خرد هر کجا گنجی آرد پدید ز نام خدا سازد آن را کلید
استاد محترم :
ارائه درس : مبانی اطلاعات و دانش شناسی
ارائه شده :
بنیان ها و ارکان های علم اطلاعات و دانش شناسی
سر فصل مطالب
گسترش دامنه تولید و عرضه اطلاعات امکانات ارزشمندی و نوین در اختیار استفاده کنندگان منابع اطلاعاتی قرار داده است در این حال آنان با چالش هایی در زمینه بهره مندی از اطلاعات مواجه کرده از چالش هایی که گذر از آنها به بیش از هر چیز به تجهیز استفاده کنندگان و بینش چگونگی استفاده بهینه از اطلاعات دسترسی به انبوهی از منابع اطلاعاتی به معنای تامین نیازهای اطلاعاتی رشته علم اطلاعات و دانش با علم مدیریت تعاریفی از مباحث مدیریتی و بنیان و ریشه مدیریت اطلاعات می پردازد
آنهاست که مفهوم کتاب و کتابخانه و کتابداری منظوره مفاهیمی بنیانی و اثرگذار در فرهنگ و تمدن بشری شناخته می شوند در هر جامعه هنگامی که از این مفاهیم سخن به میان می آید ناخودآگاه ارزش و سودمندی آن ها نیز به ذهن مخاطب متعادل می شود به همین لحاظ یک اشتراک مفهومی در همه فرهنگ ها و مفاهیم را به وجود می آورد که ارزشمند است به بیان دیگر وجود تفاهم و درک مشترک است که می تواند ارزشمند باشد باید توجه داشت که هر کسی سه واژه در ارتباط با جامعه و نیازهای آن مورد توجه است توجه است با توجه به محل های اطلاعاتی می توان کتاب را به هر نوع منبع اطلاعاتی که مورد نیاز افراد است به مقام و جایگاهی که فعالیت متعدد با برطرف ساختن نیازهای اطلاعاتی جامع ها صورت می گیرد را به حرفه ای و سازمانی برای ارائه خدمات اطلاعاتی به جامعه مرتبط کرد.
مقد مه
علم اطلاعات از دو مفهوم علم و اطلاعات
ویژگی علم از دیدگاه لوکوادیک : شناخت عینی: معتبر و واقعی
پدیده ها را مطالعه میکند. مبتنی بر واقعیت است. و روابط موجود در جهان
هارولد بورکو:
پرداختن به آن بخشی از دانش به تولید گردآوری سازماندهی ذخیره بازیابی اطلاعات
انتقال تبدیل و کاربرد اطلاعات
مالکیت و رفتار اطلاع یابی
نیروی حاکم بر جریان استفاده اطلاعات پردازش به منظور ذخیره بازیابی و اشاعه اطلاعات
بنیان علم اطلاعات
رابطه تنگانگی با تاریخ سه پدیده نوین : مکانیزه یا ماشینی کردن خودکار سازی پردازش اطلاعات و مدارک جستجوی الکترونیکی
خاستگاه رشته: ایالت متحده آمریکا
بعد از جنگ جهانی دوم، ایده نیاز به اطلاعات علمی و فنی به درک بهتر پدیده ها و تصمیم گیری مناسب
موضوع کتابداری: کتابخانه و محمل های اطلاعاتی است.
دکتر ابرامی معتقد است: کتاب رسانه گروهی ضبط شده و قابل انتقال و بازیابی مطالب محدود به زمان و مکان نیست.
مشخصه علم اطلاعات: مطالعه پدیده و انتقال اطلاعات
مشخصه اصلی: مطالعه آنچه در کتابخانه است.
کارکرد مشترک کتابخانه ها.
جامعه اطلاعاتی نیازمند علمی است که مالکیت اطلاعات،فرایند ساخت، مصرف و استفاده از آن مطالعه و بررسی می شود.
ریشه در چهار رشته کتابداری: موزه داری، سند داری و روزنامه نگاری
نقاط مشترک در محمل اطلاعاتی است نه خوده اطلاعات./ اقتصاد اطلاعات
موضوع علم اطلاعات : اطلاعات کاربر و کاربرد ها
مجموعه سازی، فراهم آوری مورد نیاز، سازماندهی اطلاعات، امکان بازیابی دسترسی سریع، اشاعه اطلاعات
ریشه شناسی
ارتقاء کتابخانه یک نیروی حیاتی .
اعتبار بخشی در چهارچوب روح زمان و نیاز حاضر
معنا بخشی
تضمین به دقت اطمینان در کار
امتیاز توانایی و وظایف کارکنان
تبیین حس وحدت تکوین فلسفه ای
دیدگاه باتر و کرایست در نیمه اول و دوم قرن بیستم میلادی
رانگاناتان در هندوستان قانون پنج اصل کتابداری در شناخت برجسته علم اطلاعات بود.
بنیان های فلسفه رشته
ارکان های تخصصی
رکن اول: مخاطب شناسی (شناخت جامعه و نیازسنجی رفتار اطلاعاتی)
نیاز اطلاعاتی نخست حلقه ارتباطی است و از موضوع پر طرفدار در علم اطلاعات است
در سال 1370 اوتن و دیسونز در نوشتاری خود علم اطلاع را یک ابر علم معرفی می کنند
حرفه کتابداری مستقیم با جامعه در ارتباط است
با نحوه رفتار اطلاعاتی، مصاحبه مرجع بیان شده است.
دوم : مجموعه سازی (گزینش مواد و گردآوری منابع اطلاعاتی)
کتابداران برای تامین نیاز جامعه بر مبانی نیاز سنجی منابع اطلاعاتی از میان هزاران منبع گزینش انسجام در مجموعه کتابخانه است.
پنج اصل اصول کتابداری از شیال رمیتا رانگاناتان :
کتاب ها برای استفاده (مجموعه سازی انتخاب،سفارش،تهیه)
هر خواننده باید بتواند کتابش را بیابد
هر کتاب باید خواننده ای داشته باشد
در وقت خواننده باید صرفه جویی کرد
کتابخانه ارگانیسمی رو به رشد است.
سوم: سازماندهی ( فهرست نویسی، رده بندی، چکیده نویسی، نمایه سازی)
سازماندهی از رویکرد های تخصصی به پاسخ به نیاز های انسان.
سازماندهی با اصول و قواعد روش و ابزارهای حرفه با منابع دانشی شیوه های دسترسی
فهرست نویسی: ثبت مشخصات کتابشناسی منابع اطلاعاتی بر اساس قواعد و استاندارد به منظور بازیابی فهرست نویسی نام دارد.
هدف فهرستنویسی: توصیف منبع اطلاعاتی .
فهرست نویسی توصیفی: ثبت اطلاعات توصیفی مرتبط با منابع اطلاعاتی
فهرست نویسی تحلیلی: تبیین محتوا و موضوعات مرتبط با منابع اطلاعاتی
تحلیل محتوای یک منبع
تعیین موضوع منابع اطلاعاتی و ویرایش های موجود در مجموعه
تعریف سازماندهی:برقراری نظم و ارتباط بین عناصر مختلف یک مجموعه برای دستیابی به هدف مشخص
رده بندی : چینش و نظم تنظیم منابع اطلاعاتی بر اساس موضوع و شکل و یا هر خصیصه دیگر به منظور بازیابی سریع نام دارد.
اهداف رده بندی:کمک به خواننده به …. ،کمک به کاربر یافتن همه منابع از یک نوع و در یک جا
نظامی برای سازماندهی کلیه مقولات جهانی .قرار دادن اشیا به افکاری که خصوصیات مشترک داشته باشن .
تنظیم منطقی کتاب ها و سایر منابع اطلاعاتی بر اساس موضوع
مهم ترین راهنمایی که توسط کتابداران بر اصل رده بندی کتابداری طرح شده.
www.bubl.ac.uk
www.dmoz.org راهنمای آزاد وب
www.lii.orgنمایه کتابداران
www.ipl.org کتابخانه عمومی اینترنت
راهنمایی نظم رده بندی ده دهی دیویی به منظور منابع اینترنتی خدمات اطلاعاتی برای جامعه دانشگاهی انگلستان
راهنمای آزاد جامع راهنما برای وب میباشد توسط افراد کشورهای مختلف داوری شده
راهنمای یاهو توسط افراد از کشورهای مختلف داوری می شود و از اصول رده بندی چهریرزه ای استفاده می کنند
نمایه کتابداران برای اینترنت بیشتر منابع انگلیسی و امریکایی را پوشش می دهد
رده بندی ملویل دیویی پیشگامان علم در آمریکا.در سال 1376 میلادی رده بندی ده دهی دیویی را منتشر کرد.
مهم ترین نظام های رده بندی : رده بندی دهدهی دیویی و رده بندی کتابخانه کنگره
چهارم: ارائه خدمات و دانش گستری. ( خدمات عمومی، خدمات تخصصی).
دانش گستری به خدمات مرجع و پاسخگویی .منابع دانشی منابع راهنما به عنوان پلی به دانش هستند
خدمات مرجع کارکردی و بیان مدیریتی تجاری و مشتری مدار است ارتباط تعاملی درک کتابدار مرجع از بیان جوینده درک منطبق با نیاز واقعی او نوعی مصادره به مطلوب است.
تاکید خدمات مرجع بر جوینده در پی یافتن سوال لازمه تعامل بین این دو می باشد
خدمات مرجع بر سه ضلع مراجعه جوینده پرسشگر و کتابدار مرجع و منابع هستند.
پنجم: جامعه کاربران( سواد اطلاعاتی)
با افزایش و انبوه اطلاعات تنوع در نظام های اطلاعاتی برای استفاده درست و موثر
مستلزم آموزش هستیم .تحت عنوان سواد اطلا عاتی
ششم : مدیریت (اداره کتابخانه ها)
نحوه درست اداره کتابخانه رهبری و تصمیم گیری اموری مانند سازماندهی منابع
دانشی داشتن معیاری برای گزینش و ارزیابی منابع خدماتی چون خدمات مرجع و
فهرست نویسی و … است.
رابطه تنگانگی با تاریخ سه پدیده نوین : مکانیزه یا ماشینی کردن خودکار سازی پردازش اطلاعات و مدارک جستجوی الکترونیکی
خاستگاه رشته: ایالت متحده آمریکا است. و جامعه اطلاعاتی نیازمند علمی است که مالکیت اطلاعات،فرایند ساخت، مصرف و استفاده از آن مطالعه و مورد بررسی قرار دهد.
ریشه در چهار رشته کتابداری: موزه داری، سند داری و روزنامه نگاری است.
نقاط مشترک همه ی آنها در محمل اطلاعاتی است نه خوده اطلاعات./ اقتصاد اطلاعات که اطلاعات کاربر و کاربرد های آن را در برمی گیرد.
مجموعه سازی، فراهم آوری مورد نیاز، سازماندهی اطلاعات، امکان بازیابی دسترسی سریع، اشاعه اطلاعات را فراهم آورد.
به طور کلی رسالت و نتیجه گیری کاری که انجام میگیرد این است که اطلاعات دسترس پذیر باشد و استفاده
پذیر نیز قرار بگیرد.
نتیجه گیری
مقدمه ای بر علم اطلاعات و دانش شناسی شعبانی،احمد.1335-
ارزش ها و جذابیتهای کتابداری و اطلاع رسانی فتاحی،رحمت الله.1330-
شناختی از دانش شناسی (علوم کتابداری و دانش شناسی) نوشته هوشنگ ابرامی به کوشش رحمت الله فتاحی.
مبانی روش های آموزش سواد اطلاعاتی میرحسینی،زهره،1335_
مدیریت کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی فرج پهلو،عبد الحسین،1330_
www.sanipirouz.blogfa.com
www.rayantabib.ir
سپاس از حسن توجه شما