سیستمهای حمل و نقل همگانی
اتوبوس (BRT)
2
استاد راهنما: جناب آقای دکتر اکبری
تهیه کننده: منصور صفاریه
نیمسال دوم تحصیلی 91-90
سیستم اتوبوسرانی سریع (BRT) شهر تهران
توسعه خطوط ویژه اتوبوس و ساماندهی ناوگان اتوبوسرانی یکی از راهکارهای اصلی کوتاه مدت، کم هزینه و موثر در بهبود وضعیت ترافیک تهران می باشد. در حال حاضر 73 کیلومتر خط ویژه اتوبوس در تهران وجود دارد در حالی که برای تردد ایمن و روان وسائل نقلیه عمومی در کلان شهر تهران بیش از 200 کیلومتر خط ویژه نیاز است. سیستم اتوبوسرانی سریع (Bus Rapid Transit) یکی از راهکارهای ساماندهی ناوگان اتوبوسرانی است.
3
سیستم اتوبوسرانی سریع یا BRT عبارت است از:
نوعی سیستم حمل و نقل خیابانی مجهز به فن آوری های نوین ITS است که دقت و سرعت سیستم حمل و نقل ریلی و انعطاف پذیری حمل و نقل با اتوبوس را همزمان دارا می باشد
4
«Bus rapid transit» یا خطوط اتوبوسرانی تندرو یازده ماه پیش با ابتکار شهرداری تهران و تلاش های فنی و مهندسی معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری در تهران راه اندازی شد.BRT کم هزینه ترین و سریع ترین مسیر بهبود ترافیک تهران است. این سامانه می تواند با هزینه های کم اما زودبازده ترافیک و معضلات مسافرت های درون شهری در کلان شهر تهران را مرتفع کند.BRT یک روش مدرن در کاهش ترافیک به شمار می آید که به عنوان تجربه ای موفق در بسیاری از کلان شهرهای دنیا از جمله آمریکای جنوبی و شانگهای به اجرا درآمده است؛ ضمن اینکه می تواند به کاهش آلودگی هوا، بهبود وضعیت ترافیک و تامین آسایش و رفاه حال مسافران کمک چشمگیر کند.
5
اتوبوس های قطاری از امکانات ویژه برای سرویس دهی مطلوب به مسافران برخوردارند و سیستم های فنی این اتوبوس ها به سفارش شهرداری براساس موقعیت آب و هوایی و شرایط ترافیکی تهران طراحی شده است. با ورود این اتوبوس ها 175هزار نفر به ظرفیت اتوبوسرانی تهران اضافه می شود. ظرفیت هر یک از اتوبوس های جدید تندرو که 18متر طول دارند و در مسیر 18کیلومتری تندرو به حرکت درمی آیند، 200مسافر به صورت نشسته و ایستاده است.
سیستم جدید BRT در تهران
6
ویژگیهای اتوبوس های جدید BRT در تهران
– در اتوبوس های داخلی گرما و سرما از چند نقطه در کف یا بدنه خارج می شود، اما در این اتوبوس ها سیستم گرمایشی و سرمایشی کاملاکانالیزه است، به گونه ای که دمای هوا در تمام نقاط اتوبوس به یک اندازه بوده و می توانیم در تمام روزهای سال هوایی معتدل و مناسب را در اتوبوس های جدید داشته باشیم.
– سیستم سرمایشی این اتوبوس ها 46 هزار کیلو کالری هوای سرد بر ساعت و سیستم گرمایشی آنها 32هزار کیلو کالری هوای گرما ایجاد می کنند. سیستم سرمایشی و گرمایشی این اتوبوس ها نسبت به اتوبوس های ساخت داخل بسیار قوی ترند، به گونه ای که سیستم های گرمایشی و سرمایشی اتوبوس های موجود نهایتا قادر به ایجاد 32 هزار کیلو کالری سرما و 28 هزار کیلو کالری گرما هستند.
7
– درهای اتوبوس های جدید به سیستم مانیتورینگ مجهز است، رانندگان اتوبوس ها به وسیله سیستم مانیتورینگ درها، سوار و پیاده شدن مسافران را در مانیتوری که مقابلشان قرار دارد می توانند به خوبی ببینند و تمام درها را کنترل کنند تا هنگام باز و بسته شدن درها مشکلی برای مسافران به وجود نیاید.
– اتوبوس های جدید مجهز به سیستم ویدئو هستند که از طریق این سیستم رانندگان می توانند در مانیتور مقابل خود فضای بیرونی پشت اتوبوس را ببینند و با اتوبوسی که 18متر طول دارد به راحتی بتوانند دنده عقب بگیرند.
– همچنین نشانگرهای دیجیتالی در قسمت جلو و کنار داخل اتوبوس نصب می شوند که ایستگاه ها را کاملامشخص و موقعیت اتوبوس در هر ایستگاه را نشان می دهند، پیش از رسیدن به هر ایستگاه نام ایستگاه بعدی نیز اعلام می شود تا مسافران خود را برای پیاده شدن در ایستگاه مورد نظرشان آماده کنند.
8
سیستم اتوبوسرانی سریع مزایا و منافع فراوانی را در اختیار شهروندان و مدیریت شهری قرار می دهد که از آن جمله می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
کم شدن زمان انتظار در ایستگاه ها که باعث افزایش رضایت مندی مشتریان می شود.
دریافت بلیط قبل از ورود اتوبوس به ایستگاه و حذف رابطه مستقیم بین راننده و مسافران
ایمنی و امنیت مسافران به دلیل طراحی خاص ایستگاه ها
اطلاع رسانی دقیق به مسافران در ایستگاه و اتوبوس
سهولت استفاده معلولین جسمی – حرکتی
زمان بندی مناسب که باعث استفاده بهتر از ظرفیت ناوگان اتوبوسرانی می شود.
تخصیص هوشمندانه اتوبوس ها به مسیرها که باعث کاهش ازدحام مسافران در ایستگاه ها و افزایش بهره وری اتوبوس ها می شود.
9
هزینه کمتر آماده سازی خطوط BRT نسبت به خطوط حمل و نقل ریلی
وجود یک مرکز کنترل واحد که باعث افزایش بهره وری سیستم می شود
امکان بهره برداری ازساختارها و امکانات موجود
سهولت استفاده معلولین جسمی – حرکتی
زمان بندی مناسب که باعث استفاده بهتر از ظرفیت ناوگان اتوبوسرانی می شود.
تخصیص هوشمندانه اتوبوس ها به مسیرها که باعث کاهش ازدحام مسافران در ایستگاه ها و افزایش بهره وری اتوبوس ها می شود.
هزینه کمتر آماده سازی خطوط BRT نسبت به خطوط حمل و نقل ریلی
وجود یک مرکز کنترل واحد که باعث افزایش بهره وری سیستم می شود
امکان بهره برداری ازساختارها و امکانات موجود
10
پروژه راه اندازی سیستم اتوبوسرانی سریع (BRT) در تهران
با توجه به مزایا و منافع اثبات شده سیستم اتوبوسرانی سریع در امر ساماندهی حمل و نقل شهری، ایجاد مقدمات طراحی و راه اندازی این سیستم در یکی از پر رفت و آمدترین مسیرهای شرقی ـ غربی مرکز شهر تهران یعنی حد فاصل دپوی شرق تا میدان آزادی به طور جدی توسط معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران پی گیری شد .
11
عمده فعالیت های برنامه ریزی و اجرا شده توسط شرکت کنترل ترافیک در راه اندازی سیستم اتوبوسرانی سریع از این قرارند:
طراحی و راه اندازی سیستم اطلاع رسانی مسافر در داخل اتوبوس
تجهیزات و سامانه های هوشمند ویژه مسیر
تجهیزات و سامانه های هوشمند داخل ایستگاه
تجهیزات و سامانه های هوشمند داخل اتوبوس
طراحی و پیاده سازی سیستم جامع مدیریت ناوگان
سیستم تخصیص اولویت حرکت به ناوگان حمل و نقل عمومی در تقاطعات هوشمند
12
طراحی و راه اندازی سیستم اطلاع رسانی مسافر در داخل اتوبوس
به منظور اطلاع رسانی صحیح وکمک به مسافران در تصمیم گیری مناسب و نیز کاهش زمان تلف شده در هنگام سوار و پیاده شدن مسافران در ایستگاه ها سیستم اطلاع رسانی مسافر در داخل اتوبوس مشتمل بر عناصر زیر طراحی و اجرا می شود:
در فاصله مناسبی از ایستگاه بعدی، نام مکان توقف به مسافرین جهت آمادگی برای پیاده شدن با استفاده از سیستم صوتی اطلاع رسانی مسافران اعلام می شود بدیهی است که به منظور اعلام به موقع، از اطلاعات مکانی لحظه ای اتوبوس که با استفاده از سیستمGPS برداشت می شود، استفاده می گردد
طراحی و راه اندازی سیستم اطلاع رسانی مسافر در داخل اتوبوس
13
اعلام ایستگاه های مهمی که با تغییر خط و یا وسیله نقلیه مسافرین می توانند از ناوگان حمل و نقل عمومی استفاده نمایند (مانند چهارراه ولیعصر که با استفاده از خط ویژه اتوبوس می توان به راه آهن یا تجریش ادامه مسیر داد و یا ایستگاه دروازه دولت که نزدیک ایستگاه مترو می باشد و برای ادامه سفر به بازار بسیار مفید باشد)
نقشه ساده شده مسیر و جانمایی اتوبوس بر روی نقشه به منظور راهنمایی مسافران به مقصد نهایی بر روی نمایشگر LCD) ( آقایان و بانوان نمایش داده می شود
طراحی و راه اندازی سیستم اطلاع رسانی مسافر در داخل اتوبوس
14
تجهیزات و سامانه های هوشمند ویژه مسیر
سامانه نظارت تصویری
مدیریت تقاطع ها و تخصیص اولویت به ناوگان عمومی با استفاده از روش Late Start
ساماندهی مسیر
سامانه ثبت وقایع ترافیکی
تجهیزات و سامانه های هوشمند ویژه مسیر
15
برای آنکه اپراتورهای مرکز به صورت لحظه از وضعیت کلیه نقاط خط BRT و پایانه های موجود در مسیر آگاه شوند 18 دوربین نظارت تصویری در طول خط نصب شده اند و تصاویر آنها با استفاده از شبکه فیبر نوری به طول 17 کیلومتر به مرکز کنترل خط BRT و نیز مرکز نظارت و کنترل ترافیک تهران منتقل می شوند
تجهیزات و سامانه های هوشمند ویژه مسیر
سامانه نظارت تصویری
16
مدیریت تقاطع ها و تخصیص اولویت به ناوگان عمومی با استفاده از روش Late Start
کلیه تقاطعات مجهز به چراغ راهنمایی در طول مسیر خط BRT به سامانه کنترل هوشمند چراغ راهنمایی مجهز شده اند و برای جلوگیری از تاخیر حرکت اتوبوسها در پشت چراغ قرمز از روشی تحت عنوان Late Start استفاده شده است که طی آن حرکت خودروهایی که در وضعیت چراغ سبز مسیر اتوبوس را قطع می کنند با اندکی تاخیر صورت می پذیرد تا اتوبوس به راحتی از تقاطع رد شود و دچار تاخیر بی مورد در حرکت خود نشود.
تجهیزات و سامانه های هوشمند ویژه مسیر
17
ساماندهی مسیر
به منظور کاهش زمان سفر اتوبوسها و مناسب سازی مسیر برای تردد اتوبوسها و استقرار ایستگاه های ویژه، اصلاح هندسی مسیر و تعریض مسیر در محل نصب ایستگاه ها در دستور کار قرار گرفت ، ضمن آنکه نزدیک به 100 دستگاه چراغ راهنمایی چشمکزن سولار برای ساماندهی عبور و مرور عابران پیاده از عرض مسیر و اعلام هشدار احتیاط به رانندگان در طول مسیر نصب شده اند.
تجهیزات و سامانه های هوشمند ویژه مسیر
18
سامانه ثبت وقایع ترافیکی
شناسایی سریع و ثبت وقایع مهم ترافیکی ، کنترل و مدیریت خط و ناوگان به وسیله دوربین و بیسیم ، تشخیص سریع خرابی تجهیزات ترافیکی برای رسیدگی و تعمیر به موقع و ایجاد هماهنگی میان سازمانهای مختلف مثل اتوبوسرانی ، آتش نشانی ، اوژانس و پلیس در زمان وقوع حوادث و سوانح از کارکردهای این سامانه است که توسط اپراتورهای مستقر در مرکز مدیریت و کنترل مسیر مورد استفاده قرار می گیرد
تجهیزات و سامانه های هوشمند ویژه مسیر
19
تجهیزات و سامانه های هوشمند داخل ایستگاه
سامانه نظارت تصویری
سامانه اطلاع رسانی داخل ایستگاه
سامانه تعیین وضعیت اتوبوس
سامانه بلیط الترونیک
تجهیزات و سامانه های هوشمند داخل ایستگاه
20
سامانه نظارت تصویری
ایستگاه های مسیر BRT به منظور تشخیص ازدحام مسافران در ایستگاه و نیز حراست از امنیت آنها و نیز نظارت بر صحت و سلامت تجهیزات داخل ایستگاه به دوربین نظارت تصویری مجهز شده اند . تصاویر برداشت شده هم بر روی نمایشگر داخل ایستگاه نشان داده می شود و هم از طریق فیبر نوری برای مرکز کنترل خط ارسال می گردد.
تجهیزات و سامانه های هوشمند داخل ایستگاه
21
سامانه اطلاع رسانی داخل ایستگاه
کلیه ایستگاه های مسیر BRT به بلندگوهای مجهز شده اند که از طریق آن لحظاتی پیش از بسته شدن دربهای اتوبوس و حرکت آن به مسافران هشدار داده می شود تا از آن فاصله بگیرند . این سامانه به صورت خودکار و با استفاده از اطلاعات سامانه تعیین وضعیت اتوبوس پیام هشدار را ارسال می نماید
تجهیزات و سامانه های هوشمند داخل ایستگاه
22
سامانه تعیین وضعیت اتوبوس
چراغ راهنمایی نصب شده در کنار ایستگاه با تغییر وضعیت خود فرمان خاصی را به راننده ارسال می نماید ، رنگ قرمز به معنای توقف ، رنگ زرد به معنای آمادگی برای حرکت و رنگ سبز به معنای دستور حرکت است ، ضمن آنکه شناساگر نصب شده در کنار ایستگاه حضور و یا عدم حضور اتوبوس را تشخیص داده و مرکز کنترل را از موقعیت باخبر می کتند
تجهیزات و سامانه های هوشمند داخل ایستگاه
23
سامانه بلیط الترونیک
هر ایستگاه به دو دستگاه کارتخوان مجهز شده است که به مسافران امکان می دهد تا با استفاده از کارتهای اعتباری مدت دار و مبلغ دار ویژه تردد در مترو وجه بلیط خود را پرداخت کنند ، لازم به ذکر است که بهای بلیط خط BRT همانند سایر خطوط اتوبوسرانی 200 ریال است. برای رفاه حال شهروندانی که خواهان استفاده از بلیط های کاغذی هستند ، مخزنی برای انداختن بلیط های کاغذی توسط مسافران در نظر گرفته شده است.
تجهیزات و سامانه های هوشمند داخل ایستگاه
24
تجهیزات و سامانه های هوشمند داخل اتوبوس
نقشه راهنمای مسیر
سامانه اطلاع رسانی صوتی داخل اتوبوس
سامانه ردیابی ناوگان
تجهیزات و سامانه های هوشمند داخل اتوبوس
25
نقشه راهنمای مسیر
کلیه اتوبوسها دارای نقشه کامل ایستگاه های خط BRT می باشند که با مقیاس دقیق جغرافیایی تهیه شده اند و در آنها توالی ایستگاه ها ، خیابانهای اصلی مجارو هر ایستگاه و ایستگاه های ویژه ای که در آنها امکان تغییر و ادامه مسیر های دیگر (غیر از مسیر BRT) با استفاده از سرویس های اتوبوسرانی وجود دارد ، نشان داده شده است .
تجهیزات و سامانه های هوشمند داخل اتوبوس
26
سامانه اطلاع رسانی صوتی داخل اتوبوس
: این سامانه با استفاده از اطلاعات مکانی اتوبوس که از سامانه GPS دریافت می شود، قادر است در فاصله 200 متر مانده به ایستگاه و نیز در محل ایستگاه نام ایستگاه را به اطلاع مسافران برساند تا از این طریق آنها بتوانند زودتر راجع به پیاده شدن و یا ادامه مسیر تصمیم بگیرند و از این طریق وقت کمتری در ایستگاه ها تلف شود
تجهیزات و سامانه های هوشمند داخل اتوبوس
27
سامانه ردیابی ناوگان
برای حصول اطمینان از حضور به موقع و بجای اتوبوسها در طول مسیر و ایستگاه ها و پاسخگویی لازم به تقاضای سفر شهروندان و رعایت زمانبندی 2 دقیقه ای میان اتوبوسها ، کلیه اتوبوسهای مسیر به سامانه موقعیت یاب جهانی (GPS) مجهز شده اند تا امکان ردگیری لحظه ای آنها و هدایت راننده از طریق بیسیم فراهم شود .
تجهیزات و سامانه های هوشمند داخل اتوبوس
28
طراحی و پیاده سازی سیستم جامع مدیریت ناوگان
در راستای مکانیزه نمودن مدیریت و کنترل ناوگان حمل و نقل عمومی، معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران با همکاری شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه اقدام به نصب سامانه موقعیت یاب جهانی (GPS) بر روی اتوبوس های خط سریع چهار راه تهرانپارس ـ پایانه آزادی کرده است. در این طرح دو هدف اصلی مدنظر بوده است:
29
نخست مدیریت و کنترل ناوگان حمل و نقل عمومی و دوم بحث اطلاع رسانی به مسافران با استفاده از سیستم اطلاع رسانی صوتی درون اتوبوس که شرح آن پیشتر ارائه گردید. این سیستم بر روی اتوبوس های 457 و اسکانیای فعال در مسیر BRT نصب و راه اندازی گردید. این سیستم موقعیت زمانی و مکانی و سرعت اتوبوس را در خود ذخیره می نماید و در پایان روز به صورت off-line اطلاعات آن تخلیه می شود.
30
در فاز بعدی کنترل لحظه ای (on-line) ناوگان مدنظر است به طوریکه مدیر خط هر لحظه موقعیت مکانی اتوبوس را بر روی نقشه مشاهده می نماید و بر اساس تراکم یا پراکندگی اتوبوس ها و همچنین با استفاده از تصاویر دوربین های نظارت تصویری مرکز نظارت و کنترل ترافیک که در مانیتور مدیر مرکز کنترل BRT قابل مشاهده است، از وضعیت ترافیکی مسیر و رخدادهای ترافیکی اطلاع می یابند و با استفاده از سیستم جامع ثبت وقایع ترافیکی اطلاعات کسب شده را ثبت می نمایند و بر اساس این اطلاعات تصمیم خواهد گرفت که اتوبوس ها را چه وقت و چگونه به خط اعزام نماید تا تعداد بیش از حد یا کمتر از حد نیاز روانه مسیر نگردند. از سوی دیگر این سیستم امکان مدیریت جریان روان و یکنواخت سیستم حتی در زمان بروز حوادث و سوانح پیش بینی نشده را فراهم می آورد.
31
سیستم تخصیص اولویت حرکت به ناوگان حمل و نقل عمومی در تقاطعات هوشمند
پس از آنکه جهت اجرای طرح BRT در تهران تقاطعات موجود در مسیر دپوی شرق تا میدان آزادی بطور کامل به سیستم هوشمند مجهز شدند، از امکان کنترل متمرکز و یکپارچه تقاطعات به کمک نرم افزار SCATS برای اختصاص اولویت حرکت به ناوگان حمل و نقل عمومی در تقاطعات (Late Start) به این صورت استفاده شد: در فاز موافق حرکت اتوبوس ها، اگر حرکتی برای وسایل نقلیه وجود داشته باشد که قرار باشد مسیر حرکت اتوبوس ها را در آن فاز قطع نماید. (مانند حرکات چپ گرد وسایل نقلیه، غرب به شمال و شرق به جنوب) و در صورتی که دتکتورهای اختصاص داده شده در مسیر خط ویژه وجود اتوبوس را به سیستم اعلام نمایند، حرکت وسایل نقلیه نسبت به حرکت اتوبوس ها با تاخیر صورت خواهد پذیرفت تا اتوبوس بدون تداخل با وسایل نقلیه که خواهان گردش به سمت شمال و جنوب هستند به حرکت خود ادامه داده و کمترین تاخیر به اتوبوس اعمال گردد.
32
بدیهی است در صورتی که اتوبوسی در مسیر ویژه از طریق شناساگرها حس نگردد Late Start اجرا نخواهد شد تا تاخیر بی موردی به وسایل نقلیه اعمال نگردد. این طراحی برای تمامی تقاطعات مسیر BRT انجام شده است که میزان زمان آن برای هر تقاطع با توجه به نظر کارشناسان امر می تواند مقادیر متفاوتی (10 الی 15 ثانیه) را داشته باشد که این امکان جهت رسیدن به مقادیر بهینه ضروری می باشد.
33
راهنمای ایستگاه های سیستم اتوبوسرانی
لازم است ایستگا ه های سیستم اتوبوسرانی بر اساس چگونگی توزیع جمعیت و تنوع کاربری ها در مناطق مختلف شهری، طوری مکان یابی گردند که علاوه بر افزایش دسترسی کاربران به این سیستم، زمان سفر را نیز کاهش دهند . طراحی ایستگاه های اتوبوس به صورت استاندارد ، از جمله موارد مهمی هستند که باعث پهلوگیری مناسب اتوبوس در ایستگاه ها، کاهش زمان پیاده و سوا ر شدن کاربران و تاثیر منفی کمتر این سیستم بر تردد سایر وسایل نقلیه می شود. همچنین استفاده از تجهیزات مناسب در ایستگاه ها به منظور استفاده کاربران باعث افزایش راحتی و در نتیجه افزایش تقاضای استفاده از این سیستم در سفرهای درون شهری می گردد.
34
معرفی انواع ایستگاه های سیستم اتوبوسرانی
1- ایستگاه های خیابانی
2- ایستگاه های آزاد راهی
3- پایانه ها و توقف گاه ها
35
ایستگاه های خیابانی
ایستگاه های خیابانی به ایستگا ه هایی اطلاق می گردد که در مجاورت معابر شهری و تردد سایر وسایل نقلیه تعبیه می گردند. به طور کلی در طراحی این گونه ایستگا ه ها، تعیین فاصله آنها از یکدیگر در معابر شهری ، مکان یابی و تعیین جزئیات اجرایی آن حائز اهمیت می باشد، که در ادامه توضیحات لازم ارائه می گردد.
36
تعیین فاصله بین ایستگاه ها
فاصله بین ایستگاه ها را می توان با برقراری تعادل بین کوتاهترین دسترسی به منظور حداکثر نمودن پوشش سیستم) و بیشترین سرعت عملیاتی (به منظور حداقل نمودن زمان سفر کاربران ) بدست آورد . هرچه تعداد ایستگاه ها بیشتر باشد امکان دسترسی کاربران به سیستم بیشتر و پوشش سیستم افزایش می یابد. در مقابل باعث کاهش سرعت عملیاتی سیستم می شود. همچنین فاصله پیشنهادی برای ایستگاه ها با توزیع جمعیت در مناطق مختلف نسبت عکس دارد . هر چقدر جمعیت یک منطقه بیشتر باشد، فاصله ایستگا ه ها کمتر در نظر گرفته می شود. در این راستا در نظر گرفتن فاصله ایستگاه ها بین 400 الی 600 متر پیشنهاد می شود
37
حداقل فاصله تعریف شده برای ایستگاه ها به 300 متر محدود می گردد. فاصله کم ایستگاه ها و در نتیجه تعداد زیاد آنها در طول مسیر ، باعث کاهش تواتر اتوبوس ها، راحتی مسافرین و … خواهد شد . از طرفی ، هرچه تعداد ایستگا ه ها بیشتر باشد ، هزینه های سیستم (از لحاظ تجهیزات ایستگا ه ها) افزایش یافته و سرعت عملیاتی اتوبو س ها کاهش پیدا می نماید. به طور کلی پیشنهاد می شود در مناطق مسکونی و تجاری با تراکم جمعیت بالا ، فاصله ایستگا ه های سیستم اتوبوسرانی 300 تا400 متر و در مناطق حومه ای با تراکم کمتر و عدم وجود مراکز جذب سفر زیاد، این فاصله 600 تا 700 متر لحاظ گردد.
38
تعیین موقعیت ایستگاه
بطور کلی ایستگاه های سیستم اتوبوسرانی را می توان به سه دسته زیر تقسیم نمود:
1- ایستگاه هایی که در مجاورت تقاطع و قبل از رسیدن به آن واقع شد ه اند که اصطلاحاً ایستگاه نزدیک نامیده می شود (NS)
2- ایستگاه هایی که در مجاورت تقاطع و بعد از گذ شتن از آن واقع شد ه اند که اصطلاحاً ایستگاه دور نامیده می شود(FS)
3- ایستگاه هایی که در فاصله میانی بین دو تقاطع واقع شد ه اند که اصطلاحاً ایستگاه میانی نامیده می شود . (MB)
39
الف: ایستگاه نزدیک در تقاطع
40
ب: ایستگاه دور در تقاطع
41
ج: ایستگاه میانی
42
ایستگاه های آزاد راهی
43
44
پایانه ها و توقف گاهها
45
سیستم های مدیریت اتوبوس :
سیستم های مدیریت اتوبوس عبارتند از مجموعه های نرم افزاری، سخت افزاری و شبکه ای که با عملکردی یکپارچه، موجب کارکرد موثر و بهینه دارایی ها (شامل: ناوگان ، نیروی انسانی ، شریان ها ، تجهیزات و ..) برای اطلاع رسانی، خدمت و رضایت بیشتر مشتریان می گردند .
46
چرا سیستم مدیریت اتوبوس؟
* داشتن اطلاعات دقیق و بهنگام از وضعیت دارایی های ما
* دسترسی به اطلاعات در هر زمان و هر مکان
* ایجاد بستر مناسب برای استفاده کارا از ناوگان در هر زمان و در هر مکان
و در نهایت:
* داشتن بیشترین بهره وری از ناوگان و منابع
* حذف هزینه های غیر ضروری و کاهش اتلاف زمان
47
سیستم های هوشمند راهنمایی و هدایت مسیر :
سه نوع سیستم راهنمایی و هدایت مسیر که در واقع عملکرد هدایت جانبی دارد موجود می باشد:
سیستم هدایت الکترونیکی اتوبوس
سیستم هدایت نوری اتوبوس
سیستم هدایت فیزیکی اتوبوس (سیستم (kurb Guided Bus KGB))
48
سیستم هدایت الکترونیکی اتوبوس:
در این سیستم چرخهای جلویی اتوبوس توسط جکی که از داخل اتوبوس هدایت می شود بالا رفته و بر جدول برآمده ای به ارتفاع تقریبی 20 cm سوار شده و سیستم الکترونیکی از طریق یک کابل الکتریکی واقع در وسط خط ویژه اتوبوس، هدایت کننده اتوبوس خواهد بود. از این پس راننده نیازی به راندن اتوبوس ندارد.
49
این نوع دادن حق تقدم به مسیر ویژه در آلمان، استرالیا، و انگلستان مرسوم است
50
سیستم هدایت نوری اتوبوس:
این سیستم توسط دو ردیف خط کشی سفید رنگ و یک سیستم پردازشگر تصویر که داخل اتوبوس نصب می شود موجب هدایت اتوبوس دقیقا به موازات جدول کناره مسیر می گردد. این سیستم با سیستم فیزیکی و الکتریکی باید ادغام شود.
51
سیستم KGB(Kurb Guided Bus):
سیستم هدایت فیزیکی (KGB) متشکل از یک سیستم نگهدارنده است که به جلوی چرخ متصل شده و اتوبوس را بر جدول کنار مسیر درگیر می کند که به آن چرخهای هدایتگر کوچک اتوبوس گفته می شود.
52
و برای اولین بار در آلمان در اواخر سال 1970 به عنوان جزئی از تکنولوژی های سیستم BRT بکار گرفته شد.
53
بدون سیستم KGB عرض خط ویژه 8-7/5 متر
با سیستمKGB غرض خط ویژه 6-5/2 متر
54
ایستگاه زیر زمینی بوستون در آمریکا .
این تونل زیر زمینی BRT به دلیل حجم ترافیک بالای تقاطع و کاهش تاخیر حرکت اتوبوس و دیگر وسایل نقلیه احداث گردیده است.
55
56
57
سیستم ها و ابزار های مورد استفاده در مسیر و ایستگاهها :
استفاده از دوربین های مدار بسته جهت کنترل و اعمال قانون
58
مناسبترین حالت ایستگاهها در BRT
59
60
ایستگاهها در وسط و مقابل یکدیگر
نیاز به وجود چهار خط عبوری علاوه بر فضای لازم برای ایستگاه به عرض 5 متر(عرض زیاد ایستگاه برای گنجایش مسافران هردومسیر)
5/0+5/3+5/3+5+5/3+5/3+5/0 = 20متر
2) نصب دربهای اتوبوس در سمت چپ و یا حرکت اتوبوس در جهت مخالف
61
حرکت اتوبوس در جهت مخالف بدلیل نصب دربها در سمت راست (حالت استاندارد)
62
ایستگاهها در وسط و امتداد یکدیگر
1) نیاز به وجود سه خط عبوری علاوه بر فضای لازم برای ایستگاه به عرض3 متر
5/0+5/3+3+5/3+5/3+5/0 = 5/14 متر
2) نصب دربهای اتوبوس در سمت چپ و یا حرکت اتوبوس در جهت مخالف
63
64
ایستگاهها در کنار مسیر و در امتداد یکدیگر
1) نیاز به وجود سه خط عبوری علاوه بر فضای لازم برای ایستگاه به عرض 3 متر
5/0+5/3+3+5/3+5/3+5/0 =5/14 متر
2) نصب دربهای اتوبوس در سمت راست (حالت استاندارد)
65
حالتهای مختلف محل قرار گیری دربها
قرارگیری ایستگاه در وسط و نصب دربها در سمت چپ
قرارگیری ایستگاه در وسط و حرکت اتوبوس در خلاف جهت (بوجود آمدن خطر برای عابرین پیاده)
—————————————–
قرارگیری ایستگاهها در کنار و نصب دربها در سمت راست
—————————————–
قرار گیری دربها در هر دو طرف
قرارگیری دربهای بدون پله در سمت چپ و دربهای معمولی(همراه با پله) در سمت راست جهت استفاده در خطوط معمولی و یا مواقع اضطراری (توقف در خارج از ایستگاه BRT)
66
و دوربرگردانها BRT
67
خط ویژه اتوبوس می تواند به طرق مختلف مشخص شود ، یا رنگ آسفالت آن با رنگ آسفالت بقیه معبر متفاوت است . یا با یک خط پر جدا می گردد و در هر صورت در روی زمین در خط ویژه نوشته می شود : خط ویژه اتوبوس Bus Lane یا فقط اتوبوس Bus Only گاهی نیز با موانع فیزیکی جدا می گردد . این موانع فیزیکی می تواند انواع حالات را دربرگیرد
خط ویژه اتوبوس :
68
حتی اگر یک باند عبوری برای خودروهای شخصی باقی بماند ، خط ویژه نباید منتفی شود
69
حتی اگر دو باند عبوری کم عرض برای خودروهای شخصی باقی بماند ،
خط ویژه نباید منتفی شود
70
اگر جایی برای خط ویژه و خودروی سواری ندارید ، آن معبر را منحصرا به خط ویژه اختصاص دهید . البته بعد از مطالعه کافی
تصویر یک خیابان در استرالیا که بطور اختصاصی در اختیار اتوبوس است
71
ایجاد خط ویژه در باند کندرو بزرگراه
در این بزرگراه، خط ویژه اتوبوس در مسیر کندرو قرار دارد. در یکی از تصویرها یک رمپ، صرفا مخصوص اتوبوس است و خودروهای سواری نمی توانند از آن عبور کنند .
72
ایجاد خط ویژه در باند تندرو بزرگراه
نکته جالب این است که بدون هیچگونه مانع فیزیکی ، خط ویژه فقط با رنگ مشخص ، از بقیه مسیر جدا شده است . نه نرده کشی ، نه گل میخ ، نه رفلکتور و نه حتی خط اسکرید . این موضوع باعث می شود در زمان لازم خودروهای امداد و آتش نشانی به این خط وارد یا از آن خارج شوند . یا در صورت نیاز اتوبوس برای خروج از بزرگراه ، از مسیر ویژه خارج شود . توجه کنید که با ایجاد خط ویژه در برخی جاها فقط دو یا سه باند و برخی جاها فقط یک باند برای حرکت خودروهای شخصی باقی مانده است .
73
74
75
اطلاعاتی در مورد شهر تهران:
طول خطوط شبکه اتوبوسرانی : 3127 کیلومتر طول خطوط ویژه اتوبوس: 73 کیلومتر مسافر روزانه جابه جا شده در مسیر ویژه در یک کیلومتر: 4674 نفر مسافر روزانه جابه جا شده در شبکه اتوبوسرانی در یک کیلومتر: 894 نفر قیمت یکدستگاه اتوبوس شهری: 100 میلیون تومان هزینه هر کیلومتر خط ویژه با امکانات کامل: 25 میلیون تومان
76
عکسهای BRT از کوریتیبا – برزیل :
77
عکسهای BRT از کوریتیبا – برزیل
78
عکسهای BRT از کوریتیبا – برزیل
79
عکسهای BRT از کوریتیبا – برزیل
80
عکسهای BRT از بریسبین – استرالیا
81
عکسهای BRT از بریسبین – استرالیا
82
عکسهای BRT از بریسبین – استرالیا
83
عکسهایی از BRT شهر Filias
عکسهایی ازBRT شهر Filias
84
عکسهایی از BRT شهر Filias
85
اتوبوس تشریفات
اتوبوس تشریفات
86
اتوبوس تشریفات
87
اتوبوس تشریفات