1
عنوان: ابزار، نهاد و بازارهای مالی
Financial Instruments, Institutions
and markets
بازیگران عمده سیستم مالی
3
وجوه
وجوه
وجوه
وجوه
وجوه
ابزار مالی
انواع و کارکردها
انواع دارایی
دارایی مالی
ارزش آن ناشی از ادعا بر درآمدهای آتی است.
مانند سهام، اوراق قرضه
دارایی واقعی
ارزش آن ناشی از ویژگی های فیزیکی است.
مانند ساختمان، زمین، ماشین آلات
نقش دارایی های مالی
ابزار مالی
انواع ابزار مالی
انواع ابزار مالی بر اساس فاصله از دارایی های واقعی
فاصله از دارایی های ملموس
ارزش ابزار مالی بستگی دارد به:
اندازه جریان های نقدی مورد انتظار
زمان حصول جریان های نقدی
احتمال وقوع جریان های نقدی
شرایطی که در آن جریان های نقدی تحصیل می شود.
نهادهای مالی
انواع و نقش آن ها در تجهیز سرمایه
مقایسه ترازنامه ها
انواع نهادهای مالی
17
واسطه های مالی
واسطه گری مالی بیشتر
واسطه گری مالی کمتر
نقش نهادهای مالی (I)
نقش نهادهای مالی (II)
بازارهای مالی
انواع و نقش آن ها در تامین منابع مالی
انواع بازارها
دسته بندی سنتی بازارهای مالی
انواع بازارها
* بازار سازمان یافته و بازار خارج از بورس
* بازار پیوسته و بازار ناپیوسته
*بازار پول و بازار سرمایه
* بازار اولیه و بازار ثانویه
* بازار بدهی و بازار سرمایه
* بازار نقدی و بازار اوراق مشتقه
* بازار داخلی و بازار خارجی
گرایش سیستم مالی کشورها به بازار پول یا سرمایه
جریان غالب
دسته بندی بازارهای مالی
کارکردهای اقتصادی بازارهای مالی
بازار مالی، بازاری است که در آن منابع مالی مازاد به کسانی که کسری یا کمبود بوده دارند منتقل می شود. وظیفه اصلی بازارهای مالی رساندن پول یا وجوه اضافی پس اندازکنندگان به افرادی است که نیاز به نقدینگی دارند.
وام دهندگان:
خانوارها
شرکتها
دولت
خارج ها
وام گیرندگان:
خانوارها
شرکتها
دولت
خارج ها
بازارهای مالی
واسطه های مالی
وجوه
وجوه
تعریف بازار مالی
پس انداز کنندگان
/ وام دهندگان
سرمایه گذاران
/ وام گیرندگان
بازارهای مالی
الف- تامین مالی مستقیم
در این بازار معاملات در سه حالت زیر صورت می گیرد.
ب- تامین مالی نیمه مستقیم
پس انداز کنندگان
/ وام دهندگان
سرمایه گذاران
/ وام گیرندگان
بازارهای
مالی
کارگزار
معامله گران
بورس اوراق بهادار
موسسه تسویه
پس انداز کنندگان
/ وام دهندگان
سرمایه گذاران
/ وام گیرندگان
بازارهای
مالی
موسسه بانکی
شرکت سرمایه گذاری
شرکت بیمه
موسسه مالی
ج- تامین مالی غیر مستقیم
بازارهای مالی، تامین کننده خدمات اساسی زیر برای اقتصاد به شرح زیر می باشد:
1. انتقال منابع اقتصادی
2. تخصیص بهتر منابع
3. خلق و توزیع ابزار مالکیت و ابزار بدهی را تسهیل می کنند.
4. بازارها ساز و کارهای لازم برای تبدیل مجدد ابزارهای مالی به وجه نقد را جهت افزایش نقدینگی توسعه و بهبود می بخشند.
5. مروج گسترش و توسعه نهادهای مالی هستند تا نسبت به یکپارچگی و صحت و درستی معاملاتی اطمینان حاصل و اجرای کارآی سفارشات معاملات اوراق بهادار را بهبود بخشند.
کارکردهای اجرایی دراقتصاد و بازارهای مالی
موارد ذیل به عنوان کارکردهای بازار مالی شناخته می شوند:
1- خدمات پذیره نویسی که موجب خلق اوراق بهادار جدید می شود.
2- فرایند کشف قیمت
3- تسهیل داد و ستد و تهاتر
4- ایجاد قابلیت نقدشوندگی
5-کاهش هزینه معاملات
6- مدیریت ریسکها در معاملات مالی
7- ایجاد ساختارهای نهادی اطمینان بخش انجام صحیح معاملات
بررسی و مطالعه ی بیشتر برخی از کارکرد ها
* خلق اوراق بهادار جدید
سه راه اصلی برای خلق و عرضه اوراق بهادار جدید میان افرادی که دارای وجوه مازاد می باشند به شرح زیر است:
1- عرضه خصوصی: نهادهای مالی توانمندی وجوه مورد نیاز شرکت را جمع آوری می نماید. چنین نهادهایی ترتیبی اتخاذ می کنند تا یک یا چند سرمایه گذار نهادی یا کلیه اوراق بهادار تازه منتشر شده را خریداری کنند و از این بابت کارمزدی به ازای خدمتشان دریافت می کنند.
2- پذیره نویسی عمومی اوراق بهادار: پذیره نویسی اوراق بهادار جدید به منظور عرضه عمومی آن است، بانک های سرمایه گذاری به شرکت ها کمک می کنند تا اوراق بهدار خود را آسان تر به فروش رسانند. این فرایند معمولا طی دو روش تضمین فروش و بیشترین تلاش انجام می شود.
در روش تضمین فروش بانک سرمایه گذاری فروش اوراق بهدار را طی یک زمان مشخص و به قیمت معین تعهد می کند اما در روش بیشترین تلاش بانک سرمایه گذاری متعهد می شود که تمامی اقدامات لازم جهت فروش هر چه بیشتر سهام انجام دهدکه این روش کاهش ریسک بانک های سرمایه گذاری را به دنبال دارد.
3- ایجاد واسطه و خرید اوراق بهادار جدید: در این روش واسطه گر مالی راسا اقدام به خرید اوراق بهادار جدید و نگهداری آن حداقل برای مدت زمانی می نماید.
فرایند کشف قیمت
تعاملات خریداران و فروشندگان اوراق بهادار در بازار مالی به تعیین قیمت دارایی رهنمون می شود.
تسهیلات داد و ستد و تهاتر معاملات
این کارکرد شامل خدماتی است که بصورت بسته نرم افزاری و یا مجموعه ای از خدمات اختصاصی ارائه می شود. این خدمات شامل نقل و انتقال اوراق بهادار، پرداختی یا تسویه حسابها و در بیشتر مواقع خدمات امانت داری و حفاظت از اوراق بهادار خریداری شده، می باشد.
هرگاه کارگزاری سفارشی را برای انجام معامله از جانب مشتری به اجرا درآورد، تعهدی ایجاد می شود مبنی بر اینکه تعداد معینی اوراق بهادار ظرف چند روز کاری به سفارش دهنده تحویل داده شود و در مقابل مبلغی وجه نقد در همان زمان از جانب سفارش دهنده پرداخت شود. این امر در قالب فرآیندی است که کسب سهام از مالک قبلی آن در مقابل ارزش پولی از قبل تعیین شده آن که تحت عنوان فرآیند تهاتر(تصفیه) نامیده می شود، تحقق می یابد. اما طرفین معامله اوراق بهادار همیشه به تعهداتشان عمل نمی کنند. به همین خاطر در صورت عدم وجود تهاتر صحیح، مخاطره ای شکل می گیرد که به آن مخاطره طرف مقابل می گویند. همانطور که از اسم آن پیدا است چنین ریسکی تنها در زمانی بروز می کند که معامله حداقل دو طرف داشته باشد.
قابلیت نقد شوندگی
نقدشوندگی، عبارت از سهولت تبدیل دارایی ها به قدرت خرید در قیمتهای مورد توافق است. بازار مالی ساز وکار معامه را برای سرمایه گذار فراهم می کند یعنی بازار مالی تامین قابلیت نقد شوندگی را حاصل می آورد. اگر نقدشوندگی وجود نداشته باشد، دارنده ی اوراق بهادار ناچار خواهد بود اوراق بدهی را تا زمان سر رسید آن و اوراق سهام را تا زمانی که شرکت داوطلبانه یا به اجبار منحل می شود، نگهداری کند.
کاهش هزینه معاملات
بازار مالی قادر است که هزینه معاملات را کاهش دهد. معاملات دو نوع هزینه دربر دارند: هزینه جست و جو و هزینه اطلاعات. هزینه جست و جو بیانگر هزینه هایی که صرف اعلام آمادگی طرفین معامله است که شامل هزینه های آشکار و همچنین زمان مصروفه خواهد بود. هزینه های اطلاعات هزینه های مربوط با جمع آوری اطلاعات از یک دارایی مالی هستند. یعنی اطلاعاتی که در ارزشیابی و تجزیه و تحلیل اوراق بهادار موثر باشند.
مدیریت ریسکها در معاملات مالی
بازارهای مالی علاوه بر تخصیص سرمایه پولی، خطرات اقتصادی را نیز توزیع می کنند. در واقع ریسک اشتغال به فعالیتهای اقتصادی و سرمایه گذاری، از طریق ایجاد و توزیع اوراق بهادار از هم تفکیک و توزیع می شود. به عبارت دیگر بازارهای مالی (بازار پول و سرمایه) در ابعاد وسیع ریسک افرادی را که در فعالیتهای اقتصادی بزرگ و پرمخاطره اشتغال دارند به پس انداز کنندگان که حاضر به پذیرش ریسک یک بازده غیرمطمئن هستند، منتقل و بین آن ها توزیع می کنند.
بازارهای مالی علاوه بر تفکیک ریسک اشتغال و سرمایه گذاری، افراد را قادر به ایجاد تنوع در سرمایه گذاری می کنند. ایجاد تنوع در سبد دارایی منجر به کاهش ریسک می شود. بازارهای مالی همچنین ریسک عدم نقدشوندگی را کاهش می دهند. هزینه های مبادلاتی و عدم تقارن اطلاعاتی باعث کاهش نقدشوندگی شده و ریسک را افزایش می دهد. بازارهای مالی از طریق انتشار و تحلیل اطلاعات و تسهیل داد وستدها به کاهش ریسک عدم نقدشوندگی کمک می کنند.
ایجاد ساختارهای نهادی اطمینان بخش انجام صحیح معاملات
با توجه به افزایش دسترسی به اطلاعات این اطمینان در معامله گران ایجاد می شود که قیمتها منصفانه و منطقی بوده اند. از نکات برجسته چنین ابزارهای اطلاعاتی می توان به قابلیت دسترسی گسترده استفاده از خدمات الکترونیکی فراهم کننده مظنه قیمت انواع مختلف اوراق بهادار اشاره نمود.
از جمله این خدمات می توان NASDAQ (انجمن ملی معامله گران اوراق بهادار با بکارگیری مظنه قیمتهای خودکار) و سیستم یکپارچه مظنه قیمت کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا نام برد.
افزون بر تسهیلات الکترونیکی، ساختارهای نهادی دیگری طراحی شده که موجب افزایش کارایی معاملات شده اند. یکی از این ساختارهای نهادی هیات داوری است که به منظور کاهش هزینه های مرتبط با مشاجرات میان سرمایه گذاران و کارگزاران آنها تاسیس گردیده است.
ارکان اساسی نظام های مالی پیشرفته
در نظامهای مالی پیشرفته سه رکن اساسی وجود دارد: استفاده کننده نهایی، واسطه عملیاتی(واسطه های تخصصی و عمومی) و بازارساز.
* استفاده کنندگان نهایی نظام مالی
در نظام مالی همواره توازن زیر برقرار است:
افزایش در تعهدات مالی- افزایش در دارایی های مالی= سرمایه گذاری – پس انداز
خالص دارایی های مالی تحصیل شده=
خالص مازاد/ کسری مالی=
برای بخش های اقتصادی با مازاد مالی این معامله مثبت و برای موسساتی با کسر مالی منفی می باشد. بنابراین در سیستم مالی دو گروه استفاده کننده نهایی وجود دارد: وام دهندگان اولیه و قرض دهندگان نهایی.
واسطه های مالی (عملیاتی)
1. واسطه های عمومی مالی: در قبال برقراری رابطه بین وام دهندگان اولیه و قرض کنندگان نهایی حق العمل دریافت می کند، مانند نمایندگی ها و کارگزاری ها. مهمترین وظیفه ی آنها کاهش ضعف های تلویحی موجود در معاملات مستقیم بین افراد است.
2. واسطه های تخصصی: این واسطه ها علاوه بر وظایف واسطه های عمومی، وظایف دیگری را نیز بر عهده دارند. این گروه بر عکس گروه اول بیشتر به فعالیتهای کوتاه مدت در بازار می پردازند و بیشتر از سرمایه خود استفاده می کنند. این دسته کمتر به عملیات کارگزاری می پردازند. عمده فعالیت این واسطه ها شامل عملیات مربوط به آربیتراژ، پوشش ریسک و سفته بازی می باشد.
بازارسازها
شرکت یا شخص که به حساب خود خرید و فروش می کند، تحت عنوان بازارساز مصطلح است، به طوری که نقش بارسازی را بر عهده دارند. بازارسازی عبارت است از برقراری وضعیت تعادل در بازر سهام از طریق خرید یا فروش به موقع سهام توسط معامله گران.