آموزش شناخت درمانی در کاهش نگرش های ناکارآمد و باورهای مرتبط با مصرف مواد
با توجه به ماهیت موضوع، پژوهش حاضر از جمله طرح های شبه تجربی با پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل می باشد. که به دوگروه 20 نفری از افراد دچار سوء مصرف مواد تقسیم شدند. گروه آزمایش ضمن امضای برگه رضایتنامه کتبی، در فضایی که جهت آموزش به عنوان کلاس در نظر گرفته شده بود، دور هم جمع شده، و طی هشت جلسه مورد آموزش قرار گرفتند. در تهیه پروتکل درمانی، علاوه بر محتوای اختصاصی که در قالب مطالعه کیفی تدوین شد، نگرش های ناکارآمد ویژه افراد معتاد، از ادغام مدل های شناخت درمانی بک، و شناخت درمانی تیزدل (بر پایه تنوری زیرسیستم های شناختی متعامل (ICS)1 استفاده شد. معیارهای ورود به مطالعه: آزمودنی ها برای کنترل می بایست معیارهای زیر را می داشتند. 1. عدم دریافت هر گونه درمان روانشناختی قبلی. 2. رد کردن شرایط زیستی و جسمانی تاثیرگذار در اختلال (به طور مثال، اختلال غده ی تیروئید). 3. داشتن حداقل سواد خواندن و نوشتن. (البته مواردی نظیر نوع ماده مصرفی، تعداد دفعات بازگشت(عود مجدد) نیز مد نظر پژوهشگر قرار داشت که به عنوان معیار ورود به مطالعه در نظر گرفته شود، ولی به دلایل خارج از کنترل بودن این متغیرها و تاثیر آن بر کم شدن تعداد افراد گروه، از این موارد صرف نظر گردید، ضمن اینکه در راستای رعایت اخلاق پژوهشی، حفظ اطلاعات شخصی و اسامی و مسائل مطروحه در پرونده پزشکی و روان شناختی افراد، در سرلوحه کار و مورد تاکید پژوهشگر بود، و موارد لازم رعایت گردید. افراد منتخب که جهت همکاری و شرکت در کلاس آموزشی، آماده شده بودند، به تصادف در دو گروه جای داده شدند و شیوهی درمان بر روی آنها اجرا شد. تعداد جلسات آموزشی برای گروه آزمایش، هشت جلسه یک ساعت و نیم (90 دقیقه) بود که در هفته یک بار برگزار شد. تکالیف خانگی در انتهای هر جلسه تعیین می شد (برای نمونه شناسایی و ثبت افکار ناکارآمد در زمان بروز هیجانات منفی) غمگینی، ناامیدی، تمرین جانشین سازی افکار تحریف آمیز با باورهای مثبت و واقع گرایانه و ثبت در برگه های ویژه تکالیف خانگی، انجام تمرین های تن آرامی در فاصله جلسات و دادن بازخورد طی جلسات، شناسایی سبک اسنادی خود در رویدادهای روزمره و ثبت آنها در فاصله بین جلسات و بحث پیرامون آن در جلسات درمانی، شناسایی فرصت های افراد معتاد برای فعالیت های کاری موفقیت آمیز به منظور بهبود خلق و برنامه ریزی برای مشارکت فرد در این فعالیت ها در طول روز و دریافت بازخورد طی جلسات بررسی تکالیف خانگی و رفع ابهامات مربوط به درمان در دستور کار هر جلسه قرار داشت. به منظور رعایت جنبه اخلاقی، افراد گروه گواه نیز در جلسات گروهی مشاوره معمولی (بدون تکنیک) شرکت نمودند که البته به دلیل محدودیت فضا و امکانات تنها 2 جلسه برای این گروه تشکیل گردید. پس از پایان مرحله ارزیابی در جلسه پیگیری، بروشورها و خلاصه آموزش مباحث و تکنیک ها که طی جلسات درمانی به گروه آزمایش ارائه شده بود به گروه گواه نیز داده شد. به منظور ارزیابی میزان پایداری تاثیرات درمانی در طول زمان (پیگیری)، مقیاس نگرش های ناکارآمد، دو ماه بعد از اتمام جلسات درمانی برای هر دو گروه آزمایش و گواه تکمیل گردید. چهارچوب جلسات درمانی به طور مختصر به این شرح، در جدول زیر نشان داده شده است.
جدول 3-3- شرح جلسات آموزش شناخت درمانی در کاهش نگرش های ناکارآمد و باورهای مرتبط با مصرف مواد
ردیف
هدف جلسه
محتوی آموزشی جلسه
جلسه اول
معارفه، آشنایی و توجیه گروه
1. ایجاد جو آموزشی درمانی مناسب و آگاه نمودن افراد با ساختار و قوانین جلسات درمان. 2. جلب اعتماد و همکاری هر یک از آنها به درمان و فراهم نمودن شرایطی برای بیان احساسات منفی و و نحوه مقابله آنها با شرایط رنج آور و همچنین تعیین اهداف درمانی و انعقاد قرارداد درمانی با همکاری و مشارکت اعضای گروه
جلسه دوم
آشنایی شرکت کنندگان با رفتارهای پرخطر، علل و پیامدهای آن افزایش مهارت شرکت کنندگان در شناسایی توالی راه انداز- پاسخ- پیامد آموزش عادت های رفتاری سالم
1. آموزش رفتارهای پرخطر 2. آموزش راهاندازهای رفتارهای پرخطر و پیامدهای آن 3. مشخص کردن انتظارات مراجع از درمان 4. مرور زنجیره توالی راه انداز- پاسخ- پیامد 5. توصیه هایی برای انجام فعالیت به شیوه سالم
جلسه سوم
آموزش راهبردهای شناسایی افکار
1. آموزش روش های ارزیابی و اصلاح افکار ناکارآمد با استفاده از تکنیک های موجود مثل پرسشگری سقراطی، فلش رو به پایین، 2. آموزش اصول برنامه ریزی فعالیت و تنظیم وقت و تشویق به از سرگیری فعالیت های راکد مانده و آموزش فنون آرمیدگی و اجرای گروهی آن
جلسه چهارم
آشنایی شرکت کنندگان با ارتباط افکار و رفتار و احساسات و آموزش توانایی بازسازی افکار ناکارآمد
1. آموزش ارتباط افکار و رفتارها 2. آموزش شناسایی افکار خودکار 3. شناسایی خطاهای شناختی 4. آموزش توانایی بازسازی افکار ناکارآمد
جلسه پنجم
آموزش مهارت های پاسخگویی به فکر یا احساس ناخوشایند. افزایش مهارت خودکنترلی شرکت کنندگان
افزایش فعالیت های بهبود بخش خلق
1. آموزش کنترل تکانه 2. آموزش مهارت های خودکنترلی 3. آموزش مهارت های بهبود دهنده خلق
4. توصیه هایی برای افزایش فعالیت های لذت بخش
جلسه ششم
افزایش عزت نفس شرکت کنندگان
کسب مهارت های حل مسئله و مدیریت استرس
1. آموزش مفهوم عزت نفس 2. آزمایش صحت خودارزیابی منفی توصیه هایی برای افزایش عزت نفس 3. توضیح مفهوم استرس 4. آموزش مهارت های مدیریت استرس
جلسه هفتم
جلوگیری از بازگشت
1. برنامه ریزی برای جلوگیری از بازگشت 2. آموزش مواجهه با موقعیت های پرخطر 3. آموزش نکاتی برای مواجهه موفق 4. بررسی پیشرفت شرکت کنندگان. 5. تداوم استفاده از مهارت های آموزش داده شده
جلسه هشتم
جمع بندی و اجرای پس آزمون
1. ارزیابی کاملی از نتایج جلسات قبلی و پرسش و پاسخ و بیان نقطه نظرات و دیدگاههای افراد آموزش دیده. 2. قدردانی و تشکر از افراد شرکت کننده در جلسات و اجرای پس آزمون.
ساختار کلی مداخله؛ طراحی و اجرا
جلسه های مداخلهی مطرح شده در این راهنما، برای هشت جلسه، به صورت هفتگی به شیوهی گروهی تدوین شده است.
اندازه گروه، تعداد جلسهها و مدت جلسهی پیشنهادی:
بسیاری از منابع تعداد مطلوب اعضای گروه را بین 12 تا 15 نفر توصیه میکنند که در این مطالعه تعداد افراد گروه 20 نفر می باشد، امری که با تجارب بالینی نیز مطابقت دارد. از آنجا که هدف گروه کاهش به مراجعان برای کاهش رفتارهای پرخطر و مشکلات همراه با آن است، برای این که افکار، رفتارها و عواطف مطرح شده در جلسه فراموش نشود لازم است گروه به طور مرتب تشکیل شود. مداخله برای هشت جلسه تنظیم شده است و پیشنهاد این است که گروهها هفته ای یک بار تشکیل شوند، به طور متوسط جلسه ها برای اجرا در 90 دقیقه طراحی شده است، البته تعدادی اعضای گروه می تواند در مدت زمان جلسه اثر داشته باشد.
جداسازی مراجعان در موقع پذیرش
آن دسته از مراجعانی که نمرات حد نصاب را در ابزارهای مورد نظر کسب کرده و در حال حاضر تحت هیچگونه روان درمانی دیگری نیستند و دیگر ملاکهای ورود را دارند به صورت تصادفی در یک گروه 20 نفری قرار میگیرند که خود این گروه هم بصورت تصادفی برای این نوع درمان انتخاب می شود.
ساختار جلسه
برای آسان کردن به کارگیری این راهنما، هر جلسه با شکل و ترتیب همسان و یکنواختی تنظیم و ارائه شده است. در هر جلسه اطلاعات و سرفصلهایی را به شرح زیر ملاحظه خواهید کرد:
* هدف جلسه: در این قسمت هدف اصلی جلسه و مهارتی که انتظار می رود مراجع در طول جلسه آموزش ببیند مشخص می شود.
* محتوای جلسه: در این قسمت، توصیف مختصری از محتوای جلسه به عمل میآید (یعنی شما از مراجع در این جلسه می خواهید چه چیزی را به دست آورد).
* مواد مورد نیاز: در اکثر جلسه ها لازم است برگه های راهنما یا فرم های تمرین بین شرکت کنندگان توزیع شود. لازم است فرم ها قبل از هر جلسه تکثیر و به گروه آورده شود. این بخش شما را از آنچه نیاز دارید و باید قبل از شروع جلسه آماده کنید، آگاه می کند.
* خلاصهی جلسه: در ذیل این عنوان شرح مختصری از فعالیت های آن جلسه را ملاحظه خواهید کرد.
* اجرا: این بخش به تفصیل نحوهی اجرای فعالیت های جلسه را شرح می دهد و رهنمودها و راهنمایی های عملی لازم را ارئه می کند.
مروری بر کار گروهی
اگرچه ممکن است تجارب قبلی متعددی دربارهی گروه داشته باشید با این وجود، مرور برخی از فنون و رهنمودهای مربوط به ادارهی گروه مفید خواهد بود. مسئولیت شما به عنوان تسهیل گر گروه، این است که گروه را کمک کنید و آن را رشد دهید. ایجاد گروه، شکل دادن به گروه و حفظ گروه، سه وظیفهای است که شما به عنوان رهبر عهدهدار آن هستید.
تجربه و رفتار شما به اضافهی انتظارهای اعضای گروه نحوهی تشکیل هنجارها یعنی قواعد رفتار در گروه را تعیین خواهد کرد. شما میتوانید به صورت مستقیم (از طریق هدایت بحثها در مورد رفتار مناسب و نامناسب در گروه) یا به صورت غیر مستقیم (به کاربردن تقویت کلامی و غیر کلامی، برگرداندن سئوالها به گروه به جای پاسخ دادن توسط خودتان، نشان دادن پذیرش، صداقت و خلوص) هنجارها را شکل دهید.
برای تسهیل ادارهی گروه فنونی مطرح شده اند که مهمترین آن ها حفظ محیط امن است. کاری کنید که مراجعان برای خودافشاگری از لحاظ بدنی و عاطفی به اندازهی کافی احساس ایمنی کنند. یکی از روشهای تامین احساس امنیت، تاکید بر اهمیت رازداری در بین اعضای گروه است. روش دیگر حفظ محیط امن این است که از اظهار نظرها و تعاملات نامناسب جلوگیری شود و مطمئن شوید که اعضای گروه تفاوت بین حملات شخصی و انتقادات سازنده را درک می کنند.
بخش سوم: جلسه های مداخله
جلسهی اول:
هدف:
آشنایی شرکت کنندگان با رفتارهای پرخطر، علل و پیامدهای آن
محتوای جلسه:
معرفی برنامه درمانی
آموزش رفتارهای پرخطر
آموزش راهاندازهای رفتارهای پرخطر و پیامدهای آن
مشخص کردن انتظارات مراجع از درمان
مواد مورد نیاز:
برگه خودارزیابی رفتارهای پرخطر
برگه دلایل مخالف و موافق تغییر عادت های پرخطر
برگه تنظیم مجدد راه اندازها (قسمت اول)
برگه تنظیم مجدد پیامدها
خلاصه جلسه:
برای مراجعان درمان شناختی- رفتاری و برنامه درمان توضیح داده خواهد شد. در خلال این جلسه، قواعد گروه تعیین می شود و در بارهی رفتارهای پرخطر و راه اندازها و پیامدهای آن بحث و گفتگو می شود. تکالیف منزل برای مراجعان آموزش داده می شود و مثال هایی از تکالیف به منظور اطمینان از اینکه با روال کار آشنا شدهاند انجام خواهد شد.
اجرا
گام 1: شروع جلسه و معرفی برنامه درمانی
جلسه را با معرفی خودتان آغاز کنید. از مراجعان بخواهید خود را معرفی کنند و به آنها اطمینان دهید که با وجود این که دارای معلومات و مهارت های کمک کردن به آنها هستید، در نهایت چنانچه تغییری بخواهد رخ دهد آنها هستند که باید چنین تغییری را ایجاد کنند. مسئولیت ایجاد تغییر برعهده خود آنها است و شما به هیچ وجه آنها را با اجبار وادار به تغییر نخواهید کرد. رویکرد و برنامه درمانی را برای مراجعین توضیح دهید.
گام 2: تعیین قواعد گروه
برای کمک به حفظ انسجام و یکپارچی گروه، نیاز به تعیین قواعد اساسی گروه می باشد. معلوم شده است که قواعد زیر در ایجاد یک محیط امن که مراجعان برای شرکت در آن احساس راحتی کنند، مفید است:
* به خود و دیگر افراد در گروه احترام بگذارید.
* موقعی که دیگران صحبت می کنند از قطع کردن صحبت آنان یا صحبت کردن خودداری کنید.
* از تحقیر کردن یا نامگذاری (لقب دادن) خودداری کنید.
* با روش محترمانه به دیگران بازخورد دهید.
* بدون پرخاشگری و حالت دفاعی، بازخورد دیگران را پذیرا باشید.
* رازداری خارج از گروه را رعایت کنید.
* گروه را در ایجاد هر نوع قواعد دیگر یاری دهید.
گام 3: آشنا کردن مراجعان با رفتارهای پرخطر
درباره رفتارهای پرخطر و علائم آن به مراجعین اطلاعات داده می شود.
گام 4: توضیح درباره راهاندازها و نشانه ها
با استفاده از اسلایدها مفاهیم راه انداز و پیامد برای مراجعین توضیح داده می شود.
گام 5: تمرکز روی راه انداز ها و نشانه ها
در این قسمت ابتدا از شرکت کنندگان خواسته می شود که راهکارهای پیشنهادی برای تغییر پاسخ به راه اندازها و کنترل پیامدها را ارائه داده و در این زمینه با هم بحث کنند سپس برگه های راهنما در بین شرکت کنندگان پخش شده و درباره هرکدام از دستورات مثال هایی زده خواهد شد.
گام 6: توضیح درباره تکالیف منزل
در این قسمت تکالیف منزل برای شرکت کنندگان توضیح داده می شود و برای اطمینان نمونهای از هر کدام از تکالیف در جلسه انجام می شود.
گام 7: پایان دادن جلسه
زمان به پایان رسیدن جلسه وضعیت اعضای گروه را وارسی کنید و ببینید آیا کسی موضوع دیگری دارد که بخواهد قبل از پایان جلسه درباره آن صحبت شود. در پایان جلسه آنچه را که در آن روز در گروه رخ داده است، جمع بندی کنید. از مراجعان بپرسید آیا چیزی مانده است یا این که می خواهند چیز دیگری را به آنچه شما خلاصه کرده اید، اضافه کنند. تاکید کنید که مسئولیت تغییر کردن برعهده ی خود آنان است.
جلسهی دوم:
هدف:
افزایش مهارت شرکت کنندگان در شناسایی توالی راه انداز- پاسخ- پیامد
آموزش عادت های رفتاری سالم
محتوای جلسه:
معرفی موضوع
مرور زنجیره توالی راه انداز- پاسخ- پیامد
توصیه هایی برای انجام فعالیت به شیوه سالم
مواد مورد نیاز:
برگه خود- ارزیابی رفتارهای پرخطر
برگه تنظیم مجدد راه اندازها (قسمت دوم)
برگه برنامه فعالیت های سالم
برگه فعالیت های سالم
برگه شناسایی زنجیره رفتاری
خلاصه جلسه:
در طول جلسه اطلاعات بیشتری درباره زنجیره رفتاری در اختیار مراجعان قرار خواهد گرفت و از آنان خواسته میشود در طول جلسه حداقل یک زنجیره را ترسیم نمایند سپس برگه توصیههایی برای فعالیت سالم در بین آنان توزیع میگردد.
گام 1: شروع جلسه و معرفی موضوع
به اختصار وضعیت شرکت کنندگان و تکالیف را بررسی کنید و ببینید آیا موضوعی از جلسهی قبل باقی مانده است یا نه. همچنین بررسی کنید که وضعیت آن ها از جلسهی قبل تاکنون چگونه بوده است.
گام 2: زنجیره راه انداز- پاسخ- پیامد
با استفاده از مثال زنجیره رفتاری را برای شرکت کنندگان توضیح داده خواهد شد.
گام 3: ترسیم زنجیره توالی راه انداز- پاسخ- پیامد
برگههای زنجیره رفتاری بین شرکت کنندگان توزیع گشته و از آنها خواسته می شود که یک زنجیره رفتاری را ترسیم کنند.
گام 4: توضیح درباره تکالیف منزل
گام 5: پایان دادن به جلسه (حدود 10 دقیقه)
برگههای توصیههایی برای رفتارهای سالم را بین شرکت کنندگان توزیع نمایید، جلسه را جمعبندی و تاکید کنید که بهتر است شرکت کنندگان تا قبل از جلسهی بعد برگههای راهنما را مرور کنند و اگر سوالی دارند در جلسهی بعد بپرسند.
جلسه سوم:
هدف:
آشنایی شرکت کنندگان با ارتباط افکار و رفتار و احساسات و آموزش توانایی بازسازی افکار ناکارآمد
محتوی جلسه:
آموزش ارتباط افکار و رفتارها
آموزش شناسایی افکار خودکار
شناسایی خطاهای شناختی
آموزش توانایی بازسازی افکار ناکارآمد
مواد مورد نیاز:
برگه بازسازی افکار
خلاصه جلسه:
در طول این جلسه ابتدا درباره ارتباط بین افکار و رفتار برای شرکت کنندگان توضیح داده می شود و سپس به آنها شناسایی افکار خودکار آموزش داده می شود در نهایت شیوههای بازسازی این افکار آموزش و تمرین داده می شود.
گام 1: شروع جلسه و معرفی موضوع (حدود 10 دقیقه)
به اختصار وضعیت شرکت کنندگان و تکالیف را بررسی کنید.
گام 2: بررسی ارتباط افکار با رفتار و احساسات
در این قسمت با ذکر مثال ارتباط بین افکار و رفتار برای شرکت کنندگان توضیح داده خواهد شد.
گام 3: شناسایی افکار
با استفاده از مثال و برگههای شناسایی افکار خودکار به شرکت کنندگان کمک کنید تا افکار خودکار خود را شناسایی کنند.
گام 4: آموزش سبک های تفکر
گام 5: بازسازی افکار
گام 6: پایان جلسه
برگه بازسازی افکار را بین شرکت کنندگان پخش کنید و از آن ها بخواهید در فاصله بین جلسات مهارت های یاد گرفته شده را مرور کنند.
جلسه چهارم
هدف:
افزایش مهارت خودکنترلی شرکت کنندگان
افزایش فعالیت های بهبود بخش خلق
محتوای جلسه:
آموزش کنترل تکانه
آموزش مهارت های خودکنترلی
آموزش مهارت های بهبود دهنده خلق
توصیه هایی برای افزایش فعالیت های لذت بخش
مواد مورد نیاز:
برگه تغییر تکانه ها
برگه فعالیت های لذت بخش
خلاصه جلسه:
در طول این جلسه ابتدا درباره کنترل تکانه برای شرکت کنندگان صحبت می شود و سپس تاثیر فعالیت های لذت بخش و خوشایند بر بهبود خلق بررسی شده و توصیه هایی به شرکت کنندگان داده می شود.
گام 1: شروع جلسه و معرفی موضوع(حدود 10 دقیقه)
به اختصار وضعیت شرکت کنندگان و تکالیف را بررسی کنید
گام 2: آموزش کنترل تکانه(حدود 25 دقیقه)
ابتدا درباره ارتباط بین تکانشی عمل کردن و رفتارهای پرخطر برای مراجعین توضیح داده می شود سپس از مراجعین خواسته می شود که راهکارهای پیشنهادی که برای کنترل تکانه دارند را در گروه مطرح نموده و در مورد آن بحث کنند سپس برگه توصیه هایی برای کنترل تکانه بین مراجعین توزیع شده و برای هر کدام از پیشنهادات مثالی زده می شود.
گام 3: آموزش تاثیر فعالیت های لذت بخش بر بهبود خلق (حدود 15 دقیقه)
در این بخش با ذکر مثال رابطه بهبود خلق با انجام فعالیت های لذت بخش را برای شرکت کنندگان روشن نمایید از هر کدام از مراجعین بخواهید در مورد تجارب قبلی خود در گروه بحث نمایند.
گام 4: توصیه هایی برای افزایش فعالیت های لذت بخش(حدود 20 دقیقه)
برگه توصیه ها را بین شرکت کنندگان پخش نمایید و در مورد هر کدام از پیشنهادات بحث کنید.
گام5: پایان جلسه(حدود 10 دقیقه)
جلسه را خلاصه نموده و از مراجعین بخواهید در فواصل بین جلسات تکالیف خواسته شده را انجام دهند.
جلسه پنجم:
هدف:
افزایش عزت نفس شرکت کنندگان
کسب مهارت های حل مسئله و مدیریت استرس
محتوی جلسه:
آموزش مفهوم عزت نفس
آزمایش صحت خودارزیابی منفی
توصیه هایی برای افزایش عزت نفس
توضیح مفهوم استرس
آموزش مهارت های مدیریت استرس
مواد مورد نیاز:
ابزار مفهوم خود
خلاصه جلسه:
در طول این جلسه مفهوم عزت نفس برای مراجعین توضیح داده می شود، سپس صحت خود ارزیابی منفی آنها مورد آزمون قرار گرفته و مهارت های افزایش عزت نفس آموزش داده می شود در مرحله بعد مفهوم استرس و راه کارهای مدیریت آن برای شرکت کنندگان توضیح داده شده و در مورد هر کدام از راهکارها بصورت گروهی بحث می شود.
اجرا:
گام 1: شروع جلسه و معرفی موضوع (حدودا 5 دقیقه)
گام 2: آموزش مفهوم عزت نفس (حدودا 10 دقیقه)
در این مرحله مفهوم عزت نفس برای شرکت کنندگان توضیح داده می شود.
گام 3: آزمایش صحت خودارزیابی منفی(حدودا 30 دقیقه)
در این مرحله انواع خطاهای شناختی برای شرکت کندگان مرور می شود سپس برگه ابزار مفهوم خود بین آنها توزیع شده و از آنها خواسته می شود براساس این ابزار در طول جلسه عمل نمایند.
گام 4: توصیه هایی برای افزایش عزت نفس(حدودا 10 دقیقه)
در این مرحله برگه توصیه ها را بین شرکت کنندگان توزیع کنید و در مورد هر کدام از پیشنهادات به صورت گروهی با ذکر مثال بحث کنید.
گام 5: پایان دادن به بحث عزت نفس(حدود دقیقه)
وضعیت گروه را به صورت مختصر وارسی کنید و ببینید آیا مراجعان سئوال یا مشکل دیگری دارند و بعد، جلسه را جمع بندی و خلاصه گویی کنید.
گام 6: آموزش مهارت استرس(حدود 10 دقیقه)
در این مرحله مفهوم استرس برای شرکت کنندگان توضیح داده می شود.
گام 7: آموزش مهارت های مدیریت استرس(حدود 20 دقیقه)
در این مرحله برگه راهنمای مهارت های مدیریت استرس بین شرکت کنندگان توزیع شده و در مورد هر کدام از پیشنهادات بصورت گروهی با شرکت کنندگان بحث می شود.
گام 8: پایان دادن به جلسه (حدودا 10 دقیقه)
جلسه را خلاصه نموده و از مراجعین بخواهید در فواصل بین جلسات تکالیف خواسته شده را انجام دهند.
جلسه ششم:
هدف:
جلوگیری از بازگشت
محتوی جلسه:
برنامه ریزی برای جلوگیری از بازگشت
آموزش مواجهه با موقعیت های پرخطر
آموزش نکاتی برای مواجهه موفق
بررسی پیشرفت شرکت کنندگان
تداوم استفاده از مهارت های آموزش داده شده
مواد مورد نیاز:
برگه بازسازی افکار
برگه سناریوی بازگشت
برگه مواجهه با رفتارهای پرخطر
برگه مواجهه با موقعیت های پرخطر
برگه بررسی پیشرفت
برگه سبک زندگی سالم
جلسات هفت و هشت به بحث درباره مباحث آموخته شده و جلوگیری از بازگشت پرداخته می شود.
1 Interactive Cognitive Subsystems
—————
————————————————————
—————
————————————————————