قرارداد و پیمان آتی در ایران Forward & Future Contracts کاری از هانی شیراوژن دانشجوی دانشگاه مازندران
فهرست اصلی
1- معرفی قرارداد آتی
2- انواع معامله گران در بازارآتی
3- معرفی کلی هج کردن و انواع آن
4- ورود به قرارداد آتی
5- معرفی قرارداد آتی در ایران
6- نکته قابل توجه قرارداد آتی
7- موسسه پایایی
8- مکانیزم عملیاتی بازار های آتی
9- مشخصات قراردادها
10- اتخاذ موضع
11- بستن موضع قراردادی
12- تسویه روزانه و نحوه محاسبه قیمت تسویه در ایران
13- انواع تسویه روزانه
14- نمونه قراردادآتی در بورس تهران
15- مشکلات قرار داد آتی
16- مشخصات قرارداد آتی
17- پایه و همگرای قیمت ها
18- محدودیت های معاملاتی در بازارهای آتی
19- مقایسه قرارداد و پیمان های آتی
20- استاندارد حسابداری مرتبط با قرارداد و پیمان های آتی
21- یک مثال از قرارداد آتی زعفران
3
معرفی قرارداد آتی
قرارداد آتی عبارت است از توافق طرفین قرارداد برای انجام معامله در تاریخ مشخصی از آینده که مقدار کالا و قیمت آن نیز در قرارداد مشخص می گردد. در این قرارداد طرفین براساس میزان شناخت شخصی و براساس نیازها و خواسته های خود, قرارداد را تنظیم می کنند و از آنجا که قرارداد آتی استاندارد است(بر اساس کتاب سرمایه گذاری پیشرفته: پس در بازار بورس معامله می شوندAt and Over the Counter Market), در مورد کلیه دارایی ها براساس نظرات طرفین قرارداد منعقد می گردد. از دید کتاب مدیریت سرمایه گذاری پیشرفته به آندسته از اوراق مشتقه ای استاندارد می گویند که در بازار ثانویه قابل معامله باشد.
از دید کتاب مدیریت سرمایه گذاری پیشرفته قرار داد آتی می تواند یک بدهی یا یک اهرم بسیار قوی در زمانی مشخص باشد که افراد می توانند آنچه را که در بازار امروز وجود دارد با همان شرایط در آینده به دست آورند.
4
انواع معامله گران در بازارآتی
پوشش دهندگان ریسک: Hedgers
کسانی که می کوشند ریسک حاصل از نوسان قیمت را به حداقل برسانند.
خطرپذیران(سفته بازان): Speculate
افرادی که با پذیرش ریسک بالا و انجام معاملات مکرر در پی کسب سوداند.
آربیتراژگران Arbitrageurs
عبارت است از فرصت دستیابی به سود بدون ریسک، از طریق ورود همزمان در دو یا چند بازار.
5
معرفی کلی هج کردن و انواع آن
https://www.investopedia.com/trading/hedging-beginners-guide/
هجینگ به طور کلی به سه نوع تقسیم می شود که به سرمایه گذاران کمک می کند تا با معامله بر روی کالاها، ارزها یا اوراق بهادار مختلف سود کسب کنند. این سه دسته عبارتند از:
Future Contract (قرارداد آتی): این قرارداد توافق نامه ای استاندارد برای خرید یا فروش دارایی های اساسی با قیمت تعیین شده در تاریخ توافق شده توسط دو طرف مستقل درگیر است. قرارداد فوروارد شامل قراردادهای مختلفی مانند قراردادهای مبادله ای برای ارزها، کالاها و غیره است.
بازارهای پول: یکی از اجزای اصلی بازارهای مالی است که در آن وام های کوتاه مدت، استقراض، خرید و فروش با سررسید یک سال یا کمتر انجام می شود. این موضوع شامل اشکال مختلفی از فعالیت های مالی ارزها، عملیات بازار پول برای بهره، فراخوان سهام است که در آن ها وام های کوتاه مدت، استقراض، فروش و وام با سررسید یک سال یا بیشتر اتفاق می افتد.
6
1- قرارداد نقدی
در این قرارداد ، خریدار می بایست کل مبلغ قرارداد را به علاوه کارمزد کارگزار به صورت نقد پرداخت کند و فروشنده نیز می بایست حداکثر ظرف سه روز ،کالای مورد معامله را به خریدار تحویل دهد.
2- قرارداد سلف
در این قرارداد ، کل مبلغ در زمان انجام معامله توسط خریدار پرداخت می گردد و فروشنده متعهد می شود در تاریخ مشخص و زمان معین کالا را به خریدار تحویل دهد. این نوع قرارداد نوعی ابزار تامین مالی برای فروشندگان به شمار می رود.
3- قرارداد نسیه
قراردادی است که کالا به صورت فوری به خریدار تحویل داده می شود و بهای آن در تاریخ سررسید ، به فروشنده پرداخت می گردد. این نوع قرارداد نوعی ابزار تامین مالی برای خریداران به شمار می رود.
4 – قرارداد آتی
قرارداد آتی قراردادی است که بر اساس آن فروشنده متعهد می شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمت مشخص بفروشد و در مقابل، طرف دیگر قرارداد متعهد می شود همان کالا با همان مشخصات را در سررسید معین بخرد و برای این که هر دو طرف به تعهدات خود عمل کنند باید مبلغی را به عنوان وجه تضمین اولیه نزد اتاق پایاپای بگذارند که متناسب با تغییرات قیمت آتی باید این وجه تضمین اولیه را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را به عنوان " اباحه تصرف " در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید با هم تسویه کنند.
" اباحه تصرف " از نظر فقهی به این معناست که هر دو طرف معامله، دخل و تصرف اتاق پایاپای را در وجه تضمینی که در اختیار بورس قرار داده اند، جایز می دانند.
معرفی انواع قرارداد ها در ایران
7
ادامه: معرفی قرارداد آتی
8
ادامه: معرفی قرارداد آتی ( با در نظر گرفتن کتاب سرمایه گذاری پیشرفته)
انواع قرارداد آتی در جهان:
قرارداد آتی نرخ ارز Future Rate on Exchange Rate
قرارداد آتی نرخ سود Future Rate Agreements (FRAs)
قرارداد آتی روی اوراق بهادار Future Contracts on Securities
قرارداد آتی روی کالا ها Future Contracts on Commodities
قرار داد آتی اوراق قرضه Future Contract on Bond
9
فردی با انگیزه بورس بازی وارد بازار آتی زعفران می شود. این فرد معتقد است با توجه به قوانین حمایتی برای زعفران کاران، قیمت زعفران در چهار ماه آینده افزایش می یابد. قیمت نقد هر کیلو زعفران در حال حاضر معادل 8500 ریال می باشد و وی انتظار دارد قیمت هر کیلو زعفران در چهار ماه آینده حتی به 10500 ریال نیز برسد. قیمت تحویل آتی چهار ماهه زعفران 9000 ریال است، بنابراین وی 10 فقره پیمان آتی خرید منعقد می کند. حال اگر در چهار ماه آینده قیمت زعفران واقعاً افزایش یابد و به 10000 ریال برسد شخص مورد نظر منتفع می گردد و در صورت کاهش قیمت زعفران در آن زمان، وی متـضرر خواهد شد.
بنابراین افرادی در این بازار موفق خواهـند بود که بـتوانند اطلاعات بهتری را به موقع در دستـرس داشته باشـند و بـرآن اساس، پیش بینی صحیحی از روند قیمت ها به دست آورند.
ورود به قرارداد آتی
دارایی پایه چیست ؟
ابزارهای مشتقه از جمله قراردادهای آتی، ابزاری هستند که قیمت و ارزش آنها از یک دارایی که اصطلاحا به آن «دارایی پایه» می گویند، مشتق می شود. معمولا در بورس های کالایی دنیا، داراییی های مختلفی از جمله محصولات کشاورزی، انواع فلزات، انواع فراورده های نفتی و سایر محصولات به عنوان دارایی پایه قراردادهای آتی مطرح می شوند.
10
نکته قابل توجه قرارداد آتی
برای استفاده از قرارداد آتی کالا باید به این مساله توجه داشت که هزینه استفاده از این قرارداد نسبت به خرید نقدی باید کمتر باشد. برای توضیح این مطلب فرض کنید که هزینه های معاملات وجود نداشته باشد و همچنین هزینه وام گرفتن و وام دادن، هر دو یکسان باشد. در این شرایط اگر شما کالایی را در زمانی معینی از آینده نیاز داشته باشید،دو راه حل پیش روی دارید:
کالا را در بازار نقد خریداری و تا زمان نیاز آن را نگهداری کنید.
کالا را به قیمت روز در زمان نیاز بخرید.
11
ادامه: نکته قابل توجه قرارداد آتی
کالا را در بازار نقد خریداری و تا زمان نیاز آن را نگهداری کنید.
با استفاده از قرارداد آتی، کالای مورد نیاز خود را خریداری نمایید.
انتخاب عقلایی = عدم استفاده از قرارداد آتی
12
موسسه پایاپای(Clearing House)
اتاق پایاپای بورس یک بخش الحاقی به بورس است و نقش واسطه (ناظر) را در معاملات آتی ایفا می کند. این بخش، حسن عملکرد هر یک از دو طرف معامله کننده را تضمین می کند. اتاق پایاپای از مجموع های عضو تشکیل شده است. کارگزارانی که عضو این اتاق نیستند، باید برای انجام سفارشات، از طریق یکی از اعضای اتاق مزبور اقدام کنند. مهمترین وظیفه اتاق پایاپای، کسب اطلاع از رویدادها و معاملات روزانه است، تا بتوان « خالص موضع معاملاتی » هر یک از اعضا را تعیین کند.
پرداخت سپرده
سرمایه گذاران در بازار پیمان آتی مبلغی را تحت عنوان سپرده یا وجه الضمان (Margin)یا سپرده اولیه ودیعه هنگام عقد قرارداد نزد موسسه پایاپای قرار می دهند. بدین ترتیب ریسک نکول (یا سرباز زدن یکی از طرفین) به حداقل میرسد.
13
مکانیزم حساب تضمین
اگر دو سرمایه گذار مستقیما با همدیگر توافق کنند، که دارایی را در آینده با قیمت مشخصی معامله کنند، با ریسک های زیادی مواجه خواهند شد. برای مثال، یکی از سرمایه گذاران ممکن است از معامله پشیمان شده، سعی کند از انجام آن خودداری نماید، یا اینکه سرمایه گذار منابع مالی لازم برای ایفای تعهد را در اختیار نداشته باشد. به همین جهت، یکی از مهمترین نقشهای بورس آتی، ساماندهی معاملات به گونه ای است، که حساب تضمین ریسک تخلف از اجرای تعهدات حذف گردد.
حساب تضمین معامله گران در کارگزاری و صندوق تضمین بازار
Margin account
Initial margin
Maintenance margin
Margin call
Variation margin
14
15
ادامه: مشخصات قراردادها
دارایی پایه
دارایی پایه میتواند یکی از موارد زیر باشد:
نرخ ارز، نرخ سود، اوراق بهادار، کالا ها
در صورتی که دارایی مورد نظر در قرارداد، کالا باشد، لازم است که شرایط قابل قبول کالا توسط بورس تعیین شود. برای مثال، بورس زعفران و طلا در ایران
16
ادامه: مشخصات قراردادها
اندازه قرارداد
اندازه قرارداد، حجم دارایی را که طی یک قرارداد باید تحویل داده شود، مشخص می کند.
به عبارت دیگر، مقدار استاندارد شده دارایی پایه را به اصطلاح « اندازه قرارداد » گویند.
مثلا 5 تن (برای غلات)، 100 گرم (برای فلزات گرانبها)
ماه های تحویل
معمولاً هر قرارداد آتی با توجه به ماه تحویل آن، خوانده میشود. بورس باید دوره دقیق زمان تحویل کالا را مشخص سازد. دوره تحویل در بیشتر قراردادهای آتی، کل ماه است.
17
ادامه: مشخصات قراردادها
نحوه تحویل
مکان تحویل سکه یا کالا باید توسط بورس آتی مشخص شود. این امر خصوصاً در مورد کالاهایی که هزینه حمل ونقل بالایی دارند، اهمیت زیادی پیدا می کند. مثال زیر نحوه تحویل سکه امام خمینی است که توسط بورس کالای ایران استاندارد شده:
به طور مثال : فرآیند تحویل سکه به گونه ای است که کلیه مشتریان فروشنده باید در این روز دو شنبه(25 دیماه) تا ساعت 13 برای تبدیل سکه طلا به گواهی سپرده با بانک رفاه اقدام نمایند. همچنین مشتریان فروشنده می توانند علاوه بر این، حداکثر تا ساعت 15:30 همان روز به خرید گواهی سپرده سکه طلا در معاملات روزانه گواهی سپرده سکه طلا در نماد سکه تمام بهار تحویل یک روزه رفاه اقدام نمایند.
18
اتخاذ موضع
اتخاذ موضع (Position Taking)
موضع معاملاتی خرید Long Position
طرف معاملاتی که توافق کرده است دارایی پایه را بخرد.
انتظار بازار: افزایش قیمت ها
موضع معاملاتی فروش Short Position
طرف معاملاتی که توافق کرده است دارایی پایه را بفروشد.
انتظار بازار: کاهش قیمت ها
19
بستن موضع معاملاتی
دو نوع اتمام برای قراردادهای آتی وجود دارد:
تحویل فیزیکی
تسویه نقدی
بیشتر قراردادهای آتی (98%)، منجر به تحویل فیزیکی کالا نمی شود. علتش آن است، که اکثر سرمایه گذاران قبل از فرا رسیدن زمان تحویل کالا، موضع معاملاتی خود را می بندند.
تحویل دادن یا تحویل گرفتن کالا تحت شرایط قرارداد آتی، اغلب مشکل و در مواردی نسبتاً پرهزینه است.
یک پوشش دهنده ریسک معمولاً ترجیح می دهد موضع معاملاتی آتی خود را مسدود کند و خرید یا فروش دارایی را به شیوه معمول در بازارهای نقدی انجام دهد. بستن یک موضع معاملاتی به معنی ورود در یک معامله جدید و اتخاذ یک موضع معاملاتی عکس حالت قبلی است.
20
ادامه: بستن موضع معاملاتی
21
ادامه: بستن موضع معاملاتی
22
تسویه روزانه
طی عملیات به روز رسانی حساب ها، بر مبنای آخرین قیمت تسویه روزانه، سود یا زیان حاصله در اثر اتخاذ قرارداد آتی در طی روز، توسط اتاق پایاپای در پایان جلسه معاملاتی به حساب عملیاتی مشتری واریز یا از آن کسر می شود. دوره تسویه روزانه و عملیات به روز رسانی حساب ها، در صورت عدم تشکیل بازار جبرانی، بعد از پایان آخرین جلسه معاملاتی، آغاز می شود.
نحوه محاسبه قیمت تسویه
میانگین وزنی قیمت معاملات انجام شده، طی نیم ساعت پایانی آخرین جلسه معاملاتی طی آن روز است. چنانچه حجم معاملات انجام شده در نیم ساعت پایانی، کمتر از 20 % حجم کل معاملات همان روز باشد؛ برای محاسبه قیمت تسویه روزانه، میانگین وزنی قیمت معاملات انجام شده طی یک ساعت پایانی آخرین جلسه معاملاتی آن روز را در نظر می گیرند. درصورتیکه در یک روز هیچ معامله های انجام نشود، برای بدست آوردن قیمت تسویه، میانگین ساده قیمت بهترین سفارش خرید وفروش ثبت شده در تابلو معاملات در لحظه اتمام جلسه معاملاتی در آن روز، در نظر گرفته می شود.
تسویه روزانه و نحوه محاسبه قیمت تسویه در ایران
انواع تسویه روزانه
23
مشتریانی که در طی دوره معام التِ یک نماد معاملاتی، موقعیت تعهدی باز دارند؛ به عنوان مثال مشتری در طی موقعیت تعهدی خرید اتخاذ ،90GCES نماد معاملاتی کرده است، در این صورت تا زمانی که موقعیت تعهدی او در دوره معامله باز باشد، تسویه روزانه در پایان هر جلسه معاملاتی، برای او انجام می شود (معاملات یک مشتری در طی سه روز به شرح زیر می باشد اندازه هر قرارداد برابر 5 می باشد).
ادامه انواع تسویه
24
2- مشتریانی که در طی دوره معاملات یک نماد معاملاتی، موقعیت تعهدی باز دارند ولی در طی امروز از طریق اخذ موقعیت تعهدی معکوس، اقدام به بستن موقعیت تعهدی خود کرده اند؛ به عنوان مثال مشتری چند روز قبل، در طی یک نماد معاملاتی موقعیت تعهدی خرید اتخاذ کرده است و امروز با اخذ موقعیت تعهدی فروش، موقعیت تعهدی خود را بسته است، تسویه روزانه در پایان جلسه معاملاتی امروز، برای او انجام می شود. معاملات یک مشتری در طی سه روز به شرح زیر می باشد( اندازه هر قرارداد برابر 5 می باشد)؛
25
ادامه انواع تسویه
ادامه انواع تسویه
26
مشتریانی که در طی روز در جلسه معاملاتی یک نماد معاملاتی، موقعیت تعهدی باز اخذ کرده و در همان روز با اخذ موقعیت تعهدی معکوس، اقدام به بستن موقعیت تعهدی خود کرده اند؛ به عنوان مثال مشتری در جلسه معاملاتی امروز موقعیت تعهدی خرید اتخاذ کرده است و مجدداً همین امروز با اخذ موقعیت تعهدی فروش، موقعیت تعهدی خود را بسته است، تسویه روزانه در پایان جلسه معاملاتی امروز، برای او انجام می شود
مثال: معاملات یک مشتری در طی سه روز به شرح زیر می باشد(اندازه هر قرارداد برابر 5 می باشد)؛ روز اول؛ اخذ یک موقعیت تعهدی خرید به قیمت 450 و اخذ یک موقعیت تعهدی فروش به قیمت 490
نمونه قرارداد آتی در ایران
27
28
نمونه بیشتر در ایران
29
30
مشکلات قرارداد آتی
با توجه به این که قرارداد آتی بین خریدار و فروشنده به صورت مستقیم اتفاق می افتد، برخی مشکلات قراردادی امکان وقوع دارند که خود ریسک انجام این قرارداد را افزایش داده و فراگیر شدن آن را محدود می کند.
به همین علت عموما قرارداد آتی بین موسسات مالی یا شرکت های صنعتی و بانک های معتبر اتفاق می افتد. بازار فرابورس مکانی است که قراردادهای آتی در آن مبادله می شوند.
حجم قرارداد تاریخ سررسید
استاندارد نبودن تاریخ سررسید
ریسک اعتباری
ریسک نقدی
نقدشوندگی قرارداد (تسویه نقدی)
31
معرفی پیمان آتی
پیمان آتی: نوع غیر استاندارد شده قرارداد آتی است. در این قرارداد نیز تحویل کالا و پرداخت قیمت آن در زمان آینده انجام مـی شود. در خصوص ماهیت و قیمت کالا، در زمان قرارداد همه چیز تعریف مـی شود.
قیمت توافقی در قرارداد را به اصطلاح قیمت تحویل می گویند. در واقع، بازار پیمان آتی بازاری اختصاصی است که نیازهای خاص دو طرف قرارداد را برطرف می کند؛ بنابراین، پیمان آتی را می توان همان قراردادهای شخصی یا مبادلات عادی مردم در نظر گرفت که با توافق انجام می شود. این نوع قراردادها از گذشته در سطح جامعه وجود داشته و اکنون بر اساس قوانین، به صورت استاندارد درآمده است. تاریخ تحویل و نحوه تحویل بر اساس قوانین بورس مشخص می شود، اما قیمت تحویل و حجم کالا بر اساس توافق خریدار و فروشنده تعیین خواهد شد. اتاق پایاپای بورس این قرارداد را تضمین می کند و روال کار بدون حضور فیزیکی دو طرف انجام می گیرد.
به طور کلی پیمان آتی به صورت قرارداد در دسترس همگان قرار ندارد و بر اساس شرایط دو طرف قرارداد انجام می شود. پیمان های آتی معمولا میان شرکت های بزرگ منعقد می شود. در هنگام انعقاد پیمان آتی باید زوایا و ابعاد مختلف قرارداد از دیدگاه قوانین اسلامی بررسی شود. این نوع قرارداد تا حدودی با قرارداد سلف در بازار اسلامی مشابهت دارد.
بیانیه ریسک: فرمی است که قبل از فعالیت در بازار معاملات آتی باید به امضاء مشتری برسد که حاکی از اقرار شخص مذکور نسبت به آگاهی کامل وی از ریسک موجود در این معاملات می باشد.
32
مشخصات قراردادها
موارد زیر در پیمان های(قرارداد) آتی استاندارد میشود: (موارد ذکر شده مربوط به پیمان(قرارداد) آتی کالا است)
33
ادامه: مشخصات پیمان آتی
دوره معاملات
34
پایه و همگرایی قیمت ها
هرچه زمان سررسید قرارداد آتی نزدیکتر میشود، قیمت آتی به سمت قیمت نقدی میل می کند و در سررسید قرارداد آتی، قیمت آتی با قیمت نقدی برابر و یا خیلی نزدیک میشود.
مثالی برای همگرایی قیمت آتی با قیمت نقدی
35
36
محدودیت های معاملاتی در بازارهای آتی
در بورس ایران و جهان در بسیاری موارد محدوده تغییرات روزانه قیمت را تعیین می کنند تا مانع نوسانات شدید قیمت ها شوند. هدف از ایجاد محدودیت در تغییرات روزانه قیمت ها، جلوگیری از نوسانات شدید قیمت، و بورس بازی منفی است.
محدودیت های تغییرات قیمت روزانه
محدودیت موضع معاملاتی نشان دهنده حداکثر تعداد پیمان های آتی است، که یک سفته باز میتواند داشته باشد؛ برای مثال، در قرارداد آتی سکه که در معامله می شود، در هنگام صدور قرارداد، ۱،۰۰۰ قرارداد است، به طوری که در هر ماه سررسید، حداکثر تعداد ۳۰۰ قرارداد باشد. هدف از این محدودیت ها، جلوگیری از تاثیر (نفوذ) بیش از حد سفته بازان بر بازار است.
محدودیت های موضع معاملاتی
37
امکان اختلال در بازارهای آتی
به این صورت که گروهی سرمایه گذاران حجم عظیمی از قراردادهای آتی را خریداری می کنند و در کنار آن تلاش می کنند، تا عرضه کالای پایه را تحت کنترل خود درآورند. در زمان سررسید قرارداد آتی، این دسته از سرمایهگذاران موضع معاملاتی خود را نمی بندند. لذا ممکن است، تعداد قراردادهای آتی بیشتر از حجم کالای در دسترس برای تحویل باشد. نتیجه آنکه افرادی که موضع معاملاتی فروش را اتخاذ کرده بودند، تحویل فیزیکی کالا را امری مشکل مییابند و از بستن موضع معاملاتی خود ناتوان و مستاصل میشوند. لذا قیمتهای آتی و نقد بیش از حد افزایش مییابد.
موضع خرید در پیمان های آتی و احتکار دارایی:
ادامه محدودیت های معاملاتی در بازارهای آتی
38
مقایسه قرارداد و پیمان آتی
خریدار
فروشنده
قرارداد آتی
وضعیت کوتاه
وضعیت بلند
مشکلات قرارداد
حجم معامله
تاریخ معامله
ریسک نکول
ریسک نقدینگی
عدم وجود بازار ثانویه
پیمان آتی
خریدار
فروشنده
موسسه پایاپای
39
40
استانداردهای حسابداری
FASB 52 انتقال و تبدیل ارزهای خارجی
FASB 80 حسابداری قراردادهای آتی
FASB 133 حسابداری ابزار مشتقه و اقدامات پوشش ریسک
یک مثال از قرارداد آتی زعفران
41
آشنایی با موقعیت تعهد خرید و فروش در قرارداد آتی زعفران
قرارداد آتی، قراردادی است که فروشنده بر اساس آن متعهد می شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین می کنند، بفروشد و در مقابل طرف دیگر(خریدار) قرارداد متعهد می شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند.
اصطلاحا گفته می شود کسی که در بورس ، قرارداد آتی را می خرد و خود را متعهد به خرید دارایی پایه در تاریخ معین می نماید، موقعیت تعهدی خرید اختیار نموده است و کسی که در بورس، قرارداد آتی را می فروشد و خود را متعهد به فروش دارایی پایه در تاریخ معین می نماید، موقعیت تعهدی فروش اختیار نموده است.
قراردادهای آتی زعفران چه مزایایی دارد؟
سرمایه گذار می تواند، با ورود به قرارداد آتی، دارایی خود را به قیمتی مشخص در آینده به فروش رساند.
با راه اندازی قراردادهای آتی زعفران، نوسانات بازار، تاثیری بر قیمت دارایی خریداری شده، نخواهد داشت و سرمایه گذار این دارایی را در زمان آینده، با قیمتی مشخص، به فروش خواهد رساند.
معافیت مالیاتی
با توجه به تبصره ۱ ماده ۷ قانون توسعه ابزارهای مالی، معاملات قراردادهای آتی در بورس کالای ایران مشمول معافیت مالیاتی می باشد.
اهرم مالی
یکی از مهمترین مزایای قرارداد آتی برای سرمایه گذاران در مقایسه با بازار نقدی وجود اهرم مالی است. معاملات قراردادهای آتی دربرگیرنده ریسک بالایی بوده و به معامله گران فرصت به دست آوردن سود زیادی را می دهد. بدین معنی که سرمایه گذار با اندکی سرمایه قادر است دارائی زیادی را تحت کنترل خود درآورد و با پرداخت مبلغ ناچیزی از کل ارزش یک کالا وارد یک قرارداد آتی می شود. برای مثال با اهرم مالی بازار آتی، افراد می توانند با مبلغ سرمایه برای ۱۰ کیلوگرم زیره سبز، بر روی ۱۰۰ کیلوگرم زیره سرمایه گذاری کنند و سود ۱۰ برابری کسب کنند یا ۱۰ برابر زیان ببینند.
تضمین معاملات، نقد شوندگی و کشف نرخ عادلانه
تضمین معاملات توسط اتاق پایاپای بورس
اتاق پایاپای هر بورس نقش مهمی را جهت تضمین عملکرد مالی قراردادهای آتی معامله شده ایفا می کند و به عنوان پشتوانه قابل اطمینان برای طرفین معامله می باشد.
نقدشوندگی بالای معاملات
در قراردادهای آتی برای اینکه سرمایه گذار قادر به فروش قرارداد آتی باشد، نیاز به مالکیت آن ندارد و با عمل پیش فروش می تواند یک قرارداد آتی را در بازار بفروشد و در صورت نیاز به تحویل، آن را از بازار نقدی تهیه نماید که این امر میزان نقدشوندگی معاملات را تا حد بسیار زیادی افزایش می دهد.
کشف نرخ عادلانه
در این بازار تقابل عرضه و تقاضا منجر به کشف قیمت می شود همچنین به دلیل حجم بالای معاملات قیمت ها عادلانه و شفاف می باشد.
42
هر قرارداد آتی که بر روی یک دارایی راه اندازی می شود، دارای مشخصاتی بوده که حاوی اطلاعات مهم در خصوص قراردادی است که افراد اقدام به معامله آن می کنند. در واقع ویژگی های اصلی قرارداد آتی مد نظر را بیان می کند.
هر مشخصات قرارداد آتی شامل مواردی از قبیل؛ نوع دارایی پایه و استاندارد کالا، اندازه قرارداد آتی، ماه قرارداد آتی، وجه تضمین اولیه، حد نوسان قیمت روزانه، دوره و ساعت معاملات، کارمزد معاملات و …. است. در زیر به بررسی برخی از مهمترین موارد مشخصات قرارداد می پردازیم؛
دارایی پایه: اصطلاحا در قراردادهای آتی، کالا یا دارایی که قرارداد بر روی آن منتشر می شود را دارایی پایه می گویند. در قراردادهای آتی زعفران، زعفران رشته ای بریده ممتاز(نگین) دارایی پایه می باشد. در واقع تمامی افرادی که معاملات آتی زعفران در بورس کالای ایران انجام می دهند این نوع خاص از زعفران را معامله می کنند.
اندازه قرارداد: هر قرارداد آتی نشان دهنده حجم معینی از کالای مورد مبادله می باشد. به طور مثال اگر در قراردادهای آتی زعفران اندازه هر قرارداد معادل ۱۰۰ گرم باشد، یعنی فرد با خرید یک قرارداد آتی زعفران اقدام به خرید ۱۰۰ گرم زعفران نموده است.
ساعت معاملاتی: ساعات معامله قراردادهای آتی زعفران در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۱۲:۳۰ الی ۱۵:۳۰ خواهد بود.
ماه قرارداد: ماهی است که در آن قرارداد آتی زعفران سررسید می شود. به طور مثال اگر در تاریخ ۱۳۹۷.۰۲.۰۱ قرارداد آتی زعفران با سررسید ۲۴ تیر ماه ۹۷ راه اندازی شود. یعنی از اول اردیبهشت ماه تا ۲۴ تیر ماه ۹۷ امکان انجام معامله بر روی این نماد وجود خواهد داشت.
قیمت تسویه روزانه: قیمتی است که روزانه جهت به روز رسانی حساب ها توسط بورس محاسبه و اعلام می گردد. و بر اساس این قیمت تسویه سود و زیان معاملات مشتری محاسبه و به حساب وی واریز می گردد.
حد نوسان قیمت روزانه: در معاملات آتی زعفران در هر روز معاملاتی نسبت به روز معاملاتی قبل حداکثر تا ( مثبت یا منفی ۳ درصد) با توجه به قیمت تسویه روز قبل امکان تغییر قیمت وجود خواهد داشت.
وجه تضمین اولیه: درصدی از ارزش قرارداد است که جهت تضمین ایفای تعهدات مشتریان برای ایجاد یک موقعیت تعهدی اخذ می گردد. به طور مثال اگر وجه تضمین اولیه قراردادهای آتی زعفران، معادل ۱۰ درصد ارزش یک قرارداد باشد یعنی فرد A برای خرید یک قرارداد آتی باید حدود ۵۰ هزار تومان به عنوان وجه تضمین اولیه در حساب خود داشته باشد و این مقدار همان موجودی اولیه او برای شروع معاملات خواهد بود.
43
قرارداد آتی زعفران چه مشخصاتی دارد؟
منابع
کتب:
فصل 4 کتاب مبانی مهندسی مالی و مدیریت ریسک اثر دکتر راعی
فصل 11 قراردادها و پیمان های آتی کتاب مدیریت سرمایه گذاری پیشرفته اثر دکتر رضا راعی و دکتر احمد پویان فر
وبسایت های معتبر:
فارسی :
بورس کالای ایران
کارگزاری آگاه
خبرگزاری مهر اقتصاد
کارگزاری بورس بیمه ایران
خارجی:
Investopedia
44