وضعیت اقتصاد جهان و تاثیر آن در صادرات گندم
علم اقتصاد به عنوان یک دانش اجتماعی به بررسی تولید، توزیع و مصرف کالاها و خدمات میپردازد. یکی از وظایف اصلی علم اقتصاد جمعآوری آمار، تجزیه و تحلیل و تفسیر آمارهای عددی است. در واقع اقتصاد دانشی است که با توجه به کمبود کالا و ابزار تولید نیازهای نامحدود انسانی به تخصیص بهینه کالاها و خدمات میپردازد. در حقیقت مسئلهی اصلی رضایتمندی انسانهاست.
اقتصاد هر منطقه ارتباط مستقیمی با نیازهای مردم آن منطقه دارد و در واقع شناخت و چگونگی به کارگیری سرمایهها بر اساس نیازهای صحیح و به جای مردم ملل مختلف همچنین سازگاری و تدبیر بر اساس تغییرات موجود باعث تبدیل یک کشور به قطب قدرتمد اقتصادی دنیا می شود.
تولید ناخالص ملی1 (دلار)
کشور
14,140,000,000,000
ایالات متحده آمریکا
1
8,748,000,000,000
چین
2
4,150,000,000,000
ژاپن
3
3,570,000,000,000
هند
4
2,810,000,000,000
آلمان
5
2,128,000,000,000
انگلیس
6
2,110,000,000,000
روسیه
7
2,097,000,000,000
فرانسه
8
2,013,000,000,000
برزیل
9
1,739,000,000,000
ایتالیا
10
ده کشور اول دنیا از نظر تولید ناخالص ملی در سال 2009
(www.cia.gov)
بزرگترین اقتصاد دنیا در بین کشورهای جهان متعلق به ایالات متحده آمریکا میباشد. تولید ناخالص ملی این کشور نزدیک به 14,140,000,000,000 دلار میباشد (در سال 2009) که چین پس از آمریکا و قبل از ژاپن در مقام دوم قرار دارد. چنانچه رشد کنونی اقتصادی چین همچنان ادامه یابد این کشور از نظر اقتصادی در حال رسیدن به آمریکا میباشد.
رکود به دو دوره سه ماهه پیاپی رشد منفی در اقتصاد یک کشور اطلاق میشود. دورهای که کاهش معنیداری در چهار عامل تولید، درآمد، اشتغال و تجارت معمولاً بین شش ماه تا یک سال به وجود آید. رکود بر این اساس به معنی رشد منفی تولید ناخالص داخلی واقعی است.
در حال حاضر به علت نابهسامانیهایی که در ماههای اخیر در کشورهای بزرگ و مطرح دنیا از جمله روسیه، آمریکا، فرانسه در اثر خشکسالیهای فصلی و از لحاظ سیاسی اتفاق افتاده است. در واقع اقتصاد جهانی از نوسانات بالایی برخوردار بوده است. در ایران نیز به علت تحریمهای اخیر از طرف آمریکا و بعضی کشورهای اروپایی نیز روند اقتصادی یکسانی به چشم نمیخورد. میتوان گفت کشورهای مطرح اقتصاد جهانی نیز در رکود اقتصادی به سر میبرند. بحرانهای اقتصادی منجر به تاثیر قیمتهای مواد غذایی در سرتا سر دنیا میشود و محصولات کشاورزی نیز از این امر مستثنی نیستند.
امروزه فعالیت در زمینه صنعت غذا یکی از قطبهای بزرگ اقتصادی هر کشور را نشان میدهد. غلات به خصوص گندم از فاکتورهای مهم در تعیین اقتصاد غذایی کشورها میباشند. زیرا گندم تقریباً از مواد اولیه مهم مورد استفاده برای غذای انسانها و دام و طیور میباشد.
در زیر به 10 کشور اول صادرکننده گندم جهان اشاره شده است:
نام کشور
صادرات(میلیون تن)
1
آمریکا
24,494.00
2
کانادا
17,500.00
3
روسیه
17,500.00
4
استرالیا
15,500.00
5
قزاقستان
6,500.00
6
اکراین
6,000.00
7
آرژانتین
5,500.00
8
هند
2,000.00
9
ترکیه
1,900.00
10
چین
1,500.00
کشورهای صادرکننده گندم
منبع: www.indexmundi.com
در سالهای اخیر روسیه به عنوان یکی از قطبهای مطرح مهم صادرکننده مواد غذایی دچار بحرانهای متعددی بود که در روند اقتصادی و تجاری جهان تاثیر به سزایی داشت.
روسیه جزء 10 کشور اصلی صادرکننده گندم است. بحران اقتصادی روسیه از دو سال پیش شروع شد که به دلیل آتشسوزی و خشکسالی که منجر به از بین رفتن یک سوم محصولات این کشور گردید، سران این کشور صادرات را ممنوع اعلام کردند. این موضوع در ابتدا به صورت موقتی مطرح شد اما در حال حاضر تا زمان برداشت تا سال آینده به تصویب رسید در نتیجه افزایش قیمت گندم در این اواخر امری طبیعی تلقی میگردد. در راستای رکود اقتصادی رخ داده در ماه ژوئن قیمت گندم با افزایش تقریبا دو برابر اعلام شد.
به دلیل آن که بسیاری از کشورهای در حال توسعه به شدت تحت تاثیر این افزایش قیمت قرار گرفتند، شاهد تغییرات و بحرانهایی در کشورهایی نظیر مصر، ازبکستان و بولیوی بودهایم. واردکنندههای مهم گندم شامل تونس، الجزایر و اردن نسبت به این اقدام تحریمانه با خرید بیش از حد گندم از بازار معاملات نقدی واکنش نشان دادند.
FAO میزان تولید جهانی گندم امسال را 646 میلیون تن تخمین میزند. هرچند که این میزان 5 درصد کمتر از سال 2009 است اما هنوز به عنوان سومین رکورد جهانی مطرح میباشد. البته این موضوع در سایه تولید وسیع در آمریکا و کاناداست و استرالیا نیز سهم عمدهای در این رابطه ایفا میکند.
در سال 2011 تناژ ذخیرهای گندم بر اساس پیشبینیها به 181 میلیون تن میرسد که این میزان از مقدار 144 میلیون تن که منجر به بروز بحران میشود فاصله دارد که در واقع نشاندهنده این است که با این که گندم ذخیره شده کاهش پیدا میکند اما هنوز با تهدید جدی خرید و فروش این محصول در بازارهای جهانی مواجه نیستیم. البته این روند در قیمت باقی غلات مطرح از جمله دانه سویا و ذرت بیتاثیر نبوده است. در زیر به بررسی تغییرات قیمت در سه سال اخیر بین این سه محصول اشاره شده است.
طبق تحلیل اقتصادانان در سال 2007 با شروع خشکسالی با افزایش چشمگیر قیمت گندم روبرو بودهایم که به علت کاهش تقاضا در سالهای بعد قیمت آن به قیمت اولیه نزدیک شد. بر اساس افزایش تقاضای بازار سویا که به علت افزایش ناگهانی قیمت گندم به وجود آمده بود سویا از رشد قیمتی بالایی در بازارهای جهانی برخوردار شد. در آن سالها ذرت که یکی از غلات مهم به شمار میرود از نوسانات قیمتی کمتری برخوردار بوده است.
می توان گفت قیمت جهانی گندم مستقیم و غیر مستقیم بر قیمت سایر غلات نیز تاثیر دارد که این تاثیر در قیمت نهایی محصولات غذایی نیز بیتاثیر نیست ،زیرا گندم ماده اولیه بسیاری از صنایع غذایی از جمله نانهای صنعتی ، ماکارونی و کیک و کلوچه می باشد.
1 Gross Domestic Product
—————
————————————————————
—————
————————————————————
4