مبانی نظری وپیشینه تحقیق رسانه وسیله ی نقل و انتقال اطلاعات

رسانه:
رسانه 1وسیله ای است برای نقل و انتقال اطلاعات، ایده ها و افکار افراد یا جامعه؛ اگر این تعریف را قبول کنیم باید حساب کنیم که رسانه بتواند از نوع انسانی باشد یا سازمانی یا تکنولوژی، خود زبان نیز یک نوع رسانه است. یا کلاس درس و دانشگاه و بالاخره رسانه های جمعی، از مطبوعات گرفته تا تلفن، رادیو، تلویزیون و اینترنت.رسانه یک واسطه عینی و عملی در فرآیند برقراری ارتباط است. و دو نوع کارکرد آشکار و نهان برای آن وجود دارد که کارکرد آشکار آن یعنی اینکه رسانه محل برخورد پیام و گیرنده پیام است. اما کارکرد پنهان رسانه یعنی برقرار کننده جریان ارتباط و پیام رسانی(ساعی، 1389).
به وسایل انتقال پیام ها از فرستنده یا فرستندگان به مخاطب یا مخاطبان گفته می شود؛ که شامل روزنامه2، کتاب، رادیو، تلویزیون3، ماهواره4، تکنولوژی های نوین ارتباطات و اطلاعات و اینترنت و… است. این وسایل دارای ویژگی هایی مانند پیام گیران ناآشنا،سرعت عمل زیاد وتکثیرپیام هستند(دادگران،1384 ص6). رسانه در مفهوم ارتباط آن عاملی است که می تواند پیام را به مخاطب انتقال دهد در واقع رسانه ها یا وسایل ارتباط جمعی کارشان پیام رسانی است. درفرهنگ روزنامه نگاری واژه رسانه تحت عنوان اطلاع رسانی و رسانه شناسی، اصطلاح کلی به معنای مجموعه ابزارها و روش هایی که برای ایجاد ارتباط با مخاطبان انبوه به کار می رود تعریف شده است. جامع ترین تعریفی که تاکنون از رسانه صورت گرفته است همان تعریف مک لوهان5 کانادایی است که می گوید "رسانه همان پیام6 است"(واحدی،1389ص1).

2-3 ویژگی رسانه های جمعی:
رسانه های جمعی دارای امتیازات و منابعی هستند که این امتیازها از ماهیت و کارکرد رسانه های نوین که غالبا رسانه های جمعی هستند ناشی می شود. ویژگی رسانه های جمعی نوین به طور خلاصه به شرح ذیل است:
1- سرعت انتشار
2- نظم انتشار
3-گستردگی حوزه انتشار
4- تداوم انتشار
5- فراگیری پوشش مخاطبان
6- دستیابی به قضاوت و داوری مخاطبان انبوه
7- آسانی دسترسی و هزینه ناچیز (تجری غریب آبادی،1389ص12).

2-4 روند کلی ارتباطات7 در شش مرحله مشخص:
1- عمل ارتباط انسانی با عاملی تحت عنوان فرستنده شروع می شود. فرستنده تصمیم می گیرد پیامی با
ابتکار خود بفرستد و معنی عمده خاصی را در پیام قراردهد.
2- فرستنده8، پیام مورد نظر را با انتخاب کلمات و شیوه های معین رمزگذاری میکند به نحوی که با توجه به فرهنگ مشترک فرستنده و گیرنده9، این پیام برای گیرنده مفهوم باشد.
3- پیام بعد از این مرحله فرستاده می شود، یا نوشته می شود تا از فضای بین فرستنده و گیرنده عبور کند و به صورت یک پیام با الگوی استاندارد به گیرنده برسد.
4-گیرنده مشخصی که این پیام برای او فرستاده می شود، آن را می گیرد و درک می کند و الگوی اطلاعات فرستاده شده را مطابق استاندارد می یابد و آن را به صورت یک پیام شفاهی با همان زبان مشترک فرستنده، می فهمد.
5- گیرنده بعداً پیام را رمزگشایی می کند و این کار را با ساختار خاص تفسیری خود از معنای قراردادی نشانه ها و کلمات انجام می دهد.
6- به عنوان نتیجه درک پیام فرستنده، گیرنده از آن متاثر می شود و یا به نحوی تحت نفوذ آن قرار می گیرد. ارتباطات دارای تاثیراتی است که از جزئی شروع می شود و به تاثیرات قوی و پرقدرت می رسد. (دفلور و دنیس،1991،ص35)

2-5 دیدگاه های پیشگامان ارتباطات پیرامون تاثیرات رسانه های جمعی:
در مورد تاثیر وسایل ارتباطی بر پیام و تمامی فرآیند ارتباط و همچنین جامعه و محیط پیرامونشان عقاید
بسیاری وجود دارد. برخی از خنثی بودن و صرفا حامل بودن این وسایل یاد می کنند و اینکه این وسایل تآثیر چندانی بر مخاطبین خود ندارند، برخی دیگر عقیده دارند که وسایل ارتباط جمعی دارای چنان قدرتی هستند که می توانند نسلی تازه را برای اولین بار در تاریخ انسان پدید آورند و جامعه جدید ازاین وسایل چنان تاثیری شگرف بر می گیرد که ماهیتش تابعی از آن می شود این امر بیانگر نوعی فن سالاری است که بر اساس آن ابزار ساخته شده توسط انسان، تعیین کننده ارزشهای هستی اجتماعی است و یا این امر موجب پیدایش قشر جدیدی از انسانها می شود که با شناخت خاصی که از این وسایل دارند به صورت قدرت های تازه تجلی می کنند و تعادل موجود در هر هرم قدرت را به هم می زنند و آن نوعی از خود بیگانگی و تهی شدن انسان است( ساروخانی ،1367، صص 27-8 و83-6 ).
اولین نظریه پردازان نظریه ارتباطات بر تاثیرات قوی و بی قید و شرط رسانه ها بر مخاطب تاکید داشتند همان گونه که "هربرت بلومر"10 اعتقادداشت که مخاطبان به مثابه توده11 هایی هستند که از رسانه بصورت منفعلانه تاثیر می پذیرند.
هربرت بلومر12 و رایت میلز13 از جمله کسانی هستند که معتقد بودند وجود وسایل ارتباط جمعی به تضعیف قالب های اجتماعی سنتی و از میان رفتن وابستگی های افراد به گروههای اجتماعی می شودو ترکیب جامعه را به هم می زند و آن را به یک توده تبدیل می کند( معتمد نژاد ، 1371ص 18).
مطالعات فراوان ثابت کرده که پیام های منتشر شده به وسیله مطبوعات ، سینما ، رادیو و تلویزیون در خارج از محیط اجتماعی خاص افراد به آنها عرضه نمی شوند و آثار این پیام ها با توجه به نوع گروهی که فرد در جامعه به آن بستگی دارد متفاوت می باشد بدین ترتیب برای درک بیشتر آثار و وسایل ارتباطی، باید وضع افراد استفاده کننده از این وسایل را در داخل محیط خانوادگی و گروه حرفه ای آنان مورد مطالعه قرار داد و به بررسی آن به عنوان یک توده نامتمایز اکتفا نکرد. از سویی وسایل ارتباطی ، تحت تاثیر تغییرات اجتماعی و اقتصادی محیط زندگی انسان، همیشه در حال دگرگونی هستند و به همین جهت به موازات تحولاتی که در شرایط زندگی حاصل می شود، ماهیت و قدرت وسایل ارتباطی نیز تحول پیدا می کند، دگرگونی در آثار وسایل ارتباطی را می توان از یک طرف حاصل تحولات فنی و سازمانی و از سوی دیگر نتیجه تمایلات جدیدی که در استفاده کنندگان این وسایل پدید آمده است، دانست. امروزه با پیشرفت ارتباطات نوع تعامل مرتبط با آن نیز تغییر کرده است، در نظریه های جدید رسانه هااز حالت نسبتی به سمت مدرن شدن در حرکت هستند و در این حرکت نوع رابط از حالت یکسویه به صورت دو سویه در آمده است بنابراین با وجود آنکه ارتباط جمعی به یک نهاد خاص تبدیل شده است و وسایل مادی و نیروی انسانی مخصوص به خود را در اختیار دارد و در گسترش آگاهی و فرهنگ جوامع نقش حساسی بدست آورده است. در عین حال از یک خود مختاری نسبی برخوردارمی باشد زیرا ارتباط جمعی جزیی از یک مجموعه است که در آن عناصر مختلفی نظیر نظام آموزشی ، سطح و شکل توسعه اقتصادی و اوضاع و احوال فرهنگی ، هر یک به دیگری وابستگی دارند ، به همین جهت توسعه و پیشرفت آن نیز به عوامل خاصی چون "آموزش عمومی14"، "آزادی سیاسی15"، گسترش صنعتی و ثروت اقتصادی وابسته است محتوای پیام های ارتباطات جمعی نیز به همان نسبت که به ایجادشرایط خاص محیط فرهنگی کمک می کند خود منعکس کننده این شرایط به شمار می رود( معتمد نژاد، 1371، ص 142-3 و 184-5).

2-6 نظریه16 هانمن17 :
"هانمن" کارکردهای وسایل ارتباط جمعی را به سه بخش تقسیم کرده است:
1- تولید: بدین معنا که وسایل ارتباط جمعی قادر هستند، کاری انجام دهند که این کار ممکن است، ساختن بر مبنای خطوط از پیش تعیین شده و یاد دادن یا روش هایی که مردم به اهدافشان برسند و … باشد.
2- ابداع: یعنی اینکه ایده های جدید را تشویق کند و تغییر به وجود آورد.
3- نگهداری: بدین نحو که قادر است، روابط موجود را حفظ و نگهداری کند(اعرابی،1372ص 31).

2-7 نظریه هایبرت18 :
هایبرت معتقد است، وسایل ارتباط جمعی نقش بسیار مهمی در ارایه و شکل گیری عقاید و همچنین آشنا ساختن ما با دنیایی که امکان آن را به نوع دیگری نداریم، ایفا می کند. بسیاری دریافته اند که رسانه ها آثاری مهم و فراگیرنده دارند. این آثار نه تنها مستقیم و فوری قابل مشاهده هستند، بلکه عمیقاً بر تاریخ بشریت نیز تاثیر گذاشته اند(اعرابی،1372،ص22).
هایبرت عقیده دارد، در پژوهش هایی که درباره ی آثار وسایل ارتباط جمعی بر جامعه انجام گرفته، سه زمینه کلی وجود دارد: تاثیر رسانه ها بر شناخت ادراک، تاثیر رسانه ها بر تغییر عقیده و ارزش، تاثیر رسانه ها بر تغییر رفتار، وی معتقد است که تغییر ارزش ها به آگاه بودن و درک محتوای پیام بستگی دارد. اکثر مدارک و شواهد پژوهشی مبین این نظریه هستند که ایجاد عقاید جدید، آسان تر از تغییر دادن عقاید موجود است(اعرابی،1372،ص42).

2-8 نظریه "دنیس مک کوئیل19" :
رسانه ها، کارکرد ها و نقش های متعددی در جامعه برعهده دارند. "دنیس مک کوئیل" در کتاب "مقدمه ای بر نظریه ی رسانه های جمعی"، ارتباط جمعی را فرآیندی جامعه گستر و رسانه ها را میانجی روابط اجتماعی می داند. وی معتقد است، همانطور که از واژه "media" یا رسانه برمی آید، رسانه های جمعی از چند لحاظ میانجی هستند: یکی اینکه غالباً میان ما به عنوان دریافت کننده و آن بخش از تجربه بالقوه ای که خارج از ادراک یا تماس مستقیم ما است، قرار می گیرند؛ دوم ممکن است، میان ما و سایر نهادهایی که با آن سر و کار داریم (قانون، صنعت، دولت و غیره) قرار گیرند؛ سوم امکان دارد پیوندی میان این نهاد های گوناگون ایجاد کنند؛ چهارم رسانه ها، مجراهایی هستند که توسط آنها دیگران با ما و ما با دیگران ارتباط برقرار می کنیم و پنجم اینکه غالباً رسانه ها با فراهم آوردن اسباب و لوازم، به ادراک ما از سایر گروه ها، سازمان ها و رویدادها شکل می دهند(اجلالی،1382 ص83).
به نظر مک کوئیل، نهاد رسانه به کار تولید، بازتولید وتوزیع معرفت به معنای وسیع آن، یعنی نمادهایی یا مرجع هایی معنی دار و قابل تجربه در جهان اجتماعی اشتغال دارد. این معرفت ما را توانا می سازد تا به تجربه خود معنا ببخشیم، به دریافت های ما از این تجربه نظم و نسق می دهد و ما را یاری می کند تا معرفت های گذشته را محفوظ نگهداریم و به درک امروزین خود استمرار بخشیم (اجلالی،1382،صص81 و 82). رسانه ها وظیفه انتشار انواع معرفت را برعهده دارند، پس به جای دیگر نهادهای معرفتی (آموزش و پرورش و دانشگاه و…) هم عمل می کنند. از نظر مک کوئیل ، مخاطبان از رسانه ها برای کسب تایید ارزش های شخصی، جذب الگوهای رفتاری، هم ذات پنداری با دیگران و پیدا کردن بینش راجع به خود استفاده می کنند (اجلالی،1382ص 112).

2-9 نظریه "هارولد لاسول20" و "چارلز رایت میلز21" :
هارولد لاسول و چارلز رایت از جمله پژوهشگرانی هستند که به طور جدی به نقش و کارکرد رسانه ها در جامعه توجه کرده اند. آنها معتقدند که رسانه ها دارای کارکردهای نظارت بر محیط، ایجاد همبستگی اجتماعی در واکنش به محیط و انتقال میراث فرهنگی و سرگرمی و پرکردن اوقات فراغت هستند(اجلالی،1382،ص 108). این دو نظریه پرداز ارتباطات بر این باورند که در کارکرد نخستین، وظیفه رسانه ها نظارت، مراقبت، تهیه و رساندن خبر درباره ی محیط پیرامونی است. دومین کارکرد رسانه، انتخاب و تفسیر اطلاعات در محیط است. رسانه اغلب شامل انتقادات و تجویزهایی برای چگونگی و منش افراد به حوادث است. دراین نقش رسانه ها به تقویت ارزش های اجتماعی، اجماع و افشای انحرافات، رجوع به پایگاه رهبران افکار، ممانعت از تهدید ثبات اجتماعی و وحشت عمومی، مدیریت افکار عمومی و نظارت بر حکومت و حفاظت می پردازند. یکی دیگر از کارکردهای رسانه، انتقال فرهنگ، افزایش انسجام اجتماعی و تعمیق تجربه مشترک، کاستن از نابهنجاری های اجتماعی و احساس از خود بیگانگی، استمرار اجتماعی شدن پیش و پس از آموزش رسمی و کمک به یک دست سازی و انسجام است.
از نظر "هارولد لاسول22" جامعه شناس و نظریه پرداز ارتباطی امریکایی، رسانه ها در حکم انتقال دهنده فرهنگ، برای انتقال اطلاعات، ارزش ها و هنجارها از یک نسل به نسل دیگر و از افراد جامعه به تازه واردها، کاربرد دارند. آنها از این راه با گسترش بنیان تجربه مشترک، انسجام اجتماعی را افزایش می دهند. رسانه ها با استمرار اجتماعی شدن پس از اتمام اموزش رسمی و نیز با شروع آن در طول سالیان پیش از مدرسه، به جذب افراد در جامعه کمک می کنند. گفته شده است که رسانه ها با نمایش و عرضه جامعه ای که فرد خود را با آن هم هویت ساخته و معرفی کرده است، می توانند احساس از خود بیگانگی یا احساس بی ریشه بودن او را کاهش دهند(دهقان،1381ص 452).

2-10 "نظریه دهکده جهانی23" "مارشال مک لوهان24":
مک لوهان معتقد است درپرتومسایل ارتباطی الکترونیک چهره کار وزندگی اجتماعی دگرگون می شوند. جوامع و ملتها به هم نزدیک می گردند و در نهایت، دهکده ای به پهنای کره ارض، پدیدمی آید. مک لوهان در تحولات آینده ی زندگی بشری ، برای وسایل الکترونیکی در زمینه های مختلف صنعتی، آموزشی، و فرهنگی نقش تعیین کننده ای قائل است و در آثار گوناگون خود، همه جا به آن اشاره دارد. مک لوهان روش آموزشی را با واقعیت های دنیای امروز سازگار نمی داند. او بحران های دانشگاهی موجود جهان را ناشی از عدم انطباق نظام آموزشی با شرایط ارتباط الکترونیکی می داند ودر این زمینه توصیه می کند که برای تامین نیازمندیهای جوامع کنونی، لازم است در روش ها وبرنامه های آموزشی تجدید نظر گردد. او معتقد است که عصر ما دستخوش انقلاب شده است و علت بحران های دانشگاهی نیز مانند سایر موارد، نادیده انگاشتن تحولاتی است که از رسانه های الکترونیکی حاصل شده است (دادگران،1377،ص 96-97). همچنین او می گوید که تحت تاثیر وسایل ارتباطی الکترونیکی، احساس زندگی اجتماعی زیر و رو شده و تمامی مظاهر فرهنگ انسانی در حال دگرگونی است( معتمد نژاد ، 1379، ص 18).

2-11 دیدگاه "یان رابرتسون25" و تایید نظریه دهکده جهانی
"یان رابرتسون" جامعه شناس، معتقد است که از اوایل قرن بیستم رشد و گسترش تدریجی رسانه های جمعی و وسایل ارتباطی چنان بر زندگی بشر سایه افکند که اثرات مثبت و منفی فراوانی بر زندگی بشر گذاشته است. از همه مهمتر اینکه در عصر کنونی با ظهور اینترنت و تکنولوژی های ارتباطات و اطلاعات و به ویژه اینترنت فضای ارتباطات و تاثیرگذاری آنها، توسعه زیادی یافته است. به طوری که ما هم اکنون، تحت تاثیر این رسانه های نوین26 دهکده جهانی27 به سر می بریم. به عبارتی مخاطبان جهانی رسانه ها و نسل های کنونی در معرض انتشار و نمایش پیام های متنوع رسانه ای قرار دارند و پیام هایی را دریافت می کنند که می تواند سنت ها و الگوهای فرهنگی و اجتماعی و نسلی جوامع و همچنین روابط نسلی آنها را دست خوش چالش و دگرگونی کند(بیات،1382ص 336).

2-12 نظریه کاشت28 جرج گربنر29 :
مهمترین نظریه مربوط به اثرات رسانه ها "نظریه کاشت" است فرمول بندی این نظریه حاصل تحقیقات گسترده ای است که گربنر و دیگران پیرامون اثرات تلویزیون انجام داده اند به باور گربنر و همکارانش، تلویزیون با نفوذ فراگیر در بین خانواده مبادرت به کاشت جهان بینی ، نقش ها و ارزش های رایج در ذهن آنها می نماید، به زعم بانیان و حامیان نظریه کاشت، تلویزیون بیشتر از هر رسانه دیگری، اندیشه ها، سبک زندگی و روابط درون و برون فردی افراد جامعه را شکل می دهد. چون این رسانه بیش از رسانه های دیگر در زندگی روزمره مردم حضور دارد.( مهرداد، 1380،ص 104).
بنا بر نظریه کاشت، تلویزیون در کارکرد گزارشگری خود گرایش به ابلاغ پیام های به هم پیوسته ای دارد که درس های یکسانی را به نمایش در می آورد. تلویزیون خالق و باز تاب دهنده عقاید، اندیشه ها و باورهایی است که از نیاز های نهادینه جامعه پیرامون تاثیر می پذیرند( دهقان ، 1376، ص 363).
گربنر بنیان گذار نظریه کاشت، استدلال می کند که تلویزیون در میان رسانه های مدرن، جایگاهی محوری در زندگی روزمره پیدا کرده است چنان که بر محیط نمادین ما غلبه یافته و پیام هایش در باره واقعیت، جای تجربه شخصی و سایر ابزارهای شناخت را گرفته است. گربنر اظهار میکند:از نظر تماشاگران پر مصرف ، تلویزیون در عمل، دیگر منابع اطلاعات، افکار وآگاهی ها را به انحصار خود در می آورد و یک کاسه می کند. اثر این مواجهه با پیام های مشابه چیزی را تولید می کند که گربنرآن را "کاشت" یا آموزش جهان بینی، نقش ها و ارزش ها ی رایج می خواند(اجلالی، 1382، ص390).این نظریه اعتقاد دارد، رسانه ها بر افکار و رفتار استفاده کنندگان خود تاثیر می گذارند و به دنبال اثبات وجود تفاوت بین مخاظبان کم مصرف و پر مصرف خود می باشند. رسانه ها می توانند تقویت کننده فرضیه تاثیر رسانه ها باشند، این نظریه فرض می کند که، تلویزیون آثار بلند مدت در نگرش مخاطبان دارد که به صورت غیر مستقیم، تدریجی و کوچک اما تراکمی و رو به افزایش است( مهرداد، 1379ص 104-5). گربنر30 عقیده دارد که پیام تلویزیون از چندین جنبه اساسی از واقعیات فاصله دارد، اما به جهت تکرار دایمی اش، در نهایت به عنوان دیدگاه مورد وفاق جامعه، پذیرفته می شود و تماس ممتد با جهان تلویزیون، می تواند در نهایت به قبول دیدگاه تلویزیون، که همواره واقعیت را به درستی منعکس نمی کند، در باره جهان واقعی منجر شود( دهقان، 1381، ص 39 ).

2-13 نظریه تزریقی31:
نخستین نظریه ای که پیرامون دامنه اثرات رسانه های عمومی فرمول بندی شده است "نظریه گلوله" است ، که از آن با اسامی دیگری ، نظیر نظریه سوزن تزریقی یا نظریه کمربند انتقال ، نیز یاد می شود. بانیان این نظریه بر این باورند که پیام های ارتباط جمعی بر همه مخاطبانی که در معرض آنها قرار می گیرند اثرات قوی و کما بیش یکسانی دارند (دهقان، 1381). نظریه تزریقی، مصداق الگوی تاثیر مطلق محتوای رسانه ای بر نگرش و رفتار مخاطبان است. این نظریه گویای آن است که پیام های رسانه ای به طور یکسان و یکنواخت به همه مخاطبان می رسد و تاثیری مستقیم و فوری بر جای می گذارد. به عبارتی، نظریه تزریقی وسایل ارتباط جمعی را دارای تاثیری مطلق، مستقیم و فوری بر مخاطب می داند. رسانه ها نه تنها به تغییر نگرش مردم بلکه به تغییر رفتار آن ها نیز قادر هستند. مخاطبان به طور مستقیم به رسانه ها مرتبط هستند و تاثیر رسانه ها بر نگرش و رفتار آن ها، فوری اتفاق می افتد. نظریه تزریقی نشات گرفته از نظریه رفتارگرایی32 یا الگوی محرک- پاسخ33 در روان شناسی است که در اوایل سده بیستم، انگارهء مسلط بود. رفتارگرایی بر این باور است که رفتار انسان شکل پیچیده تری از رفتار حیوانات است و فرایند یادگیری انسان و حیوان چندان متفاوت نیست. در واقع انسان نیز به ترکیب دو عامل پاداش و تنبیه واکنش نشان می دهد(ویلیامز34،1386 :189-90). آزمایش های شرطی سازیِ روان شناسان رفتارگرا بر روی حیوانات از طریق محرک های شرطی و تکرار و تداعی معانی، این باور را برای بسیاری ایجاد کرد که می توان از محرک های بیرونی یا همان محتوای رسانه ای و تکرار یک سری مفاهیم، نمادها و سمبل ها به شرطی سازی انسان پرداخت و پاسخ دلخواه را دریافت کرد. آثاری که به وسایل ارتباط جمعی نسبت داده می شد، رابطه ی نزدیکی با نظریه ی محرک- پاسخ داشت. مک کوئیل و سون ویندال35، دو ایده ی اصلیِ نظریه ی تزریقی را چنین بیان می کنند:1). تصویری از جامعه ی مدرن عرضه می شود که مرکب از نوعی یکپارچگی افراد نسبتاً "اتمیزه شده"36است که طبق علایق و منافع شخصی عمل می کنند و قید و بندهای اجتماعی، فقط اندکی آن ها را محدود می کند؛2) دیدگاه غالب نسبت به رسانه های جمعی این است که آن ها فعالیت های خود را در جهت خواسته های نهادهای صاحب قدرت بسیج و هدایت می کنند(میرانی، 72:1388).توجه اصلی این نظریه در فرایند ارتباط به عنصر "پیام" است و به گیرنده ی پیام اهمیتی نمی دهد. مخاطب در این نظریه منفعل و به صورت مجموعه ای از اتم های مجزا فرض می شود. ویژگی های اصلی این نظریه بدین قرار است:.1)مخاطبان به طور مستقیم و بدون میانجیِ ساختار اجتماعی یا گروهی با رسانه ها در ارتباط هستند.2) مخاطبان به صورت مجموعه ی همسان و یکپارچه و از نظر وزن و ارزش، "برابر" فرض می شوند [ویژگی های متمایز فردی و اجتماعی آن ها نادیده گرفته می شود].3) رسانه ها قدرت تاثیرگذاری بالایی دارند(میرانی، 1388،ص3-72). الگوی ارتباطی هارولد لاسول37 که الگویی خطی و دارای عنصر "تاثیر" است، بر پیش فرض تاثیر قوی و مستقیم محتوای رسانه ای مبتنی است. این الگو دارای پنج عنصرِ چه کسی می گوید؟ چه می گوید؟ با چه وسیله ای می گوید؟ به چه کسی می گوید؟ و با چه تاثیری ؟ است که طی آن پیام های رسانه ای در یک سلسله مراتب ساده و مستقیم از یک منبع نهادی به شخص الف، و از شخص الف به شخص ب و الی آخر منتقل می شود. "سرژ چاکوتین38" محقق روسی الاصل که شیوه های تبلیغاتیِ گوبلز39 (وزیر تبلیغات آلمان نازی) را بررسی کرده بود، در کتاب معروفش "تبلیغات سیاسی وسیله ای برای تجاوز به خلق"40، شرط تاثیر بر افکار عمومی را تحریک یک یا چند محرکه و غریزه ی اساسی بشر مانند مبارزه جویی41، تغذیه42، غریزه جنسی43 و غریزه ی مادری و پدری می داند که وقتی وسیله ی تحریک آن ها پیدا و به سوی مقاصد خاص جهت داده شد، به صورتی شبه غریزی بر افکار عمومی تسلط پیدا می کنند(اسدی،1364،ص83). چاکوتین، رفتار سیاسی توده ها را تابعِ ماشین تلیغات دولت می داند که احساسات و غرایز انسانی را فرا می خواند. بنیان نظریِ این ایده، نظریه ی رفتارگرایی و شرطی سازی است که حاصل تداعی و جانشین کردن محرک شرطی به جای محرک غیرشرطی است و معمولاً عکس العمل ساده و بدون اراده را برمی انگیزد. به نظر چاکوتین، تکرار نمادها یا شعارها از طریق بازتاب های شرطی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، راه خود را به سوی محرکه های اصلی باز می کند و آن ها را به حرکت درمی آورد و همین، اساس موفقیت تبلیغات نازی ها بود (اسدی،1364،ص 84). به تعبیر کازنو در سال های پس از جنگ جهانی این اندیشه در نظر مردم ، چه عادی و چه تحصیل کرده ، رواج یافت که وسایل ارتباط جمعی قدرتی فوق تصور دارند و می توانند افکار فلسفی و سیاسی را منقلب نموده و شکل تازه ای بدان بخشند و تمامی رفتار ها را هدایت نمایند. ( اسدی، 1364، ص 45 )

2-44 پیشینه داخلی پژوهش :
علی اکبر فرهنگی و هانیه کیانا (1391) در پژوهشی با موضوع :"تاثیر رسانه ها در تبلیغ سبک زندگی غربی با تاکید بر الگوی پوشش غربی" به بررسی تاثیر مستقیم و غیر قابل انکار رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی بر زندگی افراد جامعه در زمینه های رفتارها، عادات، هنجارها و… پرداخته اند. در این تحقیق که با روش پیمایشی انجام شده است. بر اساس نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل پاسخ های مندرج در پرسشنامه ، میان استفاده از رسانه های داخلی و خارجی و ترویج مد و مدگرایی رابطه ای مستقیم وجود دارد. و می توان مشاهده کرد که رسانه ها نقشی مستقیم در پذیرش و الگو پذیری افراد قشرهای مختلف جامعه به ویژه جوانان از پدیده مد دارند.
شاکری نیا، ایرج (1389) در پژوهشی با هدف بررسی " سرمایه اجتماعی خانوادگی، رضایتمندی از زندگی زناشویی و بهداشت روانی زنان استفاده کننده از شبکه های ماهواره ای " زنان استفاده کننده از ماهواره را مورد پژوهش قرار دادند. داده های تحقیق حاصل استخراج پرسشنامه هایی است که توسط بانوان استفاده کننده از شبکه های ماهواره ای در شهر رشت تکمیل گردیده است، نتایج بررسی نشان داد که آزمودنی های مشارکت کننده در تحقیق ، از سرمایه اجتماعی ضعیف تر ، رضایتمندی از زندگی کمتر ، و بهداشت روانی نامطلوب تری برخوردارند.
رمضانی، رحمت44 (1389) در تحقیقی تحت عنوان "مقایسه نوع هویت دانش آموزان پیش دانشگاهی استفاده کننده ازماهواره و شبکه های خارجی تلویزیون و گروه غیر استفاده کننده" ، دانش آموزان مراکز پیش دانشگاهی شهر ایلام را مورد بررسی قرار داده است. در این پژوهش بر این نکته تاکید شده است که برنامه های ماهواره ای عادی ، الگوی فرهنگی ویژه ای است که می تواند بر هویت شخصی، ملی و مذهبی شهروندان موثر باشد. بر اساس نتایج این تحقیق، استفاده از ماهواره، هویت ملی نوجوانان را کاهش داده و احساس عدم تعلق به هویت ملی را افزایش می دهد. علاوه بر آن ، استفاده از ماهواره و شبکه های خارجی تلویزیون بر هویت مذهبی نوجوانان تاثیر دارد.
سلطانی فر و ملکیان (1389) در پژوهشی با عنوان "تحلیل برنامه های شبکه ماهواره ای ام، بی، سی45 فارسی به منظور دستیابی به فرهنگ و فنون ارتباطی به کار گرفته شده در انتقال پیام به این نتیجه رسیدند که فنون به کار رفته در برنامه شبکه ام، بی، سی فارسی ، فرهنگ ویژه ای همچون اسراف ، خشونت ، از هم پاشیدگی فرهنگی و مشکلات ارتباطی بین نسل ها (شکاف بین نسلی) را رواج می دهد.
باصری ، احمد و حاجیانی ، ابراهیم (1389) در پژوهش خود با عنوان " کارکرد رسانه های ماهواره ای در تصویر سازی ذهنی مردم " به این نتیجه رسیدند که رسانه های ماهواره ای در حد زیادی توانسته اند بر تصویر های ذهنی مخاطبان خود در حوزه های اعتماد عمومی مردم به نظام و ارکان آن ، اعتماد به نیروهای مسلح ، انسجام اجتماعی ، ترویج احساس نا امنی در جامعه و کاهش باورهای دینی آنان تاثیرگذار باشند.
محمد پور، احمد (1387)در پژوهشی به "بررسی ارتباط بین میزان استفاده از شبکه های تلویزیونی ماهواره و هویت فرهنگی بومی (کُردی) انسجام خانواده و ارزش های فردی" میپردازد. به لحاظ نظری، جهت بررسی این رابطه تلفیقی از نظریات در حوزه پیامدهای هویتی رسانه به کار گرفته شده است. روش شناسی پژوهش، کمی ـ پیمایشی بوده و از ابزار پرسش نامه جهت گردآوری اطلاعات در بین دانشجویان کُرد کلیه دانشگاه های شهر سنندج استفاده شده است.
نتایج نشان دارد که 5/46 درصد پاسخگویان ماهواره داشتند و از آن استفاده میکردند. میزان استفاده از ماهواره بر حسب ساعت در شبانه روز و نیز بر اساس سه نوع محتوای خبری، سرگرمی و آموزشی سنجیده شده و رابطه آن با هشت مولفه هویت فرهنگی شامل پایبندی به زبان، علاقه به میراث فرهنگی بومی، تدارکات ازدواج سنتی، آداب و رسوم، اجرای آیین های مذهبی، تمایل به محصولات فرهنگی محلی، علاقه به غذای سنتی و اوقات فراغت بومی به طور جداگانه و سپس یکجا مورد بررسی قرار گرفتند. آزمون فرضیات نشان داد که بین میزان استفاده از ماهواره و نیز محتواهای سه گانه آن (به ویژه محتواهای خبری و سرگرمی) با هویت فرهنگی بومی دانشجویان رابطه معنادار وجود دارد؛ به این ترتیب که افرادی که زمان بیشتری را صرف استفاده از ماهواره کرده اند، به نسبت، نمره کمتری از سازه هویت فرهنگی محلی دریافت کرده اند که به نوبه خود نشانگر تغییر رفتار به سمت الگوهای جدید است. به علاوه، نمره میزان هویت فرهنگی دانشجویان مورد مطالعه به حد وسط گرایش دارد؛ به این معنا که هویت آنان نه منسجم و نه گسسته، بلکه بیطرفانه و سازش کار است.
ملکی تبار، مجید و علی لاریجانی(1386) در پژوهشی که با عنوان "بررسی راهبردی- امنیتی تاثیرات ماهواره بر باورهای جوانان " انجام شده است ، وضعیت باورهای دینی و عقیدتی و پایبندی به ارزش های دینی و نیز ملی گرایی دو گروه از جوانان بیننده برنامه های ماهواره و آنهایی که بیننده برنامه های ماهواره نمی باشند، مطالعه شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد میزان باورهای دینی، پایبندی به ارزش های دینی و ملی گرایی کسانی که برنامه های ماهواره را تماشا می کنند متفاوت از کسانی است که بیننده برنامه های ماهواره ای نیستند.
شفیعی ، علی(1386) در پژوهشی به بررسی نقش ماهواره در تغییر هویت جوانان شهر تهران (با تاکید بر تغییر رفتارهای اجتماعی و مدگرایی) پرداخته است .این پژوهش از نوع کاربردی است ؛ چرا که پژوهشگر با انجام این پژوهش که بر بنیاد تجزیه و تحلیل چند سوال درباره چگونگی روابط بین تعدادی متغیر بنا شده است، بر آن است که افکار و عقاید ذهنی را در برابر واقعیات عینی آزمایش کند.برای آگاهی از تاثیرات ماهواره در تغییر هویت و رفتار اجتماعی جوانان گروه سنی 18 تا 28 سال در تهران، از مطالعه کتابخانه ای و ابزار پرسشنامه استفاده شد. برای پاسخ به سوالهای اصلی پژوهش، پرسشنامه ای 37 ماده ای تنظیم گردیده است. این پرسشنامه بین 384 نفر از جامعه آماری توزیع شد و سپس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . و نتایج زیر به دست آمده است : 1) بیشترین زمینه استفاده جوانان شهر تهران از ماهواره ، در زمینه " تفریح و سرگرمی" می باشد . پش از زمینه " تفریح و سرگرمی" ، دیگر زمینه های استفاده جوانان از ماهواره به ترتیب عبارتند از : علمی – آموزشی، خبری، انتخاب مد، سیاسی، ورزشی، مسائل جنسی و تجاری. گفتنی است کمترین زمینه استفاده جوانان شهر تهران از ماهواره مربوط به زمینه " تجاری" بوده است .2)در استفاده روزانه از ماهواره، بیشتر جوانان شهر تهران ، استفاده روزانه " کمتر از یک ساعت" را داشته اند . و کمتر آنها نیز " 3 تا 4 ساعت" استفاده روزانه از ماهواره داشته اند .3) مهمترین الگوهای اخذ مد, در میان جوانان شهر در این تحقیق به ترتیب عبارتند از : سلیقه شخصی، دوستان و همسالان، ماهواره، تلویزیون ایران، خانواده، اینترنت، شخصیت های علمی و فرهنگی، بازیگران و هنرمندان و …..
4) بیشتر جوانان شهر تهران ، نسبت به مدگرایی گرایش " بالا "یی داشته اند.5) بیشتر جوانان شهر تهران معتقد بوده اند که استفاده از ماهواره باعث تغییر "متوسط " در رفتار اجتماعی شان می شود . همچنین کمترین آنهامعتقد بوده اند که استفاده از ماهواره ، باعث تغییر " مطلوب " در رفتار اجتماعی آنان می شود . لازم به ذکر است که(1/34درصد) از جوانان شهر تهران نیز، بر این باورند که استفاده از ماهواره ، باعث تغییرات اجتماعی نا مطلوب، در رفتار اجتماعی آنان می شود .6) بین جنسیت و گرایش به مدگرایی به واسطه استفاده از ماهواره در میان جوانان شهر تهران ، تفاوت معنی داری وجود دارد . 7) بین جنسیت و تغییر در رفتار اجتماعی به واسطه استفاده از ماهواره،تفاوت معنی داری وجود دارد . گفتنی است که زنان بیش از مردان ،در نتیجه استفاده از ماهواره، تغییرات مطلوب در رفتار اجتماعی اشان ایجاد شده است .8) بین دو متغیر تحصیلات و گرایش به مدگرایی، تفاوت معنی داری وجود ندارد.
بنفشه افهمی وهمکاران(1386) در پژوهشی با روش توصیفی – تبیینی از نوع علی – مقایسه ای به
"بررسی عوامل موثر بر گرایش به ماهواره و تاثیر آن بر باورها و رفتارهای دینی مردم مشهد"پرداخته است . یافته های پژوهش نشان می دهد که سن ، جنس ، سطح تحصیلات ،محل سکونت ، نحوه گذراندن اوقات فراغت و ارزیابی افراد از برنامه های تلویزیون داخلی در گرایش آنان به ماهواره تاثیر گذار می باشد. در سنجش بعد شناختی گرایش به ماهواره اکثریت پاسخگویان ، ماهواره را باعث افزایش دانش خود و پاسخگوی نیازهای مختلف گروههای سنی و جنسی دانسته و در بعد عاطفی گرایش به ماهواره هم ، اکثریت پاسخگویان برنامه های ماهواره را لذت بخش ، سرگرم کننده و جالب می دانند. در بعد رفتاری اکثریت مردم به تماشای برنامه های ماهواره ای تمایل دارنداما تشویق دیگران به تماشای ماهواره را وظیفه خود نمی دانند . همچنین میانگین اعتقاد به باورها و رفتارهای دینی در دوگروه کسانی که به ماهواره دسترسی دارند و کسانی که به ماهواره دسترسی ندارند، تفاوت قابل توجهی با یکدیگر دارد. به گونه ای که کسانی که از ماهواره استفاده نمی کنند بیشتر به باورها و رفتارهای دینی پایبند بوده اند.
رضوی زاده، سید نورالدین46(1385) در تحقیقی پیمایشی به بررسی تاثیر رسانه ها بر تمایل به تغییر سبک زندگی روستائیان پرداخته است. یافته های تحقیق نشان می دهد استفاده از تلویزیون ، ویدئو و تماشای تلویزیون های خارجی بر نگرش روستائیان به زندگی شهری، تمایل به مهاجرت و تمایل به تغییر سبک زندگی یا تمایلات آن ها در مصرف تاثیرگذار است.
عریضی ، وحیدا و دانش (1385) در پژوهش خود با عنوان " ماهواره و هویت جنسیتی دختران جوان " نشان دادند که بین وجود ماهواره در منزل و هویت جنسیتی رابطه وجود دارد. به این ترتیب که افراد دارای ماهواره ، از سازه هویت جنسیتی نمره کمتری دریافت کرده اند، که نشان دهنده تغییر رفتارها و نگرش ها به سمت الگوها و گرایش های جدید ( غربی ) است، به طوری که این افراد به لحاظ نگرش و عملکرد ، کمتر با ارزش های فرهنگی جامعه خود انطباق دارند.
زارع، مریم (1384)در پژوهشی با عنوان" بررسی نقش رسانه های در انعطاف پذیری و انسجام خانواده در هدف گرایی فرزندان" به این نتایج دست یافت: هدف گرایی فرزندان یکی از مفاهیم اساسی روان شناسی انگیزش محسوب می شود. هدف پژوهش حاضر بررسی میزان پیش بینی جهت گیری هدف فرزندان شامل: اهداف تسلط رویکردی، تسلط اجتنابی، عملکرد رویکردی و عملکرد اجتنابی توسط انعطاف پذیری و انسجام خانواده است. یافته ها نشان دادند که انسجام خانواده پیش بینی کننده مثبت اهداف تسلط رویکردی، عملکرد رویکردی و پیش بینی کننده منفی عملکرد اجتنابی بود. انعطاف پذیری خانواده پیش بینی کننده مثبت هدف تسلط رویکردی و پیش بینی کننده منفی اهداف تسلط اجتنابی و عملکرد اجتنابی بود.

2-45 پیشینه خارجی پژوهش :
رباکا شمشیر47،(2012) پژوهشی با عنوان "تاثیر برنامه های تلویزیونی ماهواره بر روی فرهنگ مردم بنگلادش" انجام داد. مطالعات این تحقیق به وضوح نشان می دهد که درمدت 8 تا10 سال اخیر تغییرات بسزایی در فرهنگ سنتی مردم بنگلادش حادث شده و این تغییرات در حال تداوم است. گرچه همه این تغییرات برآمده از برنامه های ماهواره ای نیست، اما بی تردید موثرترین عامل تغیرات یاد شده برنامه های شبکه های ماهواره ای هستند. این تغییرات تاثیر بسزایی در فرهنگ عمومی و بویژه فرهنگ اقتصادی مردم بنگلادش داشته است. تمامی عناصر اقتصادی کشوربنگلادش اعم از شکل تولید، بسته بندی و چگونگی ارائه کالاها نیز برای به دست آوردن بازار مصرف خود را با این تغییرات وفق می دهند.(رباکا،2012)
کریستین ایوی48 (2008 ) دریافته های تحقیقاتی که انجام داده است می نویسد، در سراسر آگاهی جمعی بشر، اثر تصاویر و نشانه ها بر ساخت هویت در تعاریف ما از خود کامل می باشد. اطلاعات بصری به شکل نشانه های فرهنگی راهی را ایجاد کرده اند. در آن جوامع خودمان و خودمان را تعریف می کنیم. در یک دنیای جهانی، پدیده رسانه های انبوه و توانایی آن ها برای گسترش نشانه های فرهنگی و اطلاعات فراسوی مرزهای جغرافیایی و زبانی ، به طور قابل توجهی راه هایی که ما خودفردیمان و هویت گروه جمعیمان را می شناسیم معرفی می کند. رسانه های جهانی ، به ویژه تلویزیون ماهواره، راهی را برای رقابت چند گانه ایدئولوژی های خود و هویت جمعی را باز کرده است . رقابت برای هویت ، در خلاه هویتی دنیای عرب کاملاً مشهود است. جایی که تنوع فرهنگی ، مذهبی و رژیم های سیاسی سرکوب گر برای دستیابی به یک همگنی در هویت جمعی که میلیون ها مرحله رسانه به عنوان ابزار مرکزی تحت عنوان عرب در آن رقابت می کنند. این مقاله ، پیام سیاسی و فلسفی رسانه عرب را از طریق دو کانال ماهواره عامه پسند الجزیره و ایکرا و تلاش های آن ها را در انتقال ایده های هویت عرب در مرز های ملی ، مورد بررسی قرار می دهد. ایوی می نویسد " من بر این مسئله تمرکز می کنم که چگونه این تصاویر هویت به شکل دهی و بازتاب احساس هویت و جامعه ملی همگن در مواجهه با جهانی شدن کمک می کند. از طریق نظرسنجی ها و مصاحبه ها با تماشاچیان تلویزیون عرب ، من نتیجه خواهم گرفت آیا فشار و اثر فرهنگ خارجی رسانه منجر به ادغام فرهنگ ها به صورت همگن سازی فرهنگی جهانی هویت عرب خواهد شد یا خیر ( کریستین ، ایوی ، 2008 ،1-63)
روین49 (2003) از پژوهشی که بر روی نوجوانان آمریکا، درباره ی ادراک آنان از کشور خود و دیگر ملیت ها انجام داد، نتیجه گرفت روزنامه ها، تلویزیون و معلمان از مهمترین منابعی هستند که آزمودنی ها از طریق آنها، اطلاعاتی درباره ی ملیت خود و سایر ملیت ها کسب کرده اند. کودکان و نوجوانان میزان قابل ملاحظه ای از اطلاعات سیاسی و شهروندی خود را از طریق رسانه های پرمخاطب دریافت می کنند؛ چنان که در تحقیق آمادا و دیگران (2002)، میزان توجه آزمودنی ها به گزارش ها ی خبری ارئه شده در تلویزیون و روزنامه ها با سطوح دانش سیاسی و مدنی آنان درباره ی کشورشان، مرتبط بوده است.
تحقیقات چونگ چی کیم50 و همکارانش (2002) در مورد اثر رسانه در فرهنگ جدید بر خانواده های هنگ کنگی تغییر سیستم های سیاسی و اقتصادی در اطراف دنیا در دوره معاصر نه تنها شکل گیری مجدد کشورها در سطح کلان می باشد ، بلکه شدیدآ بر خانواده بر حسب چگونگی شکل گیری ، ترکیب و ساختار و ارتباط، بین اعضای خانواده اثر می گذارد . در این مقاله به اختصار تعریف خانواده و نحوه ی تغییر آن در 30 سال گذشته را مورد بررسی قرار داده است . سپس برخی از عواملی را که به این تغییرات کمک می کند مورد بحث قرار داد . در بین انتقال عادات و رسوم اجتماعی ، فرهنگ و ایدئولوژی ، رسانه یکی از موءلفه هایی است که بیشترین نفوذ را دارد . اثر رسانه و احتمال ایجاد چالش برای خانواده را مورد توجه خاص قرار داده و تعدادی نصیحت تجربی را ارائه کرده است در این زمینه که چگونه برای هزاران ویژگی فرهنگی جدید حاصل از استفاده زیاد از رسانه های جدید آماده باشیم . ( کیم ، 2002 : 70 – 84 )
یوسلانر51 (2002) در تحقیقی به بررسی" تاثیر استفاده از رسانه تلویزیون بر اعتماد اجتماعی شهروندان آمریکایی" پرداخته است. محقق در این تحقیقی با توجه به نظریات پوتنام در مرود نقش رسانه ها در اعتماد اجتماعی به این نتیجه رسیده است که افزایش تماشای تلویزیون باعث کاهش اعتماد اجتماعی و مشارکت مدنی شده است. ازآنجایی که تماشای تلویزیون باعث صرف زمان زیادی شده و این امر مشارکت مدنی را در بین افراد کاهش می دهد در نتیجه اعتماد مردم به یکدیگر نیز کاهش مییابد.
هالووی و والنتین52 (2000) نیز شواهد پژوهش را در تایید نقش رسانه های جمعی در شکل گیری نگرش های نوجوانان درباره ی ملیت های مختلف ارائه دادند. آنان در پژوهش گسترده از نوجوانان خواستند توصیف های خود را از کشورشان، کشورهای دیگر و مردم آنها، از طریق پست الکترونیکی برای یکدیگر بفرستند. نتایج به دست آمده نشان داد منابع دانش و توصیف های نوجوانان درباره ی ملیت ها در بیشتر موارد، تصاویر دریافت شده از طریق رسانه ها، بویژه مجموعه های تلویزیونی و فیلم های سینمایی بوده است.
" روزنگرین، کارل اریک"53 (1996) در یک تحقیق گسترده ای در باره " استفاده جوانان سوئدی از رسانه ها" انجام داد. که به بررسی رویکرد افراد در سبک زندگی و تلقی خواننده یا بیننده رسانه ها(تصویری) به عنوان مشارکت کننده فعال توجه داشت. در این تحقیق مشخص شد ، سلایق و انتخاب های رسانه ای در سبک زندگی و الگوهای تفریحی روزمره نقش دارند، و از سوی دیگر نیز سبک زندگی بر مصرف رسانه تاثیر می گذارد(منتظرقائم،1380،ص138).
پاتنام54 (1993) تماشای برنامه های تلویزیونی را یکی از عوامل تضعیف کننده سرمایه اجتماعی می داند. به نظر وی ، تلویزیون(وسایل سرگرمی الکترونیکی خانگی) و گسترش دامنه استفاده ازآن در خانواده ها باعث کاهش دامنه زندگی اجتماعی و مدنی شده و افراد زمان کمتری را صرف دوستان و حتی خانواده می کنند و در سازمان های اجتماعی و امور عمومی نیز کمتر مشارکت می کنند، همچنین باعث خصوصی شدن اوقات فراغت می شود(متقی،1385).
الافی55 (1992)در پژوهشی به بررسی رابطه بین رویارویی با کانال های یک و دو تلویزیون عربستان و گرایش های اجتماعی افراد با تاکید بر اصول کاشت گربنر پرداخت.(کانال یک دارای برنامه های زبان عربی و برنامه های کانال دو یه زبان انگلیسی و فرانسه است). در این تحقیق نه(9) تاثیر کاشت مورد بررسی آزمون قرار گرفت که عبارتند بودند از: 1) سبک زندگی غربی 2) برنامه ها و پیام های رسانه ای غربی 3) مسافرت به خارج 4) ورزش و سلامتی 5) نقش سنتی جنسیتی 6) تغییرات فرهنگی 7) حفظ فرهنگ(بومی) 8 و9) احساس و ادراک مثبت یا منفی به غرب . نتایج نشان دادند که میزان زمان تماشای کانال های خارجی به طور معنادار و مثبت، با نگرش به سوی فرهنگ غرب و تولیدات رسانه ای غرب همبستگی داشت. طبق نتایج این تحقیق، بینندگان کانال های ماهواره نگرش بسیار مطلوب و مناسبی به سبک زندگی غربی، تولید رسانه های غربی، مسافرت به خارج و تصور مثبت از غرب داشتند.
تان و تان56 (1987) در پژوهش خود در کشور فیلیپین نشان داد بینندگان پرمصرف برنامه های تلویزیونی امریکایی، ارزش های غیر سنتی از خود نشان دادند که بیشتر شبیه آن هایی بود که در برنامه های تلویزیونی نشان داده می شد تا ارزش های سنتی فیلیپین، آن دسته از دانش آموزان دبیرستانی فیلیپین که برنامه های امریکایی را بیشترتماشا می کردند ، بیشتر به ارزش های خارجی تمایل داشتند(تان و تان،1987،ص64)
آنگ57 (1985) در باره زنان هوادار سریال تلویزیونی دالاس ( یک برنامه پر زرق و برق خاص از نمایش های خانوادگی) تحقیق کرده و نشان داد که زنان ساعات زیادی از وقت خود را با این برنامه ها می گذرانند وجذب این گونه برنامه ها می شوند تا جایی که از ارتباطات اجتماعی خود با دیگران کاسته و روابط خود را با اعضای خانواده به حداقل می رسانند(منتظرقائم، 1380،ص 143).
"لنگر رابرت جی"58در سال (1979) در آمریکا مطالعه ای تحت عنوان ارزش های جوانان و آنومی رفاه انجام داد که بصورت تحلیل محتوای فیلم های سینمایی تلویزیون، نحوه ظهور ارزش های جوانان را بررسی کرد و مشخص نمود که نسل جوان آمریکایی به علت داشتن ( وقت کافی و رفاه بیش از اندازه ) ارزش های تازه ای، متفاوت از ارزش های نسل های گذشته را تجربه می کند . ارزش های جوانان آمریکایی بر اساس فرار از واقعیت و انزوای اجتماعی بنا شده و تمایل بر لذت جویی آنومیک ، پناه بردن به مواد مخدر ، رفتار جنسی غیر متعارف و … خود را نمایان میسازد(لنگر،1979).
در یکی دیگر از تحقیقات غربی که چندین سال به طول انجامید، از افراد خواسته شد تا به این سوال که "علت توجهشان به برنامه های تلویزیون یا هر رسانه دیگر چیست؟" پاسخ دهند. در جوابهایی که از این بررسی ها بدست آمد، الگوی نسبتاً منظمی دیده میشود و آن عبارت است از:
1)کسب اطلاعات: پاسخ دهندگان یکی از عوامل توجه و علاقه خود به رسانه ها را کسب اطلاع و آگاهی درباره جامعه و جهان و راهنمایی در مورد مسائل زندگی معرفی کردند.2)وحدت و تعامل اجتماعى: کسب بصیرت درباره وضعیت دیگران، احساس تعلق به جمع و کمک به اجرای نقشهای اجتماعى.3)تفریح و سرگرمى: یکی از عوامل روی آوردن افراد به رسانه ها تفریح و سرگرمی است.4)هویت یابى: از دیگر علل روی آوردن افراد به رسانه ها به ویژه تلویزیون، کسب آگاهی در مورد خویشتن، تقویت ارزشهای شخصى، یافتن الگوهای رفتارى، همانندسازی با ارزشهای مورد اعتنای دیگران و در یک کلام "هویت یابی" است .(رفیعی فر،1386،ص 91-94)
" بدیهی است هر کس می کوشد، تا از رسانه ها در جهت پیشبرد اهداف خود استفاده کند. عامل اصلی کارکرد منفی برای رسانه ها به خصوص ماهواره و اینترنت، اهداف پلیدی است که غالب مدیران فعلی این رسانه ها در پیش گرفته اند و هدف اصلی استعمار نوین، سلطه فرهنگی و تبلیغ ارزشهای غربی در جهان سوم و تمامی جوامع در حال توسعه است. در حال حاضر با توجه به تغییر و تحولات عصر جدید و جهانی شدن رسانه ها، ما در برابر یک چالش جدید قرار گرفته ایم که این مسئله می تواند شخصیت و هویت ملی و فرهنگی ما را به آزمون بگذارد. استراتژی دنیای غرب و رسانه های غربی در واقع این است، که شخصیت و هویت ملی و فرهنگی جوانان را در برابر یک چالش و بحران جدید قرار دهد. اینجاست که بحث از کارکرد رسانه ها در ایجاد بحران هویت، اهمیت بیشتری پیدا می کند."59
در دنیای امروز، که به عصر جامعه اطلاعاتی مشهور شده است ، نقش و کارکرد ماهواره ها به عنوان یک رسانه جهانی و پر قدرت در میان وسایل ارتباط جمعی دارای اهمیت فوق العاده ای است .ماهواره ها با بکار گیری ابزارهای فنی و فنون پیچیده فکری کارکردهای مهمی را در جامعه امروزین ایفا می کنند.نقش ماهواره ها در دنیای پیرامون در شکل دادن به رفتارهای اجتماعی بشر بر کمتر کسی پوشیده است.با توجه به گسترش استفاده از تکنولوژیهای نوین ارتباطی و اطلاعات و به ویژه ماهواره در بین جوانان، ضرورت بررسی تاثیر این تکنولوژیها و خصوصاً ماهواره در تغییر هویت و رفتارهای اجتماعی جوانان احساس می گردد.
امروزه ماهواره ها به عنوان یکی از رسانه ها و ابزارهای اصلی انتقال و گسترش ارزشهای فرهنگی و اجتماعی، در اندیشه جوانان و تغییر رفتار اجتماعی آنان دارای نقش مهمی هستند. و لازم است که این نقش مورد بررسی و کنکاش دقیقی قرار گیرد، به ویژه در جامعه جوانی نظیر کشور ایران که بحث ماهواره و تاثیر و تاثرات آن بر قشر جوان از مباحث عمده و مسائل حساسی است که می بایست توجه ویژه ای بدان داشت. با توجه به مسائل ذکر شده و همچنین اهمیت و نفوذ رسانه ماهواره، پژوهشگر در این تحقیق تلاش کرده تا به بررسی نقش ماهواره به طور خاص به عنوان یک رسانه جهانی، پرنفوذ و پر مخاطب، در تغییر هویت، ارزش های فردی، با تاکید بر تغییر رفتارهای اجتماعی افراد و خانواده ها بپردازد. با توجه به جوان بودن جمعیت کشور و ضرورت مطالعه و تحقیق درارتباط با آسیب های اجتماعی ، نتایج این تحقیق می تواند پاسخ لازم را برای یک مشکل فرهنگی و اجتماعی فراهم نماید .
منابع فارسی :
امیرآبادیان، نزهت(1390). زندگی دوم یا سفارت مجازی، شماره 5 ، آبان 1390.
افهمی، بنفشه و حمید رضا آقا محمدیان شعرباف(1386). بررسی عوامل موثر بر گرایش به ماهواره و تاثیر آن بر باورها و رفتارهای دینی مردم مشهد، نشریه مطالعات تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد، مهر86، شماره2.
الهامی، مهرک ،(1388). نقش تلویزیون در تحکیم ارتباطات میان فردی اعضای خانواده(خانواده های مناطق 4و5 تهران)، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته ارتباطات.
ارونسون، الیوت، (1369)، روان شناسی اجتماعی، ترجمه حسین شکر کن، تهران، انتشارات رشد.
ازکیا و غفاری. (1384). جامعه شناسی توسعه. تهران: انتشارات کیهان.
اسپاک، بنجامین (1364)، "پرورش فرزند در عصر دشوار ما"، ترجمه: هوشنگ ابرامی، تهران: نشر صفی علیشاه.
اسدی، علی (1383). افکار عمومی و ارتباطات، تهران: انتشارات آوای نور
اعتضادالسلطنه، محمد(1384). دغدغه های رسانه ای جهان عرب(ترجمه)، تهرانک دفتر پژوهش های رادیو
اعرابی، نادره (1372). انتقال ارزشی از طریق تلویزیون ایران ، تهران: پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی
اعزازی، شهلا (1370). خانواده و تلویزیون، چاپ اول، تهران، نشر مرندیز
اعزازی، شهلا (1380) تحلیل ساختاری جنسیت: نگرشی بر تحلیل جنسیتی در ایران، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
انعام، راحله. (1380). بررسی اعتماد بین شخصی در میان روستاییان شهریار، پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه الزهراء.
اوپنهایم، ا. ان (1369)، طرح پرسشنامه و سنجش نگرش ها" ، ترجمه، مرضیه کریم نیا، تهران:
اینگلهارت، رونالد و پل.آر.آبرامسون (1378). امنیت اقتصادی و دگرگونی ارزشی، ترجمه شهناز شفیع زاده، تهران ، نامه پژوهش، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، سال چهارم شماره 14 و 15
اینگلهارت، رونالد. (1382). تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی. (مترجم، مریم وتر). تهران: نشر کویر.
اینگلهارت، رونالد، ولز، کریستین. (1389).نوسازی، تغییر فرهنگی و دموکراسی. (یعقوب احمدی، مترجم). تهران: کویر.
اینگلهارت، رونالد (1373)، "تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی"، ترجمه، مریم وتر، تهران: نشر کویر.
آذر دشتی، امیر هوشنگ (1384). نقش عکس ها و فیلم های مبتذل در انحراف کودکان و نوجوانان، مجله تربیت، سال نهم، شماره6
باستانی، سوسن (1388)، "جنسیت، فرهنگ، ارزش ها و نگرش ها" ، تهران: نشر پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات.
باصری، احمد و حاجیانی، ابراهیم (1389). کارکرد رسانه های ماهواره ای در تصویر سازی ذهنی مردم، فصلنامه روانشناسی نظامی ،1(4) صص 81-91.
برگر، پیتر و لاکمن، تامس (1387)، "ساخت اجتماعی واقعیت"، ترجمه فریبرز مجیدی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
بهارلونژاد، عبدالاحد(1390). فقدان نظام هویت ملی، آثار و پیامدهای آن، تهران، موسسه مطالعات ملی.
بیات، بهرام (1382). تعارض ارزشهای نوجوانان با ارزشهای جامعه و والدین. تهران، پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی.
بوردیو، پیتر (1388)، "درسی درباره درس"، ترجمه، ترجمه ناصر فکوهی، تهران: نشر نی.
بهنام، جمشید(1384). تحولات خانواده، ترجمه ی. پوینده، تهران، نشر ماهی.
پاستر، مارک(1388). عصر دوم رسانه ها، ترجمه غلامحسین صالحیار، تهران، انتشارات طرح نو
پناهی، محمد حسین(1383)، "شکاف نسلی موجود در ایران و اثر تحصیلات بر آن"،فصلنامه علوم اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی، شماره 17، پاییز 1383.
تافلر، الوین(1375). جا به جایی در قدرت، ترجمه ش. خوارزمی، تهران نشر علم.
تامپسون، جان(1380). رسانه ها و مدرنیته، ترجمه مسعود اوحدی، تهران: انتشارات سروش
تجری غریب آبادی،ذبیح اله(1389).وسایل ارتباط جمعی ومشارکت اجتماعی. تهران،باشگاه اندیشه
تنهایی، ابوالحسن. (1383). درآمدی بر مکاتب و نطریه های جامعه شناسی. تهران: نشر مرندیز.
توانایی کزج ، رقیه (1389) بررسی عوامل اجتماعی موثر بر میزان سرمایه اجتماعی درون گروهی و برون گروهی در بین دانشجویان دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات . پایان نامه ارشد جامعه شناسی . علوم تحقیقات
توسلی، غلامعباس(1382). نظریه های جامعه شناسی، تهران، انتشارات سمت.
توکل، محمد و قاضی نژاد، مریم (1385)، "شکاف نسلی در رویکردهای کلان جامعه شناسی، بررسی و نقد رهیافت های نسل تاریخی و تضاد با تاکید بر نظرات مانهایم و بوردیو" ، نامه علوم اجتماعی، شماره 27.
توکلی، مهناز (1378)، "بررسی نظام ارزش های دو نسل دختران (نسل انقلاب) و مادران"، پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
تیموری، کاوه (1377)، "بررسی و مقایسه نظام ارزش های پسران و پدران و عوامل موثر بر آن در شهر تهران"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
چلبی، مسعود(1375)، جامعه شناسی نظم؛ تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی، تهران، نشر نی.
حافظ نیا، محمدرضا، (1386)، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، چاپ سوم، انتشارات سمت ، تهران
حسینی شیراز ، سید محمد (1379). با ماهواره چه باید کرد ، مترجم: حسین شاهرودی ، چاپ وحدت
خالصی ، پروین ، نقش تلویزیون در نهادینه سازی حجاب در مدارس ، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت امور فرهنگی ، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران.
خالقی فر، مجید (1381)، "بررسی ارزش های مادی/ فرامادی دانشجویان دانشگاه های تهران، عوامل موثر بر آن و روابط آن با برخی از نشانگان فرهنگی"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
دادگران، سیدمحمد، (1384). مبانی ارتباط جمعی، تهران، نشر مروارید و فیروزه ، چاپ هشتم
دانایی، نسرین (1384)، "تفاوت نسل دیروز و نسل امروز"، روزنامه همشهری، شماره 3732.
دواس، دی. ای.، (1389)، پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمه هوشنگ نایبی، چاپ سوم، نشر نی
رابرتسون، رونالد (1385)، "جهانی شدن، نظریه های اجتماعی و فرهنگ جهانی"، ترجمه، کمال پولادی، تهران: نشر ثالث.
رابرتسون، یان(1374). درآمدی بر جامعه (با تاکید بر نظریه های کارکرد گرایی،ستیز و کنش متقابل نمادی)، ترجمه حسین بهروان، چاپ دوم، مشهد، نشر آستان قدس رضوی
رحمانیان، منصور، (1378)، تاثیر رسانه های گروهی بر پیشگیری از جرم، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی.
رحیمی، محمد. (1390). عوامل اجتماعی موثر بر شکاف بین نسلی؛مطالعه موردی شهر خلخال. پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی. دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز
رفعت جاه، مریم، (1382)، زنان و باز تعریف هویت اجتماعی، مجله جامعه شناسی ایران، دوره پنجم، شماره 2.
رفیعی فر، شهرام، (1386)، برنامه مداخلات چند بخشی برای پیشگیری و کنترل خشونت خانگی در کشور، انتشارات معاونت سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
روشه ، گی ( 1376 ) .جامعه شناسی پارسونز، مترجم عبدالحسین نیک گوهر،تهران ،تبیان
روشه، گی (1376). کنش اجتماعی ، ترجمه هما زنجانی زاده ، مشهد ، دانشگاه فردوسی
روشه، گی(1366)، تغییرات اجتماعی، ترجمه منصور وثوقی، تهران، نشر نی.
ریتزر، جرج (1373). نظریه های جامعه شناسی. ترجمه احمدرضا غروی زاد، تهران، نشر ماجد.
ریتزر، جرج. (1386). نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر، مترجم محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی.
رئوف، عزت، (1377)، مشارکت سیاسی زن، ترجمه محسن آرمین، نشرقطره.
ساروخانی، باقر (1375)، "درآمدی بر دایره المعارف علوم اجتماعی" ، تهران: انتشارات کیان.
ساروخانی، باقر(1385). روشهای تحقیق در علوم اجتماعی، ج1، تهران : پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی.
ساعی، منصور، (1389)، نقش رسانه ها در انتقال ارزش ها وپدیده شکاف هنجاری و ارزشی نسل ها، روزنامه همشهری.
سالاری فر، محمد رضا، (1385)، راه های تحکیم خانواده در فرآیند جهانی شدن، مجله خانواده و زنان، شماره 19
ستار، آزیتا (1388)، "بررسی گسست و پیوند نسلی از دیدگاه اجتماعی؛ کندوکاو در مسائل جوانان و مناسبات نسلی"، به اهتمام گروه پژوهشی مطالعات جوانان و مناسبات نسلی تهران: پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی.
سگالین، مارتین(1370). جامعه شناسی تاریخی خانواده، ترجمه حمید الیاسی، تهران، نشرمرکز.
سلطانی فر، محمد، ملکیان ، نازنین (1389). تحلیل برنامه های شبکه ماهواره ای ام ، بی ، سی فارسی به منظور دستیابی به فرهنگ و تکنیک های ارتباطی به کار گرفته شده در انتقال پیام ، فصلنامه پژوهش اجتماعی ، 3(9) ، صص 87-69.
سلیمی، علی و داوری، محمد،(1385)، جامعه شناسی کجروی، انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
سورین، ورنرو جیمز تانکارد (1381)، نظریه های ارتباط جمعی، ترجمه علیرضا دهقان، تهران، نشر دانشگاه تهران، چاپ اول.
سورین، ورنرو، تانکارد، جیمز، (1384)، نظریه های ارتباط جمعی، ترجمه علیرضا دهقان، تهران، نشر دانشگاه تهران.
شارع پور، محمود (1378). جامعه پذیری سیاسی ، مجله فرهنگ عمومی ، فصلنامه شماره 18و19
شارع پور، محمود. (1380). فرسایش سرمایه اجتماعی و پیامدهای آن. نامه انجمن جامعه شناسی. سال اول. شماره یک.
شیخی، محمد تقی،(1380)، جامعه شناسی زنان و خانواده، شرکت سهامی انتشار.
صابری، الهام (1384). نقش رسانه های جمعی در به انحراف کشاندن جوانان(ماهواره)،گنجینه، شماره 54
صادقی لواسانی ، نادر ، نقش وسایل ارتباط جمعی در شکل گیری رفتار جوانان ، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته ارتباطات
طباطبایی، صادق(1377). طلوع ماهواره و افول فرهنگ (چه باید کرد؟)، تهران، انتشارات اطلاعات.
طباطبایی، صادق(1384). طلوع ماهواره و افول فرهنگ، تهران: انتشارات اطلاعات
عاملی، سعید رضا(1382). دین و فضای مجازی(فرهنگ در عصر جهانی شدن)، تهران، انتشارات آفاق.
عریضی، فروغ السادات. وحیدا، فریدون. دانش، پروانه(1385). ماهواره و هویت جنسی دختران جوان، مجله جامعه شناسی ایران، جلد 7، شماره 10
علوی، پرویز (1375). ارتباطات سیاسی ، تهران: انتشارات علم نوین
فاضلی، رضا (1381). تاثیر برنامه های خشونت آمیز تلویزیونی بر رفتار اجتماعی کودکان، تهران، پایان نامه دکتری واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی
فاضلی، نعمت الله (1382)، "سبک زندگی"، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
فرجیها، محمد، (1385)، بازتاب رسانه ای جرم، فصلنامه علمی – پژوهشی رفاه اجتماعی شماره 22.
فرقانی، محمد مهدی(1380)، ارتباطات و توسعه، چهاردهه نظریه پردازی …و امروز؟، رسانه، سال دوازدهم، شماره دوم. نشر مرکر مطالعات و توسعه رسان ها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
فوکویاما، فرانسیس. (1379). پایان نظم؛ سرمایه اجتماعی و حفظ آن. (مترجم، غلامعباس توسلی). تهران: جامعه ایرانیان.
قنادان، منصور و همکاران (1375) جامعه شناسی مفاهیم کلیدی، تهران، نشر آوای نور.
کارلسون و دیگران (1378)، خانواده درمانی، ترجمه عفت نوابی نژاد، انتشارات انجمن اولیاء و مربیان. کازنو، ژان، (1384)، جامعه شناسی وسایل ارتباط جمعی، ترجمه باقر ساروخانی، چاپ هشتم انتشارات اطلاعات.
کازنو، ژان (1372). جامعه شناسی رادیو و تلویزیون، مترجم ج. ارجمند، تهران، سهامی خاص.
کازنو، ژان(1364). قدرت تلویزیون، ترجمه علی اسدی ، چاپ اول ، تهران: انتشارات امیر کبیر
کازنو، ژان(1380). عصر اطلاعات،اقتصاد،جامعه و فرهنگ ، ویراستار ارشد: علی پایا، تهران: انتشارات طرح نو
کامل بهاءالدین، حسین(1383). ملیت در جهانی بی هویت، مترجم: حجت رسولی ، تهران: دفترنشرفرهنگ اسلامی
کریمی فر، علیار(1385). تعامل یا رویارویی با ماهواره ، مجله اصلاح و تربیت ، مسلسل 141
کوزر، لوئیس (1387)، "زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی"، ترجمه، محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کوئن، بروس (1381)، "مبانی جامعه شناسی"، ترجمه غلامعباس توسلی و رضا فاضل، تهران، سمت.
گیدنز، آنتونی (1377). جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نشر نی.
گیدنز، آنتونی (1378). تجدد و تشخص(جامعه و هویت شخصی در عصر جدید)، ترجمه ناصر موفقیان، تهران، نشر نی
گیدنز، آنتونی (1388). جامعه شناسی، ترجمه حسن چاووشیان، تهران، نشر نی
گیدنز، آنتونی(1373). جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری ، چاپ دوم، تهران: نشر نی
گیدنز، آنتونی. (1376). دورکیم. ترجمه، یوسف اباذری. تهران: انتشارات خوارزمی.
گیدنز، آنتونی. (1384). پیامدهای مدرنیت، مترجم محسن ثلاثی، تهران، نشر مرکز.
گیدنز، آنتونی (1378)، "راه سوم و بازسازی سوسیال دموکراسی"، ترجمه، منوچهر محسنی، تهران: نشر تیرازه.
گیدنز، آنتونی (1379)، "تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید"، ترجمه، ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.
مشکانی، محمدرضا، (1381)، سنجش عوامل درونی و بیرونی خانواده بر بزهکاری، مجموعه مقالات پرخاشگری و جنایت، نشر آگه.
معتمد نژاد، کاظم ( 1384 ). جامعه اطلاعاتی، اندیشه های بنیادی دیدگاههای انتقادی و چشم اندازهای جهانی تهران: مرکز پژوهشهای ارتباطات.
مک کوئیل، دنیس (1380). مخاطب شناسی، ترجمه مهدی منتظرقائم، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها.
مک کوئیل، دنیس(1382)، درآمدی بر نظریه های ارتباطات جمعی، ترجمه ی پرویز اجلالی، تهران، نشر مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها. چاپ اول.
مک کوئیل، دنیس، (1387)، درآمدی بر نظریه های ارتباطات جمعی، ترجمه ی پرویز اجلالی، تهران، نشر مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها.
مک کوایل، دنیس و ویندال، سون(1388). مدل های ارتباطات جمعی، ترجمه گودرز میرانی،تهران: انتشارات دفتر پژوهشهای رادیو.
ملکی تبار، مجید و علی لاریجانی (1386). بررسی راهبردی- امنیتی تاثیرات ماهواره بر باورهای جوانان. فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک. بهار1386،شماره29.
منصور نژاد، محمد(1382)، "شکاف و گفتگوی نسل ها با تاکید بر ایران". چاپ شده در کتاب "گسست نسل ها" با اهتمام علی اکبر علیخانی، تهران، نشر پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
موسوی چلک، سیدحسن(1388)، "آسیب های اجتماعی، نظم و امنیت عمومی؛ کندوکاو در مسائل جوانان و مناسبات نسلی"، به اهتمام گروه پژوهشی مطالعات جوانان و مناسبات نسلی تهران: پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی.
مومنی، منصور، فعال قیومی، علی، (1386)، تحلیل داده های آماری با استفاده از SPSS، چاپ اول، کتاب نو
مهدی زاده، سیدمحمد (1380). نظریه های ارتباطات جمعی، تهران، دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی.
مید، مارگارت (1385)، "فرهنگ و تعهد"، ترجمه، عبدالعلی دستغیب، تهران: انتشارات نوید شیراز.
نادری، عزت اله و سیف نراقی، مریم(1390). روش های تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی(با تاکید بر علوم تربیتی)، تهران: نشر ارسباران
نریمانی ، یوسف (1382 ) تفاوت های ارزشی پدران با فرزندان و عوامل تآثیرگذار ، پایان نامه ارشد دانشگاه شهید بهشتی ، تهران
وایت، رابرت و فیوناهینز (1383)، جرم و جرم شناسی، ترجمه علی سلیمی، موسسه پژوهشی حوزه و دانشگاه.
وثوقی، منصور و نیک خلق، علی اکبر (1380)، مبانی جامعه شناسی، تهران: بهینه.
ویندال، س. و همکاران(1376). کاربرد نظریه های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، تهران، مرکز مطالعات تحقیقات و رسانه ها.
هفته نامه صبح صادق(1390). گسترش هدفمند شبکه های ماهواره ای، سری یازدهم، ش 462
هندری،جانودیگران(1381).انسان و بحران هویت،ترجمه ناصر محمدیان، تهران، انتشارات چایبخش
هنسون، ج، نارولا، ا.(1384). تکنولوژی های جدید ارتباطی در کشورهای توسعه، ترجمه داوود حیدری، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
یعقوبی، اسفندیار (1386)، "مطالعه و بررسی عوامل اجتماعی موثر بر تغییر نگرش دو نسل (مادران ـ دختران) نسبت به ارزش های اجتماعی (مطالعه ای در شهر میاندوآب)"، پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
یوسفی نریمان (1383)، "شکاف بین نسل ها، بررسی نظری و تجربی"، تهران: پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاه.

منابع خارجی:
Al-ofy A.(1999). "The Saudi TV and the Realization of Social Attitudes According to the Cultural Cultivation Theory" (Al-telefizyoon al-Saudi Wa-edrak al-ettijhat wefq nathareyat al-ghars al-thagafi) Bohooth Al-ettisul (1999) Vol. 3, no.8, PP 157-190.
Blumler، G. jay and Elihu katz. the uses of Mass communication Perspective on gratifizations Research، Beverly – Hills، clife 1974.
Castells, M. (2009). Communication power. Oxford: Oxford University Press
Castels, Manuel (1999). The Rise Of Network Society, Blakwell Publishers Ltd, Oxford.
Dassbach, charl, H. A. (1995) "long waves and Historical generation" A world system approach, Michigan Technological university, Dep.of. social sciences.
– Schwartz,shalom H.& Etta prince – Gibson (1998) "value priorities
Defiur, Melvin L, Everett Denis, (1991) Underetanding Mass Communication by Niughton Miffin CO.
Defleur، Melvin. L. Theories of Mass communication، longman Publization، 1986. Rogers. Everett. M. communication technology، the New Madia in society، Macmillan Publishers، London، 1986.
Giddens ,Anthoney.(1994). Beyond Left and Right, Cambridge: Polity Press.
Giddens ,Anthoney.(1995). Modernity And Self-Identity: Self And Society In The Late Modern Age, Stanford University Press.
Horton Paul B.and chester L.Hunt (1984). Social Physychology clifornia : Helsinsky.
Inglehart , Ronald and Paul R.Abramson (1994). " Economic security and value change ". American Political Science Review , vol 88,No.2.pp:336-354.
Lenger , Robert G. (1979). The Values Of Yought And The Anomic. Society For The Study Of Social Problems. SSSP.
Mcquail، Denis، Mass communication theory sage Publizations، 1984.
Melody , Willam H , (1995). Information in fras . True of the Future : AMCI: Conference. Malasia.
Putnam, R.D. (1993). Making Democracy Work. Princeton: Princeton University Press.
Rampal, Kuldip R (2009). Impact of Satellite Television on Urban Youth in India. Missouri: Warrensburg University.
Robaka , Shamsher (2012). Effect of Satellite Television on the Culture of Bangladesh. New York:European Journal of Business and Management, Vol 4, No.9,2012.
Rosengren, Karl Erik. (1996). Media Effects and Beyond; Culture Socialization and Lifestyles, Lodon & New York; Routledge.
Simmel (1971a) "Fashion" in Individuality and Social Forms: Selected Writings (Trans. And ed. D.N. Levine), Chicago: University of Chicago Press.
Simmel,G. (1971) "The Transcendent character of life" , in on Individuality and Social Forms: Selected Writings (Trans. And ed. D.N. Levine), Chicago: University of Chicago Press.
Tan, A. S. Tan, G.K. "American TV in The Philippines: A test of Cultural impact" Journalism Quarterly (1987) Vol.64, PP. 65-72
Willam H. melody. Information in fras. Trvc True of the Future :AMCI: Conference. Malasia. 1995.
Williams , J.R.M. (1956). Ameriacan Society , New York : Knopf.
Bandura, A. (1977) Social Learning Theory, Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Interviews: an Introduction to Qualitative Research Interviewing , _ (1996)IKvale, S
London: Sage.

1 Media
2 journal
3 Television
4 sattellite
5 Marshall McLuhan
6 Message
7 Communications
8 transmitter
9 Receiver
10 Herbert Blumer
11 Mass
12 Herbert Blumer
13 Charles Wright Mills
14 General Education
15 Political Freedom
16 Theory
17 Hannman
18 Haibert
19 McQuail Dennis
20 Harold Lasswell
21 Charles Wright Mills
22 Harold Lasswell
23 Theory of the Global Village
24 Marshall McLuhan
25 Ian Robertson
26 Modern Media
27 The Global Village
28 Cultivation Theory
29 George Gerbner
30 George Gerbner
31 Hypoderamic Theory
32 Behaviourism
33 Stimulus-Response
34 Williams
35 S. Windahl
36 Atomized
37 Harold Lasswell
38 S. Tchakotine
39 Joseph Goebbels
40 Le viol des foules par la propaganda politique
41 Challenge
42 Nutrition
43 Sexual instinct
44 کارشناسی ارشد روانشناسی از دانشگاه تربیت مدرس
45 Sattellite Channel MBC
46 عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات روستایی وزارت جهاد کشاورزی
47 Robaka Shamsher
48 Ceristian eiwi
49 Rowin
50 Chong Chi Kim
51 Youslaner
52 Hallowi & Walintin
53 Rosengren Karl Erik
54 Putnam
2 Al-Ofy
56 Tan & Tan
57Ange
58 Robert G Lenger
59 بی نام، استراتژی رسانه های غربی در ایجاد بحران هویت، نشریه نصر، سال اول، شماره دوم،1381

—————

————————————————————

—————

————————————————————