گره
گره
عبارتست از ترکیبی یکپارچه از نقش های هندسی متنوعی که در یک چارچوب مشخص به طور هماهنگ و مکمل قرار گرفته اند
مسجد جامع گوهرشاد
گره هشت و زهره مربع قناس
کوچکترین جزء قابل تکرار هر گره
به تنهایی در اجرای گره به کار نمی رود، بلکه پس از تکرار در جهت های خاص، گره نمایان می شود.
یک واگیره از گره سرمه دان قناس
واگیره
قسمتی از گره است که از تکرار واگیره حاصل می شود و همه ویژگی های گره در آن آشکار است.
واحد گره سرمه دان قناس
واحد گره (زمینه گره)
گره سرمه دان قناس
مسجد علی قلی آقا
( اصفهان )
عبارتست از، هر واحد از مجموع نقوش هندسی که در یک زمینه (واحد گره) قرار گرفته باشند. لذا واحد کار در گره چینی و گره سازی را « آلت گره » گویند.
ربع زمینه از گره سرمه دان چهار شمسه
آلت گره ها، از گره سرمه دان چهار شمسه
آلت گره:
گره سرمه دان چهار شمسه
پیدایش نام آلت های گره
هر آلت گره دارای شکل خاصی است که بنا به شباهتش به اشیاء طبیعی و یا دست ساخت بشر نامگذاری شده است.
ممکن است یک آلت گره به چند اسم خوانده شود و یا برای چند آلت گره، یک نام انتخاب شده باشد و این ناشی از برداشت هنرمند از فضای اطرافش می باشد.
آلت گره پابزی
آلت گره ابابیل
انواع آلت گره
الف) آلت های گره الهام گرفته از گیاهان
ب ) آلت های گره الهام گرفته از حیوانات
ج) آلت های گره الهام گرفته از اشیاء
د) آلت های گره الهام گرفته از اشکال هندسی
ه) آلت های گره الهام گرفته از کرات آسمانی
و) آلت های گره انتزاعی
زمینه
چارچوب رسم گره را زمینه گویند.
از متداولترین زمینه ها می توان به مربع و مستطیل اشاره نمود.
رسم گره
مرحله ترسیم و تئوری کار را « گره چینی » می گویند.
مرحله عملی کار را « گره سازی » می گویند .
گره ها بسیار پردامنه بوده و از تنوع چشمگیری برخوردار هستند.
از ویژگی های گره، خاصیت زایندگی آن است، بطوریکه از درون برخی گره ها، گره دیگری را می توان بیرون آورد.
گره با توجه به روش ترسیم به دو دسته و با توجه به زوایا به پنج دسته کلی تقسیم می شود
با توجه به ترسیم :
1.گره ساده 2. گره مادر
با توجه به زوایا :
1. گره کند 2. گره تند 3. گره شل 4. گره کند شل
5. گره تند شل
1. گره ساده
در ترسیم از سادگی خاصی برخوردارند.
شمسه در ترسیم آن معمولاً نقش ندارد و در این گره ها می توان از وسط یا گوشه واگیره و یا واحد گره ترسیم را شروع نمود
گره موج و سلی حاشیه
2. گره مادر
می توان در کلیه زمینه ها ( چند ضلعی ها، دایره، بیضی، مربع، مستطیل) ترسیم نمود.
معمولاً برای پُرکردن زمینه ها از گره های
مادر استفادهمی شود.
از ویژگی های این گره : حرکت اولیه با تمرکز در وسط و قرارگیری آلت گره های دیگر در اطراف آن می باشد و شمسه به عنوان اولین و مهمترین عامل در ایجاد گره مادر شناخته شده که در اطراف آن ترنجی، طبل، دانه بلوط و …نقش آفرینی می کنند.
گره کُند سرمه دان
گره های زمینه مربع
گره هشت و چهار لنگه
گره هشت و بازوبند
گره لوز و چهارلنگه
گره هشت و سِلی
گره هشت و زهره
گره سرمه دان و چلیپا
گره هشت و چهار لنگه
گره هشت و چهارلنگه
اردبیل مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی سده ١١ ه.ق
گره هشت و بازوبند (هشت و چلیپا)
گره هشت و بازوبند مکتب هرات شاهنامه فردوسی (بایسنقری) ٨٣٣ ه.ق
گره هشت و بازوبند کاشان کاشی با نقاشی زرین فام ۶۶۵ ه.ق
گره های زمینه مستطیل
گره کُند دو پنج
گره کُند دوپنج اصفهان بازار هنر
گره کند طبل قناس
گره کُندِ سرمه دان
گره کُندِ سرمه دان قناس کوچک
گره کُندِ سرمه دان چهارشمسه
گره کُندِ سرمه دان قناس بزرگ
گره تُند دوپنج (ده تُند)
گره تند دوپنج (ده تُند)
گره تُند طبل قناس پابزی (خطوط قرمز)
به دست آمده از گره کُند طبل قناس (خطوط سیاه)
گره تُند طبل پابزی (خطوط قرمز)
به دست آمده از گره کند سرمه دان چهارشمسه
گره تُند پابزی دو برگ چناری (خطوط قرمز)
به دست آمده از گره کُند سرمه دان
گره تُند دانه بلوط (خطوط قرمز)
به دست آمده از گرٴه کُند سرمه دان قناس کوچک
انواع گره های کند، تند و شل