پاورپوینت رفتار سازمانی و ماهیت آن

 مدیـریت رفـتار سـازمانی پیشرفته 1. مقدمه : رفتار سازمانی و ماهیت آن
1

Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
2

سرفصل مطالب
Content /outline
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
3

ماهیت ( اساس ) رفتار سازمانی :
پاسخ به سوالات متعددی در مورد چرایی و علت رفتارهای متفاوت کارکنان ، مدیران و کل سازمان و نیز دلایل کسب نتایج متفاوت ، ماهیت و اساس این علم می باشد .
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
تعریف رفتار سازمانی :
عبارت است از مطالعه منظم (سیستماتیک) عملیات ، اقدامات ، کارها و نگرشهای افرادی که سازمان را تشکیل می د هند.

مدیریت :
فراگرد به کارگیری موثر و کارآمد منابع انسانی و مادی بر مبنای یک نظام ارزشی پذیرفته شده است . که از طریق برنامه ریزی ، سازماندهی ، بسیج منابع و امکانات ، هدایت ، و کنترل عملیات برای دستیابی به اهداف تعیین شده صورت می گیرد.
سازمان :
یک ساختار رسمی از کارهای هماهنگ برنامه ریزی شده ، و مستلزم دو یا چند نفراست تا یک هدف مشترک یا معمولی را تامین نماید
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
5

یادگیری( Learning): هر نوع تغییر نسبتا دائمی که در نتیجه نوعی تجربه در رفتار رخ می دهد.
انگیزش(Motivation): تمایل به انجام در گرو توانایی فرد ، تابدان وسیله نوعی نیاز تامین گردد.
شخصیت(Personality): آمیزه ای از ویژگی های روانی که بدان طریق افراد را طبقه بندی می نماییم.
ادراک(Perception): فرآیندی که فرد احساس خود را تفسیر مینماید تا بتواند به محیط خود معنا بدهد.
موثر بودن رهبری(Leadership Effectiveness): توانایی در اعمال نفوذ بر گروه،در جهت هدف.
رضایت شغلی(Job satisfaction): نگرش کلی فرد درباره ی کارش .
تصمیم گیری فردی(Individual decisions): انتخاب یک راه از بین راه های متعدد در پیش رو .
ارزیابی عملکرد(Evaluation): ابزار تصمیمگیری جهت ارتقا ، جابجایی و خاتمه به کارکارکنان.(شاخص:نتایج،رفتار،ویژگی)
سنجش رفتار(Behavior Assessment ): اثرات ناشی از رفتار در عملکرد و سازمان بر اساس اهداف ارزیابی می کند.
انتخاب کارمند(Employee Selection): مقایسه شرایط متقاضیان شغلی با شرایط احراز مشاغل، به منظور انتخاب بهترین نامزد از میان نامزدها
طرح ریزی مشاغل(Work Design): شیوه درهم آمیختن کارها برای ایجاد مشاغل به منظور تاثیر بر عملکرد و رضایت شغلی.
فشار کار(Work Stress):وضعیت پویایی که در آن انسان با یک فرصت، محدودیت یا تقاضا روبرو است .که با آنچه بدان اشتیاق دارد و نتیجه ی آن برای مهم و در عین حال نا مطمئن است مرتبط می باشد .
فـرد
روانشناسی (Psychology)

مـــــطـالـــعـــــــــه رفـــتــــار ســـــازمــــــانــــــی

پیدایش علمی رفتار سازمانی
6

تئوری سازمان رسمی: منظور از رسمی بودن درجه یا میزان استاندارد بودن کارهای سازمان است .

سلسله مراتب اداری (بروکراسی):سازمان بر مبنای قدرت و اختیار و در قالب سلسله مراتب است .
تکنولوژی سازمانی: موجب تغییر و تحول سازمانها شده است .در این موضوع اثرات تکنولوژی در فرایند کار و مدیریت بررسی می شود.
تحول سازمانی: حرکت از وضع موجود به سمت وضع مطلوب (کرت لوین)
فرهنگ سازمانی: درک و ستنباط مشترکی است که اعضاء نسبت به یک سازمان دارند و همین ویژگی موجب تفکیک دو سازمان از یکدیگر می شود
پویایی گروه: فراگردهایی که طی آن منابع به نتایج تبدیل می شود و می تواند باز ، بسته و سازنده و مخرب باشد .
ارتباطات(Relationship): انتقال و درک مقصود بین افراد .
قدرت : توان بسیج منابع انسانی ، اطلاعاتی و مادی برای انجام کار است .
رفتار بین گروهی: در نتیجه استمرار روابط و تعامل افراد با یکدیگر در طول زمان مابین گروه ها نوعی همبستگی و پیوند مشترک ایجاد می شو د که سبب دستیابی به هدف مشترک و توافق گروه ها می شود.
گروه
جامعه شناسی (Sociology)
سیستم سازمانی
رمزگذاری
منبع
کانال
رمزگشایی
گیرنده پیام
پیام
پیام
پیام
پیام
بازخور
میزان رسمی بودن

اختیار فرد

تخریب
حرکت
تثبیت

مـــــطـالـــعـــــــــه رفـــتــــار ســـــازمــــــانــــــی

پیدایش علمی رفتار سازمانی
7

تغییر رفتاری
تغییر در حالت (رفتار)
ارتباطات: انتقال اطلاعات از فرستنده به دریافت کننده با درک مشابه.
فرآیندهای گروهی:
تصمیم گیری های گروهی
روانشنا سی اجتماعی
(Social psychology)
پیدایش علمی رفتار سازمانی

مـــــطـالـــعـــــــــه رفـــتــــار ســـــازمــــــانــــــی

تغییر در دانش
تغییر در نگرش
تغییر در رفتار فردی
تغییر در رفتار جمعی
دچواری ایجاد تغییر
زیاد
کم
کم
زیاد
زمان مورد نیاز برای تغییر
توجیه
تضادهاوچالشها
انسجام
اغفال/فریب
هوشیاری
پذیرش
افول
شکل گیری
درگیری
احساس غیر واقعی از سازگاری
تکامل
ازهم پاشیدن
فردی
گروهی
1. سرعت 2. مسئولیت 3. ثبات رویه و ارزشها
1. اطلاعات و دانش بیشتر 2. کیفیت تصمیمات 3. مورد تایید بودن راه حل ها
دو فکر > یک فکر
گروه
8

ارزشهای قیاسی: ارزشها بیانگر باورهای کلی است و رفتار آدمی را در همه شرایط تحت تاثیر قرار می دهند .
رفتارهای قیاسی: ”آمادگی ناخودآگاه“ برای نزاع یا گریختن فرد به هنگام رویارویی با هرگونه تقاضا می باشد.
تجزیه و تحلیل متقابل فرهنگ ها: جنبش جامعه گرا است که فرهنگ های مختلف دارد و پذیرش فرهنگ دیگران وجود دارد . (سنت ها و قید های فرهنگی متقابل)
پیدایش علمی رفتار سازمانی

مـــــطـالـــعـــــــــه رفـــتــــار ســـــازمــــــانــــــی

گروه
مردم شناسی (Anthropology)
فرهنگ سازمانی: (اجزا : 1. خلاقیت .2. توجه به جزئیات .3. توجه به نتیجه.4.توجه به افراد.5.تشکیل تیم.6.تحول.7.ثبات یا پایداری)
محیط سازمانی: شبکه ای پویا و پیچیده از افراد که رابطه متقابل دارند ، و بحث رقابت و بوم شناسی در کانون توجه آن است .
سیستم سازمانی
تعارض(Conflict) : عدم توافق، مخالفت، یا کشمکش میان دو یا چند نفر یا گروه در باره ی موضوعی خاص .
سیاست های درون سازمانی: اعمال آگاهانه برای نفوذ به منظور دستیابی یا حفاظت از منافع به هنگام وجود راه حل های متضاد.
قدرت:

علوم سیاسی
(Political science)
اختیار:
قدرت:
اختیار
قدرت
عبارت از ”حق“ یا ”اجبار“ سازگار کردن دیگران است
”توان ظهور یافته ” برای کسب سازگاری محسوب می شو د.
(پنج منشا: 1. پاداش،2 .تنبیه، 3.مشروع- قانونی- ،5.صلاحیت، 6.مهارت)
رابطه قدرت و اختیار
9
سیستم سازمانی

روانشناسی :
سنجش ، توجیه ، برشمردن علت و گاهی در صدد تغییر رفتار بر میآید . (روان شناسان رفتار فردی را مورد مطالعه قرار میدهند و می کوشند تا آن را درک کنند).
جامعه شناسی :
سیستم اجتماعی را که فرد در آن نقشهایی ایفا می نماید ، مورد توجه قرار می دهند .(یعنی افراد در رابطه با همکاران مورد مطالعه قرار می گیرند).
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
10

مردم شناسی :
مطالعه و تحقیق درباره علومی که می توان بدان وسیله درباره افراد انسانی و فعالیت های آنان مطالبی آموخت.
علوم سیاسی :
عبارت است از مطالعه ی رفتار فرد و گروه در یک محیط سیاسی.
روانشناسی اجتماعی :
در آن دو رشته علمی روانشناسی و جامعه شناسی در هم آمیخته می شوند . در این رشته علمی به اعمال نفوذ افراد بر یکدیگر توجه می شود .
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
11

کنترل
Control
توجیه
Explanation
اهداف رفتارسازمانی
Goals of Organizational Behavior
پیش بینی
Prediction
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
12

13
فرآیندی است که مدیران از طریق تطابق عملیات انجام شده را با فعالیت های برنامه ریزی شده می سنجند .
از این رو در برنامه ریزی فعالیت های یک سازمان برای نیل به اهداف اساسی فرآیند کنترل به کار می رود و میزان پیشرفت در جهت اهداف و توان مدیریت در تشخیص طرح و اصلاح برنامه را قبل از آن که در شود نشان می دهد .
کنترل :

توجیه :
هنگامی که در صدد بر می آییم به این پرسش پاسخ دهیم که چرا افراد یا گروهی ، کاری را انجام دادند ، در واقع به دنبال بیان یا توجیه هدف هستیم.
پیش بینی:
هدف از پیش بینی توجه به رویدادهای اینده است. مدیریت در صدد برمی آید تا مشخص کند که نتیجه یک اقدام خاص چه خواهد بود.
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
14

جامعه شناسی سازمانی
Organizational Sociology
(OS)
مدیریت استراتژیک
Strategic Management
(SM)
نوع تجزیه و تحلیل (Type of Analysis)
نظری
Theoretical
کاربردی (عملی)
Applied (Practical)
بهبود و بازسازی سازمان
(توسعه سازمان)
Organization Development
(OD)
رفتار سازمانی
Organizational Behavior
(OB)
مدیریت منابع انسانی
Human Resource Management
(HRM)
تئوری سازمان
Organization Theory
(OT)
کلان
macro
میانه
meso
خرد
micro
سطح تجزیه و تحلیل (Type of Analysis)
SRPs
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
سازمان به عنوان یک پدیده اجتماعی
Organization as a Social Phenomenon
15

کاربرد های مدیریت رفتار سازمانی
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
16

بهبود کیفیت و بازدهی (مدیریت کیفیت جامع):
1. توجه زیاد به مشتری
2. توجه به بهبود مستمر
3. بهبود کیفیت همه ی کارهایی که سازمان انجام می دهد .
4. سنجش یا اندازه گیری های دقیق
5. تفویض اختیار
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
17

گوناگونی نیروی کار :
سازمان ها مجبورند افرادی را استخدام کنند که از نظر جنس ، نژاد و قومیت تفاوت های زیادی با یکدیگر داشته باشند . بنابراین ایشان از نظر هنجار ها متفاوت هستند.
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
بهبود مهارت افراد :
به مهارت هایی که افراد می توانند در سازمان و به هنگام کار مورد استفاده قرار دهند توجه دقیق می کنیم و در صدد بهبود و افزایش مهارت انها اقدام می نماییم.
18

Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
واکنش در برابر جهانی شدن :
مدیران به نوبه ی خود باید بتوانند با افراد متعلق به فرهنگ های مختلف کار کنند.
1. ممکن است مدیر پست هایی را در خارج بپذیرد که در آنجا با نیروی کاری سروکار خواهد داشت که از نظر نیاز ، نگرش و تشویق و ترغیب با افراد بومی متفاوت است
2. در داخل کشور هم مدیر با نیروی کاری روبرو می شود که در فرهنگ های گوناگون پرورش یافته اند.
19

Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
تفویض اختیار:
کنترل کامل امور به دست کارکنان.
وجودگروه های متخصص و خودگردان که می توانند بدون وجود رییس و سرپرست کارهای خود را اداره کنند.
نوآوری و ایجاد تغییر :
سازمان های موفق کنونی باید در پی نواوری باشند و برای این که از بین نروند همواره افراد را تشویق به نواوری نمایند و پدیده ی تغییر را با آغوشی باز بپذیرند.
20

Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
تغییرات سرسام آور:
در گذشته مدیریت شاهد ثبات و پایداری نسبتاً طولانی بود و سازمان به ندرت شاهد دوره های کوتاه و تغییرات سریع بود . امروزه مدیریت می تواند دوره های بلند مدت تغییر را بدین گونه بیان کند که مجموعه ای از دوره های کوتاه مدت با ثبات تشکیل می شود و همواره دستخوش تغییرات زودگذر است.
21

Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
کم شدن وفاداری کارکنان :
پدیده ی رقابت جهانی باعث شده تا شرکت ها امنیت شغلی ، سابقه خدمت و پاداش های مناسبی را که به کارکنان قدیمی خود می دادند ، کاهش دهند . این تغییرات باعث شده است که وفاداری اعضا و کارکنان به سازمان ها کاهش یابد.
نیروی کار دوگانه :
در آن کارکنان باید کارهایی با مهارت پایین انجام دهند و حقوق نسبتا پایینی بگیرند ، یا کارهای با مهارت بالا انجام دهند و حقوق متوسط دریافت کنند
22

Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
بهبود رفتار از نظر اخلاقی :
مدیران باید ، از نظر اخلاقی جو یا محیطی سالم برای کارکنان به وجود آورند ، تا آنها بتوانند برمیزان تولید ، بازدهی و بهره وری خود بیفزایند که از نظر داشتن رفتار خوب و بد دچار مشکل یا معما نشوند.
23

مبانی رفتار سازمانی
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
24

Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
25
سه سطح تجزیه و تحلیل در رفتار سازمانی

شخصیت
ابعاد سازمانی
صعود به سطح عملکردی / طبقه بندی
محل جغرافیایی
سن
محل کار
ارشدیت
بخش
گروه
واحد
محتوا
کار / رشته
اتحادیه
حقوقی
وضعیت
مدیریت
وضعیت
تاهل
وضعیت
پدر و مادر
ظاهری
سوابق تحصیلی
سابقه کار
نژاد
درآمد
عادات
شخصی
دین و مذهب
اوقات
فراغت
قومیت
توانایی جسمی
جنسیت
ابعاد بیرونی
ابعاد درونی
چهار لایه تنوع
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
26

Personality
Internal Dimensions*
External Dimensions*
Organizational Dimensions
Functional Level/ Classification
Geographic Location
Age
Work Location
Seniority
Division/ Dept./ Unit/ Group
Work Content/ Field
Union Affiliation
Mgmt. Status
Marital Status
Parental Status
Appearance
Educational Background
Work Experience
Race
Income
Personal Habits
Religion
Recreational Habits
Ethnicity
Physical Ability
Sexual Orientation
The Four Layers of Diversity
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
27

Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
فعالیت های موفق و موثر رفتار سازمانی
28

Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
29

متغیر وابسته در رفتار سازمانی
متغیر وابسته:
متغیری که تاثیر پذیر از متغیر مستقل میباشد و به واسطه تغییر در متغیر مستقل ، آن نیز تغییر می یابد .
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
30

متغیرهای وابسته در رفتار سازمانی
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
31

متغیر مستقل در رفتار سازمانی
متغیرهای مستقل
(Independent Variables)
متغیرهای سطح فردی
Individual-Level Variables
متغیرهای سطح جمعی
Collective – Level Variables
متغیر مستقل :
علت اصلی برخی از تغییرات در متغیر وابسته می باشد.
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
32

33
چـــالــش هـــای
رفتار سازمانی
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010

روند (گرایش) اول : جهانی شدن (Globalization)
شرکت های جهانی :
گسترش فعالیت ها به دیگر نقاط جهان .
شرکت فعال در بازارهای دیگر .
رقابت با شرکت های کشورهای دیگر.
مفاهیم جهانی شدن :
ساختار های نوین سازمانی
اشکال مختلف ارتباطات
رقابت بیشتر ، تغییر ، مالکیت ، کوچک سازی ، فشار کار
میزان حساست تفاوت های فرهنگی .
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
34

روند (گرایش) دوم : تغییر نیروی کار (Changing Workforce)
ارتباط با کارکنان (Mployment Relationship) :
انجام کارهای بسیاری که مربوط به وظایف کارکنان نمی باشد .

کار مشروط (Contingent work) :
هیچ قرارداد صریح و ضمنی برای اشتغال بلند مدت وجود ندارد.
دورکاری (Telecommuting ) :
کار از خانه ، معمولا با اتصال کامپیوتر به دفتر صورت می گیرد.
تیم های مجازی (Virtual teams ) :
کار در فضاهای مجازی ، عمدتا از طریق فناوری های اکترونیکی و ارتباطی.
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
35

روند (گرایش) سوم : توانمند سازی (Empowerment)
میزان کنترل مدیران
میزان قبول مسئولیت کارکنان
میزان تفویض اختیار و قدرت توسط مدیران
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
36

روند (گرایش) چهارم : فناوری اطلاعات (Information Technology)
بر چگونگی تعامل کارکنان تاثیر می گذارد :
دور کاری (Telecommuting )
تیم های مجازی (Virtual teams )
بر چگونگی پیکر بندی سازمان ها تاثیر می گذارد :
ساختار شبکه (Network structures)
اتحاد چندین سازمان(alliance of several organizations )
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
37

روند(گرایش) پنجم : ارزش ها و اخلاق (Values and Ethics)
ارزش ها (Values) :
پایدار ، اعتقادات طولانی مدت در مورد آنچه مهم است .
شخصی ، فرهنگی ، سازمانی ، حرفه ای
اهمیت ارزشها (Importance of values) :
جهانی شدن ؛ آگاهی بیشتر از ارزشهای مختلف.
جایگزینی ارزش ها بر نظارت ، کنترل ، دستور.
تاکید بیشتر بر رفتار اخلاقی کسب و کار .
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
38

روند(گرایش) پنجم : ارزش ها و اخلاق (Values and Ethics)
اصول اخلاق (Ethics) :
رعایت اصول اخلاقی ، تعیین هنجارها و مشخص نمودن اقدامات مثبت و منفی با نتایج خوب یا بد .
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
39

نقشهای متقابل شخصی
نقشهای
اطلاعاتی
نقشهای
تصمیم گیری
مذاکره کننده
تخصیص دهنده
منابع
آشوب زدایی
سوداگری
سخنگو
(انتقال اطلاعات به خارج از سازمان)
نشر دهنده
(ارائه اطلاعات به کارکنان)
گیرنده
(اخذ اطلاعات مربوط به عملیات)
رئیس تشریفات
(انجام وظایف اجتماعی و تشریفات)
رهبر
رابط
(بویژه در مواجهه با افراد خارج از سازمان)
نقش های ده گانه مدیریت مینتزبرگ
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
40

مــنابــع
Refrence
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
مبانی رفتار سازمانی / استیفن پی . رابینز ؛ مترجمان علی پارسائیان ، محمد اعرابی . _ تهران : دفتر پژوهش های فرهنگی ، 1376 .
مدیریت رفتار سازمانی / علی رضاییان . تهران : موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران ، 1372.
مدیریت تعارض و مذاکره (مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته) / علی رضاییان ._ تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، 1382
مدیریت رفتار های سیاسی در سازمان (مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته) / علی رضاییان ._ تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، 1383
مدیریت فشسار روانی (مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته) / علی رضاییان ._ تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، 1383
انتظار عدالت و عدالت در سازمان (مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته) / علی رضاییان ._ تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، 1384
تیم سازی در قرن بیست و یکم (مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته) / علی رضاییان ._ تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، 1386
41

مــنابــع
Refrence
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
مدیریت رفتار سازمانی / پاول هرسی _ کنت ایچ بلانچارد . تهران : انتشارات واحد فوق برنامه بخش فرهنگی دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی ، 1368.
سازمان و مدیریت (سیستم و رفتار سازمانی) / علی محمد اقتداری . تهران : چاپ علامه طباطبایی . 1365.
مبانی سازمان و مدیریت / علی رضاییان. تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، مرکز تحقیق و توسعه ی علوم انسانی ، 1380
مجموعه کامل در یک نگاه های مدیریتی / احمد ورزشکار .تهران : مرکز مطالات مدیریت . 1388
تئوری نیازها و انگیزش در نظریه سه شاخکی / احمد ورزشکار . 1382.
جزوه رفتار سازمانی پیشرفته / احمد ورزشکار . 1373.
جزوه درسی مدریت رفتار سازمانی / آرین قلی پور . 1389
42

مــنابــع
Refrence
Advanced Organizational Behavior Management
Dr.Varzeshkar Ahmad.2010
وب سایت مدیریتی ایران / www.managerial.ir.
وب سایت مدیریار / www.modiryar.ir
وب سایت مرجع الکترونیکی مدیریت / www.emodiran.com
مدیریت رفتار سازمانی / زهرا برومند .
فرهنگ جامع مدیریت / شمس السادات زاهدی ، مهدی الوانی و ابوالحسن فقیهی _ تهران : دانشگاه علامه طباطبایی ، 1376.
مدیریت منابع انسانی (اداره امور کارکنان در سازمانهای دولتی ، صنعتی و بازرگانی)/تالیف : حسین ابطحی . _کرج:موسسه تحقیقات و آموزش مدیریت ، 1386.
43