مبانی نظری اعتیاد و انواع مواد مخدر، اعتیاد، داروهای روانگردان

اعتیاد و انواع مواد مخدر
مقدمه
در طول بیست سال گذشته پیشرفت های چشمگیری در دانش داروشناسی، سوء مصرف مواد و داروهای اعتیاد آور فراهم آمده است. گیرنده های این گونه داروها شناخته شده و برای اپیوئیدها، کوکایین و حشیش دسته بندی شده اند. واسطه های آندوژن، گیرنده های اپیوئیدی و داروهای مشابه حشیش، شناسایی شده و از سوی پژوهندگان، سازوکار تداخل آنها در اعمال طبیعی بدن و نیز چگونگی تاثیر آنها بر رفتار انسان کشف شده اند. افزون بر آن دگرگونی های عمده فکری درباره ماهیت بیماری های اعتیادی صورت گرفته و خیزش های مثبتی در اصول تشخیص این بیماری ها انجام پذیرفته است. بر اساس DSM-III-R و سپس DSM-IV اعتیاد گونه ای ناهنجاری رفتاری شمرده شد. هم اینک تاکید بیشتر بر ناتوانایی بیمار در کنترل خود برای مصرف مواد می باشد و نه تحمل و یا وابستگی که پیشتر بر آن تاکید می شد (اختیاری، 1389).

-اعتیادچیست
اعتیاد را به عادت کردن، خو گرفتن، و خود را وقف عادتی نکوهیده کردن معنا کرده اند؛ به عبارت دیگر تسلیم به ماده مخدّر که از نظر جسمی و یا اجتماعی زیان آور شمرده می شود، اعتیاد نام دارد.
در سال 1950 سازمان ملل متحد تعریف زیر را برای اعتیاد به مواد مخدر ارائه کرد: "اعتیاد به مواد مخدّر عبارت است از مسمومیت تدریجی یا حادی که به علت استعمال مداوم یک دارو اعم از طبیعی یا ترکیبی ایجاد می شود و به حال شخص و اجتماع زیان آور است."( ستوده، 1380، ص 191و192 )
اعتیاد بیماری جسمی، روانی و اجتماعی است که عوامل فردی، بین فردی، محیطی و اجتماعی در پیدایش آن دخالت دارند. بنابراین آنچه در درمان اعتیاد باید مورد نظر قرار بگیرد، از بین بردن این علت ها است. در سایر افراد نیز برای پیشگیری از اعتیاد باید آموزش های لازم در زمینه علل اعتیاد به آن داده شود. مواد مخدر آن چنان آرام و بی صدا بر جسم و روان مصرف کننده مستولی می گردد که هیچ معتادی آغاز اعتیاد خود را به یاد نمی آورد.( بینازاده ،1384،ص24)
امروزه مفاهیم جدید در مورد اعتیاد بیشتر بر رفتارهای تکانه ای و عود کننده تاکید دارند تا پدیده تحمل و وابستگی جسمی به دارو. درمان اعتیاد، همانند دیگر بیماری های مزمن، نیاز به دوره ای طولانی دارد. در این راستا داروها می توانند در امر بازپروری بیماران یاری دهنده باشند. ترک اعتیاد پایدار و موفق معمولا با مراحل آغازین درمان به تنهایی به دست نمی آید.
نابسامانی های سوء مصرف مواد مانند بیماری های مزمن از قبیل دیابت و آرتریت هستند که موفقیت درمان آنها هنگامی است که نشانه های آنها کمتر شود، نه اینکه بهبودی کامل به دست آید. در واقع احتمال بهبودی کامل در بسیاری از بیماری های مزمن کم است و مانند بیماری های دیابت و کم کاری غده تیروئید، معتادان نیز به درمان طولانی مدت نگه دارنده نیاز دارند.( احمدی،1390،ص67)

-آثار و عوارض اعتیاد
افزایش سرسام آور مصرف مواد مخدر در جهان و قاچاق روز افزون این مواد پیامدهای وحشتناکی خواهد داشت که مستقیما نسل جوان و بشریت را تهدید می کند. گسترش شبکه قاچاق بین المللی و دام اعتیاد ، میلیون ها نفر جوان را به فساد و کام مرگ می کشاند و سوداگران مرگ را به ثروت و قدرت می رساند.
عوارض جسمى،عوارض روانى،عوارض خانوادگی، عوارض اجتماعى، عوارض اقتصادی

-مراحل اعتیاد
1- مرحله آشنایى :این مرحله با تشویق دیگران (مخصوصاً دوستان ناباب) یا از روى غرور و کنجکاوى خود فرد شروع می ‏شود.
2- مرحله شک و تردید : در این مرحله فرد با مبارزه با امیال خود می ‏پردازد.
3- مرحله اعتیاد واقعى :در صورت ادامه مصرف در مرحله شک و تردید فرد به مرحله اعتیاد واقعى مى رسد. در این مرحله پدیده "تحمل" باعث می‏شود که فرد به مرور زمان بر میزان مصرف خود بیفزاید تا به نشئگى قبلى برسد.

-انواع مواد مخدر
انواع فرآورده هاى گیاهان خشخاش، شاهدانه، کوکا و ترکیبات شیمیایى مشابه که مصرف آنها موجب اعتیاد می‏ گردد.
-مواد سستى ‏زا
موادى هستند که مصرف آن بر روى سلسله اعصاب مصرف‏ کننده اثر گذاشته و در نتیجه فعالیت فکرى و بدنى او را سست نماید. این مواد به دو دسته تقسیم می‏شوند :طبیعى ، مانند : استحصالات گیاه خشخاش، تریاک، شیره تریاک، مرفین مصنوعى ، مانند : هروئین، متادون، نرمتادون، پاپاورین، پتیدین، انواع و اقسام قرص هاى مسکن و آرام ‏بخش (اختیاری، 1389).

-مواد توهم‏ زا
با مصرف این مواد فرد دچار اوهام حسى و بصرى می ‏شود. این مواد را هالوسینوژن می‏ گویند که شامل: طبیعى ، مانند : استحصالات گیاه شاهدانه،حشیش، بنگ، ماری‏جوانا، گراس، چرس؛ مسکالین، جو سیاه آفت ‏زده، برخى از قارچهاى حاوى مواد توهم ‏زا، دانه‏ هاى نوعى نیلوفر وحشی، مصنوعی ، مانند : ال.اس.دی(L.S.D) ، دی‏ متیل تریپتامین (D.M.T) ، دی‏ اتیل تریپتامین (D.E.T)

-مواد توان‏ افزا
مصرف آن بر روى سلسله اعصاب تاثیر گذاشته و در نتیجه فعالیت فکرى و بدنى مصرف‏ کننده بیشتر و باعث هیجان می‏ شود. این مواد به دو دسته تقسیم می‏ شوند که عبارتند از :طبیعی ، مانند : برگ کوکا، کوکائین، کراک، برگ و ساقه برخى درختان مثل خات و کراتم و ناس ،مصنوعی ، مانند : آمفتامین، متیل آمفتامین، ترکیبات آمفتامین‏ها

-وضعیت مواد مخدر قبل از انقلاب
نگاهی گذرا بر اسناد و مدارک موجود حکایت از آن دارد که ایرانیان باستان هیچ گونه آشنایی با موادمخدر نداشته و حتی در کتاب اوستا نیز ذکری از آن به میان نیامده است لیکن پس از ورود مواد مخدر به ایران به هر طریقی ممکن مصرف آن بیشتر جنبه داروئی داشت و تا اواخر قرن 17 در تاریخ کشور معظلی به نام اعتیاد ثبت و ذکر نشده است. استعمار انگلیس جهت اجرای سیاست های خود ابتدا از طریق بازرگانان، پزشکان و غیره مواد مخدر را به دربار پادشاهان صفوی کشانیده و پس از آلوده نمودن پادشاهان و درباریان شروع به فرهنگ سازی غلط در این زمینه نمودند. بلافاصله استمعال مواد مخدر در کشور به صورت اپیدمی (قهوه خانه ای) رایج گردید (تا آن زمان مصرف مواد مخدر به صورت شربت و یا بلیعدنی بوده است) در سلسله قاجار با حیله انگلیس بسیاری از مزارع کشت گندم و دیگر محصولات مفید زراعی به مزارع کشت خشخاش اختصاص داده شد و مواد مخدر رایج یافت به نحوه ای که روز به روز درآمد شاهان و درباریان وقت از دادو ستد تریاک افزایش یافت و اساساً خرید و فروش آن در انحصار دولت درآمد. از آنجایی که تجارت مواد مخدر از خاور دور به نقاط مختلف جهان از طریق ایران و ترکیه صورت می گرفت لذا در گسترش اعتیاد و این مراکز نیز اهتمام وافر به عمل آمد. آگاهی و کمبود رشد فرهنگی جامعه نیز عامل موثری در جهت بهره برداری استعمارگران برای گسترش کشت خشخاش و اعتیاد به تریاک گردید. به طوری که پزشکان انگلیس و حکیم باشی های وابسته تریاک را به عنوان داروی موثر برای درمان بیماری های مختلف هم چون سر درد، دندان درد، گوش درد و غیره معرفی و تجویز می کردند و چندی گذشته که این ماده مخدر به صورت داروی خانگی در هر خانه و کاشانه ای راه یافت سوداگران این تجارت خانمان سوز را به منظور کسب منافع افزون و آسوده ساختن جامعه با گذراندن قوانین مختلف به تشویق و ترغیب مردم به استعمال تریاک پرداختند و برای مصرف هرچه بیشتر آن جایزه تعیین کردند به طوری که در 12 ربیع الاول سال 1329 هجری قمری دولت وقت قانونی را در ظاهر جهت مبارزه ولی محتوان آن در رشته و گسترش و تشویق کشت و فروش تریاک و مصرف آن تدوین کرد.
ماده 2 این قانون آشکارا مردم را به تریاک کشی دعوت می کرد و بیان می داشت: (سوخته تریاک را دولت با قیمت مناسب از دود کنندگان می خرید و برای هر مثقال سوخته 3 عباسی حق الزحمه داده می شد) در حکومت پهلوی اشاعه تریاک و کشیدن مواد مخدر به اوج رسید به نحوی که خاندان آمریکائی شاه خود به رهبری مواد مخدر و اشاعه آن در سطح جامعه را به عهده گرفتند به موجب شواهد و مدارک دفتر مبارزه با مواد مخدر سازمان ملل متحد در اوائل دهه 1960 خاندان پهلوی به فعالیت های مربوط به قاچاق مواد مخدر در ابعاد وسیع و همراه با سرمایه گذاری چند صد میلیونی دلاری و در پناه سر نیزه خفقان به انجام رساندند. میلیون ها دلار تریاک از طریق افغانستان و ترکیه خریدند که حتی از آن بطور خام در بازار داخلی ایران به فروش رسید و قسمت دیگری از آن در لابراتوآرهای مخفی تهران به هروئین تبدیل شد. علاوه بر عرضه در بازار داخلی ایران و خط توزیع شبکه بین المللی قرار گرفته و به اروپا و آمریکا صادر گردید در طول این مدت برای خاموش کردن اعتراضات مردم گاهی سخت گیری هایی و محدودیت هایی ظاهری و ممنوعیت هایی نیز اعمال می شد که در حقیقت نوعی تصفیه رقبای رژیم در امر مواد مخدر به حساب آمد در همین زمینه تبلیغات مضر و گسترده ای نیز از سوی رژیم و مستکبران جهانی در ارتباط با اقدامات بین المللی مبارزه با مواد مخدر صورت گرفت و کنگره های بین المللی متعددی در مورد اعتیاد برپا شد و متجاوز از 30 عهد نامه بین المللی مبنی بر محدودیت تولید و ساخت، کشت و تجارت و مصرف مواد طبی و شیمیائی و مواد مخدر منعقد گشت.
-وضعیت مواد مخدر پس از پیروزی انقلاب اسلامی
الف) مرحله اول از آغاز پیروزی انقلاب تا سال 1360: وجود قوانین و تصویب نامه دولت موقت برای فروش تریاک به معتادین و خرید 100 تن تریاک از هند توسط واردات کشاورزی در سال 1385. تصویب لایحه قانونی تشدید مجازات مرتکبین جرائم مواد مخدر در 19 خرداد 1359 و خاتمه دادن به کار تریاک فروشی دولتی به معتادین و جرم شناسی اعتیاد.

-وضعیت مواد مخدر در جهان
در دنیای کنونی بالغ بر 200 میلیون معتاد به انواع مواد اعتیادآور وجود دارد که این افراد به شرح ذیل از انواع مواد مخدر استفاده می نمایند.
حشیش و مشتقات آن : 143 میلیون نفر در کشورهای اروپایی و آمریکا و آمریکای لاتین از حشیش و مشتقات آن استفاده می کنند.
مواد صنعتی: 30 میلیون نفر در کشورهای اروپایی و آمریکا از مواد صنعتی استفاده می کنند.
کوکائین: 13 میلیون نفر در کشورهای اروپایی و آمریکای لاتین و آمریکا از کوکائین استفاده می کنند.مواد افیونی: 13 میلیون نفر که 9 میلیون آن از هروئین و مرفین استفاده می کنند و 4 میلیون نفر آن معتاد به تریاک می باشند.

-انواع داروهای روانگردان
سه گروه اصلی داروهای روانگردان عبارتنداز:
-داروهای کندساز
داروهایی هستند که فعالیت ذهنی و جسمی را کم می کنند (در دستگاه عصبی مرکزی ایجاد رخوت می کنند) برخی از کندکننده های معروف عبارتنداز:
1) الکل، 2)باربیتورات ها، 3)آرامبخش ها، 4) مواد افیونی، 5) داروهای استنشاقی (حلاّل های فرّار و افشانه ها.
-داروهای محرک
داروهای محرک موادی هستند که هشیاری و برانگیختگی کلی را افزایش می دهند (فعالیت دستگاه عصبی مرکزی را زیاد می کنند). این داروها ساختمان شیمایی متفاوتی دارند و همگی ایجاد نشئه می کنند. این داروها مقدار پیک های عصبی تک آمین (نوراپی نفرین، اپی نفرین، دوپامین و سروتونین) را در سیناپس افزایش می دهند. اثر آن ها مانند آن است که همه ی نورون هایی که هرکدام یک تک آمین ترشح می کنند یکجا شلیک کنند. نتیجه برانگیختگی همزمان جسمی و روانی است: از نظر جسمی با افزایش ضربان قلب و فشار خون، و از نظر روانی با هشیار کردن بیش از حد فرد. (رضایی، 1385).
رایج ترین محرک ها:
1)آمفتامین ها، 2)کوکایین، 3) متیلن دیوکسی -متامفتامین یا (اِکستِسی ، 3) کافئین، 4) نیکوتین.

– داروهای توهم زا یا روان پریشی زا :
که داروهای سایکدلیک (یعنی ذهن گران) هم گفته می شوند.داروهای روانگردانی هستند که تجربه های ادراکی را تغییر می دهند، و تصویرهای غیرواقعی ایجاد می کنند. مثلاً با مصرف این داروها صداها و رنگ ها به نحو شگفت انگیزی متفاوت به نظر می رسند. ادراک زمان چنان تغییر می یابد که هر دقیقه ممکن است چند ساعت به نظر آید، و شخص ممکن است توهمات شنیداری، دیداری و بساوشی تجربه کند و توانایی او در تمیز خود از پیرامونش کاهش یابد.بعضی داروهای توهم زا از گیاهان به دست می آیند. مانند مسکالین از کاکتوس و سیلوسی بین از قارچ، برخی دیگر در آزمایشگاه ساخته می شوند مانند: ال اس دی (اسیدlsd ،لیزیرژیک دی اتیلامید و پی سی پی (فن سیکلیدین ) PCP بین ال اس دی، مسکالین و پسیلوسی بین "تحمل همپوش" به وجود می آید. برای مثال کسی که ال اس دی مصرف می کند تحمل بالایی برای مصرف مسکالین دارد، همین طور هم کسی که پسیلوسی بین می خورد، باید نسبت به دیگران ال اس دی یا مسکالین بیشتری مصرف کند تا اثر مشابهی در او ظاهر شود.

– ماری جوآنا یا کانابیس
ماری جوآنا برگ و گل خشک گیاه شاهدانه است که ابتدا در آسیای مرکزی می رویید، ولی اکنون در اکثر مناطق دنیا کاشته می شود. رزین خشک شده این گیاه، حشیش (بنگ) نامیده می شود. ماری جوآنا و حشیش را معمولاً همراه با توتون در سیگارهای مخصوصی که دستی پیچیده می شود، دود می کنند. اما ممکن است به صورت خوراکی و مخلوط با چای یا غذا نیز مصرف شود. عامل فعال در ماری جوآنا و حشیش تی اچ سی (تتراهیدرو کانابینول) است.
مصرف اندک تی اچ سی از راه دهان (5 تا 10 میلی گرم) سرخوشی ملایمی ایجاد می کند. اما مصرف مقادیر بین 30 تا 70 میلی گرم واکنش های شدید و دیرپاتری همانند واکنش های ناشی از داروهای توهم زا به وجود می آورد. واکنش به ماری جوآنا غالباً دو مرحله دارد: مرحله ی تحریک و سرخوشی و به دنبال آن آرامش و خواب.
وقتی ماری جوآنا به صورت سیگار دود می شود. تی اچ سی 10 تا 20 درصد جذب ذخیره ی خون ریه ها می شود. و در پیپ آبی یا قلیان به 40 تا 50 درصد می رسد. زیرا پیپ آنقدر دود را نگه می دارد تا استنشاق شود و به همین سبب ابزار بسیار کارآمدی برای انتقال کامل تی اچ سی است. تی اچ سی چون به مغز می رسد به گیرنده های حشیشی که در هیپوکامپ بسیار فراوانند می چسبد و موجب بازداری خاطره های جدید می شود. حشیش، مهارهای کنترل کننده را کم می کند، تلقین پذیری فرد را افزایش می دهد و حساسیت شنوایی را زیاد می کند. وابستگی روانی به آن ممکن است چشمگیر باشد. در بسیاری از نقاط جهان مصرف حشیش گام اول به سوی اعتیاد به هرویین است. مثلاً افراط در مصرف ماری جوآنا (حشیش) احتمال مصرف داروهای غیر قانونی را بالا می برد.

– ال اس دی (لیسرجیک اسید دی اتیل آمیدlsd)
ماده یی است بی رنگ، بی بو و بی مزه که غالباً به صورت جذب شده در حبه های قند یا ورقه های کاغذ فروخته می شود. دارویی بسیار قوی است که مصرف مقادیر اندک آن نیز ایجاد توهم می کند. ال اس دی عمدتاً روی سروتونین مغز تاثیر می گذارد. دارای ساختاری شیمیایی مشابه سروتونین است و انباشت آن در بعضی از یاخته های بدن موجب تقلید اثر سر وتونین می شود.

-پی سی پی (فن سیکلیدین PCP)
به عنوان دارویی توهم زا با نام های خیابانی چون "گرد پریان" ، "شرمانز" و "سوپراسید" خرید و فروش می شود. و از لحاظ فنی در طبقه ی هوشبرهای تجزیه زا قرار می گیرد. ابتدا به عنوان داروی بیهوشی برای ایجاد بیهوشی و از بین بردن درد استفاده می شد اما به خاطر اثرات منفی و زیان آور آن، تولید آن غیر قانونی اعلام شد. پی سی پی را می توان به صورت مایع یا به شکل گرد یا قرص مصرف کرد، اما غالباً آن را دود می کنند یا به بینی می کشند. (رضایی، 1385).

-سبب شناسی اتیولوژیک پسیکوپاتولوژیک سوء مصرف مواد
عوامل اتیولوژیک پسیکوپاتولوژیک سوء مصرف مواد عبارتنداز:
1-نظریه ی در دسترس بودن مواد روانگردان:
در دسترس بودن مواد روانگردان شایعترین عامل آماده کننده در مصرف مواد می باشد.
الف) در دسترس بودن مواد در مناطق پرازدحام و محروم شهری.
ب) در دسترس بودن داروهای مسکن و آرامبخش و باربیتورات ها برای پزشکان مستعد سوء مصرف آن ها.
ج) در دسترس بودن مسکن ها و ترکیبات ضد اضطراب برای زنانه خانه دار.
2- از لحاظ روانشناختی:
تیپ شخصیتی واحدی برای کسی که وابستگی دارویی پیدا می کند وجود ندارد، اما یکی از ویژگی های شخصیتی که می تواند مبنای پیش بینی مصرف دارو قرار گیرد، همنوایی اجتماعی است. کسانی که نمره های بالایی در آزمون های گوناگون همنوایی اجتماعی به دست می آورند (از نظر خودشان همنوایی بیشتری با ارزش های سنتی جامعه ی خود دارند) احتمالاً کمتر به مصرف دارو گرایش نشان می دهند تا افرادی که نمره های کمتری در این گونه آزمون ها دارند. آدم ناهمنوا ممکن است یک انزواطلب باشد که احساس می کند ارتباط عاطفی با دیگران ندارد.
3-از لحاظ طبقه ی اجتماعی، اقتصادی:
اعتیاد در پایین ترین و بالاترین طبقات اجتماعی اقتصادی شایعتر و در طبقات متوسط اجتماعی اقتصادی کمتر شایع است.
4- از لحاظ زیست شناختی: هر چند تصور می شود که اعتیاد به مواد افیونی در نتیجه کمبود آندورفین است. اما ریشه های زیست شناختی اعتیاد هنوز به اندازه ی کافی شناخته نشده اند.

-سوء مصرف مواد روانگردان شیشه
سوء مصرف دارو، یعنی کسی که به دارویی وابسته نیست و هیچ نوع نشانه یی از تحمل، ترک اعتیاد، یا بی اختیاری مصرف در او دیده نمی شود، اما مصرف داروی معینی را به رغم پیامدهای خطرناک آن ادامه می دهد، دچار سوءمصرف داروست. مثلاً کسی که زیاده روی او در مصرف الکل منجر به تصادفات مکرر، غیبت از کار یا مشکلات زناشویی شده اما نشانه های وابستگی به دارو در او دیده نمی شود، گفته می شود که دچار سوء مصرف الکل است.

-نام های شیشه
این ماده مخدر به رنگ سفید و بی بو است و در بین مصرف کنندگان به نامهای مختلفی معروف است که عبارتند از متآمفتامین ، مت ، کریستال ، گلاس ، آیس و یخ . علت نامگذاری این ماده به شیشه بخاطر آنست که پودر این ماده شبیه خرده شیشه است . وقتی که این ماده کریستالیزه می شود دانه های آن بصورت بلورین شفاف میشود که به آن آیس (یخ) یا مت بلورین می گویند . آیس بشکل یک قطعه کریستال نسبتا بزرگ شفاف و براق هم دیده میشود . متآمفتامین همچنین بشکل قرصهای کوچک به رنگ روشن یافت میشود که به نام یابا که نامی تایلندی است خوانده میشود. انواع این ماده مخدر ( شیشه ) در آب و الکل براحتی حل میشوند و مزه تلخ و تیزی دارند . نوع غالب شیشه در کشور ما همان پودر کریستالی مت میباشد .
شیشه ماده مخدری از خانواده آمفتامین ها است که در آزمایشگاههای غیرقانونی و در زیرزمین منازل به راحتی ساخته می شود . آمفتامین ها به عنوان محرک سیستم دستگاه عصبی شناخته شده اند . قاچاقچیان و فروشندگان موادمخدر ادعامی کنند که شیشه ، حاوی مرفین نبوده و اعتیاد آورنیست ، اگرچه در ترکیب این ماده مرفین بکار نمی رود اما واقعیت این است که شیشه ماده محرک بسیار اعتیادآور و خطرناکی است . این نگرش که فقط مواد مرفین دار و یا موادی که از تریاک گرفته شده است اعتیادآور است و بقیه مواد که مرفین ندارند اعتیادآور نیستند کاملا غلط و گمراه کننده است

-ساختار شیشه
کریستال یا شیشه محرک بسیار قوی است که فعالیتهای مرکزی سیستم عصبی راسرعت میدهد.
برای اینکه آمفتامین قابل دود کردن باشد آن را کریستالیزه می کنند.
این ماده در خیابان به نامهای (مت)(تینا)و در بعضی مواقع آیس و شیشه شناخته شده است.
شیشه و شالک هر دو از مشتقات آمفتامین هستند که آن را بنا به اشکال استعمال به صورت گرد سفید ویا خاکستری،کپسول و قرص در می آورند.
کریستال معمولا به شکل پودر (کشیدن،بلعیدنی) مایع (خوراکی یا تزریقی) و در موارد نادر حتی به صورت شیاف مقعدی استعمال می شود.
کریستال یا شیشه به شکل سیگارت یا تزریقی با شروع و حمله سریعتر بر بدن آثار تخریب کننده تری دارد ولی متاسفانه از نوع سیگار و تنفسی شایعتر است. (رضایی، 1385).
ترکیب اصلی این ماده از آمفتامین C9H13N گرفته شده که یک ماده محرک و اعتیاد آور است و مغز و سیستم عصبی را به شدت تحریک می کند و از نظر شیمیایی اثر آن از آمفتامین بیشتر است. این ماده به شکل پودری سفیدرنگ، بدون بو و تلخ وجود دارد که به راحتی در نوشابه های الکلی و غیرالکلی حل می شود.
شیشه ای که در حال حاضر در بازار قاچاق مواد محرک ایران وجود دارد بیشتر بصورت کریستال های ریز ( مانند شکر) است که در تکه های کوچک یک لوله پلاستیکی ( نی نوشابه) جاسازی شده و سر و ته آن بسته می شود. این ماده به شکل های دیگری از جمله بلور های شفاف و تیز و…. نیز عرض می شود.
قاچاقچیان مواد با این شعار که: شیشه حاوی مورفین نیست پس اعتیاد آور نیست مصرف آنرا تبلیغ می کنند و متاسفانه بسیاری از افراد ناآگاه خواسته یا ناخواسته در دام این ماده محرک گرفتار می شوند.
واقعیت اینست که شیشه یک ماده محرک بسیار اعتیاد آور است بطوریکه در بسیاری از مقالات پزشکی قدرت اعتیاد زایی آنرا بیشتر از مواد محرکی مانند کوکائین می دانند.
بخاطر داشته باشیم که در حال حاضر درمان اعتیاد به شیشه و مواد محرک مشکل ترین درمان در زمینه درمان سوء مصرف مواد است.
این ماده به چهار صورت کشیدنی، استفاده از طریق بینی، خوردنی یا تزریق ممکن است مورد سوء مصرف قرار گیرد. برای کشیدن آن از پایپی شیشه ای که مخصوص اینکار است، لامپ، چراغ خودرو و …. استفاده می کنند.
شیشه از ترکبات آمفتامین یا مت آمفتامین در آزمایشگاههای غیر قانونی ساخته می شود. قرص اکستاسی نیز از ترکیبات همین مواد است. شیشه در حقیقت هیدروکلراید مت آمفتامین است که علاوه بر شیشه به آن آیس یا کریستال هم گفته می شود. البته در استانهای شرقی کشور به کراک هم کریستال می گویند .
-تاریخچه شیشه
اولین بار متامفتامین در سال 1893 در کشور ژاپن از ماده ای به نام افدرین ساخته شد که بعدها در جنگ جهانی دوم تحت نام دیگری مورد استفاده اعضای ارتش آلمان، از بالاترین تا پست ترین رده قرار می گرفت و نیز به صورت شکلات و برای افزایش هوشیاری بین خلبانان نیروی هوایی توزیع می شد. جالب است بدانید که پزشک اختصاصی آدولف هیتلر از سال 1942 تا زمان مرگ او برای جلوگیری از افسردگی و رفع خستگی روزانه میزان مشخصی مت به هیتلر تزریق می کرد. این احتمال وجود دارد که بروز علائمی شبیه علائم پارکینسون در سال های آخر زندگی او به واسطه مصرف این ماده بوده باشد.
از بعد از دهه 50 میلادی مصرف دارویی مت در امریکا افزایش پیدا کرد و پزشکان برای درمان بی خوابی، پارکینسون، الکلیسم و چاقی مفرط آن را تجویز می کردند.
اما از دهه 80 به بعد سوء استفاده از مت در امریکا بسیار شایع شد و در 5 سال اول قرن بیست و یکم با فراگیر شدن مصرف این ماده در میان نوجوانان و زنان شهرهای کوچک به یک فاجعه ملی تبدیل شد.
شیشه سال 1384 وارد کشور شد(باهر2013 )این ماده مخدردر حال حاضر در بازار قاچاق مواد محرک ایران وجود دارد، بیشتر به شکل کریستال های ریز و شبیه شکر است که در تکه های کوچک یک لوله پلاستیکی جاسازی شده و سر و ته آن بسته می شود. این ماده به شکل های دیگر بلورهای شفاف و تیز و… هم عرضه می شود. نام اصلی این ماده آیس به معنای یخ است. این ماده وقتی در مجاورت حرارت قرار می گیرد، مثل یخ بخار می شود. شیشه از رده آمفتامین هاست و خاصیت محرکی دارد. مت آمفتامین که از مشتقات کلاسیک آمفتامین است، در آزمایشگاه های غیرقانونی از داروهای ساده و ارزان ساخته می شود. شیشه به شکل های مختلف خوراکی، تزریقی یا استنشاقی و تدخینی مثل سیگار استفاده می شود.
اگرچه حدود 7 سال است که مصرف ماده محرک "شیشه" در کشور رواج یافته و بسیاری را تا سرحد جنون و مرگ کشانده اما هنوز هم شاهد آنیم که سودجویانی تلاش دارند این شایعه را سر زبانها نگه دارند که "شیشه" عوارض سوء و اعتیاد ندارد.
باور این شایعه ؛پولهای هنگفت را به جیب تولیدکنندگان این ماده سرازیرمی کند اما حقیقت این است که عوارض و میزان اعتیاد آوری این ماده به مراتب شدید تر از مواد مخدر سنتی است.
مواد مخدر شیمیایی و صنعتی و محرک همچون" شیشه" بسیار خطرناک تر از مواد مخدر سنتی و حتی هروئین است می گوید:" مصرف کنندگان این مواد؛ تنها پس از مدت کوتاهی به اختلالات روحی روانی و جنون مبتلا می شوند و احتمال خودکشی در این افراد بسیار بالا است."
مصرف این ماده در منطقه 2 نسبت به بسیاری از مناطق دیگر بیشتر رواج دارد ؛در تشریح عوارض این ماده اعتیاد آور ادامه می دهد:" یک تحقیق علمی در حیوانات نشان داده که تنها مصرف یک دوز از این ماده موجب صدمه دیدن ترمینال های عصبی نواحی مغزی حاوی دوپامین می گردد ."
بروز اعمال عصبی و پرخاشگرانه،حرص و ولع وسواس گونه برای مصرف مجدد ،رفتار پرخاش جویانه، اضطراب،شک و تردید(سوءظن)،بی خوابی ،از بین رفتن شرم و خجالت،توهمات شنیداری،اختلال حواس، خطاهای ادراکی ،تغییرات شدید در خوراک و ایجاد افکار خودکشی یا دگر کشی از دیگر عوارض مصرف این ماده است.
طی یکی دو سال اخیر تعداد خانواده های ساکن این منطقه که فردی معتاد به این ماده را در خود داشته اند و برای درمان وی به او مراجعه کرده اند به شکل چشمگیری افزایش یافته و سن این افراد را بین 17 تا 50 سال اعلام کرد.
همچنین ورود شیشه به کشور، همزمان با عدم شناخت و به تبع آن خلاء قانونی جهت برخورد با این ماده مهلک بود، عنوان داشت: ورود و شیوع مصرف این ماده و تولید آن از سال 1384 به بعد و عمدتاً از طریق کشورهای آسیایی جنوب شرقی به کشورمان انجام می گرفت که این مساله توام با عدم شناخت از این ماده مهلک و به تبع آن خلاء قانونی جهت برخورد با آن بود، که به لطف الهی و با همت تمامی دست اندرکاران و اعضاء ستاد این خلاء احصاء و رفع شد و ماده قانونی لازم در مواد اصلاحی قانون در سال 1389 گنجانده و به تصویب رسید.
تصویب این ماده قانونی و همچنین اشراف پلیس مبارزه بامواد مخدر و سایر دستگاه های مقابله ای بر شبکه های فعال و مجرمان حرفه ای باعث شد که طی سال های اخیر اقدامات موثری صورت پذیرد که سیر صعودی کشفیات و همچنین شناسایی و انهدام کارگاه های تولید این ماده نشان دهنده بزرگی این اقدامات است.
در خصوص سیر صعودی کشفیات و انهدام مواد روان گردان و شیشه گفته شده که در 6 ماهه اول سال جاری انهدام کارگاه های تولید شیشه و مواد روانگردان 106 درصد و کشف ماده شیشه 47 درصد رشد بمیزان مدت مشابه داشته است که این نشان از تنگ تر شدن عرصه فعالیت مجرمان در عرصه تولید و قاچاق مواد روان گردان بر اثر تشدید برخوردهای انتظامی و قضایی است.( نوروزی،۱۳۹۲،ص165)

-روش های مصرف شیشه
متامفتامین یا شیشه،(آیس،یخ،کریستال،مت آمفتامین) یک محرک اعتیاد آور بسیار قوی با تاثیر شدید بر روی سیستم عصبی است که به نامهای کریستال، شیشه و یخ نیز شهرت دارد وبه شکل دانه های کریستالی شفاف بصورت پودر یا تکه ای(سوتی و گرمی) بفروش میرسد.
شیشه به شیوه های گوناگونی مورد مصرف قرار میگیرد از جمله به صورت خوراکی ، استنشاقی (از راه بینی) ، تزریقی و تدخینی (دودکردن) . متداولترین شیوه مصرف شیشه به روش تدخینی با وسیله ای به نام پایپ که شبیه چپق است می باشد . بخشی از آمفتامین ها در بازار ایران به صورت "شکلات رژیمی" (شکلات یابا) و بخشی دیگر به صورت آدامس در ایران توزیع شده است و عمدتاً در مهمانی های شبانه جوانان همچون تنقلات عرضه و مصرف می شود . (رضایی، 1385).
۱ـ روش دود کردن:که یک روش فوری و آنی است و می تواند روند اعتیاد را تسریع دهد.
۲ـ روش خوراکی:که اگر همراه مشروبات الکلی مصرف شوند باعث می شود که فرد دست به کارهایی بزند که در شرایط عادی هیچگاه آن را انجام نمی دهد(شرم و حیا را از بین می برد
۳ـ روش تزریقی: که خطرناک ترین شیوه محسوب می شود.
۴ـ روش مشامی:که به مخاط بینی هم آسیب می زند.

-اقسام مصرف
1-آزمایشی
2-گاهگاهی
3-افزایش توانایی
4-شدید(مزمن )
5-وسواسگونه(اختیاری، 1389).

-کار مغز و سیستم اعصاب مرکزی
در سیستم اعصاب مرکزی، سلولها یا رشته های عصبی بصورت مستقم به هم متصل نیستند. بلکه بین انتهای سلول قبلی با ابتدای سلول بعدی فضای بسیار کوچکی وجود دارد که به این فضا در اصطلاح پزشکی سیناپس می گویند.
برای اینکه یک سلول عصبی بتواند پیامی را به سلول دیگر انتقال دهد باید از انتهای خود ماده ای به داخل این فضای کوچک ترشح کند.( به این ماده در اصطلاح پزشکی نوروترنسمیتر می گویند) این ماده بر روی گیرندهایی که در ابتدای سلول بعدی قرار دارند می نشیند و به این ترتیب پیام منتقل می شود.در سیستم عصبی نوروترنسمیترهای زیادی وجود دارند که ترشح هرکدام منجر به علایم خاصی می شود.
دوپامین و سروتونین دو نوروترنسمیتری عمده ای هستند که سوء مصرف شیشه یا مواد محرک باعث افزایش ترشح آنها در مغز می گردد و اختلال در نسبت ترشح آنها در ایجاد بیماری هایی مانند افسردگی یا دوقطبی نقش اساسی را بازی می کند.

-علل افزایش تولید و شیوع مصرف شیشه در ایران و جهان‏
شیشه ارزان نیست، اما این باعث نشده که مصرف آن کم باشد. بو ندارد و مصرفش کار سختی نیست. کسی بسادگی نمی فهمد. اولش فرد را تبدیل می کند به یک آدم خوش مشرب و پرانرژی که قدرت جابه جا کردن کوه ها را دارد. افسردگی را می کشد و به او قدرت می دهد ساعت های طولانی کار کند، اما چه می شود که در عرض چند ماه، شیشه تمام رگ های روح و حیات آدم را می برد و خون افسردگی را در تنش جاری می کند؟ دیگر بدون مصرف نمی خواهد حرف بزند، نمی خواهد راه برود، نمی خواهد بخوابد و نمی خواهد زنده بماند. مصرف می کند و هر چه زمان می گذرد، تحملش در برابر مواد بیشتر می شود. بدبین می شود، از کاه کوه می سازد، از کوره در می رود و احساس می کند از طرف ناشناسی کنترل می شود. همچنین شیشه ارزان نیست، اما مصرف کننده تمام هستی اش را می دهد تا یک روز بیشتر دوام بیاورد. شادی اش شکستنی است، خوشبختی اش کم دوام است، لبخندش شیشه ای است.

-عوامل افزایش تولید شیشه ماده روانگردان
بنابراین عوامل افزایش تولید این ماده روانگردان عبارت است از؛
1- سرمایه‏گذارى اندک، سهولت ساخت و تولید با ترکیبات غیرمتعارف و درجه خلوص متفاوت، فرآورده‏هاى تقلبى و دست‏ساز به‏علت فقدان مارک تجارى و ترکیب شیمیایى مشخص، هزینه پایین، در دسترس بودن مواد اولیه شیمیایى، تجهیزات مورد نیاز، دستیابى آسان به فناورى‏هاى نوین، حجم بالاى تولید شیشه و سخت‏بودن شناسایى لابراتوارها، سبب گردیده تجارت این مواد به حرفه‏اى پرسود تبدیل گردد به‏طورى‏که شاهد تولید سالانه 410 تن آم‏فتامین و متامفتامین در جهان هستیم. در کشور ما نیز در سال 1391 بالغ بر 235 کارگاه تولید شیشه منهدم شده است.
2-عدم آگاهى آحاد جوانان و نوجوانان از پیامدها و میزان آسیب‏هاى ناشى ازمصرف و تبلیغات گسترده از سوى صدها سایت و شبکه‏هاى ماهواره‏اى، موجبات افزایش مصرف این ماده مخدر را فراهم نموده است.
3- افزایش روزافزون قاچاق مواد شیمیایى و پیش‏سازهاى روان‏گردان یکى دیگر از علل افزایش تولید و مصرف ماده مخدر شیشه به‏ویژه در شرق و جنوب شرقى آسیا شده است.
4- انتخاب نام شکیل و جذاب، موجبات گرایش جوانان و نوجوانان به مصرف ماده مخدر شیشه در عصر تنوع و کثرت شده به‏گونه‏اى‏که با نام‏گذارى این ماده به نام شیشه، یخ، کریستال، بالابر، سرعت، تعقیب اژدها، شابو و مث، به‏دنبال جذب مشتریان جدید مى‏باشند.
5-امکان تولید آن در لابراتوار پیشرفته صنعتى یا آشپزخانه‏هاى خانگى وجود دارد.
با عنایت به مطالب ذکرشده، به‏نظر مى‏رسد با ارتقای میزان آگاهى و دانش جوانان و نوجوانان با هدف تغییر نگرش و تقویت رفتارهاى محافظت‏کننده و کسب مهارت‏هاى زندگى براى عدم گرایش به مصرف شیشه از طریق رسانه‏ها، ترویج فرهنگ سلامت و غنى‏سازى سودمند اوقات فراغت از طریق تقویت فعالیت‏هاى جایگزین ورزشى و هنرى، توسعه و تقویت مراکز مشاوره حضورى – تلفنى و گفت‏وگو در تالارهاى مجازى براى رفع مشکلات روحى نوجوانان و جوانان، انجام مطالعات و پژوهش‏هاى کاربردى در سطح مدارس، دانشگاه‏ها، محیطهاى صنعتى و پادگان‏ها به‏منظور رصد مستمر تحولات اجتماعى – فرهنگى و آینده‏شناسى اعتیاد بتوان موجبات مصون‏سازى آحاد جامعه در مقابله با این پدیده خطرناک را فراهم ساخت.(

-علل گرایش معتادان ماده مخدر صنعتی(شیشه)
علل گرایش معتادان مواد مخدر سنتی به این ماده مخدر صنعتی باید گفت؛متاسفانه نه تنها هنوز این باور غلط وجود دارد که شیشه اعتیاد ندارد بلکه این شایعه نیز رواج یافته که می تواند برای ترک مواد مخدر مرفینی هم بسیار مفید باشد، لذا بسیاری از معتادان به مواد مخدر سنتی مانند تریاک ، با این گمان که چند روز "شیشه" مصرف می کنند تا جایگزین مواد قبلی شده سپس مصرف آنرا هم به راحتی ترک می کنند، گرفتا ر ماده ای به مراتب خطرناک تر و اعتیاد آور تر از ماده مصرفی خود می شوند."( دهقانیان، 1387،ص45)
برخی تحقیقات به میزان مصرف بالا و مکرر شیشه در بین بعضی از گروههای پرخطر جامعه اشاره می کند . مردم به دلایل مختلفی شیشه مصرف می کنند . ورزشکاران حین مسابقه ، رانندگان برای بیداری طولانی مدت ، جوان ترها به همان دلایلی که مشروبات الکلی یا سایر مواد را مصرف می کنند ، در پارتی ها نیز شیشه را مصرف می کنند . بعضی جوانان هم مصرف شیشه را شیوه ای برای بهتر جا افتادن و مطرح شدن در میان گروه های هم سن و سالان خود می دانند . جوانان خیابان گرد شیشه مصرف می کنند چون باعث میشود شبها بیدار بمانند . برخی از دانشجویان که برای گرفتن نمرات بالا تحت فشار هستند ، مصرف دوز های کمتری را شروع می کنند تا بتوانند ساعتهای طولانی تری بیدار بمانند و درس بخوانند ولی به مرور زمان برای بیداری بیشتر به آن وابسته می شوند . همچنین برخی از جوانان و بخصوص دخترها به خاطر قابلیت سرکوب اشتها ، به مصرف آن رو می آورند تا رویای همه گیری لاغر شدن را تحقق بخشند . تمام این دلایل جای نگرانی دارد چون ¬که مردم ممکن است بدون درک خطرات شیشه به مصرف آن روی بیاورند و بعد از مصرف تفننی و تفریحی آن ، برای همیشه به دام آن گرفتار شوند.همچنین شیشه اعتیاد آور ترین مواد مخدر است و پس از یک بار مصرف احتمال مصرف دوباره 80% است. مصرف کننده گان شیشه یک سوم تخت های روانپزشکی بیمارستانها را اشغال کرده اند.بسیاری از جرمها به علت استعمال این نوع مواد مخدر به وقوع میپیوندد، بنابراین مصرف شیشه، سیستم جنایی و ارتکاب جرم را نیز دستخوش بحران کرده است. (رضایی، 1385).
معتادان به شیشه به خاطر نداشتن علائم دیگر مواد تا مدتهای طولانی تری اعتیاد خود پنهان نگه میدارند و به علت وابستگی شدید روانی به شیشه به شدت به توانایی خود در ترک شیشه شک دارد و ناامید است.
مصرف طولانی مدت شیشه موجب کاهش شدید سطح علایق به همه ی امور- کاهش مسئولیت پذیری- بی توجهی به خانواده و نیاز های آنها- بی تفاوتی نسبت به به خطر افتادن موقعیت های خانوادگی- شغلی- تحصیلی و حتی آبرو ی خود.( محسن وزیرانی، 1381،ص87)
در بحث گرایش افراد به شیشه، سن بیشتر و کمتر مفهومی ندارد، یعنی در سنین متفاوت این اعتیاد رخ می دهد، اما غالب معتادان به شیشه جوانان هستند. دلایل اینکه چرا افراد به این نوع روان گردان ها روی می آورند، متفاوت است که باید مطالعه دقیقی در این زمینه انجام شود.
بر اساس تحقیقات انجام شده شیوع و گسترش مصرف ماده مخدر شیشه، دلایل پیچیده ای دارد، گفت: برخی سرسختی روانی جوانان و برخی نوع شیوه های مقابله با آن را مطرح می کنند، با این وجود آسیب شناسی روانی و اختلال های شخصیتی از یک سو و الگوهای معیوب فرزندپروری از سوی دیگر، می تواند دلیل گرایش نوجوانان و جوانان به مصرف شیشه را مشخص کند.
نبود اطلاعات به خودی خود می تواند مشکلاتی را به وجود بیاورد، اما در پس این آمارها می توان به یک موضوع به طور ضمنی اشاره کرد و آن اینکه، گرایش جوانان در مصرف روانگردانها بیش از گروه های دیگر است، با این حال نکته حائز اهمیت در این مطالعات آن است که علت گرایش جوانان به مواد روان گردان، دستیابی به هیجانات و تاثیر هیجانی مواد صنعتی بر روان افراد است.
پیشگیری از گرایش نوجوانان به مصرف آمفتامین نیازمند فرهنگ سازی، مدیریت و اطلاع رسانی است، گفت: در جهت پیشگیری باید بتوان سهم و نقش عوامل خانوادگی، تربیتی و بالینی و شخصیتی را در گرایش نوجوانان و جوانان به مصرف شیشه مشخص کرد. بی شک با آموزش های ابتدایی و تبلیغات هیچ کمکی نمی توان به افراد مبتلا و معتاد به این مواد کرد، چرا که سطح تخریب این محرک بالاست، بنابراین نباید دنبال شیوه های کنترلی در افراد مبتلا بود.
خانواده ها ابتدا بعد از اینکه متوجه ابتلای افراد به مخدر یا محرک و روان گردان می شوند، در وهله اول نباید این کشف را پیش فرد مبتلا فاش کنند. امروزه دیگر شیوه کنترلی جوابگو نیست و کسی نتوانسته با استفاده از این شیوه معتاد را نجات دهد، بنابراین باید افراد خانواده در یکسری برنامه های آموزشی برای کسب اطلاعات شرکت کنند.
آنچه مهم است، اینکه اعتیاد می تواند مشکلات بسیار جدی را برای نوجوانان و جوانان در خانواده و جامعه ایجاد کند، از این رو مصرف شیشه با عوامل درون زا به عنوان عوامل بالینی شخصیتی مرتبط است و تحت تاثیر ساختارهای اجتماعی و عوامل تربیتی و خانوادگی قرار دارد( شکرزاده، 1392،ص24)
گرایش به مصرف مواد مخدر از نوع شیشه در بین جوانان و زنان رشد دارد.هم اکنون مصرف تریاک و مشتقات وابسته به آن در سطح کشور رتبه نخست را دارد. بر اساس بررسی ˈشیوع شناسیˈ ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور طی چهار سال گذشته نسبت اعتیاد زنان به مردان دو برابر شده است.
هم اکنون نسبت اعتیاد زنان به مجموع کل معتادان کشور که بیش از یک میلیون و ۳۲۴ هزار نفر می باشد ۳/۹ صدم درصد به عبارتی ۱۳۰ هزار نفر است. وی یادآور شد: متاسفانه بسیاری از خانواده ها با اعتیاد زنان برخورد نادرستی دارند و با مراکز تحت پوشش نیز همکاری لازم را نمی کنند(پرست ۱۳۹۲،ص256)
بر اساس آخرین نتایج یک طرح ملى، شیوع‏شناسى مصرف مواد مخدر در میان شهروندان و خانواده‏هاى 31 استان کشور در مقیاس سنى 15 تا 64 سال، ماده مخدر (محرک) شیشه، دومین ماده مصرفى در سطح کشور مى‏باشد. عوارض و دامنه خطرات بهداشتى ناشى از مصرف شیشه به‏عنوان "مت آم‏فتامین" را مى‏توان در دو بعد جسمى و روانى – اجتماعى مورد بررسى قرار داد
طرد زنان معتاد از سوی خانواده ها و بروز مشکلات فرهنگی، اجتماعی و اعتقادی موجب شده درمان این گروه از افراد جامعه با چالش هایی مواجه شود.با توجه به اینکه مصرف مواد مخدر سنتی در ظاهر افراد بیشتر نمایان است به همین دلیل زنان به مصرف مواد مخدر محرک زا به ویژه شیشه بیشتر گرایش پیدا می کنند. دین پرست افزود: تبلیغات فراوان در بین بانوان به مصرف شیشه بویژه در اجتماعات زنانه، نظیر باشگاههای ورزشی، آرایشگاهها و محفل های این قشر از عمده علت گرایش به مصرف این ماده افیونی است. وی اظهار کرد: متاسفانه جوانان و بویژه برخی زنان مصرف ماده مخدر از نوع شیشه را مخرب نمی دانند و بدنبال استفاده از این مواد خانمانسوز هستند که باید آگاهی و اطلاع رسانی لازم از سوی متولیان صورت گیرد.

-اثرات اعتیاد به داروی روانگردان(شیشه)
مصرف این ماده برای انساد در دو حیطه روحی وجسمی اثر گذار است؛(رضایی، 1385).
الف. اثرات روحی و شخصیتی(روانی)مصرف شیشه
بیشتر مردم خیال می کنند نشانه های شروع اعتیاد در فرد همیشه باید افت کارکرد باشد؛ در حالی که خیلی وقت ها شروع اعتیاد با تغییراتی است که به نظر ما مثبت به نظر برسد، یعنی امکان دارد وقتی فردی را بلافاصله پس از مصرف شیشه می بینید، او هیجان زده و پرانرژی به نظر برسد و حتی ظاهرا هیچ گونه افت کارکردی نداشته باشد، اما این تغییرات به مرور زمان، منفی می شود و شیشه تاثیر واقعی اش را نشان می دهد.
متاسفانه شیشه شخص را در وضعیتی قرار می دهد که تمایل به درمان ندارد و شاید این مصیبت بار ترین تاثیر شیشه بر مغز باشد که درمان و پیگیری این افراد را مشکل کرده است.
سوء مصرف طولانی مدت شیشه منجر به ایجاد بدبینی شدید، خشونت، کاهش شدید حافظه، توهم های شنوایی و بینایی، سایکوز ( جنون آنی ) و بسیاری اختلالات عصبی دیگر و در نهایت مرگ می شود. اینها توهم های جالبی هم دارند! ممکن است رنگ ها را بشنوند و صداها را ببینند.
قدرت تمرکز و اعتماد به نفس در چنین فردی به شدت بالا می رود، خطر را از خود دور می داند. ( به قول معروف دل و جراتش زیاد می شو د) حال تصور کنید چنین فردی در حال رانندگی چه وضعیتی خواهد داشت! بخاطر جرات زیاد فاصله ایمن را در نظر نمی گیرد. با سرعت زیاد از یک وجب جا سبقت گرفته، جاده را محیط خطرناکی برای خود و دیگران می کند! معمولا این افراد توسط پلیس دستگیر می شوند.
اگر هم تصادف کنند تصادف های مرگباری خواهند داشت. (اختیاری، 1389).
بسیار مهربان و صمیمی می شوند! خلاقیتشان زیاد می شود! شخصی که تا دیروز نمی توانست یک خط شعر حفظ کند شاعر می شود و شعر می گوید! بسیار دست و دلباز می شوند بطوریکه براحتی می توان از آنها پول یا چک گرفت! پس احتمال سوء استفاده مالی از این افراد وجود دارد.
برای مثال دانش آموزی که پیشتر همیشه راس ساعت 10 شب به خواب می رفته است، حالا یک هفته است که شب ها تا شش صبح بدون هیچ خستگی درس می خواند، اما روزها در مدرسه چرت می زند یا دختر جوانی که رژیم غذایی نگرفته، اما بسرعت در حال لاغر شدن است یا کارمندی که هر ماه بخشی از درآمدش را پس انداز می کرد، یک ماه است که نه تنها چیزی پس انداز نمی کند، بلکه از دیگران هم قرض می کند تا زندگی را بگذراند.
با این حال چند نشانه بارز برای اعتیاد به شیشه وجود دارد که از آن جمله می توان به این موارد اشاره کرد:
* نامنظم شدن ساعات خواب و بیداری
* تغییر رفتار ناگهانی و بی علت
* گشاد شدن شدید مردمک های چشم
* خونریزی یا خشکی یا پوسته پوسته شدن لب ها و بینی
* بدبو شدن دهان
* به وجود آمدن زخم هایی در دست ها و صورت
* پوسیدگی و ریختن سریع دندان ها
* کاهش شدید وزن و بی اشتهایی مرضی
* ظهور مشکلات مزمن بینی یا سینوس ها
* افت تحصیلی یا پیشرفت تحصیلی غیرمنتظره
* تغییر ناگهانی جمع دوستان از افراد معمولی به معتادان مواد مخدر یا توزیع کنندگان آن
یکی از مشخصه های معتادان به متامفتامین دهان آنهاست. دندان های کسانی که به عارضه "دهان مت" دچار هستند سیاه، پر از جرم و کرم خورده است. علت دقیق "دهان مت" مشخص نیست اما رعایت نکردن بهداشت دهان، تاثیر مواد شیمیایی مت بر بافت لثه، کاهش بزاق و خشکی دهان و مصرف بالای نوشیدنی های پرکالری از شایع ترین دلایل این بیماری است.
بیماری هایی مثل افسردگی یا دوقطبی ایجاد می شوند. آنهایی که رو به مصرف شیشه می آورند دنبال احساسی هستند که از ترشح این مواد ایجاد می شود یعنی خوشی و لذت زیاد. همین طور هم می شود، چون کسی که به مصرف شیشه رو می آورد، اولش علائم خیلی خوبی را تجربه می کند. تجربه های لذت بخش با شدت بیشتری احساس می شوند. قدرت تمرکز و اعتماد به نفس بشدت بالا می رود و مصرف کننده خطر را از خود دور می داند. حس می کند هیچ چیز نمی تواند آزارش بدهد. همین موقع است که به دیگران هم علاقه پیدا می کند. مهربان و صمیمی و خلاقیتش زیاد می شود. اگر تا دیروز نمی توانست یک خط شعر حفظ کند، شاعر می شود. دست و دلباز می شود. وقتی حس می کند دیگر خوشی از این بیشتر نمی شود، تصمیم می گیرد خوشی اش را زود به زود تمدید کند. بعد هم که دیگر این همه خوشی برایش کم است. می خواهد همیشه خوش باشد. این است که مصرفش را زیاد می کند.

-پرواز شیشه ای
روی ابرها بودم. خواب نداشتم. با این که وقتی می رسیدم خانه ساعت از 10 گذشته بود، خیال می کردم اول صبح است. تازه شروع می کردم به تفریح. تفریحم این بود که زنگ بزنم به رفقا و بکشانمشان خانه. بعد تازه می توانستیم برای بقیه اش تصمیمی بگیریم. خیلی ها من من می کردند و نمی آمدند. می خواستند بروند سرکار و بهانه کم خوابی را داشتند، اما من هیچ حس نمی کردم که آدمیزاد باید 8 ساعت در روز بخوابد. اگر کسی نمی آمد خودم تنهایی می نشستم پای تلویزیون. این کانال و آن کانال. بعد هم که برنامه ها تمام می شد فیلم نگاه می کردم. چشم هایم باز باز بود انگار نه انگار که سپیده دارد سر می زند. گاهی می شد تا 72 ساعت نخوابم. اندازه فیل می خوردم. دلم خوردنی های تازه می خواست. از همه طعم ها و رنگ ها خوشم می آمد و دنیا به نظرم رنگین کمان 7 رنگی بود که همه چیزش سر جایش بود. فکر می کردم چه چیزهای قشنگی هست در این دنیا که من می خواهم تجربه شان کنم. لذت و خوشی و خنده… چیزهایی که قبلا کم بود. از بالا که به شهر نگاه می کردم، حس می کردم می توانم روی تمام شهر پرواز کنم. خسته نمی شدم از حرف زدن. حالا دیگر می توانستم به اندازه یک استاد دانشگاه درباره همه موضوع ها اظهارنظر کنم. این تازه مال چند ماه اولی بود که شیشه می کشیدم.

-پرحرفی شیشه ای
یک شب یکی از دوستانم همراه دوست دیگرش آمد که من او را نمی شناختم. خیلی زود با او صمیمی شدم. خواستم سرش را گرم کنم. یک فیلم گذاشتم توی دستگاه. هر 2 دقیقه یک بار فیلم را نگه می داشتم که برایشان توضیح بدهم چه اتفاقی دارد می افتد. شروع کردم به حرف زدن درباره شهری که داستان فیلم در آن اتفاق می افتاد. درباره جاهایی که هرگز نرفته بودم حرافی کردم. فیلم مزخرفی بود، اما من از همه چیزش خوشم می آمد. بعد دوست دوستم عصبی شد و رفت. دوستم هم بدجور نگاهم کرد و گفت که زده به سرم، اما من تازه چند روز بود که از 3 پک در روز رسیده بودم به نیم گرم.
تندتند نفس می کشیدم و قلبم تندتر می زد. مرتب گرمم بود و یکدفعه عرق می نشست روی تمام تنم. همان روزها یک تکه زمین خریدم. خیال می کردم ظرف چند ماه آینده قیمت زمینم چند برابر می شود. چک کشیدم و یک مزدا انداختم زیر پایم. بعد خانه ام را عوض کردم. کلی وسیله و لباس خریدم. هفته ای یک بار امیر برایم شیشه می آورد. اولش هر گرم را 60 هزار تومان می داد. بعد گرانش کرد. شد گرمی 75 هزار تومان. هفته ای 300 هزار تومان می دادم به امیر. وضعم خوب بود. در یک شرکت حمل ونقل ماشین کار می کردم .بدبینی شدید، کاهش شدید حافظه توهم های شنوایی و بینایی، جنون آنی و بسیاری اختلالات عصبی دیگر هم از عوارض شیشه است .
شاید شنیده باشید که عده ای این ادعا را مطرح می کنند که شیشه تنها محرک است و اعتیاد جسمانی ایجاد نمی کند. در واقع، قاچاقچیان مواد با این شعار که شیشه مرفین ندارد پس اعتیادآور نیست، مصرف آن را تبلیغ می کنند، اما واقعیت این است که شیشه یک ماده محرک بسیار اعتیادآور است و حتی در بسیاری از مقالات پزشکی، قدرت اعتیاد زایی آن را بیشتر از مواد محرکی مانند کوکائین می دانند. کریستال پودری سفیدرنگ، بدون بو و تلخ است که براحتی در نوشابه های الکلی و غیرالکلی حل می شود، اما نباید این واقعیت را انکار کرد که اثرات اولیه شیشه به شکلی است که فرد را بسرعت به خود جذب می کند. در مراحل اول، شیشه تنها یک محرک بسیار قوی است که باعث رفع خستگی، احساس شادابی و سرخوشی می شود و در مراحل بعدی تبدیل به یک توهم زای بسیار شدید می شود و این توهم چنان شدید است که حتی خود مصرف کنندگان هم از توصیف آن عاجزند. در ماه های اول مصرف غالب آنها از لذت بردن بسیار زیاد، داشتن سطح بالایی از انرژی، خلاقیت فراوان ذهنی و… می گویند که تا مدت محدودی برایشان قابل کنترل است. ولی پس از گذشت مدت زمانی از مصرف، تمام این مسائل از کنترل مصرف کننده خارج می شود تا جایی که نه تنها کنترل این مسائل بلکه کنترل کوچک ترین مسائل حیاتی هم از اختیار او خارج می شوند و فرد مصرف کننده احساس می کند دیگر بدون مصرف شیشه قادر به انجام هیچ فعالیتی نیست یا انجام هیچ فعالیتی بدون مصرف شیشه برای او لذت بخش نیست. حالاتی مثل هیجان زدگی، بی تابی، تکلم صحیح و تند، کاهش خواب و اشتها و افزایش فعالیت های فیزیکی همچنان وجود دارد اما همه اینها مقدمه ورود به مراحل بعدی است(رضایی، 1385).
.
-لاغری شیشه ای
بی خوابی هایم تمام شد. دیگر آنقدرها انرژی نداشتم، اما حس های عجیبی پیدا کرده بودم. فکر می کردم بوی رنگ ها را حس می کنم یا می توانم با سرعت 170 کیلومتر در خیابان ها رانندگی کنم. دیگر سر کار نمی رفتم. منتظر بودم تا پول زمینم برسد. هر روز برای خرج کردن پول ها نقشه می کشیدم. خیال می کردم همه برایم نقشه می کشند و هر روز به یکی از دوستانم زنگ می زدم تا بگویم که نقشه هایش را می دانم و دستش برایم رو شده. حوصله ام از توی خانه ماندن سر می رفت، اما دلم آنقدر تنگ بود که روزی چندبار می زدم زیر گریه. مصرفم رسیده بود به روزی یک گرم.
تقویت عضلات، آماده سازی بدن برای پذیرش انواع ورزش های مناسب برای بدنسازی، ایجاد انرژی فوق العاده و مقابله با چین و چروک پوست! اینها شعارهای جذابی هستند که ممکن است فروشندگان شیشه برای تبلیغ بیشتر کالایشان آن را در گوش مراجعه کنندگان به سالن های زیبایی و ورزشی بخوانند. اینجا جایی است که زن ها و جوانان پایشان می لرزد و به بهانه زیبایی و داشتن انرژی بیشتر فریب می خورند. با وجود این که فریب خوردن با چنین شعارهایی بعید به نظر می رسد، اما کارشناسی ها نشان داده اند مصرف شیشه برای لاغری در میان زنان با توجه به تبلیغات فروشندگان مواد، باعث افزایش استفاده از این ماده در میان آنان شده است. این در حالی است که مواد مخدری مانند شیشه باعث تضعیف بافت عضلانی، اختلال در سیستم عصبی و مغزی و از بین رفتن قدرت تمیز و تشخیص افراد می شود و در نهایت جز وابستگی و تخریب سیستم دفاعی بدن چیزی به همراه ندارد. کم کم همه چیز عوض می شود. به علت ترشح زیاد نوروترنسمیترها یعنی همان مواد بین سلول ها، بعداز مدتی انتهای اعصاب مغز تحلیل می رود و مغز دیگر نمی تواند روند طبیعی خود را داشته باشد. علائم بد مصرف شیشه آشکار می شوند و بیمار با این که علائم خوبی را تجربه نمی کند، به خاطر ترس از عوارض ترک شیشه، مصرفش را ادامه می دهد. دیگر از حالت های قبلی خبری نیست. افت حافظه، پرخاشگری و تهاجم، رفتارهای جنون آمیز و آسیب های قلبی و مغزی شروع می شود. ضربان قلب نامنظم می شود. کسی که شیشه می کشد، بشدت تحریک پذیر و پرخاشگر می شود و ممکن است دست به هر خشونتی بزند. اضطراب، گیجی، لرزش اندام ها و تشنج از عوارض دیگر مصرف شیشه است. بدبینی شدید، کاهش شدید حافظه، توهم های شنوایی و بینایی، جنون آنی و بسیاری اختلالات عصبی دیگر هم از عوارض شیشه است. آخر قضیه هم معلوم است؛ ایست قلبی و مرگ! (اختیاری، 1389).
به طور کلی اثر بخشی بر رفتار فرد در موارد زیرمیتوان خلاصه نمود؛
-افرادجسورو اجتماعی می شوند.(درجوانان که احساس نامطمئنی درباره ی خودشان دارند)
-افزایش فعالیت ونمایشهای جنسی
– تحریکپذیر یسریع ترمیل جنسی
-عدم ممانعت درفعالیت های جنسی
-افزایش لیبیدو.اگرچه اکثراین تاثیرات به وسیله ی داروهای دیگر نیزمی تواند به وجوداید امامت امفتامین افراد راجذب می کند زیرا برای مدت طولانی فردرا ( سرخوش) نگه می دارد.
کسانی که بدنبال تاثیرات ناشی ازمصرف مت امفتامین هستند بعد از قرارگرفتن در مکان های خاص به سمت پدیده جدیدی میروند.
-احساس سرخوشی در شروع مصرف معمولا سریعا افت میکند وتبدیل به یک خلق میشود وشخص برای حفظ این حالت به مصرف مجددروی می اورد ویک پدیده شکل میگیرد (دراپیوئید هااین پدیده دروابستگی شدید ومصرف ظهور میکند.
-وقتی این فرد دارورابصورت (تدخین یا تزریق) مورد استفاده قرار می دهد یک حالت هیجان شدید و لحظه ای بصورت حمله یا جرقه مفرح و لذت بخش می باشد را تجربه می کند .این این حالت آنی و زود گزر است و بیشتر از چند دقیقه طول نمی کشد .
-مصرف این ماده بصورت خوراکی نیز احساس لذت و رضایتمندی بالایی را در فرد ایجاد می کند اما این احساس بصورت حمله لحظه ای یا شوک آنی نمی باشد . (رضایی، 1385).
-مصرف مت آمفتامین اگر با مشروبات الکلی همراه گردد موجب می شود که فرد اعمالی مرتکب شود که در حالت عادی به هیجچ وجه حاضر به انجام آن نیست.(احساس شرم وحیاء را از دست میدهد .)
-احساس حالت درماندگی و بیچارگی
-تحریک پذیری
-بیحالی واحساس نا خوشی (بیقراری عمومی)
-ایجاد یا افزایش انرژی
-ایجاد یا افزایش بیداری.
-کاهش خستگی
– افزایش تمرکز حواس و هوشیاری
داشتن یک شیفت مطلوب برای کارگران ، دانشجویان دانشگاه ، سکس ورکرها (فاحشه ها)، بی خانمانها یا دیگر افرادی که سعی دارند برای مدت طولانی بیدار وپر انرژی باشند بکار می رود
1-افزایش مقدار مصرف به علت پدیده تحمل
2- همراه شدن مصرف با فعالیتهای لذت بخش (غذا و سکس)
3- علائم
4- ظهور علائم

-علائم کلی روحی مصرف آمفتامین
الف)تغیرات رفتاری یا روانی (سرخوشی، عصبانیت، اختلال قضاوت، اصطراب و بی قراری، وحشتزدگی)
– افزایش تمرکز حواس
– ناراحتی های گوارشی
– مرگ (اثر تحلیل رفتگی بیش از حد یا ایست قلبی)
– افزایش هوشیاری
– سایکوز (روان پریشی)
– سر خوشی و نشئگی
-بی خوابی
– احساس نشاط و سر خوشی ، جنب و جوش وتحرک بیش از حد
-افزایش قدرت بدنی و فعالیتهای فیزیکی فرد
-افزایش انرژی و احساس توانایی
– پر حرفی (بطوری که فرد می تواند راجع به موضوعیکه تا شش ساعت حرف بزند)
-تحریک پذیری، پرخاشگری
-احساس خستگی
-کج خلقی و عصبانیت
– بیش فعالی
-تغییر خلق و خو
– تخریب سلولهای مغزی
– آسیب در انتقال دهنده های عصبی ، کاهش سطح دو پامین
– علایم شبیه به پارکینسون
همچنین استفاده از شیشه مى تواند نیاز و فعالیت جنسى فرد را به طور غیرعادى افزایش دهد . این مسئله ممکن است فرد را به قدرى بى توجه و از خود بی خود کند که فرد استفاده از وسایل حفاظتى پیشگیرى را فراموش کند و امکان ابتلا به انواع ویروس ها و دیگر بیمارى هاى مقاربتى را افزایش دهد .
استعمال شیشه با استفاده از پایپ یا به شکل سیگارت موجب سوزاندن و بریدن لب ها مى شود که احتمال سرایت انواع ویروس ها از جمله هپاتیت C را افزایش مى دهد . استعمال کریستال تزریقى نیز در احتمال آلودگى به هپاتیت C و ایدز موثر است ، به خصوص اگر سوزن ، سرنگ و دیگر تجهیزات تزریقى مشترکاً استفاده شود .
استفاده از مقدار بالاى کریستال یا شیشه مى تواند موجب آسیب مهلک در رگ هاى مغزى و در نهایت مرگ شود
ب) تاثیر شیشه بر روی مغز و تاثیرات فیزیکی آن
در ابتدا سوء مصرف شیشه باعث می شود که تجربه های لذت بخش با شدت بیشتری احساس شوند. فرضا اگر شما از شنیدن یک موسیقی لذت می برید و محو آن می شوید شخصی که ماده محرک استفاده کرده است بر روی نت های آن موسیقی پا می گذارد و همراه با آن به پرواز در می آید!! (رضایی، 1385).

-تاثیر آمفتامین بر روی سیستم اعصاب مرکزی:
مصرف شیشه بر روی مغز و رفتار شخص نیز تاثیر می گذارد . در مدت کوتاهی به دلیل آشفتگی های ذهنی ، فراموشکاری ، مسئولیت ناپذیری ، پرخاشگری ، توهم و هذیان ، موقعیت اجتماعی و حتی روابط زناشویی فرد به خطرمی افتد . افزایش حرکت هاى فیزیکى ، نوعى حالت سرخوشى کاذب ، ناآرامى ، اضطراب و دلواپسى ، پرخاشگرى ، خشونت و رفتار خصمانه ، بیخوابى شدید ، پرچانگى ، تکرار حرف ها و کارهاى ساده ، تغییر ناگهانى در رفتار و گفتار و اختلال در درک نیز از تاثیرات روانی مصرف شیشه می باشد . مصرف کننده شیشه بمرور زمان دچار سایکوز میشود و علائمی مشابه بیماران شدید روانی (اسکیزوفرنی) از او سرمیزند ، بخصوص دچار توهمات شنوائی ، بینائی و پوستی میشود ، توهمات شیشه به گونه ای است که بیان آن ها کار ساده ای نیست ، معتادین به شیشه پس از گذشت مدتی از مصرف آن ، شدیداً بدبین می شوند ، همه مردم را دشمن خود می دانند ، تصور می کنند در همه جا مشغول پاییدن او هستند ، فکر می کنند حتی در خانه اش او را کنترل می کنند ، به نزدیک ترین افراد خانواده خود شدیداً بدبین می شوند ، اگر متاهل باشد به همسر خود بدبین می شود حتی فکر می کند که فرزندانش متعلق به او نیستند ، وقتی با او صحبت می کنند هرگز حاضر نیست حرف و صحبت دیگران را بپذیرد و تایید کند ، فکر می کند همه اشتباه می کنند و فقط اوست که درست فکر می کند ، آنها رفتارهای خشونت آمیز پیدا می کنند . مواردی از دعواهای شدید خانوادگی ، تصادفات رانندگی و جنایتهای لحظه ای از این افراد گزارش شده است .
-افزایش فعالیتهای فیزیکی
-بی خوابی و کاهش میل به خواب ، بیداری بیش از حد
-سر گیجه
– لرزش
– اضطراب و دلهره، حملات ترس
– خطای دید و خطای لامسه، سوءظن، توهم، سوءظن شدید(اجباری تکرار شونده) و دیگر حالات(فتحی، 1389،ص310)
با وجود آنکه متامفتامین باعث آزادسازی مقادیر زیادی از دوپامین و ایجاد حس سرخوشی شدید و طولانی مدت می شود، اما به سرعت گیرنده های عصبی دوپامین را از بین برده و تجربه دوباره سرخوشی را غیر ممکن می کند. استفاده طولانی مدت و بی رویه متامفتامین به روان پریشی منجر می شود که معمول ترین بیماری های روانی مت، پارانوئید و توهم است که در موارد خاص به مرگ هم منجر می شود. (رضایی، 1385).
برای روشن شدن میزان خطر و عوارض مصرف این ماده؛بسیاری از مصرف کنندگان این ماده محرک که برای درمان به کلینیک های درمانی مراجعه کرده اند ،به دلیل جنون و توهم شدید ،هم اکنون در بیمارستان روانی بسر می برند وضعیت این افراد بسیار نگرن کننده اعلام می شود که اگر راهکاری جدی و فوری برای پیشگیری از گرایش جوانان به این ماده خطرناک اتخاذ نشود ،به زودی شاهد فاجعه ای بزرگ در جامعه خواهیم بود.
البته به نظر می رسد که این فاجعه از مدتها پیش آغاز شده و از زوایای مختلفی اثراتش را نمایان کرده ؛چرا که مرور پرونده متهمانی که در پی متلاشی شدن باندهای فساد و فحشا، دستگیر شده اند خبر از آن می دهد که اعضاء این باندها همه معتاد به این ماده بوده اند و برای تهیه پول مواد خود، یک باند تشکیل داده اند. همچنین کشف لابراتوارهای تولید ماده مخدر شیشه درورامین یا افرادی که براثر توهم ناشی از مصرف این ماده ،از ساختمان سقوط می کنند و وقوع بسیاری از سرقت های خرد و تصادفات شدید که بر اثر مصرف این ماده انجام می شود، همه و همه نشان از آن دارد که فاجعه مصرف "شیشه" از مدتها پیش آغاز شده و "یاکوزا" بی رحمانه جان می گیرد(اختیاری، 1389).

همچنین سوء مصرف شیشه ترشح دوپامین، سروتونین و نور اپی نفرین را در سیناپسهای عصبی در مغز به شدت افزاش می دهد و منجر به تحریک سلولهای مغز می شود. شخصی که به سوء مصرف شیشه روی می آورد در ابتدا علایم بسیار خوبی را تجربه می کند.
در ابتدا حتی ممکن است وضعیت اقتصادی این افراد بهتر شود! این درست مانند آنست که بیمار وامی با بهره زیاد به خودش می دهد و احساس می کند ثروتمند شده است ولی وقتی این وام را پس می دهد بشدت فقیر و بی چیز می شود.
مصرف حتی مقدار کم شیشه منجر به بی خوابی می شود: شب تا صبح نمی خوابد دایم در حال عوض کردن کانال تلویزیون یا گوش کردن موسیقی است! بی قرار می شود و یک جا دوام نمی آورد! اشتها به شدت کاهش پیدا می کند! یکی از مواردی که اطرافیان به شخص مشکوک می شوند کاهش وزن شدید و کم خوابی است!
با مصرف زیاد؛ تنفس و ضربان قلب افزایش یافته، طپش قلب پیدا می کنند. فشار خون و دمای بدنشان بالا می رود و احساس گرما می کنند پس زیاد آب می خورند! ضربان قلب نامنظم می شود. بشدت تحریک پذیر و پرخاشگر می شوند و ممکن است دست به هر خشونتی بزنند. اضطراب، گیجی، لرزش اندامها، تشنج و در نهایت ایست قلبی و مرگ هم از دیگر عوارض سوء مصرف شیشه است.
به علت ترشح زیاد نوروترنسمیتر ها، بعداز اندک زمانی انتهای اعصاب مغز تحلیل رفته و مغز نمی تواند روند طبیعی خود را داشته باشد و بیمار نه اینکه علایم خوبی تجربه نمی کند بلکه فقط بخاطر ترس از عوارض ترک شیشه که مربوط به کارکرد ضعیف مغز است اقدام به سوء مصرف آن می نماید.
در سیستم اعصاب مرکزی، رشته های عصبی مستقیم به هم وصل نیستند. بین انتهای سلول قبلی با ابتدای سلول بعدی فضای بسیار کوچکی وجود دارد که به این فضا در اصطلاح پزشکی سیناپس می گویند. برای این که یک سلول عصبی بتواند پیامی را به سلول دیگر انتقال بدهد، باید از انتهای خود ماده ای به داخل این فضای کوچک ترشح کند. این ماده روی گیرندهایی که ابتدای سلول بعدی قرار دارند می نشیند و به این ترتیب پیام منتقل می شود. در سیستم عصبی انواع زیادی از این ماده وجود دارد که ترشح هر کدام منجر به علائم خاصی می شود.
دوپامین و سروتونین دو نوع از این ماده هستند که مصرف شیشه یا مواد محرک باعث افزایش ترشح آنها در مغز می شود و اگر در نسبت ترشح آنها اختلال ایجاد شود،(رضایی، 1385).

-تاثیرات فیزیکی و جسمانی مصرف شیشه
تکان دهنده ترین اثر مت، تغییر خصوصیات ظاهری و فیزیکی معتاد است. چون مت باعث تنگی عروق می شود، خون نمی تواند به آسانی در تمام نقاط بدن گردش کند و بافت های کم خون دچار صدمات جبران ناپذیر می شود. صورت پرجوش می شود، زخم ها دیرتر خوب می شوند و پوست طراوت و انعطاف پذیری اش را از دست می دهد.
بعضی از معتادان به مت در توهم هایشان موجودات زنده ای را می بینند که زیر پوستشان حرکت می کنند و در تلاش برای شکار این موجودات تمام بدنشان را زخمی می کنند.
معمولا کسی که معتاد به مصرف شیشه شده است، هرگز به اندازه اولین مرتبه احساس نشئگی نمیکند. با بالا رفتن میزان مقاومت بدن برای رسیدن به احساس خوشی، میزان ماده مصرفی بالا و بالاتر میرود و موجب شدیدتر شدن خطر مسمومیت و مرگ خواهد شد.
این اعتیاد نیز مانند هر اعتیاد دیگر با همان "بار اول" آغاز میشود و از آنجایی که تحریک مصنوعی مغز اعتماد شخص را افزایش میدهد، مصرف کننده نه تنها به سادگی قادر به ترک آن نخواهد بود، بلکه در صورت ترک هم، لذات زندگی عادی برایش بی معنا شده و امکان ابتلا به افسردگی در او افزایش مییابد
مواد مخدر از خانواده متافتامین که در خیابان ها با اسامی شیشه،نخ،کریستال و… شناخته شده است مشکلات زیادی را برای مصرف کنندگان به همراه دارد که تخریب اعضای مختلف بدن به صورت بسیار وحشتناک و دلخراش را در کنار تخریب روان در پی خواهد داشت.

-اثرات جسمی
عوارض ناشی از مصرف ماده مخدر شیشه و ترکیبات آن سه ماه پس از اولین مصرف در چهره فرد ظاهر می شود و این عوارض در 10 سال نخست مصرف بسیار شدید می شود(.
متامفتامین ماده ای مخدر شیمیایی ومصنوعی میباشدویک محرک قدرتمند ومخرب است.
متامفتامین ماده ای مخدر شیمیایی ومصنوعی میباشدویک محرک قدرتمند ومخرب است. متامفتامین یا شیشه، یک محرک اعتیاد آور بسیار قوی با تاثیر شدید بر روی سیستم عصبی است که به نامهای کریستال، شیشه و یخ نیز شهرت دارد وبه شکل دانه های کریستالی شفاف بصورت پودر یا تکه ای بفروش میرسد.
شیشه با موادی ارزان قیمت و به سادگی در لابراتوارهای غیر قانونی و زیرزمینی بروشی فوق العاده خطرناک تولید میشود .
شیشه به عنوان یک محرک قوی میتواند موجب افزایش سطح هوشیاری و فعالیت جسمانی شده و اشتها را کاهش دهد. مصرف کنندگان این ماده، پس از مصرف دچار غلیان شدید و زودگذر احساسات شده ودر بعضی موارد با نوعی تجربه و کشف معنوی مواجه میگردند.شیشه را اغلب بصورت دودی با ابزاری بنام پایپ مصرف میکنند هرچند بصورت تزریقی نیز قابل مصرف میباشد.
از دیدگاه فیزیولوژی این اثر شدید در نتیجه ترشح فراوان هورمون دوپامین (یک انتقال دهنده عصبی) در مناطقی از مغز که کنترل کننده احساس لذت است، صورت میگیرد.
در ابتدا، تاثیر شیشه با افزایش یافتن تواناییهای جسمی و فکری همراه است اما برای رسیدن به این "حال ظاهرآ خوب" مقدار مصرف و یا تعداد دفعات مصرف افزایش یافته در چنین حالتی شخص مصرف کننده دچار زود رنجی، حمله های خشم، شک و تردید عصبی، افکار وهمی و توهمات شنیداری و دیداری میشود.
قدرت تحمل نسبت به اثر شیشه با مصرف مداوم آن افزایش یافته و مصرف کنند گان برای رسیدن به نتیجه مطلوب به مصرف مقدار بیشتر در دفعات بیشتر میپردازند. در بسیاری از موارد این افراد مدتها بدون غذا و خواب به سر میبرند در ابتدا تصور براین است که شیشه اعتیاد ندارد و بسیاری از مصرف کنندگان با این خیال واهی دراین دام مرگبار افتاده اند.
به مرور زمان فرد معتاد به شیشه معمولا چشم های قرمز ، چهره ای برافروخته و عرق آلود ، خشکی دهان ، سوزش و ترک لب ها ، دندانهای پوسیده و لثه های خراب ، افزایش سرعت تنفس ، تپش قلب ، سردردهاى طاقت فرسا ، حالت تهوع ، تعریق بیش از اندازه بدن ، سرگیجه ، بالارفتن فشارخون ، بالارفتن حرارت بدن ، بزرگ شدن مردمک چشم ، سیاهى رفتن چشم ، لرزش دست ها و انگشتان پیدا می کند .
* تعریق ،اتساع مردمک چشم (اختلال در دید )
*لفزایش انرژی و فعالیت فیزیکی
*افزایش دمای بدن (نهایتا دمای بدن به اندازه ی 108 درجه ی فارنهایت بالا می برد)
* کاهش اشتها، کاهش وزن
* ساییدن دندان
*ضایعات پوستی مزمن (خشکی پوست یا خارش پوست، زخم ها ، بی حسنی و کرختی، آکنه) *خشکی دهان، تهوع و استفراع و اسهال(رضایی، 1385).
*تشنج
*تخریبغیر قابل بازگشت عروق خونی مغز، سکته مغزی، کما
*مرگ
* کاهش لیبیدو
از دیگر عوارض شیشه می توان کوچک شدن بیضه ها به همراه درد شدید ، بروز جوشهای صورت ، تضعیف شدید قوای جنسی ، بیخوابی ، کاهش شدید اشتها و کاهش وزن ، پیری زودرس ، آسیبهای کبدی ، آسیب مغزی شبیه بیماری پارکینسون و آلزایمر ، ضعف سیستم ایمنی و عفونت قلب را نام برد . شخصی که شیشه مصرف می کند معمولا از بهداشت پایینی برخوردار است و در برخی جاهای بدنش زخمهای پوستی دیده میشود .
از مهمترین عوارض طولانی مدت مصرف شیشه که معمولا بعد از گذشت کمتر از 6 ماه مصرف ، خود را نشان میدهد اختلال شدید در عملکرد دریچه پروستات است که معمولا ادارار و اسپرم با هم دفع میشوند .
حالت و حس آرامشی که به دنبال مصرف در فرد ظهور پیدا مى کند اغلب موجب بروز میل بیش از حد براى استفاده بیشتر از این ماده در شخص مى شود. وشخص پس ازاتمام اثرات مطلوب وبه علت تخلیه شدید انرژی وبا احساس خستگی مفرط ناچار به مصرف مجدد روی میاورد.و در چرخه ای نابودگر و ویران کننده میافتد که خروج از آن مستلزم باید های بسیاری است…..
مقادیر بالای مصرف نه تنها میتواند به التهاب جداره داخلی قلب منجر شود بلکه موجب تباهی روزافزون اجتماعی و شغلی میگردد. علائم روان پریشی و مشکلات روحی گاهی تا ماهها و سالها بعد از مصرف به قوت خود باقی میمانند.
تحقیقات انجام شده نشان میدهد که مصرف شیشه در دوران بارداری موجب بروز مشکلات عمده ای از قبیل زایمان زودرس، عکس العملهای غیر طبیعی در مادر و حساسیت روحی بسیار شدید میشود. بروزنقصهای مادرزادی در طفل نیز از جمله تاثیرات سوء مصرف در دوران بارداری به شمار می آید.استفاده دوز بالاى کریستال مى تواند موجب آسیب در رگ هاى مغزى و در نهایت مرگ شود دیگر تاثیرات فیزیکى معمول ناشى از استعمال شیشه شامل: خشکى دهان، افزایش سرعت تنفس، سردردهاى طاقت فرسا، حالت تهوع، تعرق بیش از اندازه بدن، سرگیجه، بالارفتن فشارخون، بالارفتن حرارت بدن ، تپش قلب، خشکى، سوزش و ترک لب ها، بزرگ شدن مردمک چشم، سیاهى رفتن چشم، لرزش دست ها و انگشتان مى شود.
در صفحه بعد عکس های گرفته شده بین سال های 2005 و 2009 از معتادین به این نوع مواد را آورده شده است.
-علایم و نشانه مسمومیت مصرف شیشه
یک خطر بالقوه برای مصرف کنندگان امکان مسمومیت با سرب است زیرا استات سرب به عنوان یک تجزیه گر شیمیایی در تولید غیرقانونی آن به کار برده میشود.
متاسفانه در اینترنت نیز وب سایتهایی دستور ساخت آنرا در اختیار افراد گذاشته و درواقع آنها را به خرید و تولید "سم" تشویق میکنند. از جمله مواد تشکیل دهنده مت، میتوان به اسید باتری و مواد لوله باز کن (مانند جوهر نمک) اشاره نمود. نکته مهم درباره افزایش مصرف شیشه راهی برای تخلیه انرژی و دارویی برای ترک مخدرهای طبیعی و سبکتر میباشد و به عنوان روشی برای رسیدن به آزادی شخصی، خود یابی و پذیرفته شدن درمیان جمع به کاربرده میشود (رضایی، 1385).
صرف نظر از موقعیت اقتصادی تجربه مصرف در میان افراد جوانی که از لحاظ اجتماعی فعال هستند هم بسیار معمول شده است.
با مصرف شیشه در مدتی اندک به طور قابل ملاحظه ای میتوان لاغر شد و دلیل آن هم بی اشتهایی ناشی از مصرف است. اما این کار، روشی بسیار خطرناک برای کنترل وزن میباشد.
عدم توازن مواد شیمیایی در بدن وبر هم خوردن جرخه تولید مواد شبه افیونی موجب بروز حساسیت شدید و وابستگی روانی میشود که در نتیجه برای ایجاد احساس تعادل به مصرف بیشترنیاز خواهد بود. پیامد این چرخه لذت از دست دادن کنترل در مصرف و اعتیاد تمام و کمال به آن خواهد بود.
-بر افروختگی
-ترس ناگهانی
-خستگی و افسردگی
-افزایش اشتها
-افزایش فشار خون ، تاکی کاردی(افزایش ضربان قلب)،آریتمی قلبی توهم و هذیان گویی(تصورات خیالی) هذیان هایی که از لحاظ بالینی از اسکیزو فرنی دچار پارانوئید مزمن غیر قابل تمیز است .
-گیجی
-افزایش دمای بدن
-تشنج و کما
-احساس دلخوشی بی اساس
-تسریع خشم کنترل نشده
-بروز رفتارهای غیر طبیعی
-حمله ناگهانی
-ایسکمی قلب
-درد قفسه سینه
-خونریزی
-تجزیه رشته های عضلانی مخطط همراه با ترشح میوگلوبین در ادرار
-تهییج یا کندی روانی- حرکتی
-مشکلات مغز
– بی خوابی

فهرست منابع
1. احمدی ،جمشید ، (1386)،فوق تخصص در روان پزشکی ،تهران.
2. اختیاری، حامد، (1389) راهنمای شناخت و درمان اعتیاد در ایران،تهران.
3. اسفندیاری، اسماعیل ،(1388)،فقر و انحرافات، کتاب زنان، ش 21.
4. آشوری ،محمد ،(1390)، آیین دادرسی درامور کیفری ، ج2.تهران.
5. برژه، ژان ،(1378)، اعتیاد به شخصیت، تهران، آموزش انقلاب اسلامی.
6. بینازاده،محمد ، ( 1384)، خودآموز راهنمای جامع درمان اعتیاد.
7. بوریکان،ژاک،(1380)،مجله الهیات و حقوق ، شماره 2.
8. تناولی، پرویز،(1380)، دستبافت های روستایی و عشایری ورامین،تهران،انشارات یساولی.
9. دانش تاج زمان ، (1352)،دادرسی اطفال بزهکار در حقوق تطبیقی ،تهران،انتشارات کتابخانه ملی.
10. داوری، محمد،(1381)، پیشگیری و کنترل اعتیاد با نگرش اسلامی،قم،نقش کلک.
11. دبیرخانه ی ستاد مبارزه با مواد مخدر راهنمای کاربردی درمان سوء مصرف کنند گان مواد,1391.
12. حسینی، مهدی ستوده، (1380)،هدایت اللّه آسیب شناسی اجتماعی،تهران، آوای نور.
13. رضایی ،سوسن ، (1385)، ساخت شخصیت معتادان، مجله حیات سبز، ش سوم ،تهران.
14. ژان، برژه،(1378)، اعتیاد به شخصیت، تهران، آموزش انقلاب اسلامی.
15. سلیمی ،علی،(1380) ، جامعه شناسی کجروی،قم،پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
16. شامبیاتی، هوشنگ ، (1376)حقوق جزای عمومی ،تهران،چاپ ژوبین جلد دوم.
17. شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج 14 و 15.
18. عباچی، مریم ،(1380)، حقوق کیفری اطفال ،تهران،انتشارات مجد،چاپ اول.
19. عربیان، نرگس ،(1382)، اعتیاد و راه های پیشگیری از آن با تاکید بر تربیت و خانواده، مجله حیات سبز، ش سوم،
20. فرجاد، محمدحسین ،(1377)، بررسی مسائل اجتماعی ایران،تهران،انتشارات اساطیر.
21. فرجاد،محمدحسین ،(1365)،عوامل روانی ، اجتماعی موثر در ایجاد اعتیاد، اولین سمینار بررسی مسائل اعتیاد، تهران،انتشارات امیرکبیر.
22. قربان حسینی ،علی اصغر ،(1368)، پژوهشی نو در مواد مخدّر و اعتیاد،تهران،انتشارات امیرکبیر.
23. قنبری، محمدرضا ،(1379)،مطالعات مردم شناسانه در گرایش به مصرف مواد مخدّر، همایش بین المللی علمی، کاربردی جنبه های مختلف سیاست جنایی در قبال مواد مخدّر، تهران.
24. کولب ویلیام و جولیوس گولد،(1376)، ترجمه مصطفی ازکیا و همکاران،مازیار، فرهنگ علوم اجتماعی، تهران.
25. بروس ، کوئن،(1378)،درآمدی بر جامعه شناسی، ترجمه ثلاثی محسن،تهران،انتشارات توتیا.
26. ماتریکس،(1381) (درمان سرپایی اختلالات ناشی از سوء مصرف مواد شیشه و مواد محرک) ترجمه ی دکتر کفراشی سعید ،انتشارات تیمور زاده
27. ماردن و لاسکوئز و دیگران، (1380)،گروه درمانی برای معتادان، مترجمان: ضیاء الدین حسن و دیگران،تهران، انتشارات ارجمند.
28. مایکل فری،گروه درمانی شناختی ( راهنمای گام به گام درمان اختلالات هیجانی) ترجمه ی رئوف آهو قلندری ،مرکز پژوهش اعتیاد
29. مدنی، سعید ،(1381)،خانواده و اعتیاد، مجموعه مقالات دومین همایش ملی آسیب های اجتماعی در ایران، تهران،انتشارات آگاه.
30. ممتاز، فریده ،(1381)، انحرافات اجتماعی، نظریه ها و دیدگاه ها، تهران،سهامی انتشار.
31. موسی نژاد ،علی ،(1381)، نگاهی به عوامل موثر بر گرایش نسل جوان به مواد مخدّر، مجموعه مقالات دومین همایش ملی آسیب های اجتماعی در ایران،تهران،انتشارات آگاه.
32. نوربها ،رضا ،(1382)،زمینه حقوق جزای عمومی، چاپ هشتم،تهران، نشر داد آفرین.
33. ولیدی، محمدصالح ،(1375)، حقوق جزای عمومی ،ج چهارم، چاپ دوم ،تهران،دفتر نشر داد.