Aldo Rossi
ایتالیا (میلان) 1998-1931
آلدو روسی
فهرست
زندگینامه علمی
زمینه فکری
توصیف عنوان کتاب «معماری شهر»
انتقاد از باورهای جنبش نوگرایی
بررسی اندازه ی اعتبار میراث معماری برای شرایط امروزین
روسی؛ بعنوان یک معمار ساختارگرا
روسی ؛کوششی برای گونه بندی شهر و اجزای آن
متولد 1931 در میلان ایتالیا
اخذ درجه دکتری در رشته معماری در دانشگاه پلی تکنیک میلان در سال 1959
دستیار آموزشی در مجله کازابلا با سردبیری ارنستو روجرز از سال 1955(1)
رسیدن به شکوفایی اندیشه در 35 سالگی
انتشار اثر پژوهشی «معماری شهر» وی در سال 1966 و «معماری خردگرا» در سال 1975
پایه های نظری وی یکسره در تناقض با باور های جنبش نو گرایی
تاثیر بزرگ اندیشه وی بر معماری زمان خود در دهه 70 با انتشار مقاله تعیین ریخت شناسی ساختار شهر
همکاری وی با «بنیاد معماری و مطالعات شهری» 1976-1979 در نیویورک به گسترش اندیشه های وی یاری رساند.
تاسیس دفتر معماری خود بعد از 10 سال در نیویورک
از جمله آثار نوشتاری وی زندگینامه علمی 1982 ، گزیده نوشته ها و پروژه ها 1983 در رابطه با گونه شناسی ساختمان و ریخت شناسی شهری
فوت در سال 1998(2)
زندگینامه علمی
1-میکا باندینی ،معنی کارها و اندیشه های آلدو روسی
2-پاکزاد،1389،ص333
زمینه فکری
کتاب تاریخی ـ مارکسیستی جولیو کارلو آرگـان
لودویکو کوارونی ،روسی به عنوان دستیار او در دانشـگاه آرتسـو در 1963 تـدریس کرده است .
نئوکلاسـیسیسـم «لوئی اتین بوله» ، «آدولف لوس» ، ساختار های بومی و نماد های سورئالیستی شیریکو و نقاشی های فراواقع گرایانه «جورجو کیریکو» مراجعی فرهنگی که بر مبنـای آن نظریـه معماری خود را بنا کرده است.
مارکس و مکتب پدیدار شناسی در رابطه با ذهنیت، کیفیت و خاص بودن پدیده ها(1)
الهام گرفته از گیلبرتو فرایر در رابطه با تاثیر شهر بر جامعه و تاثیر اندیشه های حاکم بر سازندگان بر ساخت و ساز شهری
با الهام از «جغرافیای انسانی ژان تریکار» و «نظریه استمرار مارسل پوئت» ؛مهمترین وظیفه شهرسازی را شناسایی ساخت شهر در رابطه با ظاهر و موقعیت آن دانسته است.
الهام گرفته از «اسطوره و نهاد» فوستل دو کولانژ جهت دریافت موضوع اهمیت ساختمان های قدیمی در پیدایی شهر
پیروی از نظریات میلیشیا در رابطه با توقعات از بناهای همگانی در خدمت دلپذیر کردن زندگی جمعی(2)
1-میکا باندینی ،معنی کارها و اندیشه های آلدو روسی
2-پاکزاد،1389
روسی؛ توصیف عنوان کتاب «معماری شهر»
منظور از عنوان «معماری شهر» مفهومی ساده انگارانه از معماری در مقیاس شهرسازی نیست،بلکه آنچه برایش اهمیت دارد ،امکان تجزیه و تحلیل معنا و اهمیت هر پروژه منفرد معماری و در راستای چگونگی تبدیل شدن آن به یک پدیده ی شهری است.
درباره ی نام کتاب و برداشت نادرست از عنوان آن نوشت:
«شهر را به صورت یک پدیده معمارانه دیدن ،پذیرش این واقعیت است که معماری مفهومی انتزاعی نیست،بلکه به عنوان یک فرآیند مشخص ساخت و ساز ،دارای هستی مستقلی است».
ساخت و ساز برای روسی به هیچ روی به معنای ساخت فیزیکی ساختمان های شهر نبوده است.برای او واژه ساختن به معنای کاری است که بر پایه دلیل انجام میگیرد.بر این پایه موضع گیری او در برابر شهر خرد گرایانه بود.
خرد گرایی وی در جایگاه یک معمار ،با خرد گرایی فن سالارانه تفاوتی شگرف داشت.)نوخردگرا)
2-پاکزاد،1389،ص334
روسی؛ انتقاد از باورهای جنبش نوگرایی
روسی از پیروان مکتب خرد گرایی و از مخالفان عملکردگرایی مدرنیسم بود .
اعتراض به تضاد ایجاد شده میان ساختمان ها و کلیت شهر توسط مدرنیست ها و تلاش در جهت آشتی دادن میان معماری با شهر و کالبد بخشیدن به یک معماری جمعی.
اعتراض به دیدن شهر بصورت توده ایی از تک ساختمان ها و اعتقاد به پیوندی دوسویه میان کل و اجزای آن
یکی از دلایل فقر موجود در پژوهش های معماری را برخاسته از ادعای نوگرایان مبنی بر علمی بودن شناخت می دانست.
افشای ادعای واهی نوگرایان مبنی بر بی طرفی نسبت به تحلیل ها (علمی بودن نیازمند تحلیل است).
اعاده حیثیت از معماری گذشته بر خلاف معماران نوگرا
2-پاکزاد،1389
روسی؛ انتقاد از باورهای جنبش نوگرایی
روسی به کارکرد گرایان ساده انگار تاخته ، و تاکید داشت که رابطه میان فرم و کارکرد ،پیچیده تر از آن است که بتوان در واقعیت آن را بصورت خطی دید،و یکی را معلول دیگری انگاشت. در این زمینه اشاره به تضاد میان عام و خاص بودن، فردی و جمعی بودن فضای شهری و ضرورت توجه به جنبه های مختلف آن از جمله رابطه میان عرصه همگانی و خصوصی و بناهای همگانی و خصوصی تاکید دارد.
توجه ویژه وی به خاطر یافتن و تقویت رابطه ی میان کمیت و کیفیت است.
روسی به برخورد ساده انگارانه ی کارکرد گرایان در رابطه با ثابت ماندن کارکرد ها در گذر زمان خرده گرفته است.
به همین دلیل معتقد است ،عملکرد بنا از اهمیت کمتری نسبت به فرم آن برخوردار است.
مخالف تعمیم مسائل یک شهر به شهر دیگر؛ بدلیل ویژه بودن هر شهر در برابر معیار های همگانی چیره بر هر ساخت و ساز
پاکزاد،1389،ص358-334
روسی؛ بررسی اندازه ی اعتبار میراث معماری برای شرایط امروزین
روسی بر این باور است که شهر بازتاب پیشرفت شعور بشری است.
توجه به تاریخ شهر
خردورزانه بودن شخصیت معماری
مراجعه به اصطلاح"معماری قیاسی" که نمادها و مواد آن از معماری بومی در وسیعترین مفهوم ممکن است.به عبارتی کشف فرآیند درآمیختگی که بر پایه ی برخی پدیده ها ی بنیادین واقعیت شهری شکل گرفته است،به گونه ایی که در چارچوب یک نظام قیاسی ،واقعیت تازه ایی را به شهر بیفزاید.
او با الهام از «اسطوره و نهاد» کلیدی برای دریافت این موضوع که ساختمان های قدیمی یک شهر نقش مهمی در پیدایی یک شهر و روایت هایی از آن را به عهده میگیرند.
مکان به خودی خود امری فراتر از یک واقعیت فیزیکی محض است زیرا مکان هم واقعیت فیزیکی و هم تاریخ را در خود نهفته است.مولفه زمان در رشد وگسترش تدریجی پدیده ها نقش بازی میکند.
پاکزاد،1389،ص358-334
روسی؛ بررسی اندازه ی اعتبار میراث معماری برای شرایط امروزین
شهر دستاوردی جمعی است و محصول طراحی برای جمع است.
روسی در رابطه با منحصربفرد بودن ساخت و ساز های شهری از واژه «هیبت» یعنی تجربه مشخص شهر صحبت میکند.تجربه فضایی ما از آتن ،رم،و پاریس به معماری شهر مربوط می گردد.
این تجربه به دوصورت میتواند بازنمایی شود:
1-به صورت سازه بزرگ معماری
2-رویدادهای شهری؛ که عوامل بی همتای شهر هستند
این بی همتایی یا منحصربفرد بودن یک مکان به دست زمان ،جایگاه ،شکل و سرانجام رویداد هایی که در آن اتفاق افتاده است و یادهایی که جمع از آن در اذهان دارد چهره می بندد.
وی دستاورد زیته را ستایش کرده و آن را کشف چیزی بنام «زیبایی» در شهر میدانست.
روسی؛ بعنوان یک معمار ساختارگرا
از دهه 60 با مطرح شدن دیدگاه سیستمی و کل نگر در شهرسازی ،شهرسازان و طراحان شهری به مساله ساخت شهر توجه نمودند.(1)
ساختار گرایان معتقدند؛ذهن انسان از درک کامل عاجز است و لذا نمیتواند برای کل شهر طرح دهد.(2)
کتاب «معماری شهر» روسی با بحث پیرامون گونه شناسی ،به ساختار شهر به مانند یک کل و با در نظر گرفتن عناصر مختلف سازنده ی آن می نگرد.
کلیت شهر مهمتر از اجزای آن است.واین کل همه اجزا و عناصر شهرسازانه را دربر می گیرد.
با آن که شهر و عناصرش نیز از ماده ساخته شده است ،اما چیزی بیش از ماده و مصالح را نشان می دهد شهر بطور همزمان هم شرط پذیر و هم شرایط آفرین است.(3)
مجموعه ایی از عناصر اصلی و پیوند میان آنها ساخت اصلی شهر را پدید می آورند.(2)
2-بیکن ،ادموند ،1382
1-بذرگر،محمد رضا ،1382
3-پاکزاد،1389
روسی ؛کوششی برای گونه بندی شهر و اجزای آن
روسی در تحقیقاتش کوشید ؛تا با بررسی عناصری که شهر از ترکیب آنها پدیدار شده ،چگونگی پیوند میان این عناصر را دریابد.
روسی در جست وجوی اصول خردمندانه ایی بود که اهمیت ریخت شناسی و معانی شهر را دوباره به آن باز گرداند.
وی گونه شناسی را پلی میان معماری و شهر میدانست.
او «گونه» را گزینه ایی در برابر «مدل» نوگرایان پیش می نهاد .
گونه در رابطه با زمینه تاریخی ،جغرافیایی و اقتصادی جای میگیرد.و عنصری است فرهنگی.
فرم های معماری را میتوان به یک گونه ارجاع داد ولی هیچ گونه ایی معادل یک فرم نیست.
روسی ؛کوششی برای گونه بندی شهر و اجزای آن
او سه سطح از بررسی جهت شناسایی ساخت شهر شرح می دهد:
پژوهش در سطح خیابان و بدنه های ساخته شده و خالی مانده ی آن.
پژوهش یک محله شهری ،یعنی بلوک ها ی ساختمانی شخصیت دهنده به آن
پژوهش در سطح شهر به مانند یک کلیت و محله های آن به مانند عناصر تشکیل دهنده شهر.
بخش مشترک این سه سطح ،ساختار اجتماعی آن هاست و تاکید داشت که برآیند رده بندی بالا را نباید تغییر کیفیت به خاطر تغییر مقیاس آن پنداشت.
روسی مهمترین عامل تعیین کننده فرم شهر را «سبک» می نامید.
(جای دادن همه بعد های شهری و سیاسی یک دوره در معماری)
او به دنبال «جوهره ی گونه» بود،و بر این پایه «مطالعه گونه شناسی ساختمان» در ارتباط با شهر را یکی از انگاره های بنیادین کتاب خود قرار داد.
او مهمترین جنبه بررسی یک خیابان را زمین های در خدمت سکونت و ساختار حاکم بر مالکیت این زمین ها می دانست.
1-پاکزاد،1389
روسی ؛کوششی برای گونه بندی شهر و اجزای آن
وی توانست رابطه میان عرصه و اعیانی را ملاک رده بندی خود قرار دهد.براین پایه گونه های ساختمانی را به 4 گروه تقسیم نمود؛
تک ساختمان ها
بناهای خطی در کناره ی خیابان
بناهایی که همه زمین را به زیر ساخت برده اند.
بناهای دارای حیاط مرکزی که برخی از فضاهای پهلویی توانسته اند در حیاط آن شکل گیرند.
تحولاتی که گونه های مسکونی در طی زمان طی کرده اند:
خانه های پیش از سرمایه داری: کسی برای سود جویی خانه نمی ساخت.
ساختمان های استیجاری سرمایه داری: به خاطر بازار و بسته به کیفیت آن برای فقیر و غنی ساخته میشد.
خانه های شبه سرمایه داری: دو یا چند واحد مسکونی ساخته میشد که مالک یکی از آنها را برای زندگی انتخاب میکرد.
خانه سوسیالیستی: عرصه و اعیان از آن شهر یا دولت می باشد.
1-پاکزاد،1389
روسی ؛کوششی برای گونه بندی شهر و اجزای آن
روسی شهر را دارای دست کم دو جز جدا ناپذیر زیر می داند؛
مناطق مسکونی
عناصر اولیه: فضا ها و بناهایی که در خدمت همگان قرار دارد و از دید زمانی ماندگار تر از ساختمان های مسکونی هستند.
او تاکید داشت که همه عناصر اولیه یادمانی نیستند،بلکه همه عواملی که شتاب دهنده ی مدنیت و شخصیت دهنده به شهر می باشند را نیز در برمیگیرد.
این عناصر بدلیل نقش پویایی در شهر عناصر اولیه نامیده شده اند.
به باور وی برای تجزیه و تحلیل شهر ،باید از هسته های شکل گیری و گسترش آن ،یعنی از «عناصر اولیه»شهر آغاز کرد.
روسی ؛کوششی برای گونه بندی شهر و اجزای آن
به باور روسی ،واحد های مسکونی بهترین نمونه برای شناخت روندهای اقتصادی و شیوه بورس بازی زمین و شناخت نیرو های بالنده شهر و همچنین منطق چیره بر برقراری مکانی ساختمان های همگانی آن است.
از نظر وی مشکلات شهر و شهر نشینی ،چه در رابطه با مشکل مسکن و یا مالکیت بر زمین خیلی زود تر از انقلاب صنعتی پدید آمده است.
1-پاکزاد،1389
منابع
پاکزاد،جهانشاه،1389، سیر اندیشه های شهرسازی، جلد 2،
تهران،وزارت مسکن و شهرسازی
بذرگر،محمد رضا ،1382،
شهرسازی و ساخت اصلی شهر،انتشارات دانشگاه شیراز
بیکن ،ادموند ،1382،طراحی شهر ها،
مترجم،فرزانه طاهری
تهران مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران
میکا باندینی ،معنی کارها و اندیشه های آلدو روسی