وضعیت اقتصاد کانادا و گندم آن

وضعیت اقتصاد کانادا و گندم آن

کانادا با 10 میلیون کیلومتر مربع مساحت، دومین کشور جهان از لحاظ وسعت است. این کشور توسط سه اقیانوس آتلانتیک، آرام و قطب شمال احاطه شده است و به پنج ناحیه آتلانتیک، کانادای مرکزی، چمنزاری، ساحل غربی و شمالی تقسیم میشود. این کشور از جنوب و شمال غرب با آمریکا همسایه است. هر چند کانادا پس از روسیه بزرگ ترین کشور جهان است اما جمعیت آن تنها حدود یک پنجم جمعیت روسیه میباشد. نزدیک به ۹۰ درصد از جمعیت این کشور تا فاصله ۲۰۰ کیلومتری مرز آمریکا زندگی می کنند.
ناحیه کانادای مرکزی مهمترین و پرجمعیتترین ناحیه کاناداست، دو ایالت کبک و اونتاریو واقع در این ناحیه سه چهارم کل محصولات کارخانهای این کشور را تولید میکنند. فعالیتهای مهم اقصادی در ناحیه آتلانتیک، ماهیگیری، کشاورزی، جنگلداری، توریسم و استخراج از معادن است. کانادا دارای یک اقتصاد متنوع است. در کانادا صنایع و منابع طبیعی مثل جنگلداری، استخراج از معادن، استخراج نفت و گاز، کشاورزی و ماهیگیری از مهمترین عوامل ایجاد اشتغال و درآمدهای صادراتی هستند.
نزدیکی جغرافیایی به آمریکا سبب شده تا روابط اقتصادی کانادا و آمریکا بسیار گسترده باشد؛ به گونه ای که آمریکا و کانادا بزرگترین رابطه اقتصادی را در جهان دارند و حجم معاملات این دو کشور با هم از معاملات هر دو کشور دیگری در جهان بیشتر است. کانادا عضوی از سازمان مشارکت اقتصاد و توسعه (OECD1) و گروه 82 است. این کشور دارای اقتصاد بازار آزاد است که نسبت به ایالات متحده وابستگی بیشتری به دولت دارد ولی مداخلات اقتصادی دولتی آن کمتر از اکثر کشورهای اروپایی است. سازمان مشارکت اقتصاد و توسعه به عنوان یکی از تاثیرگذارترین نهادهای اقتصادی جهان مجمعی برای کشورهای همفکر به منظور بحث و بررسی، ایجاد و پالایش سیاست های اقتصادی و اجتماعی آنها فراهم آورده است. کانادا از قدیم الایام، نسبت به کشورهای همسایه جنوبیاش از سرانه رشد ناخالص کمتری برای محصولات داخلی خود برخوردار بود. ثروت ناخالص ملی به صورت برابری در میان مردم توزیع شده است که با این وجود این میزان رشد اقتصادی نسبت به رشد اقتصادی اروپای غربی بیشتر است. دردهه های گذشته، پس از گذراندن دوره ای از اغتشاش، اقتصاد این کشور به سرعت پیشرفت کرد و نرخ بیکاری پایین آمد و دولت بزرگ آن کوچک شد و به دولت فدرال بدل شد.
امروزه سیستم اقتصادی این کشور بر پایه بازار، الگوی تولید و استانداردهای زندگی بسیار شبیه به اقتصاد ایالات متحده است. قرن گذشته رشد تاثیرگذار بخشهای خدماتی، معدن و کارخانجات باعث شد که اقتصاد این کشور که وابستگی زیادی به اقتصاد مناطق روستایی داشت به اقتصاد شهری و صنعتی تغییر یابد. همانند دیگر کشورهای جهان اول، اقتصاد کانادا با صنایع خدماتی اداره می شود که سه چهارم کانادایی ها دراین صنعت مشغول به کارند. این کشور از نظر اهمیت دادن به بخش صنایع پایه با دیگر کشورهای جهان اول تفاوتهایی دارد و دو صنعت نفت خام و چوب بری هم دراین کشور جزء مهم ترین صنایع به حساب می آید.
این کشور همچنین یکی از عرضه کنندگان اصلی محصولات کشاورزی است که منطقه استپ این کشور یکی از مهم ترین عرضه کنندگان غلات مثل گندم و انواع دیگر در دنیاست. کانادا یکی از مهمترین تامین کنندگان محصولات کشاورزی در جهان است. 2 درصد از تولید ناخالص داخلی کانادا به بخش کشاورزی مربوط میشود و نزدیک به 2 درصد اشتغال نیز ایجاد کرده است .
* اطلاعات آماری پایه کشور کانادا به شرح زیر است:
1) تولید ناخالص داخلی:600/1 تریلیون دلار، رتبه در جهان: دهم (2010)
2) رشد تولید ناخالصی داخلی: 6/5 درصد (2009 به 2010)
* سهم بخش های مختلف اقتصادی در تولید ناخالص داخلی:
1) بخش کشاورزی: 1/2 درصد
2) بخش صنعت: 8/28 درصد
3) بخش خدمات: 1/69 درصد
* تورم: 4/1 درصد(2010)
* تعداد نیروی کار: 4/18 میلیون نفر
* نرخ بیکاری: 8 درصد(2010)
* توزیع اشتغال در بخشهای اقتصادی:
1) کشاورزی: 2 درصد
2) صنعتی: 13 درصد
3) عمرانی: 6 درصد
4) خدمات:76 درصد
5) غیره: 3 درصد
* میزان صادرات:369 بیلیون دلار
* شرکای صادراتی:
1) آمریکا با سهمی معادل: 3/73 درصد
2) انگلستان با سهمی معادل: 8/2درصد
3) چین با سهمی معادل: 1/2 درصد
* میزان واردات: 374 بیلیون دلار
* شرکای وارداتی:
1) آمریکا با سهم بازاری معادل: 2/63 درصد
2) چین با سهم بازاری معادل: 4/9 درصد
3) مکزیک با سهم بازاری معادل: 2/4 درصد

انتظار میرود بر اساس سیاستهای صحیح در سرمایهگذاری و بهبود نسبی وضعیت اقتصادی در کانادا نرخ بیکاری از 8 درصد در سال 2010 به 7/7 درصد در سال 2011 کاهش پیدا کند، در سال 2011 همچنین قدرت خرید مردم همانند سال 2010، 8/2 درصد باقی خواهد ماند. پیشبینی شده است سرمایهگذاریها در کسب و کار تا سال آینده به بیش از هفت درصد افزایش بیابد که میتوان علت اصلی را افزایش تولید ناخالص داخلی کانادا تا 9/3 درصد دانست.
* وضعیت کشاورزی:
کانادا دارای یکی از مدرنترین و مجهزترین کشاورزیها در دنیا میباشد؛ چرا که کشاورزان از آنالیزهای علمی و سنجیده مربوط به خاک و محصولات برای بهبود بازده استفاده میکنند. در سال 1996، بیش از یک چهارم کشاورزان کانادایی از آخرین تجهیزات کامپیوتری برای این منظور سود میبردند. به طور کلی کانادا علیرغم تولید مقادیر قابل توجه مواد غذایی به منظور مصارف داخلی و صادرات، وارد کننده بخشی از محصولات کشاورزی نیز میباشد؛ به عنوان نمونه در سال 1999 میزان کلی این واردات در حدود 8/10 بیلیون دلار آمریکا بود. در حقیقت ایالات متحده آمریکا تامین کننده دو سوم از محصولات کشاورزی کانادا میباشد و از سوی دیگر ایالات متحده به عنوان بازار اصلی برای فروش محصولات کشاورزی کانادا محسوب میشود.
به طور کلی تعداد مزارع کانادا رو به کاهش بوده است، اما این میزان کاهش در سالهای اخیر روند کندی از خود نشان داده، به طوری که به یک درصد به ازای هر سال رسید. از سال 1991 تا کنون، ایالت British Columbia تعداد مزرعههای خود را به میزان 6/12 درصد، Alberta 3 درصد، Nova scotia یک درصد و Newfoundland 8/0 درصد افزایش داد. تعداد کلی مزرعههای موجود در کانادا در حدود 275،000 میباشد و لازم به ذکر است که میزان متوسط مساحت مزارع کانادایی 608 جریب میباشد.
محصولات کشاورزی کانادا شامل گندم، جو، ذرت، سیب زمینی، سویا، برنج و چغندر قند میباشد ولی به طور کلی گندم به عنوان اصلیترین محصول کشاورزی محسوب میشود.
میتوان گندم کانادا را به سه قسمت گندمهای غربی،گندمهای شرقی و شمالی تقسیم کرد. گندمهای قسمت غربی از کیفیت بالاتری نسبت به دو منطقه دیگر برخوردارند و بیشترین حجم تولیدی گندم کانادا را به خود اختصاص میدهند. از گندمهای غربی میتوان به گندم بهاره قرمز (CWRS)، گندم دوروم کهربایی (CWAD)، گندم سخت غرب کانادا (CWHW)، گندم بسیار سخت غرب کانادا (CWES)، گندم قرمز بهاره (CPSR)و … نام برد. از آنجایی که پروتئین یکی از فاکتورهای مهم در انتخاب گندم برای مصارف مختلف است روند تغییر پروتئین گندم های غرب در چند سال اخیر مورد بررسی قرار گرفته است که در جدول زیر آمده است:

درصد پروتئین
طبقه
2009
2008
2007
طبقه گندم
13.2
13.4
14.1
گندم بهاره قرمز غرب
12.8
13.2
14.1
گندم دوروم کهربایی
10.6
10.9
11.5
گندم بهاره سفید نرم
10.9
10.7
10.8
گندم زمستانه قرمز
جدول روند تغییر پروتئین گونههای مهم گندم غرب کانادا

* وضعیت گندم کانادا(به استثنای دوروم) در سال 2009-2008:
تولید گندم کانادا 41% نسبت به سال 2008-2007 افزایش یافت که این افزایش شامل تولید گندم سخت قرمز زمستانه و گندم قرمز نرم زمستانه و بعضی از گونههای گندم سفید زمستانه بوده است که در واقع این میزان تولید به دو برابر رسید. در این سال کانادا با افزایش یک سوم درصدی میزان تولید خود نسبت به سالهای پیش برخوردار بوده است. علت این روند افزایشی را میتوان راندمان بالای برداشت و سطح زیر کشت بالا در آن سال دانست. گندم بهاره قرمز غرب کانادا 67 درصد، گندم زمستانه 20 درصد و طبقات دیگر گندم بهاره 13 درصد از تولید گندم کانادا را در آن سال به خود اختصاص دادند.
گندمهای بهاره قرمز غرب کانادا (CWRS) حاوی مقدار بالایی پروتئین و گلوتن قوی است و گندم سفید بهاره کانادا بیشتر برای پخت شیرینی مورد استفاده قرار میگیرد. البته تولیدکنندگان اتانول نیز در غرب کانادا به دلیل عملکرد بالا و پروتئین کم این نوع گندم شروع به استفاده از آن در صنعت ساخت اتانول کردهاند. گندم سفید بهاره از تولید 000/128 تن در سال 2008-2007 به 000/686 تن در سال 2009-2008 رسید، که یکی از دلایل را میتوان افزایش تقاضای این نوع گندم برای تولید اتانول دانست.
همانطور که پیش بینی شده بود صادرات گندم کانادا به علت افزایش تقاضا و واردات جهان نسبت به سالهای گذشته فزونی یافته است.
* وضعیت گندم دوروم کانادا در سال 2009-2008:
تولید دوروم کانادا نسبت به سال 2008-2007 دو برابر بود که راندمان بالای برداشت و مساحت زیر کشت و افزایش تقاضای جهانی این گندم را می توان از عوامل اصلی دانست.
* وضعیت گندم کانادا(به استثنای دوروم) در سال 2010-2009:
همانطور که پیشبینی شده بود با کاهش زمینهای زیر کشت و بازده پایین به علت سرما تولید گندم کانادا با 15 درصد کاهش مواجه بود. کاهش بذر منطقه و دلایل محیطی از جمله سرما کشاورزان را به کاشت کانولا که دانهای روغنی است راغب کرد . با این تصمیمگیری تا 2 درصد از زمینهای زیر کشت گندم بهاره به کاشت کانولا اختصاص یافت.
* وضعیت گندم دوروم کانادا در سال 2010-2009:
به علت کاهش بازده زمینهای زیر کشت و کاهش بذر منطقه طبق پیشبینیهای انجام شده تولید گندم دوروم با 22 درصد کاهش نسبت به سال 2008-2007 مواجه بود. قابل ذکر است به علت کاهش تولید گندم دوروم در اتحادیه اروپا به علت سرمای شدید، صادرات دوروم کانادا روند رو به افزایشی داشت.
* چشم انداز وضعیت گندم در سال 2011-2010:
بر طبق پیشبینیها ، میزان تولید گندم جهان در سال 2011-2010 در حدود 3 درصد نسبت به سال 2009-2010 کاهش خواهد یافت. از دلایل اصلی این موضوع میتوان به کاهش راندمان در مناطق قابل برداشت اشاره نمود و کاهش اصلی میزان تولید گندم به طور عمده در کانادا، چین، روسیه و ایالات متحده آمریکا میباشد. میزان تولید گندم دوروم نیز با کاهشی 9 درصدی همراه خواهد بود و انتظار میرود این کاهش در کانادا و ایالات متحده آمریکا بیش از سایر نقاط دنیا باشد.
قابل انتظار است میزان تناژ گندم کانادا (به استثنای دوروم) کاهشی 2 درصدی داشته باشد و به حدود 2/20 میلیون تن برسد. از سوی دیگر میزان تولید گندمهای زمستانه با کاهشی 17 درصدی روبرو خواهند بود، این در حالی است که گندمهای بهاره بنا بر پیشبینیهای به عمل آمده در حدود 2 درصد کاهش تولید خواهند داشت. میزان صادرات گندم کانادا به میزان 6 درصد کاهش خواهد یافت و به 5/13 میلیون تن خواهد رسید. علت این امر میتواند به دلیل کاهش میزان ذخیره گندم باشد.
در رابطه با وضعیت تولید گندم دوروم کانادا میتوان گفت بر طبق پیشبینیها یک کاهش 30 درصدی نسبت به سال 2010-2009 مشاهده خواهد شد. مناطق قابل کشت به دلیل وضعیت ناگوار ذخایر اولیه به میزان 25 درصد کاهش خواهد یافت. در حقیقت ذخایر گندم در سال 2011-2010 به میزان 10 درصد کاهش مییابد و به 6/6 میلیون تن خواهد رسید. میزان صادرات گندم دوروم افزایشی 6 درصدی خواهد داشت و به 8/3 میلیون تن خواهد رسید. این امر میتواند به دلیل کاهش تولید در کشورهای وارد کننده باشد.
* صادرات گندم کانادا:
در جدول زیر نام 10 کشور اول که کانادا گندم خود را به آنها صادر میکند آورده شده است که ایالات متحده آمریکا بزرگترین وارد کننده گندم کانادا تا سال 2009 بوده است؛ البته ژاپن و اندونزی دو کشوری هستند که در لیست 10 کشور واردکننده گندم از کانادا و همچنین آمریکا وجود دارند:

نام کشور
سهم از فروش کل(%)
میزان فروش (میلیون دلار)
آمریکا
13
6/686
عراق
1/7
375
عربستان صعودی
3/6
3/333
ایتالیا
6
6/316
ژاپن
5
265
ونزوئلا
6/4
7/244
مراکش
1/4
8/217
بنگلادش
1/4
9/215
سریلانکا
1/4
6/215
اندونزی
1/4
3/215
ده کشور عمده وارد کننده گندم کانادا

از ژانویه تا می 2010 صادرات گندم در کانادا با کاهش 9/23 درصد به 9/1 بیلیون دلار رسید. فروش به عراق با کاهش 7/48 درصدی به 9/83 میلیون دلار رسید که علت اصلی را میتوان صادرات آمریکا به عراق دانست و در واقع میتوان گفت صادرکنندگان آمریکایی بازار عراق کانادا در دست گرفتهاند. صادرکنندگان کانادایی برای جبران این خسارت، امسال فروش خود را به کره جنوبی 3/128 میلیون دلار نسبت به 5 ماه اول سال 2009 افزایش دادند. همچنین افزایش فروش 9/99 میلیون دلار به پرو و 8/134 میلیون دلار به بنگلادش از سیاستهای صادرکنندگان گندم کانادا بود که از می سال 2010 به اجرا گذاشته شد.

2010-2009
2009-2008
2008-2007
2007-2006

15/0
10/0
03/0
11/0
استرالیا
90/3
50/3
50/3
36/4
کانادا
00/1
40/1
88/0
21/1
اتحادیه اروپا
70/0
80/0
10/1
52/0
مکزیک
40/0
05/0
16/0
30/0
سوریه
05/0
05/0
05/0
11/0
ترکیه
60/0
50/0
20/1
04/1
ایالات متحده آمریکا
وضعیت صادرات گندم دوروم و موقعیت کانادا در جهان

با اینکه تولید کل گندم کانادا در این سالها با افت قابل توجهی مواجه بوده است اما کانادا هنوز جزء تولیدکنندگان و از اصلیترین صادرکنندگان گندم دوروم میباشد. آلبرتا و مانیتوبا در کانادا به تنهایی 80 درصد از تولید گندم دوروم جهان را دارا میباشند. میتوان گفت اگرچه وضعیت اقتصادی جهان و شرایط آب و هوایی بر تولید گندم کانادا تاثیر گذار بوده، اما به علت تولید دوروم قوی در این منطقه بحرانهای اخیر تهدیدی جدی برای کشور کانادا محسوب نشده و شاید تنها میتوان اشارهای به افزایش عرصه رقابت کرد که آمریکا جدیترین تهدید برای بازار فروش محصولات کشاورزی به خصوص گندم کانادا محسوب میشود.
1 Organization for Economic Co-operation and Development
2 Group of Eight (G8): از هشت کشور صنعتی جهان تشکیل شده است که 65% از اقتصاد جهان را در دست دارند
—————

————————————————————

—————

————————————————————