فهرست مطالب
1) رشد و توسعه کشورها
2) سوء تغذ یه
3) مشکلات الگوی مصرف غذایی کودکان و نوجوانان
4) دلایل عمده آسیب پذیری تغذیه در نو جوانی
5) نیازهای تغذیه ای در نوجوانی
6) رشد قدی
7) رشد وزنی
8) انرژی
9)پروتئین
D,A10)ویتامین
11) اهمییت صرف صبحانه
12) نقش میان وعده ها
13) مراحل تصحیح تغذیه دانش آموزان
14) گروه های غذایی
15) رفتارهای تغذیه نامطلوب
16) نکاتی در مورد تغذیه دانش آموزان
17) منابع
رشد وتوسعه کشورها:
بیش از هر چیز دیگر به نیروی انسانی ماهر و توانمند وابسته است.
نسلی که بتواند دانش فنی منطبق با زمان و مکان را ابداع کند.
سوءتغذیه عامل کوتاهی قد ؛ کاهش بهره هوشی؛افزایش ابتلا به بیماریها؛
افزایش مرگ 2 تا8 برابر کودکان هم سن؛ افت تحصیلی و
کاهش تولید ناخالص ملی است.
مشکلات الگوی مصرف غذایی کودکان و نوجوانان دانش آموز
بی نظمی در وعده های اصلی غذا ، بویژه صبحانه و شام
مصرف تنقلات کم ارزش از نظر تغذیه ای که اغلب مقادیر بالای قند، نمک، چربی یا نگهدارنده ها را دارند و کودک را در معرض خطر اضافه وزن یا چاقی، مصرف کمتر مواد غذایی مهم در این سنین مانند شیر (کاهش مصرف کلسیم) و افزایش خطر پوسیدگی دندانها
در مجموع یافته های موجود حاکی از عدم تعادل در مصرف مواد غذایی است.
دلایل عمده آسیب پذیری تغذیه درنوجوانی
افزایش نیاز به دلیل روند سریع رشد وتکامل
تغییر شیوه زندگی وعادات غذایی
شرایط خاص دوران نوجوانی(مثل فعالیت های شدید ورزشی یا بی حرکتی طولانی)
بلوغ وتغییرات خلقی
نیازهای تغذیه ای در نوجوانی
-جهش رشد انرژی ومواد مغذی
-افزایش چگالی استخوان املاح از جمله کلسیم وفسفر
-افزایش قد پروتئین- کلسیم-روی-ویتامین د
– پیشگیری از کم خونی آهن -اسید فولیک
رشد قدی
قد بسیار متغیر است، اما عموما در یک محدوده خاص قرار دارد
بیشتر بزرگسالان، تا پیش از بیست سالگی به حداکثر قد خود می رسند.
قد بلند مشخصه ی بسیار خوبی است و پسران ما عموماً آرزو دارند بلندتر و درشت اندام تر باشند.
بلند قد شدن به عوامل متعددی بستگی دارد. .
عوامل داخلی تعیین کننده قد ، فاکتورهای ژنتیکی است که فرد از والدینش دریافت می کند و قابل تغییر نیست
عوامل محیطی تاثیر گذار نیز عبارتند از : تغذیه ، آب و هوا ، اقلیم و بیماریها و ….
در میان مواد مغذی مورد نیاز برای رشد قدی ، مصرف به اندازه پروتئین ها و املاح از اهمیت ویژه ای برخوردار است .(از جمله روی ، کلسیم ، فسفر، منیزیوم و فلوئور)
امروزه بلند شدن قد کودکان کم کم جای خود را بعنوان یک شاخص توسعه باز کرده است.
افزایش قد ژاپنی ها طی سالهای 1997-1960
رشد وزنی
میزان افزایش وزن در دوره بلوغ به موازات افزایش قد می باشد.
از سن 10 تا 17 سالگی دخترها بطور متوسط 15 کیلوگرم افزایش وزن دارند که معادل 42 درصد وزن آنها در بزرگسالی است
در همین مدت پسرها به طور متوسط حدود 20 کیلوگرم افزایش وزن دارند که معادل 51 درصد وزن آنها در بزرگسالی است.
در دوران بلوغ توده عضلانی افزایش می یابد
در پسرها به علت طولانی بودن دوره جهش رشد افزایش توده عضلانی بیشتر از دختران است. در دختران افزایش توده چربی بیشتر از پسران است بطوری که توده چربی در پسران در دوره بلوغ در حدود 4 تا 11 درصد افزایش می یابد و در دوران بزرگسالی ثابت می ماند اما در دختران افزایش توده چربی 15 تا 27 درصد وزن بدن را تشکیل میدهد .
انرژی
به ازاء سن ، جنس ، اندازه بدن ، فعالیت و تحرک نیاز به انرژی متفاوت است
منبع خوب تامین انرژی قندها و چربیها هستند
عدم تامین انرژی عدم کفایت پروتیین
محاسبه انرژی مورد نیازکودکان ونوجوانان
کودکان
1-1000 کیلو کالری برای سال اول زندگی
*پسران: اضافه کردن (125 کالری به ازای هر سال سن)
*دختران: اضافه کردن (100 کالری به ازای هر سال سن)
2- با در نظر گرفتن 20% اضافه برای فعالیت
نوجوانان
1- 1000کیلو کالری برای سال اول زندگی
2- اضافه کردن100کیلو کالری برای هر سال تا 11 سالگی
3- اضافه کردن
*پسران 15-11 :200کیلو کالری به ازای هر سال
*دختران 15-11 :100کیلو کالری به ازای هر سال
بالای 15 سال
*پسران:
بسیار فعال kcal/kgbw 50
فعالیت معمولی kcal/kgbw40
کم فعالیت kcal/kgbw16-15
*دختران :
مانند یک فرد بزرگسال
محاسبه ساده انرژی روزانه دختران بالای 15 سال:
چاق یا با فعالیت کم:kcal/kgbw20
فعالیت متوسط:kcal/kgbw28
فعالیت زیاد یا بسیار لاغر:kcal/kgbw30
پروتئین
برای نگهداری و ترمیم بافت ها و سنتز سلول ها وبافت های جدید مورد نیاز است
منابع خوب آن :
حیوانی : گوشت ، مرغ ، تخم مرغ ، لبنیات(حیوانی خوب ولی گران)
گیاهی: حبوبات غلات مغزها ودانه ها( ارزان بصورت ترکیب مفید)
محاسبه میزان پروتئین
پسران
11-14 سال 45 g/d یا28/. kg/cmh
15-18 سال 59 g/d یا33/. kg/cmh
19-14 سال 58 g/d یا33/. kg/cmh
دختران
11-14 سال 46 g/d یا29/. kg/cmh
11-14 سال 44 g/d یا26/. kg/cmh
11-14 سال 46 g/d یا28/. kg/cmh
ویتامین A در رشد ومقاومت بدن در مقابل بیماریها ،
حفظ قدرت بینایی و سلامت پوست نقش ایفا’ می کند
منابع غذایی غنی آن بیشترحیوانی است (جگر،زرده تخم مرغ ،..)
اما:
پیش ساز آن در سبزیهای برگ سبز و زرد(کاهو و هویج وکدو حلوایی)ودر میوهای زرد ونارنجی(زرد آلو و طالبی و هلو) به وفور وجود دارد
بررسی در سطح ملی برای تعیین درصد شیوع وشدت کمبود صورت نگرفته است
اما…
براساس بررسی مصرف ، 46 درصد خانوار های کشور کمتر از 80 درصد نیاز خود را دریافت می کنند
جمع بندی اطلاعات نشان می دهد در کل کشور کمبود خفیف ویتامین آ وجود دارد
D ویتامین
ویتامین د برای رشد و نمو استخوانها لازم است
این ویتامین در روغن ماهی ، جگر ، زرده تخم مرغ ، پنیر و ماست به مقدار زیاد وجود دارد .
اصلی ترین راه تامین ویتامین D برخورد نور ماوراء بنفش آفتاب و تغییرات پیش سازهای زیر پوستی است.
این ویتامین از راه مواد غذایی حیوانی نیز تامین می شود ، در گیاهان نیز پیش سازهای تولید کننده ویتامین D موجود است .
نقش اصلی ویتامین D ، حفظ تعادل کلسیم و فسفر است در تمایز سلولی تاثیر دارد.رشد استخوانی ، استحکام استخوانها و دندانها ، سلامت استخوان در دوران کهنسالی و عدم ابتلا به استئوپروز یا پوکی استخوان همه به دلیل تاثیر ویتامین D در حفظ تعادل کلسیم و فسفر است.
ویتامین D از یک سو موجب افزایش جذب کلسیم و فسفر از روده ها ، کاهش دفع از کلیه ها و کنترل متابولیسم در استخوان می شود و از سوی دیگر این ویتامین در رشد سلولهای استخوانی نیز موثر است . تاثیر آن در رشد سلولها ، به دلیل عمل آن در ترجمه ژنهای هسته سلول می باشد .
اهمیت صرف صبحانه:
دریک رژیم عادی حدود 20-25 درصد انرژی روزانه باید از طریق صرف صبحانه تامین گردد
با توجه به نقش صبحانه در حفظ قند خون در حد طبیعی:
نخوردن صبحانه قند خون توانایی مغزبرای یاد گیری
در سمپوزیومی که در سال 1995بنام صبحانه ،کارآیی وسلامت برگزار شد اعلام گردید که :
کودکانی که صبحانه صرف نمی کنند در انجام
تکالیف ریاضی کارآیی کمتری دارند و قدرت
خلاقیت وابتکار آنها کاهش پیدا می کند
نقش میان وعده ها:
1-کودکان سنین مدرسه علاوه بر سه وعده اصلی به میان وعده نیز نیاز دارند
2-ذخیره گلیکوژن در این دانش آموزان فقط برای 6-4 ساعت کافی است
3-میان وعده نباید بعنوان یک وعده اضافی در نظر گرفته شود
4- دانش آموزان را باید با گروههای غذایی آشنا کرد
میان وعده های مناسب:
انواع غلات کامل
خشکبار(نخودو کشمش000)
انواع میوه و سبزی های قابل استفاده در مدرسه
انواع ساندویج های خانگی
مراحل تصحیح تغذیه دانش آموزان
تعیین وضعیت رشد جسمی وفیزیکی دانش آموز
تعیین حدودی میزان انرژی و پروتئین مورد نیاز روزانه
مشاوره ویافتن اشکالات برنامه غذایی
تنظیم یک برنامه غذایی صحیح بر اساس گروه های غذایی ودر 3 وعده اصلی و2-3 میان وعده
گروه نان وغلات
هر سهم معادل 30 گرم
هر سهم حاوی 15 گرم کربوهیدرات
3گرم پروتئین
1-0 گرم چربی
هرسهم دارای 80 کالری
میزان مورد نیاز برای کودکان و نوجوانان11-9 سهم
گروه سبزی ها و گروه میوه ها
هر سهم معادل 100 گرم
هر سهم میوه حاوی 15 گرم کربوهیدرات
هر سهم سبزی حاوی 5 گرم کربوهیدرات و 2گرم پروتئین
هرسهم میوه 60 کالری وسبزی کالری25 دارد
میزان مورد نیاز برای کودکان و نوجوانان
میوه 4-2 سهم وسبزی حداقل 5-3 سهم
گروه لبنیات
هر سهم معادل 240 گرم شیر یا ماست 30 گرم پنیر
هر سهم حاوی 12 گرم کربوهیدرات
8گرم پروتئین
8-0 گرم چربی
هرسهم دارای 150-90 کالری
میزان مورد نیاز برای کودکان و نوجوانان4-3 سهم
گروه گوشت وجانشین هایش
هر سهم معادل 30 گرم گوشت یا نصف لیوان حبوبات پخته
هر سهم حاوی 7گرم پروتئین
8-0 گرم چربی
هرسهم دارای 100-35 کالری
میزان مورد نیاز برای کودکان و نوجوانان4-3 سهم
توصیه کنید به:
1-صرف شام در ساعات اولیه شب
2-خواب در ساعت معین
3-توجه والدین به صبحانه
4-سحرخیزی
رفتارهای تغذیه ای نامطلوب:
خودداری از مصرف گوشت
خودداری از مصرف شیر ولبنیات
خود داری از مصرف سبزیها
افراط در مصرف شکلات وشیرینی
مصرف بی رویه تنقلات بی ارزش
نکاتی در مورد تغذیه دانش آموزان:
1- بطور کلی در سنین مدرسه ،رشد کودک با سرعت کمتری ادامه دارد وعوامل ژنتیکی ،تغذیه خوب ومحیط در سرعت رشد او موثر است وکمبود های تغذیهای کودک را از رشد بالقوه ای که می تواند داشته باشد باز می دارد
2-انرژی و مواد مورد نیاز کودک در این سنین به اندازه بدن ،سرعت رشد و میزان فعالیت آنها بستگی دارد پس الگو ی غذایی یکسانی برای دانش آموزان نمی توان تعیین کرد
3- تشویق کودکان به ورزش موجب سوختن کالری اضافی دریافتی ،شادابی و جلوگیری از چاقی کودکان می شود
4-سرعت رشد کودکان روز به روز در حال تغییر است بنا براین در یافت روزانه آنها از نظر انرژی و مواد مغذی و بطور کلی مقدار غذای مصرفی روز به روز تغییر می کند.
5-سوء تغذیه در این دوران موجب کاهش سرعت رشد جسمی و توانمندی ذهنی آنها می شود.
6-در این دوران اشتهای کودک راهنمای خوبی برای دریافت انرژی ومواد مغذی مورد نیاز است.
7-استرس می تواند روی اشتهای کودک تاثیر بگذاردکه در صورت تداوم می تواند مشکل ساز باشد در اینصورت
باید با شناسایی ورفع مشکل به کودک کمک کرد.
8-به والدین هم باید آموزش داد که:
غذای دارای ارزش غذایی را برای کودک فراهم کنند
محیط مناسب برای کودک مهیا کنندتا رفتارهای درست غذایی در آنها شکل بگیرد چرا که الگوی کودکان در درجه اول برادر یا خواهر بزرگتر وسپس والدین هستند.