بنام خالق زیبایی ها
نوجوانان و بلوغ
نوجوانی چیست؟
نوجوانی چیست؟
یک مرحله رشدی بین کودکی و بزرگسالی است.
مرحله گذر از وابستگی بسمت استقلال، خود مختاری و پختگی است.
نوجوان از سمت خانواده به سمت گروه همتا ها حرکت می کند.
…
چالش های نوجوانی
مهمترین چالش های نوجوانی:
بیولوژیک
شناختی
اجتماعی
اخلاقی و مذهبی
تغییرات فیزیکی
این تغییرات فیزیکی و هیجانی که به واسطه ترشح هورمونها صورت می گیرد:
افزایش رشد قد
رشد سینه و مو در زیر بغل و شرمگاه در دختران
زیرشدن صدا و رویش مو زیر بغل و شرمگاه در پسرها
قوی شدن غریزه جنسی در دخترها و دست یابی به قابلیت والد شدن
تغییرات فیزیکی
افزایش مشخص قد و وزن در دخترها زودتر از پسرها روی می دهد ، بطوری که در 12 سالگی دخترها هم بلندقدتر و هم سنگینتر از پسرهای هم سن خود هستند .
در این دوره سرعت رشد اعضای بدن متفاوت است مثلاً قسمت تحتانی دستها و پاها سریعتر از قسمت های فوقانی رشد می کنند.
البته سرعت رشد و بروز این تغییرات نیز در همه نوجوانان یکسان نیست.
نوجوانانی که خیلی زود یا دیر بالغ می شوند مسائل خاص خود را دارند.
فرایند بلوغ
سن شروع تغییرات بلوغ در دخترها: 9 تا 11 سال
در پسرها: 2 سال دیرتر
فرایند بلوغ حدود 4 تا 5 سال طول می کشد.
تغییرات بیولوژیک بلوغ
شکل گیری صفات ثانویه جنسی
رشد قابل توجه سیستم اسکلتی
افزایش فعالیت غدد سباسه
تغییرات بیولوژیک بلوغ
تغیرات هورمونی
با منشا غدد غیر جنسی
در 6 تا 8 سالگی
افزایش رشد استخوانی
رشد موهای بدن
با منشا غدد جنسی
خصوصیات ثانویه جنسی
رشد دستگاه تناسلی
هورمون رشد
مهمترین چالش های ناشی از بلوغ
تاثیر عوامل بیولوژیک
سازگاری با تغییرات جسمی
نقش جنسی
تمایلات جنسی
رفتارهای پرخطر
مهمترین چالش های ناشی از بلوغ
بلوغ جسمی می تواند یک تجربه منفی باشد.
رشد جسمی زودهنگام در دخترها با عدم رضایت از تصویر تن همراه است که می تواند به مشکلات زیر منجر شود:
اختلالات خوردن
افسردگی
کاهش اعتماد به نفس
مهمترین چالش های ناشی از بلوغ
مطالعات نشان می دهند که:
78% دختران از ظاهر خود رضایت ندارند.
حدود 10% در مرز اختلالات خوردن مثل جوع عصبی قرار دارند
بسیاری از نوجوانان دختر اشتغال ذهنی منفی نسبت به خود داشته، از اتخاذ شیوه های سازگارانه اجتناب می کنند و به نظر دیگران نسبت به خودشان بسیار حساس هستند.
تغییرات شناختی
چالش های شناختی:
شکل گیری تفکر انتزاعی
تفکر خودمحور
توانائی فکر کردن در مورد دیگران
روش جدید پردازش اطلاعات
تفکر انتقادی
تفکر خلاقانه
در شروع نوجوانی ، تفکر معمولا انتزاعی ، مفهومی و آینده گرا می شود.
چالش های شناختی
بسیاری از نوجوانان خلاقیت قابل ملاحظه ای نشان می دهند ، که در زمینه نگارش ، موسیقی ، هنر و شعر تظاهر می کند.
خلاقیت همچنین در زمینه ورزش و علاقه نوجوان به دنیای اندیشه ها نیز ظاهر می شود ( بشر دوستی ، اخلاق ، وجدان و مذهب)
یکی از تکالیف عمده نوجوانی کسب احساس رضایت از خود توام با اطمینان است.
آشفتگی هویتی ناتوانی در رسیدن به خود یکپارچه و یا خودآگاهی است.
یکی از تکالیف عمده نوجوانی کسب هویت است.
بحران هویت نوجوانی تا حدودی با انتقال از وابستگی به استقلال حل می شود.
منفی گرایی
"نه ، من خودم می دانم چکار کنم. لازم نیست به من بگویید بلندی موهایم چقدر باید باشد. به من نگویید قد دامنم چقدر باید باشد. "
این منفی کاریها به این دلیل ظاهر می شود که در درجه اول به والدین و پس از آن به دنیا اعلام می شود که این نوجوان خود صاحب عقل است .
باز هم ، منفی کاری راه کلامی فعال ابراز خشم می گردد.
نوجوانها ممکن است برای اثبات استقلال خویش ، خود را در هر مسئله ای داخل سازند.
برای انتخاب دوستان ، گروه همتاها ، طرحها و رشته های انتخابی در مدرسه ، نقطه نظرهای فلسفی و اصول اخلاقی بین نوجوان و والدین ممکن است ، مباحثه های طولانی صورت بگیرد.
عضو هر نسلی خود بخاطر دارد که چگونه طرز لباس پوشیدن ، آرایش مو، و ظاهردر این دوره سنی هرچه غریبتر بهتر .
همه توانی
روئین تنی
تدریجا ، نوجوان ارزشهای گوناگون را از منابع مختلف وارد سیستم خود می سازد
درک می کند که برای تغییر و رشد و برای انطباق با موقعیت های مختلف زندگی باید انعطاف پذیر باشد.
اگر چه متخصصین این نظریه را که نوجوانان تحت کنترل سیلی از هورمونها هستند اغراق آمیز می دانند .
با این وجود عدم ثبات خلقی ، قهر ، علاقه به تنهایی و خلوت و زودرنجی ویژگی این دوران است .
کودکان قادر نیستند آینده دور را ببینند ولی در نوجوانان کم سن آینده نگری تا حدودی شکل گرفته و به همین دلیل همیشه نگران آینده هستند . به طور مثال نگران :
عملکرد تحصیلی . ظاهر رشد فیزیکی و محبوبیت .
مرگ احتمالی یکی از والدین . نداشتن دوست .
مصرف موادمخدر و مشروبات الکلی .
فقر و گرسنگی در کشور . عدم توانایی در یافتن کار خوب
طلاق والدین و مرگ هستند .
خیلی از نوجوانان در ابتدای دوران بلوغ خجالتی و عصبیند و از آنجا که دستخوش تغییرات فیزیکی و عاطفی چشمگیری نیز هستند ، برایند این دو ویژگی باعث حساسیت و توجه زیاد نسبت به خود در نوجوان می شود
آنها با دیدن کوچکترین نقص در خود بسیار نگران می شوند ، حتی نقص هایی کوچک که به چشم دیگران نمی آید برای آنها بسیار بزرگ جلوه می کند
درک دیدگاه دیگران ( به خصوص والدین ) برای نوجوان سخت است و گاهاً نوجوان در خود فرو می رود و فکر می کند تنها فردی است که این گونه احساس می کند و این تجربیات را دارد و تصور می کند او آنچنان ویژه و خاص است که هیچکس بخصوص خانواده نمی توانند او را درک کنند
این نوع باورها باعث احساس تنهایی و انزوای آنها می شود
بعلاوه نوع نگرش نوجوان به خود ،روی نحوه تعامل او با خانواده و دوستان تاثیر زیادی می گذارد .
باید منتظر نوسانات شدید هیجانی یا اندوه طولانی مدت در آنها بود که گاها خود باعث بروز مشکلات عاطفی شدیدی می شود .
احساسات نوجوانان اغلب اغراق آمیز بوده و کارهایشان ثبات لازم را ندارد .
گاهی خوشحال و شاد ، گاهی غمگین و بی حالند . به همین دلیل بعضی فکر می کنند ، دوره نوجوانی گذراندن کودکی ثانویه است
وظیفه والدین در این میان فهم این نکته به نوجوان است که او در وسط یک سری تغییرات مهم قرار دارد و این حالات و تغییرات همیشگی و بدین شکل ثابت نمی مانند و یک دوره در حال گذر است .
علاوه بر این تغییرات هیجانی بیشتر نوجوانان با ورود به این دوران راههای متفاوت دیگری را برای بیان احساسات خود پیدا می کنند .
تغییرات شناختی
نوجوانان در این دوره از نظر فکر کردن ، یاد گرفتن و استدلال کردن جهش بزرگی پیدا می کنند .
کودکان برای متقاعد شدن باید لمس کنند و ببینند که آن چیز واقعی است ولی نوجوانان قادر هستند در مورد عقاید و چیزهایی که قابل رویت یا لمس نیستند نیز فکر کنند
نوجوانان کوچکتر درگیر افکار انتزاعی و منطقی می شوند . نحوه فکر کردن آنها بیشتر عینی است و همه چیز را سیاه و سفید می بینند . یادگیری مطالب نظری جدید برای نوجوانی که همه چیز را سیاه و سفید می بیند مشکل است .
نوجوانان بزرگتر می توانند قسمت بزرگتری از این تصویر را ببینند .
آنها به جای قبول ارزشها و اطلاعات ،بیشتر سئوال می کنند و این یعنی در مورد هر چیزی که فکر کنند از نظر والدین آنها غیر منطقی است وارد بحث های داغ می شوند.
بعلاوه این تغییرات فکری باعث می شود تا نوجوان بفهمد که کیست و یا ممکن است چه کسی باشد .
به این فرآیند "ساختن هویت" می گویند که مهمترین پدیده این دوران است .
ساختن هویت یعنی صرف زمان برای اینکه بفهمند چه کسی هستند ، به چه ارزشهایی اعتقاد دارند و در زندگی به دنبال انجام چه کاری هستند
این دوره زمان آنست که درست و غلط را برای خود مشخص کنند .
بیشتر نوجوانان در این سن هویتهای مختلفی را کشف می کنند .
از دید والدین نوجوانان همیشه در حال تغییر هستند ولی در واقع این ها مراحلی هستند که نوجوان باید پشت سر بگذارد تا هویت و شخصیت نهایی خود را پیدا کند
. بعضی از نوجوانان ممکن است به مسئله هویت کاری نداشته باشند و خیلی ساده ارزشها و توقعات والدین را نسبت به زندگی قبول کنند و
بعضی خیلی آشکارا ارزشهایی را انتخاب می کنند که متضاد با ارزشهای والدین است .
کسب هویت قطعی در بعضی در اوایل نوجوانی شکل می گیرد و در بعضی تا اواخر دوران نوجوانی طول می کشد
نوجوانان برای کسب هویت خود از والدین فاصله می گیرند و تحت تاثیر دوستان هم سن و سال خود قرار می گیرند . البته به این معنی نیست که والدین قادر نیستند بر فرزند خود تاثیرگذار باشند .
دیدگاه اکثر نوجوانان نسبت به مسائل مذهبی ، سیاسی و اجتماعی خیلی شبیه به دیدگاه والدین آنها است
گرچه ممکن است نوجوانان بتوانند مانند بزرگسالان فکر کنند ولی از آنجا که تجربه کافی ندارند نمی توانند مثل آنها عمل کنند و رفتار آنها متناسب با فکرشان نیست .
برای مثال ممکن است فرزند شما برای جمع آوری کمک نقدی برای حفظ محیط زیست مشتاقانه راه پیمایی کند ولی در طول مسیر بطری خالی آب خود را روی زمین بیندازد .
چالش های نوجوانی
چالش های روانشناختی:
شکل گیری هویت جدید
فردیت یافتگی
پاسخهای هیجانی
هویت اخلاقی و سازگاری روانشناختی
چالش های نوجوانی
چالش های اجتماعی:
انتظارات جامعه
انتظارات خانواده
انتظارات نوجوان
تاثیر تجربیات کودکی بر رشد نوجوان
مشکلات دوران کودکی:
مشکلات دلبستگی اولیه
تاثیر رفتارهای والدی نامناسب
تاثیر کودک آزاری
اثرات آسیب ها و حوادث
اثرات ژنتیک
اثر استرسهای محیطی بر نوجوان
انواع محیطهایی که بر نوجوان استرس وارد می کنند:
محیط خانواده
محیط آموزشی
محیط کاری
تغییر در روابط
مواجهه با موضوعات جنسی
فشارهای اجتماعی اقتصادی
اثر استرسهای محیطی بر نوجوان
محیط خانواده:
عملکرد خانواده
روش فرزند پروری
ارتباط والدین
جدائی یا طلاق
اعتیاد
پرخاشگری
جنبه های فرهنگی
اثر استرسهای محیطی بر نوجوان
محیط آموزشی:
فشار مدرسه
خطر شکست یا افت تحصیلی
چالش های مربوط به کنترل
اثر استرسهای محیطی بر نوجوان
تغییر روابط:
تغییر در روابط با والدین
تغییر در روابط با همتاها
تغییر در روابط با برادر و خواهر ها
درگیر شدن در روابط عاطفی با جنس مخالف
خطراتی که نوجوان را تهدید می کنند
کاهش نقش والدین
افزایش نفوذ همسالان
گروههای بزهکار
سیگار و مصرف مواد
رفتارهای جنسی
رفتارهای پرخطر
کنترل وزن
مهمترین چالش های ناشی از بلوغ
از مهمترین چالش ها مواجهه با رفتارهای پرخطر است:
امروزه نوجوانان بیشتر از گذشته با رفتارهای پرخطر مواجه می شوند.
حدود 50% آنها در معرض خطر متوسط تا شدید بروز رفتارهای پرخطر قرار دارند.
25% در معرض خطر بالائی قرار دارند.
پایان