سیاستهای پیشنهادی برای ایجاد و توسعه شرکتهای دانش بنیان
تصریح در اسناد بالا دست توسعه کشور
روندهای ارزیابی اعمالی بر عملکرد مراکز پژوهشی
ضرورتهای ناشی از تغییر نقش دانشگاه ها و مراکز پژوهشی در جهان و ایران
توانمندیهای ذاتی دانشگاه تربیت مدرس در این روند
دلایل و ضرورت:
دانشگاه و مراکز پژوهشی با توجه به نقش اساسی در تولید دانش یکی از مهمترین مراکز زایش شرکتهای دانش بنیان می باشند
اقتصاد دانش بنیان متکی بر تولیدات دانش بنیان است
دانشگاه تربیت مدرس با توجه به سهم ان در تولیدعلم در کشور و جایگاه آن در مقایسه با سایر دانشگاه های کشور و بویژه توانمندی گسترده ناشی از تحصیلات تکمیلی بودن دانشگاه دارای توانمندی است که به مراتب جایگاهی بالاتر را برای ان در این روند در چشم انداز قرار می دهد
چرا دانشگاه؟
حداقل تاکنون در ایران دانش بنیان بودن صفت عملکردی یک شرکت است نه نوع ان در قانون تجارت
شرکت دانش بنیان با یک شرکت دانشگاهی که دانشگاه در ان سهیم و سهامدار باشد الزاما یکی نیست
شرکت دانش بنیان ضرورتا توسط اعضا هیئت علمی تشکیل نمی شود و دانشگاه ها یکی از مراکز ایجاد این شرکتها می باشند.
تعاریف ساده
تشویق به توسعه شرکتهای دانش بنیان به معنای افزایش تعداد شرکتهای دانشگاهی دولتی نیست
دانشگاه ها می توانند در شرکتهای دانش بنیان سهیم باشند به شرط انکه منجر به ایحاد شرکت دولتی نشود دوم انکه مقررات داخلی و سیاستهای داخلی خود را نقض نکنند
تعاریف ساده
شرکت دانش بنیان نظیر هر فعالیت تجاری دیگر باید طرح کسب و کار مشخص داشته باشد . انگیزه جذب منابع تحقیقاتی افتی حطرناک بر سر این مسیر است
حمایتهای تصریح شده در کشور جهت پوشش ریسک فعالیت شرکتهای دانش بنیان طراحی شده است .
تعاریف ساده
مراجع مختلفی نظیر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ،معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم ، صندوق نواوری و شکوفایی ، پارکها و مراکز رشد داعیه دار این شرکتها هستند.
مرجع تشخیص شرکت دانش بنیان در خارج دانشگاه است .
آیا به آیین نامه داخلی برای ایجاد این شرکتها نیاز است؟
قوانین و مقررات و حمایتهای مختلفی در مراجع بیرون دانشگاه تصویب شده است
اگر در دانشگاه تشکیل این شرکتها در اولویت تشخیص داده شود و سیاست راهبردی دانشگاه تعیین شود آنگاه برای تسریع و اولویت دهی به تشکیل این شرکتها ایین نامه داخلی مورد نیاز است .
آیا به آیین نامه داخلی برای ایجاد این شرکتها نیاز است؟
این ایین نامه تنها باید شامل شرایطی باشد که مشخص نماید کدام شرکتها می توانند خود را شرکت دانش بنیان تحت پوشش دانشگاه بدانند – تشخیص دانش بنیان بودن در مراجع دیگر صورت می گیرد بنابر این این ایین نامه باید مشخص نماید کدام شرکتهای تعیین صلاحیت شده می توانند خود را تحت چوشش دانشگاه ارزیابی کنند یا کدام شرکتها با پشتوانه دانشگاه می توانند در ارزیابی در سطح ملی شرکت نمایند .
آیا به آیین نامه داخلی برای ایجاد این شرکتها نیاز است؟
این آیین نامه باید تعیین کند مزایای تحت پوشش بودن چیست یا شرایط احراز ان چیست؟
این آییننامه باید سیاستها و حمایتهای داخلی برای ایجاد و توسعه این شرکتها را مشخص سازد
آیا به آیین نامه داخلی برای ایجاد این شرکتها نیاز است؟
این آیین نامه باید تعیین کند آیا دانشگاه علاقه مند به حضور در شرکتها به صورت سهامدار می باشد؟
ایا علاقه مند به درآمد زایی از این مسیر می باشد؟
آیا امکان بهره برداری از مالکیتهای معنوی و امکانات سخت افزاری داخل دانشگاه را می دهد. آیا ساختار بنگاه داری در داخل دانشگاه را می پسندد؟
آیا به آیین نامه داخلی برای ایجاد این شرکتها نیاز است؟
تجاری سازی یک ایده حاصل از فعالیت پژوهشی تا مرحله تولید صنعتی یا فروش دانش فنی
ارائه خدمات علمی و مشاوره ای و صنعتی
اخذ پروژه های دولتی عمرانی یا غیر عمرانی پژوهشی یا غیر پژوهشی
تولید صنعتی
هریک از این فعالیتها الزامات و مشخصات خاص خود را می طلبد
نمی توان یک فرمول ثابت برای همه موارد پیشنهاد داد
چه فعالیتهایی می تواند در شرکتهای دانش بنیان منبعث از دانشگاه صورت پذیرد
آیا درحال حاضر اعضای هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس دارای چنین فعالیتهایی نیستند؟
آیا جذب این فعالیتها در پوشش دانشگاه به سرعت بخشیدن مشارکت دانشگاه در این روند کمک نمی نماید؟
آیا در دانشگاه می توان سیاستهایی را اتخاذ کرد که در وضعیت کنونی رابطه برد – برد را با شرکتهای موجود برقرار کرد؟
وضعیت کنونی چیست؟
تعدادی از اعضای هیات علمی دانشگاه که دارای تجربیات مدیریتی ارزشمندی هستند دارای مجموعه ای از شرکتهای تخصصی در عرصه حیطه تخصصی خود هستند. اگرچه بدون بررسی و ممیزی ، دانش بنیانی تمامی آنها قابل تایید نیست
وضعیت کنونی چیست؟
ولی نمی توان این نکته را نادیده گرفت که اصولاً دانش بنیان بودن خصوصیت کارکردی بوده و در قانون تجارت ایران ساختار حقوقی مستقلی ندارد. بنابراین با ارزیابی خصوصیت کارکردی، تعدادقابل ملاحظه ای از این مجموعه ها می تواند یک پتانسیل عینی برای احتساب نمودن آنها بعنوان شرکت های دانش بنیان باشند. بدیهی است تجربه، آشنایی، محیط کسب و کار از مهمترین نقاط برتری این شرکتها نسبت به شرکتهای نوپا می باشد.
وضعیت کنونی چیست؟
پاره ای از اعضای هیات علمی علاقه مند به شکل دهی شرکتهای جدید دانش بنیان می باشند انگیزه های متفاوتی قابل تشخیص است این انگیزه ها شامل طرحهای مشخص کسب و کار و یا استفاده از فرصتهای ایجاد شده در کشور در زمینه اعتبارات می باشد.
بخش مهمی از اعضای هیات علمی به دلایل مختلف در زمینه غیر فعال می باشند
وضعیت کنونی چیست؟
آیا اولویت دهی به راهبرد شرکت های دانش بنیان در نگرش مسئولین دانشگاه ضروری است؟
عدم توجه به این ضرورت به جایگاه دانشگاه در مقایسه با سایر دانشگاه های کشور به شدت اسیب می زند بنابر این ضرورت خواهد داشت ارکان تصمیم گیری در دانشگاه این موضوع را در الویت قرار دهند
.
انتخاب های کلیدی فراروی دانشگاه در زمینه ایجاد و گسترش شرکت های دانش بنیان
آیا با توجه به برنامه های سایر دانشگاه ها اتخاذ روش های سریع برای مشارکت در این امر ممکن است؟
با توجه به فعالیت کنونی پاره ای از همکاران در این عرصه بهره گیری از ظرفیت موجود دارای مزیت های متعددی است به ویژه به تسریع روند کمک می نماید.
.
انتخاب های کلیدی فراروی دانشگاه در زمینه ایجاد و گسترش شرکت های دانش بنیان
ایا باید دانشگاه از تشکیل و گسترش شرکتهای دانش بنیان اهداف سطح درامد زایی را تعقیب نماید؟
نقش این شرکتها در افزایش درامد دانشگاه باید در میان مدت و بلند مدت دیده شود نگاه کوتاه مدت افتی در این روند ارزیابی می شود .
انتخاب های کلیدی فراروی دانشگاه در زمینه ایجاد و گسترش شرکت های دانش بنیان
آیا مشارکت حقوقی دانشگاه در شرکتها ضروری است؟
با توجه به محدودیت ها و الزاماتی که نهادهای دولتی مجبور به تبعیت از ان ها هستند و این تجربه که اصولا بنگاه داری مقوله ای پیجیده است و هیچ تجربه مدونی در این راستا در مراکز دانشگاهی ما وجود ندارد بهترین الگوی ارتباط دانشگاه با شرکتهای دانش بنیان در صورتی که انتفاع مالی مد نظر بوده و یا به لحاظ قانونی ضروری باشد ارتباط بر اساس مدل رویالتی و سهم از فروش و یا درامد است .
.
انتخاب های کلیدی فراروی دانشگاه در زمینه ایجاد و گسترش شرکت های دانش بنیان
ایا ضرورتی بر ایجاد شرکت دانشگاهی دانش بنیان با مشارکت حقوقی دانشگاه وجود ندارد ؟
برای بهره برداری از فرصتهای فعالیتهای عمرانی یا خدماتی خاص که الگوی دانشگاه یا پژوهشکده ها کار ساز نیست تعداد بسیار معدودی از چنین شرکتهایی میتواند توجیه تشکیل داشته باشد که باید به دقت بررسی شود در سایر موارد تنها در شرایطی این روند توصیه می شود که مدل کسب و کاری ان ضرورت معنادار حضور حقوقی دانشگاه را ضروری سازد.
انتخاب های کلیدی فراروی دانشگاه در زمینه ایجاد و گسترش شرکت های دانش بنیان
آیا بهره برداری از برند دانشگاه برای شرکتهای دانش بنیان مزیت ویژه ای ایجاد می کند ؟
بهره گیری از برند دانشگاه برای شرکتهای دانش بنیان میتواند مزیت رقابتی ایحاد نماید. اگرجه این موضوع به تسریع حضور دانشگاه در این عرصه منجر میشود اما برای دانشگاه ریسک های خاص خود را خواهد داشت .
انتخاب های کلیدی فراروی دانشگاه در زمینه ایجاد و گسترش شرکت های دانش بنیان
برای ایجاد شرکت های جدید و یا افزایش فعالیت شرکتهای موجود دانشگاه جه فعالیتهایی می تواند انجام دهد؟
کاهش هزینه های تشکیل شرکتهای موجود
پشتیبانی از انها برای اخد مجوز ها و حمایتهای ملی
تسهیل و قانونمند کردن فعالیت تجاری سازی بر روی دست آوردهای پژوهشی دانشگاه
کمک به تامین مالی برای تشکیل و سرمایه گذاری شرکت
انتخاب های کلیدی فراروی دانشگاه در زمینه ایجاد و گسترش شرکت های دانش بنیان
ایا علاوه بر اعضای هیات علمی فارغ التحصیلان دانشگاه نیز می توانند در این عرصه پتانسیل محسوب شوند ؟
به طور کلی مزیتآاشکار دانشگاه تربیت مدرس ماهیت تحصیلات تکمیلی بودن دانشاه . وجود این نیرو ها است این نیرو ها هم به طور مستقل و هم با مشارکت اعضای هیات علمی دارای انگیزه قوی در این راستا هستند .
انتخاب های کلیدی فراروی دانشگاه در زمینه ایجاد و گسترش شرکت های دانش بنیان
در کوتاه مدت جذب شرکتهای موجود اعضای هیات علمی که فعالیت کنونی شرکت های انها منطبق با ضوابط تعریف شده دانش بنیان است برای فعالیت تحت برند دانشگاه و با هدف ارتقا سریع جایگاه دانشگاه در کشور از طریق ایجاد یک رابطه برد – برد
.
بنابراین راهبردهای زیر پیشنهاد می شود
تامین حمایتهای مختلف برای تشکیل شرکتهای جدید بر اساس طرح کسب و کار مشخص
تشکیل یک شرکت دانشگاهی دانش بنیان تربیت مدرس برای رفع محدودیت های موجود در اخذ پروژه های ملی که امکان اخذ آن از طریق دانشگاه با پژوهشکده ها وجود ندارد و یا مشارکت حقوقی در سایرشرکتها به نیابت از دانشگاه
بنابراین راهبردهای زیر پیشنهاد می شود
تلاش سریع با هدف ممیزی شرکتهای کنونی اعضای هیئت علمی به منظور انطباق آنها به عنوان شرکتهای دانش بنیان
پیگیری تشکیل شرکت دانشگاهی دانش بنیان تربیت مدرس برای پیگیری ماموریت های ویژه یا مشارکت حقوقی در شرکتهای دیگر دانش بنیان پیشنهادی مطابق با سیاستهای دانشگاه .
.
با توجه به شرایط موجود به منظور ارتقاء سریع دانشگاه تربیت مدرس در سطح ملی از منظر توسعه شرکتهای دانش بنیان برنامههای زیر پیشنهاد می شود
تصویب آیین نامه اعطای امتیازات تشویقی با هدف فعالیت شرکتهای مزبور تحت برند شرکتهای دانش بنیان تحت پوشش دانشگاه
طراحی سامانه اختصاصی برای اطلاع رسانی شرکتهای دانش بنیان دانشگاه تربیت مدرس در چارچوب سایت دانشگاه
.
باتوجه به شرایط موجود به منظور ارتقاء سریع دانشگاه تربیت مدرس در سطح ملی از منظر توسعه شرکتهای دانش بنیان برنامه های زیر پیشنهاد می شود
تصویب ایین نامه حمایتهای مادی و معنوی دانشگاه برای تشکیل شرکت های دانش بنیان جدید مبتنی بر طرحهای کسب و کار مشخص
کمک به تشکیل هسته های فناور برای استقرار در مرکز رشد و پارک فناوری دانشگاه به منظور تجاری سازی آنها و متعاقب آن تشکیل شرکتهای دانش بنیان بر اساس آن
با توجه به شرایط موجود به منظور ارتقاء سریع دانشگاه تربیت مدرس در سطح ملی از منظر توسعه شرکتهای دانش بنیان برنامه های زیر پیشنهاد می شود
راه اندازی صندوق سرمایه گذاری خطر پذیر در دانشگاه با هدف سرمایه گذاری خطر پذیر در ایجاد شرکتهای دانش بنیان به ویژه، مشارکت با سازمانها و نهادهای مالی و بانکها
راهاندازی دوره MBA کوتاهمدت یا سایر دورههای آموزشی راهبری شرکتهای دانشبنیان با همکاری مرکز کارآفرینی دانشگاه یا مراکز دیگر
راه اندازی مرکز مشاوره یا ارائه خدمات برای تشکیل شرکت دانش بنیان
.
با توجه به شرایط موجود جهت ارتقاء سریع دانشگاه تربیت مدرس در سطح ملی از منظر توسعه شرکتهای دانش بنیان برنامه های زیر پیشنهاد می شود
تامین فضای استقرار و دفتر شرکتهای دانش بنیان
حمایت مالی برای تجهیز دفتر و هزینه های پیش از بهره برداری
کمک به تامین سرمایه برای طرح کسب و کار شرکتها بر اساس مدلهای مختلف تامین مالی
در اختیار قراردادن فضاهای استقرار کارگاهی
با پاره ای از حمایتهای ممکن برای توسعه شرکتهای دانش بنیان جدید
تامین خدمات کارگاهی و آزمایشگاهی برای شرکتهای فعال در ساخت قطعات و تجهیزات
مجوز قانونی برای پیگیری تجاریسازی دستاوردهای دانشگاهی
پشتیبانی از شرکتها در عرصه ملی برای اخذ حمایتهای لازم
معرفی و تبلیغ لازم از شرکتها
پشتیبانی لازم از تشکیل شرکتها از طریق حمایتهای اداری و مشاوره ای
با پاره ای از حمایتهای ممکن برای توسعه شرکتهای دانش بنیان جدید