صنعت حمل و نقل و نقش آن در توسعه صنعت جهانگردی

نعت حمل و نقل و نقش آن در توسعه صنعت جهانگردی
نعت حمل و نقل و نقش آن در توسعه صنعت جهانگردی
نعت حمل و نقل و نقش آن در توسعه صنعت جهانگردی
صنعت حمل و نقل و نقش آن در توسعه صنعت جهانگردی

یکی از ارکان اصلی صنعت جهانگردی صنعت حمل و نقل می باشد . «در معنی لغوی «حمل» به معنای برداشتن بار و «نقل» به معنای جابه جا کردن است؛ در نتیجه در حالت کلی و با این تفسیر حمل و نقل شامل جابه جا شدن انسان نمی شود ولی آنچه که در زبان فارسی مصطلح شده است، حمل و نقل در برگیرنده انسان و هر نوع کالا اعم از جامد، مایع، گاز و حتی امواج می شود. در بعضی کتب ، کلمه حمل و نقل که خود ترجمه کلمه transportation است را تحت عنوان " جابجاگردی " به کار می برند

مفهوم حمل و نقل به لحاظ اقتصادی عبارت است از: «تغییر مکانی اشخاص (حمل و نقل مسافر) و حمل و نقل کالا، بین دو نقطه جغرافیایی». . همچنین صنعت حمل و نقل حاصل مسافرت و اقامت مردم در خاج از مناطق بومی خود می باشد . توسعه حمل و نقل در بخش دولتی و خصوصی تاثیر عمده ای بر رشد و هدایت این صنعت داشته است . فراهم بودن امکانات حمل و نقل مناسب ، مطمئن ، راحت و سریع و ارزان پیش شرط توسعه گردشگری جمعی است . زیرا گردشگران در تصمیمات خود دو عامل هزینه و زمان را مد نظر دارند و برای دسترسی به مقاصد گردشگری انتخاب نوع سیستم حمل و نقل و یا فراهم بودن سیستم مناسب بر این دو عامل تاثیر می گذارد . به همین دلیل در پنجاه سال گذشته سفرهای هوایی رونق بیشتری یافته زیرا در سفرهای طولانی استفاده از هواپیما از نظر زمان و همچنین هزینه مقرون به صرفه تر می باشد . به این ترتیب توسعه حمل و نقل هوایی به گسترش گردشگری جمعی در قرن بیستم کمک شایانی نموده است .

اما صنعت حمل و نقل به بخشهای مختلفی تقسیم می شود که در ادامه به شکل مختصر به هر یک اشاره می کنیم:
1 – حمل و نقل هوایی . در قرن بیستم با پیشرفت فن آوری در صنایع هوایی مسافرت با هواپیما رونق بیشتری یافت . زیرا راحتی ، سرعت و امنیت بیشتری فراهم شده بود و هزینه ها را نیز کاهش می داد . پیشرفت تکنولوژی در این بخش باعث رونق روزافزون این بخش گردید و همچنین شاهد استقبال تعداد زیادی از مسافران جهت انجام سفرهای خود قرار گرفت . ظرفیت هواپیماها افزایش یافت و کارآیی موتورها بیشتر شد و این موجب کاهش میزان مصرف سوخت گردید . اما این پایان کار نبود در سال های بعد با توجه به گرانی سوخت مشکلاتی در جهت بازاریابی برای شرکتهای مسافرتی به وجود آمد . و متخصصین صنعت حمل و نقل را بر آن داشت تا تحقیق و بررسی پیرامون مسائل به وجود آمده را سرلوحه کار خود قرار دهند و با برنامه ریزی های صحیح ، مداوم و منظم این مشکلات را برطرف نمایند . لذا آنها پیشنهادها و راه حلهایی ارائه نمودند از جمله : معرفی تورهای جمعی ، ارائه نرخ های خاص بلیط برای گردانندگان تورهای گردشگری ، روشهای قیمت گذاری متغیر ازجمله : نرخ بلیط برای خرید رفت و برگشت از قبل و همچنین نرخ خاص بلیط برای مسافران در لیست انتظار موجب تشویق برنامه ریزان سفر و استفاده کامل از ظرفیت هواپیما ها شد .

2 – حمل و نقل آبی : حمل و نقل آبی اشاره دارد به وسایل حمل و نقلی که در دریاچه ها ، رودخانه ها و دریاها عمل جابجایی بار و مسافر را انجام می دهند . و نقش عمده ای در در این راه بر عهده دارند . جالب است بدانید که که تا پیش از گسترش حمل و نقل هوایی ، حمل و نقل آبی بیشترین نقش را در سفرهای طولانی و به خصوص بین قاره ها ایفا می نموده است و تاریخ سفر و دریانوردی به گونه ای جدی به هم پیوند خورده اند که هم اکنون با طرح شیوه های جدید گردشگری رونقی دوباره به حمل و نقل دریایی بازگشته است . حمل و نقل آبی خود به چهار بخش تقیسم می گردد . 1 سفرهای اقیانوس پیما 2 – گشتهای دریایی . 3- سفرهای کوتاه دریایی و یا خدمات گذرگاه آبی . 4 – خدمات مسافربری راههای آبی داخلی .

**** حمل و نقل ریلی . راه آهن . علیرغم سابقه طولانی راه آهن به عنوان یک وسیله نقلیه ، هنوز در بسیار از کشورها این صنعت نتوانسته است نیازهای بازار انبوه خود را به طور باید و شاید تامین کند . در نیمه اول قرن بیستم در بسیاری از کشورهای صنعتی امروز و به خصوص در اروپا قطار به عنوان یک وسیله حمل و نقل مهم نقش داشته است . اما با رشد استفاده از اتومبیلهای شخصی تقاضا برای این وسیله کاهش یافته است . علاو بر این به دلیل افزایش هزینه ها و لوزم صرفه جویی ، میزان رفت و آمد در بسیار از مسیرها کاهش یافته و یا کاملا حذف گردیده است . افزایش نرخ بلیط و پایین بودن سرعت این وسیله از جذابیت استفاده از آن کاسته است اما در مسیر های پر رفت و آمد هنوز قطار یک وسیله مورد تقاضا و مطلوب منظور می شود . اما در سالهای 1970، 1980 بسیار از قطارهای اروپا جهت تامین بازار اقدام نمودند و تلاش کردند تا نظر گردشگران را جلب نمایند همزمان با آن با افزایش قیمت سوخت درصد استفاده از اتومبیلهای شخصی برای انجام مسافرتها کاهش یافت و بیشتر برگزار کنندگان تورها از قطار برای برگزاری تورهای خود استفاده نمودند . امروزه قطارهای سریع السیر مراکز شهرهای بزرگ را به هم متصل نموده است و از نظر زمان با هواپیما رقابت می کنند و از نظر راحتی بسیار بهبود یافته است . همچنین قطارهای سبز و سیمرغ در ایران نیز نمونه هایی از این نوع هستند اما این نوع آوری چقدر می تواند موجب جلب بازار شود ؟

*** حمل و نقل جاده ای : مسافرت با اتوبوس : شرکتهای اتوبوسرانی خدمات متنوعی از خدمات گردشگری تا حمل و نقل مسافر به صورت شهری و بین شهری و برون مرزی ارائه می کنند . این خدمات به چهار دسته تقسیم می گردند : 1- مسیرهای سریع السیر بین المللی و داخلی 2 – اتوبوسهای دربستی 3 – اتوبوسهای گردشگری 4- خدمات انقال مسافر از فرودگاه به هتل و بلعکس . اتوبوسهای مسیرهای طولانی گزینه ای ارزان قیمت پیش روی قطار و هواپیما می باشند . تعداد فزاینده ای از گردشگران از بخشهای متفاوت بازار و معمولا تیپ جوان که به دنبال ارزانی هستند برای مسافرت اتوبوس را انتخاب می کنند . اگرچه بسیار از افراد سالخورده و مسن تر نیز به دلایلی از جمله دسترسی راحت تر به ترمینالها و حمل بار اضافی ، تهیه ساده بلیط و پذیرش ساده بار مسافر خصوصا در مسافرتهای برون مرزی از اتوبوس استفاده می کنند . فعالیتهای اتوبوسرانی نیز فصلی می باشند . مگر این که بتوانند قراردادهایی را برای ارائه خدمات به سازمانها منعقد نمایند تا اتوبوس برای جابجایی دانش آموزان یا کارکنان ادارات مورد استفاده قرار گیرد . شرکت هایی که اتوبوسهایی برای استفاده گردشگران برنامه ریزی کرده اند ممکن است اتوبوس اجاره ای در اختیار گردشگران داخل شهری و بیرون شهری بگذارند . اما هزینه به نسبت پایین ، بهبود کیفیت راهها ، مدرن شدن اتوبوسها و جذابیت های مسیر از عناصری هستند که تقاضا برای استفاده از اتوبوس ، در سفرهای طولانی و بین المللی را تقویت نموده است .

ـ موضوعات اصلی در بخش حمل و نقل جاده ای به سه محور اصلی برمی گردد : ۱) جاده ۲) وسیله نقلیه ۳) راننده. در واقع عمده ترین مشکل در بخش حمل و نقل جاده ای جانیفتادن فرهنگ مناسبی برای استفاده بهینه از قابلیت های متقابل این سه ضلع مثلت حمل و نقل جاده ای است. در زیر به اختصار به سهم و نقش هرکدام از این عوامل و تحولات مربوط به آن ها در دو دهه اخیر اشاره می کنیم.

* جاده : با وجودی که در سال های اخیر سرمایه گذاری های بیشتری روی جاده سازی انجام گرفته، اما درمحورهای اصلی این برنامه فقط به بهبود محورهای موجود کمک کرده است. نگاهی به رشد ساخت و بهره برد اری از جاده های کشور نشان می دهد که هنوز بسیاری از فواصل پرتردد استانی و شریانی از شبکه کارآمد حمل و نقل بار و مسافر جاده ای برخورد ار نیستند. *وسیله نقلیه * ناوگان جاده ای باری و مسافربری کشور در سال های دو دهه اخیر دایما پیرتر و فرسوده تر شده است. افزایش قیمت کامیون و اتوبوس از یک طرف و عدم نوسازی ناوگان از سوی دیگر موجب کهنسالی ناوگان شده تا آن جا تعداد زیادی از کامیون های مورد استفاده در مسیرهای داخل استانی بیش از ۴۰ سال سابقه فعالیت دارند. *راننده : متاسفانه اخیرا شاهد بالا رفتن آمار تصادفات تلفات جانی و مالی می باشیم که علت اکثر آنها بی احتیاطی راننده اعلام می گردد . و متاسفانه امروزه بعضی از رانندگان به راحتی از کنار مقررات راهنمایی و رانندگی می گذرند و خطراتی را برای سایر رانندگان ایجاد می کنند .

راهکارهای توسعه و پیشرفت حمل و نقل هوایی
با توجه به اینکه اغلب سیستمهای حمل و نقل بسیار سرمایه بر هستند چنین است که اینگونه سرمایه گذاری ها از عهده سازمانهای بزرگ بر مآید و یا گاهی با حمایت سازمانهای ملی این امر میسر می گردد . در صنعت حمل و نقل هوایی ، تجهیز مجدد هواپیماها و استفاده از تکنولوژی های روز دنیا به سرمایه گذاری گسترده ای دارد . • دولت می تواند با دادن تسهیلات کم بهره بخش خصوصی را تشویق به سرمایه گذاری در این صنعت نماید که خود باعث ورود هواپیماهای مدرن با کیفیت و با امنیت بالا به خطوط هوایی کشور می گردد . • افزایش تعداد پروازها در بعضی از مسیرها ، • پایین آوردن درصد تاخیر پروازها .

در بخش حمل و نقل ریلی • جایگزین نمودن لکوموتیوهای مدرن و پیشرفته به جای لوکوموتیوهای فرسوده و با عمر بالا • خرید واگنهای با کیفیت و مطابق با استانداردهای بین المللی • تعمیر و تعویض ریلهای فرسوده • گسترش شبکه ریلی بین شهرها • استفاده از نیروی انسانی آموزش دیده و مسلط به زبان بین المللی در قطارهای مسافربری • بالا بردن سطح میزبانی و پذیرایی در قطارها ( به عنوان مثال در قطار یزد تهران در منوی غذا نام بیش از هفت یا هشت غذا می باشد اما همیشه دو نوع غذا بیشتر موجود نمی باشد ) • جوابگو بودن مسئولین در مقابل تاخیرها و توجه به اهمیت وقت مسافر • ارائه خدماتی از قبیل : اینترنت ، تلفن ، کتابخانه ، تلوزیون و … در واگنهای قطارهای مسافربری

اما در بخش حمل و نقل جاده ای • استفاده از تابلوها، روشنایی یا خط کشی ویژه ای که به نوعی خطر یک موقعیت خطرناک را کاهش دهد • تقویت شرکت های حمل و نقل جاده ای باربری و اتوبوسرانی • گسترش راههای آسفالته برای برخی از نقاط گردشگری و طبیعت گردی کشور که فاقد راه می باشند . • دو بانده کردن مسیرهای پر تردد و مسیرهای اصلی • بهبود سطح کیفی جاده های کشور • احداث مجتمع های اقامتی و تفریحی بین راهی • ترویج فرهنگ راهنمایی و رانندگی برای رانندگان و مسافران و دادن آموزشهای لازم به رانندگان و تشویق آنها به سمت رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی . • نظارت بر مسافربرهای داخل شهری و بین شهری

البته نمی توان از تلاش دولت و بخشهای خصوصی به آسانی گذشت . جا دارد از همه عزیزانی که دراین عرصه تلاش می کنند سپاسگزاری نماییم. امید واریم که در آینده نه چندان دور صنعت حمل نقل کشور ما خود را به بالا ترین حد استانداردهای بین المللی برساند و باعث توسعه و رو نق صنعت گردشگری و در مقیاس بزرگتر باعث رونق اقتصاد ایران شود .