نمونه پروپوزال مدیریت
مدل کسب و کار با رویکرد مسئولیت اجتماعی سازمان (مطالعه موردی: شرکت اروم نارین (شادلی))
بیان مساله
مسئولیت های سازمان در قبال ذینفعان (جامعه، محیط زیست، سهامداران، مشتریان،….) یکی از مباحث مهم و اساسی در حوزه کسب و کار در دوره ی حاضر به شمار می رود. در کشورهای توسعه یافته و صنعتی بسیاری از مصرف کنندگان توجه خود را به کالاها و خدماتی معطوف می دارند که توسط شرکت ها و واحد های اقتصادی مسئول نسبت به مسائل اجتماعی و محیط زیستی تولید می شوند. علاقمندی و توجه سرمایه گذاران و خریداران سهام نیز به این موضوع رو به افزایش است. با کمال تاسف این موضوع در کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته به شکل دیگری است زیرا مشکلات پیش روی سازمان ها به قدری پیچیده و سخت هستند که بسیاری از این سازمان ها تنها به فکر باقی ماندن در بازار بوده و نمی توانند حتی به سود بلند مدت فکر کنند و بنابراین توجه به مسائل اجتماعی و محیط زیستی و همچنین نیازها و حقوق ذینفعان برای آنها چندان ساده نیست.
آنچه می تواند هم برای سازمان ها و واحد های اقتصادی در کشورهای صنعتی و هم در کشورهای در حال توسعه مفید باشد ارائه راهکارهایی است که از طریق آنها بکار گیری استراتژی های مربوط به مسئولیت اجتماعی سازمان1 و پیاده سازی آنها صرفا هزینه تلقی نشود و نوعی سرمایه گذاری محسوب شده و ایجاد فایده و ارزش نماید.
با توجه به این که CSR یک مفهوم نموی و یک هدف در حال حرکت می باشد، سازمان ها سعی می کنند بخش هایی از CSR را در اولویت کارهای خود قرار دهند که اثرات مالی مثبت برای آنها داشته باشد [1]. این بدان معنی است که اغلب شرکت ها در حالی تمایل به اجرای CSR دارند که سود سهامداران شان نیز تامین شود. برخی از پژوهشگران با ارائه ی مفهوم CSR استراتژیک سعی در تحقق این هدف داشته اند. پورتر و کرامر2 [2] به طور مثال با ارائه ی چارچوب CSR استراتژیک تلاش نموده اند تا با یکپارچه سازی CSR و استراتژی های سازمان، CSR را به منبع فرصت و مزیت رقابتی تبدیل نمایند.
یکپارچه سازی CSR نه فقط با استراتژی های سازمان بلکه در حوزه ی وسیع تری با مدل کسب و کار3 سازمان جهت خلق ارزش برای کلیه ی ذینفعان از جمله سهامداران، هدف اساسی این پژوهش می باشد. آفا4 [3, p. 2] در تعریف مدل کسب و کار عنوان می کند که "یک مدل کسب و کار چارچوبی است برای به دست آوردن پول".
واژه مدل کسب و کار در پایان دهه ی 1990 و با ظهور اینترنت و تجارت الکترونیک وارد حوزه ی ادبیات مدیریتی شد [4,5].
یک مدل کسب و کار مفهومی سودمند جهت درک و دسته بندی عملیات های سازمان است [6]. مدل های کسب و کار را نمی توان مدل های علمی یا قیاسی و یا دستورالعمل نامید بلکه ممکن است یک مدل کسب و کار هر یک از این نقش ها را به تنهایی و یا همه ی آنها را همزمان با هم ایفا کند که این بستگی به نوع سازمان و اهداف آن دارد [7]. زوت و امیت5 [8] مدل کسب و کار را به عنوان سیستمی از فعالیت های متعامل در نظر می گیرند که باعث توسعه سازمان و گسترش مرزهای آن می شود.
ما در دنیایی زندگی می کنیم که مردم، شرکت ها، دولت ها و حتی ملت ها بیش از گذشته با یکدیگر ارتباط داشته و به هم وابسته هستند. توجه به منافع شخصی و خودخواهی افراد و حتی شرکت ها مانع از نوآوری و پیشرفت بوده و بر عکس همکاری و مشارکت با یکدیگر و کار کردن با دیگران و برای دیگران می تواند یک انگیزه ی قوی برای افزایش نوآوری و پیشرفت باشد [9, p. 283].
آنچه در مورد یک کسب و کار باید بدان توجه شود آن است که یک شرکت یا سازمانی که یک کسب و کار را راه اندازی می کند از افراد و گروه های مختلفی به نام ذینفعان تشکیل شده که تنها در کنار هم و در توازن و هماهنگی با هم می توانند به اهداف خود چه مادی باشد و یا غیر مادی دست یابند. همه ی این ذینفعان نسبت به هم مسئولیت هایی دارند که انجام و رفع این مسئولیت ها باعث افزایش کارایی و تشدید انرژی لازم برای تحقق اهداف و خلق ارزش خواهد شد.
یک سازمان نسبت به کارکنان خود برای ایجاد یک محیط خوب کاری (شامل امنیت، بهداشت و سلامتی، ساعات کار، دستمزد،…)؛ نسبت به مشتریان خود برای ایجاد رضایت در آنان و تبعیت از اصول و ارزش های رقابت منصفانه و نسبت به جامعه برای حفظ محیط زیست، حقوق انسان ها، توسعه پایدار،… مسئول است [10, p. 4].
وقتی یک شرکت محیط مناسب و مطلوبی برای کارکنان خود ایجاد می کند آنها با کارایی بیشتری کار می کنند. این دیدگاه می تواند به مدیران این بینش را دهد که CSR باعث خلق ارزش هم برای سازمان و هم برای کارکنان می شود. مدیران باید بدانند که CSR چیزی بیش از هزینه، اجبار و اضطرار و عمل خیرخواهانه است؛ CSR می تواند منبع فرصت، نوآوری و مزیت رقابتی باشد [2].
با دستیابی به یک درک شفاف و واضح از CSR و توسعه ی رویکرد های جدید به مدل کسب و کار، این مفاهیم برای خلق مدل مفهومی این تحقیق ترکیب خواهند شد.
پرداختن به موضوع مدل کسب و کار با رویکرد مسئولیت اجتماعی سازمان با هدف ارائه راهکار برای خلق سازمان های مسئول و بالتبع خلق ارزش برای ذینفعان از جمله سهامداران و سرمایه گذاران بوده است و این نکته نیز قابل توجه و اهمیت است که دستیابی به این هدف مستلزم پرداختن به مباحث بسیار گسترده تری در حوزه مباحث مدیریتی و سازمانی از جمله فرهنگ سازمانی، مدیریت تحول، مدیریت منابع انسانی،…… می باشد که از حیطه ی این پژوهش خارج می باشد.
پورتر و کرامر [2] بیان می کنند که "شرکت های موفق نیاز به جامعه ی سالم دارند….، و همزمان، یک جامعه ی سالم نیاز به شرکت های موفق دارد". این موضوع را می توان به کلیه ی ذینفعان درگیر در یک کسب و کار تعمیم داد.
اهداف تحقیق
هدف کلی انجام این تحقیق، یکپارچه سازی مدل کسب و کار و CSR به منظور خلق یک سازمان مسئول می باشد که این هدف کلی را می توان به اهداف خرد زیر تقسیم نمود:
1. بررسی نقش ذینفعان در فرآیند یکپارچه سازی مدل کسب و کار و CSR
2. بررسی تاثیر مدل کسب و کار با رویکرد CSR بر مزیت رقابتی سازمان
اهمیت موضوع تحقیق و انگیزش انتخاب آن
رشد روزافزون و سریع صنایع مختلف و رقابت شدید جهت دستیابی به جایگاه بهتر، بسیاری از سازمان ها را نسبت به توسعه پایدار و مسائل اجتماعی و زیست محیطی بی توجه نموده است. این موضوع با کمال تاسف در کشورهای درحال توسعه بیشتر به چشم می خورد چرا که اغلب شرکت ها (بخصوص شرکت های خصوصی) با توجه به شرایط ناپایدار اقتصادی تنها به دنبال دستیابی به سود مورد نظر خود بوده و نگاه جامع و بلند مدت ندارند. بر اساس اصل سوم توسعه پایدار در منشور سازمان ملل حق توسعه باید به نحوی اعمال شود که به طور مساوی نیازهای نسل کنونی و نسلهای آینده را در زمینه توسعه و محیط زیست برآورده سازد. از سوی دیگر در بسیاری از شرکت های حتی بزرگ، شیوه ی کسب و کار سنتی بوده و روش ها و رویکردهای نوین مدیریتی و سازمانی دیده نمی شود. توجه به رویکردهای نوین در حوزه ی دانش مدیریت از یک سو و مسائل اجتماعی و زیست محیطی و همچنین حقوق ذینفعان از سوی دیگر نویسنده را بر آن داشت تا به تحقیق در خصوص موضوعی بپردازد که حاصل کار آن برای جامعه، نسل های آتی، شرکت ها و مصرف کنندگان و سایر ذینفعان سودمند و مفید باشد. مبحث مدل کسب و کار یکی از مباحث نسبتا جدید و قابل توجـه در حوزه ی مدیریت و کسب و کار به شمار می آید و نویسندگان، محققان و شرکت ها و سازمان های بزرگ و کوچک در سطح دنیا به این موضوع علاقـه و توجه خاصی نشان می دهند. این مسئله پژوهشگر این پایان نامه را بر آن داشت تا به تحقیق و مطالعه در خصوص این موضوع و با نگاه و رویکردی نوین و سودمند بپردازد. رویکرد مدل کسب و کار به مسئولیت اجتماعی سازمان با هدف دستیابی به روشی برای یکپارچه سازی استراتژی های سازمان با سیاست ها و برنامه های مربوط به مسئولیت اجتماعی سازمان و جهت خلق یک سازمان مسئول و البته سودآور از طریق دستیابی به مزیت رقابتی ای که این مدل ایجاد می کند، بوده است که به خلق ارزش برای جامعه، سازمان و مصرف کنندگان فعلی و آتی و سایر ذینفعان خواهد انجامید. امید است این پژوهش راهی برای توجه بیشتر سازمان های ایرانی و غیر ایرانی به مباحث اجتماعی و زیست محیطی و همچنین احترام به حقوق مصرف کنندگان، کارکنان، جامعه و سایر ذینفعان و توجه به ارزش های آنان باشد.
سوالات تحقیق
سوال اصلی این پژوهش این است که چگونه می توان مدل کسب و کار و CSR را جهت خلق یک سازمان مسئول نسبت به تمامی ذینفعان از جمله جامعه، یکپارچه نمود؟
در کنار یک سوال اصلی که به آن اشاره شد یک سوال فرعی نیز مطرح می باشد:
1. تاثیر مدل کسب و کار با رویکرد CSR برموقعیت رقابتی سازمان چیست؟
مدل تحقیق
شکل 1-1: مدل تحقیق
تعاریف عملیاتی متغیر ها و واژه های کلیدی
1-6-1) مدل کسب و کار:
زوت، امیت و ماسا6 با مرور 103 مطلب (کتاب، مقاله،….) منتشر شده در مورد مدل کسب و کار به این نتیجه رسیده اند که "در یک سطح عمومی، مدل کسب و کار به یک حالت، یک نسخه، یک ارائه، یک معماری، یک مدل یا ابزار مفهومی، یک الگوی ساختاری، یک روش، یک چارچوب، یک الگو و یک مجموعه منسوب شده است" [11]. علی رغم ایجاد یک موج سراسری در ادبیات مدل های کسب وکار، محققان در مورد این که اساسا مدل کسب و کار چیست به اتفاق نظر نرسیده و اغلب آنها تعریف خود را بر اهداف مطالعاتی خودشان منطبق نموده اند و این مساله هماهنگی و توافق با یکدیگر را مشکل ساخته است [11].
با مرور تعاریف و مفاهیم مختلف از مدل کسب و کار، محقق از چارچوب مدل کسب و کار اپلگیت، آستین و مک فارلان7 بهره گرفته و از آن در طراحی مدل مفهومی بهره برده است. مدل کسب و کار اپلگیت شامل سه بخش اصلی مفهوم کسب و کار ( فرصت ها و استراتژی های سازمان را توصیف می کند)، قابلیت ها (منابع مورد نیاز برای اجرای استراتژی ها را تعیین می کند)، و ارزش (سود حاصل شده برای سهامداران و سایر ذینفعان را اندازه گیری می کند) می باشد [12, p. 45].
شکل (1-2) چارچوب مدل کسب و کار اپلگیت را نشان می دهد و در فصل دوم این مدل به تفصیل توضیح داده شده است.
شکل (1-2): چارچوب مدل کسب و کار اپلگیت
منبع: [12, p. 45; 13, p. 46]
1-6-2) مفهوم کسب و کار8
مفهوم کسب و کار استراتژی های آن را تعیین نموده و بر تحلیل فرصت های بازار، محصولات و خدمات پیشنهاد شده و پویایی رقابتی استوار است [12, p. 45]. همچنین تحلیل مشتریان، رقبا و محصولات جانشین و شبکه کسب و کار نیز بخشی از تحلیل استراتژی های سازمان و در نتیجه مفهوم کسب و کار است [13, p. 45].
مفهوم کسب و کار به این سوالات پاسخ می دهد: چه چیزی (کالا یا خدمتی)، چه زمانی، کجا (بازار هدف)، برای چه کسانی (مشتریان هدف)، چرا (چشم انداز، ماموریت و ارزش ها)، بوسیله چه کسانی (ذینفعان)، و چگونه (استراتژی ها)؟
1-6-3) قابلیت ها9
تعاریف متفاوتی از قابلیت ها در ادبیات مدل کسب و کار و ادبیات مزیت رقابتی ارائه شده است. برخی از محققان قابلیت ها را از منابع تفکیک نموده و تعریف متفاوتی برای آن دو ارائه داده اند ولی برخی از پژوهشگران حوزه ی مدل کسب و کار منابع را جزئی از قابلیت ها دانسته اند. آنچه در این پژوهش برای تعریف قابلیت ها در نظر گرفته شده است آن است که "قابلیت های یک سازمان منابع مورد نیاز برای اجرای استراتژی های آن را تعیین نموده و از طریق افراد سازمان، عملیات ها، فرآیند های مدیریتی و رهبری، سازمان و فرهنگ سازمانی و توسعه کسب و کار و فرآیند نوآوری مشخص شده و بکار گرفته می شوند" [12, p. 45]. "قابلیت ها، یک شرکت را در اجرای استراتژی های فعلی اش قادر می سازند و همچنین سکویی برای رشد و ترقی در آینده را برای آن فراهم می نمایند" [13, p. 46].
1-6-4) ارزش
هالبروک10 [14] ارزش را به عنوان یک تجربه ی نسبی تعاملی از رجحان ها تعریف می کند و بیان می کند که ارزش تعاملی است چرا که تنها زمانی ایجاد می شود که یک سازمان و ذینفعان اش با هم مشارکت نمایند؛ مبتنی بر رجحان ها می باشد چرا که مردم عملکرد های سازمان را به صورت خوب/بد، مثبت/منفی یا مطلوب/غیر مطلوب قضاوت می کنند و در نهایت نسبی است چرا که افراد آن را به شکل های متفاوتی ارزیابی می کنند [15].
1-6-5) گزاره ارزش11
بلنتین12 و همکاران [16] با بررسی ادبیات گزاره ارزش به مفاهیم مختلف این اصطلاح که طی سال های مختلف مورد استفاده محققان قرار گرفته است، اشاره می کنند:
1. گزاره ارزش به عنوان ارزش خلق شده توسط تامین کنندگان برای مشتریان
2. گزاره ارزش به عنوان استراتژی های عمومی خلق شده توسط تامین کنندگان
3. گزاره ارزش مربوط به کلیه ی ذینفعان و نه فقط مشتری
4. گزاره ارزش تولید مشترک تامین کنندگان و مشتریان
5. گزاره ارزش متقابل با تاکید بر تبادل منصفانه
6. تشریک مساعی با مشتریان برای رسیدن به راه حل های مشتری13
در این تحقیق مفهوم پنجم یعنی "گزاره ی ارزش متقابل با تاکید بر تبادل منصفانه" رویکرد اصلی بوده است و این گزاره ی ارزش متقابل می تواند بین هر دو ذینفع و یا گروهی از ذینفعان واقع شود. به طور مثال گزاره ی ارزش متقابل بین سازمان و مشتری به معنای خلق ارزش از طریق ارائه ی کالاها و خدمات با کیفیت و قیمت مناسب و با رعایت تمام اصول قانونی و اخلاقی از تولید گرفته تا فروش و خدمات پس از فروش از سوی سازمان برای مشتری و خلق ارزش از طریق پرداخت منصفانه ی قیمت کالا، انتخاب صحیح، مصرف صحیح، بهره گرفتن از خدمات در زمان لازم و …. از سوی مشتری برای سازمان باشد.
1-6-6) گزاره ارزش مشتری
جانسون14 و همکاران [17] گزاره ی ارزش مشتری را پیشنهاد و ارائه ارزش های اقتصادی و غیر اقتصادی به مشتری از طریق کالاها یا خدماتی که مشکلی از مشکلات مشتری را رفع نموده و نیاز وی را برطرف نمایند تعریف می کنند. در حقیقت می توان گزاره ی ارزش مشتری را مطلوبیتی که سازمان از طریق کالاها و خدمات ارائه شده به مشتری برای وی ایجاد می کند دانست. این مطلوبیت ممکن است پیش از مصرف کالا یا خدمت، در زمان مصرف و یا پس از آن برای مشتری ایجاد شود ولی آنچه حائز اهمیت است آن است که مصرف کالا یا خدمت باید نیاز مشتری را رفع نموده و کاری برای وی انجام دهد.
1-6-7) فرمول سود15
فرمول سود نوعی برنامه است که تعیین می کند سازمان چگونه به خلق ارزش برای خود بپردازد در حالیکه ارزش مشتریان را نیز تامین می کند[17] . فرمول سود شامل:
مدل درآمد : قیمت × تعداد؛
ساختار هزینه: هزینه های مستقیم، هزینه های غیر مستقیم، صرفه جویی های حاصل از مقیاس؛
مدل حاشیه سود: تعداد مورد انتظار و ساختار هزینه را مشخص می نماید و در نظر گرفتن تمام معاملات را برای دستیابی به سود مورد نظر نیازمند است؛
شتاب منابع: با چه سرعتی لازم است موجودی ها بازگردانده شده و دارایی ها تثبیت شوند و منابع باید تا چه میزانی مورد استفاده قرار گیرند تا تعداد محصول مورد انتظار و سود پیش بینی شده تامین شوند. [17]
1-6-8) تمایز محصول
مک ویلیامز16 و همکارانش [18] دو نوع تمایز افقی و عمودی را مورد بحث قرار می دهند که بر اساس توصیف آنها تمایز عمودی زمانی اتفاق می افتد که اغلب مصرف کنندگان یک محصول را به دلیل کیفیت آن به محصول دیگر ترجیح می دهند و در مقابل تمایز افقی زمانی واقع می شود که تنها برخی از مصرف کنندگان یک محصول خاص را ترجیح می دهند اما رجحان آنها بر اساس سلیقه است و نه کیفیت.
در تمایز افقی معمولا مقایسه بین یک محصول از دو برند مختلف انجام می شود و باید هر دو محصول از نظر کیفیت و قیمت تفاوت چندانی با هم نداشته باشند که این نوع تمایز مد نظر محقق در این طرح نبوده است.
با توجه به اینکه کیفیت کالا یا خدمت تمایز عمودی ایجاد می کند می توان دو کالای مختلف (از یک دسته محصول) را از یک برند و یا بین دو برند مختلف مقایسه کرد.
1-6-9) ذینفعان
معتبر ترین و پرکاربرد ترین تعریف از ذینفعان توسط فریمن17 [19] ارائه شده است بدین صورت که افراد و گروه هایی که بر سازمان اثر گذارند و یا از آن تاثیر پذیرند.
1-6-10) علاقمندی های18 ذینفعان
علاقمندی ها در حقیقت تعیین کننده ی عوامل و روش های ایجاد کننده ی ارزش های مورد نظر ذینفعان می باشند. با توجه به اینکه ذینفعان مختلف نگرش ها و رویکردهای مختلفی به فعالیت های یک سازمان دارند، علاقمندی های مختلفی نیز خواهند داشت. گاهی این علاقمندی ها با یکدیگر در تقابل و تضاد قرار می گیرند و ساده ترین راهی که یک سازمان برای از بین بردن این تضاد می تواند در پیش گیرد حذف ذینفعی است که از زاویه دید سازمان منفعت کمتری برای سازمان دارد و یا قدرت مقابله با سازمان را ندارد. این سبک و سنگین کردن ذینفعان برای انتخاب، رابطه ی جایگزینی نام دارد که محققان و پژوهشگران مختلفی به آن پرداخته اند.
فریمن [20] با رد رابطه ی جایگزینی معتقد است مدیران به جای توجه به این رابطه و حذف یک ذینفع و یا نادیده گرفتن علاقمندی های آن به نفع ذینفع دیگر باید بر نوآوری تمرکز نمایند و از طریق خلق محصولات و یا روش های جدید با استفاده از علاقمندی های مشترک تمام ذینفعان کلیدی بیشترین ارزش ممکن را برای سازمان و ذینفعان فراهم نمایند.
در این تحقیق رویکرد فریمن مورد نظر محقق بوده است و از رابطه ی جایگزینی استفاده نشده است.
با توجه به این که بحث اصلی این تحقیق مسئولیت سازمان در قبال ذینفعان می باشد، توجه به مبحث علاقمندی های ذینفعان از اهمیت بالایی برخوردار است. بنا به نظر ناسی19 [21] برای تعیین وظایف اخلاقی سازمان در قبال ذینفعان، درک علاقمندی های هر ذینفع ضروری است و رویکرد این تحقیق آن است که برای تعیین کلیه ی وظایف سازمان در قبال ذینفعان و همچنین هر ذینفع در قبال سایرین باید درک و شناخت مناسبی از علاقمندی ها وجود داشته باشد.
1-6-11) مشارکت20 ذینفعان
مشارکت ذینفعان را می توان در یک حالت بسیار عمومی بدین صورت تعریف کرد: "فرآیند مداخله افراد و گروه هایی که بر سازمان تاثیر گذاشته یا از آن تاثیر می پذیرند" و این مداخله از طریق ذینفعانی که به سازمان نزدیک بوده و منابع آن را تامین می کنند مانند سهامداران، کارکنان، مشتریان و تامین کنندگان و همچنین ذینفعان با فاصله ی دورتر که در بخش های اجتماعی یا سیاسی مربوط فعالیت دارند مانند سازمان های غیر دولتی، گروه های فعال و انجمن های محلی، انجام می شود [22]. گرین وود21 مشارکت ذینفعان را به عنوان شیوه هایی که سازمان بکار می گیرد تا ذینفعان اش را به شکل مثبتی در فعالیت های سازمان درگیر نماید تعریف کرده است و معتقد است هرچه سازمان با ذینفعان اش مشارکت بیشتری داشته باشد نسبت به آنها مسئول تر و پاسخگو تر خواهد بود .[23]
تعریف محقق از مشارکت ذینفعان آن است که کلیه ی فعالیت هایی که ذینفعان بر اساس علاقمندی هایشان و در ارتباط و همکاری با سازمان و همچنین سایر ذینفعان انجام می دهند تا به خلق ارزش بپردازند.
1-6-12) انتظارات ذینفعان
بر اساس نظر وود و جونز22 [24] ذینفعان بر منبای علاقمندی های ویژه ی خود و سطح مشارکت در یک سازمان، انتظاراتی را (که ممکن است این انتظارات واضح و آشکار و یا ضمنی و نا آشکار باشند) در خصوص عملکرد سازمانی بنا خواهند کرد.
می توان انتظارات ذینفعان را الگوی خلق ارزش دانست یعنی سازمان بر اساس انتظاراتی که هر ذینفع دارد برای وی ارزش آفرینی نموده و ارزش های خلق شده را به وی ارائه می کند.
در واقع می توان انتظارات ذینفعان را تعیین کننده ارزش هایی دانست که حاصل علاقمندی ها و مشارکت ذینفعان در سازمان است. پس از اینکه علاقمندی ها عوامل و روش های خلق ارزش را مشخص نموده و مشارکت ذینفعان این عوامل و روش ها را فراهم و اجرا نمود، ارزش های خلق شده باید مرتفع کننده ی انتظارات ذینفعان باشد تا آنان برای مشارکت های بعدی انگیزه ی لازم را داشته باشند.
1-6-13) مسئولیت اجتماعی سازمان
اگر چه در طول سال های گذشته افراد زیادی تلاش نموده اند تا CSR را تعریف نمایند اما مفهوم آن همچنان سر بسته و تا حدودی مبهم است [25]. هوارد بوون23 ، که اغلب به عنوان پدر CSR یاد می شود، مسئولیت های اجتماعی یک تاجر را وظایفی می داند که از طریق آنها باید سیاست ها، تصمیمات و عملکرد هایی که متناسب با اهداف و ارزش های جامعه هستند را دنبال کند [26, p. 304]. برخلاف این تعریف بسیار قدیمی از بوون برخی محققان چنین دیدگاهی نداشته اند. به طور مثال میلتون فردمن24 در مقاله ای که در سال 1970 در مجله ی نیویورک تایمز25 به چاپ رسید بیان می کند که: "مسئولیت اجتماعی کسب و کار افزایش سود آن است" [27].
کمیسیون اروپا26 CSR را بدین صورت تعریف نموده است:
"CSR مفهومی است که از طریق آن شرکت ها توجه خود به محیط زیست و جامعه را با عملیات های کسب و کار خود و در تعاملات و ارتباطات با ذینفعان شان به صورت داوطلبانه هماهنگ و یکپارچه می نمایند."27
یک تعـریف کاربــردی از مسئـولیت اجتمــاعی در ایـزو 26000 آمده است:
"مسئولیت اجتماعی، مسئولیت یک سازمان نسبت به تاثیر تصمیمات و فعالیت های آن روی جامعه و محیط زیست از طریق رفتارهای اخلاقی و شفاف است که باید با موارد زیر سازگاری داشته باشد:
توسعه پایدار، رفاه و سعادت جامعه، برآورده نمودن انتظارات ذینفعان، قوانین مدنی و هنجارهای رفتاری بین المللی" [10, p. 4].
برخی از محققان نیز مانند فریمن [28] مسئولیت های اجتماعی سازمان را مسئولیت در قبال ذینفعان می داند و در این تحقیق نیز محقق با همین رویکرد مسئولیت اجتماعی سازمان را مسئولیت در قبال ذینفعانی می داند که جامعه و نسل های آتی از جمله ی این ذینفعان می باشند و لذا در صورتی که سازمان به مسئولیت های خود در قبال ذینفعان توجه نماید مشارکت آنان را در توجه به اجتماع و محیط زیست خواهد داشت. این مسئولیت ها بنا بر مدل سه بخشی CSR شوارتز و کرول28 [25] شامل مسئولیت های اخلاقی، قانونی و اقتصادی می باشند.
1-6-14) مزیت رقابتی
رایج ترین تعریف مزیت رقابتی در حوزه ی استراتژی رقابت و در چارچوب خلق ارزش، هر آن چه موجب شود درآمد بیش از هزینه افزایش یابد، تجلی پیدا می کند [29]. همچنین "مزیت رقابتی توانایی شرکت ها در جلب نظر مشتریان نسبت به رقبا، با تکیه بر قابلیت ها و ظرفیت های سازمانی است" [30, p. 126] و در نهایت "مزیت رقابتی ارزش های قابل ارائه شرکت برای مشتریان است به نحوی که این ارزش ها از هزینه های مشتری بالاتر باشد" [31, p. 139].
تعریفی که محقق آن را بکار برده است آن است که "مزیت رقابتی مجموعه ای از توانایی های منحصر به فرد یک شرکت جهت خلق ارزش برای مشتریان است به گونه ای که سایر رقبا از این توانایی ها بی بهره باشند."
1-6-15) مدل پنج نیروی رقابتی پورتر29
مدل رقابتی پورتر به عنوان یک چارچوب تحلیلی برای طبقه بندی و ارزیابی شدت رقابت و سطح سود آوری در یک صنعت شناخته می شود و همچنین به شرکت ها کمک می کند تا راه های مقابله با نیروهای رقابتی را بیابند و یا بر این نیروهای رقابتی تاثیر گذار باشند [31].
اجزای مدل رقابتی پورتر عبارتند از:
رقبای صنعت، تازه واردها، تامین کنندگان، خریداران و کالاهای جایگزین
1-6-16) تئوری مبتنی بر منابع30
زمینه ی اولیه ی تئوری مبتنی بر منابع در سال 1956 توسط ادیت پنروز31 [32] پایه ریزی شد ولی در سال 1991 بارنی32 [30] آن را توسعه داده و تکمیل نمود. تئوری مبتنی بر منابع سازمان را به عنوان مجموعه ی گسترده ای از منابعی در نظر می گیرد که در ذات خود "هر چیزی که می تواند به عنوان یک نقطه ی قوت یا ضعف برای سازمان تصور شود" می باشند [33, p. 172].
بارنی [30, p. 101] سازمان را بدین شکل تعریف می کند:
"مجموعه منابع تولیدی شامل: همه ی دارایی ها، قابلیت ها، فرآیند های سازمانی، ویژگی های سازمان، اطلاعات، دانش و غیره که توسط سازمان کنترل شده و آن را قادر می سازد تا استراتژی های خود را که باعث بهبود کارایی و بهره وری آن می شوند، تشخیص داده و اجرا نماید."
بارنی [30] چارچوب 33VRIN که مرتبط با منابع می باشند را توسعه داده و معتقد است که برای این که منابع یک سازمان پتانسیل مزیت رقابتی را داشته باشند باید این چهار ویژگی را دارا باشند: آنها باید ارزشمند باشند تا از فرصت ها استفاده نموده و تهدیدات را خنثی نمایند، باید کمیاب باشند، قابل تقلید نباشند و زمانی که ارزشمند بوده ولی کمیاب یا غیر قابل تقلید نیستند نباید جانشین های استراتژیک برای این منابع وجود داشته باشد.
در این تحقیق با در نظر گرفتن چارچوب VRIN بارنی موقعیت رقابتی سازمان از طریق منابع آن سنجیده خواهد شد و در صورتی که منابع ارزشمند و کمیاب داشته باشد به مزیت رقابتی دست خواهد یافت و در صورتی که این منابع ارزشمند و کمیاب غیر قابل تقلید و غیر قابل جانشین باشند مزیت رقابتی پایدار حاصل خواهد شد.
1-7 ) روش تحقیق
در این تحقیق پس از بررسی پارادایم های مختلف روش تحقیق که توسط محققان مختلف ارائه شده اند پارادایم عمل گرایی انتخاب و از رویکرد ترکیبی استفاده شد؛ بدین معنی که هر دو روش کیفی و کمی مورد استفاده محقق قرار گرفته است. در روش کیفی محقق پس از انتخاب شرکت مورد مطالعه که با اهداف و رویکرد های محقق سازگاری داشته باشد و مطالعات اولیه در خصوص شرکت تصمیم به مصاحبه با مدیران این شرکت گرفت. بعد از طراحی سوالات مناسب، مصاحبه با مدیران ارشد شرکت اروم نارین در چندین مرحله و به صورت حضوری و تلفنی انجام شد و همچنین با مشاهده بازار محصول، رفتارهای مصرف کنندگان و برخی از سایت های مرتبط، اطلاعات مورد نیاز جهت تحلیل شرکت و درک مدل کسب و کار و ارتباطات با ذینفعان و همچنین فعالیت های مربوط به CSR حاصل گشت.
برای بررسی موقعیت رقابتی حاصل از تولید محصولات مرتبط با مباحث CSR محقق از روش کمی استفاده کرده است. مقیاس بکار رفته در روش کمی از نوع اسمی بوده است. جامعه ی آماری با توجه به بازار هدف شرکت مناطق 1 تا 6 تهران انتخاب شد که با استفاده از جدول مورگان تعداد 384 نفر به عنوان نمونه مشخص شد. انتخاب نمونه ها کاملا تصادفی بوده و هیچ عاملی در انتخاب نمونه ها اثر گذار نبوده است. پس از طراحی پرسشنامه و انجام آزمون های اولیه ی آن جهت تایید روایی و پایایی، محقق با در نظر گرفتن 5% خطا به توزیع 403 پرسشنامه بین نمونه ها پرداخت.
پس از اینکه داده های کمی جمع آوری شدند، داده ها از نظر ارزشی، تناقض و ناسازگاری و سایر خطاهای دیگر مورد بررسی قرار گرفتند. در این تحقیق برای تحلیل داده های کمی از دو نرم افزار SPSS34 18 و همچنین Excel 2010 استفاده شد. روش آماری بکار رفته در این تحقیق آمار توصیفی می باشد. آمار توصیفی برای تعیین، سازمان بندی و بیان اطلاعاتی که محقق جمع آوری کرده است بکار برده می شود. از آنجایی که هدف از تحقیق کمی صرفا به دست آوردن اطلاعاتی در خصوص تمایل به مصرف برخی محصولات و اطلاعاتی از این دست بوده است استفاده از آمار توصیفی صرفا به منظور بررسی توزیع فراوانی مصرف کنندگان و همچنین نگرش ها و گرایش های آنان بوده است و برای بیان و به تصویر کشیدن این اطلاعات از نمودار فراوانی ستونی استفاده شده است.
همچنین جهت ارزیابی نگرش و انتخاب های پاسخ دهندگان به بخشی از سوالات پرسشنامه از مقیاس لیکرت و به صورت 5 گزینه ای استفاده شده است. اگر چه مقیاس استاندارد لیکرت بر اساس میزان موافقت یا مخالفت پاسخ دهندگان طراحی شده است ولی در این پرسشنامه جهت دستیابی به نتایج بهتر و موثق تر پاسخ سوالات با معیار قیمت سنجیده شده و لذا در 5 حیطه ی قیمت برابر، 25% بیشتر، 50% بیشتر، 75% بیشتر و دوبرابر قیمتی مشخص شده اند.
جهت تایید اعتبار پرسشنامه و با توجه به رویکرد این تحقیق و همچنین ماهیت و نوع متغیرها، از دو روش پیش آزمون و مشاوره استفاده گردید و برای بخشی از پرسشنامه که در آن از روش لیکرت استفاده شده بود پایایی این بخش با استفاده از روش آلفای کرونباخ مورد ارزیابی قرار گرفت که نتیجه ی حاصل 828/0 بوده است.
پارادایم های تحقیق
انتخاب روش مناسب تحقیق یکی از مباحث مهم در علوم اجتماعی و رفتاری به شمار آید. صاحب نظران مختلف نظرات و رویکرد های متفاوتی به روش تحقیق بخصوص از بعد کمی و کیفی داشته اند و جدال در انتخاب یکی از این دو روش تا جایی پیش رفت که به ارائه ی رویکردهای ترکیبی و استفاده از هر دو روش کیفی و کمی انجامید. بکار بردن روش ترکیبی اکنون در علوم اجتماعی مرسوم می باشد ولی آنچه حائز اهمیت است آن است که ترکیب دو روش کیفی و کمی باید به گونه ای انجام پذیرد که نتایج حاصل از هر دو مکمل و منطبق با هم بوده و به دستیابی به اهداف تحقیق منتهی شوند.
جدول (3-1) روش های بکار رفته در تحقیق از حیث کمی و کیفی، منطق تحقیق یعنی قیاسی یا استقرایی، ارزش شناسی یا نقش ارزش ها در تحقیق، هستی شناسی یا ماهیت دریافت شده از حقیقت و ارتباطات علّی بین مشاهدات را نشان می دهد. این روش ها به پارادایم تحقیق بستگی داشته و هر یک از این پارادایم ها ویژگی ها و رویکردهای خاص خود را دارا می باشند. این پارادایم ها که عبارتند از اثبات گرایی35، پسا اثبات گرایی36، عمل گرایی37 و ساخت گرایی38 [122] بیانگر تغییر و تحولات در حوزه ی روش های تحقیق در علوم رفتاری و اجتماعی می باشند.
جدول 3-1: مقایسه ی پارادایم های علوم رفتاری و اجتماعی
اثبات گرایی
پسا اثبات گرایی
عمل گرایی
ساخت گرایی
روش ها
کمی
در حالت اولیه کمی
کیفی + کمی
کیفی
منطق
استقرایی
در حالت اولیه استقرایی
قیاسی + استقرایی
قیاسی
معرفت شناسی
دیدگاه عینی، فاعل و مفعول شناخت مستقل از هم هستند
دوگانگی تعدیل شده
یافته ها احتمالا و بطور عینی درست هستند
دیدگاه های عینی و ذهنی
دیدگاه ذهنی، فاعل و مفعول شناخت تفکیک ناپذیرند
ارزش شناسی
تحقیق عاری از ارزش
تحقیق با ارزش ها ارتباط دارد ولی آنها تحت کنترل هستند
ارزش ها نقش عمده ای در نتایج بازی می کنند
تحقیق مقید به ارزش است
هستی شناسی
واقع گرایی خام
واقع گرایی متعالی یا بحرانی
پذیرش واقعیات خارجی، تعاریفی که به بهترین شکل نتایج مطلوب را حاصل می کنند
نسبیت گرایی
ارتباطات علّی
علل واقعی، مقدم یا همزمان با معلول
ارتباطات با ثبات منطقی و مشروع بین حوادث اجتماعی وجود دارد که ممکن است به طور ناقص شناخته شده باشند
ممکن است ارتباطات علیّ وجود داشته باشد ولی به هیچ وجه امکان تعیین آنها وجود ندارد
همه ی واحد ها به طور همزمان یکدیگر را شکل می دهند، تمایز و تشخیص علت و
معلول از هم غیر ممکن است
منبع: [122, p. 23]
همان طور که در جدول (3-1) دیده می شود رویکرد کمی، روش پارادایم اثبات گرایی بوده و منطق آن بر اساس منطق استقرایی می باشد. از بعد ارزش شناسی می توان گفت که در پارادایم اثبات گرایی پژوهش فارغ از ارزش بوده و همچنین فاعل و مفعول شناخت کاملا مستقل از یکدیگر می باشند. در مقابل این پارادایم، پارادایم ساخت گرایی با رویکرد کیفی وجود دارد که بر منطق قیاسی استوار می باشد و از بعد ارزشی نیز در این پارادایم تحقیق مقید به ارزش می باشد. همچنین در پارادایم ساخت گرایی تفکیک فاعل و مفعول شناخت از یکدیگر امکان پذیر نمی باشد. دو پارادایم پسا اثبات گرایی و عمل گرایی بین دو حالت قبلی قرار داشته و در واقع ترکیبی از آن دو هستند.
با توجه به اهداف این تحقیق از پارادایم عمل گرایی که ترکیبی از روش های کیفی و کمی تحقیق می باشد استفاده شده است و علت این انتخاب این است که: 1) این روش توانایی پاسخ به سوالات کیفی و کمی تحقیق را دارا می باشد در حالیکه سایر پارادایم ها این ویژگی را ندارند؛ 2) این روش از استنتاج قوی تری با عمق و وسعت بیشتری برای پاسخ به پدیده های پیچیده ی اجتماعی برخوردار می باشد؛ 3) این روش از طریق یافته های مختلف فرصتی برای بیان دیدگاه های مختلف ایجاد می کند [122].
3-3) هم ترازی و تطابق رویکرد تحقیق
برای این تحقیق یک روش دو مرحله ای در نظر گرفته شده است. اولین مرحله ی تحقیق به فعالیت ها و بررسی های کیفی مربوط می باشد. در این مرحله ابتدا با توجه به ادبیات تحقیق، مدل ارائه شده در فصل سوم و همچنین فرضیات و سوالات تحقیق ضرورت پژوهش موردی اثبات گشته و از این رو در مورد مطالعه ی موردی تحقیق بررسی های لازم انجام شد. پس از انتخاب شرکت مناسب با این تحقیق، در مورد موضوع مورد پژوهش مطالعات اولیه انجام شد تا محقق به موضوع اشراف پیدا نماید. سپس اطلاعات اولیه در خصوص شرکت از طریق مصاحبه با یکی از مدیران آن حاصل گشت. در مرحله ی بعد پرسش های مصاحبه های اختصاصی با مدیران ارشد شرکت با یک رویکرد کیفی طراحی گشته و از طریق مصاحبه ی حضوری و تلفنی پاسخ های آنها جمع آوری شد.
تشکری و تدلی39 [123] بیان می کنند که روش دو مرحله ای تحقیق برای پیش بردن مطالعات دانشگاهی ارجح است چرا که: 1) پاسخ سوالات تحقیق می توانند با بکاربردن موثر رویکرد های کمی و کیفی جمع آوری شوند؛ 2) این روش اغلب به محققان کمک می کند تا بوسیله ی رویکرد های روش شناختی به خلق و اصلاح مباحث تحقیق بپردازند؛ و 3) محققان از این فرصت بهره مند می شوند که به توضیح و بحث در خصوص نتایج حاصل شده از طریق رویکردهای متفاوت بپردازند. نومن40 [124] نیز همین مطلب را تایید نموده و معتقد است که بکار بردن رویکرد تحقیق دو مرحله ای به محققان کمک می کند تا به درک بهتری از سوالات تحقیق خود دست یابند. تحقیق کیفی اطلاعات معنا دار و جزئی درباره ی احساسات و تفکرات افراد پاسخگو به دست می دهد. از سوی دیگر تحقیق کمی ارتباط بین متغیر ها را مشخص می نماید و تصویر واضح و شفافی از سوالات تحقیق از طریق تحلیل آماری ترسیم می کند.
در این تحقیق یک رویکرد دو مرحله ای بکار رفته است تا سوالات تحقیق پاسخ داده شود. برای پاسخ به سوال اصلی تحقیق یعنی "آیا یکپارچه سازی مدل کسب و کار و CSR می تواند منجر به خلق یک سازمان مسئول نسبت به تمامی ذینفعان از جمله جامعه شود؟" از هر دو رویکرد کیفی و کمی استفاده شده است. رویکرد کمی صرفا جهت بررسی ارزش های خلق شده برای مشتری به عنوان یکی از ذینفعان، بکار رفته و جهت برخی تحلیل ها و شناخت ارزش های مربوط به مشتری از رویکرد کیفی استفاده شده است. پاسخ به سوال دوم تحقیق یعنی "آیا ذینفعان در فرآیند یکپارچه سازی مدل کسب و کار و CSR نقشی خواهند داشت؟" نیز به هر دو رویکرد کیفی و کمی نیاز داشت و از این رو از هر دو بهره گرفته شد. برای پاسخ به سوال سوم که عبارت است از "آیا مدل کسب و کار با رویکرد CSR موجب مزیت رقابتی برای سازمان خواهد شد؟" ابتدا با استفاده از نتایج حاصل از روش کیفی و پاسخ های دو سوال قبل تحلیل ها و بررسی های لازم انجام شد و سپس با استفاده از روش کمی پاسخ این سوال حاصل گردید. در مجموع می توان گفت که رویکرد کیفی جهت شناخت شرکت اروم نارین و تحلیل رفتار ها و استراتژی های آن و رویکرد کمی جهت شناخت رفتار ها و ارزش های مشتریان مورد استفاده قرار گرفته اند.
3-4) مرحله اول: رویکرد کیفی
3-4-1) انتخاب مطالعه ی موردی
انتخاب شرکت متناسب با اهداف و فرضیات تحقیق به عنوان مطالعه ی موردی یکی از مسائل مهم و قابل توجه در یک کار تحقیقاتی می باشد. اگر در این مرحله انتخاب صحیح صورت نگیرد محقق با وجود صرف زمان و تلاش زیاد ممکن است به اهداف مورد نظر خود دست نیابد. با توجه به این که این تحقیق شامل بررسی و تحلیل چهار حوزه ی مهم و اساسی شامل مدل کسب و کار، مدیریت ذینفعان، CSR و مزیت رقابتی می باشد، انتخاب شرکتی که از این چهار بعد قابل تحلیل و بررسی باشد کار ساده ای نبود بخصوص این که فعالیت های حوزه ی CSR کمتر در شرکت های ایران به چشم می خورد.
بر این اساس جهت انتخاب مطالعه ی موردی این تحقیق مباحث زیر در نظر گرفته شد:
– شرکت مورد مطالعه باید یک یا بیش از یک فعالیت در حوزه ی CSR داشته باشد.
– شرکت مورد مطالعه باید علاقمند به همکاری در زمینه ی این تحقیق باشد.
– امکان دسترسی به اطلاعات مورد نیاز و همچنین مصاحبه با مدیران ارشد آن وجود داشته باشد.
– امکان بررسی و تحلیل حداقل یک ذینفع از ذینفعان شرکت وجود داشته باشد.
با توجه به موارد ذکر شده بررسی بر روی یک محصول ارگانیک مورد توجه محقق قرار گرفته و پس از تحقیقات اولیه در خصوص بازار این محصولات و به پیشنهاد انجمن ارگانیک ایران شرکت اروم نارین تولید کننده ی آبمیوه های ارگانیک شادلی با توجه به این که سایر شرایط انتخاب را نیز دارا بود انتخاب گردید.
3-4-2) روش کیفی تحقیق
مقصود اولیه برای مولفه های کیفی تحقیق، کشف اجزاء و نشانه های مربوط به مدل کسب و کار، ارتباطات ذینفعان و همچنین فعالیت های CSR شرکت اروم نارین و موقعیت رقابتی ایجاد شده ی حاصل از این فعالیت ها بود. بر اساس ادبیات تحقیق، مدل پنج نیروی رقابتی پورتر و همچنین تئوری مبتنی بر منابع برای تحلیل موقعیت رقابتی یک شرکت و بر اساس شرایط داخلی و خارجی آن ابزارهایی مفید و کارآمد هستند. همچنین اجزای مدل کسب و کار، تئوری ذینفعان و CSR بر اساس مدل کسب و کار مسئولانه مشخص می باشند که این اجزاء و همچنین اجزای مربوط به مزیت رقابتی باید از طریق روش کیفی برای شرکت اروم نارین تعریف شده و مورد بررسی و تحلیل قرار می گرفتند. بر اساس نظر کاوانا41 و همکاران [125] قدرت یک رویکرد کیفی به جمع آوری مقدار زیادی اطلاعات ارزشمند از طریق تعداد کمی از موضوعات مرتبط است و این در شرایطی است که درمورد مفاهیم مورد بررسی یا ارتباط بین این مفاهیم آگاهی و دانش کافی وجود نداشته باشد. بنابراین رویکرد کیفی باید اولین گام در یک پژوهش در نظر گرفته شده و برای آشکار کردن برهان ها، عقاید، ادراکات و ایده هایی که افراد مرتبط با موضوع مورد نظر در مورد آن موضوع دارند طراحی شود [126].
کاوانا و همکاران [125]، سه روش کیفی که اغلب در تحقیقات حوزه ی کسب و کار مورد استفاده قرار می گیرد را مصاحبه، گروه هدف و مشاهده می دانند. همه این روش ها دارای نقاط قوت و ضعفی هستند که انتخاب تنها یکی از آنها را پیچیده و مشکل می سازد و از این رو در برخی از تحقیقات، بیش از یک روش استفاده می شود تا نقاط ضعف یک روش را روش دیگر پوشش دهد و نقاط قوت آنها بیشتر شود.
با توجه به اهداف این تحقیق، مصاحبه به عنوان رویکرد اصلی برای جمع آوری داده ها مورد استفاده قرار گرفت ولی در کنار آن از مشاهده نیز استفاده شد.
نمونه های تحقیقات کیفی اغلب هدفمند انتخاب می شوند نه تصادفی [127]. بر این اساس مدیران ارشد شرکت اروم نارین در دفتر تهران و همچنین ارومیه جهت مصاحبه انتخاب شدند و مصاحبه با مدیر فروش شرکت در تهران به صورت حضوری و طی چند جلسه و با مدیران ارومیه از طریق تلفن انجام گرفت.
علاوه بر مصاحبه، مشاهده ی رفتار خریداران در بازار و همچنین رفتار کارکنان بخش فروش شرکت اروم نارین نیز بخشی از روش کیفی این تحقیق بوده است.
علاوه بر این موارد مراجعه به برخی سایت ها از جمله سایت انجمن ارگانیک ایران، سایت شرکت اروم نارین، سایت رقبای اصلی اروم نارین و سایت های مرتبط دیگر نیز در به دست آوردن اطلاعات موثر بود.
3-4-3) سوالات مصاحبه
پیش از انجام مصاحبه، محقق با مطالعه ی پرسش های مطالعات مشابه و همچنین ادبیات و مدل تحقیق، سوالاتی را بر مبنای اجزای مدل کسب و کار، ذینفعان، مزیت رقابتی و CSR طراحی نمود. پس از هر مرحله مصاحبه و رسیدن به شناخت بهتر از شرکت، محقق سوالات جدیدی مطرح نمود که دستیابی به اهداف را ساده تر نماید. با توجه به زمان محدود محقق می بایست در کوتاه ترین زمان به حداکثر اطلاعات مورد نظر خود دست می یافت لذا سوالات طوری طراحی شدند تا نتیجه ی مورد نظر حاصل شود. برخی از سوالات از چند مدیر ارشد پرسیده شد ولی تعدادی از سوالات نیز با توجه به حوزه ی فعالیت مدیر مربوطه طراحی شد.
3-4-4) تحلیل داده ها
هدف از تحلیل داده ها استخراج و درک ماهیت مفاهیم و معانی بکار گرفته شده توسط مصاحبه شوندگان و افرادی که داده ها از آنها جمع آوری می شود، می باشد [128]. در این تحقیق رونوشت مصاحبه ها با دقت مطالعه شد تا با استفاده از داده های به دست آمده، مفاهیم و مطالب مورد نظر از آنها استخراج گردد. برای رسیدن به این هدف ابتدا پاسخ سوالات توسط مصاحبه شوندگان مختلف بر اساس موضوع آنها طبقه بندی گردید تا داده های حاصل با موضوعات مورد نظر محقق مرتبط گشته و هماهنگ شود. سپس برای دستیابی به بینش مرتبط با تحقیق، رونوشت مصاحبه ها چندین مرتبه بازخوانی شد تا پایایی آنها از طریق تکرار مفاهیم و کلمات تشخیص داده شود. هر موضوع برای شناسایی زیر موضوعات مورد مطالعه قرار گرفت تا مفهوم و عمق لازم برای تحلیل محقق شود.
با توجه به این که بخشی از داده های حاصل از طریق مشاهده به دست آمده بود لازم بود تا تطابق و سازگاری بین مشاهدات و پاسخ های مصاحبه شوندگان حاصل شود و از این رو بنا به ضرورت، برخی از مصاحبه ها با ذکر برخی از سوالات قبلی و همچنین سوالات جدید تکرار شد.
زمانی که از پایایی و صحت داده ها اطمینان حاصل شد، بر اساس اهداف، فرضیات و سوالات تحقیق، داده ها با مدل مفهومی تحقیق انطباق داده شد تا مدل کسب و کار مسئولانه ی شرکت اروم نارین استخراج گردد.
3-5) مرحله دوم: رویکرد کمی
هدف اصلی روش کمی در این تحقیق، دستیابی به اطلاعات مورد نظر جهت بررسی مشتریان به عنوان یکی از ذینفعان و همچنین مزیت رقابتی حاصل از مدل کسب و کار مسئولانه شرکت اروم نارین بود. بر همین اساس و با توجه به تعریف بارنی [30, p. 126] از مزیت رقابتی که می گوید "مزیت رقابتی توانایی شرکت ها در جذب نظر مشتریان نسبت به رقبا، با تکیه بر قابلیت ها و ظرفیت های سازمانی است" لازم بود که نظر مشتریان و همچنین رفتار های آنان در خصوص محصول تولید شده با استفاده از قابلیت ها و ظرفیت های شرکت اروم نارین مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. بدین منظور ضروری بود که اطلاعات مورد نیاز از مشتریان حاصل شود و باید ابزار مناسبی برای به دست آوردن این اطلاعات انتخاب می شد. بهترین ابزار برای دستیابی به این هدف پرسشنامه بود چرا که در زمان کوتاه امکان دستیابی به اطلاعات مورد نظر را میسر می نمود.
از آنجایی که محصول مورد بررسی شرکت اروم آرین در این تحقیق آبمیوه ی ارگانیک بود و با توجه به این که مصرف محصولات ارگانیک در ایران چندان رایج نبوده و اطلاعات مناسب و موثقی در خصوص شناخت، نگرش و مصرف مردم از این گروه محصولات وجود ندارد محقق لازم دانست که بخشی از تحقیق میدانی خود را به این موضوع اختصاص دهد. با توجه به این که هیچ پرسشنامه ای که کاملا با اهداف این تحقیق منطبق باشد به طور آماده و استاندارد وجود نداشت لازم بود که این پرسشنامه توسط خود محقق طراحی شود. بخش بعدی فرآیند طراحی پرسشنامه را توصیف می کند که شامل اصول و روش های بکار رفته در طراحی، روش سنجش و مقیاس گذاری، ساختار پیش آزمون و تغییر و اصلاح پرسشنامه می باشد.
لازم به ذکر است که جهت دستیابی به برخی اطلاعات کمی در خصوص صنعت و بازار آبمیوه از سایت های نام برده در بخش تحقیق کیفی نیز استفاده شد.
3-5-1) طراحی پرسشنامه
پرسشنامه ی این تحقیق باید به گونه ای طراحی می شد که سه دسته اطلاعات لازم را برای محقق فراهم نماید. این سه دسته عبارتند از:
– میزان شناخت و مصرف مردم از محصولات ارگانیک
– میزان شناخت و مصرف مردم از آبمیوه های شادلی (محصول شرکت اروم نارین)
– میزان شناخت و مصرف مردم از آبمیوه های ارگانیک شادلی
از آنجایی که آبمیوه های ارگانیک شادلی هدف اساسی و اولیه در این تحقیق میدانی بوده است اغلب سوالات به این موضوع اختصاص داده شد. برای بررسی این موضوع لازم بود در مورد آگاهی مردم از محصولات ارگانیک اطلاعات لازم حاصل شود و لذا بخشی از سوالات صرفاً در خصوص اطلاع از محصولات ارگانیک و همچنین میزان و نوع مصرف آنها طراحی گردید. با توجه به اینکه بازار و مصرف محصولات ارگانیک هدف اساسی این تحقیق نبوده است نیاز به سوالات جزئی و بررسی نگرش ها و رفتارهای اختصاصی مردم احساس نمی شد و تنها درصد افراد آگاه، نوع کالاهای مصرف شده، میزان مصرف و علت مصرف یا عدم مصرف این محصولات مورد بررسی قرار گرفت تا بینش لازم را برای بررسی دقیق تر آبمیوه های ارگانیک شادلی فراهم آورد. بررسی میزان آشنایی و مصرف آبمیوه های شادلی به جهت تاثیر آبمیوه های ارگانیک بر سایر آبمیوه ها و مزیت رقابتی ایجاد شده بوسیله ی آبمیوه های ارگانیک نیز ضروری بود و لذا بخشی از پرسشنامه نیز به آن اختصاص یافت. سایر سوالات به آشنایی با آبمیوه های ارگانیک شادلی، نحوه ی آشنایی و علت مصرف یا عدم مصرف آن مربوط شد.
جهت طرح سوالات تحقیق ابتدا یک پرسشنامه ی اولیه با توجه به اهداف و رویکردهای تحقیق و همچنین با کمک تحقیقات مرتبط انجام شده و پرسشنامه های رایج مربوط به مشتریان طراحی گردید و روی گروه کوچکی آزمایش شد. نتایج حاصل از پرسشنامه ی اولیه منجر به حذف سوالات اضافی و غیر مرتبط و افزودن سوالات ضروری و همچنین تسهیل سوالات به جهت درک بهتر مشتریان گردید. پرسشنامه ی دوم نیز مجددا روی یک گروه کوچک آزمایش شد و پس از انجام اصلاحات لازم پرسشنامه ی نهایی طراحی گردید.
3-5-2) جامعه ی آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری
جامعه ی آماری جامعه ای است که تحقیق روی آنها انجام می شود و در واقع محقق نتایج تحقیق خود را به آن ها تعمیم خواهد داد. با توجه به این که بازار هدف آبمیوه های ارگانیک شادلی مناطق یک تا شش تهران انتخاب شده است محقق بر آن شد تا جامعه ی آماری خود را مردم مناطق یک تا شش شهر تهران انتخاب نماید. همان طور که پیش از این اشاره شد، هدف بخش کمی این تحقیق دستیابی به اطلاعاتی در خصوص آگاهی مردم از محصولات ارگانیک، آبمیوه های شادلی و آبمیوه های ارگانیک شادلی و کشف ارتباط بین این آگاهی ها جهت تحلیل مزیت رقابتی ایجاد شده از طریق آبمیوه های ارگانیک شادلی بوده است. برای دستیابی به این هدف باید تحقیق روی بخشی از جامعه ی آماری و تعمیم آن به کل جامعه انجام می شد. حجم نمونه ی تحقیق با استفاده از جدول تعیین حجم نمونه ی رجی و مورگان42 [129] برای جامعه ی آماری بیش از 100 هزار نفر ، 384 نفر انتخاب شد. بدین منظور با در نظر گرفتن 5% خطا، 403 پرسشنامه بین نمونه ها توزیع شد تا با توجه به عدم بازگشت برخی از پرسشنامه ها و سایر خطاهای احتمالی، حجم نمونه ی مورد نظر حاصل شود.
با توجه به جامعه ی آماری و حجم نمونه و همچنین اهداف روش کمی و داده هایی که نیاز بود تا از طریق پرسشنامه جمع آوری شود، شیوه ی نمونه گیری در این تحقیق از نوع تصادفی انتخاب شد و سعی شد با توجه به جامعه ی آماری (مناطق یک تا شش شهر تهران) افراد به طور کاملا تصادفی و بدون هیچ معیاری در این مناطق انتخاب شوند و تنها کودکان و نوجوانان از این مجموعه حذف شدند و این هم به این دلیل بود که معمولا خرید از طریق والدین و یا افراد بزرگتر خانواده صورت می گیرد و طبیعی است که این گروه اطلاعی در مورد محصولات مورد پژوهش نداشته باشند.
3-5-3) مقیاس اندازه گیری
یکی از مباحث مهم در تحقیقات کمی شیوه های اندازه گیری متغیر ها می باشد. تکنیک های مقیاس به محقق کمک می کنند تا نتایج حاصل از روش های مختلف جمع آوری داده ها را از حالت کیفی و مفهومی به عدد تبدیل کند و در واقع شاخص های مناسبی برای متغیر های خود تعریف نماید. چهار مقیاس اندازه گیری در علوم رفتاری عبارتند از: مقیاس اسمی، مقیاس ترتیبی، مقیاس فاصله ای و مقیاس نسبی. مقیاس اسمی ابتدایی ترین مقیاس اندازه گیری بوده و به تعیین طبقه های ناسازگار از افراد، اشیاء یا رویدادها می پردازد. این طبقه بندی را نمی توان کمی در نظر گرفت و در واقع اعداد حاصل قابل جمع شدن نمی باشند. هدف از مقیاس اسمی تنها طبقه بندی و تشخیص طبقات از یکدیگر می باشد. با توجه به نوع تحقیق و سوالات پرسشنامه، مقیاس این تحقیق از نوع اسمی می باشد. همچنین جهت ارزیابی نگرش و انتخاب های پاسخ دهندگان به بخشی از سوالات پرسشنامه از مقیاس لیکرت و به صورت 5 گزینه ای استفاده شده است. اگر چه مقیاس استاندارد لیکرت بر اساس میزان موافقت یا مخالفت پاسخ دهندگان طراحی شده است ولی در این پرسشنامه جهت دستیابی به نتایج بهتر و موثق تر پاسخ سوالات با معیار قیمت سنجیده شده و لذا در 5 حیطه ی قیمت برابر، 25% بیشتر، 50% بیشتر، 75% بیشتر و دوبرابر قیمتی مشخص شده اند.
3-5-4) تجزیه و تحلیل داده ها
پس از اینکه داده های کمی جمع آوری شدند، داده ها از نظر ارزشی، تناقض و ناسازگاری و سایر خطاهای دیگر مورد بررسی قرار گرفتند. در این تحقیق برای تحلیل داده های کمی از دو نرم افزار SPSS43 18 و همچنین Excel 2010 استفاده شد. روش آماری بکار رفته در این تحقیق آمار توصیفی می باشد. آمار توصیفی برای تعیین، سازمان بندی و بیان اطلاعاتی که محقق جمع آوری کرده است بکار برده می شود. از آنجایی که هدف از تحقیق کمی صرفا به دست آوردن اطلاعاتی در خصوص تمایل به مصرف برخی محصولات و اطلاعاتی از این دست بوده است استفاده از آمار توصیفی صرفا به منظور بررسی توزیع فراوانی مصرف کنندگان و همچنین نگرش ها و گرایش های آنان بوده است و برای بیان و به تصویر کشیدن این اطلاعات از نمودار فراوانی ستونی استفاده شده است.
3-5-5) روایی و پایایی
منظور از روایی تحقیق آن است که ابزار اندازه گیری به گونه ای انتخاب و طراحی گردد که اطلاعات لازم را برای سنجش فرضیات تحقیق فراهم نماید و این اطلاعات کمتر یا بیشتر از نیاز محقق در رسیدن به اهداف تحقیق نباشد. روایی ابزار تحقیق اغلب توسط متخصصان و کارشناسان متناسب با موضوع تحقیق سنجیده می شود. در این پژوهش نیز از طریق مشورت با اساتید و همچنین کارشناسان حوزه ی مورد بررسی، روایی ابزار و سوالات پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت.
منظور از پایایی تحقیق اعتبار ابزار های اندازه گیری آن است. در واقع پایایی ابزار ثابت می کند که اگر تحقیق چندین بار تکرار شود نتایج حاصل یکسان خواهد بود. روش های مختلفی برای سنجش پایایی ابزار تحقیق وجود دارد مانند روش آلفای کرونباخ، روش پیش آزمون، روش گاتمن و روش باز آزمایی به فاصله ی زمانی کوتاه و همچنین مانند سنجش روایی، مشاوره با کارشناسان و متخصصان حوزه ی تحقیق. با توجه به رویکرد این تحقیق و همچنین ماهیت و نوع متغیرها از دو روش پیش آزمون و مشاوره استفاده گردید و با توجه به اینکه بخشی از پرسشنامه از روش لیکرت استفاده شده بود پایایی این بخش با استفاده از روش آلفای کرونباخ مورد ارزیابی قرار گرفته که نتیجه ی حاصل 828/0 بوده است.
منابع
[1] Garay, L, and Font, X., Doing Good to Do Well? Corporate Social Responsibility Reasons, Practices and Impacts in Small and Medium Accommodation Enterprises, International Journal of Hospitality Management. 2012, 31(2): p. 329-337.
[2] Porter, M. E., and Kramer, M. R., Strategy and Society: The Link Between Competitive Advantage and Corporate Social Responsibility. Harvard Business Review. December 2006.
[3] Afuah, A., Business Models: A Strategic Management Approach. 2003, New York: McGraw-Hill/Irwin.
[4] Ghaziani, A., and Ventresca, M. J., Keywords and cultural change: frame analysis of business model public talk, 1975-2000, Sociological Forum, 2005, 20(4): p. 523-559.
[5] Demil, B., and Lecocq, X., Business Model Evolution In Search of Dynamic Consistency. Long Range Planning, 2010, 43: p. 227-246.
[6] Svejenova, S., Planellas, M., and Vives, L., An Individual Business Model in the Making: a Chef's Quest for Creative Freedom. Long Range Planning, 2010, 43: p. 408-430.
[7] Baden-Fuller, C., and Morgan, M. S., Business Models as Models. Long Range Planning. 2010, 43: p. 156-171.
[8] Zott, C., and Amit, R., Business Model Design: An Activity System Perspective. Long Range Planning, 2010, 43: p. 216-226
[9] Freeman, R. E., Harrison, J., Hicks, A., Parmar B., and Colle, S., Stakeholder Theory: The State of the Art. 2010, Cambridge: Cambridge University Press.
[10] Hohnen, P., Corporate Social Responsibility: An Implementation Guide for Business. Manitoba, 2007, Canada: International Institute for Sustainable Development (IISD).
[11] Zott, C., Amit, R., and Massa, L., The Business Model: Recent Developments and Future Research. Journal of Management, 2011, 37(4): p. 1019-1042.
[12] Applegate, L. M., Austin, R. D., and McFarlan, F. W., Corporate Information Strategy and Management: the challenges of managing in a network economy, 6th ed. 2003, New York: McGraw-Hill/ Irwin.
[13] Applegate, L. M., Austin, R. D., and Deborah L. Soule., Corporate Information Strategy and Management: Text and Cases, 8th ed. 2009, New York: McGraw-Hill/ Irwin.
[14] Holbrook, M. B., ROSEPEKICECIVECI versus CCV. In R. F. Lusch and S. L. Vargo (Eds.), The service-dominant logic of marketing: Dialog, debate and directions (p. 208-221). 2006, Armonk, NY: Sharpe.
[15] Peloza, J., and Shang, J., How can corporate social responsibility activities create value for stakeholders? A systematic review. J. of the Acad. Mark. Sci. 2011, 39: p. 117-135
[16] Ballantyne, D., Frow, P., Varey, R. J., and Payne, A., Value Propositions as Communication Practice: Taking a Wider View, Industrial Marketing Management. 2011, 40: p. 202-210.
[17] Johnson, M. W., Christensen, C. M., and Kagermann, H., Reinventing Your Business Model. Harvard Business Review, December 2008, p. 51-59.
[18] McWilliams, A., Siegel, D. S., and Wright, P. M., Corporate Social Responsibility: Strategic Implications. Journal of Management Studies, 2006, 43(1): p. 0022-2380
[19] Freeman, R. E., Strategic Management: A Stakeholder Approach. 1984, Pitman, Boston.
[20] Freeman, R. E., Managing for Stakeholders: Trade-offs or Value Creation. Journal of Business Ethics, 2010, 96: p. 7-9
[21] Nasi, J., What is stakeholder thinking? A snapshot of a social theory of the firm. In J. Nasi (Ed.), Understanding stakeholder thinking: 19-31. 1995, Helsinki: LSR Publications.
[22] Sloan, P., Redefining Stakeholder Engagement: From Control to Collaboration. Journal of Corporate Citizenship, 2009, 36: p. 25-40
[23] Greenwood, M., Stakeholder Engagement: Beyond the Myth of Corporate Responsibility. Journal of Business Ethics. 2007, 74: p. 315-327
[24] Wood, D. J., and Jones, R. E., Stakeholder mismatching: a theoretical problem in empirical research on corporate social performance. The International Journal of Organization Analysis, 1995, 3(3): p. 229-267
[25] Schwartz, M. S. and Carroll, A. B., Corporate Social Responsibility: A Three-Domain Approach. Business Ethics Quarterly, 2003, 13(4): p. 503-530.
[26] Crane, A., McWilliams, A., Matten, D., Moon, J., and Siegel, D. S., The Oxford Handbook of Corporate Social Responsibility. 2008, New York: Oxford University Press Inc.
[27] Friedman, M., The social responsibility of business is to increase its profits. New York Times Magazine 32-33 and 122-126. New York. 1970.
[28] Freeman, R. E., Velamuri, S. R., and Moriarty, B., Company Stakeholder Responsibility: A New Approach to CSR. Bridge Papers, Business Roundtable Institute for Corporate Ethics. 2006.
[29] Rumelt, R. P., What in the World is Competitive Advantage? ‚ Policy Working Paper, 2003, 105: p. 1-5.
[30] Barney, J. B., Firm resources and sustained competitive advantage. Journal of Management, 1991, 17(1): p. 99-120.
[31] Porter, M. E., Competitive strategy: techniques for analyzing industries and competitors. 1980, New York: Free Press.
[32] Penrose, E. G., The theory of the growth of the firm. 1959, New York, NY: Wiley.
[33] Wernerfelt, B., A resource-based view of the firm. Strategic Management Journal, 1984, 5(2): p. 171-181.
[34] Grimm, C.M., H. Lee & K. G. Smith. Strategy as Action: Competitive Dynamics and Competitive Advantage. 2006, Oxford: Oxford University Press.
[35] Barney, J. B. and Hesterly, W. S., Strategic Management and Competitive Advantage: Concept. 2011, New Jersey: Pearson.
[36] Casadesus-Masanell, R., and Ricart, J. E., From Strategy to Business Models and onto Tactics, Long Range Planning, 2010, 43: p. 195-215.
[37] Bain, J. S., Industrial Organization. 1959, New York: Wiley.
[38] Mason, E. S. Price and production policies of large-scale enterprise. American Economic Association, 1939, 29(1): p. 61-74.
[39] Porter, M. E., The competitive advantage of nations. 1990, New York: Free Press.
[40] Porter, M. E. The contributions of industrial organization to strategic management. Academy of Management Review, 1981, 6(4): p. 609-620.
[41] Spanos, Y. E., and Lioukas, S., An examination into the causal logic of rent generation: contrasting Porter's competitive strategy framework and the resource-based perspective. Strategic Management Journal, 2001, 22(10): p. 907-934.
[42] McGahan, A. M., and Porter, M. E., How much does industry matter, really? Strategic management journal, 1997, 18(4): p. 15-30.
[43] Grundy, T., Rethinking and reinventing Michael Porter's five forces model. Strategic Change, 2006, 15(5): p. 213-229.
[44] Wheelen, T. L., and Hunger, J. D., Strategic management and business policy. 1998, New York: Addison-Wesley Publication.
[45] McElwee, G., and Pennington, G., Factors of quality: implications for higher education institutions. The International Journal of Educational Management, 1993, 7(4): p. 17-22.
[46] Barney, J. B., Ketchen, D. J., and Wright, M., The Future of Resource-Based Theory: Revitalization or Decline? Journal of Management, 2011, 37: p. 1299-1316.
[47] Grant, R. M., A resources-based perspective of competitive advantage. California Management Review, 1991, 33(3): p. 114-135.
[48] Amit, R., and Schoemaker, P. J. H., Strategic assets and organizational rent. Strategic management journal. 1993, 14(1): p. 33-46.
[49] Makadok. R., Toward a Synthesis of the Resource-based and dynamic-Capability Views of Rent Creation. Strategic Management Journal, 2001, 22: p. 387-401.
[50] Hill, C. W. L., and Deeds, D. L., The importance of industry structure for the determination of firm profitability: a Neo-Austrian perspective. Journal of Management Studies, 1996, 33(4): p. 429-451.
[51] Teece, D. J., Pisano, G., and Shuen, A., Dynamic capabilities and strategic management. Strategic management journal, 1997, 18(7): p. 509-533.
[52] Hofer, C., and Schendel, D., Strategy formulation: analytical concepts. 1978, New York: West Publishing Company.
[53] Wernerfelt, B., The use of resources in resource acquisition. Journal of Management, 2011, 37: p. 1369-1373.
[54] Leonard-Barton, D., Core capabilities and core rigidities: A paradox in managing new product development. Strategic Management Journal, Summer Special Issue, 1992, 13: p. 111-125.
[55] McWilliams, A. and Siegel, D., Creating and Capturing Value: Strategic Corporate Social Responsibility, Resource-Based Theory, and Sustainable Competitive Advantage, Journal of Management, 2011, 37(5): p. 1480-1495.
[56] Donaldson, T., and L. Preston., The Stakeholder Theory of the Corporation: Concepts, Evidence, and Implications. Academy of Management Review, 1995, 20: p. 65-91.
[57] Rodriguez, A. X., Corporate Social Responsibility (CSR): Responsibility of Innovation? An analysis of the feedback between CSR activities and expectaions placed upon corporateion, master thesis, 2010, Massachusetts Institute of Technology.
[58] Carroll, A., A three dimensional conceptual model of corporate social performance. Academy of Management Review, 1979, 4: p. 497-505.
[59] Carroll, A. B., Corporate Social Responsibility: Evolution of a Definitional Construct. Business & Society, 1991, 38 (3): p. 268-295.
[60] Hediger, W., Welfare and Capital-Theoretic Foundations of Corporate Social Responsibility and Corporate Sustainability. The Journal of Socio-Economics, 2010, 39: p.518-526.
[61] Visser, W., Matten, D., Pohl, M., and Tolhurst, N., The A-Z of Corporate Social Responsibility. 2010, West Sussex: John Wiley & Sons Ltd.
[62] McWilliams, A., and Siegel, D., Corporate social responsibility and financial performance: Correlation or misspecification? Strategic Management Journal, 2000, 21: p. 603-609.
[63] Waddock, S., and Graves, S., The corporate social performance-financial performance link. Strategic Management Journal, 1997, 18: p. 303-319.
[64] Wright, P., and Ferris, S., Agency conflict and corporate strategy: The effect of divestment on corporate value. Strategic management Journal, 1997, 18: p. 77-83.
[65] McWilliams, A. and Siegel, D., Corporate social responsibility: a theory of the firm perspective. Academy of Management Review, 2001, 26 (1): p. 117-27.
[66] Weber, M., The Business Case for Corporate Social Responsibility: A Company-Level Measurement Approach for CSR. European Management Journal, 2008, 26: p. 247- 261
[67] Russo, M. V., and Fouts, P. A., A resource-based perspec-tive on corporate environmental performance and prof-itability. Academy of Management Journal, 1997, 40: p. 534-559.
[68] Jensen, M. C., Takeovers: Their causes and consequences. Journal of Economic Perspectives, 1988, 2(1): p. 21-44.
[69] Pedersen, E. R., Making Corporate Social Responsibility (CSR) Operable: How Companies Translate Stakeholder Dialogue into Practice. Business and Society Review, 2006, 111(2): p. 137-163
[70] Campbell, J. L., Why would corporations behave in socially responsible ways? Institutional theory of corporate social responsibility. Academy of Management Review, 2007, 32(3): p. 946-967.
[71] Frooman, J., Stakeholder influence strategies, PhD thesis, 2002, University of Pittsburg.
[72] Mitchell, R. K., Agle, B. R., and Wood, D., Toward a theory of stakeholder identification and salience: Defining the Principle of Who and What Really Counts. Academy of Management Review, 1997, 22(4): p. 853-886
[73] Halcro, K., Stakeholders: a source of competitive advantage? An analysis of the influence of stakeholders on the strategies of independent, rural, Scottish museums during their organizational life cycle. PhD thesis. 2008, Queen Margaret University
[74] Mason, K.J. and Gray, R., Stakeholders in a hybrid market; the example of air business passenger travel, European Journal of Marketing, 1999, 33(9/10): p. 844-858
[75] Walker, D., Client/customer or stakeholder focus? ISO 14000 EMS as a construction industry case study, The TQM Magazine, 2000, 12(1): p. 18-25
[76] Rodgers, W., and Gago, S., Stakeholder influence on corporate strategies over time, Journal of Business Ethics, 2004, 52: p. 349-363.
[77] Jones, T. W., and Wicks, A. C., Convergent Stakeholder Theory, Academy of Management Review, 1999, 24(2): p. 206-221.
[78] Jones, T. M., Instrumental stakeholder theory: A synthesis of ethics and economics, Academy of Management Review, 1995, 20(2): p. 404-437.
[79] Argandona, A., The stakeholder theory and the common good, Journal of Business Ethics. 1998, 17(9/10): p. 1093-1102.
[80] Freeman, R. E. and Reed, D., stockholders and stakeholders: A new perspective on corporate governance, California Management Review, 1993, 25(3): p. 88 -106
[81] Carroll, A. B., Business and society: Ethics and stakeholder management. 1989, Cincinnati: South-Western Publishing.
[82] Frooman, J., Stakeholder Influence Strategies. Academy of Management Review, 1999, 24(2): 191-205.
[83] Friedman, A. and Miles, S., Developing stakeholder theory, Journal of Management Studies, 2002, 39(1): p. 1-21.
[84] Clarkson, Max. B. E., A stakeholder framework for analyzing and evaluating corporate social performance, Academy of Management Review, 1995, 20(1): p. 92-117.
[85] Savage, G., Nix, T., Whitehead, C., and Blair, J., Strategies for assessing and managing organisational stakeholders, Academy of Management Executive, 1991, 5(2): p. 61-75.
[86] Hill, C. W. L. and Jones, T. M., Stakeholder-Agency Theory, Journal of Management Studies, 1992, 29 (2): p. 131-154
[87] Jawahar, I.M. and McLaughlin, G., Toward a descriptive stakeholder theory: an organizational life cycle approach, Academy of Management review, 2001, 26(3): p. 397-414.
[88] Freeman, R. E., Wicks, A. C., and Parmar, B., Stakeholder theory and "The Corporate Objective Revisited". Organization Science. 2004, 15(3): p. 364-369.
[89] Rowley, T. J., and Moldoveanu, M., When will stakeholder groups act? An interest- and identity-based model of stakeholder group mobilization. Academy of Management Review, 2003, 28(2): p. 204-219.
[90] Marcoux, A. M., A fiduciary argument against stakeholder theory. Business Ethics Quarterly, 2003, 13(1), p. 1-24.
[91] Post, J.E., Preston, L.E. and Sachs, S., Redefining the Corporation, Stakeholder Management and Organizational Wealth. 2002, Stanford, CT: Stanford University Press.
[92] Goodpaster, K., Business and stakeholder analysis. Business Ethics Quarterly, 1991, 1: p. 53-74.
[93] Carroll, G. R., A sociological perspective on why firms differ. Strategic Management Journal, 1993, 14: p. 237-250.
[94] Andriof, J., Waddock, S., Husted, B. and Rahman, S.S. (Eds.), Unfolding Stakeholder Thinking: Theory, Responsibility and Engagement. 2002, Sheffield: Greenleaf.
[95] Morsing, M., and Schultz, M., Corporate social responsibility communication: stakeholder information, response and involvement strategies. Business Ethics: A European Review, 2006, 15(4): p. 323-338
[96] Johnson-Cramer, M.E., Berman, S.L. and Post, J.E. 'Re-examining the concept of ''stakeholder management'' '. In Andriof, J., Waddock, S., Husted, B. and Rahman, S.S. (Eds.), Unfolding Stakeholder Thinking: Relationships, Communication, Reporting and Performance: 145-161. 2003, Sheffield: Greenleaf.
[97] Grunig, J.E. and Hunt, T., Managing Public Relations. Fort Worth, 1984, TX: Harcourt Brace Jovanovich College Publishers.
[98] Frow, P., and Payne, A., stakeholder Perspective of the Value Proposition Concept. European Journal of Marketing, 2011, 45(1/2): p. 223-240
[99] Graf, L., Incompatibilities of the low-cost and network carrier business models within the same airline grouping, Journal of Air Transport Management, 2005, 11: p. 313-327.
[100] Morris, M., Schindehutte, M., and Allen, J., The Entrepreneur's Business Model: Toward a Unified Perspective. Journal of Business Research, 2005, 58(6), p. 726-735.
[101] Doz, Y. L., and Kosonen, M., Embedding Strategic Agility: A Leadership Agenda for Accelerating Business Model Renewal. Long Range Planning, 2010, 43: p. 227-246.
[102] Magretta, J., Why business models matter. Harvard Business Review, 2002, 80, p. 86-92.
[103] Itami, H., and Nishino, K., Killing Two Birds with One Stone, Profit for Now and Learning for the future, long range planning, 2010, 43: p. 364-369.
[104] Reuver, M., and Haaker, T., Designing viable business models for context-aware mobile services, Telematics and Informatics, 2009, 26: p. 240-248.
[105] Alt, R., and Zimmermann, H. D., Preface: Introduction to Special Section – Business Models. Electronic Markets, 2001, 11(1): p. 3-9.
[106] Knox, S., and Maklan, S., Corporate Social Responsibility: Moving Beyond Investment Towards Measuring Outcomes. European Management Journal, 2004, 22(5): p. 508-516.
[107] Christensen, C. M., The past and future of competitive advantage. MIT Sloan Management Review, 2001, 42 (2): p. 105-109.
[108] Chen, C. H., The major components of corporate social responsibility, Journal of Global Responsibility, 2011, 2(1): p. 85-99.
[109] Powell S. M., The Nexus between Ethical Corporate Marketing, Ethical Corporate Identity and Corporate Social Responsibility: An Internal Organisational Perspective .European Journal of Marketing, 2011, 45(9/10): p. 1365-1379
[110] Zook, C., and Allen, J., The Great Repeatable Business Model, Harvard Business Review. November 2011.
[111] Teece, D. J., Business Models, Business Strategy and Innovation. Long Range Planning, 2010, 43(2-3): p. 172-194
[112] Whitfield, J, and Dioko, L. A.N., Discretionary corporate social responsibility: introducing the GREENER VENUE, International Journal of Event and Festival Management, 2011, 2(2): p. 170-183
[113] Bird, R., Hall, A.D., Momente, F. and Reggiani, F., What corporate social responsibility activities are valued by the market? Journal of Business Ethics, 2007, 76(2): p. 189-206.
[114] Hedman, J, and Kalling, T., The business model concept: theoretical under-pinnings and empirical illustrations. European Journal of Information Systems, 2003, 12 (1): p. 49-59.
[115] Loock, M., Going beyond Best Technology and Lowest Price: on Renewable Energy Investors' Preference for Service-Driven Business Models. Energy Policy, January 2012, 40.
[116] Osterwalder, A., and Pigneur, Y., Business Model Generation. 2010, New Jersey: John Wiley & Sons.
[117] Vaaland, T.I., Heide, M. and Grønhaug, K., Corporate social responsibility: investigating theory and research in the marketing context", European Journal of Marketing, 2008, 42 (9/10): p. 927-53.
[118] Lanning, M., and Micheals, E., A Business is a Value Delivery System, McKinsey Staff Paper, July 1988.
[119] Eccles, R. G., Perkins, K. M., and Serafeim, G., How to Become a Sustainable Company, MIT Sloan Management Review, 2012, 53(4).
[120] Ioannou, I., and Serafeim, G., The Impact of Corporate Social Responsibility on Investment Recommendations, Working Paper 11-017, Harvard Business School, August 2010.
[121] Kanter, R. M., How to Do Well and Do Good: the Key to Achieving both of Those Goals Together? Integrate Societal Benefits with Company Strategy, MIT Sloan Management Review, 2010, 52(1).
[122] Tashakkori, A. and Teddlie, C., Mixed Methodology: Combining qualitative and quantitative approaches. 1998, Thousand Oaks, CA: Sage.
[123] Tashakkori, A., and Teddlie, C., Handbook of mixed methods in social and behavioral research. 2003, Thousand Oaks: Sage.
[124] Neuman, W. L., Social research methods: qualitative and quantitative approaches. 2006, Boston: Ally and Bacon.
[125] Cavana, R. Y., Delahaye, B. L., and Sekaran, U., Qualitative and quantitative methods. 2001, Milton, Qld: John Wiley.
[126] Huang, H., An empirical analysis of the strategic management of competitive advantage: a case study of higher technical and vocational education in Taiwan. PhD thesis, 2012, Victoria University
[127] Miles, M. B., and Huberman, A. M., Qualitative data analysis. 1994, Thousand Oaks, CA: Sage.
[128] Minichiello, V., Aroni, R., Timewell, E., and Alexander, L., In-depth interviewing: principles, techniques, analysis. 1995, Longman: South Melbourne
[129] Krejeie, R. V., and Morgan, D. W., Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 1970, 30: p. 604
[130] Jensen, M. C., and Meckling, W. H., Theory of the firm: managerial behavior, agency costs and ownership structure. Journal of Financial Economics, 1979, 3: p. 305-360.
[131] Jensen, M. C., Value maximization, stakeholder theory, and the corporate objective function. Business Ethics Quarterly, 2002, 12(2): p. 235-256.
[132] Alpaslan, C. M., Ethical management of crisis: shareholder value maximization or stakeholder loss minimization? Journal of Contingencies and Crisis Management, 2009, 36: p. 41-50.
[133] Quinn, D., and Jones, T. M., An agenet morality view of business policy. Academy of Management Review, 1995, 20: p. 22-42
[134] Enderle, G., Corporate responsibility in the CSR debate. In J. Wieland and G. Brenkert (eds.), Unternehmensethik im Spannungsfeld der Kulturen und Religionen. Stuttgart: Kohlhammer. 2006, p. 108-124.
[135] Vermaelen, T., An Innovative Approach to Funding CSR Projects. Harvard Business Review. June 2011.
[136] Karnani, A., The Case against Corporate Social Responsibility. MIT Sloan Management Review. August 2010.
[137] Barnea, A., and Rubin, A., Corporate social responsibility as a conflict between owners. Working paper, 2005, Simon Fraser University.
[138] Goss, A., and Roberts, G. S., The impact of corporate social responsibility on the cost of bank loans, Journal of Banking & Finance, 2011, 35: p. 1794-1810.
[139] Husted, B. Corporate social responsibility: to contribute, collaborate or internalize. Long Range Planning, 2003, 36: p. 481-98.
[140] Rynning-Tønnesen, C., Interwiew with Christian Rynning-Tønnesen (StatKraft) The Power to Adapt: Building One of the World's Largest Renewables Power Producers. MIT Sloan Management Review. August, 2011.
[141] Hillman, A. and Keim, G., Shareholder value, stakeholder management, and social issues: what's the bottom line? Strategic Management Journal, 2001, 22: p. 125-139
[142] Litz, R. A., A resource-based-view of the socially responsible firm: Stakeholder interdependence, ethical awareness, and issue responsiveness as strategic assets, Journal of Business Ethics, 1996, 15(12): p. 1355-1363
[143] Chakravarthy. B ., Measurings strategic performance. Strategic Management Journal, 1986, 7(5): p. 437-458.
[144] Prahalad. C. K., Corporate governance or corporate value added? Rethinking the primacy of shareholder value. In: Studies in International Corporate Finance and Governance Systems, Chew D (ed.). 1997, New York: Oxford University Press; 46-56.
[145] Amit, R. and Zott, C., Value Creation in E-Business. Strategic Management Journal. 2001, 22(6): p: 493.
[146] Schweizer, L., Concept and evolution of business models. Journal of General Management, 2005, 31(2): p. 37-56
[147] Seddon, P.B., Lewis, G.P., Freeman, P. and Shanks, G., The Case for Viewing Business Models as Abstractions of Strategy. Communications of AIS, 2004, 13: p.427-442.
1 Corporate Social Responsibility (CSR)
2 Porter & Kramer
3 Business Model
4 Afuah
5 Zott & Amit
6 Zott, Amit & Massa
7 Applegate, Austin & McFarlan
8 concept
9 capabilities
10 Holbrook
11 Value proposition
12 Ballantyne
13 customer solutions
14 Johnson
15 Profit formula
16 McWilliams
17 Freeman
18 interests
19 Nasi
20 engagement
21 Greenwood
22 Wood & Jones
23 Howard Bowen, 1953
24 Milton Friedman
25 New York Times, 1970
26 The European Commission
27 (European Multistakeholder From on CSR, 29 June 2004: p3)
28 Schwartz & Carroll
29 Porter's five-force model
30 the resource-based theory
31 Edith Penrose
32 Barney
33 valuable, rare, imperfectly imitable, non-substitutable
34 Statistical Package for Social Science
35 Positivism
36 Postpositivism
37 Pragmatism
38 Constructivism
39 Tashakkori & Teddlie
40 Neuman
41 Cavana
42 Krejeie & Morgan
43 Statistical Package for Social Science
—————
————————————————————
—————
————————————————————