بررسی مطالعات زیست محیطی راه آهن
پاییز 96
1
فهرست موضوعات:
مطالعات زیست محیطی و اهمیت آن…………………………………………………………………………………………………………..اسلاید 3
فواید ارزیابی اثرات زیست محیطی……………………………………………………………………………………………………………..اسلاید 4
روش های ارزیابی اثرات زیست محیطی………………………………………………………………………………………………………اسلاید 5
انواع اثرات زیست محیطی……………………………………………………………………………………………………………………………اسلاید 6
ویژگی طرح های حمل و نقل ریلی در مرحله احداث………………………………………………………………………………..اسلاید 7
ویژگی طرح های حمل و نقل ریلی در مرحله بهره برداری……………………………………………………………………….اسلاید 8-10
فعالیت هایی که در صنعت حمل و نقل ریلی باعث پیامد های زیست محیطی میشوند…………………………اسلاید 12
نحوه ارزیابی گزینه های مطرح و انتخاب گزینه برتر…………………………………………………………………………………اسلاید 13
روش های کاهش اثرات سوء زیست محیطی در فاز احداث…………………………………………………………………….. اسلاید 14
روش های کاهش اثرات سوء زیست محیطی در فاز بهره برداری……………………………………………………………. اسلاید 15
جداول مربوط به پیامد های منفی طرح های حمل و نقل ریلی و اقدامات اصلاحی آن…………………………اسلاید16-19
بررسی پروژه مطالعاتی زیست محیطی راه آهن رشت-انزلی با استفاده از GIS……………………………………..اسلاید 20-26
منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..اسلاید 27
2
مطالعات زیست محیطی و اهمیت آن
ارزیابی اثرات زیست محیطی
3
ارزیابی سینماتیک از شاخص های زیست محیطی
مفهوم گزارش اثرات زیست محیطی
فرآیند رسمی بمنظور پیش بینی اثرات سوء و نحوه ی پیشگیری، کاهش یا کنترل آن
اهداف ارزیابی اثرات زیست محیطی
به حداکثر رساندن اثرات مفید زیست محیطی و حذف اثرات مخرب ویا اصلاح آن
4
روش های ارزیابی اثرات زیست محیطی
روش کارشناسی یا تخصصی ویژه ad hoc
روش کارگاه
روش مدیریت تطابقی
روش همپوشانی
سیستم های فلودیاگرام
چک لیست ساده
چک لیست تشریحی
چک لیست پرسشی
چک لیست سنجشی
چک لیست سنجشی – هم ترازی
ماتریس ها
شبکه
5
انواع اثرات زیست محیطی
6
ویژگی طرح های حمل و نقل ریلی در مرحله احداث
از دیدگاه ایجاد اثرات زیست محیطی ویژگی های اصلی در مرحله ساخت درپروژه های ریلی که باید مورد بررسی قرار گرفته و مشخص گردند، با توجه به اثرات احتمالی که بر محیط زیست خواهند داشت عبارتند از:
طول مسافت احداث خط راه آهن
تناژ ریل جدید که باید کار گذاشته شود
نوع عملیات ساخت (در سطح زمین، در ارتفاع، زیرزمینی)
نوع زمین ها و اراض که مسیر خط آهن از آنها عبور می کند (تالاب،جنگلی،سیلاب،دشت و…)
تعداد ماشین آلات سنگین و ماشین آلات ساختمانی، ظرفیت آنها و مسافت حرکت و میزان جابجایی
سوخت مصرفی بوسیله ماشین آلات سنگین ،ماشین آلات ساختمانی و سایر ماشین آلات و وسایل نقلیه مورد استفاده
میزان راندمان سوخت در ماشین آلات ساختمانی و ماشین آلات باربری و سایر وسایل نقلیه
تناوب زمانی و مدت زمان بکارگیری ماشین آلات
طول دوره فرآیند و عملیات فاز احداث
7
ویژگی طرح های حمل و نقل ریلی در مرحله بهره برداری در ایجاد اثرات زیست محیطی
مقدار مسافت طی شده بوسیله هر نوع از موتورهای متحرک
راندمان مصرف سوخت
میزان مصرف سوخت،بر حسب نوع موتورها
نرخ انتشار آلاینده
شرایط توپوگرافی موثر بر پخش و پراکندگی آلاینده ها
شرایط اقلیمی موثر بر پراکنش و پخش آلاینده ها (دما،باد،باران،…)
تراکم جمعیت در مواجه با آلودگی
نوع و میزان سوخت مصرفی
8
9
ویژگی طرح های حمل و نقل ریلی در مرحله بهره برداری در ایجاد اثرات زیست محیطی
سطح فعالیت ریل و خط آهن (میزان و تناوب حرکت قطار به ازای نوع ریل)
سرعت حرکت قطار
جمعیت ساکن نزدیک خط آهن
فاصله بین جمعیت ساکن اطراف با خط آهن
سطح صدای زمینه ای در منطقه
بازدارنده های صوتی طبیعی (توپوگرافی،پوشش گیاهی)
مقدار مواد شیمیایی و خطرناک و مسافت که این مواد حمل میشوند
نرخ احتمال حوادث و پخش مواد شیمیایی
10
ویژگی طرح های حمل و نقل ریلی در مرحله بهره برداری در ایجاد اثرات زیست محیطی
نوع و مقدار مواد پخش شده
تعداد ترمینال ها و ایستگاه ها
نوع و سطح عملیات در هر ایستگاه و ترمینال
سیستم های تصفیه آب و تصفیه پساب در ترمینال ها و ایستگاه ها
تعداد جمعیت مراجعه کننده به هر ایستگاه و میانگین زمان انتظار
مقدار قطعات فلزی و میزان روش های مصرفی در طول عملیات بهره برداری
نخ بازیابی و استفاده مجدد
روش های مختلف شناسایی منابع
آمار برداری و نمونه برداری
تفسیر عکس های هوایی،ماهواره ای و نقشه های توپوگرافی
تفسیر اتوماتیک عکس های هوایی، ماهواره ای با استفاده از کاربردهای کامپیوتری
سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)
11
فعالیت هایی که در صنعت حمل و نقل ریلی باعث پیامد های زیست محیطی می شوند :
احداث و ساخت و ساز زیرساخت ها
ساخت قطعات ،ماشین آلات و اجزا صنعت ریلی
عملیات جابجایی
عملیات پشتیبانی ،نگهداری و سایر عملیات جانبی
دفع
12
نحوه ارزیابی گزینه های مطرح و انتخاب گزینه برتر
13
گزینه های پایه نظیر
*آیا راه آهن باید ساخته شود؟
*آیا قسمتی از مسیر حمل و نقل باید به نحو دیگری انجام شود؟
گزینه های محل پروژه
*راه آهن جدید باید در کدام مسیر ساخته شود؟
گزینه های توسعه نظیر
*مسیر راه دسترسی به ایستگاه ها باید در کجا انتخاب شود؟
*آیا توسعه راه آهن موجود بهتر از ایجاد یک خط آهن جدید نیست؟
*ساخت راه آهن جدید با کدام تکنولوژی مناسب تر خواهد بود؟
گزینه های غیر فیزیکی
*آیا باید تغییراتی در برنامه های حمل و نقل توسط راه آهن انجام گیرد تا سر و صدای کمتری ایجاد گردد؟
روش های کاهش اثرات سوء زیست محیطی در فاز احداث
کاهش اثرات سوء بر محیط خاک (کاهش و حداقل سازی سطوح پاکتراشی و قطع گیاهان)
کاهش اثرات سوء بر محیط آب (اجرای عملیات فاز احداث حتی الامکان در رژیم کم آبی)
کاهش اثرات سوء بر محیط هوا، صوت و ارتعاش (بکارگیری ماشین آلات با صدای کمتر)
کاهش اثرات ناشی از سوانح و خطرات(اجرای قواعد و ظوابط ایمنی کار برای پرسنل، ضوابط ایمنی حمل و نقل مواد خطرناک، اطفا< حریق و …)
کاهش اثرات سوء بر جمعیت و فعالیت اقتصادی (بکارگیری نیروها و پرسنل بومی در صورت امکان)
14
روش های کاهش اثرات سوء زیست محیطی در فاز بهره برداری
محیط خاک (تقویت شیب ها و گودال های حفر شده برای جلوگیری از ریزش و فرسایش)
محیط هوا (استفاده از انرژی های پاک تر نظیر برق و گاز)
محیط آب (ایجاد تالاب های مصنوعی، ایجاد ترانشه های نفوذی)
محیط صدا (تعبیه عایق های صوتی و شیشه های دوجداره ابنیه نزدیک خط آهن)
15
مهمترین اثرات سوء طرح های حمل و نقل ریلی بر پوشش گیاهی و راهکار های کاهش آن (جدول شماره 1)
16
17
مهمترین اثرات سوء طرح های حمل و نقل ریلی بر حیات وحش جانوری و راهکار های کاهش آن (جدول شماره 2)
18
مهمترین اثرات سوء طرح های حمل و نقل ریلی بر ویژگی های زیست گاهی و مناطق حساس زیست محیطی و راهکار های کاهش آن (جدول شماره 3)
19
مهمترین اثرات سوء طرح های حمل و نقل ریلی بر چشم اندازها و راهکار های کاهش آن (جدول شماره 4)
مسیریابی راه آهن رشت-انزلی با استفاده از GIS
منطقه مورد مطالعه : بخشی از استان گیلان
مواد مورد مطالعه :
پوشش اراضی
شیب
رودخانه ها
راه ها
میراث فرهنگی
زمین شناسی
خاک منطقه
20
21
شکل شماره (1) :تصویر ماهواره ای منطقه رشت – انزلی
در تهیه نقشه کاربری و پوشش اراضی منطقه مورد مطالعه از داده های ماهواره ای استفاده شده است. این داده ها مربوط به ماهواره لندست هفت، سنجنده ETM+1 که در 13 می سال 2000 میلادی برداشت شده است.
22
شکل شماره (2) : نقشه پوشش اراضی منطقه رشت -انزلی
تحلیل تلفیقی تصاویر –با بهره گیری از کلید های تفسیر که از طریق کار میدانی تهیه شده بودند، مورد تفسیر چشمی قرار گرفتند. با توجه به هدف تحقیق و نوع پوشش های موجود در منطقه،هفت طبقه شامل نواحی انسان ساخت،باغها، مزارع، جنگل،تالاب،آب بند،استخر، مورد شناسایی قرار گرفت.
شیب ، رودخانه ، راه ها
شیب: حد مجاز شیب های طولی در راه آهن بسیار کمتر از راه است و در مناطق با شیب زیاد نیاز به انجام عملیات خاکبرداری و خاکریزی و احداث تونل به منظور کاهش شیب است. لذا تا حد امکان برای عبور از این مسیرها اجتناب میکنیم. (نقشه شیب منطقه با استفاده از نقشه های توپوگرافی 1:25000)
رودخانه ها: جهت کاستن از هزینه ها،باید میزان تقاطع با رودخانه ها را کاهش داد. (تهیه نقشه رودخانه های منطقه با استفاده از نقشه های توپوگرافی رقومی 1:25000)
راه ها: کم کردن تقاطع ها با جاده ها و راه های موجود علاوه بر کاهش هزینه،سبب افزایش امنیت عبور و مرور می شود. (تهیه نقشه راه های منطقه با استفاده از نقشه های رقومی 1:25000)
23
میراث فرهنگی، زمین شناسی ، خاک
24
میراث فرهنگی: براساس گزارش های سازمان ایرانگردی و میراث فرهنگی کشور و نقشه های موجود،این نقاط در منطقه مورد مطالعه شناسایی شدند و سپس برای استفاده در GIS به شکل رقومی ذخیره شدند.
زمین شناسی: اهمیت ویژه بستر راه آهن جهت تامین نیاز هایی مانند عبور ایمن قطارهای باری و مسافری در سرعت های طرح ،تحمل بارهای محوری سنگین توسط قطارهای باری ، به حداقل رساندن هزینه تعمیرات و نگهداری آتی خط آهن
خاک: اهمیت طبقه بندی خاک برای بستر راه آهن، خصوصا محل هایی که سطح آب زیرزمینی در آن بالاست و باعث هزینه های تعمیرات شده و نگهداری آتی خط را به حداقل می رساند و مشکل ایجاد میکند.
مقایسه مسیرها و انتخاب مسیر بهینه
25
پس از طراحی مسیر به شیوه خودکار در GIS هر مسیر بایداز نظر میزان رعایت مشخصه های محیط زیستی نسبت به سایر مسیرها ارزیابی شود تا مسیری که آسیب کمتری به محیط زیست وارد میکند را به عنوان مسیر بهینه انتخاب کنیم.
نتایج مطالعات زیست محیطی راه آهن رشت – انزلی
26
با توجه به تنوع مشخصات تاثیرگذار در مسیریابی، GIS شرایط مناسبی را برای تجزیه و تحلیل داده ها فراهم می کند در حالی که انجام این کار با روش های دستی بسیار مشکل و زمان بر خواهد بود. نتایج مهم حاصل از این تحقیق شامل:
میسر نبودن عبور از تالاب انزلی، با توجه به اهمیت بالای اکولوژی و محدودیت های قانونی
مسیرهایی که مبدا آنها از سراوان در نظر گرفته شده، علاوه بر اینکه به لحاظ طولی مسیر، کوتاه تر از سایر مسیرها هستند، به میزان کمتری از موانع نسبی نظیر رودخانه، راه ها، نواحی شهری و تالاب عبور میکنند.
فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) شیوه های منطقی برای مقایسه گزینه ها و انتخاب گزینه های بهینه با درنظر گرفتن تمامی مشخصه های تاثیرگذار میباشد.
پرداختن به هزینه های اقتصادی مسیر موردی اجتناب ناپذیر است.در مطالعات تکمیلی به این موضوع رسیدگی شود.
ضرورت لحاظ کردن مسائل فنی و اقتصادی و در کنار آن اهمیت مطالعات تکمیلی به همراه مسائل زیست محیطی