بررسی تحقیق تعیین رابطه بین سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز



دانشگاه پیام نور زنوز

عنوان
تعیین رابطه بین سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز
استاد راهنما
جناب آقای عیسی عابدینی

تهیه و تنظیم
زهرا میریوسفی

سال :92

1-1- مقدمه
مطالعات و بررسی ها در مورد نقش خانواده در شکل گیری رفتار و شخصیت کودکان نشان می دهد که خانواده، یکی از مهمترین عوامل موثر در رشد کودک است. کودکی که سالم به دنیا می آید عالی ترین امکانات رشد را دارد. او در بهترین حالت خود آفریده می شود و ظرفیت آن را دارد که به بهترین وجهی تربیت شود و به عالی ترین کمالات دست یابد؛ به شرط آنکه خانواده و محیط مناسب، در اختیارش قرار گیرد تا در آن رشد کند. زمانی که کودک پا به عرصه وجود می گذارد، والدین بیشترین سعی و تلاش خود را به کار میگیرند تا بهترین و عالیترین امکانات را برای رشد همه جانبه کودک فراهم کنند. بیشترین والدین مایلند فرزندان سالم، شاداب و نیرومند داشته باشند با این وجود، بسیاری از کودکان در طول فرایند رشد خود خصوصیات نامطلوب تربیتی را به تدریج کسب می کنند و از داشتن اعتماد به نفس و احساس امنیت دور می مانند و دچار مشکلات رفتاری می شود (نلسون وانیررائیل، ترجمه فشی طوسی، 1381)
از زمان های دور روان شناسان و روان پزشکان، اشخاصی را که اختلال های سازگاری دارند مطالعه می کنند. امروزه برخی آنها عکس این پدیده را مطالعه می نمایند. کودکانی که به رغم دشواری های عظیم، پیشرفت می کنند. برخی از روان شناسان آنها را کودکان آسیب پذیر می نامند. این کودکان والدین سایکوتیکف یا در فقر بسیار شدید زندگی می کردند یا در شرایط خطرناک دیگر به سر می برند؛ جیمزآنتومی، روانپزشکی که درباره والدین چنین کودکانی مطالعه می کند مشاهدات خود را چنین می نویسد: آنها ظرفیت سازگاری بالایی را نشان می دهند، ظرفیتی که به نظر می رسد از هیچ منبعی دریافت نمی کنند. مثل اینکه خودشان آنها را پرورش می دهند (وندرزندن، ترجمه گنجی، 1382).
مفهوم سرمایه اجتماعی در سال های اخیر در حوزه های گوناگون علوم اجتماعی، اقتصاد و اخیرا در علوم سیاسی مطرح شده است. سرمایه اجتماعی عبارت است از ارتباطات و شبکه های اجتماعی ای که می توانند حس همکاری و اطمینان را در میان افراد یک جامعه پدید آورند. در این میان نباید از نقش نهادهای مدنی و دمکراتیک و نیز نقش دولت در گشودن چنین فضاهایی غافل شد. به هر روی، امروز بر جامعه شناسان ثابت شده که یکی از ابعاد مهم هر توسعه ای توجه به سرمایه های اجتماعی است. از این رو سرمایه اجتماعی، یکی از مهمترین شاخصه های رشد و توسعه هر جامعه ای به شمار می آید (عبدالهی، 1385).

1-2- بیان مساله
خانواده مهمترین نقش را در تربیت فرزندان به عهده دارد در واقع باورها و اعتقادات دینی و جامعه پذیری ابتدا در خانواده ها شکل می گیرد. زندگی خانواده نقش اساسی در حفظ سلامت روانی، اجتماعی و جسمانی کودکان و والدین دارد، خانواده اولین و مهمترین بافت اجتماعی را برای رشد انسان فراهم می سازد. در جریان رشد طبیعی هر کودک یک رشته تغییرات شناختی، عاطفی و اجتماعی را شاهد هستیم. تقریبا همه کودکان در طول رشد و در جریان سازگاری با این تغییرات دچار مشکلاتی می شوند و استرس و تعارضی را که به دنبال می آید، می تواند به مشکلات رفتاری ـ عاطفی و یادگیری در آنها بینجامد. اکثر مشکلات رفتاری کودکان منعکس کننده شرایط پیچیده بین فردی اعضای خانواده بویژه والدین می باشد. به عبارت دیگر مشکلات رفتاری کودکان به منزله روابط معیوب اعضای خانواده با یکدیگر است و با روشهای تربیتی نادرست والدین و تعاملات معیوب آنها با فرزندان ارتباط دارد. سازگاری اجتماعی1 به عنوان مهمترین نشانه سلامت روانی از مباحثی است که توجه بسیاری از جامعه شناسان، روان شناسان و بخصوص مربیان را به خود جلب کرده است. رشد اجتماعی مهمترین جنبه رشد وجود هر شخص محسوب می شود و معیار اندازه گیری رشد اجتماعی هر فردی، سازگاری او با دیگران است. رشد اجتماعی نه تنها در سازگاری با اطرافیانی که فرد با آنها در ارتباط است موثر است، بلکه بعدها در میزان موفقیت تحصیلی و شغلی او نیز تاثیر دارد بنابراین سبک و شیوه تربیت فرزندان بر سلامت روحی وروانی آنها تاثیر دارد و چه بهتر که به نحو احسن انجام گیرد گوداشتاین و لانیون2 سازگاری را فرایند پیوسته ای تعریف کرده اند که در آن، تجارب یادگیری اجتماعی شخص، باعث ایجاد نیازهای روانی او می گردد و نیز امکان سبک توانایی و مهارتهایی را فراهم می سازد که از آن طریق می توان به ارضای نیازها پرداخت. ابعاد سازگاری، شامل سازگاری جسمانی، سازگاری روانی، سازگاری اجتماعی ما و سازگاری اخلاقی است که در راس همه، سازگاری اجتماعی قرارداد پیش درآمد رسیدن به سازگاریهای روانی، اخلاقی و جسمانی، سازگار شدن از لحاظ اجتماعی است.
سازگاری از مسائل مهمی است که از همان ابتدای خلقت بشر مورد توجه بوده، اما از نظر علمی سابقه چندانی ندارد. شروع کار علمی در مورد سازگاری از سال (1948) آغاز شده که (راتوس و نوید مدلی) برای سازگاری ارائه کردند. در سال (1992) لازاروس و فولک من3 کار آنها را ادامه دادند و مدل جدیدی برای سازگاری ارائه دادند.

انسان به طور ذاتی در تعامل با دیگران نیازهای خود را برطرف ساخته و گذران امور می کند. اثرات این کنش های متقابل در نقش آنها تا حدی است که حذف آن، زندگی را غیر ممکن می سازد. اما در این میان دانشمندان علوم اجتماعی با نگرشی کنجکاوانه در جوامع به شناسایی این کنش ها پرداخته و به مجموع عواملی پی برده اند که آن را سرمایه اجتماعی نامیده اند. مفهوم سرمایه اجتماعی در برگیرنده مفاهیمی همچون اعتماد، همکاری و همیاری میان اعضای یک گروه یا یک جامعه است که نظام هدفمندی را شکل می دهند و آنها را در جهت دستیابی به هدف های ارزشمند هدایت می کند (عبدالهی، 1385).
بنابراین در عصر حاضر برای توسعه بیشتر از آنچه به سرمایه اقتصادی، فیزیکی و انسانی نیازمند باشیم به سرمایه اجتماعی نیازمندیم زیرا بدون این سرمایه، استفاده از دیگر سرمایه ها به طور بهینه انجام نخواهد شد. در جامعه ای که فاقد سرمایه اجتماعی کافی است سایر سرمایه ها ابتر می مانند و تلف می شوند. از این رو موضوع سرمایه اجتماعی به عنوان یک اصل اساسی برای نیل به توسعه پایدار محسوب شده و حکومت ها و دولتمردانی موفق قلمداد می شوند که بتوانند با اتخاذ سیاست های لازم و ارائه راهکارهای مناسب در ارتباط با جامعه به تولید و توسعه سرمایه اجتماعی بیشتر نائل شوند (گلچین، 1379).
سرمایه اجتماعی واژه ای است که در سال های اخیر وارد حوزه علوم اجتماعی و اقتصادی شده و از این منظر دریچه تازه ای را در تحلیل و علت یابی مسائل اجتماعی و اقتصادی گشوده است. در این زمینه مطالعات وسیعی توسط صاحب نظران و دانشمندان این علوم صورت گرفته و نظریه پردازانی همچون جین جاکوب(1961)، لوری(1970) بن پرات(1980)، ویلیامسن(1981)، بیکر(1983)، جیمز کلمن(1966)، رابرت پاتنام(1970)، پیربوردیو(1980) و فرانسین فوکویاما(1990) تعاریف متعددی از سرمایه اجتماعی ارائه کرده اند (پانتام، 1370).
جیمز جاکوب در کتاب "مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی" سرمایه اجتماعی را شبکه های اجتماعی فشرده ای می داند که در محدوده های قدیمی شهری در ارتباط با حفظ نظافت، عدم وجود جرم و جنایت خیابانی و دیگر تصمیمات در مورد بهبود کیفیت زندگی در مقایسه با عوامل نهادهای رسمی مانند نیروی حفاظتی پلیس و نیروی انتظامی، مسئولیت بیشتری از خود نشان می دهند. یک مثال عینی این تعریف را در دنیای امروزه می توان در تشکل های غیردولتی حمایت از محیط زیست یافت. این شبکه اجتماعی بعضا نیروهای قدرتمندی را به صورت NGOها به وجود می آورد که حتی در حمایت از محیط زیست موجب توقف پروژه های عمرانی دولت نیز می شوند (همان منبع).
هدف از این تحقیق بررسی رابطه سرمایه اجتماعی با سازگاری اجتماعی دانشجویان در دانشگاه پیام نور واحد زنوز میباشد.

1-3- ضرورت و اهمیت موضوع
امروزه سرمایه اجتماعی نقشی بسیار مهمتر از سرمایه فیزیکی و انسانی در جوامع ایفا می کند و شبکه های روابط جمعی و گروهی انسجام بخش میان انسان ها و سازمان هاست. از این رو در غیاب سرمایه اجتماعی، سایر سرمایه ها اثربخشی خود را از دست می دهند و بدون سرمایه اجتماعی پیمودن راه های توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی ناهموار و دشوار می شود (شارعپور، 1377).
از این رو شناخت عوامل موثر در تقویت یا تضعیف سرمایه اجتماعی می تواند در گسترش ابعاد سرمایه اجتماعی کمک کرده و موجب افزایش عملکرد اجتماعی و اقتصادی افراد در جوامع شود. مفهوم سرمایه اجتماعی که صبغه جامعه شناسانه دارد، بستر مناسبی برای بهره وری سرمایه انسانی و فیزیکی و راهی برای نیل به موفقیت قلمداد می شود. مدیران و کسانی که بتوانند در سازمان، سرمایه اجتماعی ایجاد کنند، راه کامیابی شغلی و سازمانی خود را هموار می سازند (کلمن، 1377).

1-4- اهداف تحقیق
هدف اصلی : تعیین رابطه بین سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز
اهداف فرعی :
1- تعیین رابطه بین اعتماد از سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز.
2- تعیین رابطه بین شبکهها و هنحارهای مشترک از سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز.
3- تعیین رابطه بین تعاون و همکاری متقابل از سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز.
4- تعیین رابطه بین درک و احترام متقابل از سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز.
5- تعیین رابطه بین همیاری و مشارکت داوطلبانه از سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز.
6- تعیین رابطه بین هویت جمعی از سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز.

1-5- سوالهای تحقیق
سوال اصلی : آیا بین سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود دارد؟
سوالات فرعی :
1- آیا بین اعتماد از سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود دارد؟
2- آیا بین شبکهها و هنحارهای مشترک از سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود دارد؟
3- آیا بین تعاون و همکاری متقابل از سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود دارد؟
4- آیا بین درک و احترام متقابل از سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود دارد؟
5- آیا بین همیاری و مشارکت داوطلبانه از سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود دارد؟
6- آیا بین هویت جمعی از سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود دارد؟

1-6- فرضیههای تحقیق
فرضیه اصلی : بین سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود دارد.
فرضیههای فرعی :
1- بین اعتماد اجتماعی از سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود دارد.
2- بین شبکههای اجتماعی از سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود دارد.
3- بین مشارکت اجتماعی از سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود دارد.

1-7- تعریف نظری متغیرها
1-7-1- متغیر وابسته : سازگاری اجتماعی
سازگاری اجتماعی، جریانی است که به وسیله آن روابط میان افراد، گروهها و عناصر فرهنگی در وضع رضایت بخش برقرار باشد. به عبارت دیگر، روابط میان افراد و گروهها به گونه ای برقرار شده باشد که رضایت متقابل آنها را فراهم سازد (فرانسیس و براوان، 1965).
1-7-2- متغیر مستقل : سرمایه اجتماعی
سرمایه اجتماعی ناظر بر ارتباطات و شبکه های اجتماعی، هنجارها و اعتماد متقابل ناشی از آنهاست. از نظر پاتنام سرمایه اجتماعی بر قابلیت جامعه برای ایجاد انواع انجمن های داوطلبانه دلالت دارد که افراد را به همکاری با یکدیگر و در نتیجه حفظ تکثرگرایی دموکراتیک تشویق می کند (توسلی،1384).
1-7-3- تعریف نظری متغیر اعتماد اجتماعی :
منظور از اعتماد اجتماعی ، انتظارها وتعهدهای اکتسابی وتایید شده به لحاظ اجتماعی است که افراد نسبت به یکدیگر و نسبت به سازمان ها و نهادهی مربوط به زندگی اجتماعی دارند (پکستون، 1999: 105).
1-7-4- تعریف عملیاتی متغیر اعتماد اجتماعی :
در اینجا اعتماد به وسیله سه مولفه آن که اعتماد بین فردی، اعتماد تعمیم یافته و اعتماد به نهادها هستند مورد سنجش قرار گرفته است که شامل سوالات 1-9 پرسشنامه میباشد که گویه های آن در زیر آمده است:
– حاضرم به دوستان و آشنایانم خود پول قرض دهم
– دوستان و آشنایانم افرادی درستکار و صادقند
– دوستان و آشنایانم به قول و قرارهای خود پایبند هستند
– به نظر من بیشتر مردم قابل اعتمادند.
– آدم تا از کسی بدی ندیده باید به او اعتماد کند.
– در خیابان احساس امنیت می کنم
– اعتقاد دارم پلیس برطبق قانون عمل می کند
– به اخبار شبکه های رادیویی و تلویزیونی کشور اعتماد دارم
– در مراجعه به ادارات و مراکز دولتی کارم به موقع انجام می شود.

1-7-5- تعریف نظری متغیر مشارکت اجتماعی :
مشارکت اجتماعی، مجموعه کنش های آگاهانه و دواطلبانه است که با در نظر داشتن منفعت جمعی انجام می گیرد (نوغانی و همکاران، 1387: 124).

1-7-6- تعریف عملیاتی متغیر مشارکت اجتماعی :
میزان مشارکت اجتماعی از طریق دو مولفه آن یعنی مشارکت رسمی و مشارکت غیررسمی اندازه گیری شده است که شامل سوالات 10-15 پرسشنامه میباشد که گویه های آن در زیر آمده است:
– شرکت در مراسم ازدواج یا ترحیم دوستان و آشنایان
– گردش و تفریح با دوستان و آشنایان
– همیاری و مشارکت دربرنامه های محله (اسفالت کردن کوچه ، چراغانی محله در اعیاد و…
– شرکت در انتخابات رئیس جمهوری
– شرکت در انتخابات شورای شهر
– شرکت در انجمن ها و جلسات مذهبی مثل هیات ها، انجمن های اسلامی، بسیج و…

1-7-7- تعریف نظری متغیر شبکه های اجتماعی :
شبکه های اجتماعی عبارتست از گروهی از افراد که با هم روابط اجتماعی دارند و ویژگی یا ویژگی های مشترکی آنها را در رابطه با هم قرار می دهد(نوغانی و همکاران، 1387: 124).
1-7-8- تعریف عملیاتی شبکه های اجتماعی:
برای سنجش فراوانی روابط اجتماعی در شبکه های اجتماعی، بسامد روابط اجتماعی با دوستان و آشنایان پرسیده شده است کهشامل سوالات 16 تا 19 پرسشنامه میباشد که گویه های آن در زیر آمده است:
– دید و بازدید با خویشاوندان و آشنایان
– مشورت با دوستان و آشنایان
– کمک به مشکلات و حل مسائل دوستان و آشنایان
– کمک گرفتن از دوستان و آشنایان در موقع نیاز و مشکل
چارچوب مفهومی تحقیق

2-1- ثروتی به نام سرمایه اجتماعی
بر اساس منابع بانک جهانی ثروت یک جامعه به سه دسته ثروت طبیعی، ثروت تولیدی و ثروت غیرملموس تقسیم بندی شده است. منظور از ثروت طبیعی، منابع خدادادی است که در اختیار ملت ها قرار دارد، سرمایه تولیدی همان سرمایه فیزیکی مرسوم است و ثروت غیرملموس نیز به عنوان تمامی اجزای ثروت که در بالا از آنها نام برده نشده، در نظر گرفته می شود و شامل مهارت و دانش نیروی کار و سرمایه اجتماعی به معنی اعتماد بین مردم و توانایی همکاری آن ها در جهت یک هدف می شود. آنچه اخیرا مورد تاکید قرار گرفته است، نقش و اهمیت سرمایه غیرملموس در اقتصاد کشورها است؛ به گونه ای که در سال 2000 میلادی به طور متوسط 78 درصد از کل ثروت جهان را ثروت غیرملموس شکل داده است که این میزان در کشورهای کم درآمد 56 درصد بوده و در کشورهای پردرآمد به 80 درصد می رسد. این آمار و ارقام حکایت از سهم بالای ثروت غیرملموس در ثروت کل ملت ها و کشورهای پردرآمد دارد و واقعیت مشاهده شده در کشورهای کم درآمد اهمیت منابع طبیعی را نشان می دهد و آنچه که باید به آن دست یافت، حرکت به سمت افزایش سهم
سرمایه غیرملموس یا به عبارتی سرمایه اجتماعی است.
امروزه سرمایه اجتماعی به عنوان مکمل دیگر دارایی ها عمل می کند و تا حدود زیادی از هزینه اجرایی برنامه های توسعه ای می کاهد؛ بنابراین ضروری به نظر می رسد که میزان سرمایه اجتماعی در کشور و عوامل موثر و مرتبط با آن مورد بررسی قرار گیرد.
سرمایه اجتماعی شکل و نمونه ی ملموسی از یک هنجار غیر رسمی است که باعث ترویج همکاری بین دو یا چند فرد می شود ،فوکویاما با توجه به ابعاد عینی و ذهنی سرمایه اجتماعی و نقش آن در فرایند توسعه و تامین نظم و امنیت اجتماعی به طور صریح و مشخص ،در تدوین مبانی نظری و روش شناسی آن سهم قابل توجهی داشته اند. از دید فوکویاما سرمایه اجتماعی وجود مجموعه معینی از هنجارها یا ارزش های غیر رسمی است که اعضای گروهی که همکاری و تعاون میانشان مجاز است، در آن سهیم هستند. مشارکت در ارزش ها و هنجارها به خودی خود باعث تولید سرمایه اجتماعی نمی گردد، چرا که این ارزش ها و هنجارها ممکن است به هنجارها و ارزش های منتهی باشد. .(فوکویاما،1384: 169-170 )
فوکویاما در ارتباط با سرمایه اجتماعی دو نکته را تاکید می کند:
1) سرمایه اجتماعی متعلق به گروههاست نه افراد، به عبارت دیگر هنجارهایی که شالوده سرمایه اجتماعی را تشکیل می دهند در صورتی معنی دارند که بیش از یک فرد در آن سهیم باشند.
2) همکاری و همیاری برای تمام فعالیت های اجتماعی (خواه بد و خواه خوب) ضروری است. پس ارزش ها و هنجارهای غیر رسمی می تواند مثبت و منفی باشد. (علاقه بند، 1384)
از نظر فوکویاما سرمایه اجتماعی دو بعد اصلی دارد: 1) ارزش های غیر رسمی 2) هنجارهای غیر رسمی
2-3- نظریات مختلف پیرامون سرمایه اجتماعی
2-3-1- رابرت پاتنام
رابرت پاتنام یکی از مهمترین نظریه پردازان سرمایه اجتماعی است. به باور او درحالی که سرمایه مادی به دارائیهای مادی و سرمایه انسانی به ویژگی ها و استعدادهای افراد اشاره دارد، سرمایه اجتماعی ناظر بر ارتباطات و شبکه های اجتماعی، هنجارها و اعتماد متقابل ناشی از آنهاست. از نظر پاتنام سرمایه اجتماعی بر قابلیت جامعه برای ایجاد انواع انجمن های داوطلبانه دلالت دارد که افراد را به همکاری با یکدیگر و در نتیجه حفظ تکثرگرایی دموکراتیک تشویق می کند (توسلی،1384).
پاتنام مقوله سرمایه اجتماعی را مرتبط با جمع و جامعه می داند و این مفهوم را اینگونه تعریف می کند: شبکه ها ، هنجارها و اعتماد، شرکت کنندگان را به همکاری جدی تر و کارآمدتر برای دستیابی به هدف های مشترک قادر می سازد، بنابراین پوتنام سرمایه اجتماعی را به عنوان همبستگی اجتماع محلی حاصل شده دارای ویژگی های ذیل می داند:
1- وجود مجموعه ای متراکم از سازمان ها و شبکه های اجتماع محلی.
2- سطوح بالای تعهد مدنی یا مشارکت در شبکه های اجتماعی محلی.
3-هویت محلی قوی و مثبت و نیز احساس تجانس و برابری با اعضای اجتماع محلی.
4-هنجارهای تعمیم یافته محلی مربوط به اعتماد و کمک متقابل بین اعضای اجتماع محلی و اینکه آیا آنها یکدیگر را به لحاظ شخصی می شناسند یا خیر (ازکیا، 1383: 278).
5- شبکه های مشارکت مدنی تجسم همکاری های موفقیت آمیز گذشته هستند که می توانند همچون الگویی فرهنگی برای همکاری های آتی عمل کند.(همان)
پاتنام سرمایه اجتماعی را به عنوان یک کالای عمومی(سرمایه اجتماعی بالا نتایج سودمندی همانند کاهش جرم یا افزایش مشارکت سیاسی رابرای جامعه تسهیل می کند)تعریف می کند.
پاتنام (1380)سرمایه اجتماعی را آن دسته از عناصر و ویژگیهای نظام اجتماعی (مانند اعتماد اجتماعی ،هنجارهای معامله متقابل و شبکه های اجتماعی )می داند که هماهنگی و همکاری را ازبین افراد یک جامعه برای دستیابی به سود متقابل تسهیل می کنند.وی سرمایه اجتماعی را به دو شکل اجتماعی درون گروهی و بین گروهی تقسیم می کند.رابرت پاتنام با ایجاد تمایز بین انواع سرمایه ها و تقسیم سرمایه اجتماعی به درون گروهی و بین گروهی درتدوین مبانی نظری آن سهم قابل توجهی داشته اند.
پاتنام برای مطالعه خود کارکرد سازمانهای منطقه ای رابه عنوان متغیر وابسته و رشد اقتصادی و سرمایه اجتماعی رابه عنوان متغیرهای مستقل تحقیق خود در نظر می گیرد.برای سنجش رشد اقتصادی از شاخصهای اقتصادی مرسوم مانندبی سوادی ،میزان اشتغال در بخش صنعت و غیره بهره جست وبرای سنجش سرمایه اجتماعی نیز ازسه شاخص آگاهی،مشارکت و نهادهای مدنی استفاده نمود.پاتنام با انجام مطالعاتی میدانی،مصاحبه با مردم،اعضای شوراهاومراجعه به تاریخ مدنی داده های مورد نظر خود را گردآوری و به تحلیل آنها پرداخت بخشی ازعواملی که پاتنام برآن تاکید دارد،موضوع سرمایه اجتماعی است و آنرا راه حلی برای درمان مسائل کنش جمعی می داند.ازنظر وی سرمایه اجتماعی "شبکه ها،هنجارها و اعتمادی است که مشارکت کنندگان را قادر می سازدتا به طورموثرتری باهمدیگر کنش داشته باشند واهداف مشترکشان را پیگیری نمایند."(پاتنام،1380، 56) پاتنام مطالعات زیادی را بررسی نموده است که پیوند مثبتی رابین سرمایه اجتماعی و دموکراتیک بودن دولت،موفقیت تحصیلی ،جرم،رفاه کودکان،شادکامی وسلامت جسمانی وروانی گزارش نموده اند.وی نتایج مطالعات متعددی راذکر می کندکه نشان ازوجود پیوند بین پیوند اجتماعی با سلامتی و بهزیستی شخصی دارند. رابرت پاتنام سرمایه اجتماعی را مجموعه اعتماد، هنجارها، و شبکه های پیوند که همکاری را برای سود متقابل سهیل می کند می داند که نتیجه آن انواع متفاوتی از کنش های جمعی است. (Winter, 2000-3) او سه شاخص برای سرمایه اجتماعی در نظر می گیرد: آگاهی، مشارکت و نهادهای مدنی.
2-3-2- جیمز کلمن
جیمز کلمن اولین محققی بود که به بررسی تجربی مفهوم سرمایه اجتماعی و عملیاتی کردن آن پرداخت. او در تحلیل و تبیین سرمایه اجتماعی به جای توجه به ماهیت و محتوای آن به کارکرد سرمایه اجتماعی توجه دارد. از نظر او سرمایه اجتماعی بخشی از ساختار اجتماعی است که به کنشگر اجازه می دهد با استفاده از آن به منابع خود دست یابد. این بعد از ساختار اجتماعی شامل تکالیف و انتظارات، شبکه ای اطلاع رسانی، هنجارها و ضمانت های اجرایی است که انواع خاصی از رفتار را تشویق می کنند یا مانع می شوند، لذا برای سرمایه اجتماعی سه شکل را متصور می شود:
1 تکالیف وانتظاراتی که بستگی به میزان قابل اعتماد بودن محیط اجتماعی دارند.
2) ظرفیت اطلاعات برای انتقال و حرکت در ساختار اجتماعی تا بتوان پایه ای برای کنش فراهم آورد.
3) وجود هنجارهایی که توام با ضمانت اجرایی موثر باشند
4) اقتدار
5) هویت (کلمن 1377، 160)
کلمن مطرح می کند که سرمایه اجتماعی بر کارکرد آن بنا شده است. سرمایه اجتماعی ذات واحدی نیست بلکه مجموعه ای از ذات های گوناگون است که دو عنصر مشترک دارند: اولاً همه آنها مشتمل بر جنبه ای از ساختارهای اجتماعی هستند. ثانیاً برخی کنش های خاص کنش گران اعم از اشخاص حقوقی یا حقیقی را در داخل محدوده ساختار تسهیل می کند.
2-3-3- پیر بوردیو
پیر بوردیو از اولین جامعه شناسان و محققانی است که به تحلیل سیستماتیک ویژگی های سرمایه اجتماعی پرداخت. براساس تعریف بوردیو، سرمایه اجتماعی، حاصل جمع منابع بالقوه و بالفعلی است که نتیجه مالکیت شبکه بادوامی از روابط نهادی شده بین افراد و به عبارت ساده تر، عضویت در یک گروه است. البته سرمایه اجتماعی مستلزم شرایطی به مراتب بیش از وجود صرف شبکه پیوندهاست. در واقع پیوندهای شبکه ای می باید از نوع خاصی، یعنی مثبت و مبتنی بر اعتماد باشند. از نظر بوردیو، سرمایه اجتماعی به عنوان شبکه ای از روابط ودیعه ای طبیعی یا اجتماعی نیست، بلکه در طول زمان برای کسب آن باید تلاش کرد. به تعبیر او سرمایه اجتماعی محصول نوعی سرمایه گذاری فردی یا جمعی، آگاهانه یا ناآگاهانه است که به دنبال تثبیت یا باز تولید آنگونه روابط اجتماعی است که مستقیماً در کوتاه مدت یا بلند مدت قابل استفاده هستند. (شارع پور، 1384: 11).
بوردیو به منظور تحلیل سرمایه اجتماعی در ابتدا انواع مختلف دیگر سرمایه را که عبارتند از سرمایه اقتصادی، سرمایه فرهنگی و سرمایه نمادین تشریح نموده و سپس مطرح می کند که سرمایه اجتماعی عبارت است از شبکه ای از روابط فردی و جمعی که هر فرد یا جمعی در اختیار دارد. این تعریف باعث می شود تا اولا" فضاهای مفهومی سرمایه اجتماعی محدودتر شده و ثانیاً آن را از سایر انواع سرمایه ها به ویژه سرمایه های فرهنگی و نمادین جدا نماید.(بوردیو،1380) از نظر بوردیو سرمایه اجتماعی جمع منابع بالقوه و بالفعلی است که نتیجه مالکیت شبکه بادوامی از روابط نهادی شده بین افراد و به عبارت ساده تر، عضویت در گروه برای دستیابی به منابع آن گروه است. در واقع پیوندهای شبکه ای می بایست از نوع خاصی باشند، یعنی مثبت و مبتنی بر اعتماد. از دیدگاه بوردیو سرمایه اجتماعی دو شاخص اساسی دارد: 1) اعتماد 2) پیوند. از نظر بوردیو سرمایه اجتماعی در نهایت می تواند سرمایه اقتصادی به همراه داشته باشد. (چلبی، 1375)
بوردیوعلاقمند به مساله دوام طبقه اجتماعی و دیگر انواع تعدی در مساله بی عدالتی بود. او برجسته ترین چیزی که از اقتصاد سیاسی بیرون می کشد همان چیزی است که او سرمایه فرهنگی می نامد. به نظر او سرمایه فرهنگی در درون یک فضای اجتماعی پخش شده است و سپس به وسیله میراث، انتقال یافته و بالاخره به صورت فرهنگ سرمایه گذاری می شود. (روح الامینی، 1374: 116 (114-
سرمایه اجتماعی برای بوردیو موقعیت ها و روابط در گروه ها و شبکه های اجتماعی است که دسترسی به فرصت ها، اطلاعات، منابع مادی و موقعیت اجتماعی را برای افراد افزایش می دهد. به نظر بوردیو تطابقی میان جایگاه اجتماعی و سلیقه ها و رفتارها وجود دارد مثلاً اینکه فضای طبقه اجتماعی برتر، چه نوع ورزش ها، نوشیدنی ها، گرایش های سیاسی و غیره ترجیح می دهند. (رضائیان، 1384: 20)
از نظر بوردیو، تراکم و دوام ارتباطات هر دو اهمیت فراوان دارند. سرمایه اجتماعی نمایانگر ادغام منابع بالفعل و بالقوه ای است که برای مالکیت شبکه ای بادوام به کار رفته اند. همچنین وی معتقد است که ارزش ارتباطات یک فرد(یا حجم سرمایه اجتماعی یک عامل) به تعداد ارتباطات فعال شده و حجم سرمایه (فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی) هر ارتباط بستگی دارد. بوردیو برای نمایش تعامل بین ارتباطات و سرمایه مالی یا فرهنگی، اعضای حرفه ها را مثال می زند، مانند وکلا یا پزشکان که با بهره برداری از سرمایه اجتماعی- ارتباطات، مقبولیت و احترام- اعتماد و اطمینان مشتریان را در یک جامعه سطح بالا به دست می آورند یا حتی از آن در زمینه شغلی و سیاسی بهره برداری می کنند. برعکس بوردیو معتقد است آنانی که فقط به کیفیت تحصیلات خود متکی هستند، بیشتر از همه در قبال کسادی مدرکی (اعتباری) زخم پذیرند، چون نه فقط دچار نبود ارتباطات هستند، بلکه ضعف فقر سرمایه فرهنگی آنان سبب کاهش آگاهی در مورد نوسانات بازاری در مورد مدارک آنان است. (فیلد،1384:27- 26(
2-3-4- فرانسیس فوکویاما
فرانسیس فوکویاما سرشناس ترین نظریه پرداز در تلفیق سرمایه اجتماعی و اعتماد اجتماعی است که مفهوم سرمایه اجتماعی را در چهارچوبی اقتصادی مطرح می کند. لذا او با بهره گیری از مفهوم سرمایه اجتماعی یک نظریه اعتماد اجتماعی تدوین می کند و مطرح می کند که قدرت و کارآیی سرمایه اجتماعی در جامعه به میزان پای بندی اعضای آن ‹ جامعه به هنجارها و ارزش های مشترک و توانایی آنها برای چشم پوشی از منافع شخصی در راستای خیر و سعادت همگانی بستگی دارد. از نظر فوکویاما سرمایه اجتماعی تاثیری به سزایی بر کارآیی عملکرد اقتصادی مدرن دارد و شرط لازم برای ثبات لیبرال دموکراسی است. سرمایه اجتماعی جزء فرهنگی جوامع مدرن را که از جهات دیگر از عصر روشنگری به بعد براساس نهادهای رسمی، حاکمیت قانون و عقلانیت سازمان یافتند، تشکیل می دهد. چنین تلقی می شود که سرمایه اجتماعی نوعاً از وظایف "نسل دوم" اصلاحات اقتصادی است ولی برخلاف سیاست ها یا حتی نهادهای اقتصادی، سرمایه اجتماعی را چندان نمی توان از طریق سیاست عمومی ایجاد کرد یا شکل داد و از این بحث او به تعریف سرمایه اجتماعی می پردازد که سرمایه اجتماعی شکل و نمونه ملموسی از یک هنجار غیر رسمی است که باعث ترویج همکاری بین دو یا چند فرد می شود (تاج بخش، 1384).
سرمایه اجتماعی شکل و نمونه ی ملموسی از یک هنجار غیر رسمی است که باعث ترویج همکاری بین دو یا چند فرد می شود ،فوکویاما با توجه به ابعاد عینی و ذهنی سرمایه اجتماعی و نقش آن در فرایند توسعه و تامین نظم و امنیت اجتماعی به طور صریح و مشخص ،در تدوین مبانی نظری و روش شناسی آن سهم قابل توجهی داشته اند. از دید فوکویاما سرمایه اجتماعی وجود مجموعه معینی از هنجارها یا ارزش های غیر رسمی است که اعضای گروهی که همکاری و تعاون میانشان مجاز است، در آن سهیم هستند. مشارکت در ارزش ها و هنجارها به خودی خود باعث تولید سرمایه اجتماعی نمی گردد، چرا که این ارزش ها و هنجارها ممکن است به هنجارها و ارزش های منتهی باشد. .(فوکویاما،1384: 169-170 )
فوکویاما در ارتباط با سرمایه اجتماعی دو نکته را تاکید می کند:
1) سرمایه اجتماعی متعلق به گروههاست نه افراد، به عبارت دیگر هنجارهایی که شالوده سرمایه اجتماعی را تشکیل می دهند در صورتی معنی دارند که بیش از یک فرد در آن سهیم باشند.
2) همکاری و همیاری برای تمام فعالیت های اجتماعی (خواه بد و خواه خوب) ضروری است. پس ارزش ها و هنجارهای غیر رسمی می تواند مثبت و منفی باشد. (علاقه بند، 1384)
از نظر فوکویاما سرمایه اجتماعی دو بعد اصلی دارد: 1) ارزش های غیر رسمی 2) هنجارهای غیر رسمی
با توجه به تعاریف و بیان اجزای سرمایه اجتماعی، چهار جزء در همه آنها مشترک هستند که می توان به عنوان ابعاد کاف سرمایه اجتماعی در نظر گرفت:
1) مشارکت در شبکه ها2) روابط متقابل3) هنجارها و ارزش های اجتماعی4) اعتماد (همان)
2-3-5- نان لین
لین با طرح نظریه منابع اجتماعی (1982) مطرح نمود که دستیابی به منابع اجتماعی و استفاده از آنها می تواند به موقعیتهای اجتماعی – اقتصادی بهتر منجر شود. لذا او در سال های اخیر مفهوم سرمایه اجتماعی را به عنوان منابع نهفته در ساختار اجتماعی مطرح کرد که با کنش های هدفمند قابل دسترسی می باشد. از نظر لین منابع ارزشمند در اکثر جوامع ثروت، قدرت و پایگاه اجتماعی می باشد و لذا سرمایه اجتماعی افراد را بر حسب میزان یا تنوع ویژگی های دیگرانی که فرد با آنها پیوندهای مستقیم وغیرمستقیم دارد قابل سنجش می داند (توسلی، 1384: 10). از نظر لین دو عنصر مفهومی و مهم سرمایه اجتماعی "منابع نهفته" و "موقعیتهای شبکه ای" می باشد و نتایج سرمایه گذاریهای افراد در روابط و شبکه های اجتماعی در ارتباط با دو نوع کنش ابزاری و کنش اظهاری طبقه بندی می شود که برای کنش ابزاری سه نوع بازدهی اقتصادی (ثروت)، سیاسی (قدرت) و اجتماعی (شهرت) و در کنش اظهاری سرمایه اجتماعی ابزاری است برای تحکیم منابع و دفاع در برابر از دست دادن احتمالی منابع و به سه نوع بازدهی سلامت جسمانی، سلامت روانی و رضایت از زندگی اشاره می کند.
2-3-6- نارایان وپریتچت
نارایان وپریتچت(1997)پنج سازو کار برای بیان چگونگی تاثیر گذاری سرمایه اجتماعی بر بازده هارا توصیف می کنند.آنهاعبارتنداز:
1)ارتقا توانایی جامعه در نظارت بر عملکرد دولت،چه به خاطر اینکه مقامات دولت در شبکه های اجتماعی استقرار بیشتری دارند وچه به خاطر این که نظارت بر ارائه خدمات عمومی،کالایی عمومی محسوب می شود.
2)افزایش امکانات برای کنش مشارکتی جهت حل مشکلات،دارای یک عنصر دارای مشترک بومی
3)تسهیل انتشار نوآوری ،از طریق افزایش پیوندها بین افراد
4)کاهش مشکل کمبود اطلاعات،گسترش سازوکارهای الزام آورواز این طریق افزایش معاملات در بازارهای کالا ،اعتبار،زمین ونیروی کار
5)افزایش بیمه غیر رسمی (یا شبکه های امن غیر رسمی)بین خانوارهاوازاین طریق قادرساختن خانوارها به پی گرفتن فعالیت ها وتکنیک های تولیدی با بازده های بالاتر والبته پر خطرتر.(شجاعی باغینی،1387: 20،21)
2-3-7- آپهوف
آپهوف(1999)بین سرمایه اجتماعی ساختاری و شناختی تمایز قائل می شود.سرمایه اجتماعی ساختاری به اشکال مختلف سازمانهای اجتماعی شامل نقشها،قواعد ،رویه های معمول و فرایند هاو همچنین تعدادی از شبکه هاکه در همکاری مشارکت دارند،می پردازد.سرمایه اجتماعی شناختی شامل هنجارها،ارزشها،نگرشها و باورهاست.سرمایه اجتماعی ساختاری و شناختی مکمل هم هستند:ساختارها به تبدیل هنجارها و باورها به رفتار هدفمند مشارکتی کمک می کنند.

2-3-8- ولکاک و نارایان
از نظر ولکاک و نارایان(2000)ایده اصلی سرمایه اجتماعی این است که خانواده،دوستان و آشنایان یک فرد یک دارایی مهم را تشکیل می دهندکه می توان در یک بحران از آن استمداد کرد،به خاطر خودش از آن استفاده نمودوآنرابرای کسب منافعی به کاربرد.
از نظر جامعه شناسان آنهایی که از شبکه های اجتماعی بیشتری بهره مندندقادر به رویارویی بهتری در برابر چالشهای فرارویشان هستند برعکس افرادیا اجتماعاتی که ارتباطات کمتر دارند از حمایت و ابزار کمتری برای انجام کارها برخوردارند پس می بینیم که "کسی"که مامی شناسیم زمینه ساز کیفیت رفاه ما است.
2-4- ابعادو شاخص های سرمایه اجتماعی
سرمایه اجتماعی دارای سه بعد اساسی است:
1) بعد ساختاری: شامل الگوی پیوندهای میان اعضاء گروه و ترکیب سازماندهی این اعضاء است. سلسله مراتب شبکه، تراکم و میزان همگنی گروه یا اعضای گروه از جمله شاخص های عمده بعد ساختاری هستند.
2)بعد هنجاری: به کیفیت تعاملات وارتباط اعضاء در درون یک گروه اشاره دارد. در این بعد شاخص هایی نظیر اعتماد و ارتباط متقابل مطرح است.
3) بعد شناختی: کمتر قابل اندازه گیری بوده و می توان آن را ارزش های مشترک در میان اعضای یک گروه دانست. هنجارها، ارزش ها، نگرش، باورها، فرهنگ شهری و … در این بعد قرار دارند.
حال با توجه به این سه بعد به بیان شاخص ها وعناصری که در هر بعد قرار دارند می پردازیم.
جدول شماره2: شاخص های سرمایه اجتماعی به تفکیک ابعاد ساختاری، شناختی و هنجاری
بعد ساختاری
بعد شناختی
بعد هنجاری
نقش ها و قواعد
هنجارها
کیفیت روابط و تعامل اعضا
شبکه ها و روابط بین فردی
ارزش ها
ارتباط متقابل بین اعضا
رویه ها
نگرش ها
اعتماد اجتماعی
روابط افقی
باورها
پیوند اجتماعی
روابط عمودی
فرهنگ شهری
–
ایجاد منافع مشترک
همبستگی و انسجام
–
–
همکاری
–

ابعاد و شاخصها از دیدگاه کندی
دسته بندی دیگری از ابعاد سرمایه اجتماعی توسط گروه "کِنِدی" در دانشگاه هاروارد ، انجام شده که در عین توجّه به متغیرهای تقسیم پیشین ، سرمایه اجتماعی را به گونه ها و ابعاد متنّوع تری تقسیم نموده است :
1 . اعتماد :
الف : اعتماد اجتماعی : شامل اعتماد به افرادی مانند : همسایه ، همکار ، فروشنده یک فروشگاه ، یک هم کیش ، پلیس و خلاصه همه کسانی است که در زندگی روزمره با آنها در ارتباط هستیم .
ب : اعتماد میان نژادهای مختلف : ممکن است سرمایه اجتماعی ، میان نژادهای مختلف (سیاه ، سفید ، زرد) بررسی شود و میزان اعتماد نژادها به همدیگر سنجیده شود .
2 . مشارکت سیاسی :
الف : مشارکت سیاسی عادی : این نوع مشارکت را می توان از روی تعداد رای دهنده ، میزان مطالعه و حجم خرید روزنامه ها ، اطلاعات شهروندان از مسائل سیاسی روز و … مورد اندازه گیری قرار داد .
ب : مشارکت سیاسی نقادانه : ممکن است مشارکت سیاسی عادی یک جامعه در حد پایینی باشد ، ولی همین جامعه از لحاظ مشارکت سیاسی نقادانه ، سطح بالایی داشته باشد و افراد در فعالیت هایی مثل : راهپیمایی ها ، اعتصابات ، تحریم ها ، تجمع ها ، انقلاب سیاسی و … حضور فعال داشته باشند .
3 . مشارکت و رهبری مدنی :
الف : رهبری مدنی : نقش رهبری افراد در گروه ها ، باشگاه ها ، انجمن ها و امور شهر یا مدرسه و دانشگاه و نظایر اینها ـ که اشکال مختلف مشارکت مدنی هستند ـ ، گونه ای از سرمایه اجتماعی است .
ب : مشارکت مدنی : یعنی افراد جامعه تا چه اندازه در انواع گروه های مذهبی ، باشگاه های ورزشی ، سازمان های جوانان ، انجمن های مربوط به والدین ، گروه های و موسسات خیریه ، تعاونی ها و اتحادیه های کارگری ، فرهنگسراها و … فعالیت می کنند .
4 . پیوندهای اجتماعی غیر رسمی :
این بعد ، بر خلاف بعد قبلی ، به سنجش جنبه های غیر رسمی سرمایه اجتماعی می پردازد ، مانند : تعداد دوستان یک فرد ، میزان معاشرت فرد با دوستان خود در محیط اداری و خارج از آن ، مشارکت در بازی های گروهی ، دیدار از فامیل و … .
5 . بخشش و روحیه داوطلبی :
عضویت افتخاری شهروندان در سازمان های غیردولتی خدمات انسان دوستانه و همکاری افراد جامعه با نهادهای خیریه و داوطلبانه ، چه به صورت مالی و فکری و صرف وقت ، از این قبیل سرمایه های اجتماعی است .
6 . مشارکت مذهبی :
مذهب نقش خیلی مهمی در سرمایه اجتماعی ایفا می کند . افراد بر حسب دین و مذهبی که دارند ، ممکن است منشاء مشارکت باشند . مانند : فعالیّت در امور مساجد و تکایا ، کلیساها و یا اماکن مذهبی و زیارتی .
7 . عدالت در مشارکت مدنی :
در برخی جوامع تمایل به سوی افراد متمکن ، تحصیلات عالیه و نژاد خاصی است و بالعکس در برخی جوامع دیگر ، افراد فقیر در اولویت قرار دارند . از آن جا که این عوامل در سلامت جامعه مهم هستند ، اندازه گیری میزان تساوی افراد مختلف در مشارکت های اجتماعی ، حائز اهمیت است .
8 . تنوع معاشرت ها و دوستی ها :
هر چه فرد با : افراد ، طبقات و گروه های بیشتر و متعلق به نژادها و مذاهب مختلف در ارتباط باشد و با آنها رابطه دوستی برقرار کرده باشد ، به همان اندازه موجب افزایش سرمایه اجتماعی شده است .

سطوح (طبقه بندی) و شاخص های سرمایه های اجتماعی
سرمایه اجتماعی را در سه سطح خرد، میانی و کلان طبقه بندی می کنیم.
در سطح خرد سرمایه اجتماعی در قالب روابط فردی و شبکه های ارتباطی بین افراد و هنجارها و ارزش های حاکم بر آنها مورد بررسی قرار می گیرد. بر این اساس سرمایه اجتماعی موضوعاتی چون شدت و کیفیت روابط و تعاملات بین افراد و گروهها، احساس تعهد واعتماد دو جانبه به هنجارها و ارزش های مشترک را شامل شده و به عنوان یک حس تعلق و پیوستگی اجتماعی است. (ازکیا و غفاری، 1384)
در سطح میانی سرمایه اجتماعی هم جنبه هایی از ساخت اجتماعی را داراست و هم کنش های خاص کنشگران را درون سیستم یا ساختار اجتماعی تسهیل می کند. این مفهوم ارتباطات افقی و عمودی را شامل می شود و سازمان ها و روابط بینابینی آنها اعم از باشگاهها، انجمن ها، شرکت ها، احزاب و NGO ها در زمره آن قرار می گیرد. در واقع سرمایه اجتماعی در روابط اجتماعی و هنجارهای اجتماعی بین گروه هایی که کار مشارکتی می کنند وجود دارد. (مسقطیان و موسوی، 1383)
در سطح کلان سرمایه اجتماعی شامل روابط قراردادی و ساختاری نهادهای کلان مانند دولت، حکومت سیاسی و نظام های حقوقی و قضایی می گردد. دراین سطح روابط و ساختارهای رسمی مانند قوانین و مقررات حاکمیت سیاسی، میزان مشارکت سیاسی، شکل گیری نهادهای سیاسی و اجزای سرمایه اجتماعی را تشکیل می دهد. به عبارت دیگر در سطح کلان با سرمایه اجتماعی ساختاری سر و کار داشته که اعتماد نهادی و اعتماد به حکومت ونیز اعتماد به نظام های تخصصی مولفه های اصلی آن را تشکیل می دهند. (ازکیا و غفاری، 1384)
حال با توجه به این سه سطح،شاخص های سرمایه اجتماعی را در هر کدام آن بیان می کنیم:
جدول شماره3: شاخص های سرمایه اجتماعی به تفکیک سطوح خرد، میانه و کلان
سطح خرد
سطح میانی
سطح کلان
بیگانگی اجتماعی
تعاملات اظهاری
مشارکت اجتماعی
روابط همسایگی
رضایت اجتماعی
انسجام و خمبستگی اجتماعی
روابط محلی
تعهد اجتماعی
وفاق اجتماعی
مشورت و کمک گرفتن از دیگران
هویت جمعی
اعتماد اجتماعی
علاقه به جامعه
احساسات و عواطف مشترک
عدالت اجتماعی
خودیاری
آرامش اجتماعی
برخورد با مخالفان
کمک کردن به دیگران
استبداد گری
پنداشت از دولت
حضور در فعالیتهای اجتماعی مانند فعالیت در مدرسه،مسجد
دسترسی به اطلاعات
دین و ایمان
فداکاری برای دیگران
عضویت در NGOها و نهادهای مدنی
آگاهی اجتماعی
تعداد دوستان
عضویت در گروههای محلی
روابط بین نهادی
میزان صداقت فرد
عضویت در نهادهای اجتماعی
نظم اجتماعی
ایمان و تعلقات مذهبی
احساس تعلق
پیشرفت و توسعه اجتماعی
آرامش روحی،روانی و جسمی
اتحاد گروهی و محلی
هویت اجتماعی
احساس مسئولیت
تعاون و همیاری اجتماعی
باورهای اجتماعی
احساس همدردی
مشغولیت اجتماعی
هنجارهای اجتماعی

انتظارات متقابل
ارزشهای اجتماعی

آداب و رسوم اجتماعی

نهادهای مدنی یا NGOها

سازگاری اجتماعی
بسیاری از مفاهیم بکار رفته در متون روان‏شناسی تا وقتی که بسراغ تعریف آنها نرفته‏ایم بسیار ساده و پیش پا افتاده بنظر می‏رسند، اما همین که قصد تعریف آنها بصورت دقیق وعلمی را داریم با مشکل مواجه خواهیم شد. یکی از این مفاهیم، سازگاری است. از سازگاری تعاریف متعدد و گاه متناقضی ارائه شده است که در بررسی بیشتر این تعاریف متوجه می‏شویم که این اختلاف نظرها به دیدگاههای فلسفی نظریه‏پردازان درباره انسان، ماهیت آن و شیوه‏های تغییر و انطباق او با محیط برمی‏گردد.
به یک مفهوم می‏توان سازگاری را رابطه‏ای دانست که ارگانیسم نسبت به وضع موجود با محیط خود برقرار می‏کند. این اصطلاح معمولاً در رابطه با سازگاری اجتماعی و روانشناختی بکار برده می‏شود و در چنین مواردی مفهوم مثبتی دارد مثل انسانِ سازگار که مفهوم ضمنی آن به فردی اشاره دارد که درگیر فرآیندی مستمر نسبت به محیط و در عین حال تغییر دادن آن به گونه‏ای سالم و موثر است. البته این اصطلاح با مفهوم منفی نیز بکار برده می شود که آن زمانی است که با اصطلاحِ همنوایی انطباق پیدا کرده و به معنی کوتاه آمدن و تسلیم شدن در مقابله سلیقه‏های دیگران مورد استفاده قرار می‏گیرد. در تعریف دیگری از سازگاری، آن را حالت تعادل کامل بین ارگانیسم و محیط تعریف می‏کنند که در این حالت تمام نیازها برآورده شده و اعمال ارگانیسمی به راحتی صورت می‏پذیرد. در زمینه آماری هر عملی را که به منظور اصلاح، سنجش یا ارزیابی مجدد برای انطباق یافتن با شرایط ناجور یا غیرمعمول صورت می‏گیرد را سازگار گویند (پورافکاری، 1376).
مفهوم انطباق1 با مفهوم سازگاری رابطه نزدیکی دارد و منظور از انطباق، هماهنگی و تناسب با محیط است که تغییرات مفید را دربر می گیرد. انطباق از طریق ایجاد تغییر در محیط خارجی2 یا از طریق ایجاد تغییر در خود3 حاصل می گردد. حاصلِ انطباق موفقیت آمیز، سازگاری4 و نتیجه ناموفق آن را ناسازگاری5 می‏نامند (پورافکاری، 1376).
رفتار سازشی هر نوع رفتاری است که بتواند توانایی و مهارت ارگانیسم را برای وفق دادن فرد با یک موقعیت محیطیِ خاص افزایش دهد (بهرامی، معنوی، 1370). در حقیقت سازگاری اجتماعی یکی از معیارهای سلامت روان است. ولمن6 (2000) بر این اعتقاد است که سلامت روانی، چهار ملاک مهم دارد که عبارتند از:
1. ادراک واقع بینانه از خود و دیگران.
2. تعادل عاطفی.
3. سازگاری اجتماعی.
4. پیشرفت هماهنگ با توانایی ها و فرصت ها.
او سازگاری اجتماعی را در حقیقت توانایی با دیگران بودن تعریف می‏کند. از آنجایی که هیچ انسانی نمی‏تواند به تنهایی زندگی کند و نیاز به برقراری روابط اجتماعی دارد، بنابراین ناتوانی در همکاری با دیگران، شاخصه‏ای از مشکل روانی بحساب می‏آید.
همانطور که گفته شد بسیاری از متخصصین بر این نظرند که سازگاری اجتماعی یکی از معیارهای سلامت روان است و گاهی اوقات آن را حتی شاخص‏ترین معیار نیز به حساب می‏آورند، مخصوصاً آنها که به حوزه روابط اجتماعی و نقش عوامل نشات گرفته از اجتماع در شکل‏گیری شخصیت تاکید دارند (برای مثال نگاه کنید به مدی1، 1989، 1996).
تعریف سازگاری اجتماعی با سلامت روان رابطه نزدیکی دارد و در زمینه سلامت روان نیز دیدگاههای متفاوت و گاه متعارضی در حوزه روان شناسی عرضه شده است. سازمان بهداشت جهانی (1990) بهنجاری را حالتی از سلامت کامل جسمی، روانی و رفاه اجتماعی تعریف می‏کند و نه فقط عدم نشانه های اختلال روانی.
کاپلان2 و سادوک3 (2003) در زمینه سلامت روان و هنجاری چهار دیدگاه عمده را برجسته ساخته‏اند:
الف) بهنجاری به عنوان سلامت
این یک تعریف طبی ـ روانپزشکی از سلامت روانی است. اکثر پزشکان بهنجاری را معادل سلامت روان می‏دانند و آن را یک پدیده فراگیر عمومی تلقی می‏کنند. در این رویکرد، زمانی رفتار بهنجار تلقی می‏شود که آسیب روانی آشکاری وجود نداشته باشد.
ب) بهنجاری به عنوان کمال مطلوب
در این دیدگاه بهنجاری به عنوان عامل نهایی عملکردهای مختلف دستگاه روان‏شناختی انسان تلقی می‏شود. زیگموند فروید از طرفداران این دیدگاه است و اعتقاد داشت که الگوی بهنجار همان افسانه ایده‏آل است.
ج) بهنجاری به عنوان متوسط
دیدگاه سوم بیشتر طرفدار رویکردهای آماری است و رفتاری را سازگار تلقی می کند که با اصول آماری حاکم بر منحنی زمان همخوانی داشته باشد.
د) بهنجاری به عنوان یک فرآیند
دیدگاه چهارم بر این نکته تاکید دارد که رفتار بهنجار نتیجه نهایی سیستم های متعامل است. بهنجاری در این دیدگاه بیشتر یک فرآیند است تا یک تعریف مقطعی. دیدگاه روانی ـ اجتماعی اریکسون در این طیف قرار می گیرد.
از سازگاری تعاریف متعدد و گاه متناقضی ارائه شده است. به یک مفهوم، می توان سازگاری را رابطه ای دانست که ارگانیسم نسبت به وضع موجود با محیط خود برقرار می کند. این اصطلاح معمولاً در رابطه با سازگاری اجتماعی و روانشناختی، فرآیندی مستمر نسبت به محیط و در عین حال تغییر دادن آن به گونه ای سالم و موثر است. در تعریف دیگری از سازگاری آن را حالت تعادل بین ارگانیسم و محیط تعریف می کنند که در آن تمام نیازها برآورده شده و تمام اعمال ارگانیسمی به راحتی صورت می پذیرد. (پورافکاری، 1376). رفتار سازشی هر نوع رفتاری است که بتواند توانایی و مهارت ارگانیسم را برای وفق دادن فرد با یک موقعیت محیطی به خصوص افزایش دهد (بهرامی و معنوی، 1370). سازگاری عبارتست از پیشرفت در ادراک خودمان و دیگران. رفتارها، افکار و احساساتی که برای رشد خوب لازم است موجب می‏شود روشهای سازگاری مورد نیاز برای تغییرات محیطی بروز کند (آلن، 1990).
سازگاری اجتماعی مکانیسم‏هایی است که توسط آنها فرد توانایی تعلق به یک گروه را پیدا می‏کند. بنابر نظر ریمون بودون برای سازگاری اجتماعی لازم است که :
1- افکار و برخورد گروه در تضاد با افکار و برخوردهای فرد که مشخص کننده تعلق او به یک گروه دیگر است نباشد.
2- افکار و برخوردهای گروه در تضاد با برخوردهای عمقی فرد نباشد به طوری که سیستم ارزشی مرتبط با شخصیت او را دچار مشکل کند (سرخابی، 1371).
آلپورت (1960؛ به نقل از فراهانی، 1378)) سازگاری اجتماعی را داشتن ارتباطات گرم و صمیمانه تعریف می‏کند. وایزمن (1975) سازگاری اجتماعی را انعکاسی از تعامل فرد با دیگران، رضایت از نقش‏های خود و نحوه عملکرد در نقشها می‏داند که به احتمال زیاد تحت تاثیر شخصیت قبلی، فرهنگ و انتظارات خانواده قرار دارند. ویلیامز (1375) در تعریف رفتار سازشی می‏گوید: اصطلاح رفتار سازشی اصطلاحی آمریکایی است که به توانایی فرد در برآورده ساختن نیازهای یک زندگی مستقل در جامعه‏ای خاص به شیوه‏ای مقبول از نظر اجتماعی اطلاق می‏شود. بدین ترتیب رفتار سازشی، گستره وسیعی از مهارتها و تواناییها را برای رفع اینگونه نیازها دربر می‏گیرد. از مهارتهای اساسی مانند نشستن گرفته تا مهارتهای پیشرفته‏تری چون خرج کردن پول.
سازگاری اجتماعی به وضعیتی گفته می‏شود که افراد یا گروهها، رفتار خود را بتدریج و یا از روی عمد یا غیرعمد تعدیل می‏کنند تا با فرهنگ موجود سازگار شوند. مانند رعایت عادتها، عرف و تقلید. به عبارتی سازگاری واکنشهایی است که شخص برای رعایت محیط اجتماعی از خود نشان می‏دهد و آنها را به علت هماهنگیشان با معیارهای اجتماعی و پذیرفته‏شدنشان از طرف آن، اساس رفتار خود قرار می‏دهد (آکسفورد، 1980 به نقل از درزی، 1373).
والی‏پور (1373) سازگاری اجتماعی را فرآیندی می‏داند که در آن فرد با فراگیری اصولی و آداب پذیرفته شده در گروه یا اجتماع و همسو نمودن نیازها و خواسته‏های خود با گروهی که در آن زندگی می‏کند توانایی جذب شدن در آن گروه را پیدا می‏کند.
سازش تعادل بین ارگانیزم و محیط است به عبارت دیگر ساختن مجموعه‏ای از روابط است که انسان خود را بین آنها قرار می‏دهد (منصور، 1356). سازش اجتماعی یعنی سازی با مجموعه پیچیده روابط بین فردی، توانایی زیستن و هماهنگ نمودن خود براساس الزامات اجتماعی و خواسته‏های فرهنگی (ربر، 1368).
خودپنداره کودکان دبستانی از خود فاعلی به خود مفعولی اصلاح شده تغییر پیدا می‏کند و در واقع آنها مشاهدات خود را از رفتارها و حالتهای درونی در آمادگی یا گرایشهای کلی سازمان می‏دهند. به علاوه آنها خود را با دیگران مقایسه می‏کنند (هارتر، 1996). توصیف خود در دوران دبستان به تدریج انتزاعی‏تر می‏شود و از صورت جسمانی به صورت روانشناختی درمی‏آید. کودکان در مورد خود می‏اندیشند. به توانایی کنترل افکار واقف می‏شوند و درمی‏یابند که افکار مخصوص به خود دارند (ماسون و همکاران، 1380).
پیشینه تحقیق
ـ تحقیقی که رستگاران (1372) پیرامون تاثیر چگونگی روابط والدین بر سازگاری اجتماعی دانش آموزان پایه سوم راهنمایی دخترانه شهر همدان انجام داد به این نتیجه رسید که بین عوامل خانوادگی و سازگاری اجتماعی فرزندان در مدرسه رابطه معنی داری وجود دارد.
چگونگی روابط والدین بر سازگاری اجتماعی فرزندان موثر است. دانش آموزان که در مدرسه از سازگاری اجتماعی مطلوبی برخوردارند، دارای والدینی با روابط متبین بر تفاهم است. در حالیک ه دانش آموزان ناسازگار، دارای والدینی هستند که از روابط صحیح و بر اساس تفاهم بهره مند نیستند.
ـ شوئیترز (1992) طی پژوهشی درباره ارتباط مفهوم خود سازگاری اجتماعی نوجوانان به این نتیجه دست یافت که آن دسته از نوجوانانی که دارای اختلال در سازگاری بودند نسبت به نوجوانانی که در سازگاری اجتماعی بالایی داشتند، نمرات مفهومی خود پایین تری بدست آورد به نقل از ترقی جاه (1375)
یافته های مطالعه وی نشان داد که رابطه مثبت و معناداری بین مثبت انگاری خود با میزان مقبولیت اجتماعی و نیز سازگاری دانش آموزان در مدرسه وجود دارد.
کرمی و هیبت الهی (1377) به بررسی تاثیر رابطه بین آموزش پیش دبستانی بر سازگاری اجتماعی دانش آموزان پایه اول ابتدایی نواحی 1 و 2 شهرستان سنندج پرداختند. نمونه پژوهشی شامل 402 نفر بود و نتایج حاصله نشان داد که آموزشهای پیش دبستانی با میزان سازگاری اجتماعی دانش آموزان مورد مطالعه ارتباط مثبت داشته است و همچنین بین کودکانی که آموزش پیش دبستانی را دیده اند با گروه گواه (آموزش پیش دبستانی ندیده اند) در سازگاری اجتماعی تفاوت معنی داری مشاهده شد. مدت زمان آموزش نیز بر سازگاری اجتماعی تاثیرگذار بود. بین دانش‏آموزانی که دوره کامل پیش دبستانی را گذرانده‏اند در مقایسه با دانش‏آموزانی که این دوره را ناقص (2 تا 4 ماه) گذرانده‏اند، از نظر سازگاری اجتماعی تفاوت معنی‏داری وجود داشت، بدین معنی که کسانی که زمان بیشتری در مراکز پیش دبستانی گذرانده بودند از سازگاری اجتماعی بیشتری بهره مند بودند.
اسحاق نیا (1371) در بررسی تاثیر آموزش پیش‏دبستانی بر پیشرفت تحصیلی و سازگاری اجتماعی کودکان دبستان شهرستان تربت حیدریه به این نتیجه دست یافت که دانش‏آموزان کلاسهای اول تا چهارم دبستان به آموزش پیش دبستانی را گذرانده بودند، در مقایسه با دانش آموزانی که چنین تجربه ای نداشتند، در بسیاری از مولفه ها تفاوت معناداری داشتند، برای مثال دانش آموزانی که دوره پیش‏دبستانی را گذرانده بودند نسبت به
گروه دیگر همکاری جمعی، اعتماد به نفس، تحمل روانی، علاقه بیشتر به درس، روابط عاطفی بهتر با دیگران و مشکلات رفتاری کمتری داشتند.
اکبرزاده (1371) پژوهشی را تحت عنوان "بررسی سازگاری اجتماعی، آموزشی و عاطفی در کودکان کلاس اول شهر تهران" انجام داد. در این پژوهش از 499 کودک کلاس اول که از میان آنها 194 نفر به کودکستان رفته بودند و 305 نفر به کودکستان نرفته بوده استفاده گردید. نتایج پژوهش فوق نشان داد که پیشرفت تحصیلی کودکانی که قبلاً به کودکستان رفته اند بهتر از آنهایی است که از این فرصت استفاده نکرده اند. همچنین آموزش پیش دبستانی اثر مثبتی بر سازگاری اجتماعی کودکانی که آموزش ندیده اند داشته است.
اسحاق نیا (1371) در بررسی تاثیر آموزش پیش‏دبستانی بر پیشرفت تحصیلی و سازگاری اجتماعی کودکان دبستان شهرستان تربت حیدریه به این نتیجه دست یافت که دانش‏آموزان کلاسهای اول تا چهارم دبستان به آموزش پیش دبستانی را گذرانده بودند، در مقایسه با دانش آموزانی که چنین تجربه ای نداشتند، در بسیاری از مولفه ها تفاوت معناداری داشتند، برای مثال دانش آموزانی که دوره پیش‏دبستانی را گذرانده بودند نسبت به گروه دیگر همکاری جمعی، اعتماد به نفس، تحمل روانی، علاقه بیشتر به درس، روابط عاطفی بهتر با دیگران و مشکلات رفتاری کمتری داشتند.
ـ سایکوتیک (1996) در پژوهش با مقایسه سلامت روان و شیوه فرزندپروری در بین افراد معتاد و غیرمعتاد، مجله علوم رفتاری به نتایج زیر دست یافته اند.
کونتوپولو (2003) در پژوهشی دریافت که به نظر می رسد متخصصین اهمیت مشکلات سازگاری کودکان را نادیده می گیرد. این مشکلات به خانواده و محیط اجتماعی نسبت داده شده است، در حالی که معلمان احساس می کنند که کمتر در این فرایند درگیرند. به نظر می رسد یافته‏ها نیاز فزاینده به آمادگی پذیرش سازماندهی شده در دوره پیش دبستانی و نیاز به آموزش مناسب برای متخصصین سالهای اولیه را آشکار می کند به گونه ای آنها واقعاً بتوانند به تحول کودک از محیط خانه تا سالهای اول مدرسه کمک نمایند.
مطالعات طولی نشان می دهد که سازگاری ضعیف در دوره پیش دبستانی، با مشکلات روان شناختی دوران کودکی میانی و نوجوانی مرتبط است. این مشکلات تداوم دارند، هنگامی که با ناکارآمدی نظام خانواده همراه می‏شوند. برعکس، اگر مشکلات درنتیجه نارس بودن (تحول نایافتگی) ایجاد شوند، پیش آگهی مثبت تر است که با ایجاد روش درست آنها می توانند از عهده آن برآیند (کمپبل1، 1983؛ لابر2، 1982).

3-1- مقدمه
در این فصل روش تحقیقی به کار گرفته شده در پژوهش و چگونگی انجام آن بررسی می شود در این زمینه ابتدا طرح پژوهش، جامعه و نمونه آماری، روش نمونه گیری معرفی می شود و سپس ابزارها و مقیاس های اندازه گیری استفاده شده در پژوهش توصیف می شوند. در ادامه نیز روش پژوهش، نحوه اجرای پژوهش و روشهای آماری به کار گرفته شده برای بررسی فرضیه های پژوهش مورد بحث قرار می گیرد.

3-2- طرح پژوهش
طرح پژوهش حاضر با توجه به ماهیت موضوع و اهداف مورد نظر از نوع توصیفی-پیمایشی است.

3-3- جامعه و نمونه آماری
جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانشجویان رشته علوم انسانی دانشگاه پیامنور واحد زنوز میباشد و نمونه آماری بر اساس جدول مورگان انتخاب خواهد شد. به دلیل اینکه جامعه آماری از نوع ناهمگون میباشد. روش نمونهگیری بصورت طبقهای متناسب با حجم میباشد. تعداد افراد جامعه، 120 نفر میباشد که بر اساس جدول مورگان، 92 نفر میباشد.

3-5- ابزارهای جمع آوری اطلاعات:
3-5-1- مطالعات کتابخانهای: در این پژوهش، به منظور مطالعهی مباحث نظری مرتبط با موضوع پژوهش و نیز بررسی ادبیات موضوع و پیشینهی پژوهش، از اطلاعات مکتوب در این رابطه، شامل کتابهای تخصصی منابعانسانی و نام و نشان تجاری، مجلهها و مقالههای مدیریت، پایان نامههای مشابه و سایر کتابها، مجلهها و مقالات علمی مرتبط با موضوع پژوهش و نیز بروشورها و کاتالوگهای مربوط به پژوهش استفاده شده است.

3-5-2- پرسشنامه: ابزاری که به وسیلهی آن به سنجش و اندازهگیری ویژگیها و صفات مورد نظر پرداخته شده است. پرسشنامه ی پژوهش برای دستیابی به نگرشها و نیز ویژگیهای پاسخدهندگان طراحی شده است. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش، پرسشنامهی سرمایه اجتماعی (شامل 19 سوال ) و سازگاری اجتماعی بل با تغییرات (شامل 15 سوال) میباشد. در طراحی پرسشنامه از مقیاس لیکرت پنجگزینهای استفاده شده است.

3-6- روش تجزیه و تحلیل داده ها:
طبقه بندی، پردازش و تحلیل داده های بدست آمده، با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شده است. برای شاخص های پراکندگی و تمایل مرکزی از آمار توصیفی استفاده شده است و برای آمار استنباطی از آزمونهای کولموگروف اسمیرنوف و همبستگی استفاده شده است.

3-7- قابلیت پایایی پرسشنامه
برای محاسبهی پایایی پرسشنامه از آلفای کرونباخ استفاده شده است. ضریب آلفای کرونباخ بین 0 و 1 است این ضریب هر چه از 7/0 بیشتر و به یک نزدیکتر شود، نشاندهندهی پایایی سوالات است. در این تحقیق ضریب پایایی آلفای کرونباخ با استفاده از نرم افزار 18 SPSS محاسبه شد که پایایی کل سوالات پرسشنامه 0.71 میباشد و پایایی متغیرهای پرسشنامه نیز در جدول 2 خلاصه شده است.

جدول 3-1. پایایی مربوط به سوالات پرسشنامه
آلفای کرونباخ
متغیر مورد بررسی
0.76
اعتماد اجتماعی
0.88
مشارکت اجتماعی
0.7
شبکه اجتماعی
0.75
سازگاری اجتماعی

4-1- آمار توصیفی
4-1-1- جنسیت دانشجویان
در جدول (1)، جنسیت افراد پاسخگو به دو طبقه تبدیل کردهایم (دختر و پسر). همانطور که مشاهده میشود که بیشترین فراوانی مربوط به دانشجویان دختر با فراوانی 56.5 درصد میباشد.

جدول 1، آمار توصیفی جنسیت

فراوانی
درصد
درصد معتبر
درصد تجمعی
دختر
52
56.5
56.5
56.5
پسر
40
43.4
43.4
100
کل
92
100
100

نمودار 1، آمار توصیفی جنسیت

4-1-2- وضعیت تاهل دانشجویان
در جدول (2)، وضعیت تاهل دانشجویان به دو طبقه تبدیل کردهایم (مجرد و متاهل). همانطور که مشاهده میشود که بیشترین فراوانی مربوط به دانشجویان مجرد با فراوانی 68.8 درصد میباشد.

جدول 2، آمار توصیفی وضعیت تاهل

فراوانی
درصد
درصد معتبر
درصد تجمعی
مجرد
62
68.8
68.8
68.8
متاهل
30
32.6
32.6
100
کل
92
100
100

نمودار 2، آمار توصیفی وضعیت تاهل

4-1-3- رشته تحصیلی دانشجویان
در جدول (2)، رشته تحصیلی دانشجویان به سه رشته (الهیات، علوم اجتماعی و مدیریت) گروهبندی شده است. همانطور که مشاهده میشود که بیشترین فراوانی مربوط به دانشجویان رشته علوم اجتماعی با فراوانی 54.3 درصد میباشد.

جدول 3، آمار توصیفی رشته تحصیلی دانشجویان

فراوانی
درصد
درصد معتبر
درصد تجمعی
الهیات
25
27.1
27.1
27.1
علوم اجتماعی
50
54.3
54.3
81.4
مدیریت
27
29.3
29.3
100
کل
92
100
100

نمودار 3، آمار توصیفی رشته تحصیلی دانشجویان

4-1- 4- آزمون کولموگروف-اسمیرنوف
به منظور بررسی نرمال بودن متغییر های پژوهشی از آزمون کولموگروف- اسمیرنف استفاده شد. همانطورکه در جدول 3 ملاحظه می گردد. سطح معنی داری همه عوامل بالاتر از 0.05 میباشد و نرمال است که از آزمون پیرسون برای آزمون فرض آزمون استفاده خواهد شد.
جدول 4، آزمون کولموگروف- اسمیرنوف

اعتماد اجتماعی
مشارکت
اجتماعی
شبکه
اجتماعی
سازگاری
اجتماعی
سطح معنی داری
0.08
0.544
0.137
0.455
تعداد
92
92
92
92

بخش دوم : تحلیل داده های پژوهشی (آزمون فرضیات)
بر اساس این که در فرضیات به دنبال رابطه و تفاوت هستیم. برای آزمون معنی دار بودن رابطه ها از ضریب همبستگی پیرسون استفاده گردیده است.
یافته های مربوط به فرضیه اصلی :
بین سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود دارد.

H0: ρ = 0 بین سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود ندارد
H1: ρ ≠0 بین سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود دارد.

برای بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی در میان دانشجویان دانشگاه پیامنور واحد زنوز از آزمون ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده که نتایج در جدول 5، نشان داده شده است. سطح معنی داری آزمون 021/0 است که کمتر از 0.05 میباشد. فرض H0 رد میشود و همبستگی بین دو متغیر (سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی) وجود دارد و فرضیه اصلی پژوهش تایید میشود.

جدول 5، آزمون همبستگی فرضیه اصلی

تعداد
ضریب همبستگی
سطح معنیداری
سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی
92
*0.257
0.021

یافته های مربوط به فرضیه اول :
بین اعتماد اجتماعی و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود دارد.

H0: ρ = 0 بین اعتماد اجتماعی و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود ندارد
H1: ρ ≠0 بین اعتماد اجتماعی و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود دارد.

برای بررسی رابطه بین اعتماد اجتماعی و سازگاری اجتماعی در میان دانشجویان دانشگاه پیامنور واحد زنوز از آزمون ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده که نتایج در جدول 5، نشان داده شده است. سطح معنی داری آزمون 011/0 است که کمتر از 0.05 میباشد. فرض H0 رد میشود و همبستگی بین دو متغیر (اعتماد اجتماعی و سازگاری اجتماعی) وجود دارد و فرضیه اول پژوهش تایید میشود.

جدول 5، آزمون همبستگی فرضیه اول

تعداد
ضریب همبستگی
سطح معنیداری
اعتماد اجتماعی و سازگاری اجتماعی
92
*0.284
0.011

یافته های مربوط به فرضیه دوم :
بین مشارکت اجتماعی و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود دارد.

H0: ρ = 0 بین مشارکت اجتماعی و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود ندارد
H1: ρ ≠0 بین مشارکت اجتماعی و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود دارد.

برای بررسی رابطه بین مشارکت اجتماعی و سازگاری اجتماعی در میان دانشجویان دانشگاه پیامنور واحد زنوز از آزمون ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده که نتایج در جدول 6، نشان داده شده است. سطح معنی داری آزمون 021/0 است که کمتر از 0.05 میباشد. فرض H0 رد میشود و همبستگی بین دو متغیر (مشارکت اجتماعی و سازگاری اجتماعی) وجود دارد و فرضیه دوم پژوهش تایید میشود.

جدول 6، آزمون همبستگی فرضیه دوم

تعداد
ضریب همبستگی
سطح معنیداری
مشارکت اجتماعی و سازگاری اجتماعی
92
*0.415
0.021

یافته های مربوط به فرضیه سوم :
بین شبکه اجتماعی و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود دارد.

H0: ρ = 0 بین شبکه اجتماعی و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود ندارد
H1: ρ ≠0 بین شبکه اجتماعی و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز رابطه وجود دارد.

برای بررسی رابطه بین شبکه اجتماعی و سازگاری اجتماعی در میان دانشجویان دانشگاه پیامنور واحد زنوز از آزمون ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده که نتایج در جدول 7، نشان داده شده است. سطح معنی داری آزمون 021/0 است که کمتر از 0.05 میباشد. فرض H0 رد میشود و همبستگی بین دو متغیر (شبکه اجتماعی و سازگاری اجتماعی) وجود دارد و فرضیه سوم پژوهش تایید میشود.

جدول 7، آزمون همبستگی فرضیه سوم

تعداد
ضریب همبستگی
سطح معنیداری
شبکه اجتماعی و سازگاری اجتماعی
92
*0.515
0.001

یافته های مربوط به فرضیه سوم :
فرضیه سوم: بین سبک اجتماعی و سلامت روان رابطه معنیداری وجود دارد.

H0: ρ = 0. بین سبک اجتماعی و سلامت روان، همبستگی معنیداری وجود ندارد
H1: ρ ≠0 بین سبک اجتماعی و سلامت روان، همبستگی معنیداری وجود ندارد.

برای بررسی رابطه بین سبک اجتماعی و سلامت روان در میان دانشجویان دانشگاه پیامنور واحد مرند، از آزمون ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده که نتایج در جدول 5، نشان داده شده است. سطح معنی داری آزمون 011/0 است که کمتر از 0.05 میباشد. فرض H1 تایید میشود و همبستگی بین دو متغیر(سبک اجتماعی و سلامت روان) وجود دارد.
جدول 5، آزمون همبستگی فرضیه سوم

تعداد
ضریب همبستگی
سطح معنیداری
سبک اجتماعی و سلامت روان
100
0.415
0.311

5-1- مقدمه
در این فصل به نتیجهگیری و ارایهی پیشنهادات حاصل از یافتههای تحقیق بر اساس روش اجرایی صورت گرفته در فصلهای قبل، میپردازیم. در ادامه ابتدا به ارایهی نتایج کلی مربوط به فرضیهها میپردازیم.
5-2- نتایج پژوهش
5-2-1- نتایج حاصل از یافتههای توصیفی
بر اساس نتایج بررسی متغیر جنسیت دانشجویان، بیشترین گروه مربوط به دانشجویان دختر میباشد.
بر اساس نتایج بررسی متغیر وضعیت تاهل دانشجویان، بیشترین گروه مربوط به دانشجویان مجرد میباشد.
بر اساس نتایج بررسی متغیر رشته تحصیلی دانشجویان، بیشترین گروه مربوط به دانشجویان رشته علوم اجتماعی میباشد.
نتایج آزمون کولموگروف اسمیرنوف نشان داد که تمامی متغیرها، سطح معنیداری بالای 0.05 را دارند که نشان از نرمال بودن متغیرها است.
5-2-2- نتایج حاصل از یافتههای استنباطی
بر اساس نتایج فرضیه اصلی پژوهش، رابطه بین سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی که سطح معنیداری کمتر از 0.05 میباشد و بین دو متغیر رابطه معنیدار وجود دارد.
بر اساس نتایج فرضیه اول پژوهش، رابطه بین اعتماد اجتماعی و سازگاری اجتماعی که سطح معنیداری کمتر از 0.05 میباشد و بین دو متغیر رابطه معنیدار وجود دارد.
بر اساس نتایج فرضیه دوم پژوهش، رابطه بین مشارکت اجتماعی و سازگاری اجتماعی که سطح معنیداری کمتر از 0.05 میباشد و بین دو متغیر رابطه معنیدار وجود دارد.
بر اساس نتایج فرضیه سوم پژوهش، رابطه بین شبکه اجتماعی و سازگاری اجتماعی که سطح معنیداری کمتر از 0.05 میباشد و بین دو متغیر رابطه معنیدار وجود دارد.
5-3- مقایسه نتایج تحقیق با تحقیقات قبلی
بر اساس نتایج فرضیه اصلی پژوهش، رابطه بین سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی که سطح معنیداری کمتر از 0.05 میباشد و با نتایج تحقیق موسسه کنشگران داوطلب (1384) همسو است.
بر اساس نتایج فرضیه اول پژوهش، رابطه بین اعتماد اجتماعی و سازگاری اجتماعی که سطح معنیداری کمتر از 0.05 میباشد و با نتایج تحقیق موسسه کنشگران داوطلب (1384) همسو است.
بر اساس نتایج فرضیه دوم پژوهش، رابطه بین مشارکت اجتماعی و سازگاری اجتماعی که سطح معنیداری کمتر از 0.05 میباشد و با نتایج تحقیق موسسه کنشگران داوطلب (1384) همسو است.
بر اساس نتایج فرضیه سوم پژوهش، رابطه بین شبکه اجتماعی و سازگاری اجتماعی که سطح معنیداری کمتر از 0.05 میباشد و با نتایج تحقیق موسسه کنشگران داوطلب (1384) همسو است.
5-4- پیشنهادات حاصل از تحقیق به سایر محققان
1- به سایر محققان پیشنهاد میشود که، متغیر سرمایه اجتماعی را با متغیرهای رفتار شهروندی و فرهنگ انسجام اجتماعی بررسی کنند.
2- به سایر محققان پیشنهاد میشود که، هر یک از ابعاد سرمایه اجتماعی را بصورت جداگانه و مستقل بر روی دانشجویان بررسی کنند.
5-5- محدویتهای پژوهش
1- پرسشنامه، محدودیت ذاتی خود را دارد زیرا اعضای تیم، پرسشنامه را با دقت پر ننموده و در نتایج تحقیق، تاثیر بهسزایی دارد.
2- کمبود توجه دانشجویان، در پر نمودن پرسشنامه رغبت نشان نمیدهند.

منابع

1 . "نگرشی بر سرمایه اجتماعی و ابعاد آن" ، اندیشه صادق ، ش 11 ـ 12
2 . "سرمایه اجتماعی" ، محسن رضایی ، بینش سبز ، شماره 15 .
3 . "سرمایه اجتماعی ، اصل محوری توسعه" ، سید مهدی الوانی ـ علیرضا شیروانی ، ماه نامه تدبیر ، شماره 147 ، ص 27 .
4 . "سرمایه اجتماعی ، مفاهیم و نظریه ها" ، سید مهدی الوانی ـ میر علی سید نقوی ، فصل نامه مطالعات مدیریت ، شماره 33 و 34 .
5 . "درآمدی بر سرمایه اجتماعی" ، مهدی علاقبند ، نشریه الکترونیکی فصل نو .
6 . "رویکردی به ارزیابی سرمایه اجتماعی در اقتصاد ایران" ، محمود توسلی ـ علی نیاز ، مجله برنامه و بودجه ، شماره 3 .
7 . "سرمایه اجتماعی" ، مریم یارمحمّد توسکی ، پایگاه اینترنتی موسسه سرمایه اجتماعی WWW.pscin.com) .
– بهرامی، غلامرضا، معنوی، عزالدین (1370) فرهنگ لغات و اصطلاحات چهار زبانه روانپزشکی. تهران: دانشگاه تهران
– پورافکاری، نصرت اله (1376) فرهنگ جامع روان شناسی ـ روانپزشکی. جلد اول. تهران: فرهنگ معاصر
– اسحاقی نیا، حمید (1373) بررسی تاثیر آموزش و پرورش پیش دبستانی بر پیشرفت ذهنی، تحصیلی و سازگاری عاطفی، اجتماعی کودکان دبستانی، شهرستان تربیت حیدریه. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
– Wolman, B. B (1996) The encyclopedia of psychiatry, psychology and psychoanalysis. New York: A henry holt refrence book.

بنام خدا
همشهری گرامی :
این پرسشنامه برای انجام تحقیقی با عنوان " تعیین رابطه بین سرمایه اجتماعی خانواده و سازگاری اجتماعی دانشجویان پیام نور زنوز"، میباشد. در صورت امکان با پرنمودن پرسشنامه حاضر، ما را در انجام این تحقیق همراهی نمایید.
باتشکر
پرسشنامه سرمایه اجتماعی
ردیف
عبارت
کاملاً موافق
موافق
بی نظر
مخالف
کاملاً مخالف
اعتماد اجتماعی

1
حاضرم به دوستان و آشنایانم خود پول قرض دهم
5
4
3
2
1
2
دوستان و آشنایانم افرادی درستکار و صادقند
5
4
3
2
1
3
دوستان و آشنایانم به قول و قرارهای خود پایبند هستند
5
4
3
2
1
4
به نظر من بیشتر مردم قابل اعتمادند.
5
4
3
2
1
5
آدم تا از کسی بدی ندیده باید به او اعتماد کند.
5
4
3
2
1
6
در خیابان احساس امنیت می کنم
5
4
3
2
1
7
اعتقاد دارم پلیس برطبق قانون عمل می کند
5
4
3
2
1
8
به اخبار شبکه های رادیویی و تلویزیونی کشور اعتماد دارم
5
4
3
2
1
9
در مراجعه به ادارات و مراکز دولتی کارم به موقع انجام می شود.
5
4
3
2
1
مشارکت اجتماعی

10
شرکت در مراسم ازدواج یا ترحیم دوستان و آشنایان
5
4
3
2
1
11
گردش و تفریح با دوستان و آشنایان
5
4
3
2
1
12
همیاری و مشارکت دربرنامه های محله (اسفالت کردن کوچه ، چراغانی محله در اعیاد و…
5
4
3
2
1
13
شرکت در انتخابات رئیس جمهوری
5
4
3
2
1
14
شرکت در انتخابات شورای شهر
5
4
3
2
1
15
شرکت در انجمن ها و جلسات مذهبی مثل هیات ها، انجمن های اسلامی، بسیج و…
5
4
3
2
1
شبکه اجتماعی

16
دید و بازدید با خویشاوندان و آشنایان
5
4
3
2
1
17
مشورت با دوستان و آشنایان
5
4
3
2
1
18
کمک به مشکلات و حل مسائل دوستان و آشنایان
5
4
3
2
1
19
کمک گرفتن از دوستان و آشنایان در موقع نیاز و مشکل
5
4
3
2
1
سازگاری اجتماعی
خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
20
آیا محلی که اکنون در آن زندگی می کنید، به نحوی مانع به دست آوردن آن زندگی اجتماعی است که میل دارید از آن بهره مند شوید؟
1
2
3
4
5
21
آیا از لحاظ خلقی ، بدون علت ، گاهی افسرده و گاهی شاد هستید؟
1
2
3
4
5
22
آیا گاه به گاه ، از بیماری پوست یا جوش های پوست مانند : میخچه پا، کورک یا دمل در زحمت هستید؟
1
2
3
4
5
23
آیا هنگامی که مجبورید از کسی تقاضای کار کنید، احساس ناراحتی و شرم می کنید؟
1
2
3
4
5
24
آیا تا به حال دچار ناراحتی قلبی ، کلیوی و یا ریوی شده اید؟
1
2
3
4
5
25
آیا احساس می کنید که محیط فعلی خانوادگی شما ، فرصت کافی را برای رشد شخصیت شما فراهم می کند؟
1
2
3
4
5
26
آیا دوست دارید که در جشن ها و میهمانی هی نشاط انگیز شرکت کنید؟
1
2
3
4
5
27
آیا تاکنون از چیزی که می دانستید هیچ گونه آسیب و زیانی ندارد، به شدت ترسیده اید؟
1
2
3
4
5
28
آیا در بین اعضای خانواده شما، آدم بسیار عصبی وجود دارد؟
1
2
3
4
5
29
آیا از تجارب توهین آمیز نگران می شوید؟
1
2
3
4
5
30
آیا برایتان مشکل است که با غریبه ای سر صحبت را باز کنید؟
1
2
3
4
5
31
آیا اگر کسی از شما خواهش کند که بدون آمادگی قبلی درباره موضوعی صحبت کنید ، به طور قابل ملاحظه ای دچار آشفتگی می شوید؟
1
2
3
4
5
32
آیا تا به حال فکر بیهوده ای که به طور مداوم به ذهنتان می آید ، موجب پریشانی شما شده است؟
1
2
3
4
5
33
آیا سرماخوردگی دیگران به آسانی به شما سرایت می کند
1
2
3
4
5
34
آیا فکر می کنید که برای دستیابی به اضافه حقوق در شغل فعلی خود، باید سیاست داشته باشید؟
1
2
3
4
5
35
آیا از فرصت های اجتماعی ، کناره گیری کرده اید؟
1
2
3
4
5

جنسیت : زن مرد
وضعیت تاهل : مجرد متاهل
رشته تحصیلی : الهیات علوم اجتماعی مدیریت

1 ـ social adjustment
2 ـ goodestein lanyon
3 ـ lasarus, fulkman
1 Adaptation
2 Alloplastic
3 Autoplastic
4 Adjustment
5 Maladjustment
6 Wolman
1 Maddi
2 Kaplan
3 Sadock
1 Campbel
2 Loeber
—————

————————————————————

—————

————————————————————

1