش شدیم.
12- با بیداری روحانی حاصل از برداشتن این قدم ها، ما کوشیدیم این پیام را به معتادان برسانیم و این اصول را در تمام امور زندگی خود به اجرا درآوردیم.
استفاده از کلونیدین و سایر آگونیست های گیرنده های آلفا 2
استفاده از آگونیست های مواد افیونی
استفاده از آنتاگونیست های مواد افیونی: روش سریع و فوق سریع
استفاده توام از آگونیست و آنتاگونیست های مواد افیونی
روش های عمده سم زدایی
وابستگان به مواد مخدر
قطع مصرف
Detoxification
کاهش عود
کاهش عوارض
مجموعه سیاستها وبرنامه هایی که هدف آنها کاهش عواقب منفی بهداشتی ، اجتماعی ، اقتصادی ، انسانی اعتیاد به مواد است هرچند که فرد به مصرف ادامه دهد . در واقع ارائه خدمات بهداشتی درمانی بدون پیشداوری و اعمال فشار به مصرف کننده مواد است تا عوارض اعتیاد کاهش یابد
رویکرد کاهش آسیب Harm Reduction
یک موسسه تادیبی (correctional) است که موظف است :
1- محیطی سالم ، عاری از مواد و ایمن برای اقامت افراد مبتلا به اختلالات مصرف مواد فراهم نماید تا با استفاده از امکانات تشخیصی ، بهداشتی درمانی مراقبت های بهداشتی متناسب و
درمانهای اختصاصی سوء مصرف مواد بصورت شبانه روزی برای مراجعین تامین گردد
2- برنامه ترخیص معتادان راتدوین نماید به نحوی که کلیه امکانات لازم برای درمان بیماران پس از ترخیص ،حمایت های لازم برای اسکان واشتغال و نحوه نظارت بر تداوم درمان توسط نهاد های قضایی وانتظامی در آن پیش بینی شده باشد
اقامتگاه درمان اجباری
هدف اصلی در low threshold:
کاهش جرم و جنایت
کاهش انتقال ایدز
کاهش تزریق
آماده شدن برای مراحل بعدی درمان
هدف اصلی در high threshold:
قطع مصرف مواد مخدر
تغییر پایدار روانی و الگوی مصرف
تغییر فراگیر در رفتار و حل مسئله
بهبودی شاخصهای عمده درمان اعتیاد
الگوی اصلی در low threshold:
عرضه سهل الوصول دارو
شرایط ساده برای ورود به درمان
خدمات ساده تر و رایگان
اقدامات نظارتی و تنبیهی اندک
کمتر بودن خدمات جانبی
الگوی اصلی در high threshold:
عرضه منضبط تر درمان
شرایط خاص ورود
خدمات جانبی بیشتر
نظارت دقیق تر
وجود مراتب و درجات درمان
Low threshold versus high threshold MMT
معمولا در low threshold:
Take home وجود ندارد
آزمایش ادرار مرتبا صورت نمی گیرد
رواندرمانی در حداقل است
مشاوره ها ساده ترند
معمولا در high threshold:
بیماران مرتب از نظر مصرف آزمایش می شوند
در جلسات رواندرمانی شرکت دارند
با قبول شرایط دارو take home دارند
زدودن بار اخلاقی و قانونی از مسئله مصرف مواد مخدر!
فراهم سازی درمان نگهدارنده یا جایگزین (متادون و بوپرنورفین)
آموزش راههای مصرف صحیح مواد مخدر
فراهم سازی راههای صحیح مصرف مواد مخدر! (توزیع سرنگ، ایجاد اماکن مصرف)
فراهم سازی بهداشتی مواد مخدر
راهکارهای عمده در کاهش آسیب:
ماده جایگزین سالم تر است
جذب ساده و معین دارد
نیمه عمر طولانی دارد
خوراکی است
خالص است
ارزان است
توسط افراد سالم عرضه می گردد
در محیط سالم عرضه می شود
درمان نگهدارنده موثر است زیرا:
رفع انگ stigma معتاد می کند
تنش اجتماعی را تقلیل می دهد
همکاری خانواده را دامن می زند!
اعتماد بنفس و و خود انگاره schema فردی معتادان را بهبود می بخشد!
درمان نگهدارنده موثر است زیرا (2):
نظام قاچاق را مضمحل می سازد
از سود دلالان میکاهد
از تعداد دلالان می کاهد
از فساد اجتماعی اعتیاد می کاهد!
درمان نگهدارنده موثر است زیرا (3):
بخاطر ماهیت متادون و بوپرنورفین از رفتارهای تکانه ای کاسته می شود
پرخاشگری و جرم و جنایت کم می شود
رفتارهای بی مبالات جنسی تقلیل می یابد
رفتارهای خطر ساز مصرف کم می شوند!
درمان نگهدارنده موثر است زیرا (4):
Swedish Methadone Maintenance Study-pretreatment characteristics of patients
Swedish Methadone Maintenance Study-Results after two years
باقی ماندن در درمان Buprenorphine versus methadone maintenance therapy: a randomized double-blind trial with 405 opioid-dependent patients (Mattick 2003)
کاهش مصرف مواد مخدر Buprenorphine versus methadone maintenance therapy: a randomized double-blind trial with 405 opioid-dependent patients (Mattick 2003)
کاهش مصرف مواد مخدربا توجه به آزمایش ادرار Buprenorphine versus methadone maintenance therapy: a randomized double-blind trial with 405 opioid-dependent patients (Mattick 2003)
با شروع درمان نگهدارنده و بخصوص بعد از گذشت یک ماه از آن مصرف مواد مخدر تا 90 درصد کاهش می یابد و تزریق مواد عملا به صفر می رسد.
با گذشت 3 ماه علائم خلقی و کارکرد فردی بیماران شروع به بهبودی می نمایید.
میزان پرخاشگری، رفتارهای مجرمانه بنا به گزاذش بیماران بعد از 3 ماه تا 75 درصد کاهش می یابد.
حضور در درمان نگهدارنده برای هر بیمار ماهانه بطور متوسط 150هزار تومان از مصرف مواد مخدر می کاهد.
اثربخشی درمان نگهدارنده
هزینه پرسنلی حضور هر بیمار در درمان نگهدارنده حدودا 15000تومان در ماه برآورد می گردد. ضمنا هر بیمار ماهانه بطور متوسط 2/2 گرم متادون مصرف می کند که ارزشی معادل 3/1دلار دارد.
درازای هزینه فوق 150 هزار تومان از مصرف مواد مخدر و سود رسانی به بخش قاچاق مواد کاسته می شود.
اثربخشی درمان نگهدارنده
قانونمند سازی درمان نگهدارنده بسیار اساسی است.
طی 3 ماه اول حتی الامکان از take home خودداری شود.
براحتی دوز بیماران تغییر داده نشود.
مشاوره جهت تمامی بیماران مهیا باشد.
پزشکان و درمانگران حداقل 30 ساعت بصورت نظری و 2 هفته تمام وقت بصورت عملی و کارورزی دوره ببینند.
در کنار درمان نگهدارنده، سم زدایی با متادون جهت داوطلبان بصورت سهل الوصول ارائه گردد.
نکات اساسی در درمان نگهدارنده
اثربخشی دوزهای مختلف متادون¤
>100 mg/day
~60 mg/day
~30 mg/day
http://www.beytoote.com/health/addiction/information1-about-alcoholism.html
http://www.iranhoshdar.ir/Default.aspx?pagename=News&id=1967&Language=1
http://s12.filingfile.ir/article-235565
منابع
با تشکر از توجه شما