مقیاس نگرش ناکارآمد (DAS)1: آسیب شناختی، بر مبنای مدل شناختی بک (1967-1976) بر سنجش ساختار های وابسته به شناخت بسیار تاکید دارد (بک و همکاران 1983). و جهت تعیین نگرش ها و نگرش های زمینه ساز افسردگی است که بر مبنای نظریه شناختی بک ساخته شده. همچنین از این مقیاس جهت سنجش و ارزیابی فرضیات و اعتقادات زیربنایی استفاده می شود که مشخص کننده محتوای شناختی در میل و نگرش فرد در تمایل به مواد مخدر است بر مبنای نظریه بک است. این مقیاس دارای 40 سوال و چهار زیرمقیاس: کمال طلبی، نیاز به تایید، نیاز به راضی کردن دیگران و آسیب پذیری می باشد، براساس پژوهش های گوناگون، میانگین نمرات بدست آمده، افراد سالم بین 119 تا 128 گزارش شده است، و نمره بالاتر نشان دهنده آسیب پذیری بیشتر است، بک، بروان، استیر و ویسم2 (1991) اعتبار و پایایی آن را به وسیله نمونه ای شامل 2023 نفر از بیماران سرپایی که برای درمان شناختی مراجعه کرده بودند، برآورد کرده و ضرایب رضایت بخشی نیز به دست آوردند. این مقیاس در مدت بیش از شش هفته دارای ضریب پایایی بالا (90/0)r بود، و با ثبات درونی خوب و ضریب آلفای 75/0 است، در پژوهش کاویانی و همکاران (1384) ترجمه و اعتباریابی مقدماتی آن در دستور کار قرار گرفت. عبارات مقیاس را پنج روان شناس ارزیابی کردند و بازخوردها در شکل نهایی مقیاس اعمال شدند. در نمونه اولیه شرکت کنندگان در (56 نفر)، همبستگی بین نمرات DAS و نمرات افسردگی معادل 56/0 در سطح معنی داری کمتر از 001/0 به دست آمد. این ضریب همبستگی می تواند معیاری برای روایی همگرا در نظر گرفته شود. و جهت محاسبه پایایی آزمون – بازآزمون، همبستگی بین طبقه ای ضریب معادل 76/0 را نشان داد. روایی و پایایی پرسشنامه: اگرچه روایی این دو پرسشنامه استاندارد در تحقیق مختلفی از جمله، آذرباف و کج باف (1389)، لطفی کاشانی (1387)، محمدخانی و همکاران (1390) مورد تایید قرار گرفته است اما محقق برای اطمینان از روایی آن در نمونه مورد بررسی، به بررسی روایی پرسشنامه از روایی صوری استفاده نموده است؛ به این صورت که پرسشنامه به تعدادی از افراد صاحبنظر از جمله استاد راهنما و استاد مشاور داده شد و از آنان در مورد هر سوال و توانایی آن سوال در خصوص ارزیابی هدف مربوطه نظرخواهی شد و با نظر آنان اصلاحات جزئی در پرسشنامه صورت گرفت و در نهایت روایی پرسشنامه توسط آنان مورد تایید قرار گرفت.
جدول 3-1- سوالات و شاخص های مربوط به هر کدام از متغیرهای پژوهش
متغیر
شاخص
سوالات
نگرش های ناکارآمد
(بک و همکاران، 1983)
کمال طلبی
1 تا 10
نیاز به تایید
11 تا 20
نیاز به راضی کردن دیگران
21 تا 30
آسیب پذیری
31 تا 40
باورهای مرتبط افراد به مواد
(رایت و بک، 1993)
پیامدهای مثبت
1 تا 10
پیامدهای منفی
11 تا 20
جدول 3-2- پایایی پرسشنامه به تفکیک هر متغیر در پژوهش حاضر
متغیر / زیر مقیاس
ضریب آلفای کرونباخ
کمال طلبی
89/0
نیاز به تایید
85/0
نیاز به راضی کردن دیگران
86/0
آسیب پذیری
81/0
کل پرسشنامه نگرش های ناکارآمد
86/0
پیامدهای مثبت
85/0
پیامدهای منفی
91/0
کل پرسشنامه باورهای مرتبط افراد به مواد
88/0
پایایی وسیله اندازهگیری است که عمدتا به دقت نتایج حاصل از آن اشاره می کند. به بیان دیگر، پایایی به دقت، اعتماد پذیری، ثبات یا تکرار پذیری نتایج آزمون اشاره می کند. روشهای تعیین پایایی متنوعاند (مومنی و قیومی، 1389). اصولا محققانی که از نرم افزار SPSS استفاده میکنند، جهت تعیین پایایی، محقق پرسشنامه را در اختیار چند نفر از نمونه قرار داد و به کمک روش ضریب آلفای کرونباخ پایایی دو متغیر و ابعاد آن را بدست آورد. نتایج این آزمون در جدول زیر نشان داده شده است: به طوری که ضریب الفای کرونباخ برای پرسشنامه نگرش های ناکارآمد مقدار (86/0) و برای پرسشنامه باورهای مرتبط افراد به مواد مقدار آلفای کرونباخ (88/0) بدست آمد، لازم به ذکر است که هرچه این مقدار به 1 نزدیکتر باشد، پایایی سازگاری درونی بیشتری است (داناییفرد و همکاران 1387). با توجه به این که پایایی هر متغیر و همچنین پایایی کل پرسشنامه بالاتر از 7/0 میباشد (حداقل مقدار مجاز) لذا می توان مدعی شد که پرسشنامه این تحقیق از پایایی کافی برخوردار میباشد.
پرسشنامه نگرش های ناکارآمد
این پرسشنامه شامل فهرستی از اعتقادات و نگرش های مختلف است که اشخاص در بعضی مواقع آن ها را دارند. هریک از جملات زیر را به دقت بخوانید و سپس مشخص کنید که چقدر موافق یا مخالف با آنها هستید.
برای هر نگرش تنها یک پاسخ وجود دارد و پاسخ غلط و یا درست وجود ندارد، زیرا افراد متفاوت از یکدیگرند. برای این که تصمیم بگیرید که آیا نگرش مطرح شده دقیقاً همان راه و روش شما درباره ی کارها و موضوعات مختلف است، کافی است در نظر داشته باشید که دیدگاه شما در اکثر اوقات چگونه است.
به خاطر بسپارید که پاسخ شما بایستی شیوه ی تفکر شما را در اکثر اوقات نشان دهد.
نگرش ها
کاملاً موافق هستم
خیلی موافق هستم
کمی موافق هستم
بی
تفاوت
هستم
کمی مخالف
هستم
خیلی مخالف
هستم
کاملاً مخالف
هستم
سوالات کمال طلبی
1- شاد بودن منوط به این است که آدم شخص جذاب، باهوش، ثروتمند و خلاق باشد.
2- خوشحالی بیشتر ناشی از نگرش شخصی من به خودم است تا احساسی که مردم نسبت به من دارند.
3- اگر مرتکب اشتباهی شوم، مردم به من کمتر از آن چیزی که هستم، می نگرند.
4- اگر در همه وقت و در تمام کارها موفق نباشم، مورد احترام قرار نخواهم گرفت.
5- حتی ریسک های کوچک هم کاری است احمقانه، چرا که امکان عدم موفقیت در آن مصیبت بزرگی است.
6- امکان جلب کردن احترام دیگران وجود دارد، حتی اگر در تمام زمینه ها استعداد یا موفقیت نداشته باشم.
7- من نمی توانم خوشحال باشم، مگر این که بیشتر کسانی را که می شناسم، من را تحسین کنند.
8- اگر شخصی تقاضای کمک بکند، نشانگر ضعف اوست.
9- اگر من نتوانم به خوبی دیگران، از عهده ی کارها برآیم، آدم حقیری هستم.
10- اگر در کارم شکست بخورم، آدم شکست خورده ای تلقی می شوم.
نگرش ها
کاملاً موافق هستم
خیلی موافق هستم
کمی موافق هستم
بی
تفاوت
هستم
کمی مخالف
هستم
خیلی مخالف
هستم
کاملاً مخالف
هستم
نیاز به تایید دیگران
11- اگر نتوانم کاری را به خوبی انجام بدهم، انجام دادن آن کار اصلاً درست نیست.
12- اشتباه کردن خوب است، چرا که من از آن ها درست می گیرم.
13- اگر شخصی در برخی مواقع با من هم عقیده نباشد، بدان معناست که من را دوست ندارد.
14- اگر من شکست جزیی بخورم، انگار که یک شکست کامل را متحمل شده ام.
15- اگر مردم با شخصیت واقعی شما آشنا نشوند، به شما کمتر از آن چیزی که هستید، نگاه می کنند.
16- اگر شخصی را که دوست دارم به من علاقه مند نباشد، احساس می کنم که آدم بی ارزشی هستم.
17- شخص می تواند از انجام عملی، بدون توجه به پایان کار لذت ببرد.
18- قبل از اقدام به هر کار انسان باید تا حدی از موفقیت در آن مطمئن باشد.
19- ارزش و اعتقاد من به عنوان یک شخص نسبت به خودم، به میزان زیادی وابسته به این است که دیگران راجع به من چگونه می اندیشند.
20- اگر من بالاترین استانداردها را برای خودم در نظر نگیرم، احتمالاً به شخص سطح پایینی تبدیل می شوم.
نیاز به راضی کردن دیگران
21- اگر بخواهم شخص با ارزشی باشم حداقل در یک زمینه باید برجستگی قابل ملاحظه ای داشته باشم.
22- اشخاصی که عقاید خوبی دارند باارزش تر از کسانی هستند که از این عقاید بی بهره اند.
23- اگر اشتباهی مرتکب شوم، مستحق ناراحت شدن هستم.
24- نظر شخص من درباره ی خودم، مهمتر از نظر دیگران است.
25- برای این که مردم من را شخصی خوب و باارزش بدانند، باید به هرکس که نیاز به کمک دارد، یاری نمایم.
نگرش ها
کاملاً موافق هستم
خیلی موافق هستم
کمی موافق هستم
بی
تفاوت
هستم
کمی مخالف
هستم
خیلی مخالف
هستم
کاملاً مخالف
هستم
نیاز به راضی کردن دیگران
26- اگر سوالی بپرسم، باعث تحقیرآمیز جلوه دادن من می شود.
27- اگر انسان توسط اشخاصی که برایش مهم هستند مورد پذیرش قرار نگیرد، بسیار ناراحت کننده خواهد بود.
28- اگر کسی را برای اتکا نداشته باشیم، مستعد غم و اندوه خواهیم بود.
29- من می توانم بدون سخت گیری بیش از حد نسبت به خودم، به اهداف مهمی دسترسی پیدا کنم.
30- این احتمال وجود دارد که شخص مورد سرزنش قرار بگیرد ولی دچار اندوه نگردد.
آسیب پذیری
31- من نمی توانم به دیگران اعتماد نمایم، چرا که ممکن است به من ظلم نمایند.
32- اگر دیگران تو را دوست نداشته باشند، نمی توانی خوشحال باشی.
33- برای این که شخص نظر دیگران را جلب کند، بهتر است که از علاقمندی های خود صرف نظر کند.
34- خوشحالی های من بیشتر به دیگران وابسته است تا خودم.
35- من برای خوشحال شدم نیازی به تائید دیگران ندارم.
36- اگر از مشکلات دوری نماییم، آن ها به خودی خود از بین خواهند رفت.
37- من حتی اگر بسیاری از چیزهای خوب زندگیم را از دست بدهم، باز هم می توانم خوشحال باشم.
38- بسیار مهم است که دیگران راجع به من چگونه فکر می کنند.
39- دوری و جدا ماندن از دیگران سبب غم و اندوه می شود.
40- من بدون آنکه کسی من را دوست داشته باشد، می توانم خوشحال باشم.
1 Dysfunctional Attitude Scale
2 Brown, Steer, & Weissman
—————
————————————————————
—————
————————————————————