نکات آموزشی ، روش تدریس و طرح درس
کتاب: علوم تجربی
پایـه : هفتم (دوره ی اول متوسطه)
فصل3 : اتم ها، الفبای مواد
مقدمه
در این فصل مفاهیمی مانند ماهیت ذره ای مواد، اتم، مولکول، ساختار اتم و رفتار مواد از نگاه ذره ای بررسی خواهد شد. تاریخ علم، مدل های اتمی و فعالیت های دانشمندان در این کتاب بررسی نمی شوند و به پایه بالاتر منتقل شد ه اند. از سوی دیگر به دلیل انتزاعی و غیر قابل لمس بودن مفاهیم ارائه شده در این درس از عنوان ها و زیرعنوان های عمومی و همچنین مطالب مرتبط با زندگی استفاده شده است تا میزان برقراری ارتباط دانش آموزان با درس افزایش یابد.
رویکرد تدوین مطالب و محتوای درس به گونه ای است که به دانش آموزان این امکان و فرصت را بدهد که به صورت فعال در کشف مفاهیم ارائه شده شرکت کنند. لذا توصیه می شود طراحی آموزشی خود را طوری تنظیم کنید که نقش شما هدایت گری باشد و کاوشگری توسط دانش آموز اتفاق بیفتد به گونه ای که او بیندیشد، تصمیم بگیرد و عمل کند.
تصویر ورودی نشان می دهد که از بین سه حالت آب، حالت گاز و مایع آن، روان هستند و حرکت آنها به راحتی قابل مشاهده است. اما آب در حالت جامد ساکن است و حرکت انتقالی ندارد؛ یعنی جابه جا نمی شود. از این تصویر می توان فهمید که فاصله بین ذره های آب در حالت بخار بسیار زیاد ولی در حالت مایع و جامد کم است. در حالت جامد ذره ها منظم اند؛ اما در حالت مایع و گاز نامنظم حرکت می کنند. به دلیل زیاد بودن فاصله ذره ها در حالت بخار نسبت به مایع و جامد، می توان گفت که بخار آب سبک است و مانند هوا به راحتی می توان از لابه لای آن عبور کرد ولی از لابه لای آب (مایع) به آسانی نمی تواند عبور کرد.
هدف کلی و پیامد محور درس مذکور این است که دانش آموزان با مواد، اجزاء تشکیل دهنده، کاربرد و اهمیت آنها در زندگی آشنا شوند و براساس ویژگی های مشترک آنها را طبقه بندی کنند. آنها همچنین با فعالیت های علمی مانند مدل سازی، انجام آزمایش و… مهارت های آموزش علوم و روش علمی را در خود تقویت می کنند.
نکات آموزشی و روش تدریس
* مواد در تمام بخش های زندگی ما وجود دارند.
اهداف آموزشی:
دانش آموزان در پایان این واحد یادگیری…
– به اهمیت مواد در زندگی پی می برند.
– با برخی از مواد پرکاربرد آشنا می شوند.
– مهارت گفت و گو و بحث علمی را در خود تقویت می کنند.
– پی می برند که اغلب موادی که در زندگی روزانه با آنها سرو کار داریم، از چند ماده دیگر تشکیل شده اند.
روش تدریس پیشنهادی:
توصیه می شود برای تدریس عنوان و تصویر ورودی از روش بارش فکری استفاده کنید. از آنها بخواهید درباره آنچه می بینند، برداشت های خود را بیان کنند. برای هدایت آنها این پرسش ها را می توانید مطرح کنید.
– فضای بین ذره ها در کدام حالت ماده بیشتر است؟
– آیا خواص حالت های مختلف ماده یکسان است؟
– معنی عنوان فصل چیست؟
– منظور از شکل ورودی فصل چیست؟
نظر دانش آموزان را بشنوید. درباره درستی یا نادرستی آنها قضاوت نکنید. پس از شنیدن نظر دانش آموزان، خودتان موضوع را جمع بندی کنید و به اهداف فصل اشاره کنید.
دانستنی های معلم:
مواد و انواع آن: مواد را می توان براساس جنس، حالت فیزیکی، ذره های سازنده و … طبقه بندی کرد. در نمودار زیر طبقه بندی مواد براساس حالت فیزیکی و خالص بودن یا ناخالص بودن نشان داده شده است.
اغلب مواد مانند خوراکی ها، داروها، رنگ ها، پوشاک، پلاستیک ها، مواد ساختمانی، شوینده ها و کاغذ مخلوطی از چند ماده اند. برخی از مواد مانند چوب، اغلب فلزات، پلاستیک، سولفوریک اسید، آب اکسیژنه، آمونیاک کاربردهای بسیار فراوانی در زندگی ما دارند.
روند ارزشیابی:
1- مستمر کلاسی: چک لیستی از جزئیات عملکرد دانش آموزان مرتبط با گفت وگو کنید و فهرست تهیه کنید آماده کنید و در ضمن تدریس، آن را برای هر دانش آموز پر کنید. بررسی نتایج این چک لیست ارزشیابی عملکردی درس محسوب می شود.
2- مستمر پایانی: اطلاعات جمع آوری کنید را به عنوان ارزشیابی پایانی مطرح کنید و در جلسه بعد برای هر دانش آموز (یا گروه) نمره منظور کنید. برای ایجاد رقابت این فعالیت را به دو گروه بدهید و به گروه های دیگر توضیح دهید که فعالیت های بعدی را به آنها خواهید سپرد.
* مواد از چه چیزی ساخته شده اند؟
اهداف آموزشی:
دانش آموزان در پایان این واحد یادگیری…
– با مفاهیم مشاهده مستقیم و غیرمستقیم آشنا می شوند.
– مهارت جمع آوری داده ها را در خود تقویت می کنند.
– مهارت تجزیه و تحلیل داده ها و نتیجه گیری را در خود تقویت می کنند.
– با اتم به عنوان اصلی ترین ذره سازنده مواد آشنا می شوند.
– با این مفهوم و حقیقت آشنا می شوند که آزمایش های ساده مبنای شناخت طبیعت و جهان پیرامون ماست.
– مهارت تفکر منطقی را در خود تقویت می کنند.
روش تدریس پیشنهادی:
توصیه می شود گفت وگو کنید را به روش بارش فکری تدریس کنید. در صورت نیاز دانش آموزان را راهنمایی کنید و توضیح دهید که برخی معتقدند مواد ساختار به هم پیوسته دارند. در حالی برخی دیگر اعتقاد دارند مواد ساختار به هم پیوسته ندارند بلکه از چیده شدن تکه های ریز و یکسان کنار هم به وجود آمده اند.
آزمایش کنید و فعالیت های 1 و 2 را به روش کاوشگری پیش ببرید. برای این منظور، اجازه دهید تا دانش آموزان آزمایش ها و فعالیت ها را انجام بدهند و پس از تجزیه و تحلیل نتیجه گیری کنند. در پایان، شما جمع بندی و نتیجه گیری های درست را تایید کنید.
تدریس مفاهیم اتم، عنصر و ارتباط بین مواد با این ذره ها را به روش سخنرانی پیش ببرید. برای درک بهتر این ارتباط از شبیه نمایی حروف، کلمات و کتاب ها که در حاشیه کتاب درسی آمده است، کمک بگیرید.
پاسخ فکر کنید:
اگر یک پارچ را از آب و یخ پر کنید (به طوری که بدنه بیرونی آن خیس نشود) و آن را روی میز قرار دهید، پس از مدت کوتاهی قطره های آب روی سطح بیرونی پارچ تشکیل می شوند. این قطره ها از طریق میعان بخار آب موجود در هوای اتاق تشکیل می شوند. این آزمایش بیانگر وجود بخار آب در هوای اتاق است. از این فکر کنید همچنین می توان نتیجه گرفت که ندیدن چیزی دلیل بر نبودن آن نیست.
دانستنی های معلم:
اتم ها اصلی ترین ذره های سازنده جهان هستی اند که در طبیعت به صورت عنصر یا ترکیب یافت می شوند. عنصرها ساده ترین اجسامی اند که در جهان یافت می شوند و در اثر حرارت یا الکترولیز به اجسام ساده تر تجزیه نمی شوند. از میان عنصرهای شناخته شده فقط 91 عنصر طبیعی اند؛ یعنی خودشان یا ترکیب های آنها در طبیعت یافت می شود.عنصرهای دیگر مصنوعی و سنتزی هستند. به عبارت دیگر فقط 91 عنصر منشا طبیعی دارند. این عنصرها با یکدیگر ترکیب می شوند و جهان هستی را می سازند. البته درصد فراوانی عنصرها با هم یکسان نیست.
اتم ها را نمی توان حتی با قوی ترین میکروسکوپ های الکترونی به صورت مستقیم مشاهده کرد؛ بلکه با بهره گیری از میدان الکتریکی و مغناطیسی رفتار آنها را بررسی می کنند و از روی شواهد به دست آمده ساختار، ویژگی ها (شعاع، جرم، بارهسته و…) آن را تعیین می کنند.
روند ارزشیابی:
1- مستمر کلاسی: چک لیستی از فعالیت های جزئی مرتبط با گفت و گو کنید ، آزمایش کنید و فعالیت های 1 و 2 تهیه کنید و ضمن تدریس در مقابل نام هر دانش آموز میزان عملکرد وی را علامت بزنید.
2- مستمر پایانی : از دانش آموزان بخواهید فعالیت های واحد یادگیری مربوطه را از روی کتاب کار و مطالعه، بررسی و انجام دهند.
* گلوله های کروی، مدلی برای نمایش ترکیب ها، عنصرها و اتم ها
اهداف آموزشی:
دانش آموزان در پایان این واحد یادگیری…
– با فلزها، نافلزها و خواص آنها آشنا می شوند.
– مهارت طبقه بندی مواد را در خود تقویت می کنند.
– با مدل سازی به عنوان ابزاری برای درک بهتر پدیده ها آشنا می شوند.
– مهارت استفاده از مدل را کسب و در خود تقویت می کنند.
– به شباهت ها و تفاوت های بین اتم، مولکول، عنصر و ترکیب پی می برند.
– با چند ترکیب ساده آشنا می شوند و می توانند ترکیب را تعریف کنند.
– با این مفهوم که اکثر موادی که ما در زندگی با آنها روبه رو هستیم و مصرف می کنیم به صورت ترکیب اند، آشنا می شوند.
– مهارت تشخیص عنصر از ترکیب را در خود تقویت می کنند.
روش تدریس پیشنهادی:
توصیه می شود با مرور مفهوم عنصر و اتم، این پرسش را مطرح کنید.
آیا خواص و ویژگی های عنصرهای مختلف با هم یکسان است؟
حال طبق روش کتاب و با انجام آزمایش پیشنهاد شده، به روش اکتشافی تدریس خود را ادامه دهید.
قبل از اینکه مشاهدات دانش آموزان را بررسی کنید و نتیجه را توضیح دهید، اجازه دهید آنها فکر کنید را بررسی کنند و پاسخ هایشان را بنویسند. پاسخ ها را بررسی و اکنون موضوع را جمع بندی کنید و مطالب درس را توضیح دهید.
تدریس خود را به روش سخنرانی و بحث و گفت و گو ادامه دهید. برای این منظور از دانش آموزان بخواهید کتاب درسی را روخوانی کنند و مطالب هر پاراگراف را به بحث بگذارند. (البته می توانید از مدل های اتمی میله گلوله نیز استفاده کنید.)
دانستنی های معلم:
از میان 118 عنصر شناخته شده، تعداد 16 عنصر، نافلزند. نافلزها برخلاف تعداد کمشان، در سیستم های بیولوژیکی نقش پررنگی دارند. عنصرهای کربن، هیدروژن، نیتروژن، اکسیژن، فسفر، گوگرد و ید بخش اعظمی (تقریباً 99 %) از بدن موجودات زنده را تشکیل می دهند. بیشتر عنصرها در طبیعت به حالت عنصری یافت نمی شوند؛ بلکه به صورت ترکیب وجود دارند. الماس و گرافیت جامد کووالانسی اند و اجزای سازنده هر دو آنها، اتم است. در حالی که فولرن ها جامدهای مولکولی اند، یعنی دارای مولکول های مجزا می باشند. در تصویر زیر طبقه بندی مواد از نگاه ذره ای اورده شده است.
روند ارزشیابی:
1- مستمر کلاسی: در چک لیست مربوط به آزمایش کنید رفتار دانش آموزان را ارزیابی کنید و مقابل عملکرد انجام شده علامت بزنید.
2- مستمر پایانی: از دانش آموزان بخواهید فعالیت صفحه 20 را بررسی کنند و آن را انجام دهند. برای هر گروه نمره منظور کنید.
پاسخ فعالیت صفحه 20
الف) نافلز ب) فلز پ) ترکیب
ب) ترکیب ماده ای است که از پیوند دو یا چند نوع عنصر به وجود می آید.
پ) ترکیب هستند. اکثر عنصرها در طبیعت به صورت ترکیب وجود دارند.
* آیا اتم ها از ذره های ریزتری ساخته شده اند؟
اهداف آموزشی:
دانش آموزان در پایان این واحد یادگیری…
– با ذره های ریزتر از اتم آشنا می شوند.
– با ساختار کلی اتم آشنا می شوند.
– پی می برند که هر اتم دارای یک هسته و ذره های ریزتری به نام الکترون، پروترون و نوترون است.
– درک می کنند که همه مواد در واقع از الکترون، پروتون و نوترون ساخته شده اند.
– به تفاوت اتم های عنصرهای مختلف پی می برند.
– تعداد الکترون ها، پروتون ها و نوترون های یک اتم را مشخص می کنند.
روش تدریس پیشنهادی:
توصیه می شود از آنالوژی (شبیه نمایی) زیر برای تدریس استفاده کنید.
کلمه از تعدادی حرف تشکیل شده است. حرف از تعدادی نقطه تشکیل شده است. ( مثلا آب از آ و ب تشکیل شده است.)
ترکیب ← از اتم ها تشکیل شده است ← اتم از ذره های ریزتر ساخته شده است.
قبل از هرگونه توضیحی از دانش آموزان بخواهید برداشت خود را از این دو تصویر بیان کنند و شباهت ها و تفاوت ها را توضیح دهند.
روند ارزشیابی:
1- مستمر کلاسی: به عملکرد دانش آموزان در بررسی گفت و گو کنید نمره اختصاص دهید.
2- پایانی کلاسی: از دانش آموزان بخواهید پرسش 2 در آخر فصل 3 کتاب درسی را حل کنند.
پاسخ گفت و گو کنید:
آ) اتم ها هسته دارند.
ب) تعداد ذره های موجود در اتم های یک عنصر با اتم های عنصر دیگر تفاوت دارد.
پ) اندازه اتم های عنصرهای مختلف با هم تفاوت دارند.
توجه: برای ساختار اتم، مدل های متفاوتی مانند مدل تامسون رادرفورد، بور و شرویدینگر ارائه شده اند. اما در این کتاب بررسی این مدل ها جزء هدف های برنامه درسی نیست. دانش آموزان فقط با این نگاه کلی آشنا می شوند که براساس یک مدل، اتم ها هسته دارند و از ذره های ریزتری تشکیل شده اند. اینکه این ذره ها چه باری دارند؟ جرمشان چقدر است؟ در کجا قرار دارند؟ چگونه قرار گرفته اند؟ و سوال های دیگر، جزء محتوای این کتاب درسی نیست و نباید در ارزشیابی مطرح شود.
* حجم کمتر یا بیشتر؟
اهداف آموزشی:
دانش آموزان در پایان این واحد یادگیری…
– پی می برند مقدار فضایی که یک ماده اشغال می کند، با حالت فیزیکی آن ماده ارتباط دارد.
– درک می کنند که مواد گازی شکل حجم بسیار زیادی دارند و فضای زیادی را اشغال می کنند.
– از نگاه ذره ای، در می یابند که مواد گازی شکل در تمام فضای ظرف پخش می شوند.
– مهارت کار با ترازو را در خود تقویت می کنند.
– مهارت تخمین زدن جرم و حجم مواد را در خود تقویت می کنند.
– با مفهوم تراکم پذیری آشنا می شوند.
– با رابطه بین فشار و حجم مواد آشنا می شوند. (محاسبه های کمی در این جا جزء هدف نیست.)
روش تدریس پیشنهادی:
توصیه می شود که مطابق کتاب پیش بروید؛ به این صورت که ابتدا پرسش کتاب را مطرح کنید و سپس از دانش آموزان بخواهید برای یافتن پاسخ پرسش آزمایش های مد نظر در مورد حجم کمتر یا بیشتر؟ را به روش کاوشگری انجام دهند و نتایج خود را یادداشت کنند. سپس پاسخ آنها را در کلاس به بحث بگذارید و موضوع را جمع بندی کنید. حال از دانش آموزان بخواهید درباره معنی و مفهوم تراکم پذیری (متراکم شدن، فشرده شدن) مواد، نظرات خود را بیان کنند. بدون بررسی نظرات آنها، از دانش آموزان بخواهید آزمایش بعدی را انجام دهند و دوباره به پرسش شما پاسخ دهند. پس از شنیدن پاسخ ها، پاسخ های درست را تایید و پاسخ های نادرست را اصلاح کنید و موضوع را جمع بندی کنید.
حال از دانش آموزان بخواهید صفحه بعدی را روخوانی کنند.
روند ارزشیابی:
1- مستمر کلاسی: عملکرد دانش آموزان را درباره آزمایش کنید و فکر کنید گرما و فاصله ذره ها ارزیابی کنید.
2- مستمر پایانی: از دانش آموزان بخواهید فکر کنید 2 آخرفصل 3 را حل کنند.
* گرما و تغییر حالت ماده
اهداف آموزشی:
دانش آموزان در پایان این واحد یادگیری…
– می توانند اثر گرما برجنبش ذره ها و حجم مواد را توضیح دهند.
– پی می برند که حجم مواد مختلف در اثر گرما به یک اندازه افزایش نمی یابد و در اثر سرما نیز به یک اندازه کاهش نمی یابد.
– با رابطه میزان افزایش حجم مواد با گرما آشنا می شوند. (محاسبه های عددی جزو هدف های این کتاب نیست.)
– مهارت انجام آزمایش را در خود تقویت می کنند.
– با تبدیل حالت های ماده و نحوه آرایش ذره ها در حالت های جامد، مایع و گاز آشنا می شوند.
روش تدریس پیشنهادی:
توصیه می شود به دانش آموزان اجازه دهید متن کتاب را روخوانی کنند و نمودار را تفسیر کنند. پاسخ آنها را بشنوید ولی درستی یا نادرستی آنها را بررسی نکنید. سپس آزمایش های انبساط حجم (از سال چهارم) و آزمایش کنید را انجام دهید. حال از آنها بخواهید در گروه خودشان پاسخ های خود را ارزیابی کنند.
روند ارزشیابی:
مستمر کلاسی: نوع عملکرد دانش آموزان در تفسیر نمودار را روی چک لیست علامت بزنید.
دانستنی های معلم:
ذره های سازنده مواد در حالت گازی شکل دارای هر سه حرکت انتقالی، چرخشی و ارتعاشی اند. در حالی که حرکت های انتقالی و چرخشی مواد در حالت مایع به مقدار قابل توجهی کاهش می یابد؛ زیرا ذره ها به یکدیگر نزدیک اند و برخورد آنها با هم از سرعت و میزان این حرکت ها می کاهد؛ ذره های سازنده یک جامد فقط حرکت ارتعاشی دارند. از این رو، وقتی یک گاز را گرم کنید، انرژی جنبشی ذره های آن افزایش می یابد و در نتیجه سرعت حرکت انتقالی آنها به شدت افزایش می یابد. این عمل سبب می شود که ذره ها از هم دورتر شوند و حجم گاز افزایش پیدا کند.
چگونگی تدریس(طرح درس)
* هدف کلی
دانش آموزان با ویژگی اتم ها و نقش آنها را در تغییر مواد و زندگی
* اهداف مرحله ای
دانش آموزان پس از پایان جلسه آموزشی به اهداف زیر دست می یابند:
– با برخی از مواد پرکاربرد آشنا می شوند.
– با اتم به عنوان اصلی ترین ذره سازنده مواد آشنا می شوند.
– پی می برند که اغلب موادی که در زندگی روزانه با آنها سرو کار داریم، از چند ماده دیگر تشکیل شده اند.
– ساختار آب و چند عنصر نافلز آشنا می شوند .
– با مفاهیم اتم، عنصر و ارتباط بین مواد با ذره ها را بداند .
– تعداد الکترون ها، پروتون ها و نوترون های یک اتم را مشخص می کنند .
* هدف های رفتاری
– دانش آموزان با مواد، اجزاء تشکیل دهنده، کاربرد و اهمیت آنها در زندگی آشنا شوند. (دانش)
– دانش آموز مهارت های آموزش علوم وروش علمی را در خود تقویت کنند. (درک و فهم)
– دانش آموز به اهمیت مواد در زندگی پی می برند. (ترکیب)
– دانش آموز مهارت گفت و گو و بحث علمی را در خود تقویت می کنند. (تحلیل)
– دانش آموز به سوالات مطرح شده پاسخ دهد. (ارزشیابی)
– دانش آموز با مفاهیم مشاهده مستقیم و غیرمستقیم آشنا شوند. (دانش)
– دانش آموز مهارت تفکر منطقی را در خود تقویت می کنند. (مستقل)
– دانش آموز برای انجام فعالیت های کلاسی داوطلب شود. (واکنش)
– دانش آموز کاربردهای چند ماده پرمصرف در زندگی روزانه آگاه شود. (دانش)
* رئوس مطالب
– گلوله های کروی، مدلی برای نمایش ترکیب ها، عنصرها و اتم ها
– آیا اتم ها از ذره های ریزتری ساخته شده اند؟
– حجم کمتر یا بیشتر؟
– گرما و تغییر حالت ماده
– مواد در تمام بخش های زندگی
– کاربردهای چند ماده پرمصرف در زندگی
* رسانه های آموزشی
پخش تصاویر مرتبط با مبحث از طریق ویدیو ویدیو ، کتاب هدیه آسمانی ، استفاده از تخته هوشمند ، لپ تاپ ، فایل صوتی درسی
* پیش بینی رفتار ورودی
بررسی تکالیف فردی و گروهی و دادن بازخورد به آن ها و انعکاس دادن آن به مسئولین مدرسه و نصب بهترین بروشور ها و مقالات علمی در مورد علمی سالن مدرسه به منظور تشویق گروه های فعال هر کلاس
* ایجاد ارتباط اولیه
سلام و معرفی معلم برای دانش آموزان گفت و گوی صمیمی و ایجاد ارتباط معرفی دانش آموزان و شناخت ویژگی ها و طرز رفتار هر یک از دانش آموزان ایجاد کلاس گرم و صمیمی بین معم و دانش آموز
* گروه بندی ، مدل و ساختار کلاسی
با کمک دانش آموزان چیدمان صندلی به صورتی گروهی انجام گیرد و طوری که به وایت برد نزدیک باشند و دید بهتری داشته باشند.
* روش ایجاد و تداوم انگیزه
دانش آموزان در ابتدای سال تحصیلی با توجه به پرسش نامه هایی که پر کرده اند گروه بندی شده اند به گونه ای که هر گروه شامل افراد گوناگون از دید شخصیتی باشد. هر گروه از دانش آموزان با توجه به حساس بودن پایه تحصیلی به دلخواه یک نام انگیزشی را برای گروه خود انتخاب کرده اند. در هر ماه یک گروه به عنوان بار معلم به غیر از انجام وظایف گروه یادگیری وظایف دیگری مانند یاری رساندن به معلم در امر آموزش به عهده دارند.
در طول جلسه آموزشی بنابر تشخیص معلم در هر موقعیت مناسب توجه دانش آموزان به ویژگی اتم ها و نقش آنها را در تغییر مواد و زندگی و تاریخ علم، مدل های اتمی و فعالیت های دانشمندان جلب می گردد در طول جلسه آموزشی معلم دانش آموزان را از نظر روحی، جسمی ، اخلاقی، تربیتی، طرز نشستن، رعایت قوانین کلاس تحت نظر داشته و در صورت لزوم به اصلاحات لازم در این امور نیز پرداخته می شود. امتیازات دانش آموزان را در برگه ثبت امتیاز ماهانه چک لیست نگرش ها و مهارت ها ثبت می شود. در قسمت امتیاز کسب شده گروه ها به صورت کارت امتیاز بر روی جدول تشویقی روی برد کلاس نصب می شود.
* ارزشیابی آغازین
با طراحی سوالاتی در زمینه ی بحث ، با جلب توجه به تصاویر موجود درمتن ، با استفاده از پرسش های زمینه محور زمینه ی مناسب برای شروع تدریس را فراهم می کنیم .
– فضای بین ذره ها در کدام حالت ماده بیشتر است؟
– آیا خواص حالت های مختلف ماده یکسان است؟
– معنی عنوان فصل چیست؟
– از دانش آموزان بخواهید پرسش ۲ در آخر فصل 3 کتاب درسی را حل کنند .
زمان: 5 دقیقه
* روش های تدریس
روش تدریس ترکیبی از روش های مختلف سخنرانی ، پرسش و پاسخ ، حل مسئله به صورت فردی یا گروه که هر کدام به اقتضای ضروری در جای مناسب به کار می رود ، گفتگوی گروهی ، برای تدریس عنوان و تصویر ورودی از روش بارش فکری استفاده کند.
* ارائه درس
فعالیت معلم: از دانش آموزان خواسته می شود به اسلایدهای پیرامون درس توجه کنند. از دانش آموزان خواسته می شود مروری گذرا بر درس داشته باشند و تا حد امکان آن درک کلی از مطلب داشته باشند. تدریس مفاهیم اتم، عنصر و ارتباط بین مواد با این ذره ها را به روش سخنرانی پیش ببرید.
فعالیت دانش آموزان: به توضیحات معلم توجه کرده و به سوالات پاسخ می دهند. ، مطرح کردن نظرات خود بعد از دیدن تصاویر ، پاسخ دادن به سوالات مطرح شده با مشارکت و همراهی کردن گروه ، مطرح کردن سوالاتی که در ذهنش جرقه زده
فعالیت معلم: از دانش آموزان خواسته می شود در یک فعالیت گروهی تصور کنید که هیچ یک از این مواد را در اختیار نداشته باشید؛ در این صورت زندگی چگونه خواهد بود؟ با هدایت دانش آموزان، گرما و تغییر حالت ماده به صورت خود اکتشافی درک می کند.
فعالیت دانش آموزان: دانش آموزان سعی در یاد گرفتن مبحث می کنند. ، همفکری و مشورت با اعضای گروه ، یافتن پاسخ های مناسب و صحیح ، پاسخ دهی به سوالات با رعایت نوبت و احترام به حقوق دیگران
فعالیت معلم: توضیحاتی کامل کننده از درس مربوطه ارائه می شود و مثال هایی برای درک بهتر زده می شود.
فعالیت دانش آموزان: حل تمرین ، درک مطالب گفته شده ، خلاصه کردن درس توسط دانش آموزان
* فعالیت ها ی خلاقانه دانش آموزان
– چند نفر از دانش آموزان پیام درس را بازگو می کنند و معلم نظریات و مطال ب دانش آموزان را تکمیل می کند.
– انتظار می رود دانش آموز بتواند فعالیت گفته شده رو با هم گروهی هایش انجام دهد و هر آنچه که معلم به عنوان فعالی مطرح می کند انجام دهند.
– حل کردن تمرین های قسمت تکمیلی در خانه (به صورت فردی)
– آزمایش کنید و فعالیت های 1 و 2 را به روش کاوشگری پیش ببرید.
* ارزشیابی تکوینی (در جریان تدریس)
– ارزشیابی به صورت شفاهی و حل مسئله در پای تابلو
– طرح سوال از درس توضیح داده شده
* ارزشیابی تراکمی
– سوالات بصورت جزوه قبلا در اختیار دانش آموزان قرار گرفته و از آنها خواسته می شود به صورت گروهی آنها را حل کنند.
– دانش آموزان در پایان درس فعالیت های کلاسی را به صورت گروهی پرسیده می شود .
– هر گروه با توجه به گروه بندی جلسه قبلی کنار هم قرار می گیرند و سوالات را پاسخ می دهند.
– برای تدریس عنوان و تصویر ورودی از روش بارش فکری استفاده کنید .
* جمع بندی و ساخت دانش جدید
توضیح کلی درس ، بررسی مفاهیم گفته شده ، رفع اشکالات دانش آموزان
* تعیین تکالیف و اقدامات بعدی
انجام تکالیف فردی و گروهی ، تهیه ی تحقیق برای جلسه بعد ، از دانش آموزان بخواهید فعالیت های واحد یادگیری مربوطه را از روی کتاب کار و مطالعه، بررسی و انجام دهند.
سوالات درس به همراه پاسخ
1- مولکول را تعریف کنید.
جواب: مولکول به گروهی از اتم ها می گویند که از اتصال دویا چند اتم دیگر بوجود می آیند.بعضی از عنصر ها به صورت مولکول و تمام ترکیبات به صورت مولکول هستند .
2- مولکول کربن دی اکسید از چند نوع اتم و چه نوع اتم هایی ساخته شده است؟
جواب: مولکول کربن دی اکسید از دو نوع اتم ( کربن و اکسیژن) تشکیل شده است.
3- ماده ای که تنها از یک جز ساخته شده باشد ………….نام دارد.
جواب: عنصر
4- با توجه به موارد داده شده ، پاسخ دهید. (کسیژن، مس ،الکل)
الف) درکدام مورد، حرکت ذرات بیش تر است؟
جواب: اکسیژن
ب) درکدام مورد،فاصله ی ذرات کم تر است؟
جواب: مس
ج) درکدام مورد، ربایش ذرات کم تراست؟
جواب: مس
د) درکدام مورد، تراکم ذرات کم تر است؟
جواب: اکسیژن
5- چرا وقتی آلوی خشکیده را در لیوان آب سرد می گذاریم، آلو بعد از مدتی متورم و آب دار می شود؟
جواب: زیرا مولکول های آب بر اثر جنبش و حرکت کردن وارد آلو شده و در فاصله ی بین مولکولهای تشکیل دهنده ی آلو قرار می گیرند.
6- وقتی در یک استکان آب گرم چند قطره جوهر می ریزید،پیش از آنکه به هم بزنید ،جوهر تقریبا در تمام آب پخش می شود، اما وقتی این کار را با آب سرد انجام می دهید میزان پخش جوهر در آب کم تر است ؛ دلیل این تفاوت چیست؟
جواب: زیرا دما باعث افزایش جنبش و حرکات ذرات تشکیل دهنده ی ماده می شود؛ بنابراین مولکول های جوهر در آب گرم نسبت به آب سرد بیشتر پخش می شود.
7- چرا سیم های برق بین تیر های برق را کمی شل نصب می کنند؟
جواب: زیرا بر اثر منقبض ( کاهش حجم) شدن سیم ها در فصل زمستان ( به علت سرما) ،سیم ها پاره نشوند.
8- چه رابطه ی بین کلمه و حروف با مواد و اتم وجود دارد؟
جواب: از کنار هم قرار گرفتن حروف الفبا ،کلمه ها ساخته می شوند و همین طور ازکنار هم قرار گرفتن اتم ها، مواد به وجود می آیند.
9- در زمستان های بسیار سرد لوله های آبی که در محیط های باز قرار دارند ،ممکن است بترکند . علت را توضیح دهید.
جواب: زیرا آب بر اثر سرما و تبدیل شدن به یخ حجمش بیشتر ( انبساط غیر عادی ) می گردد، بنا بر این به دیواره ی لوله های آب فشار وارد کرده و باعث ترکیدن لوله ها می شود.
10- دماپا را تعریف کنید .
جواب: دماپا وسیله ای برای تنظیم دما در وسایل خانگی می باشد . ( از دو فلز غیر هم جنس که به هم جوش خورده اند تشکیل شده)
11- چگونگی انبساط مواد در اثر گرما را با استفاده از نظریه ی مولکولی شرح دهید؟
جواب: وقتی ماده ای را گرم می کنیم ، جنبش مولکولهای تشکیل دهنده ی ماده بیشتر شده در نتیجه بیشتر به یک دیگر برخورد کرده و فاصله ی آن ها از هم دیگر بیشتر می شود، در این حالت ربایش بین مولکول های ماده کمتر شده و حجم ماده افزایش می یابد که می گوییم منبسط شده است.