رساله موزه آثار باستانی



موضوع:
موزه آثار باستانی
فهرست مطالب
فصل اول
مبانی نظری و مطالعات پایه 2
1-1 تعریف موزه 2
2-1 معنای لغوی و اصطلاحی موزه: 2
3-1 تاریخچه موزه: 3
4-1پیدایش موزه در جهان 8
5-1انقلاب موزه ها 8
6-1زمان و چگونگی وقوع انقلابهای موزه ای در ایران 9
7-1نحوه برقراری ارتباط با بازدید کنندگان 9
خلاصه فصل: 9
فصل دوم
مطالعات تکمیلی 12
1-2 اهداف موزه 12
2-2 عمده فعالیتهای موزه 12
3-2انواع موزه ها 12
4-2 بخش های مختلف موزه 13
5-2 نکاتی در باب معماری موزه: 13
6-2 کلیات معماری موزه ها: 14
7-2 حرکت در موزه ها: 15
8-2 پیوستگی و جدایی یا انسجام و تمایز 15
10-2ترویج و تبلیغ 16
11-2حجم 16
12-2 ضوابط و استانداردهای موزه 16
1-12-2 گالری ها 16
2-12-2 آمفی تئاتر 17
3-12-2 کتابخانه 18
4-12-2 اداری 18
5-12-2 پژوهشی 18
6-12-2 آموزشی 19
7-12-2 انبار 19
8-12-2 پارکینگ 19
9-12-2 تاسیسات 19
13-2 برنامه عملکردی و فیزیکی 19
14-2 فضاها و دیاگرام روابط فضاهای موزه 25
15-2 بررسی فضاهای موزه 26
6-2 ظوابت طراحی 31
1-16-2 آمفی تئاتر 31
2- گالری ونمایشگاه 31
17-2 عملکرد موزه 33
1-17-2 ارائه ونمایش آثار : 33
18-2 نورپردازی در موزه ها 33
19-2سیرکولاسیون موزه 36
20-2مسیر بازدید هدایت شده (مدار گردش اجباری) 36
21-2 برنامه فیزیکی طرح(روابط فضاها) 38
22-2 اندازه در موزه ها 43
1-23-2 سیستم های حرارتی و برودتی 45
2-23-2 سیستم برق 46
3-23-2 تجهیزات نظافت 46
4-23-2 حفاظت و امنیت 46
5-23-2 مقابله با سرقت 47
6-23-2سیستم نور گیری 48
7-23-2آب و هوا 49
8-23-2حشرات 49
24-2 جزئیات فضاها 50
فصل سوم
1-3 موزه هنرهای معاصر 58
2-3 موزه گوگنهایم 59
4-3 موزه لوور پاریس 63
5-3 موزه بریتانیا 64
6-3 موزه ریکس آمستردام 64
7-3 موزه هرمیتاژ سن پطرزبورگ 65
8-3 موزه اسمیت سونیان واشنگتن 65
9-3 موزه ملی مصر 66
10-3 موزه یوفیزی فلورانس 67
11-3موزه ایران باستان ایران 67
3-12 موزه تخصصی باستان شناسی اردبیل 68
3-13موزه باستان شناسی استانبول 70
3-14موزه باستان شناسی آمستردام 70
فصل چهار
1-4 موقعیت جغرافیایی استان کرمانشاه 73
3-4 مکان های تاریخی : 74
1-3-4 بیستون : 74
2-3-4 معبد آناهیتا : 74
3-3-4طاق بستان : 74
4-3-4غار قوری قلعه: 75
5-3-4نقش برجسته و کتیبه بیستون 75
6-3-4 کاخ خسرو – قصرشیرین 75
2-4شهرها و شهرستان های استان 76
4-4آثار طبیعی 76
5-4کرمانشاه در دوران پیش از تاریخ 77
6-4ریشه نام: 77
8-4صنایع: 78
9-4کاروانسراها 79
11-4 سیمای اقلیمی استان 79
12-4 نقش ارتفاعات در اقلیم استان 80
13-4تاثیر منابع رطوبتی بر اقلیم استان 80
14-4تاثیر توده های هوا و سیستم های هوا شناسی بر اقلیم استان 80
15-4تاثیر عرض جغرافیایی 80
16-4عوامل جوی موثر بر استان 80
1-16-4تعداد روزهای یخبندان 80
2-16-4دمای هوا 81
2-16-4رطوبت هوا 81
3-16-4بارندگی های استان 81
4-16-4جریان وزش باد ها 82
17-4پدیده های جوی و اقلیمی محدود کننده گردشگری و بلایای طبیعی استان 82
1-17-4طوفان رعد و برق 82
7-17-4تعداد روزهای همراه با گرد و خاک 82
8-17-4تعداد روزها ی با دید افقی کم 82
18-4 رشته کوهها و ارتفاعات استان کرمانشاه 83
19-4به طور کلی ناهمواریهای استان به دو قسمت قسیم می شود: 83
کوه آتشکده یا آتشگاه 83
1-19-4آبهای سطح الارضی 83
2-19-4 آبهای تحت الارضی 84
3-19-4برخی از سرابهای استان کرمانشاه عبارت اند از: 84
4-19-4مهمترین رودخانه های استان عبارت اند از : 84
20-4تحلیل عوامل جوی در استان کرمانشاه 84
1-20-4 دمای هوا 84
2-20-4تغییرات ماهیانه پارامتر های دمای هوا در شهرستان کرمانشاه 84
3-20-4میانگین حداقل های دما در کرمانشاه 85
4-20-4میانگین حد اکثر های دما در کرمانشاه 85
5-20-4میانگین ماهیانه دما در کرمانشاه 86
6-20-4حداقل مطلق دما 86
7-20-4حداکثر مطلق دما 87
8-20-4تغییرات حداکثر مطلق دما فصلی دمای هوا 87
9-20-4تعداد روزهای یخبندان 87
21-4وضعیت رطوبت نسبی هوادر کرمانشاه 88
22-4بارندگی های کرمانشاه 88
1-21-4 تغییرات بارندگی ماهانه در کرمانشاه 88
2-21-4حداکثر بارندگی های روزانه در کرمانشاه 89
3-21-4بارندگی های فصلی در کرمانشاه 89
22-4جریان وزش باد. 90
3-21-1محدودیت ها وپتانسیل های حاصل از وزش باد 90
1-22-4جریان ورش باد های غالب در کرمانشاه 91
23-4پوشش ابری 91
24-4ساعات افتابی 91
25-4روز های همراه با طوفان رعد وبرق 92
26-4روزهای همراه با برف 92
27-4 روزهای همراه با گرد و خاک 92
28-4روزهای همراه با دید افقی 2 کیلو متر و کمتر 92
4-29 سایت پروژه 97
4-30 فرم ساختمان و اقلیم 98
4-31 تهویه مورد نیاز اقلیم 98
فصل پنجم
الزامات طراحی با توجه به مطالعات انجام شده این پایان نامه 102
1-5روند شکل گیری طرح : 103
2-5مبانی فکری و فلسفی طراحی : 104
منابع و ماخذ : 115
منابع کتابها : 115
مجالات : 115
سایت های اینترنتی: 115

فصل اول

مبانی نظری و مطالعات پایه

انسان امروزی در هر جای این کره خاکی از دیدن آثار باقی مانده از انسان های گذشته ، که نشانه هایی از فطرت و فرهنگ انسان و شیوه های پاسخ او به این نیازها ، گرایش به خلاقیت انسان و تولید او و آثار این گرایش ، زیبایی شناسی انسان و خلق زیبایی و بالاخره صنعت و هنر انسان در آنها نهفته است و بیانگر رابطه اصولی و تنگاتنگ بین مغز و دست های اوست و یا به مفهومی دیگر بیانگر رابطه اندیشه و عمل اوست ، لذت می برد عبرت می گیرد ، می آموزد و همه اینها موجب بقاء و پیشرفت او می شود.
این آثار در سالهای گذشته به نام " عتیقه " نامیده می شدند و امروز به نام " اموال فرهنگی _ تاریخی " و مجموعه آنها به نام " میراث فرهنگی " مشهورند . تمام این آثار با طبقه بندیهای گوناگون در موزه ها نگهداری می شوند
اکنون چندین دیدگاه در مورد مبانی نظری موزه ها آورده می شود، هر موزه ای از هر نوع که باشد ، پاسخی به یک پرسش بنیادی است . پرسش این است .بشر بودن به چه معنی است؟
هیچیک از موزه هایی که می شناسیم ، پاسخ کاملی به این پرسش نمی دهد ، و چنین انتظاری هم نمی توان داشت . هر موزه ای فقط بخشی از پاسخ را می دهد می توان گفت که محاوره گسترده ای بین موزه های جهان در جریان است . چرا که هر موزه ای اظهاری درباره طبیعت بشر می کند ، بطوریکه گاهی بر ادعای یکدیگر صحه می گذارند ، ولی گاهی نیز نتایج متناقض می گیرند.
یک موزه باید با جامعه خود در بحث باشد و فراتر از آن بحثی به موقع را مطرح کند.موزه خوب همواره توجه را به سوی آنچه تماشای آن دشوار و حتی دردناک است جلب می کند و روشنگر آگاهی اجتماعی است ، مورخ آینده است ، زرهی در برابر تاریکی و نا امیدی است ، و پرسش آگاهی در تجلیل از تعالی انسان است .
موزه جایگاه نگهداری آثار و نشانه های فرهنگی و تمدن بشر و محل مطالعه روند و تحول فرهنگ ها و در مجموع فرهنگ انسان است، موزه وسیله ای برای نمایش شیء در چهارچوب مجموعه ها و نه اینکه اشیاء وسیله ای باشد برای نمایش موزه
موزه تنها وسیله ارتباط عینی نیست ، بلکه هدف اساسی آن القاء تاثیر فرهنگی و هنری و ایجاد رابطه بصری از طریق برخورد مستقیم با اشیاء دو بعدی به صورت رویایی یک جهته و با اشیاء سه بعدی از راه بر خورد چند جهته است .در نهایت موزه یک مکان فرهنگی معرفی و آموزش است . شیء را به نمایش می گذارد ، ارزش های آن را می نمایاند و از این گذر شیء بیننده را به شناخت می رساند و آموزش می دهد ، او را آشنا و آگاه می کند .

1-1 تعریف موزه
بر مبنای تعریفی که "ایکوم" از موزه می دهد، موزه مکان گردآوری، نگهداری، مطالعه و بررسی کردن و نیز به نمایش گذاشتن نعمتهای فرهنگی یا طبیعی به منظور آموزش، پژوهش و ارزش دادن به این مجموعه ها و لذت بردن از آنهاست.

2-1 معنای لغوی و اصطلاحی موزه:
نام موزه از لغت فرانسوی "Musee " گرفته شده و به معنای مکانی است که مجموعه بزرگی از آثار باستانی و صنعتی و چیزهای گرانبها را در آن به معرض نمایش می گذارند و دانشمندان و پژوهشگران و هنرمندان و علاقه مندان از آن استفاده می کنند. کلمه موزه را فرانسویان از لغت یونانی گرفته اند. موزه نام تپه ای در آتن بوده است که در آن عبادتگاهی برای موزه ها ساخته شده بود.
امروزه در کشورهای گوناگون جهان موزه ها، آثار باستانی، مردم شناسی، طبیعی، حیوانات و وحوش و مجموعه تاریخی آن کشورها را به نمایش می گذارد. فرهنگ تمدن هر قوم و ملتی از طریق اشیا و وسایلی که در آن موزه ها جمع آوری شده است شناخته می شود. یکی از راههای شناخت اقوام گذشته و نحوه زندگانی آنها بازدید از موزه هاست که جنبه آموزشی نیز دارد.

3-1 تاریخچه موزه:
پژوهشگران و متخصصان موزه داری، به دنبال ریشه یابی واژه موزه به مبدا "هلنی" بسنده کرده و تاریخ موزه و تاریخگذاری این پدیده را این گونه تعریف کرده اند:
"معبد خدایان هنر شعر و موسیقی که بر فراز تپه ای در آتن قرار داشت، نخستین موزه ای است که در تاریخ موزه ها نام برده می شود و موزه "آشمولین" در شهر آکسفورد نخستین موزه ای است که آثار مشرق زمین را در خود محفوظ داشته است. نخستین موزه در قاره آسیا موزه "هارمیتاژ" یا "هرمیتاژ" در لنینگراد روسیه است و اولین موزه ایران در سال 1295 هـ .ش به نام "موزه ملی ایران" پایه گذاری و گشایش یافته است. سال 1746 میلادی را در تاریخ تحول و تکامل موزه ها باید نقطه عطفی به شمار آورد. زیرا در این سال نویسنده فرانسوی، "لاخون دوسن ین" عقاید و اندیشه های نوینی را درباره موزه مطرح کرد که موجب تحرک و تسریع در بنیادگیری موزه ها شد. چهار سال پس از آن به سال 1750 میلادی اولین موزه واقعی جهان در قصر لوکزامبورگ برپا شد."

نقش حیاتی موزه ها در جوامع بشری نقشی بدیع، ماندگار و مروج ناب ترین پدیده های فرهنگی است. موزه ها از معدود مراکز حافظ یادگاران نسل گذشته و در حقیقت فرزندان هنر و تاریخ هستند. هر یک از این اشیا در عین بی زبانی به هزار زبان سخن می گویند زیرا اسناد معتبری از هنر، فرهنگ و تاریخ را ارایه می دهند.
موزه کلمه ای یونانی است که از " موزه یون " به معنای مجلس فرشتگان الهام گرفته است. به طور کلی موزه به مجموعه ای از آثار و اشیایی اتلاق می شود که در محل یا عمارتی نگه داری و در معرض نمایش گذاشته شوند.
روزنامه شرف موزه را اینگونه تعریف می کند : " موزه به اصطلاح اهالی فرنگ عبارت است از مکان یا محلی که مخزن آثار قدیمه و اشیای بدیعه و نقایس و مستظرفات دنیاست و از هر تحفه و یادگاری که در آن مخزون و موضوع است اهل علم و اطلاع، کسب فایدتی و کشف سری می نمایند و از احوال و اوضاع هر زمان و صنایع و حرف آن و رسوم و آداب معموله آن ایام و عواطف انام با خبر می گردند. می توان گفت که موزه مقیاس شعور و میزان عقول و درجه افهام، اصناف و مرآت ادراک سلاسل است. مشکلات لاینحل در اینجا حل می شود و بر معلومات تاریخی شهود اقامه می نماید. "
در یونان قدیم به محلی موزه گفته می شد که در آنجا به مطالعه صنایع و علوم می پرداختند. " ایکوم " شورای جهانی موزه ها، موزه را موسسه ای دایمی دانسته که اهداف مادی ندارد و در آن به روی همگان گشوده است و برای خدمت به جامعه و پیشرفت آن فعالیت می کند. هدف موزه ها، گرد آوری و نگه داری، تحقیق، انتقال و نمایش شواهد بر جای مانده از انسان و محیط زیست او به منظور بررسی، آموزش و بهره برداری معنوی است. تعریفی دیگر موزه را بنیادی دانسته که سه وظیفه اصلی جمع آوری، نگه داشت و نمایش اشیا را بر عهده دارد. این اشیا ممکن است نمونه های از طبیعت و مربوط به رمین شناسی و ستاره شناسی یا زیست شناسی باشد. یا آن که آفرینش های هنری و علمی انسان را در طول تاریخ به نمایش بگذارد. اولین موزه هایی که در دنیا شکل گرفتند، هدف خاصی نداشتند. اماکن و پرستشگاه های مقدس چون کلیسای کاتولیک، معابد یونانی و پرستشگاه های بودایی در ژاپن را در بر می گرفتند. اولین مجموعه شخص دنیا در سال 1683 میلادی در آکسفورد انگلستان با نام موزه آشمولین به صورت عمومی درآمد. در دوره رنسانس که تحول عظیم فرهنگی. هنری در اروپا ( قرن پانزدهم به بعد ) پدید آمد، موزه ها نیز بیشتر مورد توجه قرار گرفتند و ارزش راستین خود را باز یافتند.
اوج هنری موزه داری جهان را می توان در موزه لوور پاریس دید. این موزه که هم اکنون به صورت یک مرکز بزرگ پژوهشی در آمده است، بزرگترین موزه دنیا محسوب می شود. ساختمان این موزه قبل از انقلاب کبیر فرانسه، یکی از کاخ های سلطنتی فرانسه بود که در آن آثار با ارزش هنری نگه داری می شد. پس از انقلاب کبیر فرانسه در سال 1789 م این کاخ با آثارش به مردم فرانسه اهدا شد و در سال 1793 م تبدیل به موزه ملی فرانسه گردید. بخش عظیمی از آثار این موزه به دایره " هنر اسلامی " اختصاص دارد که این اشیا را وزارت آموزش و هنرهای ظریفه دولت فرانسه برای غنی کردن موزه از کشورهای مشرق زمین گردآوری کرده است. هیات های مختلف فرانسوی حدود صد سال در ایران به کاوش های باستان شناسی پرداخته اند. که از جمله آنان می توان به آندره گدار، ژاک دمورگان و مارسل دیولافوا اشاره نمود. در سال 1889 م دمورگان به ایران آمد و به حفاری پرداخت. سپس در سال 1895 م امتیاز حفاری در ایران را از ناصرالدین شاه گرفت و بعد از آن در زمان مظفرالدین شاه آن را تمدید کرد که به موجب آن امتیاز انحصار حفاری باستان شناسی در تمام ایران به دولت فرانسه و اگذارشد. در این مدت بیشتر اشیای تاریخی و منحصر به فرد چون لوح قانون حمورابی و … زینت بخش موزه لوور پاریس شد.

تاریخ تشکیل اولین موزه در ایران را باید در گنجینه های گرانبهایی که باستان شناسان به دست آورده اند، جستجو کرد. ایرانیان برای رهایی از آسیب بیگانگان گاهی گنجینه های گرانبهایی مانند کلوزر، کلماکره و مجموعه سفال ئ آبگینه گرگان را درون چاه ها و حفره ها پنهان می کردند.
اولین بار به دستور ناصرالدین شاه قاجار در داخل کاخ گلستان، تالاری به موزه اختصاص یافت که سپس همین مکان با ملحقاتی غنی تر شد و به نام موزه " همایونی " گشایش یافت. روزنامه شرف در توصیف این موزه می نویسد:" موزه همایونی طولا" چهل و سه زرع و عرضا" هیجده زرع مشتمل بر بیست اتاق است. این موزه خزینه ای است مشحون به ظواهر جواهر گرانبها و ظرایف و نفایس اشیاء و آثار جلیله علمیه و مهمات حربیه قدیمه، آلات، ادوات متنوعه و مصنوعات ازمنه سابقه ونتایج خیالات حکمای بزرگوار و تماثیل و تصاویر نگارنده های بی مثل و مانند روزگار و پرده های نقاشی کار نقاشهای مشهور و حاصل صناعی کارخانه های معروف و ظروف چینی بسیار و ممتاز کار چین و روسیه و انگلیس و بلور آلات، کارخانه های ساکس و نیز کارخانه های معتبر"
این موزه پس از مدتی از بین رفت. جواهرات آن به خزانه بانک ملی انتقال یافت و بعدا" به موزه مجهزی تبدیل شد و سلاح های آن به موزه دانشکده افسری سپرده شد. در دوره مشروطه به دستور وزیر معارف " صنیع الدوله " دایره ای به نام اداره عتیقات بین سال های ( 1295.7 م ) به وجود آمد که کارش سر و سامان دادن به وضع خراب حفاری های غیر مجاز بود و در همین زمان بود که موزه ایران " معارف " تاسیس شد. این موزه در بر گیرنده اشیای عتیقه، کاشی، سفال، سکه و سلاح بود و. به عنوان اولین گام موثر در تاریخ موزه داری ایران به شمار می رود.
بیشترین جلوه تاریخ موزه داری ایران را در ایجاد موزه ایران باستان باید جستجو کرد. این موزه با 2744 متر زیر بنا به دلیل قدمت اشیا، در زمره یکی از موزه های مادر دنیا محسوب می شود که به سال 1316 خورشیدی افتتاح گردید.
طراحی ساختمان این موزه به عهده " آندره گدار " فرانسوی بود و شکل ظاهری ساختمان الهام گرفته از طاق کسری انوشیروان ساسانی است.
این موزه در برگیرنده آثار مختلفی از هزاره ششم پیش از میلاد تا دوران مختلف اسلامی است که در دو طبقه به نمایش در آمده است. آثار و اشیاء به نمایش در آمده در موزه آیینه تمام نمایی ازفرهنگ، هنر، آداب و روسوم، باورها و اعتقادات گذشتگان و نیاکان ماست و آن را تنها پل ارتباطی بین گذشته، حال و آینده می توان به شمار آورد.
موزه را نبایستی مکانی دانست که در آنجا صرفا" آثار تاریخی و باستانی به نمایش در می آید، بلکه تمامی نمایشکاه های هنری، علمی، جانوری، پزشکی، نگارخانه ها، کتابخانه ها و آرشیوها و بیشتر بناهای تاریخی به نوعی موزه هستند. هر شیئی و اثر به نمایش گذاشته شده در موزه یا نمایشگاه زبان حالی دارد و با بیننده اش ارتباط برقرار می کند با تعمق و تفکر می توان زبان حال این آثار را دریافت و از دیدگاه های مختلف آن را بررسی نمود.
یکی از مهمترین وظایف یک موزه برقرار کردن ارتباط فرهنگی بازدید کننده با شیئی به نمایش در آمده است. در حقیقت باید کوشید تا همان ارتباط وحسی را که بین خالق یک اثر و خود وجود داشته به نوعی دیگر به بازدیدکنندگان منتقل نمود که این امری دور از دسترس نیست.
امار نشان می دهد که در قرن نوزدهم فقط عده خاصی از موزه ها بازدید کرده اند. کنفرانس عمومی یونسکو در نهمین جلسه خود در دهلی ( 1956 م ) تاکید نموده است که بازدید ازموزه ها به ویژه برای طبقه کارگران آسان تر شود و به راه هایی که به منظور پربار شدن و غنی شدن موزه ها پیشنهاد می شود، توجه گردد.
آمار دیگر نشان داده است که کشورهایی که دارای موزه های متنوع هستند و بازدیدشان رایگان است از هر دویست نفر که به سینما می روند تنها یک نفر از موزه های بازدید می کنند. در انگلستان رسم بر این است که اگر مدرسه و یا هر مرکز آموزشی دیگر، زمانی را به تدریس هنر اختصاص ندهد، موزه ها این کمبود را جبران می کنند. عده ای از کارشناسان تاسیس موزه های ویژه کودکان را که از جذابیت بیشتری برخوردار است، توصیه می کنند. در اینجا شایسته است کهبه رای روشن دلان هم فکری شود.
موزه ها روزانه بازدید کنندگان زیادی در سنین مختلف با فرهنگ های گوناگون دارند، اگر با موزه آرایی سنجیده و راهنمایی مناسب ارزش تاریخی و هنری هر شیئی بر بیننده مشخص شود، یک شیئی سفالی ساده مربوط به هزاره اول پیش از میلاد همانند یک تابلوی نقاشی معاصر جذاب و پر بیننده خواهد شد.
باید یک وابستگی و دلدادگی فرهنگی بین اشیا و بازدید کنندگان به وجود آورد و موزه را مانند یک مجتمع آموزشی و پژوهشی مورد استفاده همگان قرار داد و آموزش از طریق اشیا تنها بیننده را به سوی خود جذب نمی کند. بلکه هدفی بالاتر دارد و آن بالاتر بردن سطح آگاهی و دانش بازدیدکنندگان است. در سایه همین آگاهی است که غارتگران اموال فرهنگی کم تر موفق خواهند شد آثار مار را به یغما ببرند.
باید فرهنگ آموزش موزه ها را گسترش داد و پهنه گسترده ای را برای این کار در نظر گرفت. رسانه های گروهی و وسایل ارتباط جمعی را تشویق به معرفی ارزش تاریخی این آثار کرد و با پخش برنامه های مختلف آموزشی بر آگاهی مردم افزود. با ایجاد امکانات رفاهی . تفریحی در کنار موزه ها از جمله تالار سخنرانی، سینما، تاتر، بوستان، شهربازی و …. مردم را به سمت موزه ها کشاند.
ارتباط فرهنگی میان موزه ها می توان یکی از مهمترین راه هایی باشد که به بررسی و شناخت فرهنگ ها پرداخته و موزه ها را از سکون و رکود بیرون آورد و پربار کند. چه خوب است هر از گاهی آثار موزه های مختلف کشور نزد یکدیگر به امانت گذارده شود و این کار آنقدر ادامه یابد که به صورت چرخه تبادلات فرهنگی موزه در آید. برای نیل به دیگر اهداف موزه ها می توان کلاس های آموزشی مرتبط و در خور نوع موزه ها برگزار نمود مثلا" در کنار موزه های هنرهای تزیینی کلاس های تذهیب، تشعیر و کتابت و برای موزه های تاریخ و باستانشناسی کلاس های سفال گری و موزه فرش، کلاس قالی بافی و … دایر نمود.
در ایران معماری موزه همچنان معطوف و متعهد به نمایش شیء باقی مانده است و این بیش از هرچیز بدان معنا است که تعریف ما از موزه در گذر زمان تغییر محسوسی نکرده است. اما این نگاه در جهان امروز تغییر کرده است. فرایند دیدن در موزه مدرن،فرایندی انفعالی نیست.
اغلب ما با شنیدن نام موزه بنایی شکوهمند و مجلل را به یاد می آوریم که بقایای تمدن بشری را در خود جای داده است و با زیبایی رعب آور و خیره کننده اش احساس توامان غرور و حقارت را در ما برمی انگیزد. اما اگر در موزه های مدرن جهان حضور مجازی یا فیزیکی یافته باشید، قطعاً با صحنه هایی کاملاً متفاوت مواجه شده اید که قرابت چندانی با تصویر ذهنی تان نداشته اند. شما را به سفری در معماری و طراحی موزه دعوت می کنیم تا با تحول بنیان های فکری و تاثیر آن بر معماری موزه در گذر زمان آشنا شوید. سپس یکی از بزرگ ترین شرکت های طراحی و معماری موزه در جهان را خواهید شناخت و عملکرد آن را در قیاس با شرکت مشابه ایرانی به قضاوت خواهید نشست.
معماری هر موزه کارآمدترین و خاموش ترین منبع اطلاعاتی آن به شمار می رود.مخاطب موزه پاسخ بسیاری از سوالات خود را از فرم و ساختار یک موزه می گیرد. معماری موزه از بدو پیدایش تا امروز دستخوش دگرگونی های بسیاری شده است؛ دگرگونی هایی که ریشه در تغییر دیدگاه بشر نسبت به موزه داشته اند.
معماری موزه های کلاسیک،معطوف به نمایش شیء به عنوان مظهر قدرت بود. ارتباط شیء با قدرت،نخست به رابطه آن با دانش و سپس به رابطه اش با تمدن برمی گردد.
حضور یک شیء در موزه به آن معناست که آن شی ء،از اصالت و اعتبار ویژه ای برخوردار بوده است. کشف این اصالت، مستلزم دانش و آگاهی گردآورنده، نسبت به ارزش های تاریخی و فرهنگی شیء است و دانش و آگاهی، عامل قدرت. پس مجموعه دار اشیا تاریخی، به جز دفینه ای مادی، صاحب گنجینه ای معنوی نیز هست که او را از دیگران متمایز می کند. از سوی دیگر شیء، حامل هویت تاریخی و فرهنگی یک تمدن است. اروپایی ها موزه ساختند تا دستاوردهای نیاکان شان را همچون نمادی از برتری تمدن غرب به جهانیان معرفی کنند.
به این ترتیب، شیء در رابطه اش با دانش، موجود قدرت است و در رابطه اش با تمدن،نماد آن.اما این نگاه امروز تغییر کرده است و متناسب با آن اجزای بیرونی و درونی موزه نیز دچار تحول شده اند.در حال حاضر آنچه ذهن موزه داران را بیش از هرچیز مشغول کرده است ارائه اطلاعات در قالب روایت یا روایت هایی است که از قطعیت و انحصارطلبی تهی باشند. نوع طبقه بندی و چیدمان اشیای موزه ای، و فن آوری های نمایش آثار در موزه، خود به خود روایتی را شکل می دهند که هم می تواند خطی و مسلط باشد، و هم چندگانه و موازی. موزه شناسان در دنیای مدرن می کوشند با استفاده از امکانات چند رسانه ای از این چیرگی و قطعیت بکاهند و مشاهده کننده را در رابطه ای دوسویه با مشاهده شونده قراردهند. بنابراین فرایند دیدن در موزه مدرن،فرایندی انفعالی نیست. مخاطب موزه در تولید داده ها سهم بیشتری دارد تا در مصرف آنها.
به همان نسبت معماری موزه نیز در دنیای امروز، نه معطوف به شیء که معطوف به ایجاد روایت های متکثر و موازی است.
در دنیای امروز، موزه بنایی مجزا از محیط خود نیست، و ارتباطی منطقی و معنادار با رخدادهایی دارد که در فضای پیرامون آن اتفاق می افتد. این رابطه ممکن است چندان قابل رویت نباشد اما همچون ارگانیسمی پویا و پرتحرک عمل می کند که در آن هر جزئی در کنار جزء دیگر به انتقال اطلاعاتی منسجم می پردازد. فرایند انتقال اطلاعات در موزه مدرن مبتنی است بر بازنمایی تکامل فرهنگ در طول زمان . هر چه این اطلاعات بیشتر باشند امکانات بیشتری در اختیار مخاطب قرار می گیرد و او در پردازش داده ها آزادتر است.
به همین دلیل امروزه برنامه ریزی و طراحی موزه رشتهای تخصصی است که اغلب به یاری شرکتهای بزرگی که مشخصاً به این کار اختصاص یافته اند انجام می شود.
بطور معمول موزه های هنری ، کلکسیون یا مجموعه آثار خود را طی برنامه ای ثابت در معرض مشاهده عموم قرار می دهند . بنابراین بخش اعظمی از فضای نمایشگاهی موزه ، بطور دائمی ، به نمایش آثار کلکسیون موزه اختصاص داده می شود . علاوه بر این برای ایجاد تنوع در ادامه برنامه ها ، هم زمان با نمایش دائمی موزه ، نمایشگاه های موقتی نیز برنامه ریزی و به مورد اجرا گذاشته می شود . اما این قاعده معمولاً توسط موزه های هنرهای معاصر رعایت نمی شود . این موزه ها یا مجموعه آثار چندان گسترده و ماندگاری ندارند و یا به دلیل معاصر بودن هنرمندان مجموعه خود ، پیش بینی قاطعی در مورد تثبیت جایگاه هنری آنها در آینده وجود ندارد . بدین معنا که برخی هنرمندان قابل توجه کنونی ممکن است در آینده اهمیت و اعتبار هنری خود و یا سبک و شیوه هنریشان را از دست داده و لاجرم هنرمند موزه ای قلمداد نشوند .
موزه هنرهای معاصر ، طبیعتاً آثار هنرمندان روز را نمایش می دهد و این هنرمندان با همه نوآوری و خلاقیت جالب توجهی که امروز از خود بروز می دهند. در آینده و به هنگام بررسی تحلیلی جریان های هنری گذشته، ممکن است چندان مهم تلقی نشده و یا نقطه عطفی در تحولات هنری به خود اختصاص ندهند . به همین دلیل مجموعه آثار هنرمندان متاخر، از ارزش موزه ای کافی برای نمایش دائمی برخوردار نبوده و بنابراین موزه های هنرهای معاصر ترجیح می دهند آثار کلکسیون خود را نیز به صورت موقتی به نمایش بگذارند.
نمایش دائمی مجموعه آثار گنجینه موزه در موزه های تاریخ هنر مانند :موزه متروپلیتن (نیویورک) بریتانیا ، لندن، لوور(پاریس) ،پرادو (مادرید) و هومیتاژ(سنت پیترز بورگ) بخش عمده فعالیت های نمایشگاهی این موزه ها ، بالغ بر نود درصد ، را تشکیل می دهند . این نسبت در موزه های هنر مدرن همانند موزه هنرهای مدرن نیویورک، گالری تیت مدرن لندن، موزه هنرهای مدرن مرکز فرهنگی ژرژ پمپیدوپاریس، موزه رنیا صوفیا مادرید و گالری ملی هنر نو برلین تا حدی تقلیل می یابد . به طوری که درصد کمتری از فضای نمایشگاهی موزه به نمایش کلکسیون موزه اختصاص می یابد . اما باز هم کماکان بیش از پنجاه درصد فضای نمایشگاهی به مجموعه دائمی و بخش کمتر از آن به رویدادهای نمایشگاهی موقت اختصاص داده می شود .
تجربه جهانی موزه های هنرهای معاصر حاکی از آن است که مجموعه آثار گنجینه این موزه ها یا کمتر از یک سوم فضای نمایشگاهی موزه را به طور دائمی اشغال می کند و یا آنکه صرفاً در فرصت های موقتی – مثلاً نمایشگاههای فصلی- عمده فضاهای موزه را در برمی گیرند. به نظر می رسد راه حل معقول آن است که در صورت وجود یک کلکسیون ارزشمند در یک موزه هنرهای معاصر، بخشی از ساختارشناسی موزه ها به بررسی کلی و جامع موزه ها ، فراتر از شکل ظاهری و ریخت شناسی سازه ای آنها ، می پردازد . در این بررسی زیرساخت ها و مسائل بنیادین اهمیت فزاینده ای یافته و طراحی معماری تنها یک عامل از میان عوامل متعدد شناخته می شود . در بررسی ساختارشناسی موزه های مدرن سه رکن اساسی ذیل قابل تفکیک هستند :
1-مناطق پذیرشی : سالن انتظار و افتتاحیه ، کنترل و اطلاعات ورودی، کافه و رستوران ، فروشگاه کتاب و محصولات هنری .
2-مناطق نمایشگاهی : گالری ها، اتاق های نمایشگاهی، سالن های ارائه آثار
3- مناطق خدماتی : اتاق های اداری، مدیریتی ، کارگاه ها ، انبار ، آرشیو، اتاق جلسات، سالن سخنرانی یک موزه بطور معمول مرکب از سه دسته فضای فوق الذکر است که هر یک حدود یک سوم کل فضای موزه را اشغال می کنند . هر چقدر موزه به سمت یک مرکز نمایشگاهی به صورت Art center یا به تعبیر آلمانی اش Kunsthallen . حرکت کند از سطح فضاهای پذیرشی و خدماتی کاسته می شود تا حدی که مجموع این نوع فضاها به نیم و یا حتی یک سوم کل سطح زیربنا کاهش می یابد .
موزه های جدید تنها یک محل نمایشگاهی صرف نبوده و معمولاً فضاهای متعدد جنبی برای مرمت آثار ، کتابخانه و کتابفروشی ها ، سالن سخنرانی، اموراداری، رایانه نیز برای آن در نظر گرفته می شود، به همین دلیل بازدیدکنندگان به طور معمول پس از ورود به موزه و قبل از رسیدن به مکان نمایشگاهی یا گالری ها چندین فضای جنبی دیگر همانند اطلاعات ، کافه تریا . فروشگاه و صندوق را پشت سرمی گذارند.
مجموعه عملکردهای یادشده تا حد زیادی ساختار فضایی یک موزه را تعریف می کند . و طرح معماری موزه بر این ساختار مرتب است .
به همین دلیل در طرح پیشنهادی موزه هنر تنها بصورت یک عملکردی نبوده بلکه یک مرکز آموزش هنری (تحت عنوان مرکز آفرینش های هنری) بصورت کلاس های آموزشی را تحت پوشش قرار می دهند . در این موزه سعی می شود بیشتر موزه هنرهای معاصر عملکرد داشته باشد و تابلوهای نقاشی، مجسمه و … را به عرضه نمایش بگذارد اما از آثار هنرهای مدرن و کلاسیک و زیبا نیز در این موزه در گالری های موقت به نمایش گذاشته شود در واقع به نوعی می خواهم عنوان کلی موزه هنر را در ذهن مردم تداعی کنیم .

4-1پیدایش موزه در جهان
روند تکاملی آن از یک مجموعه ی خصوصی تا موسسه های عظیم فرهنگی را می توان در طی سه مرحله یا به اصطلاح موزه داران سه انقلاب بیان نمود. البته انقلاب به آن معنا که درهر مرحله تحویل بنیادی فرهنگی واجتماعی ژرف اتفاق افتد.
اصولا" هسته مرکزی موزه ها را چه در غرب وچه در شرق مجموعه هایی تشکیل می دهد که به تدریج وبدون هدف خاصی شکل گرفته است . البته در این میان اماکن مقدس و پرستشگاهها سهم بسزایی داشتند وازمعروفترین آنها می توان پرستشگاه و خانقاه های بودایی شوسومین در ایالات نارا در ژاپن و یا معابد یونان و گنجینه نذورات عیسویان در کلیساهای بزرگ کاتولیک را نام برد.
در طی سالهای قرون وسطی در شرق وغرب ثروتمندان اقدام به گردآوری آثار هنری گرانبها و غیر معمول کردند. دانشمندان نیز کم کم مجموعه های مطالعاتی در زمینه گیاه شناسی و کانی شناسی وامثال آن را جمع آوری نمودند، ولی مردم به طور کلی از دیدن آنها محروم بودند. فقط بعضی از کلیساها درایام خاص و مراسم ویژه در گنجینه ها به روی زوار بازمی کردند، سرداران رومی نیز گاهی غنائم را در پارکها به معرض نمایش می گذاشتند.
اما در دوره رنسانس به علت تحولات فکری به اشیاء تنها از جنبه مالی و باری نگاه نمی کردند و کم کم به ارزش هنری و فرهنگی و علمی آنها توجه می نمودند. از این پس اشیاء نه تنها نشانه ثروت بلکه سمبل هنرنیز بودند و می توانست الهام بخش هنرمندان قرارگیرد. به این ترتیب اشیاء از مخفیگاه بیرون آمده و در تالارها جای گرفتند اما هنوز تنها برای عده ای قابل مشاهده بود.
ایجاد اولین موزه های عمومی در جهان ( دسترسی و مشاهده مستقیم توسط مردم)
در سال1683 میلادی مجموعه ی شخصی آشمولین در شهر آکسفورد انگلستان به صورت موزه عمومی به روی مردم گشوده شد و در سال 1750 میلادی در قصر لوکزامبورگ قسمتی از مجموعه سلطنتی فرانسه به معرض نمایش گذاشته شد و بلاخره در سال1793 میلادی بود که دولت جمهوری فرانسه موزه هنری لوور را افتتاح کرد و این خود نقطه عطفی در تاریخ موزه دارای جهان به شمار می رود.

5-1انقلاب موزه ها
انقلاب اول: با گشودن مجموعه های خصوصی به روی همگان اتفاق افتاد.
انقلاب دوم: با روی آوردن مردم به سوی موزه ها در سده نوزدهم میلادی در جهان صنعتی پدید آمد که انقلاب صنعتی نام گرفت.
انقلاب سوم: پس از جنگ جهانی دوم به وقوع پیوست. در عصر انقلاب الکترونیکی موزه داران برای امتحان موزه ها را به میان مردم بردند و به تکنولوژی جدید ارتباطات مجهز شده و حتی اشیاء را به سخن گفتن با مردم واداشتند.

6-1زمان و چگونگی وقوع انقلابهای موزه ای در ایران
انقلاب اول:با گشودن درهای موزه ها به روی همگان به بیش از یکصد سال پیش باز می گردد.
هنگامی که ناصر الدین قاجار به پیروی از موزه های غرب دستور داد تا در شمال کاخ گلستان محلی برای موزه و سایر ملحقات آن را بسازند و مجموعه ای از آثار متنوع را در کاخ به معرض نمایش بگذارند.
این موزه که مرسوم به (موزه همایونی) بود اولین موزه از نوع خود در ایران به حساب می آید. بنابراین تاسیس کنندگان آن هیچ تجربه و شناخت عمیقی از موزه نداشتند و موزه همایونی بیشتر یک انبار هنری بود تا موزه پس از مدتی هم مجموعه آن پراکنده شد و مجموعه سلاحهای آن به موزه دانشکده افسری که در سال 1302 هجری شمسی افتتاح شد، منتقل گردید و جواهرات آن هم به خزانه ی بانک ملی سپرده شد و در آنجا به موزه مجهز و مدرنی بدل گشت.
در موزه آستان قدس رضوی و آستان حضرت معصومه در مشهد و قم نیز سال 1312 افتتاح شدند. مجموعه موزه آستان قدس از نذورات شیعیان و هدایای شاه عباس که حداقل سیصد سال گذشته گردآوری شده به وجود آمده است .
انقلاب دوم: یعنی (روی آوردن مردم به سوی موزه ها) در ایران بسیار کند انجام گرفته و می گیرد در واقع ما هنوز در آغاز این مرحله هستیم. استفاده از موزه هنوز جایی در زندگی مردم ما باز نکرده است.
بنابر این در جهت جذب مردم به سوی موزه ها و بازدید از این مکانها با تنظیم برنامه های موزه باید کوشش نمود.

7-1نحوه برقراری ارتباط با بازدید کنندگان
از لحاظ کیفی ،انتظارات بازدید کنندگان با آنچه که عرضه و پیشنهاد میشود مطابقت ندارد ،در اغلب موارد ارزیابی میزان جذابیت محوطه های باستانی یا موزه های فرهنگی برصحت علمی آنچه که عرضه می شود مبتنی نیست ،بلکه به عوامل دیگری بستگی دارد که از آن جمله است میزان موفقیت آن موزه یا نمایشگاه در تحریک کنجکاوی بازدید کننده ، میزان تاثیر گذاری بر تخیل تماشا گران ومورد خطاب قراردادن، آسان بودن شرایط جهت اقامت کوتاه فراهم بودن امکانات انتخاب اشیایی برای خرید در فروشگاه های فرهنگی و … این نکته را باید همواره در نظر داشت که دنیایی که موزه ها معرفی می کند با دنیای عامه و آنچه که انها دریافت می کنند متفاوت است . مسئولین موزه ها اغلب فراموش می کنند که آنچه به تائید انها رسیده است ، الزاماً برای بازدید کنندگان ملموس نمی باشد . در حقیقت لازم است که موضوع ها به سلایق و دیدگاه های بازدید کنندگان نیز توجه داشته باشند و بکوشند تا با نزدیک کردن دیدگاه فرهنگی خود به فرهنگ اجتماع ارتباط قویتری میان خود وتماشاگران فراهم سازند.

خلاصه فصل:
موزه مکان گرداوری، نگهداری و به نمایش گذاشتن نعمت های فرهنگی و هنری به منظور آموزش و پژوهش است و معنای لغوی آن به معنای مکانی است که مجموعه ی بزرگی از آثار باستانی و اشیاء گران بها را در معرض نمایش میگذارد.و سه وظیفه آن جمع آوری، نگهداری و نمایش اشیاء است.
در ابتدا موزه هایی که در جهان شکل گرفتن هدف خاصی نداشتن ولی بعد ها در دوره رنسانس تحول عظیم فرهنگی در اروپا پدید آمد و موزه ها نیز بیشتر مورد توجه قرار گرفتن.
اوج هنری موزه داری جهان را میتوان در موزه لوور پاریس دید و در ایران نیز موزه ایران باستان است که این موزه را باید در زمره موزه یکی از موزه های مادر دنیا محسوب کرد.
از دیگر وظایف موزه برقرار کردن ارتباط فرهنگی بازدید کننده با اشیاء به نمایش گذاشته است.
آمار نشان داده است که از هر دویست نفر که به سینما میروند تنها یک نفر به موزه میرود.اشیاء تنها بیننده را به سوی خود جذب نمی کند بلکه هدف بالاتری دارد و آن بالا بردن سطح دانش بازدید کنندگان است.
باید فرهنگ آموزشی موزه را گسترش داد و از طریق رسانه وسایل ارتباط جمعی مردم را تشویق به معرفی ارزش های تاریخی کرد و با ایجاد امکانات تفریحی، رفاهی از جمله سینما تئاتر، شهر بازی و … مردم را به سمت موزه ها کشاند.

موزه در هر کشور بار هویت و فرهنگی آن کشور عمل می کند و می توان جزء لاینفک زندگی اجتماعی به شمار آورد و در تعامل با فضاهای توریستی و مکانی برای دستیابی مستقیم اطلاعات می باشد ، اگر در این زمینه نتوان تکنولوژی ،پیشرفت،ابتکار وخلاقیت از خود نشان داد،نمی توان ادعا کرد که در تقابل فرهنگی با دنیا بسر می بریم . در کشور ما موزه ها در مکان های تاریخی واقع شده اند که با قرار دادن اشیاء و سفالهای قدیمی نقش موزه را ایفا کنند ،ساختمان هایی که صرفا کاربری موزه داشته باشند،کمتر به چشم می خورد، و تدبیر و چاره اندیشی در این زمینه الزامی است .

فصل دوم

مطالعات تکمیلی
1-2 اهداف موزه
1. گردآوری، حفظ و نمایش آثار هنری معاصر و گسترش سطح شناخت جامعه
2. شناساندن هنرهای معاصر اصفهان، سایر استانهای ایران و هنر معاصر بین الملل
3. عرضه و نمایش دائمی هنرهای معاصر و سایر کشورها
4.آشنا نمودن مردم و خصوصاً هنرمندان با هنرهای معاصر
5.برقراری ارتباط با موزه ها و مراکز حفظ، آموزش و اشاعه هنر معاصر در ایران و سایر کشورها
6.برنامه ریزی و ارائه طرح های لازم برای تشویق، تحقیق و پژوهش در زمینه هنرهای معاصر
7.ایجاد برنامه های آموزشی جهت آشناسازی جامعه و خصوصاً هنرمندان با هنر معاصر از طریق برگزاری جلسات سخنرانی، برنامه بازدید، گردهمایی، انتشار کتاب و مجله، امور سمعی و بصری، مرمت آثار و انجام خدمات فنی
8.ایجاد بانک اطلاعات هنرمندان معاصر ایران با عنایت خاصه به شهر تاریخی اصفهان بازگشت

2-2 عمده فعالیتهای موزه
برپایی نمایشگاههای هنری در سطوح استانی، ملی و بین المللی
برگزاری جلسات سخنرانی و سمینارهای تخصصی در ارتباط با رشته های مختلف هنری
گردآوری، حفظ، مرمت و نمایش آثار هنری نفیس
آشنا نمودن مردم و هنرمندان با هنرهای معاصر
برقراری ارتباط با موزه های و مراکز فرهنگی، هنری داخلی و خارجی
گونه بندی اولیه ای که در بسیاری از کشورها هنوز متداول است و همچنان در اسامی کمیته های تخصصی ایکوم دیده می شود، تمایز بین موزه های صنایع دستی، هنرهای کاربردی، تاریخ، مردم شناسی، علوم طبیعی، دانش و فناوری، موزه های منطقه ای، محلی و موزه های تخصصی است. در عین حال سیر تحول موزه ها از جنگ دوم جهانی به این سو، بتدریج مرزهای بین رشته ها و مجموعه ها را از میان برداشته است.

3-2انواع موزه ها
موزه هارابه شکلهای گوناگون طبقه بندی کرده اند،موزه های تاریخ وباستان شناسی،موزههای فضای باز،موزه های مردم شناسی،کاخ موزه ها،موزه های علوم وتاریخی طبیعی،موزه های منطقه ای ( محلی )،موزه های سیار ( گردشی ) ،پارک موزه ها،موزه های سلاح ( نظامی )،موزه های اندیشمندان)خانه هنرمندان

1-3-2موزه تاریخی وباستان شناسی: دیدتاریخی دارند وبیانگرسلسله ودوره های تاریخی هستند . بیشتراین آثاربراثرکاوش های باستان شناسی به دست آمده اندوبیانگرفرهنگ وتمدن گذشته وتلفیق کننده علم،هنرودانشی کلیماتیک قوم هستند. چنین موزه هایی مادرنیزنامیده میشوند. موزه ملی ایران ( ایران باستان )،موزه ملیورسایدرفرانسه وموزه تاریخ درواشینگتن ازاین نوع هستند.

2-3-2موزه فضای باز:باایجاداین نوع موزه هامی توان به معرفی یافته هاوداده های مهم باستان شناسی کمک بزرگی نمود. زمانی که یک کاوش علمی باستان شناسی منجربه نتایج مطلوب وکشف آثارارزشمندغیرمنقول می شودوقابل انتقال به موزه هانیست،بافراهم آوردن شرایط وامکانات لازم،مکان موردنظرراجهت بازدیدعموم مهیامی نمایند. این امردراصطلاح به موزه فضای بازمشهوراست. ازجمله این موزه هامیتوان به تخت جمشیددرشیرازومحوطه تاریخی هگمتانه درهمدان اشاره نمود.
این موزه هادردیگرکشورهامانندچین،یونان وبرخی ازکشورهای اورپایی نیزمعمولاست. دراستان خراسان محوطه تاریخ " بندیان " درگزکه دارای گچبریهای بسیارزیبایی ازدوره ساسانیان است وهمچنین محوطه تاریخی " شایاخ " نیشابورمیتوانندمکان مناسبی برای این امرباشند.
موزه های مردم شناسی: فرهنگ،آداب ورسوم، اعتقادات،پوشاک وسنن اجتماعی حاکم برجامعه رانشان میدهند. موزه مردم شناسی تهران وحمام گنجعلیخان کرمان ازاین نوع هستند.

3-3-2کاخموزهها: بنایااثرتاریخی هستندکه ازگذشتگان به دست مارسیده وبیانگروضعیت ونحوه زندگی صاحبان آن است. ممکن است دراین بنااشیای تاریخی ونیزآثارهنری ازجمله نقاشی روی دیوار، گچکاری و…. وجودداشته باشد. کاخ موزه هامعمولا" درمراکزحکومتی به وجودمی آیند. هدف ازتاسیس این موزه هابه نمایش گذاشتن اثروبنای تاریخی ونیزعبرت آموزی است. مجموعه کاخ های سعدآبادتهران وباغ ملک آبادمشهدازاین نوع موزه هاهستند.

4-2 بخش های مختلف موزه
1-اتاق بسته بندی وارسال
2-بخش اداری
3-بخش اسلاید وعکس
4-کارگاههای حفاظتی
5-انبار
6-تالار سخنرانی
7-گالری
8-رستوران
9-اتاق مطالعه فرهنگی
10-فروشگاه محصولات
11-اتاق نمایش
12-فضاهای سبز

5-2 نکاتی در باب معماری موزه:
1) هر فعالیتی که مخاطب در موزه انجام می دهد نیاز به فضایی برای فعالیت متضاد آن دارد تا احساس خستگی در مخاطب از بین برود.
2) سلسله مراتب به جا و مناسب فضای استراحت کوتاه مدت، بازده موزه را بالا برده و شوق بازدیدکننده را برای ماندن و دیدن افزایش می دهد.
3) چون در موزه دیدن از نزدیک اتفاق می افتد، برای رفع خستگی نیاز به دیدن دور دست احساس می شود و به تبع آن توجه به چشم اندازهای اطراف، آزاد و بازگذاشتن مسیر دید چشم اندازهای اطراف و ارتباط بصری این چشم اندازها با تالارهای نمایش اشیاء از اهمیت خاصی برخوردار می شود.

4) محل فعالیت انسان نیاز به فضای باز و ارتباط مستقیم با نور طبیعی، و محل نمایش اشیاء نیاز به نور مصنوعی و قابل کنترل دارد. معماری فضای نمایش باید پاسخی به همراهی این فعالیت ها و نیازهای متضاد باشد.
5) معماری موزه باید به گونه ای باشد که هم رسالت اجتماعی آن -ارتباط مستقیم بامخاطب-
لحاظ شودوهم مسائل امنیتی وحفاظتی رعایت گردد.
6) هنر طراح در طراحی موزه، هم نشینی مناسب فعالیت های متضاد خواهد بود.
7) باید توجه کرد که موزه و ساختمان آن وسیله نمایش اشیاء است و نه اشیاء وسیله نمایش ساختمان موزه.
8) ویژگی های معماری موزه باید منطبق بر روابط هماهنگ فضا، نور و آثار باشد.
9) معماری موزه باید قابل تطبیق با مساله غرفه بندی و دسته بندی اشیاء بوده و بر آن تاکید کند.
10) در عرصه نمایش، هیچ فضایی را نمی توان مطلقا ارتباطی دانست. کوچکترین سطح موزه نیز باید در خدمت ارائه اطلاعات و نمایش آثار برای مخاطب باشد.
11) در معماری موزه، مدار گردش بازدیدکننده و مسیر حرکت کارکنان و مسیرجابجایی آثار باید از همدیگر جدا شوند.
12) ورودی باید به صورت یک عنصر معماری مستقل اما در رابطه تنگاتنگ با موزه طراحی شود.
13) ورودی پلی است که مردم را با محتویات موزه پیوند می دهد.
14) تعبیه ورودی مستقل برای برخی فضاهای خدماتی (نظیر رستوران ها) موزه را در معرض بازدید اتفاقی (کسانی که برای دیدن موزه نیامده اند) قرار داده و به جذب مخاطب و فعال نگه داشتن مجموعه کمک می کند.
15) شیرازه اولیه هر موزه ای رابطه شی و مخاطب است.
16) هر بیننده ای به بهانه برقرار نمودن ارتباط فردی با شی به موزه می آید.
17) طراح، در ساماندهی فضایی موزه باید کوشش کند تا انتظامی را فراهم آورد که بازدیدکننده به راحتی بتواند در فضاهای مختلف موزه سیر کند و سلسله مراتب آن را به خوبی ادراک نماید.

18) طراح باید کوشش نماید تا در فضای نمایش انقطاع بازدید به وجود نیاید و حرکت عمودی مخاطب با حرکت افقی توام گردد. در اینجا توجه به انتخاب مناسب عناصر کالبدی اهمیت می باید.

19) رسالت طراح در طرح موزه این است که فضا (برای بیان مطالب) به گونه ای تعریف و خلق شود که مخاطب عمق مسائل را دریابد و نتایج و رفتار موردنظر حاصل شود

6-2 کلیات معماری موزه ها:
معماری هر موزه ای از تاریخ شکل گیری موزه و فرهنگ حاکم بر آن تاثیر می پذیرد و شیوه معماری باید بتواند به صورت قانع کننده، آنچه را که به طور اخص مفهوم موزه را در بردارد بیان نماید. این شیوه در صورت بنای موزه باید فراتر از قرائن زائد و تعارفی، حاوی پیام های نمادین و مرتبط با ماهیت مجموعه اشیا داخل موزه باشد. از مهمترین وظایف معماری موزه، رو نمودن به جامعه و برقراری ارتباط با جامعه مخاطبین خویش است. گرچه عده ای موزه را جعبه ای معطوف به درون خود می دانند چنین وظیفه ای، ساختاری باز برای معماری به ارمغان می آورد معماری باز و در رابطه با مخاطبان خود، با آغوش باز به استقبال آنان می رود، متاثر می شود و تاثیر می گذارد. این تاثیرات با توجه به ایده هایی که تمامیت موزه را در بر می گیرد متفاوت خواهد بود با تاثیرات فیزیولوژیکی موزه، از دو ایده درونگرایی و برونگرایی ناشی می شود. موزه درونگرا مبتنی بر هماهنگی و سکون بوده، یادآور خانقاه و مشوق تفکر عمیق می باشد و موزه برونگرا، دارای طرح های زنده و پر هیجان بوده، به جهان بیرون رو می کند و بر اساس شیوه های تفریحی بنا می شود.
عناصر کالبدی موزه در رابطه موزه و مخاطب نقش مهمی را ایفا می کنند. نحوه آرایش و انتظام و همجواری این عناصر در ایجاد و یا عدم ایجاد حالت و اثری خاص بر مخاطب تعیین کننده خواهد بود. به عنوان مثال یک نوع برخورد در تاثیر عناصر کالبدی این است که بازدید کننده برای درک کل مجموعه توسط این عناصر به یکباره فراخوانده نمی شود، بلکه گام به گام برای درک فضا آماده می گردد و نوع دیگر اینکه، در یک نظام قانونمند و ساده هندسی (مثل تقارن) میتوان تا آخرین جزئیات موجود در موزه را دنبال کرد. عموماً انتظامی که به بازدیدکننده امکان یافتن راه را بدهد و جهت ها را آگاهانه و یا ناآگاهانه به او بنمایاند، از نظر زیبایی شناسی واجد امتیاز والایی است

7-2 حرکت در موزه ها:
حرکت ارتباطی میان عرصه های موزه ها (ارتباطات و دسترسی)
حرکت بازدید کنندگان جهت استفاده ازاشیاء (سیرکولاسیون فضاهای نمایش)
مسیر بازدیدکننده تابع اصول امروزی و مدرن نیست و می تواند یک گردش داوطلبانه تلقی گردد. مسیرهای دسترسی کارکنان و حرکت اشیاء باید از مسیرهای بازدیدکنندگان جدا باشد. اصولا در موزه ها هیچ فضایی را نمی توان مطلقا ارتباطی دانست زیرا از هر سانتیمتر مربع این فضاها می شود جهت نمایش اشیاء بهره برداری کرد و باید سعی شود از ایجاد دالانهایی با فضای کم برای استفاده گالری ها و کلکسیون ها اجتناب گردد. زیرا علاوه بر بهم زدن سیرکلاسیون فضاها باعث خستگی بیش از حد نیز می گردد.
در طراحی موزه باید به این اصل توجه داشت که بازدیدکنندگان بطور متوالی از فضاهای موزه باید به عمل آورند و آنچه بیش از همه ضرورت دارد ارائه طراحی است که بر اساس آن بازدیدکننده براحتی در موزه گردش نماید و مجموعه ها و بخش های خدماتی در بهترین شکل معقول ترتیب یافته باشند. مطلوب آن است که خدمات اداری، آزمایشگاه ها، کارگاه ها و اتاق های پشت وضعیت جداگانه و خاصی بیابند و تا جای ممکن در ارتباط تنگاتنگ با کل موزه عمل نمایند. بنابراین دو روش برخورد وجود دارد:

8-2 پیوستگی و جدایی یا انسجام و تمایز
در نقطه کارکردن تصمیم گیری بر اساس این مطالب که کدام محوطه ها باید در تماس مستقیم و در مجاورت یکدیگر قرار بگیرند حائز اهمیت است.

9-2 فضاهای معماری موزه
موزه ها، در جهان متمدن، پایگاه های تحقیق هستند. بخش پژوهشی و پشتوانه تحقیقی و آموزشی موزه ها پشتوانه رساله ها و تذکره های علمی است. همین پشتوانه است که اهمیت دارد نه صرفا خود اشیا و ویترین ها. این همه جماعت می روند و لوح ها و سنگ نوشته ها را می بینند.
نه می توانند بخوانند و نه اگر بخوانند می توانند از اصل موضوع سر درآورند. موزه، در اساس، مکانی است برای فرهیختگان و یا دانش طلبان و آگاهی جویندگان. موزه، در قاموس صحیح خود نوعی آزمایشگاه است. دانشجویان را می برند به موزه و کلاس درس را درکنار اشیا برگزار می کنند. تا آنها تجسمی روان تر و عینی تر از موضوع درس داشته باشند. هنرجو با معلم و مربی اش می رود به موزه و تابلو های متنوع قربانی کردن اسماعیل را از دید رافایل و وروبلیف و دیگران می بیند تا تفاوت نگرش های حاکم در دوره های مختلف نسبت به انسان را بشناسد. این نوع شناختن ها را در کتاب ها نمی شود یافت حتی در شبکه های دیجیتالی هم. اما درموزه این امکان هست که آدمیزاد حس کند دوره و زمانه ای را.
موزه باید فضای لازم برای این جمع شدن ها و باهم دیدن ها را داشته باشد. فضا باید نوعی فضای آموزشی باشد تا فضای تشریفاتی و حریم دار.
فضاهایی از قبیل مرکز اسناد، انتشارات، کتابخانه و سالن مطالعه از نخستین نیاز های فضایی موزه هستند. سالن نمایش موزه در این ارتباط حکم اتاق آزمایشگاه برای فضای تحقیقاتی دارد.

10-2ترویج و تبلیغ
موزه، به هرحال، وظیفه عمومی کردن دانش را هم دارد. مردم طالب آموختن و شناختن را حتی اگر دانش اولیه لازم را هم ندارند، می توان و باید در موزه ها پذیرا بود. اما نوع استقبال از این بازدید کننده ها با دیگران متفاوت است. فضای موزه، برای چنین مخاطبینی باید فضایی باز و کمتر رسمی باشد و امکان تمدد ناخواسته برای آنها فراهم باشد. نمایش های دیجیتالی و ترکیبی با استفاده از جاذبه های تصویری از اینگونه نیاز هاست. موزه باید به سالن ها و کنج های کوچک و جمع وجور نمایش فیلم واسلاید مجهز باشند و سیرکولاسیون فضایی چنان باید باشد که مخاطب <زود رنج> و غیر حرفه ای درمسیر این امکانات قرارگیرد و از ساخته های تصویری سهل الهضم در باره موضوعات موزه بهره بگیرد. امروزه وسایل مدرن نمایش از الزامات اولیه موزه هاست.

11-2حجم
موزه حجمی است صلب و سنگین وبسته. این صلابت هم مرده ریگی است ازتصور دیرین در مورد موزه، که آن را صندوقچه اسرار تاریخ، فقط، می شمارد، هم ناشی از الزامات امنیتی و ایمنی است. ولی آیا این سنگینی و صلبی حجم، در جهان امروز، به جلب و جذب بازدید کننده کمک می کند؟ الزامات امنیتی و ایمنی موزه اجتناب ناپذیر است، ولی با وجود تکنیک های پیشرفته امروزی امنیت فقط با دیوارهای کلفت و درشت حاصل می شود؟ اگر هم چنین است، آیا تمام بخش های موزه چنین الزاماتی دارند؟ فضای ورودی و فیلتر پیش ورودی، سالن و سرسرا ها، فضاهای پشتیبان موزه از قبیل کتابخانه و سالن های نمایش هم باید این چنین در محاصره تفکر و ابزار های امنیتی باشند؟ برعکس. موزه باید پاتوق آگاهی جویان و پژوهشگران شود. باستانشناسان و پژوهشگران ما باید در سالن های اصلی و کناری موزه ها بلولند و راحت باشند و جماعت بازدید کننده بیایند با همین اعاظم از یافته های خود و رقبایشان بپرسند. چنین فضایی باید تا حدممکن شفاف و پذیرا باشد. نهایت برونگرایی را می توان برای این فضاها پیش بینی نمود.

فضای واقعا عمومی
بسیاری را عقیده بر این است که دکان و مغازه ها و دکه های خرده فروشی، مهمترین فضاهای زنده در شهر هستند و سبب تحرک و زنده بودن فضاهای اطراف هم می شوند. حداقل فضاهای خرده فروشی که موزه ها در دل خود یا چسبیده به خود داشته باشند، خرده فروشی محصولات فرهنگی خود موزه و پاتوق هایی مثل کتابفروشی و چایخانه است. این فضاها نیز باید از بخش های اصلی موزه ها شمرده شوند.

12-2 ضوابط و استانداردهای موزه
1-12-2 گالری ها
گالری ها که برای نمایش آثار هنری و اشیاء فرهنگی و علمی مورد استفاده قرار می گیرند باید دارای شرایط زیر باشند:
– از نظر حفاظت در مقابل خرابی، دزدی، آتش سوزی، رطوبت، خشکی بیش از حد، نور شدید آفتاب و گرد و غبار مطمئن باشند.
– در شرایط عادی، زاویه ی دید انسان (54 یا 24 درجه به بالای سطح تراز چشم) در مورد تصویری که در فاصله ی 10متری قرار داشته و سطح آن کاملا روشن است موقعی حاصل می شود که ارتفاع تصویر آویخته شده 4900 میلیمتر در بالای سطح دید و 700 میلیمتر به پایین سطح ادامه داشته باشد. تنها در مورد تصاویر بزرگ چشم انسان مجبور است از پایین تصویر تا به بالای زاویه ی دید حرکت کند. بهترین موقعیت برای نصب تصاویر کوچک (نقطه تاکید: سطح افق در تصویر) عبارت از محلی هم تراز با دید تماشاگر است.
-اشیاء مورد نمایش باید طوری قرار داده شوند که بدون زحمت در معرض دید مردم قرار بگیرند.

2-12-2 آمفی تئاتر
باید توجه داشت که آمفی تئاتر جدا از مسیر عادی بازدیدکنندگان باشد، نزدیک به سالن اصلی ورودی و یا مستقیماً بدان راه داشته باشد. کاملا مجهز به وسایل ایمنی باشد. (درهای اضافی، سیستم مستقل برق، از نظر گرما و سر و صدا از بقیه بخش های ساختمان جدا باشد) و
…
– طراحی فضای مناسب جهت دستگاه های نمایش فیلم، اسلاید و … از نیازهای این سالن است.

– خروجی ها باید به طرف بیرون باز شده و مطابق با تعداد افراد و طول مسیر حرکت آنها طراحی شوند.
– ارتفاع درها نباید از 220 سانتیمتر کمتر باشد.
– عرض کریدورها 1100 میلیمتر برای تا 100 نفر، 1600 میلیمتر برای تا 250 نفر باید باشد.
– پلکان با عرض 1100 میلیمتر برای تا 100 نفر، 16000میلیمتر برای تا 250 نفر باید باشد.
– حداقل ارتفاع پله ها 14 سانتیمتر و حداکثر 18 سانتیمتر باید در نظر گرفته شود.
– برای کوتاه کردن زمان انعکاس صوت، حجم محوطه به ازای هر صندلی 14/ 5/7 مترمکعب می باشد.
– از طرح دیوارهای قوسی و سهمی و دیوارهایی به شکل مقعر خودداری شود.
– سرانه سالن نمایش بدون احتساب فضای صحنه 1/1 متر مربع برای هر نفر می باشد.

– اگر برای هر 4-3 راهرو یک در خروجی جانبی به عرض 1 متر در نظر گرفته شود، به ازا هر راهرو 25 صندلی مجاز است.
– خط دید هر تماشاچی بایستی 12 سانتیمتر بالاتر از چشم تماشاچی ردیف جلو باشد.
– حداکثر فاصله آخرین ردیف از خط جلوی صحنه 24 متر می باشد.
– همچنین می بایست به گونه ای طراحی شود که بتوان صحنه را از هر جای سالن به وضوح و به خوبی دید یعنی باید تطابقی بین عمق و عرض آن موجود باشد.
– صحنه های بدون بسط و گسترش مساحت کمتر از100 ترمربع، سقف صحنه کمتر از 1 متر بالاتر از قسمت فوقانی جلوی صحنه است.
-نسبت ارتفاع جلوی صحنه به عرض، باید 6: 1 باشد.
– فاصله لبه نشیمن هر صندلی تا پشتی صندلی جلویی برای صندلی های ثابت حداقل 60 سانتیمتر و برای صندلی های تاشو حداقل 40 سانتیمتر باید باشد.
– حداقل عرض صندلیها از محور تا محور دسته ی صندلی نباید از 50 سانتیمتر کمتر باشد و حداقل عمق نشیمن صندلیها نباید از 40 سانتیمتر کمتر باشد.
– ارتفاع اتاق پروژکسیون نباید از 5/2 متر کمتر باشد.نمونه هایی از پلان آمفی تئاتر

3-12-2 کتابخانه
مهمترین نکته ای که در طراحی اولیه ی کتابخانه باید مورد توجه قرار گیرد، آرامش و سکوت و محیط مطبوع آن است که هم به محل استقرار آن در مجموعه و هم به مصالح به کار رفته در آن مربوط می شود.
– تابش مستقیم نور خورشید از کتابخانه نامطلوب است. لذا حتی المقدور سعی شود نور کتابخانه از طریق جبهه ی شمالی تامین شود.
– از آشکارسازهای گرما و دود استفاد شود، از روش آب پاشیدن دوری کنید زیرا آسیب آن برای کتاب بیش از آتش است.
– در بخش کتب مرجع برای هر 1000 جلد کتاب مساحت 10 متر مربع اختصاص داده می شود.
– در فضای دسترسی باز؛ 15 متر مربع بر 1000 جلد کتاب (حداقل 100 متر مربع) اختصاص داده می شود.
– میز مطالعه برای خواننده کتاب 600×900 میلیمتر مربع است و به ازا هر نفر 25/2 متر مربع فضا برای مطالعه اختصاص داده می شود.
– فضای میان قفسه ها باید حداقل 4/1 -3/1 متر عرض داشته باشند.
– راهرو میان قفسه ها نباید بیش از 3 متر طول داشته باشند.
– همه ی کتابخانه ها به یک اتاق کار کوچک (10 متر مربع) و انباری کتاب مجهز به قفسه بندی (5 متر مربع) نیاز دارند.

4-12-2 اداری
جریان کار در یک اداره مانند ماشین است که تمام اجزاء آن با هم کار می کنند. منبع نیروی یک اداره اطلاعات آن است. بدین سبب طرح ریزی می باید طوری باشد که اطلاعات بدون وقفه های بی مورد در هر قسمت جریان یابد. جهت دستیابی به این هدف، بخشهای اصلی اداری با توجه به عملکردهای هر یک می باید در محل مناسبی در نظر گرفته شود. به طور مثال افرادی که در راس قسمت مدیریت قرار دارند، معمولا در یک جا جمع می نمایند. یا قسمت مدیریت می تواند از محل تردد عمومی اداری به دور باشد و قسمت های امور اداری و مالی، دبیرخانه و … که دارای تماسی زیاد با مسئولین و کارمندان این قسمت هستند بهتر است در ارتباط مستقیم با آن در نظر گرفته شود.
بخش اداری بهتر است از طریق سالن اصلی ورودی در دسترس عموم باشد، لیکن در نظر گرفتن ورودی مجزا و مستقل به منظور دستیابی کارکنان و افراد ویژه بسیار مناسب است.

5-12-2 پژوهشی
مساحت آزمایشگاه ها باید متناسب با اندازه موزه باشد و فضایی که به این منظور اختصاص می یابد باید وسیع بوده، از نور کافی و جریان هوای مناسب برخوردار باشد. همچنین به تمامی امکانات پیشگیری در برابر دزدی و آتش سوزی مجهز بوده و به آسانی از درون و برون موزه قابل دسترس باشد.

6-12-2 آموزشی
در فضاهای آموزشی مسئله ی نور همیشه حائز اهمیت است.در صورتی که عمق کلاس از 5/6 متر بیشتر باشد حداقل عرض پنجره باید 20/1 متر و ارتفاع آن 2 تا 5/2 متر باشد. ضمناً تابش نور باید از سمت چپ صورت گیرد.
7-12-2 انبار
– بسیاری از موزه ها برای جلوگیری از مسائل ناشی از فشار و بار سنگین بر ساختمان طبقه زیرین آن را بعنوان انبار مورد استفاده قرار می دهند.

– در سیستم انبار و نگهداری متحرک بافته های تخت، فاصله عمودی بین دو میله افقی موجود در هر واحد، باید به گونه ای در نظر گرفته شود که با اندازه بافته هایی که بر روی آنها انداخته خواهد شد، متناسب باشد. فاصله بین ریلها در سقف برای بافته های سبک، 15 سانتیمتر و برای بافته های سنگین با حجم زیاد، 20 سانتیمتر مناسب است. فاصله بین انتهای شی آویزان با کف اتاق برای گردش هوا باید 60 سانتیمتر در نظر گرفته شود. همچنین فضای پیش بینی شده در وسط اتاق باید به اندازه ای باشد که بتوان هر واحد را به راحتی در معرض نمایش گذاشت.

8-12-2 پارکینگ

– لازم است پارکینگ کارمندان از پارکینگ عمومی مجزا گردد و حتی الامکان فضایی سرپوشیده و یا حداقل سایه افکن (خصوصا برای پارکینگ کارمندان که ماشین مدت زیادی پارک می گردد) در نظر گرفته تا از تابش آفتاب و نیز ریزش نزولات آسمانی محفوظ باشد.

– ورودی سواره حداقل 150 متر از تقاطع خیابان فاصله داشته باشد، یا از لاین کند شونده برای دستیابی به ورودی استفاده شود.

9-12-2 تاسیسات
محل ساختمان تاسیسات باید به گونه ای طراحی شود که امکان دسترسی سواره و پیاده به آن مسیر باشد و دور از گالری ها و موزه باشد تا آلودگی های صوتی و هوایی آن مزاحمت ایجاد نکند.

13-2 برنامه عملکردی و فیزیکی

1-13-2 عرصه بندی کل مجموعه:
برای عرصه بندی موزه و تقسیم بندی عناصر نمایش باید بین مجموعه اشیاء به نمایش درآمده، مدار بازدید یا محورهای هدایت و بخش های اطلاع رسانی هماهنگی به وجود آورد. در هر موزه ای به اعتبار و ارتباط با بازدیدکننده، سه عرصه ی مختلف وجود دارد:
عرصه عمومی: با دسترسی بی واسطه ی عموم مردم. شامل گالری ها، کتابخانه، آمفی تاتر و …

عرصه خصوصی: که میزان فضای ناچیزی نیاز دارد و شامل فضاهای اداری، انبارها، خدمات داخلی بنا و … می باشد.
عرصه عمومی- خصوصی: شامل فضاهای تحقیقاتی، آموزشی، رستوران ها، سرویس های بهداشتی و دیگر خدمات رفاهی می باشد.
می توان به اعتبار عملکرد نیز به عرصه بندی موزه پرداخت یعنی عملکردهای همسو و تقریبا مشابه را در عرصه ای واحد قرار داد. در این صورت موزه با عرصه های زیر تعریف خواهد شد:

1-معرفی
2-اداری
3-پژوهشی
4-آموزشی
5-خدمات رفاهی و عمومی
6-خدمات پشتیبانی
در ذیل هر یک از عرصه های بالا به طور اجمال معرفی و مطالعات مربوط به آن ارائه می گردد.

عرصه معرفی این عرصه شامل قسمت هایی از موزه می شود که به معرفی و نمایش آثار اختصاص دارد. در واقع مهمترین و اساسی ترین عرصه است که نقش آن مستقیما با استفاده کنندگان و بازدیدکنندگان از موزه می باشد. گالری ها، آمفی تاتر و کتابخانه از فضاهایی می باشند که این عرصه را تشکیل می دهند.

1-گالری ها :گالری ها قسمت مهم و نمایان عرصه معرفی می باشند. از آنجا که آثار به نمایش گذاشته شده شامل آثار دائمی و موقت می باشند، گالری ها نیز دو قسمند: گالری های دائمی؛ که در آن آثار دائمی (که عموماً تغییر نمی کنند) به نمایش گذاشته می شوند، گالری های موقت که به طبع در آن آثار به صورت موقت و در زمان برپایی نمایشگاه موقت و موسمی به نمایش گذاشته می شوند. در موزه فرش نیز گالری های دائمی محلی برای نمایش حدود 200 تخته فرش هنری- قدیمی- موزه ای و نقوش فرش و حتی ابزار بافت و نگهداری فرش در نظر گرفته شده و گالری های موقت برای برگزاری نمایشگاه های فصلی و موضوعی که در مناسبت های گوناگون و با موضوعات مختلفی برای نمایش آثار و بالخصوص نمایش فرش های هنری شخصی در نظر گرفته شده است که حتی ممکن است آثار گالری های موقت برای فروش نیز عرضه شوند. لازم به ذکر است که فرشهای به نمایش گذاشته شده دارای ابعاد مختلف و اندازه های گوناگون از تابلو فرش گرفته تا فرش هایی با ابعاد و مساحت بزرگ می باشند، که این مسئله باید در طراحی لحاظ شود.

همچنین بهتر آن است که برای آشنایی بیشتر بازدیدکنندگا از مسائل تخصصی فرش مانند مرمت، کارگاه مرمت در مسیر گالری ها و به گونه ای جزو محل نمایش باشد. برای مرمت و بازسازی فرش هایی که نیاز به تعمیر دارند فضایی (کارگاه مرمت) برای انجام این کار در نظر گرفته شده است که استادکاران مرمت در آنجا به تعمیر و مرمت فرشها مشغول می باشند. در کارگاه مرمت، آزمایشگاه کوچکی جهت تحقیقات شیمیایی و فیزیکی مجهز به حداقل وسائل معمولی، مورد نیاز خواهد بود.

2-آمفی تاتر (سالن چند منظوره) : یکی از فضاهای مهم و با ارزش در هر موزه ای سالن چند منظوره است که تاثیر بسزایی در رشد و بالندگی وجوه اجتماعی این بنا دارد. بازده اجتماعی موزه رابطه نزدیکی با جذابیت آن دارد بدین معنا که از نظر روانی بازدیدکنندگان را دعوت به گردش و لذت بردن از فضای خود بنماید همچنین بر دامنه اطلاعات با بهره گیری مطلوب از تمهیدات بصری بیفزاید این هدف با بنای سالن چند منظوره تامین می گردد که علاوه بر ارتباط نزدیک با فضای نمایشی خود نیز به گونه ای مستقل در ارتباط با خارج بنا طرح شود. نوع اجتماعاتی که در این سالن برگزار می شود عبارتند از: سمینار و کنگره و جلسات، تاتر و کنسرت و نمایشهای سینمایی. فضاهای این سالن عبارتند از: فضای اصلی تئاتر یا سالن اصلی، صحنه و قسمت نمایش، پشت صحنه، لابی و سرسرا.
3-کتابخانه : امروزه هیچ موسسه آموزشی و پژوهشی بی نیاز از کتابخانه نیست. موزه ها نیز بنا به وظایف خاصی که بر عهده دارند (تهیه اشیاء تازه، نمایش و تحقیق در مورد اشیاء موزه ای) نیازمند کتابخانه ای مجهزند که به نحوی متناسب با نوع، اهداف و جامعه مراجعه کننده ی آن تشکیل شده، با زمان پیش رفته و نیازهای تحقیقاتی کارشناسان و متخصصان موزه و پژوهشگران را برآورده سازد. کتابخانه ها امروزه غیر از کتاب دارای مواد دیگری نیز می باشند. این مواد عبارتند از فیلم، اسلاید، سی دی، عکس، روزنامه، مجله، کتاب، نسخ خطی و … بدین ترتیب کتابخانه، در نظام اطلاع رسانی، وظایف متنوعی را بر عهده دارد. هدف عمده این کتابخانه رساندن اطلاعات با اتکا بیشتر به نشریات ادواری به استفاده کنندگان متخصص است. در هر موزه، هدف از ایجاد کتابخانه باید دقیقاً متناسب با فضا و اثاثیه در معرض نمایش و قابل استفاده باشد. کتابخانه ی موزه ی فرش فضایی است که پژوهشگران و حتی دانشجویان رشته فرش در آنجا می توانند از کتب و نشریات تخصصی فرش استفاده نمایند و در فضای آرام آن به مطالعه بپردازند. بنابراین پیش بینی فضایی مناسب جهت کتابخانه در موزه فرش ضروری است. این کتابخانه گنجایش حدود 8000 جلد کتاب و بیش از 1000 جلد مجله علمی، گزارش، بولتن و رساله را داشته و از مخزن کتب و مجلات با دسترسی باز و بسته، قسمت مطالعه، اتاق کار و انبار تشکیل شده است.

عرصه اداری
این عرصه شامل حوزه ریاست و قسمتهای اداری مختلف از قبیل معاونتهای گوناگون می باشد، که به انجام کارهای اداری و مالی و برنامه ریزی و سیاست گذاری کلی مجموعه می پردازد.

عرصه اداری شامل دو حوزه مختلف می باشد:
1-حوزه ریاست: از وظایف این حوزه می توان نظارت بر اجرای طرح های گوناگون بخشهای مختلف، هماهنگی بین معاونتها و مدیریتها، تصویب نهایی طرحها و پروژه ها، تهیه و تدوین خط مشی کلی در قالب اهداف مجموعه، نظارت بر عملکرد عرصه های دیگر را نام برد. که این حوزه خود شامل 3 قسمت ریاست، برنامه و بودجه و تشکیلات، و حراست می باشد.
2-حوزه معاونت اداری و مالی: از وظایف این حوزه؛ تهیه و تدوین خط مشی واحدهای تابعه در قالب اهداف مجموعه و ابلاغ مصوبات و مقررات جاری به واحدهای مربوطه، نظارت بر حسن اجرای امور اداری و مالی و خدماتی مجموعه با رعایت مقررات مربوطه، نظارت بر تهیه و تدارک احتیاجات مجموعه و امور تاسیساتی و تعمیراتی و بهداشت محیط و نظارت بر حسن اجرای قراردادها می باشد. این حوزه دارای 4 قسمت عمده؛ مدیریت مالی، مدیریت کارگزینی، مدیریت فنی و تعمیرات و نگهداری و مدیریت عمومی می باشد.

عرصه پژوهشی
این عرصه شامل فضاهایی می باشد که پژوهشگران علاقمند به موضوع فرش می توانند به طور نظری یا عملی تحقیقاتی را انجام دهند و از امکانات فراهم آمده در این بخش استفاده نمایند. نقش تحقیق و پژوهش در پیشرفتهای علمی و تکنولوژی به هیچ وجه قابل اغماض و چشم پوشی نمی باشد. صنعت فرش ایران نیز از نظر تحقیقات و پژوهش های علمی و هنری بسیار فقیر می باشد. در نتیجه لزوم وجود بخش پژوهشی فرش در کنار موزه به خوبی محسوس است. عرصه پژوهشی شامل دو حوزه عمده پژوهشی می شود:
1-حوزه پژوهشی علمی: در این حوزه پژوهشگران در کارگاه و آزمایشگاه به بررسی مسائل مربوط به ریسندگی و رنگرزی الیاف و فنون فرش بافی (بافت)می پردازند.
2-حوزه پژوهشی نظری: در این حوزه پژوهشگران به بررسی و پژوهش نظری درباره تاریخ فرش و نقوش فرش، فرش از نظر اقتصادی، به طور اعم و ریسندگی و بافندگی فرش به طور اخص و همچنین شیمی و رنگرزی می پردازند.
برای نیل به اهداف پژوهشی در موزه، عرصه پژوهشی دارای فضاهایی از قبیل: دفتر مطالعاتی، آزمایشگاه ها و کارگاه های تخصصی می باشد.

عرصه آموزشی
آموزش علمی فرش از ارکان مهم این موزه است که از طریق آن می توان این هنر را بازشناسی کرده و ترویج داده و در اختیار همگان قرار داد. این مهم از طریق بخش های آموزشی موزه انجام می شود که وظیفه این بخش عمدتاً دایر کردن کلاسها و کارگاه های آموزشی در زمینه ی تاریخ، نقوش، بافت، رنگرزی و مرمت فرش می باشد. این بخش با توجه به اهداف و وظایف آن از فضاهایی مانند کلاس و کارگاه و آزمایشگاه تشکیل شده است.

عرصه خدمات رفاهی و عمومی
نیاز بشر به خدمات در هر فضایی احساس می شود.گویی بشر نیازهای اصلی و حیاتی خود را در کنار بسط سایر نیازهایش با خود به همه جا حمل می کند. این نیازها سرشت کاملا محسوس و مادی دارند و با همین ویژگی از نیازهای متعالی تر و غیرعینی و نامحسوس تر بشر متمایز می شود. نیاز به آسایش تن و برآوردن حوائج بدن در هر فضایی که برای بشر ساخته می شود باید در نظر گرفته شود. برای آنکه موزه ای برای بازدیدکننده از جذابیت خاص برخوردار باشد پاسخگوی نیازهای جسمی او بوده و وی را در محیطی آشنا و راحت قرار دهد، بایستی بصورت آمیزه ای از فضاهای عمومی و خصوصی طراحی گردد، تا بازدیدکننده، ضمن فراموش کردن سردرگمی، در حالت تعادل قرار گرفته و با مردم و اشیاء در تماس بیشتری باشد. این کارکردها را فضای استراحت کوتاه مدت و مکانهای تفریح و تفرج تامین می نماید. از خدمات رفاهی و عمومی موزه فرش می توان از رستوران یا چایخانه، فروشگاه صنایع دستی و … نام برد.
1-رستوران یا چایخانه : برای یک موزه کوچک تنها کافی است که در یک نقطه مرکزی، یک بوفه سرپایی و یا یک چایخانه سنتی و یک محل پذیرایی یا ساندویچی و آشامیدنی تعبیه گردد. این فضا جهت استراحت کارکنان، پژوهشگران و بازدیدکنندگان از موزه پیشنهاد می گردد. در صورت امکان بوفه باید مشرف به باغ سرسبز و یا راهروی بیرونی باشد تا چشم انداز خوشایندی را دارا باشد. و بخاطر عدم مزاحمت ناشی از سر و صدا می بایست جدا از بقیه فضاهای موزه مطرح گردد تا مزاحم دیگر بخشهای موزه نباشد.
2-فروشگاه صنایع دستی : از آنجا که موزه می کوشد تا به نوعی روح هنر میراثی ما را حفظ و احیا کند، وجود فروشگاه یا دکه ای کوچک جهت فروش آثار دستی هنرمندان امروزی در کنار موزه می تواند باعث هرچه بیشتر بازدیدکنندگان گردد و هم به نوعی حقایق و روح جاری ای که در موزه به نمایش گذاشته شده را در آثار زمان معاصر متحقق سازد.

عرصه خدمات پشتیبانی
ساختمان نیازمند فضاهایی جانبی است که هرچند مورد استفاده مستقیم قرار نمی گیرند اما در بالا بردن کیفیت زیستی فضاهای اصلی نقش مهمی بازی می کنند، این عرصه شامل این فضاها می باشد که می توان از نگهبانی، انبار، تاسیسات، خدمه، پارکینگ و فضای سبز نام برد.

1-انبار : تا سالها قبل انبار کردن در موزه ها به این صورت بوده است که تنها اشیایی را که می توانند در گالریها به نمایش بگذارند قرار می دادند و سایر اشیاء را که امکان نمایش نداشت در انبار نگهداری می کردند، در جایی که هیچکس نمی توانست وارد شود، حالا به این نتیجه رسیده اند که انبار راکد نداشته باشند و تمام مواد اهمیت بخصوصی برای استفاده دارند. به طور کلی، تنها سه دسته از اشیاء و مواد احتیاج به انبار شدن دارند- موارد مورد مطالعه- موارد امانتی برای امانت کردن (به مدارس و دانشگاه ها)- اشیاء عبوری موزه ها که احتیاج به انبار موقت دارند برای وقتی که اشیاء یک نمایشگاه جدید را جمع آوری و نگهداری می کنند و یا اینکه نمایشگاه قبلی را جمع می کنند.

بعضی از موزه های مدرن، اتاقهای انبار تابلوهای خود را با چهار چوبهای فلزی عمودی مجهز کرده اند که با صفحه ای مشبک سیمی یا تخته های منفذدار پوشیده شده اند و می توان تعداد زیادی تابلوهای نقاشی را با قلاب روی آنها نصب کرد. این چهارچوبها دارای چرخهایی هستند که روی ریل هایی تعبیه شده در کف و سقف اتاق حرکت می کنند، به گونه ای که هر چهارچوب را می توان به راحتی بیرون کشید و تابلوهای روی آن را مورد بررسی قرار داد (انبار تابلوهای نقاشی موزه هیروشهورن واشنگتن). منسوجات را می توان دور استوانه هایی پیچید و روی چارچوبهای عمودی که روی چرخ حرکت می کنند قرار دارد. دو انتهای استوانه باید از طرفین پارچه بیرون بزند تا لبه های پارچه از پوسیدگی و کهنگی حفاظت شود. یا از سیستم نگهداری متحرک بافته های تخت استفاده کرد که با ایجاد ریل در سقف، فرش ها را به گونه ای که دسترسی به میله های افقی حامل بافته ها را آسان سازد، آویزان کرد.

2-نگهبانی : موزه ها و گالری های هنری حاوی اشیاء با ارزش هستند. حتی بعضی از آنها دارای اشیاء بی قیمت هستند و باید از بالاترین سطح امنیت ممکن برخوردار باشند. به طور سنتی این کار به نگهبانان و سرپرستان محول شده است. در این حالت مهم است که گالری ها طوری طراحی شوند که شخص نگهبان از مکان خود بیشترین دید را داشته باشد. در روشهای مدرن، شخص هنوز مهمی است ولی توسط وسایل مکانیکی و الکتریکی مجهز می شود.

3-پارکینگ : یکی از اساسی ترین مسائل پشتیبانی در موزه ها پارکینگ است که باید به آن توجه کامل نمود. پارکینگ در موزه از سه قسمت تشکیل می شود: پارکینگ کارمندان، پارکینگ برای اتوبوسهای سیاحان و مدارس، پارکینگ برای اتومبیل های شخصی.

4-تاسیسات : از فضاهای جانبی که در کیفیت بخشی به فضاهای مورد استفاده نقش مهمی بازی می کند فضای تاسیساتی است. موتورخانه مرکز تاسیسات گرمایی و تهویه مطبوع موزه می باشد. دستگاه های موتورخانه احتیاجات گرمایی و سرمایی و آب گرم و آب گرم لازم برای تاسیسات بهداشتی را تامین می کند.

5-فضای سبز : زیبایی یک موزه چنانچه با باغ و چمن احاطه شده باشد، دو چندان خواهد شد و اگر آب و هوای مساعدی را در اختیار داشته باشیم، می توانیم از این امتیاز جهت ارائه پاره ای از نمای نمایشگاه ها استفاده نماییم. شاخه درختان در اطراف موزه به عنوان صافی موثر طبیعی گرد و غبار و مواد شیمیایی که سبب آلودگی می شوند، بکار می رود و همچنین در تنظیم رطوبت هوا موثر است.

همچنین زمین اطراف موزه می تواند به عنوان یک بخش زمینه بکار گرفته شود و در فاصله مناسبی از موزه، بخشهای تجهیزات و خدماتی را که بدلایل بسیار وجودشان در ساختمان اصلی موزه نامطلوب و خطرناک است بنا نمود. چنانچه موزه در خیابانی پر رفت و آمد واقع شود همواره مصلحت آن است که موزه با ردیفی از درختان انبوه، از وسائط نقلیه جدا شده و در دنج ترین گوشه بستر تعبیه گردد.

اصولا در طرح فضاهایی باز، باید به امکان استفاده از آنها در همه اوقات روز و فصول سال توجه کرد. در طرح مراکز تفریحی- گردشگری فضاهای باز همواره در مرکز میان حوزه های مختلف می نشینند، فضاهای سبز و حیاط های متعدد، عناصر اصلی هستند که انتظام مجموعه را تشکیل می دهند و در واقع داستان طرح به کمک آنها نقل می شود. اهمیت فضای باز تا بدانجاست که هر فضایی به قدر پیوند خود با فضای باز اعتبار می یابد و شرافت هر بخشی به میزانی است که فضای باز از آن دستگیری می کند. فضاهای باز مجموعه بایستی به صورت صحن هایی زیبا و پرکار مرکز توجه و اهتمام دیگر عناصر طرح قرار گیرند. در مرکز و نقاط مهم و پرحادثه آنها آب نماها قرار می گیرند تا حرکت آب، صدا و طراوات آن همه جا را آغشته کند. پوشش گیاهی در طراحی فضای باز به عنوان ابزار طراحی باید توجه قرار گیرد. تنوع شکل، حجم و ترکیب گیاهان می تواند آنها را به عنوان عناصری معماری مطرح کند. درختان برگ، درختچه ها و بوته ها می توانند ترکیب های متنوعی در طرح فضای باز بوجود آورند. ایجاد فضاهای محدود و محصور و شکستن زوایای دید، از کیفیت هایی هستند که بوسیله پوشش گیاهی می تواند ایجاد شود. درختان چتری می توانند مانند سقف یا سایه بان باشند. فضای مسقف سبز را می توان با داربست ها و گیاهان رونده ایجاد کرد. با کاشتن گیاهان حصاری پایه بلند در طرفین معابر می توان حدود گذرگاه و مسیرها را تعریف و تعیین کرد و در مقابل، گیاهان حصاری پاکوتاه می توانند علاوه بر تاثیر فوق امکان دید به اطراف را نیز بوجود آورند. در همین راستا استفاده از گیاهان بومی منطقه ای، بسیار حائز اهمیت است چرا که هم براحتی در دسترس هستند و هم در مصرف آب و زحمت زیاد در نگاهداری آنان صرفه جویی می شود. علاوه بر آن رشد سریع تر و بهتر گیاهان بومی، تضمین شده تر است. بدیهی است که در طراحی فضای باز می باید از آن نوع درختان، درختچه ها و کلا گیاهانی استفاده کرد که با شرایط اقلیم منطقه مطابقت داشته باشند. در طراحی فضای باز، به هنگام انتخاب گیاهان مناسب می توان از درختان همیشه سبز و همچنین درختانی که در فصول مختلف چهره های گوناگون می یابند (درختان خزان دار) استفاده کرد. درختان همیشه سبز، منظره سرسبز باغها و فضاهای باز را در همه اوقات سال حفظ می کنند. اما درختان خزان دار در روزها و ماههای مختلف چهره های متنوع پیدا می کنند و همین امر به زیبایی فضاهای سبز می افزاید. در عین اینکه تفاوت این دو نوع از درختان، مقابله ای ظریف بوجود می آورد و کیفیت هر یک را پر رنگ تر می کند.

به دلیل استفاده کودکان از این حوزه طرح ضروری است که از کاشتن درختان و درختچه های سمی و یا خاردار پرهیز شود. درختان و گیاهان می توانند به صورت نشانه هایی که هویت یک حیاط را مشخص می کنند، در طرح مجموعه استفاده شوند. فضاهای باز محصوری که در گوشه های مختلف طرح به تبعیت از طرح مجموعه بوجود می آیند، می توانند بواسطه یک یا چند درخت یا درختچه اهمیت یابند. پوششهای گیاهی انبوه یا حصارهایی که از ردیف درختان بوجود می آیند، با شکستن زوایای دید، پهنه وسیع فضای باز را خرد کرده فضاهای کوچک و دنجی ایجاد می کنند. در مقابل درختان کوتاه به همراه سطوح چمن کاری شده می توانند صحنه وسیعی از فضای باز را در مقابل دید مخاطب قرار دهد. تجمع درختان در قسمتی از فضای باز می تواند آن نقطه را از نقاط همجوار خود متمایز کند و معبر و مسیرها هم در طرح فضاهای باز می توانند به صورت متنوع و متعدد و جدای از یکدیگر طراحی گردند. مسیرهای دوچرخه سواری، مسیر سواره ی عمومی، مسیر سواره ی تاسیساتی، خدماتی و … را می توان به عنوان نمونه هایی از انواع مسیرها برشمرد. نکته ی مهم این است که این مسیرها باید با توجه به فکر کلی مجموعه طراحی شوند.

مسیرهای پیاده که مسیرهای اصلی و مهم فضای باز مجموعه را تشکیل می دهند با اتفاقات متنوعی که در کنارشان رخ می دهد می توانند جذاب و پرکشش گردند. در طرح این مسیرها توجه به این مسئله ضروری است که هنگام رفت و آمد مردم در فصول مختلف امکان استراحت کردن و پناه گرفتن آنها در مسیر وجود داشته باشد مسیرهای تابستانی و سرویس مجموعه نیز اهمیت بسیار دارند، با توجه به اینکه این مسیرها در نقاط دور از دید و خلوت واقع خواهند شد و ماشین های سرویس تنها در برخی مواقع از آنها استفاده خواهند کرد می توان بمنظور کاهش سطوح مسیرهای سواره با کمی تغییر در بعضی مسیرهای پیاده از آنها به منظور برخی دسترسی ها هم استفاده کرد. بهر حال ابعاد و مشخصات مسیرها با توجه به اصلی و فرعی بودن آنها و نوع استفاده ای که از آنها می شود، تعیین می گرد.

14-2 فضاها و دیاگرام روابط فضاهای موزه

1-14-2 فضاهای موزه:
1-تالارورودی یا لابی
2-گالری ها یا تالار های نمایش آثار
3-کتابخانه
4-آزمایشگاه
5-چایخانه یا کافه تریا
6-انبار آثار
7-بخش اداری
8-آمفی تئاتر
9-بخش آموزشی -تحقیقاتی
تالار ورودی:
درهای ورودی موزه باید به حدی باشد که محافظت و کنترل آنها برای نگهبانان آسان و میسر باشد. وضع مطلوب آن است که موزه فقط یک در ورودی عمومی اصلی و وسیع داشته باشد و توسط چراغ یا علامتهای دیگر کاملاً مشخص باشد. این در باید به سرسرا و یا اتاق ورودی موزه منتهی شود. در این اتاق یا سرسرا بخش فروش بلیط، میز اطلاعات و فروش انتشارات قرار دارد. در و یا درهای ورودی موزه باید از نظر تزیینات ساده و با سبک معماری بومی و معمول در جامعه هماهنگ باشد، همچنین اندازه آنها باید چنان باشد که تعداد زیادی از افراد در یک لحظه بتوانند به آسانی از آنها عبور کنند.
اتاق ورودی موزه باید به گونه ای ساخته و تزیین شود که نظر مردم را جلب نماید و معرف موزه نیز باشد؛ زیرا این اتاق نخستین بخش موزه است که بازدید کننده به آن وارد می شود. محوطه ی ورودی نباید آنقدر وسیع باشد که آنقدر که بازدید کننده در آنجا احساس غریبی و گم شدن نماید و از سوی دیگر باید آنقدر وسعت داشته باشد که گروههای بازدید کننده براحتی در آن گرد آمده، از آنجا به سوی تالار های نمایش حرکت کنند. این محوطه را نباید از میز و صندلی و دیگر وسایل انباشته کرد، فقط چند صندلی یا یکی، دو نیمکت کافی است. نقشه دیواری راهنمای موزه نیز باید در این قسمت نصب شود. جزوه های راهنمای موزه را نیز می توان بر روی میز های کوچک در این محل قرار داد. ساعت دیواری, تلفن عمومی حتی صندوق پست نیز از وسایل ضروری این محوطه است. مطلوبترین و مناسبترین رابطه بین محوطه ورودی و تالار های نمایش را می توان توسط دو در به دو طرف ساختمان که در آنها تالار های نمایش واقع شده باشند برقرار کرد. وجود این دو در ، تردد در تالارها و نظارت بر آنها را آسان می سازد.
در موزه هایی که ورود و خروج به وسیله دستگاههای الکترونیکی کنترل می شود این وسایل را می توان در محوطه که دو در اصلی تالارها از آن منشعب می شوند تعبیه نمود .

-گالریها یا تالار نمایش آثار:

گالری فضایی است که درآن آثار تاریخی برای بازدیدعموم به نمایش گذاشته می شود. یک گالری بایدبه گونه ای برگزارشودکه عموم مردم بتوانند آثار را بدون هیچ مشکلی تماشاکنند.

گردش ومسیر حرکت در نمایشگاه:
مسئله مهم دیگر مسئله گردش و مسیر حرکت است که باید با دقت بررسی گردد.بطوریکه ترتیب ومسیر نه تنها برای کسی که به نقشه نگاه می کند بلکه برای بازدید کنندهای که از فضا عبور می کند کاملا روشن و بدون ابهام باشد. ، تالارهای نمایش باید به نحوی ساخته شوند که بازدید کنندگان بتوانند در آنها براحتی گردش نمایند و اشیاء را از تمام جوانب تماشا کنند، لذا ایجاد مسیر یا راه یکطرفه در تالار نمایش صحیح نمی باشد. بهترین روش، ایجاد فضاهای باز در تالارهای نمایش است تا بازدید کننده از بین این فضاها عبور کند و بتواند به دلخواه از هر قسمت تالار به قسمت دیگر رفته، پس از بازدید حتی از قسمتی از مجموعه آثار بدون دیدن کلیه آنها از تالار موزه خارج شود.

15-2 بررسی فضاهای موزه

دیاگرام(1)

دیاگرام(2)

دیاگرام(3)
دیاگرام(4)

دیاگرام(5)

دیاگرام(6)
دیاگرام(7)

دیاگرام(8)

دیاگرام(9)

دیاگرام(10)

دیاگرام(11)

دیاگرام(12)

دیاگرام(13) دیاگرام(14)

دیاگرام(15) دیاگرام(16)

6-2 ظوابت طراحی
1-16-2 آمفی تئاتر
باید توجه داشت که آمفی تئاتر جدا از مسیر عادی بازدیدکنندگان باشد، نزدیک به سالن اصلی ورودی و یا مستقیماً بدان راه داشته باشد. کاملا مجهز به وسایل ایمنی باشد. (درهای اضافی، سیستم مستقل برق، از نظر گرما و سر و صدا از بقیه بخش های ساختمان جدا باشد و …)
– طراحی فضای مناسب جهت دستگاه های نمایش فیلم، اسلاید و … از نیازهای این سالن است.
– خروجی ها باید به طرف بیرون باز شده و مطابق با تعداد افراد و طول مسیر حرکت آنها طراحی شوند.
– ارتفاع درها نباید از 220 سانتیمتر کمتر باشد.
– عرض کریدورها 1100 میلیمتر برای تا 100 نفر، 1600 میلیمتر برای تا 250 نفر باید باشد.
– پلکان با عرض 1100 میلیمتر برای تا 100 نفر، 1600 میلیمتر برای تا 250 نفر باید باشد.
– حداقل ارتفاع پله ها 14 سانتیمتر و حداکثر 18 سانتیمتر باید در نظر گرفته شود.
– برای کوتاه کردن زمان انعکاس صوت، حجم محوطه به ازای هر صندلی 14/ 5/7 مترمکعب می باشد.
– از طرح دیوارهای قوسی و سهمی و دیوارهایی به شکل مقعر خودداری شود.
– سرانه سالن نمایش بدون احتساب فضای صحنه 1/1 متر مربع برای هر نفر می باشد.
– اگر برای هر 4-3 راهرو یک در خروجی جانبی به عرض 1 متر در نظر گرفته شود، به ازا هر راهرو 25 صندلی مجاز است.
– خط دید هر تماشاچی بایستی 12 سانتیمتر بالاتر از چشم تماشاچی ردیف جلو باشد.
– حداکثر فاصله آخرین ردیف از خط جلوی صحنه 24 متر می باشد.
– همچنین می بایست به گونه ای طراحی شود که بتوان صحنه را از هر جای سالن به وضوح و به خوبی دید یعنی باید تطابقی بین عمق و عرض آن موجود باشد.
– صحنه های بدون بسط و گسترش مساحت کمتر از100 ترمربع، سقف صحنه کمتر از 1 متر بالاتر از قسمت فوقانی جلوی صحنه است.
-نسبت ارتفاع جلوی صحنه به عرض، باید 6: 1 باشد.
– فاصله لبه نشیمن هر صندلی تا پشتی صندلی جلویی برای صندلی های ثابت حداقل 60 سانتیمتر و برای صندلی های تاشو حداقل 40 سانتیمتر باید باشد.
– حداقل عرض صندلیها از محور تا محور دسته ی صندلی نباید از 50 سانتیمتر کمتر باشد و حداقل عمق نشیمن صندلیها نباید از 40 سانتیمتر کمتر باشد.
– ارتفاع اتاق پروژکسیون نباید از 5/2 متر کمتر باشد.نمونه هایی از پلان آمفی تئاتر

2- گالری ونمایشگاه
گالریها که فضای اصلی موزه را شامل می شوند باید انعطاف پذیر باشند بدین معنا که به نحوی ساخته شوند که بتوان در آنها به آسانی تغییراتی ایجاد کرد و شکل واندازه آنها را در صورت نیاز تغییر داد هر چند که در این تغییرات چهارچوب کلی اتاقها و ابزار فنی مثل دزدگیر تهویه و … تغییر نخواهد کرد.
برای انعطاف پذیر نمودن گالریها می توان از دیواره ها و یا پانلهای سبک استفاده کرد اما در بسیاری از موزه ها استفاده از پانل متداول نیست بلکه به همان روش سنتی تالارهای ثابت توجه می شود در هر صورت گالریها باید به نحوی ساخته شوند که بازدیدکنندگان بتوانند در آنها براحتی گردش نمایند. توصیه می شود در طراحی گالریها موارد زیر در نظر گرفته شود :
1-حتی الامکان در طراحی گالریها از نور مصنوعی استفاده شود.
2-کاملا" مجهز به وسایل ایمنی باشند.
3-وجود انبار در مجاورت گالریها
4-تفاوت در طراحی گالریها با توجه به تنوع در نمایش اشیاء موزه
نکاتی در باب معماری موزه
1) هر فعالیتی که مخاطب در موزه انجام می دهد نیاز به فضایی برای فعالیت متضاد آن دارد تا احساس خستگی در مخاطب از بین برود.
2) سلسله مراتب به جا و مناسب فضای استراحت کوتاه مدت، بازده موزه را بالا برده و شوق بازدیدکننده را برای ماندن و دیدن افزایش می دهد.
3) چون در موزه دیدن از نزدیک اتفاق می افتد، برای رفع خستگی نیاز به دیدن دور دست احساس می شود و به تبع آن توجه به چشم اندازهی اطراف، آزاد و بازگذاشتن مسیر دید چشم اندازهای اطراف و ارتباط بصری این چشم اندازها با تالارهای نمایش اشیاء از اهمیت خاصی برخوردار می شود.
4) محل فعالیت انسان نیاز به فضای باز و ارتباط مستقیم با نور طبیعی، و محل نمایش اشیاء نیاز به نور مصنوعی و قابل کنترل دارد. معماری فضای نمایش باید پاسخی به همراهی این فعالیت ها و نیازهای متضاد باشد.
5) معماری موزه باید به گونه ای باشد که هم رسالت اجتماعی آن -ارتباطمستقیمبامخاطب- لحاظشود و هم مسائل امنیتی و حفاظتی رعایت گردد.
6) هنر طراح در طراحی موزه، همنشینی مناسب فعالیت های متضاد خواهد بود.
نکاتی در باب معماری موزه
7) باید توجه کرد که موزه و ساختمان آن وسیله نمایش اشیاء است و نه اشیاء وسیله نمایش ساختمان موزه.
8) ویژگی های معماری موزه باید منطبق بر روابط هماهنگ فضا، نور و آثار باشد.
9) معماری موزه باید قابل تطبیق با مساله غرفه بندی و دسته بندی اشیاء بوده و بر آن تاکید کند.
10) در عرصه نمایش، هیچ فضایی را نمی توان مطلقا ارتباطی دانست. کوچکترین سطح موزه نیز باید در خدمت ارائه اطلاعات و نمایش آثار برای مخاطب باشد.
11) در معماری موزه، مدار گردش بازدیدکننده و مسیر حرکت کارکنان و مسیرجابجایی آثار باید از همدیگر جدا شوند.
12) ورودی باید به صورت یک عنصر معماری مستقل اما در رابطه تنگاتنگ با موزه طراحی شود.
13) ورودی پلی است که مردم را با محتویات موزه پیوند می دهد.
14) تعبیه ورودی مستقل برای برخی فضاهای خدماتی (نظیر رستوران ها) موزه را در معرض بازدید اتفاقی (کسانی که برای دیدن موزه نیامده اند) قرار داده و به جذب مخاطب و فعال نگه داشتن مجموعه کمک می کند.
نکاتی در باب طراحی معمعری موزه
15) شیرازه اولیه هر موزه ای رابطه شی و مخاطب است.
16) هر بیننده ای به بهانه برقرار نمودن ارتباط فردی با شی به موزه می آید.
17) طراح، در ساماندهی فضایی موزه باید کوشش کند تا انتظامی را فراهم آورد که بازدیدکننده به راحتی بتواند در فضاهای مختلف موزه سیر کند و سلسله مراتب آن را به خوبی ادراک نماید.
18) طراح باید کوشش نماید تا در فضای نمایش انقطاع بازدید به وجود نیاید و حرکت عمودی مخاطب با حرکت افقی توام گردد. در اینجا توجه به انتخاب مناسب عناصر کالبدی اهمیت می باید.
19) رسالت طراح در طرح موزه این است که فضا (برای بیان مطالب) به گونه ای تعریف و خلق شود که مخاطب عمق مسائل را دریابد و نتایج و رفتار موردنظر حاصل شود.

17-2 عملکرد موزه
1-17-2 ارائه ونمایش آثار :
کار اصلی موزه ارائه آثار است معرفی شئ باید چنان باشد که به آسانی ارتباطی مستقیم میان آثار و بازدیدکننده برقرار کند. بازدیدکننده خواه نوجوان باشد خواه یک پژوهشگر یا گردشگر و آثار محجموعه موزه خواهیک اثر هنری نادر باشد خواه یک فسیلو … یکسان مشمول این برقراری ارتباط می باشند.
ارائه و نمایش آثار همراه با اطلا عات نوشتاری و بصری به طریق زیر انجام می گیرد :
1-در داخل تالار به صورت آزاد :
الف) قرار دادن آثار بر روی پایه: 6 الی 10 متر مربع فضای زمین
ب) نصب آثار بر روی دیوار : 3 الی 5 متر مربع سطح دیوار
ج) استقرار در داخل غرفه ها
2-در داخل ویترین :
الف) نمایش آثار نخبه در ویترین انفرادی
ب) ویترین عمودی
ج) ویترین افقی : 400 سکه 1متر مربع سطح ویترین
د) ویترین زمینی

18-2 نورپردازی در موزه ها
مهمترین مساله محیطی در موزه بحث نورپردازی مناسب برای اشیاء موجود در آن است زیرا نور پردازی نا مناسب باعث آسیب شدید به اشیاء موزه می شود هماهنگی فضا و منبع نور در درجه اول اهمیت می باشد پس باید از نور پردازی مستقیم و نامناسب به اشیاء خودداری شود و در صورت امکان تمهیدات مناسبی از قبیل ایجاد سایه استفاده از لایه های جاذب و همچنین نور مصنوعی اتخاذ شود.نورپردازی در موزه ها پارامتری بسیار مهم است. چرا که نور زیاد برای ترغیب و جلب توجه به موضوعات به نمایش درآمده ضروری است و در عین حال ممکن است عاملی برای صدمه زدن به آنها محسوب شود. نیازهای نوری بطور گسترده ای از موزه ای به موزه ی دیگر و از بخشی به بخش دیگر در یک موزه ی واحد متنوع است.

نورپردازی فضاهای سرویس دهی عمومی
نورپردازی برای بازدیدکنندگان و بخشهای عمومی باید به گونه ای باشد که حس زیبایی شناسی را به لطافت هرچه تمام تر تحریک کند. چرا که این فضاها کل مجموعه را شکل داده و معرف گالری های نمایشی نیز می باشند. فضاهای سرویس ده عمومی، عموما فاقد محتوای به نمایش درآمده در موزه هستند. بنابراین استفاده از نور طبیعی در صورتی که گالری ها از این فضا مجزا باشند، امکان پذیر می باشد. اگر این بخش ها از هم جدا نباشند، نور طبیعی در لابی باید کاملا محدود شود. در هر موردی سطوح نوری در لابی نباید آنقدر بالا باشد که گالری ها در مقایسه با آنها تاریک به نظر برسند.

نور پردازی مصنوعی
نور پایه ای گالری ها شامل یک سیستم نوردهی خوب است که بطور مناسبی نسبت به دیوار نمایشگاه قرار گرفته است.
ولتاژ جریان (120 ولت) این خط نوری با توجه به نوع لوازم نصب شده در آنها انعطاف پذیری لازم را باید داشته باشد (به واسطه یک کلید) و این لوازم نصب شده معمولا بیشتر باعث می شوند که نور به جای درخشندگی، نرم شود.
چراغهای با ولتاژ پایین می تواند پرتوهای نوری متمرکزتری را برای ایجاد تاثیرات ویژه تولید نماید. چراغ های کوچک با ولتاژ پایین حالت اذیت کنندگی کمتری دارند، ولی گران قیمت ترند. منابع نوری پنهانی و یا پوشش دار در موزه ها بسیار قابل توجه اند. نور معمولی نه آنقدر مورد نیاز است و نه چندان دلپذیر می باشد.

پنجره ی دیواری
پنجره ها عموما چندان در گالری ها خوشایند نیستند چرا که باعث ایجاد درخشندگی و برق نوری گردیده، باعث تنزل فوتوشیمیایی شده و با آثار به نمایش درآمده رقابت بصری می کنند و خطرات امنیتی را نیز دربردارند. گالری های مجسمه در این مورد مستثنی هستند چرا که سنگ و برنز چندان تحت تاثیر نور قرار نمی گیرند.

پنجره ی سقفی
پنجره سقفی می تواند موثر باشد ولی باید تحت ادراک و طراحی ماهرانه ای در موزه ها قرار داده شود. بسیاری از گالریهای گرانقیمت که از نور خورشید در طول روز بهره می برند، چندان در ارائه آن موفق نبوده اند. مشورت با مشاور متخصص در زمینه نور طبیعی پیشنهاد می شود. خطراتی در این مورد وجود دارد. تنزل فتوشیمیایی و محوشدگی آثار موزه در برابر طول موج های بالا و زیاد، اشعه ی ماورابنفش زیاد، میزان گرمای زیاد، عدم امکان کنترل نور برای نمایشگاه های خاص که در آنها نور طبیعی داریم ممکن است چندان خوشایند نباشد و عدم توانایی در محدود کردن ورود نور در هنگام بسته بودن گالری ها و در معرض دید قرار گرفتن امکانات امنیتی از آن جمله اند.
اگر از پنجره سقفی استفاده شود باید آن را در مرکز گالری های دائمی قرار داد. بدین ترتیب هنگامی که بازدیدکنندگان به دیوار نمایشگاه نگاه می کنند، نور پشت سرشان قرار داد. نور سراسری فوقانی در فضاهای گالری ممکن است باعث روش کردن کل طبقه شود و ایجاد درخشندگی نماید.
بعضی از موفقترین انواع استفاده از پنجره های سقفی محدود به نور طبیعی منعکس شده از سطوح سقفی افقی می باشد و بدین ترتیب نور واقعی نمایشگاه توسط لامپ های نصب شده و با دسته پرتوهای شیاری تنظیم شده است.

شکل 1 .شکل2

شکل3

شکل4

شکل5

19-2سیرکولاسیون موزه
یکی از پارامترهای اصلی در طراحی موزه حرکت در موزه است که شکل و فرم موزه از آن متاثر است مسیر بازدید هدایت شونده(مدار گردش اجباری) معمولا" در موزه مورد استفاده قرار می گیرد مهمترین مزایای چنین مدارهایی فراهم ساختن نظارت و کنترل از دور است و می توان بازدیدکننده را در راستای مسیری از پیش تعیین شده هدایت کرد.عیب عمده چنین سیستمی آن است که بازدید کننده پیش از رسیدن به شئ ای خاص تحت تاثیر برداشتهای مقدماتی دیگر قرار می گیرد.
سیرکلاسیون فضاهای نمایش
اثر روانشناسی یک سیرکلاسیون خوب قسمتی از تاثیراتی است که در بیننده باقی میماند . تحقیقات نشان می دهد که 70 درصد از آدمهایی که به نمایشگاه می آمدند به طرف راست می پیچیدند و 30 درصد به طرف چپ.
اغلب مردم دوست ندارند که در جاهای عمومی از پله ها بالا روند بنابراین بهتر است موزه ها حداکثر در دو طبقه طراحی شوند. یک طبقه ورودی که شامل نمایشگاه می باشد و طبقه دیگر برای سرویسها، اطاقهای مطالعه، کلکسیون و سایر احتیاجات که بیشتر مورد توجه است.
اصولا سیرکلاسیون در داخل موزه ها به دو قسمت تقسیم می شود.
سیر کلاسیون دورانی بسته: که از این نوع سیر کلاسیون در داخل موزه ها باید تا آنجا که ممکن است پرهیز نمود.
سیر کلاسیون خطی: که با اضافه کردن پارتیشن هایی تبدیل به دورانی می شود.
اصولا باید مسیر حرکت مردم طوری ترتیب داده شود که به نحو احسن همه چیز را ببینند بدون اینکه خسته شوند و با طرز چیدن اشیاء مسیر بیننده را معین نمایند. همچنین باید سعی شود که مسیر تماشاگر یکطرفه شود. یعنی بیننده از یک طرف شروع به تماشا کند و در حین دیدن مسیر معینی را طی می کند و به خروجی موزه هدایت شود و سیر کلاسیون کنترل شده نباید از حدود صد متر تجاوز کند و بهتر است در هر قسمت از نمایشگاه مکانهایی برای استراحت و نشستن بینندگان باید در نظر گرفت که این محل باید در جایی باشد که به اشیاء موزه دید نداشته باشد و نسبتاً آرام باشد تا چشم تماشاگر استراحت کند. بر این اساس مسیرهای بازدید را می توان به دو قسمت مدارهای گردش اجباری و اختیاری تقسیم کرد.

20-2مسیر بازدید هدایت شده (مدار گردش اجباری)
مهمترین مزایای چنین مدارهایی فراهم ساختن نظارت و کنترل است و تنها در چنین نظامهایی می توان بازدیدکننده را در راستای مسیری از پیش تعیین شده هدایت کرد و عیب مهم چنین نظامی آن است که بازدید کننده پیش از رسیدن به شی خاص تحت تاثیر برداشتهای مقدماتی دیگر قرار می گیرد.
بازدید هدایت شده در حالات زیر بروز می دهد.
1- در یک خط مستقیم بودن وتداخل بیش از حد اتاقها مانند هتل ها.
2- گردش حول فضای مرکزی در یک یا چند سطح افقی.
3- خط مسیر حلزونی و مارپیچی.
4- پیچ تاب کاملا آزادانه که اگر در این حالت از محدودیت های هندسی زیاد عدول شود بازدیدکننده هویت فضای خود را از دست می دهد (مسیر پروانه ای).
5- در فضاهای یکپارچه انتخاب نحوه گردش بسته به نوع قرارگیری نقطه دسترسی آزاد بوده و توزیع بازدیدکنندگان را می توان به دلخواه تقسیم کرد.
طرح زنجره ای:
نماینده یک رشته آزاد از واحدهای نمایش مستقل است که می توان هر یک را با توجه به محتویات آن از حیث نورپردازی و غیره مستقل در نظر گرفت.
طرح ستاره ای:
در این طرح از نقطه مرکزی خود بطور شعاعی منشعب شده و امکان دسترسی به بخشهایی با اهمیت کم و بیش یکسان را فراهم می آورد و برخلاف طرح شانه ای فاقد مسیری سراسری جهت بازدید بوده و می توان بخشهایی از آن را جدا کرد.

طرح بادبزنی:
بیشترین امکانات را برای انتخاب به فرد بازدیدکننده می دهد و وی را وادار به تصمیم گیری سریع می کند در رویارویی با مجموعه های بزرگ امر انتخاب و تصمیم گیری دشوار بوده و ممکن است بازدیدکننده را خسته کند. در این راستا مرتب کردن نموده ها بصورت یکپارچه که شیوه ای متفاوت با راه حل های فوق می باشد باعث می شود که درون غرفه مسیر بازدید مشخصی نداشته باشد. در نتیجه بازدیدکنندگان خواهند توانست در هر زمان و از هر نقطه ای تمامیت فضای غرفه را ادراک نمایند.
در فضای بزرگ چنانچه دسترسی از مرکز داده شود بیشترین امکان انتخاب حاصل خواهد شد. در فضای کوچک بایستی دسترسی از کنار باشد تا بیشترین امکان دید حاصل گردد.

نکته ….
موزه ها طبق یک طرح ونمونه کلی تاسیس نمی شوند زیرا شرایط موقعیت نیازها و مقررات در جوامع مختلف متفاوت است. پاره ای از نکات و مشخصات اساسی در تمام موزه ها عمومیت دارد و چهارچوبی را برای تاسیس و فعالیت موزه تعیین می نماید.
راهکار اصلی در طراحی عملکرد موزه است که شکل و طرح آن را معین می کند بنابراین در درجه اول باید مشخصات فیزیکی هر موزه که جنبه عمومی دارد رعایت شود آنگاه طبق اهداف فعالیتها و مجموعه آثار موزه ساختمان و بخش داخلی آن طراحی شود.

21-2 برنامه فیزیکی طرح(روابط فضاها)
دیاگرام عملکردی(17)
دیاگرام امنیت(18)
.

شکل6

شکل7

شکل8

توضیحات
حداقل ارتفاع
حداقل مساحت
خدمات وپشتیبانی

107-117
هال اصلی

10
ورودی اصلی
هال ورودی( انتظار)
نگهبانی
اطلاعات
فروش بلیط
امانات
تلفنخانه
بخش کاتالوگ و مجله

3.00
60-70

2.50
5

2.50
5

2.50
4

2.50
10

2.80
10

جدول1
ریز فضا ها
اداری ومالی
حداقل مساحت
حداقل ارتفاع
توضیحات
رئیس اموراداری
24-30
2.80
با اتاق جلسات
معاونت اموراداری
28
2.80

منشی
7
2.80

امور کارکنان
12
2.80

کارگزینی
12
2.80

بایگانی
24
2.80

روابط عمومی
18
2.80
برای دو کارمند
آبدار خانه
8-12
2.50

جدول2

توضیحات
حداقل ارتفاع
حداقل مساحت
اداری ومالی
ارتفاع یکسان
2.80
14
رئیس مالی

2.80
18
معاونت امور مالی

2.80
12
حسابداری

44
جمع مالی

جدول3
توضیحات
حداقل ارتفاع
حداقل مساحت
خدمات وپشتیبانی

2.80
40
نماز خانه

فضای سبز
متناسب با کاربری

60
انبار

2.50
30
تاسیسات
6 تا توالت
2.00
(14)2
سرویس بهداشتی

2.40

پارکینگ

265-275
جمع خدمات

جدول4

توضیحات
حداقل ارتفاع
حداقل مساحت
معرفی و آموزش

3.00
187-192
کلاس های آموزشی

2.80
12
مدیر بخش
به ازای 48 نفر
3.00
80
کلاس های درس

2.80
15-20
اتاق مدرسین
به ازای 38 نفر
3.00<
80
آتلیه

502-508
جمع آموزش
جدول5

توضیحات
حداقل ارتفاع
حداقل مساحت
معرفی و آموزش

3.00
37.5
دریافت وتحویل
برای هر 5 نفر 1 رایانه
3.00
10
جستجو با کامپیوتر
قفسه مجلات
پیش خوان
5 قفسه
2.80
6.5

2.50
21

2.80
32
معرفی وآموزش بین الملل وامور داخلی

2.80
12
مسئول ارتباطات
تبلیغات و انتشارات

2.80
20

جدول6

توضیحات
حداقل ارتفاع
حداقل مساحت
موزه داری

گالری

دائم
موقت

نمایشگاه

دائم
موقت

2.80
12
موزه دار بخش

2.80
18
مسئول طراحی گالری

2.50
10
تاسیسات ایمنی
جدول7

22-2 اندازه در موزه ها
حداقل اندازه موزه مورد احتیاج گالری ها به این ترتیب محاسبه می شود؛ فضای کافی و مناسب با در نظر گرفتن راحتی کامل برای بازدید و تماشای موزه برای حداکثر تماشاچی که در آن واحد از موزه دیدن می کنند. عوامل موثر در اندازه موزه را می توان به عوامل زیر تقسیم کرد:
تناسبات انسانی
ارتفاع مناسب برای دیدن
اندازه ها و فضا های نمایش
تناسبات انسانی:
اصولا طراحی معماری بستگی زیادی به انسان و نیازهای فضایی او دارد. انسانها به دلیل اختلاف سن، جنس و ساختار بدنی خود و یا بر اثر معلولیت دارای ابعاد متفاوت بدنی می باشند که برای طراحی معمولا ابعاد متوسط انسانی مورد استفاده قرار می گیرد. طراحی مناسب منوط به در اختیار داشتن آمار صحیحی از اندازه های بدن انسان و تعیین دامنه تغییرات آنها در حین فعالیت های گوناگون می باشد. آنتروپومتری شامل اندازه های طولی بدن، وزن و حجم، زوایا و فضای حرکت اندامها می گردد. با استفاده از داده های آنتروپومتری می توان فضای کار مناسب را برای افراد بر حسب فعالیت طراحی نمود

ارتفاع مناسب برای دیدن
اشیاء در ارتفاعات مختلف حالات گوناگونی دارند و چون معمولا بیننده همواره بطور ایستاده به شی نگاه می کند، اشیاء را در سطح چشم قرار می دهند. این ارتفاع در حدود 160 سانتیمتر است.
اندازه ها و فضای نمایش
فضای لازم و فاصله از شی با تعداد مشاهده کنند گان افزایش می یابد. معمولا 1/3 کل سطح موزه جهت منطقه نمایش و 2/3 بقیه می بایست برای پشت صحنه در نظر گرفته شود. برای اتاق هایی که با نور مصنوعی کار می کنند می توان ابعاد طویل تری در نظر گرفت. در بعضی موارد صلاح بر این است که یک اثر هنری بسیار جالب در یک فضا تنها به نمایش درآید. اگر موزه ای به نمایش یک سری از آثار نخبه بپردازد، باید امکان ترتیب آنها را بر حسب پیوستگی یکی به دیگری در نظر داشت.

نمایش در موزه ها:
آثاری که در موزه ها به نمایش در می آیند به سه دسته ی آثار دائمی، آثار نیمه دائمی، آثار موقت تقسیم می شوند. باید توجه داشت که اغلب آثار موزه، دائمی بوده و عموماً تغییر نمی کند و هیچگاه برای فروش عرضه نمی شود.
منظور از آثار نیمه دائمی، آثار جدا از آثار هنری و اصیل و یا اسناد و مدارک می باشند که در کارگاه های موزه برای بیان موضوعی خاص ساخته می شوند و در آینده ممکن است به لحاظ دستیابی به شیوه و روش بهتری برای بیان مطلب، اثر ساخته شده تعویض گردد. آثار موقت نیز آثار نمایشگاه های موقت و موسمی هستند که عمری برابر با مدت زمان برپایی نمایشگاه موقت دارند. برخی از آثار دائمی و یا نیمه دائمی نیز ممکن است برای تعیین جایگاه مناسب آن در موزه- مدتی در انبار بمانند و یا در کارگاه مرمت برای برخی کارهای مرمتی و یا حفاظتی نگهداری شوند. لیکن باید به خاطر سپرد که آثار، باید به صورت دوره ای به نمایش درآیند و از نگهداری طولانی مدت آنها در انبار پرهیز نمود. از دیگر نکات مهم، ارائه آثار توام با رعایت عناصر زیبا شناختی است. این ارائه و آرایش، شامل دو مسئله ی آشنایی و دیدن دقیق می باشد. منظور از آشنایی، مطالعه مشخصات اثر می باشد که در کنار آثار ارائه شده است و ضوابط مربوط به خود را داراست. منظور از دیدن دقیق، شناخت بی واسطه ی اثر، یعنی تنها از طریق دیدن شی و تفکر و تعمق بر روی آن می باشد. دیدن مناسب شی به عوامل زیر بستگی دارد:
مقیاس شی نسبت به انسان- محل و شکل شی- وضع نورگیری شی- از دیگر عوامل موثر بر نمایش شی در معرض دید قرار دادن کل شی یعنی سه بعد آن است. مشکل اصلی در ارائه آثار، این است که هنگامی که مخاطبین به صورت جمعی از یک شی بازدید می کنند امکان برقراری ارتباط نزدیک میان شخص و شی مشکل می شود. در این راستا تعیین محدوده ی لازم برای نمایش هر اثر از نکات مهم در ارائه ی آثار و حتی تعیین مساحت مطلوب فضای نمایش به شمار می رود. تعیین این محدوده باید به گونه ای باشد که از تداخل آن با محدوده ی دیگر آثار، جلوگیری به عمل آورد.
یکی از نکات مهم فنون نمایش در موزه این است که شی موردنظر در چه سطحی و چه ارتفاعی، روی ویترین و یا سکوی نمایش قرار بگیرد. در تعیین جایگاه اشیاء باید به مخاطبین و شرایط بدنی و فیزیکی آنها (سن، قد، تناسبات بدن، جنس، حالت بدن در حین استفاده و بازدید) توجه کامل نمود.

1-23-2 سیستم های حرارتی و برودتی
عمده ترین خطراتی که اشیاء موزه را تهدید می کند عبارتند از:
الف) افزایش گرما یا تغییر ناگهانی درجه حرارت،
ب) نوسانات درجه رطوبت هوا،
ج) وزیدن هوای گرم یا سردی که بطور مستمر به تابلوهای نزدیک رادیاتور یا فن مربوطه آویخته شده اند.
انتخاب و کارگذاشتن تاسیسات حرارتی مرکزی مانند هر تجهیزات فنی دیگر مسئله مهندسی است. برای جلوگیری از خطرات گرما راه حل مناسب این است که دستگاه ها با دمیدن هوای گرم با فشار به بیرون، کنترل رطوبت هوا را به جریان می اندازند. در مورد تابلوهای چوبی نمونه های بسیاری از پیل های چوبی را می توان ذکر کرد که در اثر شرایط نامناسب گرما تاب خورده یا ترک برداشته اند و سطوح آنها متورق شده و دانه هایی مانند تاول بر روی تابلو پدیدار گشته. بنابراین باید سعی شود که دستگاه های ناقل گرما در فضاهای بین اتاق های نمایشگاه یا در بالای دیوارها نصب گردد تا گرما از فاصله دور به اشیاء برسد. روش دیگر استفاده از سیستم حرارتی کف می باشد که هوای گرم با گذشتن از شبکه ای قابل تنظیم برای جلوگیری از هرگونه تاثیری بر آثار هنری وارد اتاق های نمایشگاه می گردد و سیستم حرارتی از کف تا اندازه ای مقرون به صرفه می نماید. زیرا غیر از تاثیر مستقیم آن با سرعت بیشتری سبب گرمای مناسب محل شده و بیشترین امتیاز آن در ناپیدا بودن آن است. دیگر این که شامل شبکه ای از لوله و پانل هایی است که هوای داغ از زیرزمین در آنها جریان دارد. این سیستم برای گالری های نمایش نقاشی که آثار هنری بر روی دیوار نصب می گردد، مناسب است ولی در جایی که مواد طبیعتا در برابر گرما حساس می باشند و بر روی کف اتاق قرار می گیرند که نتیجه آن تماس مستقیم با منبع حرارتی است معایبی را در بر خواهد داشت.
اصولا رطوبت نسبی در موزه ها باید بین 45 تا 60 درصد و دما بین 20 تا 24 درجه سانتیگراد باشد.

2-23-2 سیستم برق
کلیه وسایل برقی موزه باید به نحوی طرح و تعبیه شوند که در صورت گسترش موزه آنها را نیز بتوان گسترش داد. کنتور اصلی و فیوزهای مختلف موزه باید همواره در مکانی محفوظ و دور از دسترس بازدیدکننده باشد. علاوه بر سیستم برق اصلی، تعبیه ی یک سیستم برق اضطراری نیز ضروری است. برق اضطراری باید دارای ولت پایین باشد و توسط مواد جداگانه ای تولید شود. این سیستم کمکی جهت ایمنی است و در هنگام بروز حوادث غیر مترقبه سودمند و ضروری است قدرت برق رسانی سیستم اضطراری به اندازه ی برق اصلی نمی باشد ولی با این حال در روشن نگاه داشتن نقاط حساس موزه عامل موثری است؛ زیرا به منظور ایمنی و کنترل موزه هیچ گاه تالارهای نمایش، کریدورها، پله ها، ورودی موزه و درهای خروج اضطراری نباید در تاریکی مطلق قرار گیرند. تبدیل سیستم از اصلی به اضطراری باید فوری و به طور خودکار صورت گیرد، لذا بهتر است که سیستم خودکار توسط باطری های قوی تغذیه شود تا همواره آماده بهره برداری باشد و هر دو سیستم برق به طور مدام کنترل و آزمایش شوند

3-23-2 تجهیزات نظافت
نظافت روزانه یک موزه با استفاده از جاروبرقی بسیار آسان گشته است. این وسیله نه تنها برای نظافت و جلادادن کف، بلکه به منظور تمیزکردن بقیه ساختمان نیز به کار می رود. بخشی از انتخاب این ماشین ها و گستردگی موارد استفاده از آنها به ماهیت اشیاء نمایشی، ذخیره ها و مجموعه ها بستگی دارد. نوع معمول قابل حمل آنها برای موزه های کوچک ضروری است.
اما در موزه های بزرگ ماشین های قابل حمل به خاطر وجود رشته طولانی سیم برق به دنبال آنها، برای دسترسی به تمام اتاقها، خالی از عیب و خطر نمی باشند (اتصالی برق، آتش سوزی و غیره) امروزه، برای انجام سالم و موثرتر این امر، بهتر است به هنگام نصب تاسیسات کلی، یک شبکه ثابت لوله های فولادی مکنده متصل به یک دستگاه مرکزی (توربین مکنده برقی) که در بخش ویژه خدمات عمومی مستقر شده، اضافه نمود. امر لازم، لوله های مجهز به برس به یک یا چند دریچه از لوله های ثابت است و بدین ترتیب گرد و غبار مکیده شده و مستقیما به یک محفظه مرکزی منتقل می شود. دریچه ها در فواصل مناسب در اتاقها و راهروها قرار گرفته اند. بطوری که تمام ساختمان را می توان از کف تا سقف تمیز نمود. همین دستگاه می تواند بالای سقف های شیشه ای نیز نصب شود.

4-23-2 حفاظت و امنیت
حفاظت به معنی جلوگیری از خسارتی است که بعضی از عوامل مخرب بر اشیاء موزه ای دارند، عواملی مثل شرایط جوی و محیط زیست، نور، حشرات، جانوران میکروسکوپی و …
امنیت نیز در مفهوم کلی به معنی؛ حمایت از شی در برابر آتش، دزدی و خسارت ناشی از حوادث طبیعی و … است. کسب بعضی شرایط حفاظتی و امنیتی از طریق سیستم های صحیح تاسیساتی و یا سازه های مناسب ساختمانی و طراحی درست نورپردازی و بکارگیری صحیح مصالح و … امکان پذیر است اما آنچه در این مطلب موردنظر است شناخت شاخصهای اصلی خطرآفرین در موزه به جهت آماده کردن طراح موزه و جهت در نظر گرفتن تدابیر امنیتی و حفاظتی است که به ترتیب ارائه می شود.

5-23-2 مقابله با سرقت
در کلیه ی موزه ها وجود آژیرهای خطر که در صورت وقوع سرقت به صدا درمی آیند کاملا ضروری است. زنگهای خطر باید در قسمت های مختلف موزه نصب شوند و به اتاق نگهبانی و نزدیکترین پست کلانتری متصل باشند. سیستم زنگ خطر باید به نحوی باشد که به محض نواخته شدن زنگ تمام درهای داخلی و خارجی موزه به طور خودکار بسته شوند تا هیچ کس نتواند از محوطه موزه خارج شود.
از اقدامات دیگر استفاده از چشم های الکترونیکی است که تمام رفت و آمدهای داخل تالارها و سایر نقاط موزه را به تلویزیونهای مدار بسته در اتاق نگهبان منتقل می سازند.
علاوه بر آن برای اشیائی که در ویترینها نگهداری می شوند روش معمول آن است که شیشه ویترینها را در هنگام تعطیلی موزه به وسیله صفحات فلزی که به هنگام روز در دیوارها پنهان می شوند پوشید، در حقیقت ویترین داخل محفظه محکم فلزی قرار می گیرد.
روشی دیگر که به خصوص برای انبارها مفید است عبارتند از بادبزنی که جریان هوا را به داخل محل و یا از محل، به خارج می فرستد تا فشار معین و یکسان باقی بماند و در محلی دیگر دیافراگمی اختلاف بین فشار هوای خارج و داخل را تنظیم می کند. به محض اینکه شخصی وارد محل شد فشار تغییر کرده و دیافراگم عکس العمل نشان داده و زنگ خطر به صدا درمی آید.
از اقدامات دیگر استفاده از چشم های الکترونیکی است که تمام رفت و آمدهای داخل تالارها و سایر نقاط موزه را به تلویزیونهای مدار بسته در اتاق نگهبان منتقل می سازند.
علاوه بر آن برای اشیائی که در ویترینها نگهداری می شوند روش معمول آن است که شیشه ویترینها را در هنگام تعطیلی موزه به وسیله صفحات فلزی که به هنگام روز در دیوارها پنهان می شوند پوشید، در حقیقت ویترین داخل محفظه محکم فلزی قرار می گیرد.
روشی دیگر که به خصوص برای انبارها مفید است عبارتند از بادبزنی که جریان هوا را به داخل محل و یا از محل، به خارج می فرستد تا فشار معین و یکسان باقی بماند و در محلی دیگر دیافراگمی اختلاف بین فشار هوای خارج و داخل را تنظیم می کند. به محض اینکه شخصی وارد محل شد فشار تغییر کرده و دیافراگم عکس العمل نشان داده و زنگ خطر به صدا درمی آید.
از اقدامات دیگر استفاده از چشم های الکترونیکی است که تمام رفت و آمدهای داخل تالارها و سایر نقاط موزه را به تلویزیونهای مدار بسته در اتاق نگهبان منتقل می سازند.
علاوه بر آن برای اشیائی که در ویترینها نگهداری می شوند روش معمول آن است که شیشه ویترینها را در هنگام تعطیلی موزه به وسیله صفحات فلزی که به هنگام روز در دیوارها پنهان می شوند پوشید، در حقیقت ویترین داخل محفظه محکم فلزی قرار می گیرد.
روشی دیگر که به خصوص برای انبارها مفید است عبارتند از بادبزنی که جریان هوا را به داخل محل و یا از محل، به خارج می فرستد تا فشار معین و یکسان باقی بماند و در محلی دیگر دیافراگمی اختلاف بین فشار هوای خارج و داخل را تنظیم می کند. به محض اینکه شخصی وارد محل شد فشار تغییر کرده و دیافراگم عکس العمل نشان داده و زنگ خطر به صدا درمی آید.

6-23-2سیستم نور گیری
نور به صورت طبیعی یا مصنوعی خطرهای زیادی برای بعضی از آثار هنری دارد. در کشورهای گرمسیری که خورشید تقریبا تمام سال می درخشد، زبان نور بر اشیاء مسئله ای واقعاً جدی است. مقدار آسیب، بستگی به منبع نور، چگونگی و شدت آن، و مواد تشکیل دهنده شی موزه ای دارد.
اثرات و خسارات ناشی از نور بر اشیاء موزه ای به عوامل زیر بستگی دارد:
الف) شدت نور
ب)مدتی که شی در معرض نور قرار می گیرد
ج) خصوصیات ویژه؛ مثل طول موجهای فتوشیمیایی فعال موجود در نور
د)حساسیت شی موزه ای در مقابل تشعشعات.
همه ی مواد به یک نسبت در مقابل نور حساس نیستند. سنگ، فلز و سرامیک تقریبا در مقابل نور مصونیت دارند. اشیاء متشکل از مواد آلی مثل کاغذ، پارچه، چرم و پر، فوق العاده نسبت به نور حساسند. تابلوها و پارچه های رنگ شده در اثر نور رنگ خود را از دست می دهند. در حقیقت تاثیر نور بر تابلوهای نقاشی و پارچه های رنگ شده دو برابر است به این ترتیب که رنگ تابلو یا پارچه از بین می رود و پارچه یا هر ماده دیگر زیر رنگ هم تجزیه و پوسیده می شود. بعضی از چوبها هم رنگشان تیره تر می شود. به همین دلیل برای محافظت مواد حساس در مقابل نور، دقت ویژه ای به کار برد. بعضی عوامل خارجی مثل رطوبت، گرما و اکسیژن روی میزان خسارتی که نور به اشیاء وارد می کند، اثر می کنند منظور این است که اثر فتوشیمیایی نور در درجه حرارت و رطوبت بالا افزایش یافته و به همان نسبتی که اثرگرمای اتمسفر افزایش می یابد میزان تغییرات شیمیایی منتج از نور ازدیاد پیدا می کند.
از آنچه گفته شد نتیجه می گیریم که کنترل نور در موزه ها، مخصوصا در محلی که قرار است اشیایی با حساسیت زیاد در مقابل نور، نگهداری یا به نمایش گذاشته شوند، باید به سه طریق صورت گیرد:
الف) شدت نوری که به اشیاء می تابد باید به حداقل برسد.
ب) اشیاء برای حداقل مدت در معرض نور قرار داده شوند.
ج) تشعشعات فتوشیمیایی نور حذف شود.
حداکثر میزان تابش نور برای اشیاء حساس نباید از 50 شمع تجاوز کند. حداقل میزان شدت نور لازم برای رویت اشیاء 15 شمع است و بنابراین شدت نور 50 شمع زیاد هم هست. می توان برای نمایش اشیاء حساس از پرده استفاده شود، به نحوی که پرده از تابش جلوگیری کند و تنها زمانی کنار زده شود که بازدیدکننده می خواهد شی را ببیند یا از کلیدهایی استفاده کرد که بازدیدکننده برای نور انداختن بر شی آنها را روشن می کند و نور پس از مدت معینی به طور اتوماتیک خاموش می شود. راه سوم کنترل نور، استفاده از مواد شیمیایی جاذب نور ماورابنفش برای از بین بردن تشعشعات نامرئی ولی فعال فتوشیمیایی است.

7-23-2آب و هوا
شرایط آب و هوایی و محیط موزه ها روی اشیاء و روش های نگهداری آنها تاثیر دارد. آثار هنری بر اثر رطوبت که از مهمترین عوامل تشکیل دهنده ی آب و هوای هر محل است، آسیب می بینند. گرما و رطوبت از مهمترین عوامل تشکیل دهنده ی آب و هوای هر منطقه اند. معمولا از رطوبت هر محل با عنوان "رطوبت نسبی" نام می برند. معیارهای کنترل رطوبت نسبی دما در موزه ها به جنس، مقاومت و ترکیب اشیایی که به نمایش گذاشته می شوند بستگی دارد. حد متوسطی که برای رطوبت نسبی موزه ها در نظر گرفته شده 40% تا 60% است. بی شک بهترین وسیله ی کنترل هوا، تهویه مطبوع است. معیارهای تهویه هوا باید با در نظر گرفتن شرایط محل بیرون موزه انتخاب شود. در آب و هوای مرطوب، رطوبت نسبی مناسب بین 55% تا 65% و در آب و هوای خشک، حدود 45% است. تهویه ی الکتریکی نباید به هیچ وجه در موزه ها به کار گرفته شود، زیرا این سیستم تهویه، گازی به نام ازون تولید می کند که برای بسیاری از اشیاء موزه ای مضر است.
این نکته که طرح یک ساختمان تاثیر زیادی بر محیط داخل آن دارد، تقریبا هیچ گاه مورد توجه قرار نمی گیرد. نفوذ حرارت خورشید را می توان با کرکره کردن پنجره ها و درها و برگرداندن حرارت با استفاده از صفحه ها و ورقه های سفید در بیرون پنجره، تهویه ی مناسب و استفاده از مصالح ساختمانی که کمتر قابلیت جذب گرما دارند، کاهش داد. به طور کلی می توان گفت روشهای مختلفی برای ایجاد آب و هوای مناسب در یک موزه وجود دارد که باید هنگام طراحی ساختمان موزه در نظر گرفته شود.

8-23-2حشرات
حشرات از خطرناک ترین دشمنان اشیاء موزه ای متشکل از مواد آلی هستند. خسارات اشیاء موزه ای توسط حشرات آن اندازه است که گاه به نظر می رسد موزه داران هیچگونه اقدامی برای کنترل حشرات ننموده اند یا اینکه اقدامات احتیاطی آنها کافی نبوده است.اقدامات ساده ی نظافت کامل و استفاده از حشره کشهای موثر، اشیاء موزه ای را از حمله ی حشرات حفظ می کند.
پیشرفتهایی که اخیرا در زمینه حشره شناسی شده مواد شیمیایی زیادی را در اختیار موزه داران گذاشته که می توانند به راحتی و بی خطر، برای کنترل و از بین بردن حشرات از آنها استفاده کنند. از آنجا که رشد حشرات در هوای مرطوب و گرم بیشتر است، تهدید حشرات در نواحی گرمسیر بسیار بیشتر از مناطقی است که آب و هوای معتدل دارند. بنابراین موزه دار آسیای جنوبی یا جنوب شرقی باید بیشتر از موزه دار کشورهای اروپایی در این مورد آگاه و گوش به زنگ باشد.
نقشه ساختمانی هر موزه و مصالحی که در آن به کار رفته نقش مهمی در جلوگیری از حمله حشرات دارد. باید تا آنجا که ممکن است از مصالح و مواد ضد حشره، مثل فولاد در ساختن بنای موزه استفاده شود. باید کاری کرد که همه الوارها در مقابل حشرات، خصوصا موریانه ها، مقاوم باشند. از آنجا که رطوبت زیاد باعث رشد حشرات می شود، تهویه مطبوع و کنترل آب و هوا در موزه ها مهمترین وسیله ی مبارزه با حشرات است.
قراردادن یک صفحه به عنوان مانع بین زمین و ساختمان، از ورود موریانه ها کاملا جلوگیری می کند. اگر بتون فشرده یا مواد محکم دیگری در پی ساختمان به کار رود موریانه ها نمی توانند نفوذ کنند. تنها از طریق سوراخها و شکافهاست که موریانه ها به ساختمان نفوذ می کنند. صفحه ضد موریانه ی فلزی نیز برای کنترل موریانه به کار می رود. این صفحه ها از مس و یا آهن گالوانیزه اند که روی دیوارهای پی، ته ستونها و پای دیوارها قرار می گیرند. تمام پیوندگاههای این صفحه ها باید خوب لحیم شوند.

24-2 جزئیات فضاها

شکل 10
.شکل11

شکل12
شکل13

.
شکل14
.

شکل 15
شکل16
شکل17

شکل18

شکل19
.
شکل20

شکل 21
شکل 22
شکل23

شکل24

نتیجه گیری: هدف این بخش دستیابی به تقسیم بندی مناسبی از عرصه ها و عملکردهای موزه مورد نظر است ، تا بتوان به کمک آن در طراحی بیشترین هماهنگی بین محیط معماری و نیازهای موجود و تمایلات بازدید کنندگان از محیط موزه در گرفته شود . وظیفه معمار نیز اتخاذ تصمیماتی است که ضروریات متضاد و متعدد را هماهنگ نموده و رابطه ای منطقی و صحیح بین فرد وشیء که شیرازه اولیه هر موزهای است بر قرار سازد . شناخت درست این رابطه و تخصیصی که در جایگزین فضاها و مکانهای مناسب جهت القای این امر و تنظیم سیر کولاسیون صحیح خود عاملی است که گردشهای درونی موزه و پیوند بین عرصه های گوناگون را موجب می گردد. عرصه بندی را می توان براساس دو عامل مورد بررسی قرار داد ؛اول، مراجعه کنندگان و بازدیدکنندگان عادی و دوم بر اساس عملکرد عرصه ها که مورد دوم می تواند جهت دست یافتن به برنامه فیزیکی موزه بسیار رهگشا باشد ،اما این مطلب از ارزش و لزومی که شتاخت نوع اول عرصه بندی در جا نمایی کلی فضاهای موزه می تواند داشته باشد ، نمی کاهد .

فصل سوم

1-3 موزه هنرهای معاصر

کامران دیبا

1.معمار و شهرسازو نقاش

تولد سال ۱۳۱۷ تهرانفارغ التحصیل رشته معمارى و شهرسازى دانشگاه هاروارد یکى از مراکز فرهنگی و هنرى که در چندسال اخیر بسیارموردتوجه و بازدید قرار گرفته و رفته رفته به کاربرى اصلى خود نزدیک شده، موزه هنرهاى معاصر تهران است که بخش بزرگى از جذابیت آن، به بناى ماندگار آن مربوط مى شود.
در طراحی موزه هنرهای معاصر دو دیدگاه مورد بررسی قرار داشت که هر دو آنها به درستی انتخاب و مورد بازبینی قرار گرفتند: یکی در محوطه اطراف سایت بود یعنی پارک لاله (تهران) که یک پارک نسبتا بزرگ است و دیگری مسیر دسترسی به موزه که در کنار یکی از محورهای حرکتی پارک لاله قرار داشت.
کامران دیبا در طراحی موزه حیاط مرکزی را انتخاب کرد که علاوه بر اینکه یکی از نشانه های معماری ایرانی باشد بتواند به کمک آن فضایی مجزا از پارک را ایجاد کند. علاوه بر آن کامران دیبا با طراحی دید مناسب از حیاط مرکزی به پارک سعی بر برقراری رابطه با پارک نیز دارد. این رابطه در طراحی داخلی نیز با پنجره های دیواری و سقفی حفظ شده است.
گالری موزه مکان برگزاری نمایشگاه های مختلف هنری است . به هنگام بر پایی هر نمایشگاه یک یا دو گالری نیز به نمایش گنجینه هایی از هنرمندان بزرگ جهان اختصاص می یابد .

ساختمان موزه تلفیقی از معماری مدرن و سنتی است که با الهام از بادگیرهای مناطق حاشیه کویر ایران ساخته شده است . تندیس هایی زیبا و با ارزش از هنرمندان معاصر هم چون هنری مور ، آلبرتو جیاکومتی و پرویز تناولی فضای سبز اطراف را به پارک مجسمه بدل ساخته است . بیننده مسیری چرخشی را در گرداگرد فضا ی اصلی موزه می پیماید و پس از تماشای نگارخانه ها ، به هشتی می رسد در دل هشتی ،اثر زیبا و نوین ماده و فکر ، که توسط هنرمند ژاپنی ،نوریوکی هاراگوچی ،از روغن و پولاد ساخته شده است ،خود نمایی می کند .
موزه هنرهای معاصر تهران آثاری از بیکن ، هاکنی ، کیتاج ،دو بوفه و جانسن را نیز در اختیار دارد . موزه مجموعه ای است متشکل و نظام از بخش های امور هنری ،امور اداری ، روابط عمومی ،کتابخانه تخصصی ، روابط بین الملل سینما تک ،سمعی وبصری ، خدمات نمایشگاهی ، راهنمایان هنری ،مراقبان ،حراست ، آرشیو آثار هنری ،دبیرخانه دایمی نمایشگاه ،فروشگاه کتاب و همچنین کافی شاپ . در کتابخانه تخصصی موزه هزاران عنوان کتاب فارسی در زمینه های معماری ،نقاشی ،طراحی ،ارتباط تصویری ،عکاسی ،صنعت سینما و دیگر زمینه های هنری گرد آمده است . کتاب های کتابخانه به روش LC(کتابخانه کنگره) طبقه بندی و با نظام دهدهی دیویی فهرست نویسی شده و اطلاعات مربوط به هر کتاب در برگه های مولف ،هنوان و موضوع انعکاس یافته است.
بادگیرها به وضوح در کالبد و فرم بنا خود نمایی می کنند بادگیرهایی که سابقا نقش تهویه و جریان باد را در ساختمان داشتند اکنون وظیفه انتقال نور به داخل بنا را دارند. نور نیز همانند باد از دل بادگیرها عبور کرده و در دل فضا بخش می شود. سایه ها – نیم سایه ها و نورها به طوری کنار یکدیگر قرار گرفته اند که هر گالری را به بخشی مجزا برای نمایش آثار تبدیل می کند.

نکته قابل توجه در مسیر حرکت و سیرکولاسیون حرکتی موزه است. مسیر آغازین بازدید کنندگان یک رمپ می باشد که شما را با حرکت دورانی خود به زیر زمین هدایت می کند. مخاطب مجبور به حرکتی آرام (شیب رمپ) و مارپیچ را دارد. گویی دیبا قسط داشته که مخاطب خود را از فضای خارج و نا آرام موزه رها کرده و به سمتی جدا و احساسات درونی خود باز گرداند. در مسیر حرکت کف گالری ها شیب ملایمی دارد که علاوه بر بالا بردن شما (مخالف رمپ ورودی) شما را به سمت محل شروع برای خروج هدایت می کند. آخر کار هم شما بدون متوجه شدن شیب مسیر به یکباره خود را مقابل همان رمپ خواهید دید

2-3 موزه گوگنهایم
نیورک (ایالات متحد آمریکا)(1937)میلادی
فرانک لوید رایت
یکی از اولین ساختمان های حلزونی طرح ایستگاه افلاک نما (گوردون استرانگ)
در سال 1925 بود.
مشخصه فرمهای عمودی او بصورت (دوک معکوس) بود که پایه باریک آن رفته رفته بصورت یک تاج می شد مانند یک نوع مقطع درخت وفرم مورد علاقه او حلزون ومارپیچ بود.

روشنایی این حفره مدور از دو منبع تامین می شد. از یک نورگیر بزرگ در بالا
و نیز نوارهای مارپیچ در بالای دیوارهای مارپیچ که از انحنا ساختمان را از زمین تا سقف تعقیب می کنند

در نورگیری مرکزی و با حالت مخروطی شکل ساختمان موزه , به تمام طبقات نور مناسب رسیده و سایه بسیار کمی ایجاد میکند

رایت با این فرم سه واژه را مورد بررسی قرارمی دهد:
اول اینکه شیب مختصر بازدیدکنندگان را از خستگی دور نگه می دارد.
دوم دیوارهای منکسر رامپ مارپیچ مانند چهار پایه های نقاشی بنظر می آیند که نمایشی دلپذیر از دیوارهای عمودی برای تابلوها دارند.
سوم طراحی خطوط مستقیم در یک تابلو بیشتر مربوط به ساختمان آن است تا خود تابلو.

3-3 موزه هنــر سامسونگ، سئول- کره جنوبی

دو حجم سفالین اصلی ماریو بوتا در موزه هنرهای سنتی جدید سئول قابل تشخیص میباشد. در طول دورهای که موزه هنرهای باستانی در حال ساخت بود، قسمت بزرگتری از مرکز فرهنگی و ساختمانهای آن توسط معمار مشهور بین المللی به نام جان نوول طراحی شد. بعدها موزه هنرهای معاصر نیز توسط وی طراحی گردید و بخش دیگر کار هم توسط رم کولهاوس با عنوان نمایشگاه موقت حقوق خلق شد و به راستی عرصه را برای یک رقابت پر مفهوم برای گروه مشهوراین معمار سویسی آماده نمود.
سایت پروژه، زمینی اختصاصی در یک فضای شهری آشفته و بینظم در سئول میباشد؛ همراه با نمایش دو عنصر متضاد و خالص یک مکعب و یک مخروط واژگون. این دو حجم به عنوان عناصر پیوند دهنده با بقیه بناها در ارتباط میباشند. مکعب توسط یک سری احجام پیرامونی همراه با ردیفی از صفوف مردم و پرچمهایی که تداعی کننده خاطرهای از پرچمهایی است که در دوران باستان توسط نگهبانان مرزی از قسمت فوقانی برجها آویخته میشدند، دارای هویت و شخصیت گشته و توالی احجام باعث شده که ساختمانها به طور کلی روشنتر به نظر بیایند و نتیجه آن قراردادن حجم کلی موزه در پس زمینهای از تپهها است.

مخروط واژگون، مانند گوهری در تنه اصلی موزه قرار گرفته و به حالت یک نقطه اتکاء معکوس حقیقی در نقش یک عنصر در مرکز یک مجموعه بدون عیب به نمایش درآمده است. برای رویه نمای بناها، بوتا به مصالح بناهای سنتی متوسل شده است، به عنوان مثال سفال. اما او این مصالح را در طرح منحصر به فرد خود به حالت امروزی درآورده و در بناهای خود از روش ساختمان سازی بدون چسب و یا بتن جدید استفاده کرده است. به عنوان مثال باد خور کردن نمای سردر که در آن عناصر یک در میان و متوالی صافی به بلندی 50 سانتیمتر همراه با باریکههای نوک تیز حجم مکعب را پوشش میدهند و یک بافته متغییر را خلق میکنند که بنا را به حالت یک جادوی واقعی نمایان میکند. همچنین عناصر نوک تیز به بلندی 50 سانتیمتر و ضخامت 15 سانتیمتر دور تا دور مخروط واژگون رو در روی هم جا گیری شدهاند.

اما در مورد ذرات ریزی که روی سطوح به صورت سیستم مدولار نمایان است باید گفت ترکیبی است از عناصر مجرد ذوزنقه ای شکل که با سطوح منحنی کامل بنای نمایشگاه پوشش داده شده است. تصمیم مبنی بر پوشاندن هر دو سطح خارجی بلوکها با مصالح یکسان، به تاکید فرم آنها و ارتباط صمیمی بین دو بدنه کمک می نماید.
موزه با یک تصویر سحرآمیز و غیرقابل نفوذ، مانند استحکامات نظامی سنتی کشور کره، ظاهر شده است بطوریکه در قسمتی که به صورت فضای نمایشگاهی است به طور کامل خویشتن گرا است و قابل تفکر و تامل است؛ این فضا توسط یک سری از فضاهای مستقل تعریف شدهاست و فرم را از هر نوع ارتباط مستقیم خارجی حفظ میکند.
در یک دوره زمانی فضای نمایشگاهی موزه گوگنهایم اثر فرانک لوید رایت تنها محیطی تصور میشد که به دور یک مرکز تهی به صورت یک مسیر حلزونی ممتد گسترده شده است. ورودی موزه در سئول، توسط پلههای ریزی که دسترسی به اتاقهای مستقل نمایشگاه را تامین میکند و درچهارطبقه به صورت تاج مدوری سازمان یافته ، دارای هویت و شخصیت شدهاست. پلهها از بالا توسط نور آسمان روشن میشوند، در این میان از طریق برش آن که به طرف پایین باریکتر میشود، عمق فضا ادراک میگردد و بازدیدکننده را در طبقه زیرین برجسته میکند و از طریق آن با موزه هنرهای معاصر اثر جان نوول و فضای نمایشگاهی موقت اثر رم کولهاوس که این پروژه فرهنگی را به نحوه شایستهای تکمیل کرده، رابطه مناسبی برقرار می نماید
انگیزه های مختلفی می تواند گردشگران را برای دیدن یک منطقه ترغیب کند. آثار تاریخی؛ جاذبه های طبیعی یا ویژگی های انسانی یک منطقه، یا حتی نوع ساختار تکنولوژیک و وجود امکانات رفاهی می تواند انگیزه ای قوی برای سفر گردشگران باشد. در این میان دیدن مواردی عجیب و کمی خارج از عرف زندگی روزمره نیز جاذبه ای است که با اضافه شدن به هر یک از موارد بالا می تواند ظرفیت گردشگری آن منطقه را افزایش دهد.
در کل فلسفه ماهیت وجودی موزه ها مبتنی بر مواردی از قبیل حفظ و نگهداری شایسته از اشیای موجود در آن و همچنین ارائه مجموعه ای دیدنی و جذاب به گردشگران و بازدیدکنندگان در کنار ارائه اطلاعات کافی و علمی به آنهاست. موزه می تواند در بردارنده آثار تاریخی، طبیعی، حیات وحش، انسان شناسی یا علم و تکنولوژی باشد.

4-3 موزه لوور پاریس
موزه لوور را می توان مشهورترین موزه دنیا دانست و بدون تردید وجود نام این موزه در صدر فهرست بهترین موزه های دنیا کاملا منطقی و قابل پذیرش است. این موزه در ابتدا قصر یکی از پادشاهان سلسله بوربون ها در فرانسه بوده که در حدود 200 سال پیش به موزه تبدیل شد.

اشیای این موزه از سراسر جهان و مربوط به طیف وسیع زندگی انسان از ابتدایی ترین مرحله تمدن تا نیمه ابتدایی قرن نوزدهم را شامل می شود. تقریبا از هر هنرمند مشهوری که در دنیا وجود دارد، می توان اثری در این موزه پیدا کرد و در این میان، بدون تردید مشهورترین اثر موجود تابلوی مشهور مونالیزا اثر لئوناردو داوینچی است. این جمله در مورد موزه لوور مشهور است که تنها با دیدن این موزه می توان نیمی از آثار هنری تمدن های مختلف جهان را دید.

5-3 موزه بریتانیا

موزه بریتانیا که سال 1735 تاسیس شده را می توان یکی از قدیمی ترین موزه های دنیا دانست که البته در گروه بزرگ ترین موزه های دنیا نیز دسته بندی می شود. گنجینه هفت میلیون شیء ارزشمند موجود در این موزه که به صورت چرخشی همواره چهار میلیون قطعه آن به نمایش گذاشته می شود، ازجمله ارزشمندترین گنجینه های موزه در سطح دنیا به شمار می رود.
وجود این طیف وسیع آثار هنری ـ تاریخی سبب شده است تا سالانه بیش از شش میلیون بازدیدکننده به این موزه مراجعه کنند که در نوع خود آمار قابل توجهی به حساب می آید. آثار گوناگون این موزه به اندازه ای کامل است که هر یک از تمدن های باستانی مانند مصر، ایران، هند و… دارای سالن های مجزایی هستند که برخی از آثار موجود در آن حتی در موزه های کشور اصلی این تمدن ها وجود ندارد.

6-3 موزه ریکس آمستردام
این موزه با دارابودن مجموعه ای بیش از یک میلیون اثر هنری، تاریخی بزرگ ترین موزه کشور هلند به شمار می رود. شهرت بین المللی این موزه بیشتر به دلیل دارا بودن تعداد زیادی از تابلو های نقاشی بسیار ارزشمند از هنرمندان نامی و مشهور دنیاست.

برای نمونه در این موزه 20 تابلو از رامبراند به نمایش گذاشته شده است. موزه ریکس سال 1800 میلادی پایه گذاری شد و علاوه بر تابلو های نفیس نقاشی، تعداد زیادی از آثار هنری و مجسمه های ارزشمند و نفیس قرون وسطی و آثاری از سده های 18 و 19 میلادی هلند به نمایش گذاشته شده است. اصلی ترین جاذبه گردشگری این موزه تابلوی دیدار
شبانه رامبراند است که در آن با هنرمندی تمام، تعدادی از جنگجویان را به تصویر کشیده است.
7-3 موزه هرمیتاژ سن پطرزبورگ

به رغم اینکه روسیه در طول تاریخ خود همواره به عنوان واحدی مجزا از اروپا عمل کرده و ارتباط فرهنگی این کشور با سایر کشورهای اروپایی، چندان نزدیک و فشرده نبوده، موزه هرمیتاژ در سن پطرزبورگ توانسته است بیش از سه میلیون شیء ارزشمند هنری و تاریخی را از سراسر اروپا جمع آوری کرده و در مجموعه ای بی نظیر به نمایش بگذارد. گستره اشیا و آثار به نمایش درآمده در این موزه بسیار وسیع و شامل آثاری از دوران پیش از تاریخ تا قرن بیستم می شود.
در این موزه شما می توانید آثار ارزشمند هنری ـ تاریخی از کشورهای آلمان، فرانسه، هلند، انگلستان، اطریش، اسپانیا، ایتالیا و روسیه را ببینید که در این میان، وجود دو اثر اصلی از مجموع 12 اثر باقیمانده از لئوناردو داوینچی، اهمیت بسیاری دارد. از این گذشته موزه هرمیتاژ به دلیل داشتن مجموعه بسیار ارزشمند و غیرقابل قیمت گذاری طلا، جواهر و آثار نقره که هر یک دارای پرداختی هنرمندانه و البته دارای ارزش تاریخی هستند نیز شایان توجه است.

8-3 موزه اسمیت سونیان واشنگتن
برای توصیف اهمیت این موزه همین اندازه کافی است که عنوان شود موزه اسمیت سونیان بزرگ ترین مجموعه موزه و مرکز پژوهشی در دنیای موزه ها به شمار می رود. این موزه با دارا بودن 16 گالری و زیرمجموعه، 142 میلیون شیء را به نمایش می گذارد.
به تمامی بازدیدکنندگان این موزه توصیه می شود برای بازدید از آن حتما خود را برای پیاده روی از صبح تا شب برای بیش از دو روز آماده کرده و همچنین حتما از کفش های راحتی استفاده کنند زیرا بازدید از تمام بخش های این موزه
در یک روز امکان پذیر نیست.

بخش های مختلف این موزه، طیف وسیعی از علم و هنر را در برمی گیرد. برخی از این سالن ها عبارتند از: موزه هوا و فضا، موزه هنرهای آفریقا، موزه تئاتر، حیات وحش و… بتازگی بخشی مربوط به 11 سپتامبر و تصاویر و اشیا و مدارک به جای مانده از این رویداد، به موزه اضافه شده است.

9-3 موزه ملی مصر

مصر و بقایای باستانی فراعنه به اندازه ای شهرت بین المللی دارد که یکی از اصلی ترین اهداف گردشگرانی که به آفریقا می روند، بازدید از این کشور محسوب شود. سال 1835 دولت مصر با تاسیس اداره عتیقه جات نگهداری از آثار باقیمانده از تمدن باستانی این کشور را به صورت علمی آغاز کرد و تقریبا سنگ بنای موزه ملی قاهره نیز در همین زمان گذاشته شد تا این که به مرور و با انجام اصلاحات آن چیزی که امروزه شاهد هستیم به عنوان موزه ملی مصر از سال 1900به وجود آمد.
در این موزه از کمیت آثار و اشیا در حد میلیونی خبری نیست ولی کیفیت و ارزش یکصد و بیست هزار شیء تاریخی به نمایش درآمده در این موزه به اندازه ای است که آن را در رتبه ششم برترین موزه های دنیا قرار می دهد. این آثار شامل مجسمه های باستانی، ابولهول ها و هزاران شیء عتیقه دیگر از دوران پیش از تاریخ تا زمان سلطه رومیان است.
وجود اشیای به دست آمده از مقابر فراعنه و اشرافزادگان مصری بویژه آثار به دست آمده از مقبره فرعون توت عنخ آمون در کنار وجود مومیایی های بسیار دیدنی و باستانی، تجربه ای شگفت انگیز است که بازدید از این موزه را در ذهن هر گردشگری به عنوان یک تجربه متفاوت ثبت می کند.

10-3 موزه یوفیزی فلورانس

بیش از 60 درصد آثار ثبت شده در یونسکو در کشور ایتالیا قرار دارد و شهر فلورانس، اصلی ترین مرکز آثار تاریخی ـ هنری ایتالیا محسوب شده و در این میان موزه یوفیزی اصلی ترین موزه این شهر شناخته می شود.
بازدید از موزه یوفیزی برای بیشتر دوستداران هنر یک رویا محسوب می شود زیرا این موزه یکی از کامل ترین و بهترین مجموعه های نقاشی و مجسمه های خلق شده توسط هنرمندان بزرگی چون میکل آنژ، لئوناردو داوینچی، رافائل و رامبراند به شمار می رود.

11-3موزه ایران باستان ایران
موزه ایران باستان، اولین موزه ی ایران، در ابتدای خیابان ۳۰ تیر، در خیابان امام خمینی تهران واقع است. ساخت این موزه در ۲۱ اردیبهشت سال ۱۳۱۳ ه. ش. به دستور رضا شاه توسط معمار فرانسوی، آندره گدار، شروع شد. موزه در ساختمان سال ۱۳۱۶ به اتمام رسید و موزه برای بازدید عموم افتتاح شد.
زمین اختصاص یافته به این موزه ۵۵۰۰ متر مربع بود که ۲۷۴۴ متر مربع زیربنای آن است.

ساختمان موزه
از آنجائیکه طرح و نقشه یک موزه باید با موضوع و اشیای داخل آن ارتباط و هماهنگی داشته و با تاریخ و هنر آن سرزمین مرتبط و پیوسته باشد از این نظر نما و سردر ورودی موزه به سبک نمای ایوان کسری ساخته شد.(ایوان کسری نام کاخ مشهور شهر تیسفون پایتخت دولت ساسانی است که ایوان آن ۳۵ متر بلندی و ۵۰ متر پهنا و ۲۵ متر عمق دارد). رنگ آجرها نیز به همین منظور به رنگ سرخ تیره تعیین شده تا نمایانگر معماری عصر ساسانی باشد. بنای موزه حدود ۱۱۰۰۰ متر مربع است که ساختمان اصلی آن در سه طبقه ایجاد شده است. شروع ساخت آن ساال ۱۳۱۴ خورشیدی می باشد که در طول دو سال عملیات ساختمانی آن بوسیله حاج عباسعلی معمار و استاد مراد تبریزی تکمیل و در سال ۱۳۱۶ خورشیدی رسماً گشایش یافت.
در آغاز طبقه اول موزه به بخش ایران پیش از اسلام و طبقه دوم موزه به بخش پس از اسلام اختصاص یافت. گسترش کاوش های باستان شناختی و ازدیاد روز افزون آثار در موزه ایران باستان، موجب شد که این موزه طی چند مرحله، گسترش کمی و کیفی یا درحد فاصل سال های ۱۳۵۷ تا ۱۳۷۰، علاوه بر تعویض ویترین های موزه، نوسازی سیستم گرمایشی و سیستم برقی موزه، واحدهایی تحت عنوان انبار و گنجینه در زیر موزه موزه، ساخته و اضافه شد.
این ساختمان که در سال ۱۳۳۷ ساخته شده بود، در ابتدا با هدف احداث موزه مردم شناسی مدنظر بود، که پس از انقلاب، با ایجاد سازمان میراث فرهنگی و تمرکز اشیاء باستانی در موزه ایران باستان، طرح تغییر نام کلی موزه، به موزه ملی ایران و اضافه شدن موزه ای تحت عنوان موزه اسلامی مطرح و اجرا شد که در نهایت در سال ۱۳۷۵ با گشایش رسمی موزه دوران اسلامی، مجموعه موزه ایران باستان و موزه دوران اسلامی، تحت عنوان موزه ملی ایران رسمیت یافت.

3-12 موزه تخصصی باستان شناسی اردبیل
ساختمان فاخر موزه خطایی( باستانشناسی) اردبیل در دو طبقه و با مساحتی بالغ بر 1700 متر مربع در سال 1387ش تکمیل و تجهیز و راه اندازی شد. ساختمان موزه خطایی( باستانشناسی) بخشی از فضای پیرامون مجموعه تاریخی و فرهنگی شیخ صفی الدین اردبیلی را در برگرفته و آثار آن نمایانگر بخشی از فعالیت های تمدنی انسان در استان اردبیل محسوب می شود. آثار و اشیاء این موزه مشتمل بر دوره های مختلف پیش از اسلام، تاریخی و اسلامی است. اشیاء تاریخی و فرهنگی موزه باستانشناسی اردبیل با در نظر گرفتن قدمت و جنس آنها در دو طبقه سیر تحول و تطور تاریخ فرهنگ اردبیل را در دوره های مختلف تاریخی نشان می دهد.در موزه خطایی( باستانشناسی) اردبیل علاوه بر نگاهداری اشیاء و اموال تاریخی- فرهنگی، طبقات و لایه های محوطه باستانی قلعه بوینی یوغون شهرستان نیر طراحی و بازسازی شده است که بازدید کنندگان در قسمت شرقی طبقه زیرین می توانند از آن بازدید نمایند
در این موزه، انواع سفالینه های ساده و منقوش، ظروف شیشه ای، چینی های آبی و سفید، ابزار و ادوات مفرغی از دوره های مختلف تاریخی منطقه گردآوری شده و در معرض نمایش گذاشته شده است.

علاوه بر این در کنار این موزه که در مکانی به وسعت یک هزار و ۸۰۰متر مربع راه اندازی شده، یک سایت باستانی و تاریخی طراحی شده که بخشی از تاریخ و تمدن اشکانی منطقه بوینی یوغون شهرستان نیر را معرفی می کند. مسئول موزه های استان اردبیل در خصوص ویژگی های آثار این موزه به خبرنگار ایرنا گفت: در این موزه ۵۰۰ اثر تاریخی متعلق به این استان نگهداری می شود. ملکه گلمغانی زاده افزود: چیدمان اشیا این موزه بر اساس دوره تاریخی آن انجام شده و در بخش های مختلف آن نسخ خطی، سکه ها، آثار سفالی و شیشه ای به نمایش در آمده است.‬‬‬‬‬‬

3-13موزه باستان شناسی استانبول

موزه باستان شناسی استانبول بزرگترین موزه باستانشناسی در ترکیه و یکی از غنی ترین موزه های جهان است که حاوی بیش از یک میلیون شی مربوط به تمام دوره های تمدن بشری است. سه ساختمان در این مجموعه موزه قرار دارند که یکی موزه باستان شناسی، دیگری موزه شرق باستان و سومی موزه هنر اسلامی است.
این موزه در منطقه امینونو استانبول و در نزدیکی کاخ توپ قاپی قرار دارد.
3-14موزه باستان شناسی آمستردام
موزه باستان شناسی آمستردام ،موزه آلارد پیرسون،موزهء باستان شناسی دانشگاه آمستردام است که در پایتخت هلندواقع قرار دارد.آلارد پیرسون، نخستین استاد باستان شناسی کلاسیک در دانشگاه آمستردام بوده است که نامش به موزه داده شده است. این موزه دارای مجموعه ای از آثار مربوط به یونان، رم، آسیای میانه، مصر، میانرودان (بین النهرین) و ایران است."موزه باستان شناسی آمستردام" از سال ۱۹۳۱ به عنوان بخشی از بنیاد باستان شناسی مدیترانه فعالیت خود را آغاز کرده و از سال ۱۹۳۴ درب های خود را در خیابان سارفاتی در مرکز آمستردام به روی مردم گشود.موزه باستان شناسی آمستردام، به جز اشیای ثابت در آن، میزبان نمایشگاه های دوره ای نیز هست مانند نمایشگاه "فرهنگ باستانی ایتالیا"

فصل چهار

مطالعات زمینه ای(تاریخ،فرهنگ،اقلیم)

1-4 موقعیت جغرافیایی استان کرمانشاه

موقعیت : غرب ایران
مجاورت : شمال: استان کردستان جنوب:استانهای لرستان و ایلام شرق استان همدان درغرب: کشور عراق
آب و هوا: دارای چهار فصل دریک زمان است برای نمونه قصرشیرین دارای آب و هوای گرم و سنقر و پاوه دارای آب وهوای سرد و کرمانشاه دارای آب و هوای معتدل هستند
وسعــــت: 24434کیلومتر مربع
جمعـیــت: ۱٬۹۰۲٬۷۶۰نفر
تقسیمات: 14شهرستان، 19 شهر، 24 بخش، 83 دهستان و2793آبادی درسال75
شهرستانها: اسلامآبادغرب،پاوه، جوانرود، سرپل ذهاب،سنقر،صحنه، قصر شیرین،کرمانشاه، کنگاوور، گیلان غرب وهرسین
مرکـــــز : کرمانشاه
مرکز این استان شهر کرمانشاه است که دارای حدود ۷۶۵٬۰۷۵نفرجمعیتاست که ۱٬۴۱۰مترازسطحدریاارتفاع دارد.
اکثریت مردم استان کرمانشاه به زبان کردی ودرشهر کرمانشاه به زبان های کردی وفارسی(لهجه کرمانشاهی)صحبت می کنند.

2-4 صنایع دستی و سوغات استان کرمانشاه :

مهمترین صنایع دستی استان عبارتند از گیوه بافی ، فرش کرکی ، جاجیم ، نمد ، بافت سیاه چادرو … می باشد .
مهمترین سوغات آن نیزنان برنجی ، کاک ، شیرینی خرمایی ، سقز محلی و روغن کرمانشاهی می باشد .

3-4 مکان های تاریخی :
1-3-4 بیستون :
مهمترین و با شکوه ترین آثار تاریخی این استان کتیبه بیستون است ، که در حدود 15 کیلو متری جاده کرمانشاه -همدانواقعشدهاست، این کتیبه از آن جهت حائز اهمیت است که تنها داستانی است که در هنر هخامنشی به صورت مکتوب در آمده است و در عین حال اولین ساختمانی است که داریوش بعد از پیروزی خویش به متحقق کردن آن اقدام کرده است . نقش بیستون بر سطحی صیقلی به ابعاد 3 متر در 50/5 متر کنده کاری شده است
این منطقه از دیرباز مورد توجه بوده و تقریباً از تمامی دوران تاریخی در آن یادگاری یافت می شود:سنگ نبشته بیستون(کتیبه ی داریوش) – فرهادتراش -کتیبه ی بلاش -غار مر آفتاب -غار مر تاریک -غار شکارچی -مجسمه هرکول – کاروانسرای صفوی – پل خسروی – کتیبه ی شیخ علیخان – شیر سنگی -بیستون – نقش میتریدات اشکانی – نقش گودرز دوم اشکانی – نقش ولخش پارتی -بنای پارتی – جاده ی ساسانی – شهر چمچمال – کاروانسرای ایلخانی – پل صفوی .

2-3-4 معبد آناهیتا :
بنای معروف معبد آناهیتا در مرکز شهر کنگاور بر سر راه همدان به کرمانشاه واقع شده است . این بنا بر روی تپه طبیعی با حداکثر ارتفاع 32 متر نسبت به سطح زمین های اطراف ساخته شده است . خسرو پرویز علاقه ی زیادی به آناهیتا داشت و معبد آناهیتا را درنزدیکی کنگاور شهری در خاور کرمانشاه ساخت و در آنجا دل به مهر شیرین نهاد.

3-3-4طاق بستان :
طاق بستان مجموعه ای از سنگ نگاره ها و سنگ نوشته های دوره ی ساسانی است که در شمال غربی شهر کرمانشاه واقع شده است. طاق بستان در زبان بومی (کردی) طاق وسان گفته می شود. "سان" به معنی سنگ می باشد و به این ترتیب طاق بستان طاق سنگی معنی می دهد. این مجموعه در قرن سوم میلادی ساخته شده است.طاق بستان شامل :سنگ نگاره ی تاجگذاری اردشیر دوم و دو طاق میباشد که طاق کوچک تر شاهپور دوم و سوم و طاق بزرگتر خسرو پرویز رابه تصویر کشیده است. در سمت راست طاق کوچک تر و در بیرون از طاق سنگ نگاره ای تراشیده شده که تاج گذاری اردشیر دوم را نشان میدهد.

4-3-4غار قوری قلعه:
غار قوری قلعه بزرگ ترین و شگفت انگیزترین غار آبی آسیا را در استان کرمانشاه میتوانید ببینید
قوری قلعه" با 65 میلیون سال قدمت یکی از اعجاب انگیزترینغارهای جهان است.
کرمانشاه را که 87 کیلومتر به سمت پاوه پیش بروی به غارقوری قله می رسی. این غار شگفت انگیز چندین تالار دارد که تو را از چند مسیر بهاعماق زمین هدایت می کند. تالار مریم، تالار کوهان شتر، مسیر برزخ، تالار بلور و تالار عروس هر یکچون قصیده ای مصور با تو سخن می گویند و رازهایی از تاریخ چندین میلیون ساله زمینرا با تو در میان می گذارند.
غار نوردان عمق قوری قلعه را سه هزار و140متر اعلام کرده اندعلاوه بر اهمیت اکوتوریستی منطقه، آثاری نیز دراین غار کشف شده که این آثار شامل تعدادی ظرف و سکه های حکاکی شده است.

5-3-4نقش برجسته و کتیبه بیستون
سنگ نوشته سه زبانه بیستون، به نخستین سال فرمانروایی داریوش بزرگاز زبان خود او می پردازد. سالی که داریوش،سراسر آن را در جنگ با شاهان دروغزن سپریکرد.
این نقش برجسته،نگاره داریوش و اسیران، در سطحی عمودی به بلندی ۳ متر و درپهنای ۵/۵ متر قرار دارد.

6-3-4 کاخ خسرو – قصرشیرین
در حاشیه شمالی شهر کنونی قصرشیرین و در نزدیکی آتشکده چهار قابی، ویرانههای قصر خسرو پرویز دیده می شود که امروزه به صورت تلی از خاک در آمده است.
این بنا بر روی مصطبه ای به ارتفاع 8 متر ایجاد شده است . اینبنا در جهت شرقی ـ غربی به ابعاد 98285 متر ساخته شده که راه ورود به داخل بنا ازطریق پلکان دو طرفه ای بوده است . در قسمت شرقی بنا ، تالار ستون مستطیل شکلی وجوددارد که سقف آن به وسیله طاق های آجری پوشش داده شده است . در پشت تالار ، اتاقگنبد دار بزرگی ساخته شده که راه ورود به آن از طریق درگاهی است که در قسمت غربیتالار ایجاد شده است . در دو طرف شمال و جنوب اتاق گنبد دار ، اتاق های مستطیل شکلیوجود دارد که از طریق اتاق گنبد دار قابل دسترسی بوده اند . همچنین در پشت اتاقگنبد دار ، حیاطی مربع شکل با رواق ستون دار قرار دارد که ابعاد آن 27*27 متر میباشد . دور اطراف این حیاط ستون دار را اتاق های متعددی فرا گرفته است . در قسمتغربی حیاط نیز ایوانی ساخته شده است که از طریق درگاهی به حیاط دیگر کاخ منتهی میشود . در اطراف این حیاطها نیز مجموعه اتاق ها و اصطبل ها قرار گرفته است . درقسمت شمالی تراس ، چندین خانه به صورت یک مجموعه وجود دارد .

2-4شهرها و شهرستان های استان

استان کرمانشاه از ۱۴ شهرستان تشکیل شده است.

استان کرمانشاه
مرکز
کرمانشاه
شهرستان ها
اسلام آبادغرب | پاوه | ثلاثباباجانی | جوانرود | دالاهو | روانسر |سرپل ذهاب | سنقر | صحنه | قصرشیرین | کرمانشاه | کنگاور | گیلانغرب | هرسین
شهرها
ازگله | اسلام آبادغرب | باینگان | بیستون | پاوه | تازه آباد | جوانرود | حمیل | رباط | روانسر | سرپل ذهاب | سرمست | سطر | سنقر | سومار | صحنه | قصر شیرین | کرمانشاه | کرندغرب | کنگاور | کوزران | گهواره | گیلان غرب | میان راهان | نودشه | نوسود | هرسین | هلشی
نقاطدیدنیx
آبشاردربند | بقعه بابایادگار | بیستون | طاق بستان | تالاب هشیدان | تکیه معاون الملک | چهارطاقی | ریجاب | سراب روانسر | سراب نیلوفر | غارپرو | غارقوری قلعه | قلعه یزدگرد | کاخ ساسانی قصر شیرین | گوردخمه های اسحاق وند | مجسمه هرکول | مسجدعمادالدوله | نیایشگاه آناهیتا

آثار فرهنگی
آثار فرهنگی استان کرمانشاه را بازار کرمانشاه، تکیه معاون الملک، تکیه بیگلربیگی، بقعه بابا یادگار، اویس قرنی، مقبره احمدبن اسحاق قمی، امامزاده احمدبن محمدباقر و مجسمه ی هرکول وآرامگاه میرعبیدالله، مسجد عمادالدوله و سایر مساجد کهن و زیبا تشکیل می دهند.

4-4آثار طبیعی
از آثار طبیعی استان کرمانشاه می توان به کوه ستانهای دالاهو و شاهو،پراو بیستون دالاخانی امروله، جنگل های مرخیل پاوه، چهار زبر، جنگلهای دالاهو سراب ها(چشمه های بسیار بزرگ) طاقبستان و سراب نیلوفر،در بند صحنه،چشمه سهراب، سراب گزنهله، سراب فش کنگاور،سراب سراب یاوری، سراب قنبر،سراب نجوبران،سراب هرسین ، تالاب هشیلان،غارها قوری قلعه وغار کاوات، غار پراو، پناهگاه حیات وحش بیستون و ورمنجه، قلاجه،دشت های بیستون و ماهیدشت، دشت کنگاور، دشت کرند اشاره کرد.
مردم این شهر به زبانهای کردی گویش های(کرمانشاهی، کلهری، جافی)فارسی گویش کرمانشاهی و لکی سخن می‎گویند.

5-4کرمانشاه در دوران پیش از تاریخ
کرمانشاه از لحاظ بقایای سکونت‎های پیش از تاریخ یکی از مناطق بسیار غنی و مهم در ایران و غرب آسیا است. قدیمی‎ترین آثار سکونت بشر در کرمانشاه مربوط به پارینه سنگی قدیم است که شامل چند تبر دستی سنگی است که در منطقه گاکیه و غرب هرسین یافت شده است.این آثار دست‎کم حدود ۲۰۰ هزار سال قدمت دارند. آثار مهمی از دوران پارینه سنگی در غارهای کرمانشاه کشف شده است که مربوط به دوره‎های پارینه سنگی میانی، جدید و فراپارینه سنگی است. نخستین غاری که در ایران کاوش شد غار شکارچیان در بیستون کرمانشاه قرار دارد که تنها بقایای استخوانی انسان نئاندرتال در ایران در آن کشف شده است. آثار سکونت نئاندرتال‎ها همچنین در سایر غارهای بیستون چون غار مر تاریک و غار مر آفتاب کشف شده است.
در غارهای شمال شهر کرمانشاه مثل قبه و دو اشکفت نیز ابزارهای سنگی این دوره یافت شده است.از دوره پارینه سنگی جدید و فراپارینه سنگی نیز آثاری در غارهای مرخریل و کولیان کشف شده است. از کهنترین آثار سکونت روستانشینی اولیه در غرب آسیا چندین مکان در اطراف کرمانشاه قرار دارند که از میان آن‎ها می‎توان به گنج‎دره در غرب هرسین و سراب و آسیاب در شرق کرمانشاه اشاره کرد. گفتنی است که قدیمیترین مدارک اهلی کردن بز در تپه گنج دره شناسایی شده است که نتایج مطالعه آن اخیرا به وسیله پرفسور ملیندا زیدر در نشریه معتبر ساینس منتشر شد. در ضمن باید خاطر نشان ساخت که مردم و ساکنین این منطقه ماد های اصیلی هستند که در گذشته به طوایف آمادی ملقب بوده اند و طی سالیان زیاد با وجود اقوام دیگر به دلیل شرایط منطقه ای بکر مانده بودند.

6-4ریشه نام:

نام کرمانشاه از دوره ساسانیان بر این شهر گذارده شده است.در یک مکتوب نام کرمانشاه را نخست لقب بهرام کرمانشاه (بهرام چهارم) نوشته اند از این رو که پیش از شاهی فرمانروای کرمان بوده است. پس از پادشاهی او به افتخارش نام این شهر را کرمانشاه گذاشتند.در دوران اسلامی این شهر را "قره میسین" می خوانده اند.
7-4موزه ها:
موزه تاریخ طبیعی
موزه خط وکتابت
موزه مردم شناسی(واقع درتکیه معاون الملک)
موزه منطقه ای غرب کشور (دردست ساخت)
موزه ورزش
موزه پست
موزه دفاع مقدس {جنگ} واقع در پارک شیرین
موزه آثار شهدا (واقع در باغ فردوس)

8-4صنایع:
مهمترین کارخانه های شهر کرمانشاه عبارتند از:
پالایشگاه(قدیم) نفت
پالایشگاه (جدید)نفت (آناهیتا)
مجتمع پتروشیمی کرمانشاه شماره ۱(بیستون)
مجتمع پتروشیمی کرمانشاه شماره ۲(هرسین)
مجتمع پتروشیمی کرمانشاه شماره ۳(اسلام آباد غرب)
کارخانه سیمان غرب
گروه صنایع شیمیایی به آفرین گاز تیسفون (گاز دی اکسید کربن)
کارخانه های قند بیستون
کارخانه فولاد غرب
کاشی بیستون (بزرگ ترین تولید کننده کشور)
چینی کرد
کارخانه سازه های برقی
کارخانه شیر و فراورده های لبنی بیستون (خصوصی)
کشت و صنعت ماهیدشت (خصوصی)
کارخانه خانه سازی ایثار کرمانشاه (عظیم ترین مجتمع قطعات بتنی کشور)
کارخانه روغن نازگل (بزرگ ترین تولیدکننده روغن خوراکی در جهان تا سال ۲۰۰۵ الگو:روزنامه باختر برگرفته از مدارک شرکت نازگل شماره ۱۰۸۳ تاریخ ۲۷ تیر ۱۳۸۵)
کارخانه ذوب آهن غرب (تولیدکننده انواع پروفیل تنیده شده و سرد)
کارخانه روی سازی (خصوصی)
کارخانه کابل باختر
لازم به ذکر می باشد بیش از ۷۰٪ازتولیدات این استان به دلیل همجواری باکشور های عربی مخصوصاعراق به این کشورصادرمی گردد.
به طوری که جلال طالبانی رییس جمهور عراق در بازدیدی از این استان گفته بود:
((از ۱۰۰٪واردات ازایران۸۰٪آن مربوط به استان کرمانشاه می باشد))
که این موضوع اهمیت این استان را نشان می دهد.

9-4کاروانسراها

1-9-4 کاروانسرای ایلخانی (بیستون)
2-9-4کاروانسرای (شاه عباسی) بیستون
3-9-4کاروانسرای ماهیدشت
4-9-4کاروانسرای قصر شیرین
10-4 امام زاده های استان کرمانشاه:
1-10-4امامزاده کوسه هجیج
2-10-4امامزاده شیرخان
3-10-4امامزاده دده بکتر
4-10-4امامزاده ابراهیم
5-10-45امامزاده سید جمال الدین
6-10-4امامزاده باقر

جغرافیای طبیعی و ویژگی های جوی و اقلیمی
11-4 سیمای اقلیمی استان
در استان کرمانشاه بی تردید مهمترین عامل موثر بر شکل گیری اقلیم عامل ارتفاع است و در کنار آن دیگر فاکتور های اصلی شکل دهنده اقلیم نظیر عرض جغرافیایی،دوری و نزدیکی به منابع رطوبتی و توده های هوا و سیستم های هوا شناسی بر اقلیم استان تاثیر میگذارند.
گذشته از عوامل چهار گانه اصلی تاثیر گذار بر اقلیم استان،عوامل فرعی دیگری نظیر فعالیتهای کشاورزی ،پوشش گیاهی و غیره نیز در مقیاسی محدودتر ممکن است بر اقلیم استان موثر واقع شوند که به تحلیل آنها پرداخته می شود

12-4 نقش ارتفاعات در اقلیم استان
استان کرمانشاه منطقه ای است کوهستانی که بخش اعظم آنرا ارتفاعات و قلل زاگرس در بر گرفته و فقط در بخشهایی از دامنه های کم شیب و یا دردره های عریض این ارتفاعات،زمینهای کم ارتفاع و جلگه های آبرفتی گسترده است.ریزشهای جوی درارتفاعات استان غالبا به صورت منجمد و برف و در بخشهای کم ارتفاع استان غالبا بصورت آبگین و باران است.
13-4تاثیر منابع رطوبتی بر اقلیم استان
ریزش های جوی نسبتا وسیع حاصل از فعالیت توده های هوا و سیستم های هواشناسی باران زا بر ارتفاعات زاگرس در استان کرمانشاه سبب گردیده است که ذخایر آبهای زیر زمینی غنی و رودخانه های متعددی در این استان به وجود آید .آبهای سطحی استان در 4 حوزه آبریز سیروان،قره سو،گاماساب و اروند جریان داشته و رودخانه های متعددی را شامل می شود که عموما به خلیج فارس و دریای عمان میریزند.

14-4تاثیر توده های هوا و سیستم های هوا شناسی بر اقلیم استان
منطقه کرمانشاه و به ویژه شمال استان کرمانشاه به طور کلی دارای تابستانهای خنک و زمستانهای سرد و پر برف است و سیستمهای شمال غربی،غربی،شمالی و جنوب غربی آنرا تحت تاثیر قرار میدهد.
نیمه شمالی استان کرمانشاه با ارتفاع متوسط بیش از 1500 متر و استقرار ارتفاعات قابل ملاحظه در آن و تاثیر پذیری از ارتفاعات زاگرس،دارای زمستانهای سرد است و این بخش از استان کرمانشاه با استان کردستان دارای شباهت های اقلیمی می باشد.
نیمه جنوبی استان کرمانشاه دارای اقلیمی متفاوت نسبت به شمال استان است و در این بخش از استان به سبب استقرار آب و هوای گرم تر نسبت به مناطق شمالی استان بیشتر ریزش های جوی به صورت باران بوده و ریزش برف کمتر از مناق شمالی است.
15-4تاثیر عرض جغرافیایی
گستردگی عرض جغرافیایی در استان کرمانشاه به گونه ای است گه این استان دربخش های شمالی خود با شرایط اقلیم سرد کوهستانی و در بخشهای غربی از قصر شیرین تا سومار با اقلیم نواحی گرم مرزی کشور عراق مواجه است.

16-4عوامل جوی موثر بر استان
1-16-4تعداد روزهای یخبندان
بررسی اطلاعات مربوط به روزهای یخبندان در استان نشان میدهد که در ماههای سرد سال در اکثر نقاط این استان پدیده ی یخبندان رخ میدهد.
در شهر کرمانشاه مرکز استان بیش از سه ماه یخبندان وجود دارد وتعداد روزهای همراه با یخبندان در این شهر در حدود 97 روز است. در شهر کرمانشاه در تمام ماههای پاییز و زمستان و در ماههای اول یخبندان اتفاق می افتد و در بین ماههای مختلف سال ، دی ماه با 25 روز یخبندان دارای بیشترین روزهای یخبندان میباشد و پس از آن آذر ماه با 22 روز و بهمن ماه با 21 روز یخبندان قرار دارند .

2-16-4دمای هوا
میانگین سالانه ی دما در شهر کرمانشاه 14 و میانگین ماهیانه دمای هوا در سرد ترین ماه سال در دی ماه 6/1 و در بهمن ماه 1/3 و در اسفند 6/7 درجه سانتی گراد است و در فصل بهار با افزایش دمای فصلی در منطقه ، دمای هوای کرمانشاه در فروردین به 5/12 در اریبهشت به 9/16 و در خرداد به 3/22 درجه سانتی گراد میرسد . در فصل تابستان میانگین دمای هوا در تیر ماه به 9/26 ، در مرداد 2/26 در شهریور ماه به 6/21 درجه سانتی گراد میرسد . در فصل پاییز دمای این شهر به طور محسوس کاهش یافته ودر مهر ماه به 7/15 ، در آبان به !/9 ودر آذر ما به 4 درجه سانتی گراد میرسد
مطالعه میانگین های دمای ماهانه در کرمانشاه نشان می دهد که از ابتدای اردیبهشت تا نیمه اول مهر ماه دمای شهر کرمانشاه به لحاظ برنامه ریزی های گردشگری هیچ گونه محدودیت جدی برای بازدید کنندگان از این شهر ایجاد نمی نماید و میانگین حد اکثر های دمای هوا در گرم ترین ماههای سال در خرداد2/33،در تیر 7/33،در مرداد 37،در شهریور از 5.32 درجه سانتیگراد تجاوز نمی کند که این امر خنک بودن نسبی هوا را در طول فصل گرم این شهر نشان میدهد.حد اقل و حد اکثر مطلق دما در طول دوره معماری 40 ساله شهر کرمانشاه به ترتیب برابر 27- و 44 درجه سانتیگراد بوده است که این دما های استثنایی فقط یکبار در طول 40 سال گذشته اتفاق افتاده است.

2-16-4رطوبت هوا
دوگانگی اقلیم های سرد کوهستانی و گرم مناطق کم ارتفاع نوار مرزی غرب استان،طبعا در رژیم رطوبتی این مناطق نیز تفاوتهایی را ایجاد می نماید.
در شهر کرمانشاه میانگین رطوبت هوا در فصل زمستان در دیماه75،در بهمن 70 و در اسفند 62 در صد است که در عبور به طرف بهار باز هم از مقدار طوبت هوا کاسته شده و در فروردین ماه به 57،در اردیبهشت به 49 و در خرداد به 30 در صد می رسد.مقدار این پارامتر در تیر و مرداد 23 و در شهریور 26 در صد است.در فصل پاییز بر میزان رطوبت هوا افزوده شده و مقدار آن در مهر ماه به 40،در آبان به 60 و در آذر ماه به 72 در صد می رسد.مطالعه روند تغییرات نم نسبی هوا در طول 12 ماه سال نشان می دهد که در طول ماه های سرد سال در اوج فعالیت توده های هوای باران زا در منطقه غرب و استان کرمانشاه،رطوبت هوای استان نیز افزایش یافته و با عبور به طرف بهار از میزان رطوبت هوا کاسته شده و در فصل تابستان که منطبق بر فصل خشک استان و شهر کرمانشاه است.میزان نم نسبی هوا تا حدود 23 درصد کاهش می یابد ولی به هر حال نم نسبی موجود در فصل تابستان شهر کرمانشاه با توجه به دمای ماه های تابستان این شهر،هیچ گونه محدودیتی برای گردشگران این شهر و سایر فعالیتهای جاری آن به وجود نمی آورد.

3-16-4بارندگی های استان
مطالعه بارندگی های استان کرمانشاه نشان می دهد که در اکثر نقاط این استان میانگین سالانه بارندگی بیش از 400 میلیمتر است . بارندگی های استان کرمانشاه به طور عمده در اول فصل های سرد استان ریزش می کنند و در عموم شهر های استان فصل زمستان پر باران ترین فصل سال است.رژیم بارندگی استان مدیترانه ای است و بیشترین بارشهای آن در زمستان و پاییز ریزش نموده و فصل خشک استان بر فصل تابستان منطبق است.
میانگین سالانه بارندگی شهرستان کرمانشاه 8/456 میلیمتر است و اسفند ماه با 6/82 پرباران ترین و تیر و مرداد با 2/0 میلیمتر کم باران ترین ماه های سال محسوب می گردند.
4-16-4جریان وزش باد ها
سرعت باد های غالب در طول 12 ماه سال در کرمانشاه دارای اختلاف قابل ملاحه ای نمی باشدو جهات جنوب شرقی و غربی،دو جهت اصلی باد های غالب این شهر می باشند.
میانگین سالانه سرعت باد غالب در کرمانشاه 4 متر بر ثانیه است.
شدید ترین باد وزیده شده در طول 40 ساله آماری این شهر با سرعت 30 متر بر ثانیه بوده است که یکبار در اسفند ماه 1343 و یکبار نیز در فروردین ماه 1337 در این شهر وزیده است.
5-16-4پوشش ابری و ساعات آفتابی
در استان کر مانشاه پوشش ابری آسمان در فصول سرد سال بیشتر از سایر فصول است.
در شهر کرمانشاه در 62 روز از سال آسمان این شهر پوشیده از ابر می شود .در شهرستان کرمانشاه بیشترین ساعات آفتابی ماهانه به میزان 1/352 ساعت به تیر ماه و کم تریت ساعات آفتابی ماهانه با رقم 3/136 ساعات به دیماه تعلق دارد.
جمع سالانه ساعات آفتابی کرمانشاه 5/2862 ساعت است.

17-4پدیده های جوی و اقلیمی محدود کننده گردشگری و بلایای طبیعی استان
1-17-4طوفان رعد و برق
در شهرستان کرمانشاه در هر سال به طور متوسط 19 روز توام با طوفان رعد و برق است که فراوانی آن در ماه فروردین با 4 روز طوفانی در این ماه بیشتر از سایر ماه های سال است.
2-17-4خشکسالی
3-17-4تگرگ
4-17-4سرمازدگی و یخبندان
5-17-4سیل
6-17-4تعداد روزهای همراه با برف و یا مخلوط برف و باران
در شهرستان کرمانشاه 15 روز از سال همراه با ریزش برف و یا مخلوط برف و باران است

7-17-4تعداد روزهای همراه با گرد و خاک
در شهرستان کرمانشاه در مجموع 30 روز توام با گرد و خاک است

8-17-4تعداد روزها ی با دید افقی کم
در شهرستان کرمانشاه در طول سال به طور میانگین در 17 روز دید افقی برابر یا کمتر از 2 کیلومت میشود که این وضعیت ممکن است به سبب وقوع برخی ازپدیده های جوی نظیر مه ، گردو غبار ، بارندگی شدید و نظایر آنها به وجود آید.

18-4 رشته کوهها و ارتفاعات استان کرمانشاه
استان کرمانشاه منطقه ای کوهستانی است که بخشی از سلسله جبال زاگرس قسمت عمده این استان را پوشانده تنها در بخشهائی از دامنه های کم شیب و گسترده این کوهستان و یا دره های عریض ،زمین های کم ارتفاع و جلگه های آبرفتی مشاهده می شود .

19-4به طور کلی ناهمواریهای استان به دو قسمت قسیم می شود:
1-19-4کوههای دالاهو:
2-19-4کوه پراو:
کوه آتشکده یا آتشگاه
کوه گزن:.در اطراف شهرستان سنقر کلیایی کوههای مرتفع متعددی قرار دارد که مهمترین آنها عبارتند از: کوه زرد،کوه هزار خانی،کوه دلاخانی ، کوه بدر،طکوه سیر دوله،کوه پنجه علی،کوه شمالی یر دره و کوه گره.
دیگر ارتفاعات استان کرمانشاه عبارتند از :
کوه کان کبود به ارتفاع 2529 متر
کوه بیستون به ارتفاع 2850 متر
کوه سر پلان به ارتفاع 2450 متر
کوه آفتاب برز به ارتفاع 2518 متر
کوه پویان به ارتفاع 2443 متر
کوه خطلج به ارتفاع 2450 متر
کوه ابزا به ارتفاع 2770 متر
کوه راق چری به ارتفاع 2850 متر
کوه چار قلان به ارتفاع 2398 متر
کوه لوجار به ارتفاع 2831 متر
20-4دریاچه ها و رودخانه ها منابع آبی استان

1-19-4آبهای سطح الارضی
الف- حوزه آبی سیروان که شامل آبلیله ، آب زرشک، زیمکان، مره خلیل، گاو رود علیا ((گاووهرو)) و آب شمشیر است.
ب- حوزه آبریز قرسو که شامل رود خانه قرسو ، راز آور، مرگ و قسمتی از حوزه آبریز سیمره، رود الوند یا اروند و هزار خانی است.
ج- حوزه آبریز گاماساب(گاماسی او) که شامل رودخانه های گاماساب ، جامیشان و دینور است.
د- حوزه آب ریز الوند که شامل رودخانه های الوند، ویره، گیلانغرب، قوره تو، چم امام حسین، آب ماهیت(اوماهیت) میشود.
2-19-4 آبهای تحت الارضی
با توجه به ساختمان زمین شناسی منطقه میتوان این استان را از نظر آبهای زیر زمینی غنی دانست.عمالی مانند دشتهای وسیع با بسترهای آب رفتی عمیق ومیزان بارندگی سالانه و وجود کوه های آهکی و طبقات غیر قابل نفوذ تحت الارضی در آبرفت های منطقه باعث وجود آبهای زیر زمینی گشته است.

3-19-4برخی از سرابهای استان کرمانشاه عبارت اند از:
الف- سراب قنبر: این سراب در جنوب شهر کرمانشاه و در دامنه کوه سفید واقع شده که آب مصرفی قسمتی از شهر کرمانشاه را تامین میکند.
ب-سراب طاق بستان: این سراب در شمال شهر کرمانشاه در دامنه کوه طاق بستان است که بیشتر مصرف زراعی دارد.
ج-سراب خضر زنده و سراب خضر الیاس :در 24 کیلو متری شمال غرب شهر کرمانشاه و در مجاورت جاده کرمانشاه به سنندج قرار دارد.
د-سراب نیلوفر: در 30 کیلو متری شمال غربی کرمانشاه واقع شده است.این سراب استخر وسیعی را تشکیل میدهد که مملو از گلهای نیلوفر است، و ظرفیت بهره دهی آب فراوان دارد و برای پرورش ماهی نیز مناسب است.
ه-سراب یاوری:در مسیر جاده کرمانشاه به رولنسر نزدیک روستای قزانچی واقع شده است.سرابهای دیگر استان عبارت انی از : سراب گنکاور،سراب گرم قلعه شاهین،سراب صحنه، سراب هرسین،سراب بندعلی،سراب هرسم،سراب حوری (حولی) و سراب ورمنجه .

4-19-4مهمترین رودخانه های استان عبارت اند از :
رودخانه الوند،رودخانه زیمکان، رودخانه کنگاکوش، رودخانه جیگیران.
20-4تحلیل عوامل جوی در استان کرمانشاه
1-20-4 دمای هوا
عوامل موثر بر دما در طبیعت
اصولا نوسان دما در لایه های سطحی شدید است اما با افزیش عمق، شدت آن کاهش می یابد و معمولا دما در عمق 10 متری از سطح زمین دارای تغییرات قابل ملاحظه ای نبوده و رقم آن به میانگین سالانه دمای هوا نزدیک است.
با توجه به جرم و تراکم بیشتر هوا در سطوح پایین تر آتمسفر که خود عامل جذب انرژی بیشتر است و نیز به دلیل آنکه سطح زمین هوای اطراف خور را گرم می کند،با افزایش ارتفاع دما با آهنگ تقریبا 5/0 و6/0 درجه سانتیگراد به ازای افزایش هر 100 متر ارتفاع کاهش می یابد.
الف تاثیر دمای هوا در فعالیتهای کشاورزی
گیاهان دارای درجات حرارت حداکثر و حداقلی هستند که در مراحل مختلف رشت متغیر میباشد.

2-20-4تغییرات ماهیانه پارامتر های دمای هوا در شهرستان کرمانشاه
شهر کرمانشاه منطقه ای است کوهستانی که به علت شرایط جغرافیایی تحت تاثیر سیستم های مختلف هوا شناسی قرار دارد.ارتفاع این شهر از سطح دریای آزاد 1322 متر می باشد.با توجه به جدول شماره 2 و نمودار شماره 1 که در آن تغییرات میانگین حداقل ها ، میانگین حد اکثر ها، میانگین ماهیانه دما،حداقل و حداکثر مطلق دما مشخص گردیده،میانگین سالانه حداقل های دمای کرمانشاه در طی دوره آماری بلند مدت آن 6/5 درجه سانتیگراد و میانگین سالانه حداکثر های دما 3/22 درجه سانتیگراد و میانگین سالانه دما 14 درجه سانتیگراد است، حداقل مطلق سالانه دما 27- سانتیگراد و حداکثر مطلق سالانه دما 44 درجه سانیگراد می باشد.

3-20-4میانگین حداقل های دما در کرمانشاه
بررسی به عمل آمده از جدول شماره 2 و نمودار شماره 1 کرمانشاه نشان میدهد که در سه ماه از سال این پارامتر به زیر صطفر میرسد،به طوری که مقدار آن در دیماه با 9/3- درجه و بهمن ماه با 9/2- درجه و آذر ماه با 8/1- درجه سانتیگراد به خوبی موید آن است.در
فصل زمستان با شروع اولین ماه این فصل یعنی دیماه و سپس بهمن ماه و اسفند ماه به ترتیب با 9/3- درجه،9/2- درجه و 1 درجه سانتیگراد نشان می دهد که هوا به تدریج به سمت افزایش دما پیش میرود و این رقم افزایش این پارامتر را در شروع فصل بهار و در فروردین ماه به 1/5 درجه سانتیگراد و سپس در اردیبهشت ماه به 2/8 درجه و نهایتا در خرداد ماه به 5/11 درجه سانتیگراد می رسد.
با شروع فصل تابستان روند افزایش میانگین حداقل های دما سرعت بیشتری به خود می گیرد به طوری که در تیرماه با 2/14 درجه سانتیگراد به حداقل میزان خود می رسد و سپس به تدریج روند کاهش داشته ، که در مرداد ماه با 4/15 درجه و در شهریور ماه با 6/10 درجه سانتیگراد ادامه می یابد.سیر نزولی دما با توجه به جدول و نمودار فوق در فصل پاییز ادامه یافته به نحوی که در مهر ماه به 3/6 ، در آبان ماه 8/1 و در آذر ماه 8/1- درجه سانتیگراد می رسد.
بنابراین میتوان نتیجه گرفت که در کرمانشاه تیر ماه با 2/16 درجه بیشترین و دیماه با 9/3- درجه سانتیگراد بیشترین و کمترین مقادیر این پارامتر را در اختیار دارند.با توجه به جدول شماره 2 میانگین سالانه حد اقل دما در کرمانشاه 6/5 درجه سانتیگراد می باشد.

4-20-4میانگین حد اکثر های دما در کرمانشاه
بررسی اطلاعات میانگین های حداکثر دما در کرمانشاه بیانگر این است که در فصل زمستان روند افزایش تدریجی آن در پایان فصل بخوبی مشهود بوده بطوریکه مقدار میانگین حداکثر های دما در دیماه 1/7،بهمن ماه با 2/9 و اسفند ماه با 2/14 درجه سانتیگراد مشخص گردیده است.
بر اساس جدول شماره 2 و نمودار شماره 1 روند افزایش دما در فصل بهار و در فروردین ماه با 8/19 درجه شروع شده و در اردیبهشت ماه با 7/25 درجه ادامه یافته و در پایان فصل بهار یعنی در خرداد ماه به 2/33 درجه سانتیگراد می رسد.با شروع فصل تابستان میانگین حداکثرهای دما در تیر ماه به 7/37 درجه سانتیگراد می رسد که بیشترین مقدار ثبت شده در کرمانشاه می باشد و سپس در مرداد ماه با 37 درجه سانتیگراد روند کاهشط دما را نشان می دهد که نهایتا در پایان فصل تابستان و در شهریور ماه به5/32 درجه سانتیگراد می رسد.
با آغاز فصل پاییز روند کاهش دما سرعت بیشتری گرفته که نشان دهنده سرد شدن هوا در این شهر می باشد.بر اساس جدول و نمودار ارائه شده ، این مقدار در مهر ماه به 1/25 درجه سانتیگراد که با 4/7 درجه کاهش نسبت به ماه قبل بوده،رسده و در آبان ماه به 4/16
و در آذر ماه به 7/9 درجه سانتیگراد می رسد.با توجه به جدول و نمودار فوق الذکر میانگین سالانه حداکثر های دما در 3/22 درجه سانتیگراد است که در دیماه به 1/7 درجه سانتیگراد کمترین و تیر ماه با 7/37 درجه سانتیگراد بیشترین مقادیر این پارامتر را در بین ماه های سال به خود اختصاص می دهند .

5-20-4میانگین ماهیانه دما در کرمانشاه
.در جدول شماره دو و نمودار شماره یک میزان تغییرات میانگینهای ماهیانه دمای هوای کرمانشاه نشان داده شده است،که درآن با اغاز فصل زمستان دمای هوا در دی ماه با 6/1درجه ،بهمن ماه 1/3 و اسفند ماه با 6/7 درجه سانتیگراد افزایش دمای هوارا به سمت بهار نشان میدهد که این افزایش دما در فصل بهار از فروردین ماه با 5/12 درجه سانتیگراد شروع و با روند افزایشی در اردیبهشت ماه به 9/16 و در خرداد ماهبا افزایش دمایی در حدود 4/5 نسبت به ماه گذشته به3/22 درجه سانتیگراد میرسد.روند گرم شدن هوا با آغاز فصل تابستان و در تیر ماه با 9/26درجه سانتیگرادبه حداکثر مقدارخود میرسدسپس در مرداد ماه قدری کاهش یافته و 2/26 درجه و در شهریور ماهبا6/21درجه سانتیگرادروند کاهش را ادامه میدهدوبا آغاز فصل پاییز این مقدار در مهرماه به 7/15 و در ابان ماه به 1/9 و در آذرماه به 4در جه سانتیگراد میرسد. بر اساس جدول فوق میانگین سالانه دمای هوا در کرمانشاه 14 درجه سانتیگراد می باشد.بطور کلی میانگین ماهیانه دما طی دوره آماری مورد نظر گویای این مسئله می باشد که در فصل زمستان روند افزایش دما از دیماه لغایت اسفند ادامه داشته و سپس در فصل بهار روند افزایش باز هم ادامه یافته به نحوی که در ماه اول فصل تابستان به حداکثر مقدار خود می رسد و سپس از ماه دوم فصل تابستان روند کاهش دما تا پایان دیماه ادامه می یابد

6-20-4حداقل مطلق دما
در جدول شماره 2 و نمودار شماره 1 میزان تغییرات حداقل تغییرات مطلق دما نشان داده شده است.همانگونه که نمودار نشان می دهد در طول دوره آماری مورد نظر حداقل مطلق دما در کرمانشاه به 27- درجه سانتیگراد رسیده است.به طور کلی حداقل مطلق دما کمترین مقدار دمای هوا در یک نقطه می باشد که اندازه گیری و ثبت گردیده است.
با توجه به جدول فوق در 8 ماعه از سال دمای حداقل مطلق به زیر صفر رسیده است.بررسی نمودار فوق الذکر گویای این مسئله می باشد که در فصل زمستان و در دیماه دمای حداقل مطلق 24- درجه بوده که در بهمن ماه با 27- درجه بهط کمترین مقدار خود رسیده است و در اسفند ماه با 11- درجه سانتیگراد مشخص شده است.
با شروع فصل بهار و در فروردین ماه دمای حداقل به 6- و در اردیبهشت ماه به1- درجه سانتیگراد و در خرداد ماه به 2 درجه سانتیگراد رسیده است .در فصل تابستان و در ماههای تیر و مرداد دمای هوای 8 درجه و در شهریور ماه 2/1 درجه سانتیگراد به ثبت رسیده است.حداقل مطلق دما در مهر ماه 5/3- ،در آبان ماه 17- و درآذر ماه 19- درجه سانتیگراد مورد سنجش و ثبت قرار گرفته است.

7-20-4حداکثر مطلق دما
حداکثر مطلق دما در واقع بیشترین دما ازجهت کمیت در یک نقطه طی دوره آماری مشخص می باشد.در جدول شماره 2 و نمودار شماره 1 مقادیر حداکثر مطلق دما نشان داده شده است.بطوریکه در کرمانشاه بیشترین دما با 44 درجه سانتیگراد در ماههای تیر و مرداد به وقوع پیوسته و ثبت گردیده است.
با توجه به جدول شمارهط 2 دمای هوا در دیماه 20،دربهمن ماه 21 و در اسفند ماه 27 درجه سانتیگراد بوده است.حداکثر مطلق دما در فروردین به 32 دراردیبهشت ماه به 36 و در خرداد ماه به 43 درجه سانتیگراد رسیده است.
در فصل تابستان حداکثر های مطلق دما بالا ترین ارقام دمایی در کرمانشاه به ثبت رسانده و مقدار این پارامتر در تیر و مرداد و شهریور به ترتیب 44،44و 8/39 درجه سانتیگراد مورد اندازه گیری و ثبت قرار گرفته است.حراکثر مطلق دمای کرمانشاه در مهر ماه 33،درآبان26 و در آذر 21 درجه سانتیگراد بوده است.

8-20-4تغییرات حداکثر مطلق دما فصلی دمای هوا
بر اساس جدول شماره 3 که در آن تغییرات فصلی دما در کرمانشاه درج شده است،تغییرات فصلی دمای هوا در کرمانشاه مشهود بوده و نشان می دهد که در فصلهای پاییز و زمستان هوا نسبتا سرد ودر بهار و تابستان هوا نسبتا مناسب و مطبوع می باشد که به نظر می رسد در فصلهای بهار و تابستان ، کرمانشاه یکی از مناطقی است که جهت گردشگری مناسب بوده و می تواند در جهت جذب گردشگر و جهانگرد با اقتصاد استان کمک نماید.دمای کرمانشاه در فصل زمستان با 1/4 درجه نشان دهنده سرد بودن هوا استکه به تدریج با شروع فصل بهار دمای هوا افزایش یافته است و روند مطلوبی را به وجود می آورد،بطوریکه دمای بهار با 2/17 و در فصل تابستان به 9/24 و در فصل پاییز به 6/9 درجه سانتیگراد میرسد.
با توجه به تغییرات پارامتر های دما در طول ماه ها و فصل های مختلف کرمانشاه بهترین زمان بازدید از این شهر فصلهای بهار و تابستان تا آخر مهر ماه می باشد.

9-20-4تعداد روزهای یخبندان
منظور از یخبندان در یک نقطه روزهایی است که در آن دمای هوا به صفر رسیده و یا به زیر صفرنزول نماید.در جدول شماره 4 و نمودار شماره 7 تعداد روزهای این پارامتر را مشخص و ترسیم گردیده است.طی جدول فوق و بر اساس آمار و اطلاعات موجود در حدود 97 روز پدیده یخبندان در کرمانشاه حاکم می باشد که می تواند بطرای پاره ای از فعالیت های کشاورزی،عمرانی،صنعتی و گردشگری محدودیت ایجاد نماید.
بر اساس نمودار فوق حداکثر تعداد روزهای یخبندان مربوط به دیماه با بیش از 25 روز و حداقل روزهای یخبندان حدود یک روز مربوط به مهر ماه بوده است.از ماههای اردیبهشت تا آخر شهریور ماه پدیده یخبندان معمولا در کرمانشاه اتفاق نمی افتد.
در فصل زمستان دیماه با 25 روز،بهمن ماه با 21 روز و اسفند با 14 روز یخبندان دارای بیشترین ماه های یخبندان بوده و در فصل بهار در فروردین ماه این پدیده 2 روز بوده که نشان دهنده گرم شدن تدریجی هوا و سپس در فصل پاییز با سدر شدن هوا روزهای یخبندان در مهر ماه به یک روز و درآبا ماه به 12 روز و در آذر ماه به 22 روز می رسد.

21-4وضعیت رطوبت نسبی هوادر کرمانشاه
امار و اطلاعات مربوط به پارامتر های رطوبت نسبی کرمانشاه در جدول شماره 5 درج گردیده است . بررسی پارامتر های نم نسبی کرمانشاه نشان میدهد که مقادیر پارامتر های نم نسبی هوا در کرمانشاه در ماهها و فصل ای سرد سال بیش از ماههای گرم سال است .
میانگین ماهیانه نم نسبی کرمانشاه در دی ماه به عنوان سرد ترین ماه سال 75 درصد است که در کرمانشاه به 70 و در اسفند ماه به 62 درصد می رسد که بیانگر کاهش نم نسبی کرمانشاه به سمت بهار است .
در فصل بهار باز هم میانگین ماهیانطه نم نسبی هوا کاهش یافته و مقدار ان در فروردین به 57 ،در اردیبهشت به 49 و در خرداد به 30 درصد می رسد . در فصل تابستان نیزکاهش نم نسبی هوای کرمانشاه کماکان ادامه داشته و مقدار ان در تیر مرداد 23 و در شهریور 26 درصد است .
با شروع فصل پایز و اغاز فعالیت توده های هوا و سیستم های جوی باران زای مهاجر به استان کرمانشاه ،نم نسبی هوا به تدریج افزایش می یابد و مقدار ان در مهر ماه به 40 ، در ابان به 60 و در اذر به 72 درصد میرسد که این روند افزایش رطوبت هوا تا پایان دی ماه تداوم داشته و پس از دی ماه با ارامی رو به کاهش می گذرد . میانگین سالانه نم نسبی هوا در کرمانشاه 49 درصد است . میانگین حد اثر های نم نسبی هوا در گرم ترین ماههای سال در خردارد 51 ، در تیر 40، در مرداد 39 و در شهریور 43 درصد است که با توجه به مقادیر میانگین های دما در این ماهها ، هیچ گونه محدودیتی را از نقطه نظر اقلیم اسایش به وجود می اورد . میانگین سالانه حد اثر های نم نسبی کرمانشاه 68 درصد است . میانگین حداقل نم نسبی هوا در گرم ترین ماههای سال در کرمانشاه در ماه خرداد 15 ، در تیر 13 ، در مردا د 12 و در شهریور 13 درصد است ، که تا حدودی خشکی هوا را در طول ماههای گرم سال در کرمانشاه نشان می دهد که با توجه به میانگین های دمای هوا در این ماه ها ، محدودیت جدی از نقطه نظر زیست اقلیمی پدید نمی اید . میانگین سالانه حد اقل های نم نسبی هوا در کرمانشاه 31 درصد مورد محاسبه قرار گرفته است
تغیرات میانگین های ماهیانه نم نسبی هوا در کرمانشاه طی نمودار شماره 13 نشان داده شده است.

22-4بارندگی های کرمانشاه
با توجه به آمار بارندگی در جدول شماره 6،شهر کرمانشاه از وضعیت بارندگی مناسبی برخوردار می باشد.رژیم بارندگی کرمانشاه مدیترانه ای است و اکثر ریزشهای جوی در فصل سرد سال رخ می دهد و در فصل خشک که منطبق با ماه های گرم سال است،این ریزشها کمتر می شود.منشا اصلی بارندگی های کرمانشاه نفوذ سیستم های باران زا از مراکز کم فشار مدیترانه ای و سودانی است که سبب ریزش باران های مناسب و در ماه های سرد سال باعث ریزش برف می گردد.

1-21-4 تغییرات بارندگی ماهانه در کرمانشاه
استان های غربی کشور به علت نفوذ سیستمهای باران زا در اکثر ماه های سال دارای بارندگی بودهکه این ریزش ها در فصول سرد سال گاهی همراه با ریزش برف می باشد.در جدول شماره 6 و نمودار شماره 19 رژیم بارندگی کرمانشاه برای ماه های مختلف سال طی دوره آماری بلند مدت ارائه شده است.بر اساس جدول فوق میانگین بارندگی سالانه 8/452 میلیمتر می باشد که طی سال در تمام ماه ها ریزش می نماید که حداکثر آن در اسفند ماه با 6/82 میلیمتر و کمترین آن در تیر و مرداد با 2/3 میلیمتر ریزش می نماید.
جدول فوق گویای روند افزایش بارندگی در فصل زمستان بوده و نشان می دهد که با شروع فصل زمستان مقدار بارندگی در دیماه 2/59 میلیکتر ،در بهمن ماه به 7/59 میلیمتر و در اسفند ماه به 6/82 میلیمتر می رسد.با شروع فصل بهار و با توجه به گرم شدن تدریجی هوا از میزان باش کاسته می شود به طوریکه این میزان در فروردین ماه با 7ط/68 میلیمترشروع و در اردیبهشت ماه به 6/33 میلیمتر و در خردادماه به 3/1 میلیمتر کاهش می یابد.با شروع ماه اول و دوم فصل تابستان مقدار بارندگی به 2/0 میلیمتر کاهش یافته و در شهریور ماه به 2/1 میلیمتر می رسد.با شروع فصل پاییز و با توجه به نفوذ سیستم های مدیترانه ای به استان و فعالیت آنها،به میزان ریزش های جوی افزوده می گردد،به طوری که در مهر ماه با 6/26 میلیمتر شروع و در آبان ماه به 2/59 میلیمتر و در آذر به 3/69 میلیمتر می رسد.
نمودار شماره 19 دو فصل کاملا متمایز را در خصوص ریزش های جوی در کرمانشاه نشان می دهد که در آن وضعیت بارندگی با گرم شدن یا سرد شدن هوا تغییر می نماید.

2-21-4حداکثر بارندگی های روزانه در کرمانشاه
حداکثر بارندگی روزانه یا حد اثر بارندگی طی 24 ساعات در یک نقطه میزان ریزشی است که در یک دوره آماری تعریف شده و مشخص دارای بیشترین مقدار باشد . معمولا بارندگی های شدید در برخی مواقع سبب فرسایش خاک ، طغیان رودخانه ها رودخانه ها و خسارات جانی و مالی می گردد و از طرفی عامل مهمی در کاهش امنیت گردشگری یک ناحیه می شود .
جدول شماره 6 مقادیر بارندگی 24 ساعته ماههای مختلف سال را در کرمانشاه نشان می دهد که بر اساس ان بیشترین بارندگی طی 24 ساعت برابر با 108 میلیمتر بوده که در آذر ماه به وقوع پیوسته است. با توجه به اینکه علاوه بر مورد فوق باز هم بارندگی های شدیدی به مقدار 81و 61 میلیمتر در یک شبانه روز در ماههای ابان و فروردین در کرمانشاه به وقوع پیوسته است ، لذا این امر احتمال وقوع بارندگی های با این شدت و مقدار را باز هم متحمل می سازد که باید در برنامه ریزیهای استانی و شهری مورد توجه برنامه ریزان قرارگیرد .

3-21-4بارندگی های فصلی در کرمانشاه
در جدول شماره 7 میزان بارندگی های فصلی کرمانشاه آورده شده است . براساس آمار و اطلاعات موجود ،از جمع بارندگی های شهر کرمانشاه که 8/452 میلیمتر است ، بیشترین بارندگی های فصلی با 5/201 میلیمتر مربوط به فصل زمستان وط کمترین میزان بارش فصلی با 6/1 میلیمتر مربوط به فصل تابستان است که نشان دهنده افزایش باردگی در فصل سدر سال و کاهش بارندگی در فصل گرم سال می باشد . درجدول فوق فصل زمستان با 5/201 میلیمتر بارندگی ،2/44 درصد بارندگی سالانه را شامل شده و فصل بهار با 6/103 میلیمتر ،6/22 در صد را در تعلیق دارد و فصل تابستان با 6/1 میلیمتر ،4/0 درصد از بارندگی های سالانه رادر اختیار دارد و فصل پائیز با 1/150 میلیمتر بارندگی ،8/32 درصد از بارندگی های سالانه را شامل می شود .

22-4جریان وزش باد.
3-21-1محدودیت ها وپتانسیل های حاصل از وزش باد
-گیاهان معمولا " ار سه طریق از جریان وزش بادها تاثیر میپذیرد که عبارتند ازتعرق ، جذب co2وتاثیر مکانیکی به صورت شکستن برگها و شاخه ها .
-نتایج مطالعات و تحقیقات بیانگر ان است که میزان تعرق گیاهان با افزایش سرعت باد تا نقطه معینی افزایش داشته و پس از آن بی تغییر می ماند و در سرعت های زیاد ، کمی کاهش میابد.
-افزایش وکاهش فتو سنتز به میزان CO2 ارتباط دارد که وزش باد نیز به نوبه خود بر این فرایند تاثیر می گذارد .
-وزش شدید باد ها برای رشد گیاهان عاملی زیان بخش محسوب می شود .شکل ظاهری غیر معمولی درختان درمناطق ساحلی یا کوهستانی و یا مناطقی باد گیر از کسور نزیر منجیل که در مسیروزش باد های شدید قرار دارنطد ، به خوبی تاثیر وزش بادهای شدید را نشان میدهد.
-برگهای درختانی که به طور مکانیکی در اثر وزش باد خسارت می بینند ، دارای ظرفیت کمتری از نظر فتوسنتز و انتقال مواد هستند.
-باد موجب بروز محدودیت در سیستم های ابیاری بویژه در مناطق باد خیز می گردد که نمونه مشخص ان در ابیاری بارانی مشاهده می شود . در ابیاری بارانی باد سبب پخش نادرست اب در مزرعه می شود و تلفات آب را افزایش داده و روند تبخیر را تسریع می نماید. در واقه افزایش سرعت باد موجب افزایش تبخیر تعرق در نباتات می گردد و تبخیر در سطح خاک راهم افزایش می دهد .
–باد در عملیات سم پاشی تاثیر میگذارد و سرعت های زیاد ان منجر به ضایعات فراوان در مصرف سم می گردد در بکار گیری انواع سم پاش ها معدودیت ایجاد می نمایدو به این علت اطلاعات باد برای پرواز هواپیماههای سم پاش حائز اهمیت بسیار است .
–در مناطق باد خیز امکان کطشت هر محصولی میسر نیست و در واقع پدیده باد محدودیت تنوع کاشت بوجود می اورد و به این لحاظ در مناطقی که باد های محلی مشخصی وجود دارد ، باید در امور کشاورزی ابندا تاثیر وزش این گونه باد ها مورد توجه و مطالع قرار می گیرد .

–باد موجب انتقال "سپور " قارچ ها نظیر زنگ گندم از مناطق الوده به مناطق غیر الوده می گردد.
-با سبب پراکندگی جمعیت زنبور های عسل گردیده و این جهت پرورش زنبور عسل در مناطق باد خیز توصیه نمی شود .
-باد شدید تاج درختان را شکسته محصولات یک ساله را می خواباند و شن های روان را به حرکت در می امورد و به مزارع خسارات فراوان وارد می سازد .
-جریان وزش باد در مواردی نیز دارای جنبه های مفید در امور کشاورزی است به طور مثال سرعت باد با افزایش دو متر در ثانیه پرواز انتخابی را از رشته های سلب می کندویا انکه به امر گرده افشانی گیاهان کمک می کند .
-از انرژی باد در طراحی توربین های بادبی جهت تولید برق و نیز در اسیاب های بادی استفاده می شود .
-در احداث مجموعه های مسکونی و ساختمانی ضرورت توجه به محل استقرار ساختمان ها از نقطه نظر تاثیر سمت وزش باد و مقدار سرعت آن کاملا مشهود است و در این ارتباط توجه به ویژگی های طراحی خارجی ساختمانها جهت سهولت جریان های هوا و توجه به جلوگیری از پوران در مجموعه کارخانه ها و محل باز شو درب های ورودب
سالن ها ، ساختمان ها و پنجره ها و دقت در طراحی مناسب ابعاد و اندزه بازشو ها و محاسبه کنترل جریان توام باد و باران بر انها امری لازم است .
-در تاسیس کارخانه ها و فعالیت های صنعتی دود زا و االاینده فضای محیط ، محل احداث باید از نقطه نظر جهت وزش باد ها مورد مطالعه قرار گیرد تا جریان وزش باد ، عوامل الوده کننده هوا را مناطق مسکونی و مراکز تجمطع زیستی منتقل نماید
1-22-4جریان ورش باد های غالب در کرمانشاه
. در جدول شماره 8 جهت و سرعت باد غالب . درصد باد غالب و درصد باد آرام مشخص گردیده است . با توجه به جدول فوق جهت باد در ماههای دی و بهمن جنوب شرقی ودر اسفند ماه غربی می باشد ، که به ترتیب دارای سرعت های 4 ، 4/4 و 1/4 متر برثانیه بوده که نشان دهنده افزایش و سپس کاهش سرعت باد می باشد .
2-22-4وزش بادهای شدید در کرمانشاه
.جدول شماره 9 ونمودار شماره 25 سرعت شدید ترین باد را طی دوره آماری بلند مدت برای کرمانشاه نشان میدهد . براساس جدول فوق حداکثر سرعت باد وزیدهشده در زمستان30 متر بر ثانیه با جهت جنوبی بوده که در ماههای دی سال 1343 ،اسفند1343 و فروردین سال 1343 به وقوع پیوسته است.
بر اساس جدول فوق متوسط سرعت باد در ماه های مختلف بشرح زیر بوده است:
دیماه2/2 متر بر ثانیه،بهمن 6/2 متر بر ثانیه ،اسفند ماه 4/3 متر بر ثانیه،فروردین ماه5/3 متر بر ثانیه،اردیبهشت ماه 3 متر بر ثانیه ، خرداد ماه 8/2 متر بر ثانیه،ماه های تیر و مرداد 3 متر بر ثانیه،شهریور و مهر ماه با سرعت 4/2 متر بر ثانیه،آبان ماه 1/4 متر بر ثانیه و آذر ماه با سرعت 2 متر بر ثانیه.

23-4پوشش ابری
در جدول شماره 10 ونمودار شماره 31 میانگین تعداد روزها همراه با پوشش ابری مشخص گردیده است . با توجه به جدول فوق شهر کرمانشاه طی دوره آماری بلند مدت
بطور میانگین دارای 63 روز همراه با پوشش ابری بوده که بیشترین روزها آن مربوط به دی ماه با 11 روز و کمترین تعداد آن مربوط به ماههای مرداد و شهریور بوده است .

24-4ساعات افتابی
در جدول شماره 10 و نمودار شماره 31 یانگین تعداد روزهای با پوشش ابری و ساعات افتای در کرمانشاه طی دوره بلند مدت اماری ، مشخص و ترسیم گردیده است .
بر اساس جدول فوق میانگین سالانه ساعات آفتابی کرمانشاه 5/2862 ساعت است و بیشترین ساعت آفتابی ماهانه با 1/352 ساعت مربوط به تیر ماه و کمترین میزان آن 3/136 ساعت مربوط به دی ماه میباشد .

25-4روز های همراه با طوفان رعد وبرق
وقوع طوفان می تواند بر بسیاری از فعالیت های عمرانی ، صنعتی و حتی گردشگریاثر سوء بگذارد . این پدیده جزء بلایای اقلیمی است که در فصل های مختلف سال به وقوع می پیوندد و ممکن است بصورت باد های شدید و رگبار های سیل اسا و مخرب و یا صاعقه ، خسارات جانی و مالی در پی داشته باشد . در جدول شماره 11 و نمودار شماره 37 تعداد روزهای طوفانی مشخص گردیده است که بر اساس آن میانگین سالانه تعداد روزهای طوفانی طی دوره اماری کرمانشاه به 19 روز می رسد .
بر اساس جدول و نمودار ارائه شده ، بطیشتری تعدا روزهای پدیده طوفان یا 5 روز طی دوره اماری مربوط به فروردین ماه و کمترین تعداد ان مربوط به ماههای تیر و مرداد می باشد . جدول و نمودار فوق نشان می دهد که در ماههای فروردین و اردیبهشت به علت گذر فصل ها و حجوم سیستم های جوی ، پدیده طوفان و رعد و برق بیشتر مشاهده می گردد .

26-4روزهای همراه با برف
شهر کرمانشاه و استان های غربی کشور به علت ورود سیستم های مدیترانه ای و سیستم های پر فشار شمالی معمولا در زمستان ها و فصول سرد سال همراه با ریزش برف می باشند که بیشتر ارتفاعات این مناطق پوشیده از برف می شوند .
در جدول شماره11 و نمودار شماره 43 تعداد روزهای این پدیده طی دوره اماری بلند مدت اماری ارائه شده است ، که در ان به طور میانگین 15 روز از سال روزهای همراه با برف ثبت شده است .

27-4 روزهای همراه با گرد و خاک
گرد و خاک موجود در هوا در اثر باد های شدید بوجود می اید . این باد ها قادر اند گرد و خاک و ذرات ریز موجود در روی زمین را به هوا پراکنده نماید .
در استان بر اساس جدول شماره 11 و نمودار شماره 49 به طور متوسط 30 روز از سال این پدیده مشاهده و گذارش گردیده است که از نظر زیست محیطی و اقلیم اسایش نامناسب می باشد.
پدیده گرد و خاک معمولا در فصل گرم سال به وقوع می پیوندد . با توجه به جدول فوق تعداد روزهای ان در طول فصل زمستان روند افزایش پیدا کرده و در تیر ماه با 5 روز به حد اکثر میزان خود می رسد و سپس با سرد شدن تدریجی هوا این پدیده روند کاهش را به خد می گیرید و در اذر ماه و دی ماه این پدیده به ندرت اتفاق می افتد .

28-4روزهای همراه با دید افقی 2 کیلو متر و کمتر
دید افقی مسافتی است که انسان قادر است بدون چشم مسلح اشیا را به خوبی ببیند عواملی مانند گرد و خاک ، مه و بارندگی باعث کاهش دید می شود .
براساس آمار و اطلاعات جدول شماره 11 در فصل زمستان و در دی ماه در 5 روز ، در بهمن ماه 3 روز و در اسفند ماه یک روز در کرمانشاه دید افقی به حدود 2 کیلومتر و کمتر کاهش می یابد.
در بهار و در ماههای فروردین ، اردیبهشت و خرداد این پدیده یک روز در استان اتفاق می افتد و سپس در فصل تابستان کاهش داشته و قابل مقایسه با فصل زمستان نمی باشد .با شروع فصل پاییز ، مهر ماه فاقد پدیده فوق ، ابان ماه یک روز و اذر ماه دارای سه روز با محدودیت دید افقی می باشد. بر اساسآمار و اطلاعات موجود ، به طور میانگین 17 روز از سال پدیده فوق در استان و جود داشته است .

جدول ها و نمودارها

نمودار1

نمودار2

نمودار3

نمودار4
نمودار5

نمودار6
نمودار7

نمودار8

نمودار9

نمودار10

نمودار11

4-29 سایت پروژه
سایت مورد نظر قسمتی از مساحت زمین طاق بستان کرمانشاه است این زمین حدود 2هکتار وسعت دارد، وبه دلایل زیر به عنوان بستر طرح(موزه آثار باستانی) انتخاب شده است.
1.طاق بستان یکی از قدیمترین مناطق کرمانشاه است که با توجه به بستر فرهنگی و تاریخی آن با موضوع طرح هماهنگ میباشد.
2. این سایت به لحاظ موقعیت و ارتفاعاتش از ویژگی خاصی برخوردار است، زیبایی شهر مخصوصاً در شبها برروی این سایت دیدنی است که در ذهن مراجعه کننده فضایی جذاب ، ماندگار و خاطره انگیز را بوجود میآورد.
3. دسترسی آسان پیاده وسواره به این سایت از چندین طرف امکان پذیر است، که این خود یک مزیت برای انتخاب این سایت می باشد.

4-30 فرم ساختمان و اقلیم
بهتر است فرم ساختمان منحنی وباز باشد
بهتر است ساختمان مرتفع بوده و در جهت محور شمال- جنوب ساخته شود.
معمولاً در فصل زمستان میزان قابل توجهی از انرژی خورشیدی توسط جبهه شرقی و غربی ساختمان جذب نمیشود زیرا در این فصل خورشید از جنوب شرقی طلوع و در جنوب غربی غروب میکند در حالیکه تابستان همین دو جبهه از ساختمان دریافت کننده اصلی حرارت خورشید می باشند بنابراین باید دیوارها وپنجرههای اصلی ساختمان در جبهه جنوبی ان باشد و نیز اگر ساختمان اندک چرخشی در حدود 15 به سمت جنوب شرقی داشته باشد ساختمان از نور قبل از ظهر خورشید بیش از نور بعدازظهر استفاده میکند و جذب حرارت توسط بنا زودتر آغاز میشود.
با قرار دادن ساختمان در قسمت شرقی درختان میتوان از شدت حرارت خورشید به ساختمان هنگام بعد از ظهر کم کرد و نیز در قسمت غرب ساختمان باید به دلیل زاویه کم خورشید در بعد از ظهر از درختان انبوه و کوتاه استفاده کرد.
درختان پهن برگ بهترین نوع سایبان هستند زیرا ساختمان را در تابستان محافظت میکند و در زمستان برگهایش را از دست میدهند از آنجایی که خورشید در زمستان به اندازه تابستان به قسمت های شرقی و غربی بنا نمیتابد، لذا درختان همیشه سبز برای ایجاد سایه روی دیوارهای غربی می تواند مناسب باشد.
گوشه های گرد ساختمان، با هدایت جریانی هوا در اطراف بنا باعث میشود که از بالا رفتن فشار هوا کاسته شود و نیز سطوح دیوارهای یکپارچه و صاف نیز کمترین مقاومت را در برابر جریان هوا از خود نشان می دهد.
در ساختمان های بزرگ تاثیر عوامل اقلیمی کاهش می یابد و عوامل دیگری از جمله روابط داخلی و فضای کلی مورد نیاز و نیز مساله اقتصادی در سازمان دهی اهمیت پیدا می کند در ساختمانهای بزرگ فرم و جهت قرار گیری ساختمان در درجه دوم اهمیت پیدا میکند.

4-31 تهویه مورد نیاز اقلیم
با توجه به شرایط حرارتی هوای تابستان برای خنک سازی ساختمان به هنگام عصر و شب تهویه طبیعی مورد نیاز است، ولی در ماههای سرد زمستان که فصلی بحرانی مناطق سرد است به دلیل سرمای شدید و رطوبت کم هوا باید ورود هوای خارج به داخل ساختمان را به حداقل میزان ممکن رساند این مسئله نیازمند قرار گیری بازشو ها در جهت مناسب برای استفاده از انرژی خورشید و در خلاف جهت بادی های غالب منطقه است.

تحلیل سایت

لکه گذاری

فصل پنجم

الزامات طراحی با توجه به مطالعات انجام شده این پایان نامه

موزه مکان گرداوری، نگهداری و به نمایش گذاشتن نعمت های فرهنگی و هنری به منظور آموزش و پژوهش است و معنای لغوی آن به معنای مکانی است که مجموعه ی بزرگی از آثار باستانی و اشیاء گران بها را در معرض نمایش میگذارد.و سه وظیفه آن جمع آوری، نگهداری و نمایش اشیاء است.
در ابتدا موزه هایی که در جهان شکل گرفتن هدف خاصی نداشتن ولی بعد ها در دوره رنسانس تحول عظیم فرهنگی در اروپا پدید آمد و موزه ها نیز بیشتر مورد توجه قرار گرفتن.
من در طراحی حجم موزه از ادغام حجم های منحنی با یکدیگر استفاده کرده ام در طراحی سایت از باغ های ایرانی و معبد آناهیتا در کنگاور استفاده کرده ام .و با مسیری سایت را به دو قسمت که یک طرف حجم و در طرف دیگر فضای سبز و نشیمن طراحی کرده ام.جایی که حجم در آنجا قرار گرفته است را با دایره ای از آب به خاطر تاکید بیشتر به حجم استفاده کرده ام.استفاده از دو طاق کوچک و بزرگ طاق بستان در حجم برای بیان انعکاس فرهنگی گذشتگان در بنا یکی دیگر از ایده های طرح بوده است.به علت دید خوب در شب و روز سالن های پذیرایی در طبقات آخر پیشبینی شده است تا از مناظر اطراف استفاده شود.علت انتخاب حجم منحنی برای گردن باد اطراف بنا و حفظ تاثرات برودتی و حرارتی در بنا است.سالن امفی تئاتر رو باز که در سایت است هم برای ایجاد یک تعادل در سایت و همچنین برگزاری مراسم مذهبی و آیینی می باشد.
باید فرهنگ آموزشی موزه را گسترش داد و از طریق رسانه وسایل ارتباط جمعی را تشویق به معرفی ارزش های تاریخی کرد و با ایجاد امکانات تفریحی، رفاهی از جمله سینما تئاتر، شهر بازی و … مردم را به سمت موزه ها کشاند.
هنگامی که از فضا سخن به میان می آید ، غالبآمحدوده ای که کف و سقف و بدنه داشته باشد، به ذهن خطور میکند . ولی این تعریف عمومی از فضای معماری است . فضای معماری با عناصر معماری محدود و معرفی می شود وبا ترکیب مناسب دیوارها ، ستون ها ، کف ها و سقف و کیفیت مورد نظر دست میابد و شرایط لازم را برای ایجاد محیطی مانوس و مفید قابل استفاده ، زیبا و خوش آیند ، امن و مستحکم برای انجام همه فعالیت ها و شرایط مختلف زندگی فراهم می آورد . کیفیت فضای ایجاد شده کاملاً به نوع عناصر محصور کننده و ترکیب آن ها بستگی دارد . جهت فضا ، درجه باز و بسته شدن فضا ، نوع رابطه با فضاهای مجاور همه به نحوه ی استفاده دیوارها ، ستون ها ، کف و سقف بستگی پیدا می کند .
برای درک مفهوم فضا باید دوبخش اصلی فضا را از هم متمایز کرد . یکی خود فضا و دیگری محدوده ی قابل تشخیص آن به عبارت دیگر بدنه ها ، کف و سقف ، فضا را نمی سازد ، بلکه فضا درون آن ها قرار میگیرد و تغییر آن ها روح فضا را تغییر می دهد .
از فضا به عنوان محدودی فضای ادراکی حسی می توان نام برد. ادراک به وسیله ی حس ها به وجود می آید . نظریه های نوین درباره ی حس ها نه تنها دریافت های غیر فعال ، بلکه دریافت های فعال را نیز مطرح می سازد ،گیبسون بر اساس همان پنج حس اصلی تقسیم بندی نوینی را ارائه می دهد . او بینایی و شنوایی را هم ارز نمی داند و یا لامسه را به اجزا گوناگون فشار ، گرما ودرد تقسیم می کند . همچنین به ترکیب حاصل نیز توجه دارد . حس حرکت و حس جهت یابی درونی که احساس بالا و پایین و چپ و راست ،و عقب و جلو را شامل می شود. ادراک فضایی برحسب شرایط ، متفاوت خواهد بود. فضایی که خالی از انسان است یا مراسمی در آنجا جاری است و یا نوع موسیقی که در آنجا به گوش میرسد رفتار فضایی و ادراک فضایی را تغیر می دهد. انسان از بوهای خاص احساس فضایی خاصی را دریافت می کند . احساس انسان در عبور از یک فضا حرکت مفاصل و عضلات خود را لمس می کند . سختی یا نوعی سطح زمین و بالا و پائین رفتن از پله را احساس می کند. اگر انسان تنها ابزار اندازه گیری محیط بود ، فضا برای همه یک گونه درک می شد ویا دست کم ادراک مشابهی می داشت در حالیکه این گونه نیست و هر فضا بر افراد مختلف ، تاثیرات گوناگون دارد. در ادراک فضا حافظه شخص نیز نقش بسزایی دارد. تجربیات فضایی ، سنت فرهنگ و از این قبیل، ادراک فضایی یک معبد ژاپنی بسیار متفاوت از درک همان توسط یک فرد یونانی است. تا این جا فضا به عنوان محدوده ی محصور شد و تنها آدم ها از طریق مشخصی با این فضا آشنا هستند.
همواره در پسیدایش خلق هر چیزی نیازی نهفته است که هرچه این نیاز قویتر بیان شود نتیجه ی آن یافتن پاسخی درست بی منطق می باشد که اثرات مثبت آن جواب همواره باقی خواهند ماند پیدایش طرح معماری نیز چنین می باشد . قدر مسلم طرحی از جایگاه محکم برخوردار می باشد که طراح ان با خیال آسوده و راحت فقط به یافتن پاسخی درست در جهت نیاز مطرح شده درست از سوی مخاطبین آن مساله باشد و صحت این امر در طرح های ماندگار معماری دیده می شود . همان قدر که در معماری داشتن ایده مهم است اگر از مرحله ی ایده به فرم و فضا نیز اهمیت دارد ایده ها مصالح اولیه طراحی هستند . ایده در مرحله ی آغازین ممکن است ذهنیتی خاص باشد . این ذهنیت سپس بر ایده معمارانه و دست آخر به ایده عینی (فرمال) تبدیل می شود . اولین ایده های معماری می تواند از مسائلی کاملاً تجریدی متولد شوند . در نهایت فضای ساخته شده محیطی مثنوی و فیزیکی است که در روح و جسم انسان مورد تایید قرار می گیرد . فضا در معماری از اهداف اصلی به شمار می آید و طراحی فرم در واقع جزئی از از خلق فضای معماری است هر محیط انباشته از اطلاعات متفاوت است و هر شخصی به تناسب شغل ،حرفه و شخصیت خود و … . اطلاعات متفاوت با دیگری از محیط کسب می کند . تصویر و تصور انسان ها از شهر و محیط شان احساسات انسان را نسبت به آن فضا ، نسبت به خودشان و نسبت به فضای خارج از خودشان رقم می زند .

1-5روند شکل گیری طرح :
اساس و پایه این طرح بر اساس محورهایی است که معرفی شده اند به طوری کاملاً در ارتباط با سایت باشند که با توجه به دسترسی اصلی که از سایت امکان پذیر است محوری مطابق با کشیدگی سایت و دید به سمت دریاچه قرار داده شد . محور اصلی در درون سایت شامل ورودی ، ساختمان اصلی دریاچه و ادامه گالریها در فضای باز می باشد که در کنار این محور کاربری های تجاری ، خدماتی شکل گرفت . وجود دریاچه به عنوان منبعی غنی حتی تعیین کننده محور اصلی در درون سایت بود . با توجه به نیروهای سایت مکان های دیگر در درون سایت ورزشی ، هنری ، تفریحی ، خدماتی ،لکه گذاری شده در تعیین ورودی مجموعه سعی شده راههای پیاده و سواره که در مجموع بعنوان محل گذر عابران است بصورت یک کمربند فرضی به دور مجموعه کشیده شود و امکان ایجاد دید و منظر مناسب را برای بیننده در حال حرکت را مهیا می کند. محور دوم ، محور فرعی سایت محسوب شده که شامل آمفی تئاتر روباز ، پارک صخره ای و تعریف کننده ورودی فرعی ساختمان موزه می باشد . امتداد مسیرهای پیاده در طرح با ترکیب فضاهایی از قبیل طراحی آب در محیط و مسیرهای دنج و فضاهای باز که به وسیله ی آب طراحی شده اند و به عنوان مفصل و فضایی که بتواند در کنار آن استفاده کنندگان جمع گردند وبه گفتگو و راتباط بیشتر با یکدیگر بپردازند . یکی از قسمتهای پر انرژی تر طرح که در روی آب اتفاق می افتاد آمفی تئاتر روباز واقع در سایت می باشد که دور آن را آب فرا گرفته است و با مجموعه ، هتل ، غرفه های تجاری ،دریاچه و مسیر پیاده ارتباط مستقیم دارد . از دیگر قسمتهای پر انرژی خود مجموعه ی موزه حیاط و فضای سبز موجود در مرکز مجموعه می باشد که باعث ورود بیشترین نور شمالی به داخل مجموعه و گالری ها می شود ولازم به ذکر است که بهترین نور برای گالری ها نور شمالی می باشد . آمفی تئاتر روباز و غرفه های نمایشی در مجاورت ورودی می تواند مکان هایی برای استفاده ی سایرین باشد و ارتباط با بیرون و دریاچه را دو سویه می کند . در ساختار کلی مجموعه و سایت از نمایش حالات متنوع آب شناخت آب ، زیبایی شناسی آب و همچنین حفاظت آب استفاده شده است و در بخش های مختلف نمایش اشکال مختلف ادوات ، ابزارها ، و تکنولوژی مربوط به آب در زمینه ی کارکرد آب و تاریخ آب در فرهنگ ایران ، به نمایش گذاشته است.

2-5مبانی فکری و فلسفی طراحی :
در طراحی مجموعه سعی بر آن است تا در تعیین ایده کالبدی و پرورانیدن آن به موارد زیر به صورت خاص توجه گردد :
– مفهوم خاص آب در سرزمین و فرهنگ ایران
– تصفیه و تحریر الگوها و فرم های ایرانی
– تکیه برمفاهیم ، اسطوره ها و خاطره های فرهنگی
– انتظام فضایی ارگانیک
– فضاهای آگاهانه
همانقدر که در معماری داشتن ایده مهم است گذر از مرحله ایده به فرم نیز اهمیت دارد . ایده ها مصالح اولیه طراحی هستند ایده در مرحله آغازین ممکن است ذهنیتی خالص باشد این ذهنیت سپس به ایده معمارانه و دست آخر به ایده عینی تبدیل می شود . اولین ایده های معماری می توانند از مسائلی کاملاً تجریدی متولد شوند در نهایت ، فضای ساخته شده محیطی مصنوعی و فیزیکی است که در آن روح و جسم انسان مورد تایید قرار میگیرد فضا در معماری از اهداف اصلی به شمار می آید و طراحی فرم در واقع جزئی از خلق فضای معماری است . ماریو بوتا ارتباط بین یک ساختمان با پیرامون خود را چنین شرح می دهد هر اثر معماری دارای محیط ویژه مربوط به خود است ، به بیانی ساده تر پیرامون این محیط ویژه را بستر ساختمان نامیده می شود . ارتباط بین معماری و بستر آن ارتباطی نقش گرفته از یک تاثیر پذیری متقابل است می توان گفت که بین بستر و معماری آن در تماس دو جانبه و همیشگی هستند و همواره با هم در ارتباط اند . در شکل گیری طرح محور اصلی موجود در سایت که با توجه به کشیدگی سایت و محل دریاچه شکل گرفته شد و جهت ساماندهی معماری پروژه مورد استفاده قرار گرفت و در سایت پروژه فعالیتهای اصلی روی این محور قرار داده شد که مهمترین آنها ساختمان مجموعه می باشد که ورودی اصلی ساختمان با توجه به آن تعیین شد با توجه به شرایط اقلیمی و جهت استفاده از نور مناسب ، ساختمان با کشیدگی شرقی – غربی قرار گرفته که با محور اصلی سایت همسو شده و ساختاری خطی بوجود آمد که فضاها حول این محور ساماندهی گشته اند . با توجه به آثار باستانی طاقبستان و دریاچه ی آن و اهمیت آنها در طراحی سایت از طرح چهار باغی و باغ ایرانی الگو گرفته شده و دریاچه بعنوان کوشک در باغ ایرانی تعریف شده است . و فرم ساختمان اصلی نیز سیال بوده و سیالیت و روانی و حرکت آب در آن به وضوح مشاهده می شود . در طراحی مجموعه سعی بر آن شده که اصول باغ ایرانی در آن رعایت و مشاهده گردد . در قلمرو انسانی و در محیطی که انسان آن را می سازد آب از حیطه ی ذهنی و معنوی خارج وبه درون قلمرو جدیدی جاری می شود که در آن معنای اقتصادی و قابل لمس پیدا می کند و به عنصری تبدیل می شود که می توان آن را ساخت و به آن جنبه ی کاربردی و نمایشی داد در محیط دست ساز انسان آب به یکی از چهار شکل زیر تبدیل می شود : یک نقطه ، یک خط ، یک آبنما ، (صفحه)یا یک مرز یا کناره . زیبایی شناسی آب و همچنین حفاظت آب مورد بررسی واقع می شود در بخش های مختلف نمایشی ، اشکال مختلف از ادات ، ابزارها و تکنولوژی مربوط به آب در زمینه ی کارکرد آب و تاریخ آب در فرهنگ ایران به نمایش گذاشته شده است . اهداف موزه عمدتاً زیست محیطی است آموزش علمی گروه های مختلف اجتماعی است که به صورت فاضاهایی جهت نمایش نحوه ی مدیریت آبی در گذشته و حال و انواع سازه های آبی ونیز طزیق صحیح مصرف آب و استانداردهای جهانی مربوط به آن ، آلودگی آب و عوامل موثر در کاهش آن ونکاتی از این دست ، جهت آموزش گسترده و از افرادی عادی تا متخصصین امر در موزه ی آب پیش بینی گردیده است . همچنین استفاده از آب به شکل عنصری در میان فضا که توانایی بی نظیری در تمرکز کردن مفاهیم و تشدید حالت و روح فضا دارد . ایجاد فضایی جهت بالا بردن حساسیتهای انسان نسبت به طبیعت از طریق عنصری حیاتی آب به منظور درک و شناخت عمیق انسان با آب . در نقاطی از ساختمان که احتیاج به دید است . و شیشه به عنوان نماد سایت است و حرکت وهم دید به اطراف سطح مورد استفاده قرار گرفته است . سلسله مراتب و فضاهای متباین و گرفتن یکنواختی فضاها وحدت دادن به فضای درون و برون در طرح رعایت شده است و ایجاد حیاط و پله وار بودن آن قسمت از ساختمان نور را به طور مستقیم و یکنواخت وارد گالری ها می کند . نور از بالای سر به ما اجازه می دهد که تفاوت زیادی از لحاظ شکلی داشته باشیم زیرا نور می تواند با مقیاس اتاق تنظیم شود و همچنین موجب تمرکز و صرفه جویی در فضا گردد . فضاها در ارتفاعات گوناگون طراحی شده که موجب پیچیدگی و در عین حال زیبایی و تنوع ساختمان گشته است .

منابع و ماخذ :
-آمار استان کرمانشاه ، سازمان برنامه و بودجه استان کرمانشاه ..
– – جان نثاری ، اعظم ، فرهنگسرا و خانه ی هنر ، کارشناسی دانشگاه رازی ، زمستان 86 .
-سلطانی ، محمدعلی ، جغرافیای تاریخی ، تاریخ مفصل کرمانشاهان .
– یوسفی ، زهرا ، بوستان گفتگو(مجموعه ی فرهنگی تفریحی)کارشناسی دانشگاه رازی زمستان 86 .
منابع کتابها :
– ماتلاک ،جان . آشنایی با طراحی محیط و منظر . سازمان پارکها و فضای سبز شهر تهران
– آندو ،تادائو . شعر فضا . ترجمه ی محمد شیرازی . انتشارات گام نو 1381
– ویلبر ، دونالد . باغ های ایرانی و کوشکهای آن . ترجمه ی میهن دخت صبا. تهران – شرکت انتشارات علمی 1383
– سلطانی محمدعلی ، جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان .
– دمرگان ژاک ، جغرافیای غرب ایران ، ودیعی کاظم
– مطالعات هواشناسی ، جهاد سازندگی استان کرمانشاه .
– تفکر ترسیمی برای معماران – نویسنده : پل لازیو – ترجمه آقایی
مجالات :
– باغ موزه ی آب. مجله ی شهرداری ها شماره 38
– معرفی کارهای میرمیران . مجله معمار 3
– ادیبی ، علی اصغر . جایگاه آب و آبنما در پارکهای شهری . نشریه ی هنرهای زیبا . شماره ی 22. تابستان 1384
– دانش دزفولی،علیرضا . آبشارهای شوشتر – تماشاگه آب . مجله ی شهرداری ها . سال دوم – شماره ی 1385,26
– شاکری ، مریم. آب و باغ ایرانی . کتاب ماه هنر . خرداد و تیر 1382
– صفوی،علی – صنعتی، محمود،1382 مقاله باغ موزه آب،معبر آب و خاطره ؛شهرداری ها ، ساال چهارم ،شماره 38
– حیدرنتاج،وحید(1380)پایان نامه کارشناسی ارشد معماری . دانشکده هنرهای زیبا . دانشگاه تهران . تهران
– سلطان زاده ،حسین(1378)تداوم طراحی باغ ایرانی در تاج محل . دفتر پژوهشهای فرهنگی. تهران
– نوربخش،حسین . نقش آب در مراسم نوروز و جشن ها و هومن سال ششم. خرداد وتیر 1382
– باغ ایرانی غیر رسمی . معماری محوطه . شماره ی 22
سایت های اینترنتی:
– http://www.landscape.ir
– www.hamshahri.org/vijenam/mahal/1382/mahele3
– http://niwm.com/farsi/mainFARSI
– http://WWW.tehransama.ir
– http://WWW.naghsh.e.jahan.pars.com
– http://WWW.watwrmuseum.nl
– http://WWW.bastami.ir
– http://WWW.pesiangarden.com

114