وزارت آموزش و پرورش
اداره کل آموزش و پرورش استان همدان
اداره آموزش و پرورش شهرستان نهاوند
عنوان اقدام پژوهی :
چگونه توانستم مشکل ناخن جویدن و استرس را در علی
دانش آموز کلاس اول بهبود بخشم ؟
نام و نام خانوادگی مولف اول/مجری اصلی :
پست سازمانی : معاون آموزگار
رشته تحصیلی : تربیت مربی
آخرین مدرک تحصیلی : فوق دیپلم
دوره تحصیلی : ابتدایی
سمت فعلی : معاون آموزگار
شماره پرسنلی :
وزارت آموزش و پرورش
اداره کل آموزش و پرورش استان همدان
اداره آموزش و پرورش شهرستان نهاوند
عنوان اقدام پژوهی :
چگونه توانستم مشکل ناخن جویدن و استرس را در علی
دانش آموز کلاس اول بهبود بخشم ؟
نام و نام خانوادگی مولف اول/مجری اصلی :
یپست سازمانی : معاون آموزگار
رشته تحصیلی : تربیت مربی
آخرین مدرک تحصیلی :
دوره تحصیلی : ابتدایی
سمت فعلی : معاون آموزگار
شماره پرسنلی :
شماره همراه :
تقدیم به کسانی که لحظات ناب باور بودن، لذت و غرور دانستن، جسارت خواستن، عظمت رسیدن و تمام تجربه های یکتا و زیبای زندگیم، مدیون حضور آنهاست
تقدیم به خانواده ام
تشکر و قدردانی:
از همکاران عزیزم بسیار سپاسگذارم چرا که بدون راهنماییهای ایشان تامین این پژوهش بسیار مشکل می نمود.سپاسگزارم از آنها به دلیل یاریها و راهنماییهای بی چشمداشت ایشان که بسیاری از سختیها را برایم آسانتر نمودند.
فهرست مطالب
چکیده
مقدمه
بیان مساله
توصیف وضعیت موجود
گرد آوری شواهد یک
تجزیه و تفسیر داده ها
انتخاب راه جدید
اضطراب
جلسه مشاوره با خانواده
گردآوری شواهد شماره دو
علل ناخن جویدن
انواع و تنوع ناخن جویدن در کودکان
علائم و نشانه ناخن جویدن کودکان
علل و عوامل ناخن جویدن
نتیجه گیری
ارزشیابی تاثیر اقدام جدید و تعیین اعتبار آن
محدودیت ها
پیشگیری
پیشنهادات
منابع
چکیده
جویدن ناخن یکی از عادات کودکان است که والدین را بسیار ناراحت و کلافه می کند. تحقیقات نشان می دهد که تقریباً ۳۸ درصد کودکان ۶ ۴ ساله ناخن هایشان را می جوند.این عادت تا ۱۰ سالگی به اوج خود می رسد و در مواردی تا ۶۰ درصد کودکان افزایش می یابد. همچنین بیشترین میزان ناخن جویدن در پسران ۱۴ ۱۳ ساله است. ناخن جویدن در دختران حدود ۱۱ سالگی به بیشترین حد خود می رسد. جالب این که تقریباً ۲۰ درصد نوجوانان کماکان درگیر این مشکل هستند و ۲۰ ۱۰ درصد این عده نیز تا بزرگسالی عادت ناخن جویدن را حفظ می کنند.اینجانب ……………………. دارای 24 سال سابقه تدریس در مقطع ابتدایی می باشم. شاکر خداوند مهربانی هستم که لطفش را هیچ وقت از بنده اش دریغ نمی ورزد و افتخار می کنم که بتوانم راهرو و ادامه دهنده راه انبیا و اولیای الهی باشم و نور دانش و توانایی را در این دانش آموزان میهن اسلامی شعله ور نمایم. در هفته های اول سال تحصیلی 94ـ 93 متوجه دانش آموزی به نام علی شدم که دائماً در حال جویدن ناخن بود. علی دانش آموزی به ظاهر ساکت، اما درونی طوفانی و متلاطم داشت. لذا مشاهده ی این وضعیت برایم خوشایند نبود. به خدا توکل کردم و از او خواستم تا با کمکش مشکل بنده ی معصوم اش را برطرف نمایم. در این زمینه در عوامل به وجود آورنده مشکل علی چند فرضیه مطرح شد؟ برای پیدا کردن جواب های فرضیه شروع به گردآوری اطلاعات کردم که علت اصلی اختلاف والدین و درگیری آن ها بود که علی برای آرام کردن خود و ابراز آن به ناخن جویدن روی آورده است، برای اصلاح رفتار آن اقداماتی از قبیل از 1ـ جلسه مشاوره با خانواده 2ـ مسئولیت دادن و شرکت دادن علی در کارها و فعالیت های گروهی 3ـ جلسه مشاوره با انجمن اولیاء و شورای دانش آموزی 4ـ معرفی علی به مرکز مشاوره شهرستان نهاوند انجام گرفت که نتیجه آن باعث شد که علی عادت بد ناخن جویدن را کنار بگذارد و خودش هم به این مساله پی برد که ناخن جویدن راهی برای حل مشکل نمی تواند باشد باید با فکر کردن و تلاش و کمک گرفتن از بزرگترها به حل مشکل خود بپردازد.
مقدمه
جویدن ناخن عادتی خجالت آور، ناپسند و از لحاظ اجتماعی غیرقابل قبول است که در کودکان شیوع بیشتری دارد و می تواند باعث عوارضی مانند کوتاهی غیرعادی ناخن ها، التهاب و عفونت اطراف آن و آسیب به رفتار خود فرد شود. کارشناسان علل مختلفی برای جویدن ناخن مطرح می کند. آنان معتقدند علت عمده آن، ناشی از ترس و اضطراب است. و روشی برای ابراز دلگیری ها و دلخوری ها باشد. هنگامی که کودک نمی تواند خشم خود را در مقابل ناکامی ها و محرومیت ها نشان دهد با جویدن ناخن آرامش موقتی پیدا می کند. که آثاری نظیر افت تحصیلی و کاهش اعتماد به نفس همراه دارد و لازم است والدین مربیان مدرسه بیشتر به این مساله توجه کنند و به سادگی از کنار آن نگذرند. ما وقتی که فرزندانمان مریض جسمی می شوند برای سلامتی آنان تلاش می کنیم اما وقتی عصبی می شوند و پرخاشگری می کنند و افسرده می شوند و … بر آنان فشار می اوریم و تحقیرشان می کنیم. برای این که کودکی به این اختلال رفتاری دچار نشود والدین باید رابطه ی خوبی با یکدیگر داشته باشند و محیطی آرام و بدون دغدغه برای فرزندان خود فراهم کنند. لذا اینجانب به عنوان آموزگار مدرسه تلاش کردم که تا با اجرای یک طرح اقدام پژوهی، رفتار یکی از آینده سازان کشور عزیزمان، را اصلاح نمایم تا شاهد موفقیت هر چه بیشتر دانش آموزان در عرصه های مختلف زندگی باشیم.
بیان مساله
یکی از باورهای رایج این است که فشارهای عصبی و تنش های روزانه موجب ناخن جویدن در کودکان و نوجوانان می شود، این باور که تا حد زیادی نیز درست است موجب شده گروهی از روان شناسان بر این باور باشند که نفس "جویدن ناخن" عادتی زشت و ناپسند نیست، بلکه تنها راهکاری برای رهایی از تنش و استرس در کودک است.
عصبانیت بیش از حد ناشی از فشارهای روحی و اضطراب برای تسکین ناراحتی ها، دلواپسی و تضاد های فکری، بلا تکلیفی به خاطر درگیری با والدین، امتحانات، پاسخ دادن به معلم، تماشای فیلم های ترسناک، تقلید از دیگران، والدین، دوستان،هیجان بیش از حد و عکس العمل خصومتی در مقابل والدین و دیگران از دیگر علل جویدن ناخن محسوب می شود.
در واقع علت اصلی آن اضطراب است معمولا وقتی که کودک در محیط های نا امنی قرار بگیرد، دچار اضطراب شده و برای کاهش آن به این عادت متوسل می شود. این گزارش می افزاید: این اختلال در خانواده هایی که بین پدر و مادر اختلاف وجود داشته باشد و یا برای تربیت کودکان از تنبیه بدنی استفاده می کنند بیشتر دیده می شود.بر اساس این گزارش، تحقیر و تنبیه نکردن کودک بخاطر این عادت و بی تفاوتی نسبت به آن، تصحیح محیط نا امن خانوادگی و جلوگیری از مشاهده صحنه ها و فیلم های اضطراب آور، تشویق و جایزه دادن به ازای هر بار ناخن کوتاه کردن، آغشته کردن ناخن های کودک به روغن بادام تلخ و اشتغال دست های کودک در اوقات فراغت توسط کاردستی و بازی های سرگرم از جمله راه های درمان ناخن جویدن و یا مکیدن انگشت است.
توصیف وضعیت موجود:
اینجانب …………….. مدت 24 سال است که در آموزش و پرورش در حال خدمت می باشم و هم اکنون به عنوان آموزگار دو پایه در پایه اول و چهارم تدریس می نمایم. در سال تحصیلی اخیر 11 نفر دانش آموز در پایه اول و 11 نفر دانش آموز در پایه چهارم داشتم.. علی دانش آموز کلاس اول مدرسه ی کوثر نثار شهرستان نهاوند می باشد.. او در کلاس و ساعات تفریح دستش در دهان می باشد و مشغول ناخن جویدن است. در کارهای گروهی کلاس شرکت فعال ندارد به پرسش ها پاسخ کوتاه و آرام می دهد. اعتماد به نفس کافی را هم ندارد.
انگار موضوعی او را می رنجاند و به همین خاطر نگران و مضطرب است. در روزهای اخیر هم افت تحصیلی داشته است. لذا وضعیت موجود برایم خوشایند نبود و با توجه به اهمیت موضوع، تصمیم گرفتم تا آنجایی که ممکن است در این وضعیت نامطلوب رفتاری تغییراتی ایجاد کنم به عنوان یک امانتدار، برای پیشگیری از ضایع شدن این امانت الهی کاری انجام بدهم.
در این زمینه در عوامل به وجود آورنده مشکل علی چند فرضیه مطرح می شود؟
1ـ چرا علی این کار را انجام می دهد؟
2ـ آیا در خانه هم این رفتار را دارد؟
3ـ علت نگرانی او چه چیزهایی می باشند؟
4ـ وضعیت اقتصادی خانواده علی چگونه می باشد؟
با توجه به عوامل احتمالی فکر می کنم که ریشه در عوامل خانوادگی سبب بروز این مشکل برای علی شده باشد.
گرد آوری شواهد یک
بیشتر دانش آموزان از ناخن جویدن علی آگاهی دارند و در مراسم صبحگاهی هنگام بررسی وضع بهداشتی دانش آموزان، رضا همکلاسی علی می گوید که علی ناخن هایش را می خورد. 1ـ ابتدا در جلسه شورای آموزگاران و شورای دانش آموزی این موضوع را مطرح کردم و از مدیر مدرسه و دانش آموزان خواستم که با کمک هم مشکل علی را برطرف کنیم بچه ها هم با خوشحالی، اظهار آمادگی کردند. و قرار شد که رفتار او را مورد مشاهده قرار دهند و نتیجه را به من گزارش دهند. من هم در زنگ تفریح رفتار او را مورد مشاهده قرار دادم.
2ـ موضوع را با انجمن اولیاء و مربیان مدرسه در میان گذاشتم اطلاعات مفیدی به دست آوردم. 3ـ با خود علی صحبت کردم و علت کار را از او پرسیدم. ابتدا چیزی نگفت و انگار مسائلی بود که پنهان می کند بالاخره بعد از چند سوال و اظهار محبت به او لب به سخن گشود. این طور گفت هر وقت عصبانی می شوم ناخن می خورم. دعوای پدر و مادرم باعث می شود که من ناخن بخورم. از اولیای او دعوت کردم تا به مدرسه بیایند. بعد از چند روز، مادر علی به مدرسه آمد و موضوع را به او اطلاع دادم و از او خواستم که با همکاری یکدیگر، مشکل او را برطرف کنیم تا جلوی خطر ابتلا به امراض مختلف را بگیریم. مادرش، ناخن جویدن او را تائید کرد و گفت که در منزل شدت آن بیشتر است.
تجزیه و تفسیر داده ها:
در مدت فوق، سطح درسی او کاهش پیدا کرده است نگرانی و اضطراب او بیشتر شد. با دانش آموزان در زنگ تفریح درگیر می شود. حرف های زشت هم به دانش آموزان می زند. ترس و نگرانی در وجودش نمایان است. در هنگام زنگ خانه، تمایل چندانی به رفتن خانه ندارد. در هنگام رفتن چند قدمی می رود و دوباره به پشت سرش نگاه می کند. علی دانش آموزی از یک خانواده پرجمعیت می باشد. با بررسی اطلاعات و تجزیه و تحلیل آن ها، به این نتیجه رسیدم که مشاجره ی خانوادگی و بی مهری والدین و ایجاد یک محیط نامطلوب و تنش زا در خانه برای علی، باعث اضطراب و نگرانی او شده که با جویدن ناخن می خواهد آرامش پیدا کند.
انتخاب راه جدید.
با توجه به مشکلات و موانع موجود ، به راه حل هایی برای برطرف کردن مشکل علی، فکر کردم از مشاور کمک و راهنمایی گرفتم. کتاب های روانشناسی و مجلات در این زمینه مطالعه کردم. که این راه حل ها عبارتند از:
1ـ محبت و مورد لطف قرار دادن علی.
2ـ شرکت در کارهای گروهی و دادن مسئولیت به او.
3ـ کمک ویژه از نظر عاطفی به او.
4ـ عدم تحقیر و سرزنش او در هنگام جویدن ناخن.
5ـ ایجاد محیط خانوادگی آرام و بدون تنش و درگیری.
6ـ پی بردن مشکل او و حل آن.
تعریف و تبیین کلید واژه ها:
اضطراب :
کلمه ای مشتق از لغت لاتینی به معنی سختی کشیدن است و در قرن 17 برای تشریخ سختی یا محنت کار برده می شد. ( علی قائمی ـ ترس و اضطراب در کودکان)
اضطراب یک حالت عاطفی است که در آن عامل مبهمی از ترس، ترس ناشی از پیش بینی حوادث نامطبوع وجود دارد و فیزیکی ناراحتی دردناک ذهنی، ناشی از یک پیش بینی در مورد یک تهدید و یا یک ناخوشی در آینده است اضطراب احساس ناخوشایند و ناراحت کننده است که با نشانه های جسمی حاکی از بیش فعالی دستگاه عصبی خود مختار همراه باشد.
( شهلا فرقانی رئیسی، شناخت مشکلات رفتاری در کودکان و نوجوانان)
اختلال رفتار: غالباً غیرعادی، عجیب یا آزار دهنده است و توجه ها را به خود جلب می کند. غالب اوقات مشکلات رفتاری را نابهنجار تلقی می کند. بدین ترتیب نابهنجار در مرحله ی اول آنچه را که از اعتدال منحرف شده است به ذهن می رساند، هر چند که استفاده عادی این واژه بر این فرض است که جهت انحراف منفی، یا حاکی از بیماری است.
( محمد تقی منشی طوسی، اختلال های رفتاری کودکان)
افت تحصیلی: عبارتست از کاهش عملکرد تحصیلی و درس دانش آموز از سطح رضایت بخش به سطح نامطلوب یعنی دانش آموز هنگام تحصیل بعد از یک دوره موفقیت تحصیلی یا متوسط، به تدریج ظرفیت یادگیری او کاهش یافته باشد.
( ابوالفضل جمشیدی، بررسی افت تحصیلی)
اجرای راه جدید: برای تغییر رفتار او اقدمات زیر را بعمل آوردم.
جلسه مشاوره با خانواده:
با اطلاع قبلی به منزل علی رفته ام. چون برای حل مشکل علی به خانه اش رفتم از انجام این کار خیلی خوشحال شد.این خوشحالی در چهره اش موج می زد. در این جلسه با والدین علی، درباره وظایف والدین نسبت به فرزندان و ایجاد یک محیط سالم و آرام در خانه که جزء وظایف والدین می باشد صحبت کردم . وجود درگیری و اختلاف در خانواده، باعث از بین رفتن اعتماد به نفس در فرزند می شود و نگرانی و اضطراب را در او افزایش می دهد. که مبادرت به ناخن جویدن می کند تا به نظر خودش به آرامش لازم دسترسی پیدا کند.
مسئولیت دادن و شرکت دادن او در کارها و مسابقات متعدد ورزشی و فرهنگی.
برای اینکه ذهن او را نسبت به وقایع و اتفاقات بد منزل دور کنم مسئولیت کار کتابخانه را به او دادم. و در انجام بعضی از کارهای کلاسی بیشتر از او استفاده می کردم.به او بیشتر محبت می کردم. مثل یک دوست با او رفتار کردم.در مسابقات از او استفاده می کردم خیلی خوشحال شده بود کمتر دستش به دهانش می رفت.
جلسه مشاوره با شورای اسلامی و انجمن اولیا و مربیان مدرسه:
یکی از جلسه های انجمن اولیا و مربیان را به این موضوع اختصاص دادم. و از آنها خواستم که به کمک یکدیگر بتوانیم مشکل علی را درمان کنیم.
1. قرار شد در موقعیت های مناسب مدرسه به او کمک ویژه ای شود.
از دانش آموزان خواستم به علی محبت کنند به او احترام بگذارند و با دوست شوند و تا او به سراغ ناخن جویدن نرود.
گردآوری شواهد شماره دو
از زمان شروع اقدام پژوهی چند ماهی می گذرد.اولین چیزی که شنیدن آن خیلی خوشحالم کرد دانش آموزان اظهار داشتند خانم اجازه، علی دیگر ناخن هایش را نمی خورد، دانش آموزی که ماه های قبل دائماً در حال ناخن جویدن بود. الان رفتارش تغییر پیدا کرده است والدین او هم این را تائید می کنند.
اضطراب علی روز به روز کاهش یافت و دیگر به ناخن خوردن روی نمی آورد . به درس و مدرسه علاقه دو چندانی پیدا کرده بود . و همواره در آرامش به سر می برد.
ناخن جویدن، یک اختلال عادتی است که اغلب در کودکان و گاهی در بزرگسالان بروز می کند.افراد مبتلا به اختلال هنگام جویدن ناخن متوجه عمل خود نیستند.بعضی از افراد مبتلا، به جویدن ناخن و بعضی دیگر به جویدن اطراف ناخن می پردازند و عده ای نیز هر دو عمل را انجام می دهند.
▪ زمان شروع
این اختلال احتمالا از ۴ یا ۵ سالگی شروع و در ۱۰ تا ۱۵ سالگی به شدت خود می رسد و اکثر مبتلایان به این اختلال را کودکان ۹ تا ۱۱ ساله تشکیل می دهند.
▪ میزان شیوع
میزان شیوع این اختلال در بین دخترها بیشتر از پسرها است.درمیان بیماران عقب مانده ذهنی که از ضریب هوشی پایین برخوردارند بسیار کم دیده می شود اما موارد شدید آن در بعضی از عقب مانده های ذهنی که دارای ضریب هوشی ۶۸ به بالا هستند زیاد دیده شده است.به طوری که بعضی از آنها آن قدر ناخن های خود را می جوند که به گوشت رسیده و از آن خون جاری می شود. البته اکثر روانپزشکان معتقدند رابطه مستقیمی بین فشارهای روحی و ناخن جویدن وجود دارد به عبارت دیگر با افزایش فشارهای روحی این اختلال نیز تشدید می شود.
▪ عوارض
جویدن ناخن علاوه بر صدمه زدن به صفحه ناخن و تغییر شکل آنها،، قدرت انجام دادن بسیاری از کارهای ظریف را از انسان سلب می کند.
همچنین بزاق دهان نقش مخربی بر ناخن و بافتهای اطراف آن داشته و رطوبت ناشی از آن مکان مناسبی را برای رشد باکتریها و قارچها فراهم می آورد.
▪ علل ناخن جویدن
۱) عصبانیت بیش از حد که ناشی از فشار روحی و اضطراب باشد.
۲) دلواپسی و تضادهای فکری مخصوصاً زمانی که کودک در موقعیت های حساس، ترس آور، بلاتکلیفی و حالات هیجانی دیگر قرار می گیرد.
۳) تقلید از دیگران که به صورت عادت درآمده باشد.
۴) واکنش برای تخلیه هیجانات و تمایلات ناخودآگاه فرد.
▪ والدین برای کمک به کودک چه کارهایی باید انجام دهند:
۱) به جای پرداختن به عمل شخص باید به خود او توجه کرده به عبارت دیگر درمان اساسی با شناخت علل آن امکان پذیر است.
۲) چون ناخن جویدن ناخودآگاه و براثر فشار اضطراب است با روش های خوشایند فرد را از عمل خود آگاه سازید.
۳) هیجان پذیری فرد را با ایجاد بهداشت روانی در زندگی او کاهش دهید.
۴) در افراد بزرگسال سعی کنید ریشه ناراحتی را پیدا کنید.
۵) اوقات فراغت فرد مبتلا را با فعالیت های مورد علاقه او پر کنید.
۶) هر بار که فرد در ترک عادتش موفقیتی به دست می آورد، با ابراز رضایت و خوشحالی او را به خاطر اراده اش تشویق کنید.
▪ والدین چه کارهایی را نباید انجام دهند:
۱) سرزنش، تهدید، تنبیه و تحقیر کودک هیچ اثر درمانی نخواهد داشت بلکه این عادت را تشدید می کند.
۲) مالیدن داروهای تلخ و بدمزه فلفل، رنگ و… برای ترک ناخن جویدن موثر نبوده بلکه با ایجاد احساس گناهکاری و اضطراب در فرد سبب می شود بیشتر به این عمل بپردازد.
۳) در کودک ایجاد ترس نکنند زیرا این عمل باعث تشدید ناخن جویدن و همچنین اختلالات دیگری می شود.
انواع و تنوع ناخن جویدن در کودکان
در کودکان ناخن جویدن در شکل های متنوعی است به این معنی که کودکان از منظر زمان ناخن جویدن به دائمی و موقتی تقسیم می شود و از نظر میزان و شدت به حاد و مزمن و همچنین از نگاه تعداد ناخن هم بعضی از کودکان فقط یک ناخن را برای جویدن انتخاب می کنند ولی تعدادی از کودکان تمامی ناخن انگشتان خود را مورد استفاده قرار می دهند و کودکانی هستند که پوست اطراف ناخن را می جوند.
زمان و میزان شیوع ناخن جویدن در کودکان
اختلال ناخن جویدن در کودکان معمولاً از 4 و 5 سالگی شروع می شود، ولی در سنین 8 تا 12 سالگی بیشتر دیده می شود. بر اساس پژوهش های انجام شده ناخن جویدن از 5 سالگی شروع و در 10 تا 15 سالگی به حداکثر شدت خود می رسد. این اختلال در بین دخترها بیشتر از پسرها است و در کودکانی که اضطراب و استرس بیشتر تجربه می کنند از میزان شیوع بالاتری برخوردار است.
علائم و نشانه ناخن جویدن کودکان
1- رشد ناخن ناموزون است
2- مخفی کردن دست خود در بین اطرافیان
3- حالت زودرنجی و گوشه گیری دارند
4- کودک حالت درون گرایی دارد
5- خشم و عصبانیت بی مورد
6- هیجان پذیری شدید
7- افت تحصیلی و شکست های پی در پی
8- ترس غیرمنطقی
9- احساس حقارت و خود کم بینی
10- فاقد مهارت های ارتباطی
11- دلواپسی و تضادهای درونی
12- به نوعی زمینه های حسادت دارند
علل و عوامل ناخن جویدن
برای اینکه بتوانیم رفتار را مدیریت و کنترل کنیم باید علل و زمینه های آن را به خوبی بشناسیم. برای ناخن جویدن علت های متفاوتی ذکر شده است که از همه مهم تر می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
1- فشار روحی و اضطراب- که زمینه اصلی آن در خانواده، مدرسه و اجتماع ایجاد می شود. به این صورت که در خانواده، بین والدین هماهنگی وجود ندارد. و در منزل فضای سرد عاطفی بین زن و شوهر حاکم می شود این ناراحتی خود به خود به کودکان انتقال می یابد و کودک با ناخن جویدن آن را جابجا می کنند.
2- هیجان پذیری بیش از حد- عده ای ناخن جویدن را واکنش برای تخلیه هیجانات و تمایلات ناخودآگاه فرد یا کودک برای خود آزاری می دانند و اعتقاد دارند این عمل به خاطر احساس گناهی است که در فرد بوجود آمده و منجر به خودتنبیهی و خودآزاری او می شود.
3- شیوه واکنش والدین در مقابل تجربه ناخن جویدن کودک- اکثر والدین آگاهی درستی در چگونگی رفتار با کودکی که ناخن می جود ندارند و به شکل افراطی و تند ،سرزنش های بی مورد و با ایجاد وحشت در کودک در صدد درمان یا کم کردن این رفتار هستند.
4- تقلید و الگوگیری- بعضی از اوقات کودکان با مشاهده این رفتار در دیگران که ممکن است یکی از اعضای خانواده و یا دوستان و همسالان کودک باشد به تقلید این رفتار بپردازند.
5- بی توجهی والدین در مسائل بهداشت جسمانی کودک- تعداد کمی از والدین در نظافت و کوتاه کردن ناخن کودک دقت لازم را ندارند و این خود زمینه بروز رفتار در کودک می شود.
6- انتظارات غیرمنطقی از کودک در خانواده یا مدرسه در قالب کارهای منزل یا خلاقیت شخصی کودک مثل نمره بالا و… .
راهبردهای پیشگیرانه و درمانی در ناخن جویدن کودکان
1- رفتار ناخن جویدن را به خوبی تحلیل و توصیف کنیم.
2- ارتباط ناخن جویدن با سایر مسائل پیرامون آن را مورد بررسی قرار دهیم به این معنا که علت مستقرکننده و آشکارکننده، و تشدیدکننده را بررسی کنیم.
3- رفتار ناخن جویدن را مورد توجه قرار دهیم نه شخصیت کودک را.
4- زمینه های پرورشی عزت نفس را در کودک تقویت کنیم.
5- به اوقات فراغت کودک توجه داشته باشیم.
6- کودک را وارد مسائل و مشکلات خانوادگی نکینم.
7- از سرزنش و تهدیدکردن و ترساندن جداً پرهیز کنیم.
8- از درمان خرافی در این رابطه اجتناب کنیم.
9- از طریق مشورت با مشاور و روانشناس راهبرد درمانی برای کنترل و درمان رفتار ناخن جویدن کسب کنیم.
10- با استفاده از راهبردهای تغییر رفتار مثل تقویت رفتارهای ناهمساز، تقویت رفتارهای دیگرسیری یا اشباع، ایجاد مشغولیت برای کودک و… در جهت کاهش و از بین رفتن این رفتار کمک کنیم.
11- واکنش های غیرمنطقی خود در قبال ناخن جویدن را کنترل کنیم.
12- به مسائل بهداشتی کودک و نظافت جسمانی کودک توجه کنیم.
13- زمینه های موفقیت را در کودک تقویت کنیم.
14- مسائل و مشکلات خانوادگی را مورد توجه و درمان قرار دهیم.
15- اصل تفاوت های فردی کودک را باور داشته باشیم و انتظارات خود را از کودک منطقی کنیم.
16- آموزش مهارت های زندگی را برای کودک طراحی کنیم.
نتیجه گیری:
ارزشیابی تاثیر اقدام جدید و تعیین اعتبار آن:
نتیجه کلیه اقدامات و کارهای انجام شده در مورد علی چنین شد که او توانست عادت بد ناخن جویدن را کنار بگذارد و خودش هم این مساله که را اذعان دارد که دیگر تصمیم گرفت این کار را انجام ندهد و در درس هایش هم پیشرفت کرده است و دیگر آن دانش آموز هفته های اول سال تحصیلی نیست که مرتباً انگشتش در دهانش باشد. این راه حل ها تا زمانی که والدین محیط امن را برای فرزندان در خانه فراهم آورند از اعتبار بالایی برخوردار است. شاکر خدای بزرگی هستم که به من کمک کرده است مشکل یکی از بنده های پاک و معصوم را درمان کنم ان شاء الله روزی فرا خواهد رسید که علی هم مشکل یکی از بندگان خدا را برطرف کند و شادی و نشاط و اعتماد به نفس را به او بازگرداند.
محدودیت ها
1ـ کمبود وقت به علت چند پایه بودن کلاس ها
2ـ نداشتن مشاور د رمدرسه
3ـ داشتن مشکل اقتصادی خانواده علی
4ـ اختلاف بین پدر و مادر علی
5ـ مسن بودن پدر علی و بی توجهی او در برخورد با مشکلات فرزند خویش.
6ـ عدم همکاری لازم از سوی والدین علی.
پیشگیری
در زمینه پیشگیری اقدامات متعددی را باید انجام داد که اهم آن اقدامات مربوط به شرح زیر می باشند:
ـ دادن امنیت زیستی، روانی، عاطفی و اجتماعی به کودک.
ـ شیوه ی تربیت ما باید به گونه ای باشد که فرزند بر خود و اعضایش مسلط شود و مدیر خود باشد.
ـ پذیرش کودک، احترام و محبت به او در حد متعادل.
ـ از تهدیدها، تنبیه ها، درگیری ها، تبعیض ها در محیط زندگی بپرهیزیم تا زمینه برای احساس ناامنی و نگرانی او فراهم نشود.
ـ سطح توقع خود را از کودک کم کنیم.
ـ مشغول کردن کودک به خواندن، نوشتن، بازی کردن و بالاخره سرگرم کردن اعضایش از طریق فعالیت های مدرسه ای، ورزشی، فنی و …
ـ پی بردن به مشکل کودک و توجه به حل آن می تواند بزرگترین گام برای از بین بردن اختلال ناخن جویدن باشد.
پیشنهادات
1ـ طبق فرمایشات مقام معظم رهبری حضرت آیت اله خامنه ای برای پیشرفت باید در آموزش و پرورش تحول و نوآوری صورت گیرد. یکی از مهم ترین راه های تحول و نوآوری پژوهش و تحقیق است.
2ـ با پیشرفت جمعیت و شهرنشینی، ناخودآگاه مشکلات رفتاری در جامعه به وجود می آید. مدرسه همه جزئی از جامعه است این مشکلات توسط مربیان باید برطرف شود تا بستر برای یاددهی و یادگیری فراهم گردد.
3ـ هر معلم هر سال آموزشی یک پژوهش در محیط کار خود داشته باشد تا یک عزم ملی در این زمینه در کشور به وجود آید.
4ـ نتایج پژوهش در اختیار برنامه نویسان آموزش و پرورش قرار گیرد.
5ـ از معلمان تقاضا می کنم که همین الان قلم دست بگیرند و شروع به کار کنند و مشکل یکی از دانش آموزان معصوم را برطرف نمایند که در پایان کار، شادی و رضایت مندی انجام آن کار را با هیچ چیز دیگر عوض نمی کنند.
6ـ برای آن که نظم فکری و مهارت های لازم برای طرح سوال و پژوهش را در دانش آموزان تقویت کنیم خودمان باید اهل تحقیق و پژوهش باشیم در غیر این صورت موفقیت چندانی به دست نمی آید.
7ـ چرا باید آمار تحقیق و پژوهش در بین معلمان ما پایین باشد؟!
8ـ از رسانه های جمعی خصوصاً صدا و سیما انتظار می رود برنامه های بیشتری در زمینه آموزش خانواده خدمات مشاوره ای و اجتماعی تولید و پخش کنند.
9ـ والدین باید حقوقی که کودک بر گردن آن ها دارند در انجام آن کوتاهی نکنند در غیر این صورت اولین کسانی که آسیب می بینند خود والدین می باشند.
10ـ ایجاد مراکز مشاوره ی کودک و خانواده به تعداد فراوان در شهرها و روستاهای بزرگتر
منابع:
ـ سروری، محمد حسین ( 1377)، روان شناسی تجربی، انتشارات امیرکبیر
ـ قائمی، علی ( 1368) ترس و اضطراب در کودکان، تهران، انتشارات امیر.
ـ فرقانی رئیسی، شهلا. شناخت مشکلات رفتاری در کودکان و نوجوانان. تهران، نشر معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش.
ـ ویکس ـ نلسون، ریتا، اختلال های رفتاری کودکان، مترجم، محمد تقی منشی طوسی. ناشر: انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ هشتم 1387.
ـ سی. کیت کانرز و جولیت ال. جت، اختلال نارسایی توجه بیش فعالی، ترجمه: دکتر حمید علیزاده، قربان همتی، صدیقه رضایی، انتشارات دانژه 1387.
ـ جمشیدی، ابولفضل، بررسی افت تحصیلی.
نشریه ماهانه آموزشی ـ تربیتی پیوند، انتشارات انجمن اولیاء و مربیان اسفند (88).
21