بسم الله الرحمن الرحیم
بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و بکارگیری مدیریت دانش در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره)
1392
چکیده: هدف از این تحقیق، بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی با بکارگیری مدیریت دانش در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره) است. فرضیه اصلی این تحقیق عبارت است از: «بین سرمایه اجتماعی با بکارگیری مدیریت دانش رابطه وجود دارد». فرضیههای فرعی این تحقیق نیز در راستای ارتباط سرمایه اجتماعی با هر یک از مولفههای بکارگیری مدیریت دانش، یعنی استراتژی و اهداف دانشی، کسب و خلق دانش، نگهداری و مستند سازی دانش، تسهیم دانش، بکارگیری دانش و ارزیابی دانش میباشند.
جامعه آماری این پژوهش را کارکنان اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره) تشکیل می دهد که تعداد آنان 201 احصاء شد. که از این میان، تعداد 115 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. جهت گردآوری اطلاعات از دو پرسشنامه استاندارد سرمایه اجتماعی نهاپیت و گوشال و پرسشنامه میرغفوری و همکاران برای سنجش بکارگیری مدیریت دانش استفاده گردید. با استفاده از نرم افزار SPSS مقدار ضریب پایایی پرسشنامهها به ترتیب 89/ و 86/ تعیین گردید. پس از تجزیه و تحلیل آنها دادههای جمعآوری شده در کلیه فرضیههای مذکور در سطح اطمینان 95/، فرضیههای H1 تایید گردید. به عبارتی سرمایه اجتماعی با بکارگیری مدیریت دانش و همه ابعاد آن ارتباط دارد.
تعریف سرمایه اجتماعی
رابرت پاتنام می گوید سرمایه اجتماعی به مجموعهای از ارتباطات افقی بین افراد و نیز وجوه گوناگون سازمانهای اجتماعی نظیر اعتماد، هنجارها و شبکه ها گفته می شود که با ایجاد و تسهیل امکانات هماهنگ، منافع متقابل و کارآیی جامعه را افزایش می دهد. فوکویاما معتقد است که سرمایه اجتماعی مجموعه معینی از هنجارها یا ارزشهای غیر رسمی است که اعضای گروهی که تعاون و همکاری میانشان مجاز است، در آن سهیم و ذینفع هستند
نهاپیت و گوشال: سرمایه اجتماعی متشکل از:
1- ساختاری
2-رابطه ای
3-شناختی
میرزایی 1384: بررسی رابطه حساسیت افراد به عدالت سازمانی و سرمایه اجتماعی آنان در سازمان
پیشینه تحقیق
حسین پور 1385رابطه بین سرمایه اجتماعی و رفاه ذهنی در بین کارکنان وزارت رفاه و تامین اجتماعی
امینی 1387 تاثیر سرمایه اجتماعی بر چرخه مدیریت دانش
سیلاوی و سبزیان 1389 بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و سلامت روان
زمردیان و رستمی، 1389 استقرار نظام مدیریت دانش مبتنی بر سرمایه اجتماعی در دانشگاه آزاد اسلامی
Banjo, 2008 سرمایه اجتماعی برای مدیریت دانش
Winch, 2012 سرمایه اجتماعی و مدیریت دانش در سازمان
متغیرهای تحقیق
متغیر مستقل: سرمایه اجتماعی، بر اساس مدل نهاپیت و گوشال، سرمایه اجتماعی دارای سه بعد ساختاری، شناختی و ارتباطی
متغیر وابسته: بکارگیری مدیریت دانش، دارای شش بعد استراتژی و اهداف، کسب و خلق دانش، نگهداری و مستند سازی دانش، تسهیم دانش، بکارگیری دانش و ارزیابی دانش می باشد.
قلمرو تحقیق
الف) قلمرو موضوعی
به بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی با بکارگیری مدیریت دانش می پردازد.
ب) قلمرو سازمانی و مکانی
قلمرو سازمانی و مکانی این تحقیق اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره) می باشد.
ج) قلمرو زمانی
قلمرو زمانی گردآوری اطلاعات این تحقیق از دی ماه 1391 تا شهریورماه 1392 میباشد.
مدل مفهومی تحقیق
اهداف تحقیق
هدف آرمانی: ارائه راهکارهایی برای بهبود سرمایه اجتماعی و بکارگیری مدیریت دانش
هدف کاربردی: شناخت رابطه بین سرمایه اجتماعی و بکارگیری مدیریت دانش در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره)
اهداف ویژه
شناخت رابطه بین سرمایه اجتماعی با استراتژی و اهداف دانشی در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره)
شناخت رابطه بین سرمایه اجتماعی با کسب و خلق دانش در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره)
شناخت رابطه بین سرمایه اجتماعی با نگهداری و مستند سازی دانش در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره)
شناخت رابطه بین سرمایه اجتماعی با تسهیم دانش در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره)
شناخت رابطه بین سرمایه اجتماعی با بکارگیری دانش در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره)
شناخت رابطه بین سرمایه اجتماعی با ارزیابی دانش در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره)
سوالات تحقیق
سوال اصلی
چه رابطه ای بین سرمایه اجتماعی با بکارگیری مدیریت دانش در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره) وجود دارد؟
سوالات ویژه
چه رابطه ای بین سرمایه اجتماعی با استراتژی و اهداف دانشی در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره) وجود دارد؟
چه رابطه ای بین سرمایه اجتماعی با کسب و خلق دانش در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره) وجود دارد؟
چه رابطه ای بین سرمایه اجتماعی با نگهداری و مستند سازی دانش در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره) وجود دارد؟
چه رابطه ای بین سرمایه اجتماعی با تسهیم دانش در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره) وجود دارد؟
چه رابطه ای بین سرمایه اجتماعی با بکارگیری دانش در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره) وجود دارد؟
چه رابطه ای بین سرمایه اجتماعی با ارزیابی دانش در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره) وجود دارد؟
فرضیه اصلی
سرمایه اجتماعی با بکارگیری مدیریت دانش در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره) رابطه معناداری دارد.
فرضیه های ویژه
فرضیه ویژه اول: سرمایه اجتماعی با استراتژی و اهداف دانشی در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره) رابطه معناداری دارد.
فرضیه ویژه دوم: سرمایه اجتماعی با کسب و خلق دانش در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره) رابطه معناداری دارد.
فرضیه ویژه سوم: سرمایه اجتماعی با نگهداری و مستند سازی دانش در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره) رابطه معناداری دارد.
فرضیه ویژه چهارم: سرمایه اجتماعی با تسهیم دانش در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره) رابطه معناداری دارد.
فرضیه ویژه پنجم: سرمایه اجتماعی با بکارگیری دانش در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره) رابطه معناداری دارد.
فرضیه ویژه ششم: سرمایه اجتماعی با ارزیابی دانش در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره) رابطه معناداری دارد
هدف: تحقیقی کاربردی
از نوع همبستگی
جامعه، نمونه آماری و روش نمونه گیری
جامعه: کارکنان اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره): 203 نفر
روش نمونه گیری: تصادفی ساده
نمونه آماری: 115 نفر
فرمول نمونه گیری
ضریب پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه گردید. در ابتدا 30 پرسشنامه بین نمونه آماری توزیع وضریب پایایی محاسبه گردید
روش های آماری تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS
1- آمار توصیفی
2- آمار استنباطی: آزمون کالموگرف اسمیرینف برای بررسی نرمال بودن داده ها، همبستگی پیرسون برای آزمون رابطه و آزمون فریدمن برای رتبه بندی شاخص های متغیرهای تحقیق
یافته ها
طبق جدول با انجام آزمون پیرسون در سطح اطمینان 95 درصد، مقدار 0.05 Sig< می باشد، لذا فرض صفر رد و فرض مقابل را می پذیریم. یعنی رابطه ی معناداری بین سرمایه اجتماعی و بکارگیری مدیریت دانش و تمام شاخص های آن وجود دارد. که ضریب همبستگی پیرسون از نوع رابطه مثبت می باشد. بدین ترتیب تمام فرضیه های تحقیق در سطح اطمینان 95% تایید می گردند.
نتایج حاصل از آزمون فریدمن: سرمایه اجتماعی
در سطح اطمینان 95/،Sig برابر 029/ و کمتر از 05/ است و در نتیجه H0 رد میشود.
فرض H0: میانه تمامی متغیرها باهم برابرند.
فرض H1: حداقل دو متغیر وجود دارد که میانه آنها نابرابر است.
فرض H0: میانه تمامی متغیرها باهم برابرند.
فرض H1: حداقل دو متغیر وجود دارد که میانه آنها نابرابر است.
نتایج حاصل از آزمون فریدمن: بکارگیری مدیریت دانش
با توجه به اینکه نوع رابطه مثبت می باشد، بنابراین می توان نتیجه گیری نمود که با ارتقای متغیر سرمایه اجتماعی در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره) متغیر بکارگیری مدیریت دانش نیز ارتقا می بابد.
نتیجه گیری کلی:
این نتیجه با تحقیقات محققان قبلی همسو می باشد. الوانی و همکاران (1386) به نتایج مشابهی دست یافته اند. نتایج تحقیق آنان نشان داد که سرمایه اجتماعی بر توسعه مدیریت دانش در سازمان تاثیر مثبت و معنادار دارد. امینی (1387) نیز در تحقیق خود به تاثیر سرمایه اجتماعی بر چرخه مدیریت دانش در سازمان های بازرگانی دست یافته است. محمد نژاد و مهدوی (1390) رابطه میان سرمایه اجتماعی و مدیریت دانش و هر یک از ابعاد آن از قبیل ثبت دانش، انتقال دانش، خلق و کاربرد دانش در دبیرستان های شهر تبریز را اثبات کرده اند. نعمتی و جمشیدی (1386) نیز در تحقیق خود به نتابج مشابهی دست یافتند. نتایج حاصل از بررسی فرضیه های پژوهش فوق حاکی از آن است که به طور کلی بین فرآیند تسهیم دانش و تجربه و مفهوم سرمایه اجتماعی رابطه معنی داری وجود دارد. دموری و همکاران (1388) نیز در پژوهش خود اینگونه نتیجه گیری کردند که رابطه مثبت و معناداری میان ابعاد سرمایه اجتماعی و مدیریت دانش وجود دارد.
آدلر و کرون (2002) در پژوهش خود نشان دادند که میان سرمایه اجتماعی و انتقال دانش، ارتباط معناداری وجود دارد. لندری و همکارانش (2002) به شواهد مناسبی مبنی بر ارتباط میان سرمایه اجتماعی و مدیریت دانش دست یافته اند. با این حال، آنها در پژوهش خود، مدیریت دانش را به طور کلی و بدون تفکیک ابعاد گوناگون آن مد نظر قرار داده اند. تیمون و اتامف (2003) در پژوهش خود نشان دادند که نقش سرمایه اجتماعی در بهبود مدیریت دانش، منجر به کسب عملکرد بالاتر در سازمان می شود. داس و تنج (2003) نشان داده اند که وجود سرمایه اجتماعی در سازمان، بر انتقال دانش در میان اعضای شبکه ها تاثیرگذار است. یافته های حاصل از این پژوهش، نتایج مطالعات آلدر و ون (2003) مبنی بر ارتباط میان سرمایه اجتماعی و انتقال دانش، کوگات (2004) در زمینه ارتباط و تاثیر متقابل سرمایه اجتماعی با خلق و به کارگیری دانش را مورد تایید قرار می دهد. همچنین این نتیجه گیری با یافته های حاصل از مطالعات هانت (1999)، کوهن (1999) و هافمن (2005)، روتمن (2008)، مو و دیگران (2008)، چن (2009)، منوریان و امینی (2009)، مبنی بر ارتباط میان سرمایه اجتماعی و مدیریت دانش هماهنگ است.
پپشنهادهای تحقیق
با توجه به اینکه ارتباط معناداری بین سرمایه اجتماعی و بکارگیری مدیریت دانش در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره) وجود دارد می توان انتظار داشت که بهبود سطح سرمایه اجتماعی، موجب ارتقای مدیریت دانش در این سازمان شود. از طرفی، توسعه سرمایه اجتماعی نیز مستلزم درک هزینه ها و منافع نسبی ناشی از آن است که توجه به آنها برای مدیرانی که علاقه مند به توسعه سرمایه اجتماعی هستند، ضروری است.
از سوی دیگر، با توجه به نقش سرمایه اجتماعی در ارتقای مدیریت دانش در سازمانها به مدیران پیشنهاد می شود، مکانیزمهایی را به منظور بهبود و ارتقای سرمایه اجتماعی ایجاد کنند تا زمینه ارتقای مدیریت دانش فراهم شود
به طور کلی این پژوهش نشان می دهد که گسترش سرمایه اجتماعی در اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره) بر توسعه ابعاد بکارگیری مدیریت دانش، نقش بسزایی دارد. وجود سرمایه اجتماعی در سازمان و تعاملات اثربخش بین افراد سازمان، موجبات تسهیل در استراتژی و اهداف، کسب و خلق دانش، نگهداری و مستند سازی دانش، تسهیم دانش، بکارگیری دانش و ارزیابی دانش اداره کل گمرک بندر امام خمینی (ره) را فراهم خواهد آورد.
محدودیت های تحقیق
پیشنهادهایی برای محققان آینده
با تشکر فراوان از توجه شما