دانشگاه پیام نور واحد هفتکل
دانشکده روان شناسی
گروه روان شناسی
گزارش پژوهشی دوره کارشناسی
عنوان
بررسی مقایسه سلامت روانی بین دانشجویان دختر و پسر و نمرات تحصیلی
دانشگاه پیام نور واحد هفتکل در سال تحصیلی 99 – 98
پژوهشگر:
استاد راهنما:
پاییز 98
تقدیم به :
برادر ( خواهر، پدر و مادر ، استاد) بزرگوارم آقای / خانم … ……. که همواره ودرهمه ی
مراحل و مخصوصا در انجام این کار پژوهشی ، مشوق و حامی من بوده اند. و تقدیم به همه ی افراد خانواده ام مخصوصاً پدر و مادر ( خواهر ، برادر ، استاد ) مهربان و فداکارم و همه کسانی که به من علم آموختند.
سپاس نامه :
بدین این وسیله از لطف و محبت عزیزانی که در مراحل انجام این پژوهش با من همکاری لازم را
داشتند نهایت تشکر را دارم.
همچنین از راهنمایی های دلسوزانه ی …… ….. که من را مورد لطف خود قراردادند و صمیمانه هدایتگر من بودند کمال تشکر و قدر دانی را دارم و از ایزد منان توفیق ایشان و همه ی جویندگان علم و معرفت را خواستارم.
(نام تهیه کننده ی طرح تحقیق …. …..
چکیده
این پژوهش به منظور بررسی مقایسه ی سلامت روانی بین دانشجویان پسر و دختر و نمرات تحصیلی دانشگاه پیام نور هفتکل صورت گرفته است. فرضیه ی اصلی این پژوهش بررسی سلامت روان دانشجویان دانشگاه پیام نور هفتکل است. ابزار گردآوری داده های این پژوهش ، پرسشنامه ی سلامت روان می باشد که داده های گردآوری شده با پرسشنامه از آزمون t گروه های مستقل های تجزیه و تحلیل شده است. از نتایج این پژوهش می توان به عدم وجود تفاوت بین دانش آموزان دختر و پسر اشاره کرد. پیشنهاد می شود که مقوله ی سلامت روان در رسانه ها بیشتر مورد تاکید قرار گیرد تا به صورت جدی مورد توجه همگان قرار گیرد. چون امروزه سلامت روانی ارتباط تنگاتنگی با روابط اجتماعی و اقتصادی دارد پیشنهاد می شود ، مسائل اقتصادی
مردم بیشتر مورد توجه قرار گیرد تا سلامت روان آنها بهبود یابد.
واژگان کلیدی : سلامت- سلامت روانی- روانشناسی- اختلالات جسمانی- اختلالات روانی – روانی تنی- روان پریشی- روانپزشکی
فرم ارزشیابی
باسمه تعالی
( نتیجه ارزشیابی پژوهش دوره کارشناسی )
بدین وسیله گواهی می شود پژوهش آقای / خانم ……….. با شماره دانشجویی ………….. رشته
کارشناسی روانشناسی تحت عنوان بررسی مقایسه ی سلامت روانی بین دانشجویان دختر و پسر نمرات
تحصیلی دانشگاه پیام نور هفتکل سال تحصیلی 98 – 99 به عنوان فعالیت تکمیلی طرح تحقیق ( پایان نامه) در تاریخ …/ …./ 1398 توسط اینجانب مورد بررسی و با نمره ی ….. از ……. مورد قبول قرار گرفت .
( نام و نام خانوادگی استاد راهنما ) ……. …….
تاریخ … / …/ 1398
مقدمه :
مفهوم سلامت روانی جنبه ای از مفهوم کلی سلامت است وبه کلیه ی روش ها و تدابیری اطلاق می شود که برای جلوگیری از ابتلا به بیماری های روانی به کار می روند در سال های اخیر انجمن کانادایی بهداشت روانی این مفهوم را در سه قسمت تعریف کرده است : قسمت اول نگرش های مربوط به خود که شامل تسلط بر هیجان های خود ، آگاهی از ضعف های خود و رضایت از خوشی های ساده است .قسمت دوم نگرش های مربوط به دیگران که شامل علاقه به دوستی های طولانی و صمیمی، ، احساس تعلق به یک گروه و احساس مسئولیت در محیط انسانی و مادی است و قسمت سوم نگرش های مربوط به زندگی که شامل پذیرش مسئولیت ها ، انگیزه ی توسعه ی امکانات و علایق خود ، توانایی اخذ تصمیم های شخصی وانگیره ی خوب کار کردن است (احمدی – شیخ زاده – شیر محمد زاده ، ۱۳84ص20 ) قران کریم سلامتی روانی و راه رسیدن به آرامش را یاد و ذکر خدا دانسته و می فرماید: "آنان که ایمان آوردند دلهایشان به یاد خدا آرام می گردد" (سوره رعد ، آیه 28 )
در زمینه رابطه ورزش و سلامتی روان قبلاً تصور عموم براین بود که فعالیت های ورزشی برای سلامت جسمانی مفید است. امروزه به این امر توجه شده که ورزش علاوه بر سلامت جسمانی ، می تواند در ارتقای سلامت روانی نیز موثر باشد.(احمدی-شیخ زاده-شیر محمدزاده 1384، ص 20) دوران نوجوانی به عنوان یکی از مراحل بسیار مهم و بحرانی فرایند رشد و تحول انسان محسوب می شود و از این دوران به عنوان دوران بحران ، طوفان ، استرس ، دوره زایش دوباره ، هویت طلبی و غیره یاد کرده اند. این واقعیت مورد پذیرش مهم است که تجربه نوجوانی مرحله ای است که فرد از سویی با گذر از مرحله ی کودکی به بزرگسالی با تغییرات گسترده جسمانی و شناختی مواجه است و از سویی با مسائلی مانند تحول هویت و دست یابی به استقلال و پذیرش نقش های اجتماعی در ارتباط با همسالان و تصمیمگیری در مورد آینده و شغل دست به گریبان است. دوران نوجوانی زمان آگاهی و تصمیم گیری و پذیرفتن ارزش های فرهنگی و معنوی و دوران کشمکش ، تضادها و رویاهاست.(حسینی-موسوی-رضا زاده ، 1382، ص93 )
در هر جامعه ای جوانان و نوجوانان سرمایه های بالقوه آن جامعه هستند که سلامت روانی آنان حائز اهمیت می باشد می باشد و بیماری های روانی سبب اختلال در عملکرد شغلی و اجتماعی و پیشرفت تحصیلی افراد می گردد و با کاربرد تمهیدات لازم به مقدار قابل توجهی قابل کنترل می باشد چه بسیار افرادی که در همان مراحل ابتدایی تحصیلات دبیرستانی به دلیل استرس های روانی و متعاقب آن ابتلای به بیماری های روانی از تحصیل کناره گرفتند و عده ای پس از ورود به دانشگاه به دلیل مشکلات روانی که در سال های قبل دچار کاهش بازده فکری و عملی شده و پا از فراغت از تحصیلات ، سلامت روانی آن ها به خطر افتاده .است . ( حسینی – موسوی- رضازاده ، 1382 ،ص 93 )
هدف از بهداشت روان ، پیش گیری از ابتلا و کاهش شیوع و جلوگیری از عوارض اختلالات و بیماری های روانی است . در شرایطی که جهان امروز رو به سوی صنعتی شدن و فن آوری برتر و متعاقب آن زندگی ماشینی از ازدیاد جمعیت ، بحران های موجود نظیر ترافیک ، مهاجرت ، بی کاری و عواقب نامطلوب آن ،اعتیاد و عدم امکانات رفاهی برای همه و جزء آن زمینه های افزایش اختلالات را موجب شده اند . ( حسینی – موسوی – رضازاده ،1382 ، ص 94 )
حیطه دیگر مرتبط با سلامت روان ، رابطه ی فعالیت های ورزشی و خواب است بررسی فرا تحلیلی خواب توسط کوبیتز او همکاران(1996) نشان می دهد که فعالیت های ورزشی به طور معنی داری منجر به افزایش زمان کلی خواب می گردد. با وجود مجموعه ای از شواهد رو به رشد در زمینه ی روابط بین ورزش سلامت روانی ،سازمان ها تمایلی به تایید کاربرد فعالیت های ورزشی در بهبود اختلالات روانی ندارند. همچنین فعالیت های ورزشی توسط روان شناسان بالینی و روان پزشکان به عنوان راهبرد مداخله ای کارآمد مورد پذیرش قرار نگرفته است. ( احمدی – شیخ زاده – شیر محمد زاده ،1384 ، ص20 ).
سازمان بهداشت جهانی (who ) در سال ۱۹۴۶ سلامتی را چنین تعریف کرده است : حالت رفاه کامل جسمی ، روانی و اجتماعی و نه تنها فقدان بیماری یا معلولیت. در این تعریف سه بعد جسمی از نظر پزشکی روانی از نقطه نظر روانشناسی و اجتماعی به جهت ابعاد روابط سالم با محیط مدنظر می باشد. از طرف دیگر، روان پزشکان همیشه مجذوب پیسکوپاتولوژی و نا به هنجاری بوده اند. اخیرا هماهنگی برای تعریف سلامتی روانی و بهنجاری صورت گرفته است تلویحاً چنین معلوم شده است سلامت روانی را می توان عکس بیماری روانی تعریف نمود با چنین فرضی پیسکوپاتولوژی بارز مقابل رفتار بهنجار شمرده می شد. اخیرا تردید هایی در مورد مفید بودن این فرض ابراز شده و ارائه مفاهیم و تعریف دقیق تر برای سلامت روانی و بهنجاری اهمیت فزاینده ای یافته است.(خیر آبادی – یوسفی ، 1381، ص35 )
دوران نوجوانی مقطع بسیار حساسی از زندگی فرد است که در آن تغییر گسترده شناختی و ساختاری روبه رو است. با توجه به این که جامعه ی کنونی ما را بیشتر جوانان و نوجوانان تشکیل می دهند حفظ سلامت روانی این گروه بسیار حائز اهمیت است براین اساس در این پژوهش میزان سلامت روانی بین دانشجویان دختر و پسر نمرات تحصیلی دانشگاه هفتکل در سال تحصیلی 98- 99 مورد بررسی قرار گرفته است.
بیان مساله :
از اینکه مساله ی سلامت روانی نقش بسیار مهمی در زندگی بشر داشته و خواهد داشت در این تحقیق سعی شده است که عوامل ایجاد در سلامت روانی که مهمترین آنها شامل استرس ، مرگ والدین ، مسائل اقتصادی و اجتماعی ، مسائل جنسی ، پیماری ها ، افسردگی مورد ارزیابی و راه حل لازم پیشنهاد شود . در این پژوهش که به مقایسه سلامت روانی دانشجویان دختر و پسر نمرات تحصیلی دانشگاه هفتکل 99 – 98پرداخته است سعی شده است تا همه ی این عوامل مورد ارزیابی قرار گیرند و اینکه آیا تفاوت معناداری بین سلامت روانی پسران و دختران دانشگاه هفتکل وجود دارد؟
اهمیت موضوع مورد پژوهش :
از آنجاییکه یکی از نعمت های بزرگ زندگی سلامت است و در زمره بالاترین نعمت هاست در این تحقیق باعث شده است که عواملی که باعث ایجاد اختلال در سلامت روانی می باشند مورد ارزیابی قرار می گیرند. اکثر روان پزشکان توانایی سازش با محیط ، انعطاف پذیری ، قضاوت عادلانه و منطقی در مواجهه با محرومیت ها و فشار روانی را ملاک سلامت و تعادل روانی می دانند و هدف اصلی از درمان بیماران نیز قادر ساختن آنها به زندگی در خانواده و اجتماع است و به اصطلاح سازش با محیط است. این پژوهش به ما کمک می کند که میزان اختلال در سلامت روانی بین دختران و پسران را مورد ارزیابی قرار دهیم که نتایج به دست آمده از آن می تواند مورد استفاده آموزش و پرورش و هسته مشاوره و همچنین برای والدین و معلمان و سیاستمداران قرار گیرند.
اهداف تحقیق :
هدف کلی: بررسی مقایسه سلامت روانی در دانشجویان پسر و دختر نمرات تحصیلی دانشگاه پیام نور هفتکل در سال تحصیلی 99- 1398
فرضیه اصلی :
بین میزان سلامت روانی دانشجویان دختر و پسر نمرات تحصیلی تفاوت معنی داری وجود دارد.
متغیرهای تحقیق:
متغیرهای وابسته : در این تحقیق سلامت روانی به عنوان متغیر وابسته گرفته شده است و هدف سنجش دانشجویان از نظر روانی است تا مشخص شود که دانشجویان تا چه حد از سلامت روانی برخورداند.
متغیر مستقل : در این تحقیق جنسیت( دختر- پسر) به عنوان متغیر مستقل فرض شده است و هدف بررسی میزان سلامت روانی دختران و پسران است تا معلوم شود بین آنها تفاوت وجود دارد یا نه.
تعریف نظری :
سلامت روان هوگان سلامت روان را تحقق کامل یا خود شکوفایی می داند.
تعاریف عملیاتی :
منظور از سلامت روان در این پژوهش نمره ای است که دانشجویان از پرسشنامه ی GHQ بدست می آورند.
سلامت روانی : به معنا و مفهوم سلامتی کامل افراد از نظر عقلی و فکری است. در این تحقیق سلامت روانی شامل افرادی است که هیچ گونه مشکل نابهنجاری نداشته و از نظر فکری و ذهنی سالم باشند و بتوانند به سوالات تحقیق پاسخ دهند. در این پژوهش منظور از سلامت روانی نمره ای است که فرد در آزمون سلامت روانی کسب می کند.
تعریف واژه ها و اصطلاحات:
سلامت : سلامت به معنی آرامش و صلح و دسترسی به آنها می باشد.
جسمانی: منظور از سلامت جسمانی سالم بودن جسم مادی انسان است.
روانی: منظور فعالیت هایی است که برای کمک به اشخاص در رنج انجام می گیرد تا آنها را
نجات دهند و مردم را در پیشگیری از گرفتاری و آشفتگی راهنمایی کنند.
روانشناسی : علمی است که به مطالعه رفتار می پردازد.
دانشگاه : مقطعی است که دانشجویان پس از پایان دوره دبیرستان به آن وارد می شوند.
دانشجو : به کسی اطلاق می شود که در دانشگاه جهت کسب علم و دانش تلاش می کند.
کسی اطلاق می شود که در دانشگاه جهت کسب علم و دانش تلاش می کند:
ارگانیسم: به همه موجودات زنده ارگانیسم می گویند.
عقده : غم و سرکوفتگی هایی که ممکن است از دوران بچگی در انسان شکل بگیرد.
نابهنجار : عمل زشت و نادرست و خلاف قانون را نابهنجار می گویند.
خانواده : افراد و اعضای خانه که منسوب به هم باشند.
اختلال : به هم خوردن امر و کار را اختلال می گویند.
سازش : با هم ساختن و صلح کردن را سازش می گویند.
پرورش: تعلیم و تربیت را آموزش و پرورش گویند.
موزون : سنجیده شده و مناسب
افسردگی : حالت پژمرد گی و ناراحتی افراد را گویند.
روان رنجوری : افرادی که از نظر روحی و روانی در رنج و سختی هستند.
خود شکوفایی : بالاترین مرحله ای است که انسان به آن دست می یابد وبه درجاتی از کمال
می رسد.
عزت نفس : رسیدن به اعتماد و اطمینان خاطر.
بزهکار : افرادی که در جامعه برخلاف قوانین و عرف اجتماعی عمل می کنند.
اضطراب : پریشانی وضع و حال و کار و آشفتگی را گویند.
پیشینه های مربوط به سلامت روان :
در تحقیق موسوی (۱۳۷۳ ، ص ۱۸) ، خانواده مهمترین عامل موثر بر سلامت خانواده و اختلالات رفتاری آنها گسیخته خویی ، سلطه گری ، ادواری خویی متهوّرانه ، غیر مقرراتی بودن خلق نارس و وابسته ، رابطه ی معنا دار نگرش نوجوانان دارای اختلال به خانواده منفی است و بین دختران و پسران از این لحاظ با هم متضاد است.(احمدی – ململی ، 1389ص۱۶ )
– تحقیق اصغر پور (۰۱۳۷۳ ص ۲۴ ) مشخص گردید در طبقه بندی مزلو ارضاء نیاز های اساسی با سلامت روانی رابطه معناداری وجود دارد. (احمدی – ململی ، ۱۳۸۹،ص۱۶) عکاشه در سال ۱۳۷۵ مطالعه ای روی ۳۵۳ دانشجو با 28 GHQ انجام داد . شیوع اختلالات روانی را 4/ 28 درصد تعیین می کند. این میزان در مردان بیشتر از زنان ( 3/31 درصد در برابر 6/20 درصد ) و در افراد مجرد بیش از افراد متاهل ( 5/29 درصد در برابر 4/12 درصد ) بود . ( توکلی ، خدادای ،1389 ، ص46 ).
– لوید و کارترل در سال ۱۹۸۴ در مطالعه ای تحت عنوان علایم روانپزشکی در دانشجویان پزشکی، نسبت به جمعیت عادی بیشتربود و رقمی بین 2 تا 20 درصد را برآورد نمودند (توکلی زاده ، خدادادی ، 1389 ، ص 46 )
– لوید و موز در سال ۱۹۸۹ نیز در برسی خود مشخص کردند که دانشجویان دندان پزشکی بیشتر از جمعیت عمومی از اختلالات روانی رنج می بردند. نتایج این مطالعه نشان داد علایم جسمانی ، اضطراب ، افسردگی ، وسواس و اجبار و حساسیت در روابط متقابل نسبت به جمعیت عادی به ترتیب با افزایش خفیف ، متوسط ، و قابل ملاحظه روبرو بوده است و زنان نسبت به مردان علائم بیشتری از خود نشان دادند. ( توکلی زاده ، 1389 ، ص 49 )
– در تحقیق دیگری که بر روی ۱۳۶ نفر دانشجو ، ۷۸.۷ زن و ۲۱.۳ درصد مرد ، و 6.6 متاهل و ۹۳.۴ مجرد انجام گرفت ، میزان شیوع موارد مشکوک به اختلال روانی ۳۱.۶ درصد تعیین شد و همچنین میزان در پسران و دختران به ترتیب ۲۷ و ۳۳ درصد و در دانشجویان مجرد و متاهل به ترتیب ۳۱ و ۳۳ درصد و در رشته های پذیرفته شده بهداشت محیط ۱۱.۸ درصد ، بهداشت حرفه ای ۱۳.۲ درصد ، علوم آزمایشگاهی 14.7 ، پرستاری 14 درصد بوده است. اما هیچ کدام از این تفاوت ها معنادار نبوده است.( خدادادی ، توکلی ، ۱۳۸۹ صفحه ، ص 46 )
– جاجی چانگو و پترسون (1995) در تحقیقی که بر روی ۵۶۸ دانش آموز ایرانی دوره راهنمایی و دبیرستان در شهر تهران از نظر علائم افسردگی انجام دادند ، نتایج آن نشان داد که دانش آموزان ایرانی به طور متوسط علائم افسردگی بیشتری در مقایسه با نوجوانان آمریکایی دارند . ( حسینی ، موسوی ، رضازاده ، ۱۳۸۲ صفحه 41 )
– شووِرت و بیوندی ۱۹۷۷ طی مطالعه ای در زمینه ناسازگاری عدم سلامت و خودکفایی به این نتیجه رسیدند که بین خود شکوفایی و سازگاری سلامت روانی رابطه مثبت وجود دارد کوکا و ساتیکلیف ۱۹۷۸ بیان می کنند که علائم جسمی سردرد ، سرگیجه ، درد شکمی ، بینوایی ،خستگی و علائم روانشناختی عدم رضایت شغلی ، اضطراب، افسردگی تحریک پذیری ، واکنش های رفتاری ، استفاده از الکل و سیگار، کم شدن اشتها ، پاسخ های فشار روانی که ادامه پیدا می کند یا شدید و مکرر هستند ،در بهداشت فردی تاثیر می گذارند . ( احمدی ، ململی ، ۱۳۸۹ صفحه ۱۷ (
روش تحقیق :
جامعه : عبارت است از گروهی از افراد و اشیا که حداقل دارای یک صفت یا ویژگی مشترک هستند.
آمار جامعه آماری : در این تحقیق شامل تمام دانشجویان دختر و پسر دانشگاه پیام نور واحد هفتکل می باشند.
نمونه : عبارت است از زیر مجموعه ای که از کل جامعه انتخاب می شود و معرف آن است
نمونه و روش های نمونه گیری : در این تحقیق نمونه آماری شامل ۴۰ نفر از دانشجویان ۲۰ نفر پسر 20 نفر دختر دانشگاه پیام نور واحد هفتکل بوده ، که به طور تصادفی انتخاب شده اند .
ابزار اندازه گیری : در این پژوهش برای بررسی سلامت روانی آزمودنی ها از فرم ۲۸ سوالی پرسشنامه سلامت عمومی GHQ استفاده شد پرسشنامه سلامت عمومی را کلدبرگ ۱۹۷۲ تهیه کرده و یک آزمون مبتنی بر روش خودسنجی است . در تهیه این پرسشنامه به دو طبقه اصلی از پدیده ها توجه شده است ، یکی ناتوانی فردی در برخورداری از یک عملکرد سالم و دیگری بروز پدیده های جدید با ماهیت ناتوان کننده .
از روی فرم بلند ۶۰ سوالی آن یک فرم کوتاه ۲۸ سوالی تهیه شده است . فرم ۲۸ سالی پرسشنامه سلامت عمومی این مزیت را دارد که برای تمامی افراد جامع طراحی شده و قادر است به عنوان یک ابزار احتمال وجود یک اختلال روانی را در فرد تعیین کند. پاسخ های ارائه شده به هر یک از مواد آزمون در یک مقیاس ۴ درجه ای از ( اصلا تا خیلی بیشتر از حد معمول ) میزان ناراحتی را مشخص می کند.
نمره گذاری پرسشنامه سلامت عمومی : به روش لیکرت انجام می گیرد در نامه اختصاص یافته به هر یک از مواد آن از 0-3 متغیر است .
طرح تحقیق
طرح پژوهش حاضر مقایسه ای است .در این تحقیق از روش های آمار توصیفی مانند ( فراوانی و درصد فراوانی و همچنین روشهای آمار استنباطی ( T دو گروه مستقل ) استفاده گردید.
فهرست منابع
احمدی ، بهنام ۱۳۸۹ پایان نامه سلامت روان، کارشناسی زبان دانشگاه آزاد ایذه.
احمدی ، عزت الله و همکاران ۱۳۸۴ ، حرکت شماره 28.
احمد وند ، محمدعلی ،۱۳۸۹ بهداشت روانی ، چاپ هشتم ، تهران ، دانشگاه پیام نور.
بهرامی ، هادی و همکاران ۱۳۸۳ مجله روانشناسی و علوم تربیتی ، سال سی و چهارم ، شماره 2 .
توکلی زاده ، جهانشیر و همکاران ۱۳۸۹ افق دانش ، فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی گناباد ، دوره ۱۶ ، شماره ۲ ،تابستان ۸۹ .
شجاعیان ، رضا و همکاران ۱۳۸۱ اندیشه و رفتار سال ، هشتم شماره دو.
علی پور ، احمد ۱۳۸۹ ، مقدمات روانشناسی سلامت ، شعبه اول ، تهران دانشگاه پیام نور.
گنجی ، حمزه ۱۳۷۶ بهداشت روانی ، تهران ، نشر ارسباران .