پاورپوینت بررسی معماری مسجد جامع همدان

بررسی معماری مسجد جامع همدان

تاریخچه
مسجد جامع همدان به فاصله کمی از میدان مرکزی شهر به قسمت غربی خیابان اکباتان ودر محدوده راسته بازار های شهر قراردارد این مسجد از بناهای دوره قاجاریه است وتاریخ شروع ساخت آن در قطار بندی جلوی ایوان بزرگ سال 1253 است مسجد دارای چند در ورودی می باشد که عبارتنداز : ورودی نوساز خیابان اکباتان ، ورودی قدیمی بادالان هشتی مقرنس کاری شده ودر ضلع غربی صحن بنای مسجد دارای پلان مربع مستطیل شکل وچهار ایوانی مرتفع با رسمی بندی جلوی آن از آجر وکاشی معلقی ساده است که با کاشی لبه فیروزه رنگ نام الله به همراه نام پنچ تن نوشته شده است.شبستان اصلی  مسجد دارای 55ستون 5در 11 ردیف می باشد.

از بررسی آثار و نوشته های اسلامی برجای مانده، این گونه استنباط میگردد که ساختمان مسجد، متعلق به قرون اولیه اسلامی است، و ساختار امروز مسجد جامع با آن چه در آغاز بوده، متفاوت است. «شیخ حسین عندلیب زاده به ساخت مسجد جامع را به «ابودجانه»، یکی از یاران «نعیم ابن مقرن» فاتح همدان در سال (۴۵ ه. ق .) منتصب می داند (عندلیب زاده، لوح دست نویس).
اما اولین اشاره مستند و تاریخی به ساختار مسجد جامع مربوط به مقدسی (۳۷۵ ه. ق .) است؛ ” وی اشاره به جامع در بازاری پر از ساختمان دارد، که بازار در سه رده نهاده شده است (مقدسی، ۱۳۶۱، ج ۲: ۵۸۵).
دومین اشاره، کشته شدن «دادرس بو سعد محمد در سال ۵۱۸ ه. ق. در جامع همدان است، که توسط عبدالله بن یاقوت حموی (۶۲۳ ه.ق.) بیان شده است.

معرفی مسجد جامع همدان
مسجد جامع همدان یکی از زیباترین و کهن ترین مساجد همدان است. بنای فعلی مسجد جامع متعلق به سال ۱۲۵۳هجری قمری است. در زمان های گذشته به مسجد جامع، مسجد اعظم و مسجد عتیق نیز می گفتند.

نام : مسجد جامع همدان
مکان : همدان
قدمت: قرون اولیه اسلامی
کاربری : مذهبی
سبک : رازی 

سبک بنا
مسجد جامع همدان، به شیوه ساخت وسازهای اماکن مذهبی دوره قاجاریه از آجر ساخته شده و به علت همنوایی انسان با خاک، فضایی آرام بخش، لطیف، روحانی و عرفانی را داراست.
مسجد جامع که از قدیمی ترین مساجد همدان است و به استناد متون ساخت آن به دوران نخستین اسلام بازمی گردد، در میدان مرکزی شهر و یکی از 6 خیابان اصلی منشعب شده از آن(خیابان اکباتان) از دوران قاجاریه به یادگار مانده و بر قطاربندی جلوی ایوان بزرگ مسجد، تاریخ ثبت به سال 1253 ه.ق حک شده است.

موقعیت
مسجد جامع شهر همدان در نزدیکی میدان مرکزی شهر و در قسمت غربی خیابان اکباتان، در محدوده راسته بازارهای شهر قرار دارد، این مسجد از بناهای دوره قاجاریه است و تاریخ شروع ساخت آن در قطار بندی جلو ایوان بزرگ، سال 1253 ثبت شده است.

ریزفضاها
مسجد جامع از قدیمی ترین و معتبرترین مساجد است که با توجه به مشخصات، معماری و کتیبه های موجود متعلق به سال 1253 هجری قمری و بعد از آن است.
دارای صحنی مستطیل شکل در میان، سه ایوان در جهت های جنوبی، شرقی و شمالی، چندین شبستان، گنبد، گنبدخانه و شش مناره و چند حجره است.

بررسی شبستان –تزیینات ایوان

شبستانی که سمت غرب گنبدخانه واقع شده دارای 32 ستون (چهار ردیف هشت تایی) سنگ و ستون های آجری دیگری است که تناسب و هماهنگی میان ستون های سنگ و طاق درخور توجه است، به طوری که فضای وسیع و روشنی را به وجود آورده اند.
 

سمت های جنوبی این مسجد شامل ایوانی مرتفع می باشد که رسمی بندی جلو آن از آجر و کاشی معرق ساده ساخته و بر روی آن با کاشی فیروزه رنگ نام الله و نام پنج تن نوشته شده است.

معماری مسجد جامع
معماری ایرانی یکی از بی نظیر ترین معماری های دنیاست. در هر شهری، بنای مسجد جامع از زیبایی فوق العاده و معماری خاصی برخوردار است و با بقیه مساجد شهر تفاوت بسیاری دارد. این مسجد دارای هنرهای بی نظیر معماری در قسمت کاشی کاری، ایوان ها، مناره ها، و فضای بیرونی مسجد می باشید.

رسم بندی جلوی مسجد جامع بسیار جذاب است و از کاشی و آجر ساخته شده است و بر کاشی های فیروزه ای که همچون رنگ آسمان می درخشند، نام پنج تن و خداوند نوشته شده است.
تزیینات

ورودی ها
این مسجد سه در ورودی دارد که عبارتند از: ورودی نوساز سمت خیابان اکباتان، ورودی قدیمی با دالان طاقدار در ضلع شرقی صحن، ورودی قدیمی با دالان هشتی مقرنس کاری شده در ضلع غربی صحن، که هر سه از زیبایی چشمگیری برخوردارند.

بنای مسجد جامع همدان دارای طرحی مستطیل شکل و چهار ایوانی ناقص است. 

ویژگی بنا
در حال حاضر مسجد دارای سه ایوان، دو شبستان و گنبدی آجری و صحن وسیع و دلبازی است که حوض بزرگی را در خود جای داده است.
ایوان اصلی در ضلع جنوبی واقع شده و دو ضلع شرقی و شمالی نیز مناره هایی قرار دارد طاق نماهای کم عمقی نیز در ضلع جنوبی صحن وجود دارد

شبستان اصلی مسجد دارای 55 ستون 11 در 5 ردیف است گنبد آجری مسجد که بر روی این شبستان قرار دارد.

بارزترین ویژگی بنا
مالمیر، خاطرنشان کرد: زیباترین تزیینات معماری را می توان در نحوه آرایش آجرهای بکار رفته در مناره مشاهده کرد که به صورت رج چینی در قسمت پایین مناره و تزیینات آجری برجسته در قسمت میانی و فوقانی زیبایی آن را دوچندان کرده است.

گنبد
گنبد آجری بزرگ مسجد که برروی این شبستان زده شده است ودر قسمت زیر حاشیه دارای کتیبه هایی از خشت کاشی زرد است که سوره جمعه وآیه (( انما یعمر مساجد الله وآیه من المتهدین وآیه الکرسی)) به خط ثلث برآن نوشته شده است.

این بنا در تاریخ ۲۶/۳/۱۳۷۵ به شماره ۱۷۳۳ به ثبت فهرست اثار تاریخی رسیده است .

بررسی ضلع های جنوبی و شرقی
در قسمت جنوبی شامل ایوانی مرتفع و گنبدی بزرگ و دوپوششی است. رسم بندی جلو آن از آجر و کاشی معرق ساده، ساخته شده و بر روی آن ذکر جلاله الله و نام 5 تن با کاشی فیروزه ای رنگ حک شده است.

ضلع شرقی در مقیاسی کوچک تر از بخش قدیمی باقی مانده و شبستان اصلی مسجد دارای 55 ستون(11 ستون در 5 ردیف) ساخته شده است.

ضلع غربی مسجد شامل هشتی مقرنس کاری شده و یک شبستان کوچک و کم ارتفاع زمستانی است و گنبدخانه با 32 ستون(4 ردیف 8 تایی) در آن جای گرفته و با سنگ و ستون های آجری ساخته شده و فضایی وسیع و روشن را شکل داده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، با بیان اینکه گنبد مسجد جامع همدان نسبتا بزرگ و دو پوششه است.  

گنبد آجری بزرگ مسجد که برروی این شبستان زده شده است ودر قسمت زیر حاشیه دارای کتیبه هایی از خشت کاشی زرد است

ضلع غربی شامل هشتی مقرنس کاری شده و شبستان کوچک و کم ارتفاع زمستانی است و ضلع شرقی مسجد در مقیاس کوچکتر ازبخش قدیمی باقی مانده است.

http://shabestan.ir/detail/News/823142
https://www.alaedin.travel/attractions/iran/hamadan/jame-mosque/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9-%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86
https://hamyargasht.com/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9-%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86/
https://www.isna.ir/amp/hamedan-45977/
https://www.alef.ir/news/3980530115.html
http://irantouring.com/SC.php?type=component_sections&id=95&sid=864&state=29
https://www.nabro.ir/the-grand-mosque-of-hamadan/
http://ensani.ir/file/download/article/1551267437-10184-5-8.pdf
https://razheh.com/buildings/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9-%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86/
https://www.davingasht.com/jameed-mosque-of-hamadan/