پرسشنامه مهارت های شناختی و فراشناختی


پرسشنامه مهارت های شناختی و فراشناختی
از آنجا که این پژوهش به دنبال ساخت تست مهارت های شناختی و فراشناختی است، مراحل زیر برای ساخت آن انجام شد:
– گرد آوری نظریه های مربوط به مهارت های شناختی و فراشناختی
– تهیه ویژگی ها و عناصر تشکیل دهنده مهارت های شناختی و فراشناختی
– تهیه گویه های اولیه مقیاس های شناختی و فراشناختی
– تهیه فرم نیمه تجربی مهارت های شناختی و فراشناختی
– بررسی روائی محتوائی مقیاسهای فرم نیمه تجربی با استفاده از نظرخواهی از متخصصان
– اجرای فرم نیمه تجربی بر نمونه کوچکی از دانشجویان در مرحله مطالعه مقدماتی
– محاسبه ضرایب اعتبار، میانگین و انحراف استاندارد مقیاس ها
-محاسبه میانگین و انحراف استاندارد سوال ها
– اعمال اصلاح سوال ها در صورت لزوم
– تهیه فرم تجربی نهایی
– اجرای فرم تجربی نهایی بر نمونه اصلی
– محاسبه اعتبار مقیاس ها و کل تست
-محاسبه روائی تست مهارت های شناختی و فراشناختی
– مقایسه نمره های دختران و پسران دانشجو
با توجه به تئوری ها و پژوهش های انجام شده و با توجه به ابعاد دانش شناختی و فراشناختی که از فصل دوم پژوهش استخراج شد،تستی تنظیم شد،که به طورمختصر عبارتنداز:
فراشناخت مفهومی چند وجهی است که شامل دانش ها(باورها)، فرایندها و راهبردهایی است که شناخت را ارزیابی، نظارت یا کنترل می کند(ولز، 1979؛ فلاول، 1979؛ نلسون و همکاران، 1999؛ موسس و بیرد، 2002؛ اسپادا و همکاران، 2007). فلاول و همکاران(1993) دانش فراشناختی را به سه طبقه ی دانش در مورد شخص، دانش در مورد تکلیف و دانش در مورد راهبرد تقسیم می کنند، پاریس و همکاران(1984) دانش فراشناختی را به سه طبقه ی خبری، فرایندی و شرطی تقسیم کرده اند که از بعضی جهات با طبقات دانش فراشناختی فلاول و همکارانش همپوشی دارد. بیکر(1989) معتقد است دو نوع فراشناخت به هم پیوسته، یعنی دانش درباره شناخت و تنظیم شناخت و نظارت بر آن وجود دارد. بر حسب نظر رفوث و همکاران، فرادانش، فرا نظارت و استفاده ی مناسب و بجا از راهبرد، مولفه های فراشناخت هستند. پرسلی، بورکوسکی و اشنایدر(1987)، جاکوبز و پاریس1987، براون 1987، ویلسون و وینگ، 1998 ، وایستاین و هیوم1(1998) راهبردهای شناختی را به سه دسته تقسیم کرده اند ( تکرار و مرور ذهنی، بسط و گسترش معنایی، سازماندهی).
آندرسون(2002) بر اساس یافته های پژوهشی قبل، پنج مولفه عمده و اصلی برای راهبردهای شناختی و فراشناختی بر می شمارد ؛ 1- آمادگی و برنامه ریزی برای یادگیری 2- انتخاب و استفاده از راهبرد شناختی مناسب 3- استفاده از راهبرد نظارت کردن 4- هماهنگ سازی راهبردهای شناختی مختلف با یکدیگر 5- استفاده از راهبرد ارزشیابی کردن. دمبو2 نیز راهبردهای فراشناخت را در سه مقوله طبقه بندی کرده است(نقل از؛ سیف،1380) که عبارتند از 1- راهبردهای برنامه ریزی 2- راهبردهای کنترل و نظارت 3- راهبردهای نظم دهی.
گریگوری و اسپرلینگ(1994) در بررسی اعتبار وروایی پرسشنامه 52 سوالی فراشناخت نشان داده اند که فراشناخت دارای دوعامل کلی دانش راجع به شناخت وتنظیم شناخت است. اونیل و عابدی (1996) در بررسی تاییدی اعتبار و روایی پرسشنامه شناخت و فراشناخت، با چهار بعد برنامه ریزی، نظارت، استراتژی شناختی وآگاهی(هر بعد دارای5 سوال) نشان دادند که در تحلیل عامل تاییدی 5 عامل به دست آمده است. بیشتر فعالیت های شناختی، وابسته به عوامل فراشناختی هستند که این فعالیت ها را نظارت و کنترل می کنند(اسپادا و همکاران، 2007). فلاول براین باور بود که اصطلاح فراشناخت به فرآیندهای شناختی گفته می شود که در کنترل جنبه های شناخت نقش دارند(پوردون و کلارک3، 1999). در واقع فراشناخت به دانش فرد درباره فرایندهای شناختی خود و چگونگی استفاده بهینه از آن ها برای رسیدن به هدف های یادگیری گفته می شود. به طورکلی ازدیدگاه های مختلف برای شناخت و فراشناخت دو الی پنج مولفه درنظر گرفته شده است. تستی مشتمل بر 42 سوال بنا بر تئوری های مختلف که در فصل دوم به صورت مبسوط آورده شده است و در بخش بالا به صورت خلاصه آمده است، نوشته شد. سوالهای آن به صورت طیف لیکرت چهارگزینه ای، بصورت خیلی زیاد(4)، نسبتا زیاد(3)، نسبتا کم(2)، و خیلی کم(1) نمره گذاری می شوند. بجز سوال 37و39که برعکس نمره گذاری می شود. این تست شناخت و فراشناخت را در پنج بعد می سنجد، شماره سوالات مرتبط با ابعاد درنظر گرفته شده عبارت است از :

برنامه ریزی: پرسش های 8 ، 9 ،10، 5، 3، 2، 15، 40، 1
مرور ذهنی: پرسش های30، 28، 36، 29، 31، 25، 27، 35، 19
کنترل و نظارت: پرسش های 26،11، 12، 41، 32، 16، 7 ، 4، 18، 33، 42، 23
ارزشیابی: پرسش های 6، 24، 22، 17، 14، 21، 20
سازمان دهی: پرسش های 39، 34، 38، 37، 13
برای بررسی اینکه آیا آیتم ها تاچه حد سازه های مدنظر را می سنجد، از نظر متخصصان استفاده شد (پرسشنامه توسط 5 نفر از متخصصان مورد ارزیابی قرارگرفت). از آنها خوسته شد که نظر خود را پیرامون هر آیتم از هر سازه در این مورد که چقدر آن آیتم سازه مورد نظر را می سنجد، از خیلی زیاد (5) تا خیلی کم(1) مشخص کنند. ضریب توافق بین رتبه های متخصصان در مورد آیتم های هر سازه با مشخص آماری کندال "ضریب هماهنگی یاتطابق" محاسبه شد که در جدول 4-3 آمده است.

جدول 4-3
ضریب تطابق کندال برای هر مولفه
مولفه ها
ضرایب کندال
درجه آزادی
سطح معناداری
برنامه ریزی
472/0
8
016/0
مرورذهنی
425/0
10
039/0
کنترل ونظارت
552/0
8
003/0
ارزشیابی
584/0
6
008/0
سازمان دهی
518/0
4
035/0

با توجه به ضرایب بدست آمده ضریب تطابق کندال برای همه مولفه ها معنادار بود که نشان دهنده روائی محتوائی مولفه هاست. همچنین برای بررسی سوال ها و پاسخ دانشجویان به سوال ها و وارسی مولفه های تست 42 سوالی در یک نمونه 30 نفری که معرف جامعه پژوهش باشد اجرا شد. روش آلفای کرونباخ برای بررسی اعتبار عاملهای این پرسشنامه استفاده شد. میانگین و انحراف استاندارد سوالات در جدول 3-4 آمده است.
جدول 3-4 میانگین وانحراف استاندارد سوالات
انحراف استاندارد
میانگین
سوال ها
669/0
03/3
1
960/0
90/2
2
817/0
23/3
3
890/0
97/2
4
022/1
30/2
5
029/1
10/3
6
819/0
13/3
7
390/0
63/0
8
714/0
80/1
9
907/0
93/2
10
817/0
23/3
11
928/0
63/2
12
437/0
87/0
13
973/0
87/2
14
006/1
77/2
15
017/1
00/3
16
922/0
67/2
17
050/1
00/3
18
066/1
63/2
19
ادامه جدول 4-3
میانگین وانحراف استاندارد سوالات
انحراف استاندارد
میانگین
سوال ها
900/0
47/2
20
502/0
89/3
21
858/0
23/3
22
887/0
80/2
23
890/0
63/2
24
691/0
27/3
25
699/0
17/3
26
074/1
13/3
27
669/0
37/3
28
874/0
83/2
29
845/0
10/3
30
006/1
23/2
31
959/0
67/2
32
020/1
83/2
33
022/1
70/2
34
947/0
00/3
35
910/0
00/3
36
980/0
73/2
37
759/0
90/2
38
008/1
53/2
39
868/0
93/2
40
006/1
77/2
41
610/0
80/2
42

همه سوالها دارای میانگین و انحراف استاندارد مناسبی بود به جز سوالهای 8 (میانگین برابر 63/0) و 13 (میانگین برابر 87/0) و 21 (میانگین برابر 89/3) که ادبیات این سوالها تغییر داده شد و به شکل زیر نوشته شد.
"سوال8" قبل از مطالعه، هدف از مطالعه را برای خود مشخص می کنم .
"سوال13" در هنگام مطالعه استراحت های کوتاهی دارم.
"سوال21" برای یادگیری مفید نیاز دارم که از دیگران کمک بگیرم.

میانگین و انحراف استاندارد و ضرایب آلفا برای هر یک از مولفه ها درجدول 3-5 نشان داده شده است.

جدول 3-5
میانگین و انحراف استاندارد وضرایب آلفای کرونباخ
مولفه ها
میانگین
انحراف استاندارد
ضرایب آلفا
تعدادسوال
برنامه ریزی
568/2
800/0
744/0
9
مرورذهنی
860/2
853/0
822/0
11
کنترل ونظارت
694/2
020/1
711/0
9
ارزشیابی
714/2
911/0
682/0
7
سازمان دهی
952/2
885/0
650/0
5

ضریب آلفا برای مولفه مرورذهنی 822/0 بیشتر از بقیه بود و ضریب آلفا برای مولفه سازمان دهی 650/0 کمتر از بقیه بود، چون این ضرایب برای نمونه 30 نفری بدست آمد. چون نمونه این پژوهش 1000نفر است، بنابراین ضرایب آلفای بدست آمده برای نمونه 30نفری قابل قبول است

دانشجوی گرامی:
لطفا گزینه های مربوط به هر گویه پرسشنامه ها را به دقت مطالعه کنید و سپس گزینه ای را که به بهترین شکل، حالت شما را توصیف می کند انتخاب و در مقابل آن علامت ضربدر بزنید. ارائه پاسخ های دقیق شما، ما را در انجام هر چه بهتر این پژوهش یاری خواهد کرد.

جنسیت : زن مرد سن : …………. سال

ردیف
گویه ها
خیلی زیاد
نسبتا زیاد
نسبتا کم
خیلی کم
1
وقتی خواندن یک مطلب را تمام می کنم، درباره آن فکر می کنم تا مطمئن شوم که آنرا فهمیده ام یا خیر؟

2
از خواندن لذت می برم

3
برای ارزشیابی خواندن خود سعی می کنم اطمینان حاصل کنم که مطلب مورد مطالعه را دوست دارم یا خیر

4
در هنگام مطالعه اگر نتوانم کلمه ای را بخوانم ، بقیه جمله را به عنوان راهنمای معنای آن کلمه بکار می برم

5
کتابی را برای خواندن انتخاب می کنم که قبل از هر چیز اطلاعاتی درباره آن ارائه شده باشد

6
همگام مطالعه زیر نکات مهم خط می کشم

7
بر اساس نوع مطلب و دلیل خواندن آن ، سرعت خواندنم را کم و زیاد می کنم

8
قبل از مطالعه ، هدف از مطالعه را برای خود مشخص می کنم

9
قبل از مطالعه اطلاعاتی درباره محتوا و مشکلات خواندن جمع آوری می کنم

10
هدف اصلی من از خواند ، فهمیدن معنا است

11
وقتی مطلب را یاد گرفته ام که بتوانم آن را برای دیگران توضیح دهم

12
برای آن که بهتر بتوانم مطلبی را حفظ کنم ، سعی می کنم آن را به مطالبی که قبلا حفظ کرده ام ربط دهم

13
در هنگام مطالعه استراحت های کوتاهی دارم

14
تا زمانی که انگیزه مطالعه نداشته باشم ، این کار را انجام نمی دهم

15
وقتی می خواهم مسئله ای را حل کنم به راه حلهای مختلف آن فکر می کنم

16
اگر معلم بودم سعی می کردم مطالب کتاب و آموخته ها را با واقعیات تطبیق دهم

17
در جواب دادن به سوالات چند گزینه ای،گزینه ای که ابتدا توجهم را بعنوان جواب جلب کند علامت می زنم

ردیف
گویه ها
خیلی زیاد
نسبتا زیاد
نسبتا کم
خیلی کم
18
برای یادگیری متن مشکل از روش خلاصه برداری استفاده می کنم

19
مطالب درسی را قبل ، حین و بعد از آموزش مرور می کنم

20
هنگام مواجه شدن با تکلیفی سخت از خود می پرسم : درباره مسئله چه می دانم ؟

21
برای یادگیری مفید نیاز دارم که از دیگران کمک بگیرم

22
وقتی متنی را مطالعه می کنم بیشتر به اطلاعات مهم متن توجه می کنم

23
زمانی که مطلبی را می خوانم سعی می کنم در مورد آن سوالاتی از خود بپرسم

24
نسبت به آن چه می دانم و نمی دانم ، آگاهی دارم

25
اگر بخواهم خود را برای امتحان یک درس آماده کنم از خود می پرسم : چقدر وقت برای یاد گرفتن آن مطلب نیاز دارم ؟

26
هنگام یادگیری مطالب دشوار از تجسم ذهنی استفاده می کنم

27
قبل از این که مطالعه کتابی را شروع کنم نگاه اجمالی به کل کتاب را ضروری می دانم

28
برای یادگیری بهتر مطالب آنها را چندین بار تکرار می کنم

29
وقتی که مطالعه می کنم دائما سرعت یادگیری خود را ارزیابی می کنم

30
وقتی یک کتاب درسی را برای امتحان مطالعه می کنم ، می توانم قسمت های مهم کتاب را شناسایی کنم

31
روشهای مطالعه خود را مرتبا ارزیابی می کنم

32
سعی می کنم مطالبی را که می خوانم به آموخته های قبلی ربط دهم

33
مطالعه درسهایم را طبق برنامه زمان بندی شده انجام می دهم

34
درهنگام مطالعه اگر با مطلب سختی برخورد کنم، روش خود راتغییر می دهم و روش دیگری را آزمایش میکنم

35
برای جلوگیری از تداخل مطالب در ذهنم آن ها را دسته بندی می کنم

36
قبل از آغاز مطالعه ، دشواری یا سادگی کتاب را مورد ارزیابی قرار می دهم

37
وقت خود را صرف آموختن روشهای مطالعه نمی کنم

38
زمان مورد نیاز برای خوادن یک کتاب را درست پیش بینی می کنم

39
مطالبی که یادگیری آن ها دشوار است را رها می کنم

40
درباره راههایی که یادگیری ام را بهتر کند می اندیشم

41
مطالعه کردن کتابهای درسی و غیر درسی را به گونه متفاوتی انجام می دهم

42
من یادگیرنده موفقی هستم

1 Weistein & Hume
2 Dembo
3 Purdon & Clark
—————

————————————————————

—————

————————————————————