مبانی نظری رابطه هوش اجتماعی با میزان اعتیاد به شبکه های اجتماعی مجازی بین دانش آموزان



فصل دوم
مبانی نظری و پیشینه تحقیق
رابطه هوش اجتماعی با میزان اعتیاد به شبکه های اجتماعی مجازی بین دانش آموزان متوسطه

فصل دوم- مبانی نظری و پیشینه تحقیق
1-2مقدمه
2-2- شبکه های اجتماعی
2-2-1- تاریخچه شبکه های اجتماعی
2-2-2- ویژگی ها ی شبکه های اجتماعی
2-2-3-عملکرد شبکه های اجتماعی
2-2-4- اقسام شبکه های اجتماعی
2-2-5- پیامدهای منفی عضویت در شبکه های اجتماعی
2-2-6- آسیب های سیاسی و روانی شبکه های اجتماعی مجازی
2-2- تعریف هوش
2-2-1- رهیافت روان سنجى‏
2-2-2- منحنى توزیع هوش‏
2-2-3- تعاریف هوش
2-2- 4-رهیافتهاى پردازش اطلاعات
2-2-5- هوش از دیدگاه رشد
2-2-6-هوش و مسئله طبیعت ـ ‏تربیت‏
2-2-7- هوش اجتماعی چیست؟
2-2-9 – با روش هایی می¬توان هوش اجتماعی را تقویت کرد
2-2-10- مشکلات هوش اجتماعی
2-2-8- مفهوم هوش اجتماعی در نظریه محققان
2-3- پیشینه تحقیق
2-4- متغیرهای مورد بررسی در قالب یک مدل مفهومی
معرفی ابزارهای پژوهش
پرسشنامه هوش اجتماعی
پرسشنامه اعتیاد به فضای مجازی
منابع فارسی
منابع انگلیسی

2-1- مقدمه
این فصل از دو بخش تشکیل شده است. در بخش اول ادبیات نظری مربوط به متغیرهای تحقیق(هوش اجتماعی و شبکه های اجتماعی) تشریح میشود و در بخش دوم تحقیق به ادبیات تجربی (پیشینه تحقیق داخلی و خارجی) پرداخته می شود.

2-2- شبکه های اجتماعی
شبکه اجتماعی، سایت یا مجموعه سایتی است که به کاربرانی که علاقه به اشتراک گذاری علاقهمندی ها، افکار و فعالیت های خود با دیگران دارند، این امکان را می دهد. شبکه های اجتماعی در عین حالی که فضایی برای پیدا کردن دوستان جدید هستند، به افراد این امکان را می دهند که با دوستان قدیمی خود ارتباط برقرار کنند،همچنین درآنها افراد عقاید و نظرات خود را با هم به اشتراک میگذارند. شبکههای اجتماعی به طور کلی مکان هایی در دنیای مجازی هستند که مردم خود را به طور خلاصه معرفی می کنند و ارکان برقراری ارتباط بین خود و هم فکرانشان را در زمینه های مختلف مورد علاقه فراهم میکنند. در واقع شکل جدیدی از برقراری ارتباط و به اشتراک گذاری محتوا در اینترنت است. شبکههای اجتماعی پایگاه های جدیدی هستند که در مرکز توجه کاربران اینترنت قرار گرفته اند و هرکدام دستهای از کاربران با ویژگی های خاص را گرد هم می آورند (آقابابایی و ناجی، 1396).
شبکه های اجتماعی را در ساده ترین تقسیم بندی می توان در دو گروه عمومی و خاص قرار داد. در شبکه های جتماعی عمومی کاربران اینترنتی با انگیزه ها و اهداف مختلف حضور دارند و شبکه سازی مجازی شان را از طریق این وب سایتها دنبال می کنند، ولی شبکه های اجتماعی خاص حول موضوعی ویژه شکل گرفته اند و تعداد کاربران شان نیز کم تر است. فیس بوک، اورکات و مای اسپیس مهم ترین شبکه های اجتماعی عمومی در دنیای اینترنت هستند. در شبکه های اجتماعی عمومی هر نوع کاربری حضور دارد و اغلب دوستان و آشنایان آنلاین را می توان در آنها پیدا کرد، تعداد کاربران معروفت ترین این نوع شبکه ها اغلب به چند صد میلیون نفر می رسد. علاوه بر این ها، شبکه های اجتماعی خاصی نیز وجود دارد که بر محوریت موضوعی مشخص فعالیت می کنند (همان،96).
شبکه های اجتماعی به طور کلی با اهدافی از قبیل سازماندهی انواع گروه های اجتماعی مجازی با تکیه بر اشتراکات مختلف و رسیدن به هدف مشترک غالبا سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دردنیای واقعی(توسعه مشارکتهای اجتماعی، به اشتراک گذاشتن علاقه مندیها توسط اعضا) از مهم ترین کارکردهای شبکه های اجتماعی است که بدون آن، شبکه اجتماعی معنا ندارد.کاربران دغدغه ها و علایق و دلمشغولی های خود را با یکدیگر به اشتراک می گذارند (ایجاد محتوا توسط اعضا) برخلاف سایر رسانه ها، تعامل و تاثیرگذاری مخاطبان در تولید و انتخاب محتوای دلخواه زیاد است و قدرت انتخاب بیشتری دارند (و تبلیغات هدفمند اینترنتی) این سایت ها یکی از منابع مهم کسب درامد هستند. از این طریق که کاربران شبکه های اجتماعی علاقه مندیهای خود را در سایت اعلام می کنند و شرکت های تبلیغاتی با آگاهی از این علاقه مندی ها برای آن ها آگهی می فرستند. بسیاری از شرکت ها هم خود در شبکه های اجتماعی صفحه شخصی دارند و با مشتریان خود و سایر شرکت ها ارتباط برقرار می کنند) ایجاد می شوند (افتاده، 1396).
2-2-1- تاریخچه شبکه های اجتماعی
در این بخش به بررسی تاریخچه شبکه های اجتماعی می پردازیم تا زمینه ایجاد آنها و شبکه های اجتماعی مختلف را بهتر بشناسیم.
برخی معتقدندکه سایت های دوستیابی اولین شبکه های اجتماعی اینترنتی هستند. اولین سایت های دوستیابی زمانی شروع به کار کردند که استفاده از اینترنت تقریبا همه گیر شده بود.این سایت ها به کاربران امکان عضویت و برقراری تماس با دیگر اعضا را می دادند. سخنگاه های آنلاین هم نقش مهمی در پیشرفت و تکامل شبکه های اجتماعی داشته اند؛ اما مفهومی با عنوان شبکه های اجتماعی اینترنتی با قالب امروزی اولین بار در سال 1960 در دانشگاه ایلی نویز در ایالت متحده آمریکا مطرح شد. بعد از آن اولین شبکه اجتماعی اینترنتی مدرن در سال 1997 به نام "شش درجه" راه اندازی شد. این سایت به کاربران امکان عضویت و آشنایی با دیگر اعضا را می داد. دراین سایت ابتدا کاربران امکان ایجاد پروفایل برای خود داشتند که بعد از مدتی امکان ایجاد لیست دوستان هم به آن اضافه شد (افتاده، 1396)؛ البته قبل از این سایت هم سایتهایی مثل "ملاقات" و " انجمن ها" وجود داشتند که امکان ایجاد "همکلاسی ها" پروفایل یا امکان ارتباط با دوستان شبکه را به کاربران می دادند؛ اما تنها سایتی که این دو ویژگی را بود.بنابراین به عنوان اولین شبکه اجتماعی شناخته شد. این سایت با ارتقای امکانات خود، "شش درجه"، با هم داشت کاربران زیادی را جذب کرد و کم کم در حال تبدیل شدن به یک ابزار تجارت بود. اما در سال2000 و بعد از 8 سال فعالیت، مسدود شد (در سال2000 فروخته شد و در سال 2001 تعطیل شد). مهم ترین علت آن استفاده نادرست کاربرانش بود که موجب چندین شکایت از سایت شد (اکبری، 1395).
از سال 1997 تا 2001 شبکه های اجتماعی مختلفی با امکانات و ویژگی های متفاوت از دیگری ساخته شد. مثل خیابان آسیایی، سیاره سیاه و. این ها به کاربران امکان عضویت و اضافه کردن لیست دوستان را (بدون دریافت تاییدیه برای اضافه کردن دوست) می دادند. کاربران می توانستند از سه نوع کاربری حرفه ای، شخصی ودوستیابی استفاده کنند. این سایت ها هیچ گونه خلاقیتی نداشتند اما جزو اولین شبکه های اجتماعی هستند.
از سال 2010 به بعد شبکه های اجتماعی متفاوتی با کاربری های متنوع ایجاد شد و در واقع موج جدیدی از شبکه های اجتماعی شکل گرفت. "لایوژورنال1" و "رایز2" ازجمله اولین شبکه های اجتماعی با اهداف حرفه ای بودند. لایوژورنال شبکه اجتماعی مبتنی بر مرور ژورنال ها بود و در رایز نیز کاربران می توانستند حول فعالیت های تجاری شان شبکه سازی کنند. رایز با هدف تجاری و کسب و کار شکل گرفت و به بزرگترین شبکه خدمات کسب و کار تبدیل شد. راه اندازی شبکه ی اجتماعی رایز در سال 2001 شروع دومین موج از شبکه های اجتماعی بود که فعالیت این نوع وب سایت هاراازتمرکزبرحوزه ی سرگرمی خارج کرد. درادامه ی همین موج بود که سایت لینک دین(در سال، 2002) راه اندازی شد که هنوز فعالیت آن به عنوان مهم ترین شبکه ی اجتماعی حرفه ای و تجاری ادامه دارد. در این سال ها شبکه های اجتماعی، وب سایت های حاشیه ای در دنیای مجازی محسوب می شدند و هنوز وب سایت های کلاسیک" وب1" ی در اینترنت حرف اول را می زدند (افراسیابی،1392).
ازسال2016 شبکه های اجتماعی "فرند استر3"، "اورکات4" و "لینکدین5" راه اندازی شدند.شبکفرنداستر به عنوان مکمل سایت رایز شکل گرفت.این سایت از آنجا که یک امکان جدید را در اختیار کابران قرار داده بود، کاربران بسیاری را جذب خود کرد و بعد از یک سال، سه میلیون کاربر را از آن خود کرد. این امکان جدید که با استقبال مردم رو به رو شده بود،امکان دوست شدن فرد با چهار نسبت آن طرف تر یعنی دوست دوست دوست بود. بعد از مدتی بعضی افراداقدام"معروف ترین ها" دوست هایش بود.یک امکان جذاب دیگر این سایت، آیکونی به نام به ایجاد پروفایل های جعلی شخصیت های معروف کردند و مشکلات ایجاد شده، کمپانی را مجبور به حذف این آیکون کرد. مشکل دیگر، حجم زیادکاربران سایت بود که باعث ایجاد مشکلات فنی در سایت شد. در نتیجه محبوبیت این سایت در آمریکا کمرنگ شد اما در همین زمان درکشورهای دیگر به شهرت و محبوبیت بسیاری دست یافت. امروزه کاربری سایت فرند استر تغییر کرده و به شبکه اجتماعی بازی های آنلاین تبدیل شده است.
"اورکات بیوک کوکتن6" مهندس ترک تبار شرکت اینترنتی گوگل در ساعت هایی که مدیرانش به او و کارمندان دیگر بود. روی شبکه ای کار می کرد که حاصلش سایت "اورکات" بود. شبکه ای گسترده بود. اورکات اجازه می دادند به پروژه های شخصی خود بپردازند، هر کس برای خود یک پروفایل داشت. برای دوستانش پیغام می فرستاد و با آن ها انجمن های گفت و گو تشکیل می داد و هر پروفایل دارای سه بخش اجتماعی، حرفه ای و شخصی است (قنبری، 1397).
معمول ترین بخش هر پرونده که ابتدا نمایش داده می شود، بخش اجتماعی است که اطلاعات عمومی هر فرد را نشان می دهد.اورکات زمانی بسیار محبوب و پرمخاطب بود اما حالا فیس بوک جای آن را گرفته است.
از سال 2003 تعداد زیادی شبکه اجتماعی با کاربری های مختلف به وجود آمد که می خواستند به موفقیت های فرند استر دست پیدا کنند.این سایت ها گاهی کاربران و مخاطبان خاص خود را داشتند. مثل لینکدین این "مسیر قابل رویت"، "زینگ" که کاربری تجاری و کسب و کار داشتند. شبکه "کلیسای من"که اعضای کلیساهای مسیحی را با هم آشنا می کرد. و "مای اسپیس" که مهم ترین این شبکه ها بود و هدف ایجاد آن جذب کاربران فرند استر بود که دیگر به آن علاقه ای نداشتند. بنابراین با تبلیغات زیاد از راه های گوناگون دست به جذب کاربران فرند استر زد (اکبری، 1395). نوجوانان، هنرمندان و اهالی موسیقی بیشترین کاربران مای اسپیس بودند.
این سایت دارای محبوبیت جهانی شد گرچه بعضی کشورها مثل هلند و سوئد و لهستان همزمان با این تحولات، شبکه های اجتماعی اختصاصی برای مردم کشور خود ایجاد کردند (مای اسپیس ویژگی ها و امکانات خاص وجذاب قابل توجهی را ایجاد کرد که در جذب کاربران نقش بسیار مهمی داشت. مهمترین ویژگی مای اسپیس دو آیکون "چه کسی را ملاقات کنم" و " درباره من" است. پروفایل هر فرد هم از دو بخش "علایق" و "جزئیات در مورد فرد" تشکیل شده و امکان آپلود عکس هم در این سایت وجود دارد (اکبری، 1395).
در سال2004 فرند استر با7 میلیون کاربر و مای اسپیس با 2 میلیون کاربر صاحب بیشترین کاربران در حوزه شبکه های اجتماعی بودند. اکنون مای اسپیس جای خود رابه فیس بوک با بیش از 1میلیارد کاربر داده است که امکانات و ویژگی های آن از به تمام شبکه های اجتماعی دیگر بیشتر و به روزتر است. فیس بوک در سال2004 توسط یکی از دانشجویان دانشگاه هاروارد به نام مارک زوکربرگ در خوابگاه دانشگاه راه اندازی شد (اکبری، 1395).
این سایت در سال 2006 در دسترس عموم قرار گرفت و قبل از آن به دانشجویان دانشگاه هاروارد اختصاص داشت. در این سال توییتر هم راه اندازی شد.
توییتر یک سرویس ارائه دهنده میکروبلاگینگ است که در ماه مارس سال توسط "جک دورسی" ایجاد شد و در ژوئیه آغاز به کار کرد و هم اکنون بیش از500 میلیون نفر کاربر دارد.
توییتر با شعار "چه کار می کنید" پا به میدان وب2 گذاشت امّا در نوامبر سال 2009 میلادی این شعاربه "چه اتفاقی در حال رخ دادن است" تغییر کرد. یکی از ویژگی های توییتر محدود بودن به تایپ تنها 9 کاراکتر است. این دو ویژگی به قدری نو بود که به سرعت در بین کاربران به محبوبیت رسید. در توییتر علاوه بر فرستادن متن می توان فیلم، عکس و صدا نیز ارسال کرد. توییتر در لغت به معنی جیک جیک کردن است.
در سال 2008 فیس بوک با ایجاد صفحات اصلی وب سایت خود به زبان های مختلف، موجب رشد چشم گیر کاربران و کاربری سایت خود شد (افتاده، 1396).
بعد ازراه اندازی فیس بوک، ابتدا اکثر دانشجویان هاروارد و بعد از آن بسیاری از دانشگاهیان ایالات متحده و حالا تمام دانشگاه های معتبر و بزرگترین شرکت های دنیا و بزرگ ترین چهره های جهانی و جمعیت بسیار زیادی از مردم سرتاسر جهان عضو این شبکه اجتماعی هستند.

2-2-2- ویژگی ها ی شبکه های اجتماعی
1- دوستی: تعمیق دوستی ها بین جنس مخالف، بین همکلاسی ها، همکاران، هم عقیده ها، دوستی با دوستان دوستان (حسین آبادی، 1397).
2- اعتماد: قابلیت اعتماد به شبکه های اجتماعی بیش از وب سایتها است چون اطلاعات، فیلتر نشده و خام منتقل می شود، قدرت اعتماد به شاخص بودن یا مشهور بودن فرد تولید کننده اطلاعات بستگی دارد.
3- حلقه های مخاطبان: به جای مخاطبان انبوه، حلقه هایی کوچک و بزرگ از مخاطبان شکل می گیرد.این حلقه ها درجاهایی با یکدیگر همپوشانی دارد.تاثیر گذاری هرشبکه بر هرحلقه به تناسب تخصصی بودن یا گرایش خاص آن شبکه است.
4- قدرت کندو سازی : قابلیت لینک دهی، ترک بک، دنبال کردن، علایق مشترک یعنی کندوسازی.
5- استناد و تعمیم: فیلم، عکس، صدا و متون اصلی رسانه ها، قابلیت استناد و تعمیم را بالا برده است. شنیدن کی بود مانند دیدن ؟
6- ادغام فناوری ها: شبکه های اجتماعی محصول ادغام فناوری های جدید وب 2 هستند، آژاکس، XML ، HTTPS، RSS.
7- پرستیژ:امروزه افراد، مجریان تلویزیون، اساتید دانشگاه، دانشجویان، روزنامه نگاران، سیاستمداران و هنرمندان به جای آدرس ایمیل یا وب سایت یا وبلاگ، شناسه فیس بوک خود را اعلام می کنند. حتی برنامه های تلویزیونی نیز آدرس فیس بوک دارند.
8- گپ : شبکه ها قابلیت گپ یا همان چت کردن را با خود به همراه دارند.
9- نقد بی رحمانه: شبکه های اجتماعی فضای تعاملی جسورترین آدم هایی است که سرشان درد می کنند و فعالیت در این شبکه ها را نوعی فعالیت مدنی و حتی مبارزه مدنی می دانند. لذا از نقد بی رحمانه حاکمیت، سیاستمداران؛ رسانه های رسمی ابایی ندارند.به همین جهت زبان آنها متفاوت با سایر رسانه ها به نظر می رسد.
10- دنبال کردن ودنبال شدن : فالو شدن و فالو کردن افراد امری لذت بخش است. شما نیز دوست دارید دنبال شوید. شخصی نگاری یا روزنگاری در وبلاگها بر همین اساس اتفاق افتاده است.مانند توئیتر.
11- باز انتشار: در محیط شبکه ها به خصوص سایتهای لینکدونی، خبرها پالایش و انتخاب شده و باز انتشار می شوند.
12- خرد جمعی: همه چیز را همگان دانند و همگان هنوز از مادر زاده نشده اند: حکیم بزرگمهر. اما در عصر شبکه ها همکان در حال زاده شدن است. گرایش عمومی را می شود از این فضاها سنجید. شبکه های اجتماعی بهترین فضای افکار سنجی هستنند.
13- جهانی بودن (مترجم گوگل): حذف مرزهای زبانی مهمتریم اتفاقی است که در فضای جدید وب اتفاق افتاده است.
14- سرگرمی: سرگرمی، ظنر، خنده، شوخی، سرکارگذاشتن، سوتی و گاف گرفتن، کارهای مونتاژی و فتوشاپی کردن، دست انداختن سیاستمداران، معما طرح کردن از ویژگی های این شبکه ها است.
15- سفارشی شدن: هرزه گردی و ولگردی در فضای وب در حال حذف شدن است. شما محتوا را سفارش می دهید. با استفاده از فید ها، خروجی ها و ریدرهای آنلاین و آفلاین.
16- ستجو شدن : از طریق ترکیب موتورهای جستجو با بسیاری از شبکه ها شما می توانید در این فضاها همزمان جستجو کنید و جستجو شوید.
17- اطلاع رسانی وخبر رسانی: رسانه های شهروندی، خبرنگاران شهروند. از سونامی تا رخدادهای انتخاباتی تهران.
18- رسانه نسل جوان: نو بودن، خلاق بودن و ابتکاری بودن باعث جذب جوانها به این پدیده شده است.
19- رسانه جایگزین : نقش رسانه های جایگزین را ایفا می کنند در مقابل رسانه های جریان اصلی.
20- ترکیب با موبایل: اغلب این فناوری ها یا نسخه موبایل دارند، یا با استفاده از موبایل قابل انتشار و دسترسی هستند. مستندات محتوایی این رسانه ها نیز توسط موبایل تولید می شود.
21- شفاف شدن بیش از گذشته : درون خانه های شیشه ای زندگی میکنند ازکوچکترین رخدادهای همدیگر مطلع می شوند.
22- ابتکاروخلاقیت: نوآوری در ذات شبکه ها است .ارتباطات افقی ، پیشنهادات خلاقه، طوفانهای مکرر فکری در این محیط ها اتفاق می افتد.
23- ساختار دمکراتیک : مانند بالاترین، ویکی پدیا، گوگل زمین، وبلاگها ، فرومها و همه برابرند.
24- قدرت سرمایه اجتماعی: فوکویاما: وجود مجموعه معینی از ارزش های غیر رسمی دانست که در میان اعضای گروه مشترک بوده و همکاری را در میان آنها بهبود می بخشد.
25- تحرک اجتماعی: جنبش های اجتماعی با تحرک یا تجمع گروه هایی از افراد متولد می شوند. این تحرک از یک سو به معنای جابجایی جمعیت است و از سوی دیگر به معنای سرعت یافتن ایده ها، ارتباطات و تماس ها است. در این شرایط افرادی که کمتر محتمل بود با همدیگر ارتباط داشته باشند یا پیوندی بین آن ها به وجود آید، فرصت آن را خواهند یافت تا یکدیگر را همیابی کند. تحرک جغرافیایی یا جابجایی جمعیت امکان فرا تر رفتن از محیط سنتی و قرار گرفتن در شرایط جدیدی را مهیا خواهد کرد که ظرفیت های افراد را افزایش خواهد داد.
26- چند رسانه ای: استفاده از چند رسانه ای ها در شبکه های اجتماعی، قابلیت جدیدی است که قدرت این نوع رسانه ها را بالا برده است. فیلم، صوت، عکس، انیمیشن، متن و گرافیک و لینک.
27- ارتباطات غیر رسمی: خارج از نهادهای رسمی آموزشی، رسانه ای، حکومتی و سیاسی (حسین آبادی،1397).

2-2-3- عملکرد شبکه های اجتماعی
1- ارائه خدمات مانند چت، وبلاگ نویسی، ایمیل، پیام های فوری، ویدئو، اشتراک گذاری فایل، به اشتراک گذاری عکس و غیره (فلاح زاده و جباری، 1397).
2- ساخت یک پایگاه داده از کاربران که باعث می شودتا کاربران دوستان خود رابیابند در عین حال اجتماعات مختلفی هم شکل می گیرند.
3- آزاد و بدون هزینه هستند.
4- به اشتراک گذاری علاقه مندی ها (دیدگاه های سیاسی و یا فعالیت های تجاری، مذهبی، ملیت و یا مبتنی بر هویت و غیره.
5- ترکیب سازیهای جدید برای گرفتن اطلاعات و ارتباطات، از قبیل اتصال به تلفن همراه.
6- اضافه کردن ویژگی های جدید را بر اساس نظرات کاربران.
7- اجازه دادن به کاربران برای دسترسی دارند و تنظیم قوانین و حفظ حریم خصوصی.
8- ایجاد جوامع و گروههای مختلف.
9- فراهم کردن زمینه ای برای ملاقات با افراد غریبه یا کسانیکه به زمینه های مختلف مورد نظر افراد نزدیک هستند (همان،1397).

2-2-4- اقسام شبکه های اجتماعی
الف:ازجهت ساختاری
میکروبلاگ یامیکروبلاگینگ بلاگنویسی کوچک تاحداکثر 140 حرف
موبلاگ نوشتن پیغام های کوتاه درحد پیامک های تلفن همراه
پرتال وبگاه ی برای جمع آوری داده هاازمنابع گوناگون ازجمله کاربران
تالار گفتگو به انگلیسی فروم وب گاهی که کاربران درآن پرسش می کنند وپاسخ میدهند
انجمن محلی برای گردآمدن افراد بااهداف مشترک
ب:ازجهت جنسیت کاربر
شبکه های اجتماعی ازجهت جنسیت کاربرانی که ازآن شبکه ها بهره میبرند نیزدارای انواع زیر است.
یکم: شبکه های اجتماعی عمومی دراین نوع همه اقشارجامعه میتوانند درآن سرویسها دارای عضویت باشند.
دوم: شبکه های اجتماعی اختصاصی
شبکه های اجتماعی ویژه بانوان
شبکه های اجتماعی ویژه کودکان
ج:ازجهت حرفه وتخصص اعضا
شبکه های اجتماعی ازجهت حرفه یاتخصص ودانش اعضا نیز دارای انواع گوناگونی است (پیشانیان، 1396).

2-2-5- پیامدهای منفی عضویت در شبکه های اجتماعی
عضویت در شبکه های اجتماعی پیامدهای منفی نیز به دنبال دارد که برخی از آنها عبارتند از:
1- چرخه ی تنهایی، نارضایتی و افسردگی (اسلامی، 1397).
گروهی از روان شناسان و محققان دانشگاه میشیگان امریکا در تحقیقی دریافته اند که احساس تنهایی، نارضایتی از زندگی و افسردگی که یک چرخه معیوب را تشکیل می دهند، از پیامدهای حضور فراوان در شبکه های اجتماعی است. به گفته ی این روان شناسان، دلیل به وجود آمدن این چرخه این است که افراد به دلیل احساس تنهایی به شبکه های اجتماعی پناه می برند.دراین شبکه ها با افرادی مواجه می شوند که به ظاهر به نظر نمی رسد که حس آنها را داشته باشند یا وضعیت اقتصادی یا اجتماعی بسیار بهتری نسبت به آنها دارند، بنابراین احساس تنهایی شان بیشتر و به دلیل وضعیت درماندگی که برایشان ایجاد می شود به افسردگی مبتلا می شوند.

2- بحران هویت
دکتر بارونس گرینفیلد، استاد دانشگاه آکسفورد، با اشاره به اینکه شبکه های اجتماعی نسلی را با آرزوی گرفتن بازخورد دائمی در زندگی پرورش می دهد، استفاده ی زیاد از این شبکه ها را باعث بحران هویت کاربران می داند. چرا که آنها از این شبکه ها می آموزند بی صبرانه در انتظار توجه بی درنگ سایرین به خود باشند.
3- حسادت و اختلافات زناشویی
بسیاری از افراد از طریق شبکه های اجتماعی نامزد یا همسرشان را زیر نظر می گیرند. در یک تحقیق مشخص شده است که سی و پنج درصد از کاربران فیس بوک معتقد هستند که فیس بوک باعث ایجاد احساس حسادت به طور مستقیم در روابط عاشقانه ی آنها شده است.
تحقیقات جدیدی که توسط دانشکده حقوق مارتی مونیال آمریکا صورت گرفته است نشان می دهد که در برخی از ایالت های این کشور، 80 درصد درخواست های طلاق در این کشور به استناد موارد غیراخلاقی که در شبکه های اجتماعی مطرح می شود بوده است.
4- عذاب وجدان و تجربه ی طردشدن
نتایج یک تحقیق نشان می دهد 63 درصد اعضای شبکه های اجتماعی پاسخ به درخواست افزودن دیگران را در لیست دوستان شان را به تاخیر می اندازند، از هرده نفر سه نفر با رد کردن این درخواست دچار عذاب وجدان می شوند، و 12 درصد اصلاً دوست ندارند چنین درخواستی دریافت کنند. نتایج یک تحقیق دیگر نیز نشان می دهد افرادی که درخواست دوستی شان در فیس بوک رد می شود، همان قدر ناراحت و آزرده می شوند که رد شدن در زندگی واقعی آنها را ناراحت می کند.
5- افت سطح آموزش و توانایی برای تحقیق
این روزها بسیاری از دانشجویان و دانش آموزان در سراسر جهان به اطلاعاتی که به وفور در شبکه های اجتماعی وجود دارد، تکیه و استناد می کنند. براساس یافته های روان شناسان تربیتی و کارشناسان حوزه آموزش این اتکا و استناد، سطح یادگیری و توانایی و انگیزه برای تحقیق را کاهش می دهد.
6- افت تحصیلی
دانش آموزان و دانشجویانی که درگیر شبکه های اجتماعی می شوند تمرکزشان بر درس کاهش می یابد و افت تحصیلی گریبان گیرشان خواهد شد. طبق نتایج یک تحقیق که در سال 2012 توسط گروهی از روان شناسان به سرپرستی دکتر گراهام جونز در انگلستان انجام شده است، دانشجویانی که در روز بیش از دو ساعت در شبکه های اجتماعی وقت خود را سپری می کنند در مقایسه با دانشجویان دیگر که این کار را انجام نمی دهند، در سطح معناداری افت تحصیلی بیشتری را نشان می دهند.
براســاس نتایج یک تحقیق، معلمان دبیرستان های انگلیس اظهار داشته اند که به علت استفاده از شبکه های اجتماعی بیش از سه چهارم توجه دانش آموزان آنها نسبت به گذشته کاهش یافته است.
7- کاهـش ارتباطات واقعی
زمان زیادی که برخی افراد در شبکه های اجتماعی مجازی می گذرانند، باعث می شود زمان کمی برای ارتباط آنها با دیگران در دنیای واقعی باقی بماند. این مسئله موجب کاهش مهارت های ارتباطی آنها می شود. بر اساس نتایج تحقیقات مختلف، این افراد قادر نیستند به درستی و به طور موثر با دیگران ارتباط برقرار کنند. مهارت های ارتباطی موثر و مناسب برای موفقیت در دنیای واقعی کلیدی است.
8- کاهش تسلط بر مهارت های کلامی و خواندن و نوشتن
کاربران شـــبکه های اجتماعی اغلب از کلمات عامیانه و جملات کوتاه شده که مناسب این شبکه ها است، استفاده می کنند. آنها بعد از مدتی به ادبیات خاص ارتباطات اینترنتی و ویژگی های زبانی مخصوص به دنیای مجازی متکی می شوند. به همین دلیل تسلط آنها بر مهارت های کلامی و خواندن و نوشتن کاهش می یابد (افتاده،1396).
9- اتلاف زمــان
کاربران شـــبکه های اجتماعی گاهی اوقات گذر زمان را فراموش می کنند. زمان آنها به راحتی تلف می شود و این موضوع سبب می شود که آنها برای پرداختن به حوزه های شغلی یا تحصیلی شان وقت کافی نداشته باشند.
10- به خطرافتادن سلامت جسمی
به گفته ی گراهام جونز، روان شناس انگلیسی، اغلب کاربران شبکه های اجتماعی وعده های غذایی کافی و خواب مناسبی ندارند. آنها به میزان زیادی قهوه یا چای برای بیدار ماندن مصرف می کنند و این بر سلامتی شان تاثیر منفی می گذارد.
11- خشم و خشونت
طبق نتایـج تحقیقات روان شناســان گفت وگــوی خشمگینانه در شبکه های اجتماعی با مانع کمتری نسبت به دنیای واقعی مواجه است و بنابراین افراد به راحتی خشم شان را بروزمی دهند. براساس نظریات آلبرت بندورا و مارتین سلیگمن چنین فضای آزادی برای بروز خشم موجب تسهیل رفتارهای پرخاشگرانه در دنیای واقعی می شود. در طرح اینفوگرافی ارائه شده در این صفحه به تفصیل به این موضوع اشاره شده است.

2-2-6- آسیب های سیاسی و روانی شبکه های اجتماعی مجازی
با رشد رسانه های نوین، جهان وارد عصر دوم رسانه ها شده است که برخلاف دوره مدرن و عصر نخست، آینده آن، به طورکامل قابل پیش بینی نیست، زیرا در عصر دوم رسانه ها که در آن بحث رسانه های الکترونیک جدید، حاکمیت دارند و اطلاعات حرف آخر را می زند، پدیده ها کمتر قابل پیش بینی اند. رسانه های نوین دارای آسیب های بسیار مهم روانی و سیاسی است که می توانند، زمینه و بستر مناسبی را برای جنگ نرم ایجاد کنند. در مورد آسیب های روانی شبکه های اجتماعی، می توان به موارد ذیل اشاره کرد (پیشانیان، 1396). 1.کاهش احساسات: به دلیل اینکه اغلب ارتباطات در این فضا، به صورت نوشتاری است، اغلب فاقد احساسی است که در فضای واقعی، از طریق قدم زدن، سخن گفتن و … به دست می آید. افراد با وجود امکانات ارتباطی در فضای مجازی، دیگر اهمیتی به کیفیت روابط نمی دهند و این مساله، به کاهش بیشتر احساسات منجر می شود.
2- متن گرایی: علی رغم امکانات چند رسانه ای موجود در فضای مجازی، هنوز هم قسمت عمده ای از ارتباطات در فضای مجازی راارتباطات متنی در قالب ایمیل و چت تشکیل می دهد. ارتباطات متنی می تواند شکل جدیدی از هویت مجازی را شکل دهد.
3- انعطاف پذیری هویتی: افراد در فضای مجازی، به دلیل نبود راهنماهای چهره ای، می توانند بازنمایی های متفاوتی از خود ارایه دهند.
4- دریافت های جایگزین: درارتباطات مجازی، شما میتوانید دیوارها را بشکنید، به حوزه خصوصی دیگران وارد شوید و حرف هایی را که حاضر نیستند ، در ارتباط چهره به چهره به شما بگویند، بشنوید.
علاوه بر آسیب های جدی شبکه های اجتماعی مجازی در بعد روانی که به انعطاف پذیری هویتی و شکل گیری هویت های مجازی جدید منجر می گردد، مهمترین تاثیرات سیاسی فناوری های ارتباطی اطلاعاتی، تضعیف دولت های ملی، اشاعه اطلاعات سیاسی و کاهش مشارکت سیاسی افراد وگروه هاست.
دول غربی، ماهرانه با استفاده از امکانات تکنولوژی و ارتباطات، مانند اینترنت، سایت های انتقادی را علیه یک دولت سازمان می دهند. پیام های کوتاه را از طریق تلفن های همراه رد و بدل می کنند و مرتب قرارهای جدیدی می گذارند.
آسیب مهم دیگر رسانه های نوین، تاثیر بر افکار عمومی و بسیج آن است. به گونه ای که به واسطه این رسانه ها، نوعی فضای عمومی شکل می گیرد و بسیاری افراد، بی آن که یکدیگر را ببینند و تبادل نظر کنند، مانند یکدیگر فکر و در نتیجه مانند یکدیگر نیز عمل می کنند. بر این اساس، از طریق تولید پیام، شعار و اندیشه، به شیوه ای هنری و از طریق تصویر، گرافیک، صدا و موسیقی، تصورات دستکاری و بسیج می شوند و در نهایت فعالیت سیاسی، این امکان را می یابد که با زندگی روزمره آمیخته شود. در این صورت دیگر مانند گذشته، نیازی نیست که برای تبدیل افکار عمومی به نیروی اجتماعی و تغییر اوضاع سیاسی، به اهرمی مانند حزب سیاسی متوسل شد و اگر این تغییر در افکار عمومی پیدا شود، مردم در مواقع مهم تاریخی، خود راه را باز می کنند و احتیاجی به اعمال نیرو، فشار و زور و از طریق اهرم های جدا از مردم وجود ندارد (پیشانیان، 1395).
افزون بر این، استفاده جنبش های اجتماعی جدید، از شبکه های اجتماعی مجازی، آسیب جدی دیگری را برای دولت ها به همراه داشته است. جنبش های اجتماعی جدید و هویت های دگرخواهانه، از مهمترین جنبه های نرم افزاری تهدید امنیت ملی هستند. جنبش های نوین کنونی، اهمیت بیشتر را به هویت داده و در برابر اشکال جدید سلطه و طرد مقاومت می کنند. این جنبش ها همچنین تلاش دارند، تا با اشکال جدید تکنولوژی های ارتباطی و تغییرات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی سازگار شوند.
به اعتقاد مانوئل کاستلز، بازیگران سیاسی، از طریق رسانه های نوین، در بازی قدرت حضور دارند و از آن جا که اطلاعات و ارتباطات، عمدتا از طریق شبکه جهانی اینترنت و ماهواره ها و خبرگزاری ها صورت میگیرد، وی به نقش تکنولوژی های ارتباطی، مانند اینترنت، در عضوگیری وگسترش قدرت جنبش های اجتماعی اشاره می کند. شبکه های اجتماعی، شکل اجتماعی نوینی از ارتباطات را به وجود آورده که در عین حال توده ای است؛ اما به صورت انفرادی تولید و دریافت می شود و تاثیر می گذارد. با این همه، در سراسر جهان، به ابزاری در خدمت جنبش های اجتماعی تبدیل می شوند؛ اگر چه این جنبش ها تنها استفاده کنندگان این ابزار جدید، بسیج و سازماندهی نیستند (کاستلز7،2018).
جنبش های مذکور، باید بتوانند برای دستیابی به اهداف خود، در سه زمینه توانمندی داشته باشند: شکل دادن به هویت جمعی، متقاعد ساختن پیروان خود و بسیج آنها.این جنبش ها، با استفاده از تکنولوژی های جدید اطلاعاتی، می توانند به راحتی به هر سه هدف مذکور دست یابند ملوچی معتقد است که شبکه های اجتماعی مجازی به جنبش های اجتماعی، توانمندی انعکاس روش ها و اهداف خود را به فضای عمومی داده است.
همچنین شبکه های اجتماعی مجازی همانند آزمایشگاهی است که جنبش های اجتماعی، میزان توانمندی خود را بررسی می کنند. در چنین حالتی شبکه های اجتماعی، تنها به عنوان وسیله سیاسی عمل نمی کنند، بلکه خود به فضای سیاسی تبدیل می شوند نیز کاربرد شبکه های اجتماعی این امکان را به جنبش های اجتماعی می دهد که روش های سنتی بیان اعتراضات خود، همانند راهپیمایی ها، اعتراضات، شعارها و استفاده از نمادها را آسان تر به کار برده و آنها را با روش های نمادین جدید ترکیب کنند. برهمین اساس، این جنبش ها توانمندی بیشتری برای جذب طبقه جوان جامعه و شکل دادن به افکار عمومی دارند. با کاربرد تکنولوژی های اطلاعاتی جنبش های اجتماعی به استفاده از پوشش رسانه ای جمعی نیازی ندارند (پیشانیان، 1395).
از دیگر آسیب های سیاسی رسانه های نوین، می توان به رسانه ای شدن فضای سیاست اشاره کرد. از دید کاستلز در جامعه کنونی، سیاست به معنای سیاست رسانه ها است. رسانه ها، پس زمینه همیشگی بازی سیاست و حوزه ای عمومی هستند که در آن قدرت به نمایش در می آید و درباره اش داوری می شود (همان:25).
به اعتقاد وی، اگر چه سیاستمداران برای کسب قدرت سیاسی در رسانه ها، از تکنیک ترور شخصیت، رسواگری و جنجال استفاده می کنند و این مساله معرف خوبی برای یک جامعه دموکراتیک است. ولی باید به این نکته توجه داشت که ویژگی اصلی سیاست رسوایی و جنجال این است که همه کنشگران سیاسی شرکت کننده در آن، خود به دام این نظام می افتند و غالبا نقش ها معکوس می شوند، شکارچی امروز شکار فرداست.
یکی دیگر از آسیب های جدی شبکه های اجتماعی، به علت توانمندی آنها برای پنهان کردن و پوشاندن اطلاعات و در نهایت پدید آوردن جهل عمومی است.
افزایش تعارضات ساختاری و دوگانگی هویت یکسان سازی فرهنگی، تقویت گرایش های گریز از مرکز (فروملی و فراملی) و اخلال در روند وحدت ملی، ایجاد اختلاف و شکاف میان ملت ها به دلیل ملی گرایی افراطی، ایدئولوژی های متضاد و در نهایت بروز شکاف فرهنگی ، یکپارچگی افقی گروه ها و طبقات و تشدید دو قطبی، تضاد با ارزش ها، باورها، تضعیف پیوندهای سنتی ازطریق تقویت و تبلیغ ارزش های غربی و کمک به استحاله فرهنگی، بهره برداری تبلیغاتی و انتشار اخبار غیر واقع تحریف شده، ایجاد نخبگان سیاسی و فرهنگی وابسته، به جریانات خودساخته از طریق شبکه ارتباطی، از دیگر آسیب های سیاسی شبکه های اجتماعی مجازی محسوب می شود (پیشانیان، 1395: 21-16).

2-3- تعریف هوش
هوش چیست؟ هوش همان استعداد است؟ قوه ابتکار است؟ دانایى است؟ قدرت یادگیرى است؟ حافظه قوى براى از بر کردن شماره تلفن و شعر است؟ توانایىِ برآمدن از پس مشکلات است؟ براى هوش سه تعریف متداول وجود دارد. رهیافت روان‏سنجى، رهیافت پردازش اطلاعات، و رهیافت رشد است. شیوه برخورد اول را فرانسیس گالتون انگلیسى و دیدگاه رشد را ژان پیاژه سویسى بنیاد نهاد که به تشریح هر کدام در زیر می پردازیم.

2-3-1- رهیافت روان سنجى‏
فرانسیس گالتون8 انگلیسى در کتاب خود، (1869) این نظر را مطرح کرد که تواناییهاى ذهنى انسان قابل اندازه‏گیرى است. بر اساس این نظریه، بینه و سیمون آزمونى براى اندازه‏گیرى هوش طرّاحى کردند. آزمون آن ها بر تعریف زیر استوار است: در مفهوم هوش، استعداد فکرىِ بنیادینى وجود دارد. این استعداد فکرى، توان داورى است و مى‏توان آن را حس خوب‏، حس عملى‏، قریحه‏ و استعداد فکرىِ فرد براى تطبیق با محیط نامید. بنابراین، خوب داورى‏ کردن، خوب درک ‏کردن و خوب استدلال‏ کردن فعالیتهاى اساسى هوش‏اند(بینه و سیمون، 2018).
آزمون سیمون و بینه مجموعه‏اى از مسائل است که از کودک انتظار مى‏رود بدون استفاده از یادگیرى‏هاى قبلى یا حافظه طوطى‏وار، و با یارى‏گرفتن از نیروى داورى و استدلال خویش، از پس حل آن ها بر آید، گرچه در این باره که آیا مى‏توان از کودک، یا هر فردى، انتظار داشت که مستقل از پیشینه اطلاعاتى خویش به پرسشهایى پاسخ صحیح بدهد، جاى پرسش و تامل است. درهرحال، بینه دریافت که نسبت سن عقلى کودک به سن حقیقى‏اش تقریباً در تمام مراحل رشد او ثابت است. نسبت تقریباً ثابت بین سن حقیقى (یا تقویمى) و سن عقلى را ضریب هوشى، بهره هوشى 9مى‏نامند. این آزمون و معادله منتج از آن‏ مبناى همه ارزیابیها و سنجشهاى مهارتهاى ذهنى قرار گرفت (بینه و سیمون، 2012).

2-3-2- منحنى توزیع هوش‏
در بررسیهاى آمارى و تحقیقات تجربى، مى‏توان دید که افراد به دو دسته پرهوش و کم ‏هوش تقسیم نمى‏شوند. توزیع هوش نیز، همانند قد یا وزن افراد، روى منحنى مشهور به منحنىِ نرمال قرار دارد؛ به‏ این ترتیب که اکثریت افراد در وسط منحنى و شمارى کمتر در دو سمت آنند. اکثریت واقع در وسط منحنى نرمال را عادى و افراد واقع در دو طرف آن را کمتر برخوردار و بیشتر برخوردار مى‏نامند.

2-3-3- تعاریف هوش‏
چندین راه براى تعریف هوش وجود دارد. سه نظر متداول:
هوش عبارت است از توانایى یادگیرى.
هوش عبارت است از توانایى فرد در تطبیق با محیط خود.
هوش عبارت است ازتوانایىِ تفکر انتزاعى (براونینگ10، 2016).
این سه تعریف مغایر یکدیگر نیستند. تعریف اول تاکید بر تعلیم و تربیت دارد. تعریف دوم بر شیوه مواجهه افراد با موقعیتهاى جدید تاکید مى‏کند، و تعریف سوم ناظر بر توانایى افراد در زمینه استدلال کلامى و ریاضى است. به این ترتیب، این سه توانایى با یکدیگر وجوه مشترکى دارند. در زمینه هوش دو نظر کلى وجود دارد: نظریه هوش کلى و نظریه چند عاملى.
بر پایه نظریه هوش کلى، تواناییهاى ذهنى انسان داراى یک عامل مشترک است که اسپیرمن11 آن را عامل g (حرف اول general) معرفى مى‏کند. در نظریه چند عاملى، چند عامل مجزا یا مهارتهایى اساسى وجود دارد که هر فعالیتى با یک یا چند عامل از آن ها درگیر است. براى مثال، ترستون بر این باور است که هوش از شش عامل تشکیل یافته:
عامل عددى: مهارت انجام عملیات ریاضى با صحّت و سرعت.
عامل کلامى: مهارت انجام آزمونهاى درک کلامى.
عامل فضایى: مهارت به‏کارگیرى اشیا در فضاى تخیلى.
عامل روانى (سیّالىِ) کلمات: مهارت به‏کارگیرىِ سریع کلمات.
عامل استدلال: مهارت کشف قوانین تفکر قیاسى و استقرایى.
عامل‏ حافظه: مهارتِ‏ یادسپارى ‏و یادآورىِ سریع.
2-3-4- رهیافتهاى پردازش اطلاعات‏
دیدیم که روان‏سنج‏ها به روش اندازه‏گیرىِ هوش و پیش‏بینى فعالیتهایى مانند یادگیرى بر اساس نتایج چنین آزمونهایى علاقه‏مند بوده‏اند. در مقابل، روان‏شناسانِ پیرو دیدگاه پردازش اطلاعات بر مطالعه فرایندهاى فکرى تاکید داشته‏اند.
برخى نظریه‏پردازان بر این باورند که تفاوت در تواناییهاى شناختى در نتیجه تفاوت در نظام پردازش اطلاعات در ذهن شخص است. براى مثال، هانت و همکارانش چنین بیان مى‏دارند که تفاوتهاى فردى در پردازش اطلاعات متضمّن سه بنیان است: آگاهى؛ روش پردازش اطلاعات؛ برنامه‏هاى اولیه پردازش اطلاعات شمار بزرگى از محققان به این سه بنیانِ تفاوتهاى فردى در پردازش اطلاعات توجه کرده‏اند.
در مقایسه افرادى که مهارت کلامى بالایى‏دارند با افرادى که داراى مهارت کلامى پایین‏ترى هستند:
افراد دسته اول اطلاعات موجود در حافظه‏کارى (کوتاه‏مدت) را بسیار سریع‏تر پردازش مى‏کنند. افراد دسته دوم اطلاعات را در نظم صحیح‏ترى نگهدارى مى‏کنند(بینه و سیمون، 2018).
افراد دسته اول با سرعت بیشترى اطلاعات را فرا مى‏گیرند و براى ذخیره‏کردن و یادآورى آن اطلاعات از حافظه درازمدت بیشتر کمک مى‏گیرند. افراد دسته اول نمادهاى نوشتارى را با سرعت بیشترى به فکر تبدیل مى‏کنند. بنابراین، افرادى که نمره‏هاى بالاترى در ضریب هوشى مى‏گیرند از افرادى که نمره‏هاى پایین‏ترى کسب مى‏کنند در زمینه بسیارى از وظایف مربوط به پردازش اطلاعات برترى نشان مى‏دهند. به این ترتیب، در آزمونهاى روان‏سنجىِ توان ذهنى، تفاوتهاى فردى در پردازش اطلاعات را اندازه‏گیرى مى‏کنند. در سالهاى اخیر، برخى روان‏شناسان در پى ایجاد روشهایى هستند که بتوان تفاوتهاى فردى در پردازش اطلاعات را با آن ها اندازه گرفت و چنین روشهایى را جایگزین روشهاى روان‏سنجى کرد (بینه و سیمون، 2018؛به نقل از علامه و همکاران، 1397).
2-3-5- هوش از دیدگاه رشد
پیاژه هوش را نوعى انطباق فرد با جهان خارج تلقى مى‏کند. در واقع، او بر این باور است که انسان براى ادامه حیات خود باید وسایل انطباق خویش با محیط را فراهم آورد. از این دیدگاه هوش عبارت است از نمونه‏اى ویژه از انطباق زیستى، یا توانایىِ ایجاد کنش متقابل و کارا با محیط (بینه و سیمون، 2018).
پیاژه رشد شناخت را عبور گام ‏به‏گام از بازتابهاى نوزاد تا توانایىِ بزرگسالى از حیث استدلال منطقى و انتزاعى مى‏داند. بر این اساس، سازوکار (مکانیسم) حالات رشد شناخت براى هر فرد اختصاص به خود او دارد، زیرا محیط هر فرد وضعیت خاصى بر او تحمیل مى‏کند و، در نتیجه، رشد شناخت هر فرد هم محدود به فرایندهاى عام رشد ذهن و هم محدود به تجارب خاص اوست.
پیاژه استدلال مى‏کند که چهار عامل اساسى در رشد تفکر آدمى تاثیر مى‏گذارد:
1) بلوغ زیست‏شناختى؛ 2) تجربه‏اندوزى از محیط فیزیکى؛ 3) تجربه‏اندوزى از محیط اجتماعى؛ 4) تعادل. با بلوغ کودک، ساختار جسمىِ او کامل‏تر مى‏شود و مى‏تواند از محیط خود با مهارت بیشترى کسب تجربه کند.
فرایند تعادل‏جویى نیز، به سبب تنظیم و یکپارچه‏سازىِ تغییراتى که در اثر بلوغ و نیز تجارب مادى و اجتماعى پدید مى‏آید، در تحقق رشدِ کودک از نظر توانِ شناخت نقشى مهم دارد. در واقع، تعادل‏جویى، از طریق جذب و انطباق، فرد را از حالت عدم‏تعادل به‏سوى تعادل مى‏برد. از دیدگاه پیاژه، هوش همین فرایند تعادل‏جویى است(علامه و همکاران، 1396).

2-3-6- هوش و مسئله طبیعت ـ ‏تربیت‏
چرا افرادى ضریب هوشىِ بالاترى دارند؟ یکى از روشهاى بررسىِ حد و حدود تاثیر دو عامل طبیعت (یا فطرت و ذات و خمیره) و تربیت (و آموزش و پرورش)، مقایسه نمره‏هاى آزمون هوشىِ دوقلوهاى یکسان است که در یک محیط واحد پرورش یافته باشند. نتایج چنین بررسیهایى حاکى از آن است که‏ وراثت نقشى نسبتاً مهم در تعیین حد و سطح هوش ایفا مى‏کند. با این همه، نمى‏توان یکسره نتیجه گرفت که وراثت تنها عامل مهم در توانایىِ هوش کودکان است.نتایج تعلیمات همگانى و آموخته‏هاى شخصى افراد مشابه در محیطهاى مختلف نشان مى‏دهد که تاثیر و تاثر متقابل و پیچیده فطرت و تربیت سبب ‏ساز تفاوتهاى هوشى است(همان،1396).

2-3-7- هوش اجتماعی چیست؟
هوش اجتماعی، صرفا یعنی قدرت کنار آمدن و ارتباط برقرار کردن با دیگران. مغز بشر یکی از پیچیده ترین، حساس ترین و با قدرترین عضوی است که در کاینات وجود دارد. انسان حتی در ارتباط با مغزش خودش هم دارای مشکل است چه رسد به این که با مغز انسان های دیگر نیز ارتباط برقرار کند. افرادی که هوش اجتماعی دارند باید بتوانند با بقیه ارتباط موثری برقرار کنند. آنها باید شخصیتی داشته باشند که دیگران را تحت تاثیر قرار دهند، و خلاقیت نیروی ارتباطی و دوستی درآنها رشد کند و بداند چه طور دوست پیدا کنند، و چه طور آن ها را نگه دارند. افزایش هوش اجتماعی کمک می کند که فرد مصاحب و شنونده خوبی باشد و با قدرت با همه ارتباط برقرار کند. افرادی که این هوش اجتماعی درآنها رشد کرده می توانند به راحتی با همه افراد از هر گروه سنی، فرهنگی یا اجتماعی رابطه برقرار کنند و کسانی هم که با چنین کسی مواجه می شوند، با او راحت تر هستند(بینه و سیمون، 2018؛ به نقل از انیسی و همکاران، 1397).
تعریف هوش اجتماعی ساده نیست، اگر ما در نظر بگیریم که این به مفاهیمی از قبیل مهارت های اجتماعی و شایستگی های اجتماعی است. علاوه براین، مفاهیم دیگر از قبیل هوش هیجانی، هوش میان فردی، قسمتی از مفاهیم باهم تداخل دارند. یکی از اصلی ترین مشکلات مطالعه هوش اجتماعی است، از اینرو هوش اجتماعی واقعیتی است که محققان مختلف تعریف کرده اند.ا هوش اجتماعی عبارت است از یک مفهوم چند وجهی و در میان دیگران است. هوش از جمله مواردی است که بسیار مورد توجه روان شناسان بوده و در طول تاریخچه روانشناسی تلاش بر این بوده که ماهیت هوش، انواع آن، تغییر پذیری آن و…، مورد بررسی قرار گیرد. وقتی درباره هوش صحبت می شود، ویژگی چون یادگیری سریع زیاد، محاسبات دقیق و فوری و راه حلهای جدید به ذهن خطور می کند (همان، 2018).
قدر مسلم این است که موفقیت سازمان ها و مدیران همواره مرهوم یک سری عوامل کلیدی است و شناسایی و تقویت چنین عواملی کامیابی هر چه بیشتر سازمان ها را به دنبال خواهد داشت. مدیران در هر سازمان به منظور هماهنگی و افزایش کارایی کارکنان سازمان و دستیابی به اهداف در راس سازمان قرار دارند. واضح است که چگونگی اداره سازمان ها و عملکرد مدیران، رکود یا پیشرفت اجتماعی را به دنبال خواهد داشت (میرزا قادری، 1396).

2-3-8- مفهوم هوش اجتماعی در نظریه محققان
بطور کلی تعاریف متعددی از هوش صورت گرفته است و بر این اساس طبقات مختلفی از انواع هوش نیز مطرح شده است. ثوراندیک، اسپیرمن، ترستون استرن برگ، گاردنر افرادی هستند که انواعی از هوش را بر اساس تعاریفی که از آن ارائه کرده ساخته اند.
محققان اولیه نظیر ثوراندایک 12 پیشنهاد کردند که توانایی اجتماعی عنصر مهمی از هوش می باشد، هوش اجتماعی از نظر ثورندایک توانایی درک دیگران، عمل و رفتار هوشمند انه در رابطه با دیگران است، وکسلر 13در گزارش خود درباره هوش می نویسد : کوشیده ام نشان دهم که علاوه بر عوامل هوشی، عوامل غیر هوشی ویژه ای نیز وجود دارد که می تواند رفتار هوشمندانه را مشخص کند. نمی توانیم هوش عمومی را مورد سنجش قرار دهیم مگر اینکه آزمونها و معیارهایی نیز برای سنجش عوامل غیر هوشی در اختیار داشته باشیم. گاردنر 14و همکاران (1396) هم 8 نوع هوش مسقل از هم را مطرح کرده است: هوش زبانی یا کلامی، هوش موسیقیایی، هوش منطق ریاضی، هوش فضایی، هوش بدنی- جنبشی، هوش بین فردی و هوش درون فردی و هوش طبیعت گرایانه. گاردنر معتقد است که انسانها برای هر مساله خاصی، هوش مربوط به آن مساله را بکار می برند (بینه و سیمون، 2018؛به نقل از انیسی و همکاران، 1396).
بنابراین سازمانهای آموزشی باید از منابع انسانی و مادی و … بهره گیرند و جهت رسیدن به اهداف تلاش کنند از برخورداری مدیر از انواع هوش بویژه هوش اجتماعی که از عوامل بسیار مهم برای بالندگی سازمان به شمار می آید، در افزایش کارایی و اثربخشی بیشتر سازمان استفاده نمایند.
در طی دو دهه اخیر مبحث هوش اجتماعی یکی از مهمترین مباحث علوم اجتماعی و علوم انسانی از جمله در حوزه مدیریتی، سازمانی و آموزشی مورد توجه قرار گرفته است و همواره کاربردها و تواناییهای آن در مقایسه با دیگر هوشها مورد بحث بوده است. به طور کلی دو مکتب مجزا به هوش اجتماعی می پردازند نخست مکتب روان شناسی است که هوش اجتماعی را یک توانمندی میداند و دومین مکتب آن را از حوزه اختصاصی روان شناسی خارج کرده و وارد حوزه علوم اجتماعی و سازمانی کرده است (همان، 2018).
گودرزی (1394) عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم ایران در مورد نقش هوش در ارتقاء عملکرد مدیران، میگوید: افرادی که از هوش اجتماعی بالایی برخوردار هستند باید بتوانند از تمام قدرت مغزی و جسمانی خود استفاده کنند تا بتوانند با بقیه ارتباط موثری برقرار کنند. هوش اجتماعی باید بتواند هنر کنار آمدن را در اوج درگیریها و مذاکرات و با همه آحاد اجتماع به همراه داشته باشد. وی می افزود که با توجه به موارد مطرح شده در بالا اهمیت هوش اجتماعی روز به روز بعنوان یک مبحث جدید از اهمیت بیشتری بویژه برای افرادی که در طول روز به مهارتهای ارتباطی نیازمند هستند، بر خوردار می شود (بینه و سیمون، 2018؛به نقل از انیسی و همکاران1397).
با ظهور عصر اطلاعات و ارتقاء ارزشمندی ارتباطات انسانی وهمچنین بروز موقعیت های استراتژیک سازمانی، نظریه هوش اجتماعی توجه چشمگیری را به خود جلب کرده است.
هوش اجتماعی، اصطلاح فراگیری است که مجموعه گسترده ای از مهارتها و خصوصیات فردی را در بر گرفته ومعمولاً به آن دسته از مهارت های درون فردی وبین فردی اطلاق میگردد که فراتر از حوزه مشخصی از دانشهای پیشین، چون هوش بهر و مهارت های فنی یا حرفه ای است. ثرندایک از پیشگامان نظریه هوش اجتماعی است آن را به عنوان توانایی درک دیگران و رفتار عاقلانه در ارتباطات انسانی تعریف کرده است (همان، 2018).
ثرندایک اولین بار اصطلاح هوش جمعی یا اجتماعی را در تبیین رفتار وکردار انسان به کار گرفت. هوش اجتماعی عبارت است از توانایی برقراری روابط بین فردی در گروه و همکاری با دیگران، استفاده از توان ذهن و جسم برای برقراری ارتباط با دیگران و درک بهتر آنان، کسب این نگرش که دیگران را برای رشد و توسعه روابط بین فردی و رفتار دوستانه تشویق کنید و آگاهی از اینکه چگونه با دیگران دوست شده و آن را حفظ کنیم. هوش اجتماعی خاصیت ویژه ای است که علت توفیق ما درارتباط اجتماعی است و با آموزش یا مطالعه به دست نیامده است. در حقیقت ایجاد روابط سالم یا به دیگر سخن " سیاست برقرار کردن رابطه " یک توان خاص و با اهمیت است. (بوزان15، 1392). استرنبرگ16 روان شناس دانشگاه ییل از مردم خواست که خصوصیات یک فر د باهوش را بیان کنند، افراد بسیاری مهارت های عملی را جزء ویژگی های اصلی برشمردند. تحقیقات بیشتر، استرنبرگ را به نتیجه گیری ثرندایک بازگرداند و آن این که هوش اجتماعی از توانایی تحصیلی متمایز است و همان چیزی است که افراد را وادار می کند که در عرصه زندگی به خوبی عمل کنند(دهشیری، 1382از سال 1920 تا 1990) پژوهش در زمینه هوش اجتماعی، دستخوش تحول بوده است و دیدگاه های مختلفی به وجود آمده اند که هوش اجتماعی را به عنوان توانایی بر قراری ارتباط با دیگران، دانش میان فردی، توانایی قضاوت درست درباره احساسات، خلق ها و انگیزه های دیگران، عملکرد اجتماعی موثر و مهارت رمزگشایی نمادهای غیر کلامی تعریف کرده اند (گلمن، 1379).
به نظر می رسد آنهایی که از هوش هیجانی پایینی برخوردارند، بدلیل مشکلات ارتباطی و عدم سازگاری که ناشی از همان ضعف مهارتهای هیجانی است در مهارتهای اجتماعی یا به عبارت بهتر در هوش اجتماعی، با مشکلات بیشتری روبرو می شوند. از طرفی هوش اجتماعی عبارت است از توانایی بکارگیری مهارتهای ارتباطی، روابط دوستانه با دیگران، رفتارهای اجتماعی و هم دلی با دیگران (بینه و سیمون، 2018؛به نقل از قربانی زاده و خالقی نیا، 1397).

2-3-9- با روش هایی می توان هوش اجتماعی را تقویت کرد :
1- هماهنگی حرکات بدنی با گفتار 2- افزایش معاشرت و ارتباط خود با دیگران 3-آموزش اولیه در خانواده 4- ارتباط و تبادل افکار و اطلاعات 5- نهادینه کردن آموزش هوش اجتماعی در مدرسه و جامعه 6- تقویت هنرِ شنونده بودن (گوش کردن به حرف های طرف مقابل) 7- برخورد با هر فرد به آن صورتی که هست و استحقاق دارد 8- ارزش قایل شدن برای سخنان افراد مقابل 9- استفاده از کلمات (زیبا، سنجیده و به موقع. گاردنر و همکاران (1396) معتقدند هرکس چهار خصوصیت زیر را داشته باشد، صاحب هوش بین فردی است: سازماندهی گروه، مذاکره برای حل مسائل، روابط شخصی، تجزیه و تحلیل اجتماعی.
تحقیقات در باب هوش اجتماعی: همانگونه که آزمون گری هوشی پا به عرصه وجود گذاشت تمرکز بر روی هوش کلامی و بیانی بود. تعدادی از روانشناسان به دنبال شناسایی هوش اجتماعی هم بودند ولی به هر جهت تلاش در این جهت به وضوح مایوس کننده بود و مفاهیم هوشی منحصراً به صورت شناختی باقی ماندند. با توجه به اینکه تحقیق با این عنوان در داخل و خارج کشور کار نشده پیشینه عملی که بصورت کاملا مرتبط باشد یافت نشد (همان، 2012).
یک تحقیق وبررسی چند وجهی- چند خصوصیتی در ساختار و اعتبار سازه ی هوش اجتماعی توسط ویز 17 و سوب 18(2005) در کشورآلمان صورت گرفت. دراین تحقیق شواهد و مدارکی برای ساختار هوش اجتماعی مطابق با طرح فرض شده فراهم شد، و تمایز بین هوش اجتماعی و هوش آکادمیک را نشان داد. در تحقیقی که توسط بارنی19 و همکارانش در سال 2000 بر روی کارکنان چند شرکت بزرگ ایالت اوکالاهاما بعمل آمد، محققان سعی داشتند رابطه بین هوش هیجانی و انواع متغیرهای شغلی را مورد بررسی قرار دهند. نتایج این تحقیق نشان دادکه:
1-کارکنانی که از هوش هیجانی بالا تر بر خوردارند، عملکرد بهتری دارند.
2- کارکنانی که از هوش هیجانی بالا تر بهرهمند هستند از رضایت شغلی بیشتری برخوردارند (بینه و سیمون، 2012).

2-3-10- مشکلات هوش اجتماعی:
افراد در موقیتهای اجتماعی یکسان عمل نمیکنند. این تفاوتهای فردی در ادبیات روانشناسی به هوش اجتماعی اشاره دارد. هوش اجتماعی برای نخستین بار زمانی که ثرندایک20 هوش را در سال 1920به عنوان هوش اجتماعی، میکانیکی و انتزاعی تعریف کرد به صورت جدی مورد بحث قرار گرفت (به نقل دوقان21 و چتین22 2009). اگر چه از آن زمان به بعد مطالعات زیادی در این زمینه انجام گرفته است. با این حال، این پژوهش ها همواره با مشکلاتی همراه بوده اند (بینه و سیمون، 2012؛به نقل از انیسی و همکاران، 1396).
الف- یکی از مشکلات اصلی در مطالعه ی هوش اجتماعی این واقعیت است که پژوهشگران، این سازه را در طول سالها به شیوه های مختلف تعریف کرده اند (برای مثال، بارنز23و استرنبرگ24،1989؛ فورد25و تیساک26، 1983؛ کیتینگ27،1987). برخی از این تعاریف بر مولفه های شناختی یا به عبارت دیگر بر توانایی درک و فهم افراد دیگر تاکید می کنند (برای مثال بارنز و استرانبرگ،1978)، و برخی دیگر از پژوشگران برمولفهای رفتاری نظیر توانایی تعامل موفق با افراد دیگر اشاره دارند(فورد و تیساک،1983). برخی نیز بر بنیادهای روانسنجی تاکید میکنند و هوش اجتماعی را در راستای توانایی عمل کردن خوب در آزمون هایی که مهارت های اجتماعی ر ا اندازه گیری می دهند(همان، 2012).
ب- دومین مشکل به جنبه های مختلف هوش اجتماعی مربوط می شود (گلمن، 2006). علیرغم این واقعیت که در تحقیقات اولیه، هوش بر مبنای دو جنبهی شناختی و رفتاری مورد تحلیل قرار گرفته بود، در تحقیقات بعدی بر این واقعیت پای می فشارند که هوش اجتماعی ساختار چند بعدی دارد. با این حال، درباره ی جنبه های مختلف آن پیشنهاد های متفاوتی مطرح شده است. برای مثال مارلو28 (1986) در مدل هوش اجتماعی خود ساختار چهار بعدی را مطرح میکند (بینه و سیمون، 2012؛به نقل از انیسی و همکاران، 1396).
(الف) علاقه اجتماعی، (ب) خودبسندگی اجتماعی،(ج) مهارت های همدلی (توانایی درک دیگران به صورت شناختی و هیجانی )، و (د)مهارت های عملکرد اجتماعی(رفتارهای اجتماعی قابل مشاهده). کوزمیتزکی29 و جان30 (2017) بیان کرده اند که هوش اجتماعی از هفت مولفه تشکیل شده است: (الف) دیدگاه گیری خلق وخو وحالت های درونی افراد دیگر (ب) توانایی کلی برای کنار آمدن با افراد دیگر، (ج) دانش درباره ی قوانین اجتماعی و زندگی اجتماعی (د) بینش و حساسیت در موقیت های اجتماعی پیچیده (ه) استفاده از تکنیک های اجتماعی برای نفوذ در دیگران (و) دیدگاه درگیری، (ز) سازگاری اجتماعی. بوجور کویست31 استرمن32 و کاوکیانن33 (2017)هوش اجتماعی و صفات فردی که هوش اجتماعی را می سازد بر مبنای هشت جنبه بررسی کرده است: (الف) درک و فهم دیگران، (ب) بیان احساسات و ایدههای شخصی، (ج) بیان نیازهای خود شخص، (د) ارایه و دریافت بازخورد از شخص مورد تماس، (ه)تحت تاثیر قرار قرار دادن، بر انگیختن و ترغیب دیگران، (و) ارایه راه حلهای نوآورانه به موقعیت های پیچیده، (ز) کارکردن بصورت مشارکتی به جای انفرادی کار کردن، عضو خوب تیم بودن، و (ح) اتخاذ نگرش مناسب در رویدادهایی که به بن بست می رسند. بر اساس نظر بوزان (2017) هوش اجتماعی از هشت عامل تشکیل شده است: (الف) خواندن ذهن شخص، درک و فهم افراد از طریق استفاده از داده های ارتباطی غیر کلامی، کلامی، و علایم بدنی آن ها، (ب) مهارت های گوش دادن فعال، (ج) اجتماع پذیری، (د) تحت تاثیر قرار دادن دیگران، (ه) فعال بودن در رسانه های اجتماعی، (و) مذاکره، گفتگو و حل مسایل اجتماعی، (ز) ترغیب و اقناع، (ح) داشتن رفتار مطلوب در موقیتهای اجتماعی(همان، 2017).
ج- مشکل نهایی در مطالعات هوش اجتماعی مربوط به اندازه گیری ساختار آن می باشد. مقیاس های مختلفی برای اندازه گیری هوش اجتماعی مورد استفاده قرار گرفته است. مقیاسهای اولیه بر جنبه های شناختی آن متمرکز شده بودند. بعدها مقیاسهایی بر اساس ارزیابی و قضاوت های دیگران (معلم، پدر- مادر و دیگران)، تفسیر عکس های ویدیویی و… توسعه یافته اند (دوقان و چتین، 2018). متاسفانه به دلیل عدم توافق در تعریف هوش اجتماعی و امکان گزارشها همبستگی بالایی بین نمرات حاصل از مقیاسهای مختلف مشاهده نمی شود. مضاف بر این که برخی از این روشها برای اجرا دشوار و وقت گیر هستند. به همین دلایل سیلورا34، مارتین یوسن35 و داهل36 (2018) برای غلبه بر این مقیاس خود گزارشی جدید برای هوش اجتماعی تهیه کرده اند. این مقیاس سه جنبهی مختلف هوش اجتماعی را اندازه گیری می کند: (الف) پردازش اطلاعات اجتماعی37 (SIP)، (ب) مهارت های اجتماعی38 (SS) و (ج) آگاهی اجتماعی39 (SA) و مطلوبیت اجتماعی 40(SD) است، که برای جمع آوری اطلاعات از مقیاس هوش اجتماعی ترومسو41 (TSIS) استفاده شد. سیلورا، مارتین یوسن و داهل (۲۰1۱) این پرسشنامه را برای سنجش هوش اجتماعی تهیه کرده اند. مقیاس، هوش اجتماعی ترومسو یک ابزار خودگزارشی است که شامل ۲8 سوال است. این مقیاس هوش اجتماعی را براساس سه خرده مقیاس اندازه گیری می کند این خرده مقیاس بر توانایی درک و فهم (SIP) تاکید می کند:
(۱) پردازش اطلاعات اجتماعی (SIP): این خرده مقیاس بر توانایی درک و فهم و پیش بینی رفتار و احساسات دیگران تاکید میکند و توانایی فهم پیامهای کلامی و غیرکلامی در روابط انسانی، درک پیامهای پنهانی و همچنین پیامهای آشکار را مورد سنجش قرار میدهد. برای نمونه سوال ۱: من میتوانم رفتار اشخاص دیگر را پیش بینی کنم (بینه و سیمون، 2018).
(۲) مهارتهای اجتماعی(SS): این خرده مقیاس بر جنبه های رفتاری از قبیل توانایی وارد شدن در موقعیتهای اجتماعی جدید و سازگاری اجتماعی تاکید میکند و مهارتهای ارتباطی بنیادی نظیر گوش دادن فعال، عمل کردن جسورانه و همچنین برقراری، نگهداری و شکستن رابطه را اندازه گیری میکند. برای نمونه سوال ۱۰: در موقعیتهای جدید و ملاقات با افراد احساس خوبی دارم (همان، 2018).
(3) آگاهی اجتماعی (SA): این خرده مقیاس گرایش به بی آگاهی یا شگفت زدگی نسبت به رویدادها در موقعیتهای اجتماعی را مورد تاکید قرار میدهد و توانایی فعالانه رفتار کردن مطابق با موقعیت، زمان و مکان را مورد اندازه گیری قرار میدهد. برای نمونه سوال ۲۱ : اغلب از واکنش افراد دیگر در برابر اقدامات خودم شگفت زده میشوم (بینه و سیمون، 2018؛ به نقل از علامه و همکاران، 1396).
2-3- پیشینه تحقیق
الف) تحقیقات داخلی
محدثه اردونی (1398)درپژوهشی به عنوان "بررسی نقش علاقه اجتماعی و هوش اجتماعی در جامعه پذیری دانش آموزان مقطع متوسطه شهر زاهدان پرداخت . پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش علاقه اجتماعی و هوش اجتماعی در جامعه پذیری دانش آموزان مقطع متوسطه شهر زاهدان انجام شد. در این پژوهش، روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری آن شامل کلیه دانش آموزان مقطع دوره ی دوم متوسطه ناحیه 1 زاهدان با تعداد 4500 نفر بود که با روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی 350 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. نتایج آزمون همبستگی نشان داد که بین جامعه پذیری ، هوش اجتماعی و علاقه اجتماعی رابطه معناداری وجود داشت. همچنین نتایج آزمون رگرسیون گام به گام نشان داد 31 درصد از تغییرات جامعه پذیری توسط دو بعد خودگرایانه و دیگرگرایانه و 57 درصد از تغییرات جامعه پذیری توسط دو بعد مهارت و اطلاعات اجتماعی قابل پیش بینی بود.
حسن شاکر (1398) در تحقیقی با عنوان " بررسی رابطه بین اعتیاد به شبکه های مجازی و آشفتگی روان شناختی با نقش واسطه ای سرمایه های روان شناختی " پرداخت . تحقیق حاضر با هدف بررسی رابطه بین اعتیاد به شبکه های مجازی و آشفتگی روان شناختی با نقش واسطه ای سرمایه های روان شناختی انجام پذیرفت. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که اعتیاد به شبکه های مجازی با سرمایه های روانشناختی رابطه منفی معنی دار و با آشفتگی روانشناختی رابطه مثبت معنی داردارد. همچنین بین سرمایه های روان شناختی و آشفتگی روانشناختی رابطه منفی معنی دار مشاهده شد. نتایج حاصل از تحلیل مسیر، ضمن تائید اثر مستقیم، نشان داد که اعتیاد به شبکه های اجتماعی با ضریب مسیر استاندارد 195/0 و ضریب مسیر غیراستاندارد 352/0 به صورت غیرمستقیم بر آشفتگی روانشناختی با میانجی گری سرمایه های روانشناختی تاثیر معنی دار دارد در مجموع یافته های این پژوهش نشان داد که سرمایه روانشناختی نقش واسطه ای در رابطه بین اعتیاد به شبکه های مجازی و آشفتگی روان شناختی ایفا می کند.
نجاری رضا (1397) در تحقیقی با عنوان "مقایسه مهارتهای اجتماعی، بلوغ زودرس و عملکرد تحصیلی در دو گروه دانش آموزان معتاد و غیرمعتاد به شبکه های اجتماعی شهرستان آشتیان در سال تحصیلی 96-95 " پرداخت . پژوهش حاضر با هدف مقایسه مهارت های اجتماعی، بلوغ زودرس)جسمی( و عملکرد تحصیلی در دو گروه دانش آموزان معتاد و غیرمعتاد به شبکه های اجتماعی است. در مجموع با توجه به نتایج پژوهش حاضر میتوان گفت که اعتیاد به شبکه های اجتماعی با مسائلی مانند عدم مسئولیت پذیری، انزوای اجتماعی، فقدان حمایت اجتماعی، بلوغ زودرس(جسمی)، وفقدان انگیزه برای پیشرفت تحصیلی و هدف در زندگی همراه است.
توسلی و امانی (1397) در پژوهشی با عنوان رابطه سرمایه اجتماعی و اعتیاد به شبکه های اجتماعی مجازی (سرمایه اجتماعی شبکه) انجام دادند. مبانی نظری تحقیق و مقاله، مربوط به نظریههایی است که جامعه شناسان کلاسیک و بیشتر جامعه شناسان معاصر در مورد آن سخن به میان آوردند. چارچوب نظری تحقیق نظریه سرمایه اجتماعی شبکه ولمن می باشد. ولمن ضمن ارایه سه مدل شامل اجتماع گمشده، اجتماع رها شده و اجتماع حفظ شده، سرمایه اجتماعی شبکه را در سه بعد ساختی (اندازه و ترکیب)، تعاملی (فراوانی تماس، شدت رابطه و صمیمیت) و کارکردی (حمایت ها) مورد بررسی قرار می دهد و مبنای این تحقیق نیز قرار می گیرد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که وضعیت سرمایه اجتماعی در ابعاد مختلف متفاوت بوده و در هر یک از ابعاد ساختی، تعاملی و کارکردی نتایجی حاصل گردید که ممکن است با وضعیت سرمایه اجتماعی در جهان واقعی تفاوت هایی داشته باشد. تاثیر برخی متغیرهای اجتماعی و زمینه ای بر سرمایه اجتماعی شبکه در این تحقیق موجب تایید فرضیات تحقیق گشته و مدل علی تحقیق را با تاثیر و تاثر متقابل تشکیل داده اند.
عدلی پور (1397) تحقیقی با عنوان شبکه اجتماعی فیس بوک و هویت ملی جوانان انجام دادند. در تحقیق فوق آمده است که با گسترش دسترسی به اینترنت و شبکه های اجتماعی اینترنتی و استفاده فزاینده ای که جوانان از انواع مطالب و محتوای این رسانه های نوین مینمایند، هویت ملی به یکی از دغدغه های اصلی مرتبط با انسجام اجتماعی و یکپارچگی ملی تبدیل شده است.نتایج پژوهش حاکی از آن است که بین مدت زمان عضویت، میزان استفاده، میزان مشارکت و فعالیت کاربران در فیس بوک و هویت ملی کاربران رابطه معنادار معکوس و بین واقعی تلقی کردن محتوای مطالب فیس بوک و هویت ملی کاربران رابطه معنادار مثبتی وجود دارد. یعنی هر چه مدت زمان عضویت، میزان استفاده و میزان فعالیت و مشارکت کاربران در فیس بوک از سوی کابران افزایش پیدا می کند هویت ملی کاربران ضعیف تر میشود.
حافظ نیا (1395) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که گسترش فرایندهای جهانی شدن در قالب فناوری اطلاعات و ارتباطات (ماهواره و اینترنت) با سبک زندگی و اعتیاد به اینترنت رابطه دارد. به بیان دیگر با افزایش میزان استفاده از فناوری اطلاعات، میزان اعتیاد به اینترنت افزایش مییابد. همچنین جهانی شدن با تقویت نیروهای فراملی و فروملی منجر به تضعیف علائق ملی دانشجویان میگردد.
علوی (1394) در مقاله ای با عنوان " مقایسه هوش اجتماعی در افراد معتاد به اینترنت و غیرمعتاد" با مطالعه 250 نفر از کاربران دانشجوی دانشگاههای شهر اصفهان به مقایسه هوش اجتماعی در افراد معتاد به اینترنت و غیر معتاد و همچنین به رابطه میان اعتیاد به اینترنت و هوش اجتماعی و تجزیه و تحلیل آنها پرداختند. یافته های پژوهش نشان میدهد که استفاده زیاد از اینترنت و محیط های مجازی و اعتیاد به آن میتواند با نقایصی در برخی جنبه های هوش اجتماعی مرتبط باشد.
آذری (1394) پژوهشی با عنوان بررسی نقش شبکههای اجتماعی مجازی بر هوش اجتماعی انجام داده است. پژوهش جاری با هدف بررسی نقش شبکههای اجتماعی مجازی بر هوش اجتماعی با استفاده از روش پیمایشی انجام شده است. در این تحقیق منظور از هوش اجتماعی، سرمایه اجتماعی حاصل از تعامل و ارتباط در فضای مجازی است. از سوی دیگر این مطالعه به بررسی هوش اجتماعی در دو گروه کاربران اینترنت یعنی آنهایی که عضو شبکه اجتماعی فیسبوک هستند و آنهایی که عضو شبکه اجتماعی فیسبوک نیستند نیز پرداخته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که میزان سرمایه اجتماعی و حمایت اجتماعی در دو گروه مورد مطالعه تفاوت معناداری دارد. از سوی دیگر تفاوت معناداری بین میزان اعتماد به فضای مجازی در دو گروه مورد مطالعه مشاهده شده است. بین اندازه شبکه کاربر در فیسبوک، میزان ارتباط با دیگران در فیس بوک و میزان استفاده از خدمات و امکانات فیس بوک و سرمایه اجتماعی رابطه معناداری وجود دارد.
کاوسی (1392) تحقیقی با عنوان نقش تحرک اجتماعی سیاسی شبکه های اجتماعی مجازی بر شکل گیری بعد فرهنگی هوش اجتماعی انجام داده است. در این تحقیق آمده است که شبکه های اجتماعی دستاورد اینترنت و فناوری اطلاعات و ارتباطات و کاربردهای آن میباشند. امروزه گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات و کاربردهای آن به گونه ای توسعه یافته است که در تمامی ابعاد زندگی انسان وارد شود. اهداف این مقاله عبارتند از تعیین میزان تاثیر تحرک اجتماعی در شبکههای اجتماعی مجازی در شکل گیری و توسعه بعد فرهنگی سرمایه اجتماعی و تعیین میزان تاثیر تحرک اجتماعی در شبکههای اجتماعی مجازی درشکل گیری و توسعه بعد فرهنگی سرمایه اجتماعی در میان اعضاء هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق) میباشد. نتایج تحقیق نشان میدهد که بین دو متغیر شبکه های اجتماعی مجـازی و سـرمایه اجتمـاعی رابطه معناداری وجود دارد و تاثیر متغیر مستقل بر وابسته، نسبتا قوی است.
بشیری و افراسیابی (1391) تحقیقی با عنوان اعتیاد به شبکه های اجتماعی اینترنتی و سبک زندگی جوانان: مطالعه موردی بزرگ ترین جامعه مجازی ایرانیان انجام دادند. نتایج تحقیق نشان داد که میان عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی و نحوه اختصاص وقت به سایر فعالیت های اجتماعی ارتباط وجود داشته و بیشتر پاسخ دهندگان اذعان کرده اند که به دلیل استفاده بیش از حد از اینترنت برای فعالیت در شبکه های اجتماعی اینترنتی مورد اعتراض سایر اعضای خانواده واقع شده اند. همچنین میان عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی با مقوله هایی نظیر نحوه ارتباط با جنس مخالف و شیوه محاورات اعضا در محیط بیرونی ارتباط وجود دارد؛ بنابراین میتوان گفت میان عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی و سبک زندگی جوانان ارتباط وجود دارد.
عدلی پور و خاکسار (1391) در پژوهشی با عنوان شبکه‏ های اجتماعی مجازی و بحران هویت (با تاکید بر بحران هویتی ایران)، بر جنبه های بحران زای شبکه‏ های اجتماعی مجازی تاکید کرده و یکی از آثار این فرآیند را در جوامع، به خصوص جوامع درحال گذار، ایجاد بحران هویت ملی و دینی می‏داند. یافته های پژوهش نشان میدهد که براساس یک تقسیمبندی نسلی، نسل سوم بیشترین کاربران فضای مجازی در ایران بوده و بیش از نسل های دیگر در معرض آثار ناشی از شبکه‏های اجتماعی مجازی اند. فضای مجازی نوعی از بحران هویت را در میان طیف گسترده ای از جوانان به وجود آورده و این بحران هویت در زمینههای فردی ناهمگونیهای هویتی را سبب شده و به نحوی تعادل اجتماعی را متاثر کرده است. همچنین شبکههای اجتماعی مجازی، باعث تغییرات اساسی در نهادهای هویت ساز شده اند و عوامل معناساز هویتی را دستخوش تغییر نموده اند.
باستانی و صالحی (1390) تحقیقی با عنوان سرمایه اجتماعی شبکه و جنسیت: بررسی ویژگی های ساختی، تعاملی و کارکردی شبکه اجتماعی زنان و مردان در تهران انجام دادند. تعاملات اجتماعی از عناصر بنیادین هر جامعه ای محسوب می شود. بر اساس دیدگاه شبکه، روابط و پیوندها به عنوان سرمایه اجتماعی محسوب می شوند و فرد از طریق آن ها به منابع و حمایت های موجود در شبکه دسترسی می یابد. نتایج تحقیق نشان میدهد که شبکه های زنان و مردان از نظر ساخت (اندازه و ترکیب شبکه) تفاوت های قابل ملاحظهای ندارند، اما از نظر خصوصیات تعاملی و کارکردی متفاوت می باشند. زنان انواع زنانهتر حمایت (عاطفی) و مردان انواع مردانه تر حمایت (مالی و اطلاعاتی) را فراهم می کنند. افراد شاغل و متاهل سرمایه اجتماعی بالاتری دارند. آنچه که شبکه روابط زنان و مردان را از هم متمایز می سازد، فرصت ها و محدودیت هایی است که زنان و مردان دارند و ناشی از نابرابری های جنسیتی و عدم توزیع برابر امکانات و فرصتها در جامعه می باشد.
ب) تحقیقات خارجی
در تحقیقی که ژائوفن فانگ و فان زاهو42 (2019) در دو تا از دانشگاه های ایالت متحده انجام دادند نتایج نشان دادند دانش آموزان و دانشجویانی که درگیر شبکه های اجتماعی می شوند تمرکزشان بر درس کاهش می یابد و افت تحصیلی گریبان گیرشان خواهد شد.
براساس تحقیقات جانسون وبوچارد، (2018) نشان دادند که 63 درصد اعضای شبکه های اجتماعی پاسخ به درخواست افزودن دیگران را در لیست دوستان شان را به تاخیر می اندازند، از هرده نفر سه نفر با رد کردن این درخواست دچار عذاب وجدان می شوند، و 12 درصد اصلاً دوست ندارند چنین درخواستی دریافت کنند.
کلول و پاینر43 (2017) قرار گرفتن در معرض رسانههایی چون اینترنت و ماهواره میتواند بر نگرشها و رفتار و میزان هوش اجتماعی تاثیر بگذارد. تداوم پرداختن به آنها ممکن است در بلندمدت تاثیر منفی داشته باشد و باعث کاهش همدلی44، عدم بازداری45، پاسخهای پرخاشگرایانه، عدم احساس تعلق ملی و مذهبی و تقویت این عقیده شود که دنیا محل خطرناکی است.
استفانسو، استفانسو، شلی، چریتا، چریتا و الینکا (2016) در پژوهش خود که بر روی دانش آموزان 15 تا 18 ساله در هفت مدرسه انجام دادند به این نتیجه رسیدند که استفاده از اینترنت با حالتهای مختلف باعث ایجاد اعتیاد به اینترنت می شود.

2-4- متغیرهای مورد بررسی در قالب یک مدل مفهومی
متغیر مستقل: هوش اجتماعی (مقیاس اندازه گیری: فاصله ای)
متغیر وابسته: اعتیاد به شبکههای اجتماعی (مقیاس اندازه گیری: فاصله ای)

منبع: (خواجه احمدی و همکاران، 1395) و (نصیری ولیک بنی و همکاران، 1393).

3-6- ابزار گرد آوری اطلاعات
برای گردآوری اطلاعات از پرسش نامه استفاده شده است؛ پرسش نامه های جداگانهای تنظیم و در اختیار دانش آموزان قرارگرفت. پرسشنامه شامل تعدادی سوال در زمینه اندازه گیری ارزیابی پاسخ دهندگان از پارامترها، طرز فکرها، برداشت ها و ویژگی آنها میباشد. در این تحقیق نیز از روش میدانی و ابزار پرسشنامه برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. برای اندازه گیری طرز فکر و برداشت افراد، روش های متعددی وجود دارد که از جمله آنها مقیاس لیکرت است در قسمت زیر پرسشنامه ها به صورت کامل ذکر شده است:
پرسشنامه هوش اجتماعی: این متغیر با استفاده از پرسشنامه استاندارد "سیلورا46 و همکاران، 2013" و با مقیاس اندازهگیری لیکرت اندازه گیری شد(نصیری ولیک بنی و همکاران، 1393).
پرسشنامه اعتیاد به شبکههای اجتماعی: این متغیر با استفاده از پرسشنامه استاندارد "خواجه احمدی و همکاران، 1395" با 20 گویه و با مقیاس اندازهگیری لیکرت اندازه گیری شد(خواجه احمدی و همکاران، 1395).

3-7- قابلیت اعتماد و اعتبار ابزار تحقیق
3-7-1- روایی (اعتبار)
مفهوم اعتبار به این پرسش پاسخ می دهد که ابزار اندازه گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را می سنجد. بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازه گیری نمی توان به دقّت داده های حاصل از آن اطمینان داشت. برای تعیین اعتبار پرسش نامه، روش های متعددی وجود دارد که یکی از این روش ها اعتبار محتوا می باشد. اعتبار محتوا نوعی اعتبار است که برای بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه گیری به کار برده می شود. اعتبار محتوای یک ابزار اندازه گیری به سوال های تشکیل دهنده آن بستگی دارد. اگر سوال های پرسش نامه معرّف ویژگی هایی باشد که محقّق قصد اندازه گیری آن ها را داشته باشد، آزمون دارای اعتبار محتوا است. برای اطمینان از اعتبار محتوا، باید در موقع ساختن ابزار چنان عمل کرد که سوال های تشکیل دهنده ابزار اندازه گیری معرّف قسمت های محتوای انتخاب شده باشد.
لازم به ذکر است پس از انطباق پرسش نامه با متن اصلی و تغییرات جزیی در برخی عبارت ها، ارتباط آن ها با عامل مورد اندازهگیری در اندازه گیری متغیر مربوطه در قالب روش محتوایی نیز مورد تایید استاد محترم راهنما47 در این پژوهش قرار گرفت.

3-7-2- قابلیت اعتماد (پایایی)
توانایی ابزار در حفظ پایایی خود در طول زمان (علیرغم شرایط غیر قابل کنترل آزمون و وضعیت خود پاسخگویان) حاکی از پایداری آن و تغییرپذیری اندک آن می باشد. برای آزمون پایایی دو راه وجود دارد:
اعتبار باز آزمایی و اعتبار سازگاری : در این تحقیق از اعتبار سازگاری اجزا، که آزمونی است برای سنجش سازگاری پاسخ های فرد با همه عناصر ابزار اندازه گیری، استفاده شده است. مشهورترین آزمون برای اعتبار سازگاری اجزا عبارتست از ضریب آلفای کرونباخ.
آزمون آلفای کرونباخ:
برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار از جمله پرسش نامه ها یا آزمون هایی که خصیصه های مختلف را اندازه گیری می کنند، از محاسبه ضریب آلفای کرونباخ استفاده می شود.
ضریب آلفا بیانگر این مطلب است که سوالات هم پوشانی و هم چنین هم سویی داشته و پاسخ دهندگان نیز با دقت و آگاهی به سوالات پاسخ داده‏اند. ضریب آلفا برحسب فرمول زیر بدست می آید:

که در آن:
J = تعداد سوالات پرسش نامه
Sj^2= واریانس سوال Jام
S^2= واریانس کل آزمون
برای آزمون با هدف های پژوهشی، حصول پایایی بین 6/0 تا 8/0 کافی و مناسب است. با توزیع 30 پرسش نامه بین جامعه آماری و جمع آوری آن ها، با استفاده از نرم افزار SPSS پایایی پرسش نامه های تحقیق به قرار ذیل بدست آمده که قابل قبول است:
جدول 3-1: جدول آلفای کرونباخ
متغیر
میزان آلفای کرونباخ
هوش اجتماعی
87/0
شبکه های اجتماعی
93/0
این میزان در پرسشنامه توزیع شده برای متغیرهای تحقیق بالای 70 درصد محاسبه شده است که خروجی محاسبه نرم افزارspss در ضمیمه پیوست می باشد. ضریب آلفای کرونباخ بدست آمده نشان از پایایی مناسب پرسشنامه می باشد.

پرسشنامه هوش اجتماعی:
ردیف
پرسشها
کاملا موافقم
موافقم

بی نظر
مخالفم
کاملا مخالفم
1
دانش حرفه ای و شخصی درسازمان از وضعیت مناسبی برخودار است.

2
پند خردمندانه دانش آموزان به خوبی در مدارس اجرا می شود.

3
دانش آموزان از مهارت بالایی برخوردار هستند.

4
کنجکاوی و عطش فراگیری دانش آموزان درمدارس به خوبی حس می شود.

5
دانش آموزان تمایل زیادی برای کار کردن برای سازمان دارند

6
به اشتراک گذاشتن دانش یا اطلاعات توسط دانش آموزان با یکدیگردرمدارس
صورت می گیرد.

7
روحیه و کار تیمی در دانش آموزان وجود دارد.

8
دانش آموزان برای مدارس خوب کار می کنند.

9
دانش آموزان تاثیر مثبتی روی کار دارند.

10
در مدارس مسئولیت های محوله شفافیت کافی وجود دارد.

11
دانش آموزان مدارس به اخلاقیات شخصی در مدارس بها می دهند.

12
دانش آموزان از قدرت تحمل فشار بالاتری برخوردار هستند.

13
دانش آموزان مدارس بیشتر نتیجه گرا هستند.

14
به بهبود و ارتقا عملکرد دانش آموزان در مدارس توجه می شود.

15
دانش آموزان ارشد از توانایی و قدرت مرجعیت بالایی برخوردارند.

16
من می توانم رفتار افراد دیگر را پیش بینی کنم.

17
من اغلب احساس می کنم که درک انتخاب های دیگران مشکل است.

18
من می دانم اعمال من چگونه احساس دیگران را خواهد ساخت.

19
من اغلب در مورد افراد جدیدی که نمی شناسم احساس عدم اطمینان دارم.

20
مردم اغلب با کارهایی که انجام می دهند مرا غافل گیر می کنند.

21
من احساسات افراد دیگر را درک می کنم.

22
من به راحتی با موقعیت های اجتماعی سازگار می شوم.

23
زمانی که من قادر نیستم دلیل کاری را توضیح دهم مردم عصبانی می شوند.

24
من آرزوهای دیگران را درک می کنم.

25
من در ورود به موقعیت های جدید و دیدار با مرد م توانایی خوبی دارم.

26
به نظر می آید مردم در هر حال ناراحت و عصبانی هستند.

27
من زمانی که با دیگران هستم برایم سخت می گذرد.

28
من افراد را غیر قابل پیش بینی می بینم.

29
من اغلب می توانم آنچه را که دیگران سعی می کنند منظورشان را بدون گفتن چیزی بیان کنند درک می کنم.

30
من برای شناخت دیگران به زمان زیادی نیاز دارم.

31
من اغلب دیگران را بصورت غیر عمدی دل آزرده می کنم

32
من می توانم پیش بینی کنم که دیگران به رفتار من واکنش نشان می دهند.

33
من در ملاقات با افراد جدید شرایط خوبی قائل می شوم (مثبت نگر).

34
من اغلب می توانم درک کنم که منظور واقعی دیگران چیست.

35
من مکررا با پیدا کردن موضوعات مذاکره ای خوب مشکل دارم.

36
من اغلب با عکس العمل های دیگران نسبت به اعمال من غافل گیر می شوم.

37
لبخند زدن به مردم آنها را پرخاشگر می کند یا خجالتی می دهد.

38
وقتی مردم برای راهنمائی نزد من می آیند، با خوشحالی این کار را می کنم.

39
من می توانم بعضی افراد را رهبری کنم اما نه همه را.

40
پیروز شدن در یک مبارزه، به قدرت برتر نیاز دارد.

41
در موقعیت های اجتماعی صداقت بهترین خط مشی است.

42
یکی از راههای پیروزی در بحث آن است که ثابت کنید طرف مقابل اشتباه می کند.

43
تقلید کردن علامت ضعف است و باید از آن اجتناب کرد.

پرسشنامه اعتیاد به شبکه های اجتماعی:
1.چند وقت یکبار برای زمانی طولانی تر از آنچه که دوست داشتی، در اینترنت می مانی؟
بندرت  گاهی اوقات  اغلب بیشتر اوقات  همیشه 
2.چند وقت یکبار از انجام کارهای خانه صرف نظر می کنی تا زمان بیشتری را در اینترنت بمانی؟
بندرت  گاهی اوقات  اغلب بیشتر اوقات  همیشه 
3.چند وقت یکبار هیجانِ بودن در اینترنت را به گذراندن وقت خود با همسرت(یا هر دوست نزدیک)ترجیح می دهی؟
بندرت  گاهی اوقات  اغلب بیشتر اوقات  همیشه 
4. چند وقت یکبار به دنبال ایجاد ارتباط جدیدی با کاربران اینترنتی هستی؟
بندرت  گاهی اوقات  اغلب بیشتر اوقات  همیشه 
5. چند وقت یکبار افراد خانواده ات از مدت زمانی که در اینترنت صرف می کنی،ابراز ناراحتی می کنند؟
بندرت  گاهی اوقات  اغلب بیشتر اوقات  همیشه 
6. چند وقت یکبار مقدار زمانی که در اینترنت صرف می کنی،موجب انجام ندادن وظایف یا انجام تکالیف مدرسه ات می شود؟
بندرت  گاهی اوقات  اغلب بیشتر اوقات  همیشه 
7.چند وقت یکبار قبل از انجام هر کار ضروری، ایمیل خود را چک می کنی؟
بندرت  گاهی اوقات  اغلب بیشتر اوقات  همیشه 
8. چند وقت یکبار پرداختن به اینترنت، موجب ایجاد مشکل در کارت می شود؟
بندرت  گاهی اوقات  اغلب بیشتر اوقات  همیشه 
9. چند وقت یکبار، وقتی اطرافیان از شما می پرسند در اینترنت چکار می کنی،حالت دفاعی یا پنهان کاری به خود می گیری؟
بندرت  گاهی اوقات  اغلب بیشتر اوقات  همیشه 
10. چند وقت یکبار سعی می کنی خودت را از دست افکار آزارنده در زندگی، با مشغول کردن خود در اینترنت خلاص کنی؟
بندرت  گاهی اوقات  اغلب بیشتر اوقات  همیشه 
11. چند وقت یکبار،دوباره وارد اینترنت شدن را زود تر از زمانی که قصد داشتی،شروع می کنی؟
بندرت  گاهی اوقات  اغلب بیشتر اوقات  همیشه 
12. چند وقت یکبار می ترسی که زندگیت بدون اینترنت ملال آور،پوچ و بدون شادی خواهد بود؟
بندرت  گاهی اوقات  اغلب بیشتر اوقات  همیشه 
13.هر چند وقت یکبار زمانی که در اینترنت هستی و کسی مزاحمت شود،ناراحت می شوی و به طور ناگهانی فریاد می زنی؟
بندرت  گاهی اوقات  اغلب بیشتر اوقات  همیشه 
14. چند وقت یکبار خوابت را به خاطر اینکه شب تا دیر وقت در اینترنت هستی از دست می دهی؟
بندرت  گاهی اوقات  اغلب بیشتر اوقات  همیشه 
15. چند وقت یکبار وقتی که در اینترنت نیستی احساس می کنی که بد جوری فکرت در پی آن است و هوس رفتن به اینترنت داری؟
بندرت  گاهی اوقات  اغلب بیشتر اوقات  همیشه 
16. هر چند وقت یکبار به خودت می گویی"فقط چند دقیقه دیگر"موقع رفتن به اینترنت است؟
بندرت  گاهی اوقات  اغلب بیشتر اوقات  همیشه 
17. هر چند وقت یکبار سعی می کنی مدت زمانی را که در اینترنت هستی را کوتاه کنی، اما نتوانستی؟
بندرت  گاهی اوقات  اغلب بیشتر اوقات  همیشه 
18. هر چند وقت یکبار سعی می کنی مدت زمان در اینترنت بودنت را از دیگران پنهان کنی؟
بندرت  گاهی اوقات  اغلب بیشتر اوقات  همیشه 
19. هر چند وقت یکبار صرف کردن وقت بیشتر در اینترنت را بر بیرون رفتن با دیگران ترجیح می دهی؟
بندرت گاهی اوقات  اغلب بیشتر اوقات  همیشه 
20. هر چند وقت یکبار احساس می کنی که وقتی در اینترنت نیستی افسرده یا عصبی هستی، در حالی که این احساس ها وقتی به اینترنت می روی از بین می روند؟
بندرت  گاهی اوقات  اغلب بیشتر اوقات  همیشه 

منابع و ماخذ:

منابع فارسی:
1. افتاده، جواد(1396). رسانه های اجتماعی و کتاب؛ بازگشت عموم و بازنشر کتاب. فصلنامه کتاب مهر. تهران، انتشارات سوره مهر.
2. افراسیابی، محمدصادق (1392). مطالعات شبکه های اجتماعی و سبک زندگی جوانان، تهران، انتشارات سیمای شرق.
3. اکبری تبار، علی اکبر(1395). شبکه های اجتماعی تکامل یا تحول در ارتباطات انسانی، فصلنامه مطالعات بسیج، شماره 52، صص26-14.
4. انیسی، جعفر؛ اسکندری، محسن؛ قربانی، زهره و عبدالمحمدی، الهه (1396)، عوامل فردی و سازمانی مرتبط با انتقال دانش در کارکنان نیروی دریایی، مجله علوم رفتاری، دوره 4، شماره 3، صص 253-249.
5. آذری، مریم (1394)، بررسی نقش شبکههای اجتماعی مجازی بر هوش اجتماعی، جامعه شناسی کاربردی، سال 21، شماره 4، صص 96-73 .
6. آقابابایی، عزیزاله و ناجی، محمدرضا(1396). عوامل موثر بر استفاده از شبکه های اجتماعی مطالعه موردی کاربران کافی نت ها در شهرستان شهرکرد سال 1390، مجموعه مقالات همایش رسانه و مسایل اجتماعی، اصفهان، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی قم شعبه اصفهان، صص 49-48.
7. بازرگان، عباس و همکاران، (1381)، روش تحقیق در علوم رفتاری نشر آگاه، تهران .
8. باستانی، محسن و صالحی، محمود(1390)، سرمایه اجتماعی شبکه و جنسیت: بررسی ویژگیهای ساختی، تعاملی و کارکردی شبکه اجتماعی زنان و مردان در تهران، فصلنامه مطالعات بسیج، سال سوم، شماره 52، صص26-14.
9. بشیری، محمد و افراسیابی، علی (1391)، اعتیاد به شبکههای اجتماعی اینترنتی و سبک زندگی جوانان: مطالعه موردی بزرگ ترین جامعه مجازی ایرانیان، فصلنامه علمی- پژوهشی دانشگاه گلستان، شماره 7، صص 120-155.
10. بوزان ت.(1392). قدرت هوش اجتماعی. ترجمه.مینویی س. نشر بخشایش.
11. بیک زاد، جعفر؛ بیگ زاده، یوسف و سلطان داداشی، معصومه (1390)، رابطه هوش اجتماعی مدیران، ذهنیت فلسفی آنان و سلامت سازمانی مدارس در مقاطع تحصیلی سه گانه آموزش و پرورش شهرستان بناب. نشریه مدیریتن فرهنگی، 5 (7): صص84-69.
12. پیشانیان، مهسا(1395). شبکه‏ های اجتماعی و آسیب‏های سیاسی و روانی، مجله ره آورد نو، شماره 35، صص21-16.
13. پیشانیان، مهسا(1395). شبکه‏ های اجتماعی و آسیب‏های سیاسی و روانی، مجله ره آورد نو، شماره 35، صص21-16.
14. توسلی، محمد و امانی، علی(1397)، رابطه سرمایه اجتماعی و اعتیاد به شبکههای اجتماعی مجازی (سرمایه اجتماعی شبکه)، فصلنامه ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات. 15(4)، صص 160-125.
15. حاجی زاده،میترا(1387)، اعتباریابی مقیاس هوش اجتماعی و رابطه آن با شادکامی و پرخاشگری در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز.پایان نامه کارشناسی ارشد، روان شناسی عمومی، به راهنمایی دکتر فرح نادری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز
16. حافظ نیا، محمد رضا.(1395)، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: انتشارات سمت، چاپ 8.
17. حسین آبادی، مریم(1397). شبکه های اجتماعی معرف سبکی از زندگی(نگاهی به تاثیر شبکه های اجتماعی بر سبک زندگی کاربران)، روزنامه رسالت، شماره 7692 ، صص7-6 .
18. خاکی، غلامرضا (1396)، روش تحقیق در مدیریت، انتشارات بازتاب، چاپ سوم، تهران.
19. خواجه احمدی، معصومه؛ پولادی، شهناز و بحرینی، مسعود (1395)، طراحی و روانسنجی پرسشنامه اعتیاد به شبکه های اجتماعی مبتنی بر مبایل، نشریه روان پرستاری، دوره 4، شماره 4، صص 42-85.
20. خواجه شکوهی، علیرضا (1392)، تحلیل نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات بر کیفیت زندگی روستاییان مطالعه موردی: روستاهای قرن آباد و اصفهان کلاته، شهر گرگان، فصلنامه علمی- پژوهشی دانشگاه گلستان، شماره 7، صص 120-103.
21. دلاور، علی (1395)، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، انتشارات رشد، تهران.
22. ذکایی، محمدسعید و خطیبی، فاخره. (1385). اینترنت و تغییرات هویتی پژوهشی در میان کاربران جوان حرفه ای. مجله مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 7(2)، صص 165-203.
23. رضایی، اکبر و خلیل زاده، احمد(1395)، رابطه بین هوش اجتماعی مدیران با رضایت شغلی معلمان، علوم تربیتی، سال دوم،شماره هفتم، صص121- 144.
24. رضائی، اکبر(1395)، مقیاس هوش اجتماعی ترومسو: ساختارعاملی وپایایی نسخه فارسی مقیاس درجامعهی دانشجویان. فصلنامه علمی- پژوهشی روانشناسی دانشگاه تبریز،سال پنجم، شماره 32 -20 صص،25-50.
25. سکاران، اوما (1395)، روشهای تحقیق در مدیریت، ترجمهی محمد صائبی و محمود شیرازی، موسسه آموزش عالی و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی، چاپ ششم، تهران.
26. عدلی پور، احمد (1397)، شبکه اجتماعی فیس بوک و هویت ملی جوانان، مجله مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 8(12)، صص 160-200.
27. علامه، سید محسن؛ قریب پور، مهشید و امیری، فرهام (1396)، عوامل موثر بر فرایند تولید و انتقال دانش در کسب و کارهای کوچک و متوسط، دو فصلنامه ی پژوهش های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین (ع)، سال پنجم، شماره 1، صص 69-85.
28. علوی، محمود (1389) "مقایسه هوش اجتماعی در افراد معتاد به اینترنت و غیرمعتاد دانشجوی دانشگاههای شهر اصفهان"، فصلنامه کتاب مهر. تهران، انتشارات سوره مهر، سال سوم، شماره 14، صص 145-200.
29. فلاح زاده، ابراهیم و جباری، بهنام(1397)." بررسی اقبال جوانان به شبکه های اجتماعی با مطالعه موردی فیس بوک"، طرح تحقیقاتی ارائه شده به اداره کل ورزش و جوانان استان اردبیل، انجمن جوانان آرتا.
30. قربانی زاده، وجه اله و خالقی نیا، شیرین (1396)، نقش انتقال دانش ضمنی در توانمندسازی کارکنان، فصلنامه پژوهش های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، سال اول، شماره 2، صص 85-105.
31. قنبری، برومند(1397). اورکات چیست، نشریه مطالعات فرهنگی ارتباطات، شماره 5 (2).
32. کاستلز، مانوئل(2018). عصر اطلاعات، اقتصاد، جامعه و فرهنگ؛ ترجمه احد علیقلیان، افشین خاکباز،
33. کاوسی، علی(1392)، نقش تحرک اجتماعی سیاسی شبکههای اجتماعی مجازی بر شکل گیری بعد فرهنگی هوش اجتماعی، نشریه مطالعات فرهنگی ارتباطات، شماره 5 (2)، صص 50-90.
34. نصیری ولیک بنی، فخر السادات؛ گیلانی، مریم و اسکندری، اصغر (1393). رابطه بین هوش اجتماعی رفتار مدنی- تحصیلی با اثربخشی اموزش دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه بوعلی سینا، فصلنامه علمی پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال پنجم، شماره 1، صص 188-175.
منابع خارجی:
1. Andreassen, C. S. (2015). Online social network site addiction: A comprehensive review. Current Addiction Reports, 2 (2) , 175-184. http://doi. org/10. 1007/s40429-015-0056-9.
2. Bin and Simon. 2012. Reviving the search for social intelligenceA multitrait-multimethod study of its structure andconstruct validity.Personality and Individual Differences. 42 : 3-14. 171-182.
3. Clol, Payner 2017. Engaging Girls With Computers Through Software Games, Association For Computing Machinery Communications Of The ACM,Vol 43,Issue 1 P: 22-49.
4. Echeburْa, E., de Corral, P. (2018). Addiction o new technologies and to online social networking in young people: A new challenge. Addiction, 22 (2): 91-95.
5. Fitzpatrick, J. J. (2008). Internet addiction: Recognition and Interventions. Armenian Medical Network. www. health. am/psy/more/internet-addictionrecognition-and-interventions.
6. from a Community Sample of German Adolescents. Frontiers in Psychology, 9, 913.
7. Hiroi, N. & Agatsuma, S. (2015). Genetic susceptibility to substance dependence. Journal of Molecular Psychiatry, 10, 336-344. doi: 10. 1038/sj. mp. 4001622.
8. Nijholt,A., Stock, O. , & Nishida, T. (2014). Social intelligence design in ambient intelligence, AI & Soc, 24:1-3.
9. Pempek TA, Yermolayeva YA, Calvert SL. College students' social networking experiences on Facebook. Journal of Applied Developmental Psychology. 2009; 30(3): 227-38
10. Reinecke, L., Meier, A., Beutel, M. E., Schemer, C., Stark, B., Wِlfling, K. & Müller, K. W. (2018). The Relationship Between Trait Procrastination, Internet Use, and Psychological Functioning: Results
11. Stefanescu C, Chele G., Chirita R., Chirita V. and Ilinca M. (2018). The relationship between development identity and internet addiction: study. European Psychiatry Volume 22, Supplement 1, Page S200. – Abstract book, 15th AEP Congress
12. Walther JB, Parks MR. Cues filtered out, cues filtered in: Computer-mediated communication and

1 – Livejournal
2 – Reyes
3 – France ester
4 – Orkut
5 – Linkdin
6 – Orkut Buick Coctaine
7 – Castells
1- Francis Galton
2- Intelligence Quotient
1- Browning
2- Spearman
1- Thorndike
1- Wechsler
2- Gardner
1-Buzan
16 -Sternberg
1-Weis
18 – sub
19- Barnerey
20- Serendaic
21 – Dogan
22-Cetin
23 – Barnez
24-Sternberg
25 – Ford
26 – Tisak
27 – Kiting
28- Marlowe
29 – Kosmitiki
30 – John
31 – Koiest
32 – Osterman
33 – Kaukiainen
34 – Silvera
35 – Martinussen
36 – Dahl
1- Social Information Processing (SIP)
2- Social Skills (SS)
3- Social Awareness (SA)
4- Social Desirability(SD)
5- Tromsø Social Intelligence Scale (TSIS)
1- Xiaowen Fang and Fan Zhao
2- Funk and Buchman
3- Empathy
4- Disinhibition
1- Silvera
47 – Supervisor
—————

————————————————————

—————

————————————————————

ا

2