گره
مهندس سلطانزاده
آذر 1393
موسسه آموزش عالی طبری بابل
گروه مهندسی شهرسازی
گره هـا
میدان شـهری
میدان محـلی
میدان تشریفاتی
فلکه
در فرهنگ سنتی ایران:
میادین محلی
میادین رسمی/ تشریفاتی
با فروپاشی نظام سنتی،و مخصوصا در دوره رضاخان،شهرها به صلیب کشیده شده و فلکه ها ایجاد شدند.
در طرح فلکه تنها چیزی که مطرح نبوده، حضور انسان و مفاهیم عمیق نهفته در فضای شهری بود.
فلکه ها : محل توزیع و تفرق اند
میادین : محل تجمع
توقعات موضوعی از گره
سکون
تجمع پذیری
یکپارچگی
سکون
1. تشویق به مکث کردن
تشویق به رفتارهای غیرحرکتی
جانمائی و نصب مبلمان متناسب با رفتارهای غیرحرکتی مثل نشستن
تشویق به کاستن سرعت حرکت عابرین
تعبیه فعالیت هایی که نظر عابرین را جلب کند
کاستن از ترافیک عبوری پیاده و افزایش ترافیک مقصدی
اجتناب از راههای دسترسی مستقیم که از میان میدان می گذرند
2. فراهم آمدن امکان آسودن
وجود عرصه های مختلف برای حرکت و سکون
درنظر گرفتن مکانهای مکث در جایی که فرد احساس امنیت کند
3. ایجاد آرامش ذهنی در شهروند
قابل پیش بینی بودن رویدادها در فضا
پیش بینی یا تقویت فعالیت هایی که در فضا حضور نسبتاً مداوم دارند
قابل پیش بینی بودن کالبد فضا
طراحی یا بهسازی به نحوی که کل فضا دارای یکپارچگی لازم باشد
ایجاد امکان نظارت شهروندان بر فضا
تقویت فعالیت هایی که جاذب افراد دیگر است
4. امکان برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران
امکان حضور آسان در فضا برای شهروندان
ایجاد امکان حضور افراد دیگر در فضا
حضور گروههای مختلف اجتماعی
ایجاد امکان استفاده همزمان گروههای مختلف از یک فضا
دیدن و دیده شدن آسان
پرهیز از موانع دید زیاد
5. فرصت برای درک فضا
ادراک کل فضا
انتخاب هندسه متعیّن تا فضا اجازه ادراک کل فضا را دهد
ادراک جزئیات فضا
ایجاد تناسب جزئیات از نظر فرم، محل استقرار و کاربرد با نیازها و توانهای ادراکی انسان و شرایط محیطی
6. برقراری ارتباط میان انسان و فضا
امکان دخل و تصرف در فضا توسط شهروندان
ایجاد امکان گزینش محل های مختلف برای انجام یک فعالیت در فضا
آزادی فعالیت انسان در فضا
ایجاد امکان تغییرات موسمی در فضا برای مراسم خاص در ایام خاص
تجمع پذیری
1. امکان جمع شدن شهروندان
وجود فضای لازم برای جمع شدن شهروندان
انتخاب طرحی که شکل هندسی فضای آن اجازه جمع شدن افراد را بدهد
سهولت حضور در فضا برای شهروندان
رعایت حداقل شرایط آسایش زیست محیطی
2. جذب فعالیت های مختلف
داشتن بستر مناسب برای فعالیت های مختلف
تاکید بر امکان انجام چند فعالیت مختلف در یک فضا
امکان درگیر شدن افراد در فعالیتهای گوناگون
گسترش تنوع فعالیت ها در فضا و امکان گزینش از میان آنها
3. تاکید بر مرکزیت
از طریق تجمع گروههای انسانی
ایجاد امکان حضور گروههای مختلف اجتماعی در کنار هم بدون آنکه الزاماً فعالیت یکسانی انجام دهند
از طریق عوامل کالبدی
انتخاب طرحی که عناصر فضا مانند کف و بدنه ها به مرکز اشاره کنند
4. احساس تعلق فرد به جمع
مشارکت فرد با سایرین در فعالیت ها
جانمائی و نصب تجهیزات و مبلمان مورد نیاز گروههای مختلف اجتماعی
امکان فعالیت فرد در کنار سایرگروههای اجتماعی
ایجاد امکان حضور فعالیت های مرتبط با هم در فضا
5. تشویق به توقف
تشویق به کاستن از سرعت حرکت
پیش بینی فعالیت هایی که نظر عابرین را جلب کند
تشویق به رفتارهای غیرحرکتی
انتخاب مبلمان متناسب با رفتارهای غیرحرکتی مثل نشستن
تبدیل ترافیک عبوری به مقصدی
اجتناب از راههای دسترسی مستقیم که از میان میدان می گذرد
یکپارچگی
1. پیوستگی در عناصر کالبدی
پیوستگی در کف
طراحی کف سازیها می بایستی در عین تنوع از یک سیستم کلی در میدان پیروی کند
پیوستگی در بدنه ها
ایجاد پیوستگی در خط آسمان بدنه ها
2. پیوستگی فضایی
عدم تفکیک قطعی حوزه های فضایی
عدم تفکیک خرد فضاها توسط عوامل کالبدی صلب (مانند دیوار) از هم
3. پیوستگی فعالیتی
به حداقل رساندن تفکیک های فضایی
و
ایجاد مرزهای نرم میان حوزه های فعالیتی
عدم تفکیک فعالیت ها توسط موانع فیزیکی
4. امکان ایجاد تصویر ذهنی از کل فضا
ارتباط میان جزئیات و کل
ایجاد هندسه قابل بازشناسی در ذهن
امکان ادراک کل فضا با هم
توجه به تناسب میان جزئیات فضا با فعالیت های انجام شده در فضا
فلکه
فلکه یکی از انواع تقاطع ها برای توزیع حرکت های سواره
در میان آن، فضای سبز با گلکاری، آب نما، مجسمه و سایر عناصر تزئینی قرار می گرفت
www.panoramio.com
در فلکه فرد پیاده در درجه دوم اهمیت قرار داشته و نقش اجتماعی به حداقل ممکن می رسد.
نه حرکت سهل و سریع راننده تامین شده است و نه ایمنی عابرپیاده
www.lengehnews.com
akstube.com
توقعات موردی از فلکه
روان بودن
تفرق پذیری
ایمنی
atta2.blogfa.com
روان بودن
1. پرهیز از تداخلها
عدم تداخلهای فعالیتی
جداسازی پیاده رو و سواره رو
کنترل تداخلهای فضایی
تناسب ابعاد و شکل فلکه با ظرفیت هر یک از راههای منتهی به آن
2. سهولت خروج از فلکه برای سواره ها
جلوگیری از توقف غیرمجاز اتومبیل ها
ممانعت از پارک اتومبیل در حاشیه فلکه شاخه های منتهی به آن تا فاصله مناسب
3. وضوح فضا
فرم فلکه
انتخاب فرم ساده، معین و قابل پیش بینی برای فلکه
حذف موانع دید
پرهیز از قرار دادن یک حجم بزرگ و مانع دید در جزیره میان فلکه
4. تشویق به حرکت
تشویق به رفتارهای حرکتی
عدم بکارگیری مبلمان های متناسب با توقفحذف فعالیت های جاذب برای عابر پیاده
پرهیز از عوامل کند کننده سرعت عابرپیاده
حذف فعالیت های جاذب برای عابر پیاده
پرهیز از عوامل کند کننده سرعت سواره
پرهیز از بکارگیری عواملی که باعث تداخل حرکت سواره ها در محل تلاقی راه ها به فلکه می شوند
تفرق پذیری
1. پرهیز از عواملی که باعث تجمع می شوند
عوامل کالبدی
پرهیز از تزئینات و جزئیات در جداره ها مثل نقاشی های دیواری
در اتصال را ه ها به فلکه
حذف تلاقی راه ها در محل اتصال راه به فلکه
به حداقل رساندن تعامل اجتماعی
عدم تمرکز کاربریها و فعالیت های جاذب
2. تهی کردن میانه فضا از فعالیت
قرار دادن جزیره در میانه فضا
بکارگیری فضای سبز و آب نما برای تلطیف فضا
عدم دسترسی افراد به جزیره میانی
پرهیز از قرارگیری اثاثه شهری در جزیره (نیمکت، آبخوری، سرویس بهداشتی)
ایمنی
1. ایمن بودن پیاده در مقابل سواره
ایمنی حرکت پیاده های در حال حرکت
جداسازی حریم حرکت پیاده به موازات سواره
ایمنی پیاده های در حال سکون
درنظر گرفتن محل هایی برای تجمع پیاده های درحال انتظار برای گذر از عرض معابر در محل خط کشی عابرپیاده
2. ایمن بودن سواره
ایمنی سواره در برابر پیاده
قابل پیش بینی بودن محل حضور و عبو ر پیاده ها
ایمنی سواره در برابر سواره
پرهیز از بکارگیری موانع دید بصری در صحن فلکه
ممانعت از توقف مسافرکش ها در ورودی ها و خروجی های فلکه