مقدمه ای بر نظام حسابهای ملی
حسابهای کلان اقتصاد
آمارهای مالی دولت (GFS)
Government Finance Statistics
آمارهای پولی و مالی (MFS)
Monetary and Financial Statistics
جریان وجوه (FOF)
Flow of Funds
ترازپرداختها (BOP)
Balance of Payments
حسابهای ملی (SNA)
System of National Accounts
حسابهای کلان اقتصاد
آمارهای مالی دولت (GFS) شامل:
دریافتی های دولت: درآمد مالیاتی،درآمد مالکیت، فروش کالاها و خدمات، انتقالات
پرداختی های دولت:
طبقه بندی اقتصادی هزینه های دولت: جبران خدمات کارکنان، خرید کالاها و خدمات، استهلاک، بهره، انتقالات، عواید تامین اجتماعی، سایر
طبقه بندی وظیفه ای هزینه های دولت: خدمات عمومی، دفاع، امور اجتماعی و امنیت، امور اقتصادی، محیط زیست، مسکن، بهداشت، امور تفریحی و فرهنگی، آموزش، حمایت اجتماعی
ترازنامه دولت: وضعیت دارایی ها و بدهی ها (مالی و غیرمالی)
حسابهای کلان اقتصاد
آمارهای پولی و مالی (MFS) شامل همه اطلاعات مربوط به دارایی ها و بدهی های مالی بخشهای نهادی اقتصاد بویژه بخش نهاد مالی است.
جداول جریان منابع مالی (جریان وجوه) که غالباً بصورت ماتریسی ارائه می گردد انواع مبادلات مالی بین بخشهای نهادی اقتصاد را به تفصیل منعکس می کند.
حسابهای کلان اقتصاد
حساب تراز پرداختها انواع مبادلات (اعم از غیرمالی و مالی) اشخاص حقیقی و حقوقی مقیم را با دنیای خارج ارائه می کند و شامل دو زیر حساب جاری و سرمایه است. در نگارش پنجم این حساب شامل سه زیر حساب جاری و سرمایه و مالی است.
حسابهای کلان اقتصاد
نظام حسابهای ملی متشکل از مجموعه ای منسجم، سازگار و یکپارچه از حسابهای کلان، ترازنامه ها، و جداول است که مطابق با مفاهیم، تعاریف، طبقه بندی ها و قواعد حسابداری پذیرفته شده بین المللی تهیه می گردند. از آنجا که این سیستم از نتایج همه حسابهای مورد اشاره استفاده می کند، از نقشی محوری و هماهنگ کننده برخوردار است.
نظریه حسابهای ملی
حسابهای ملی بر این اندیشه استوار است که می توان فعالیتهای اقتصاد ملی را مانند فعالیتهای اقتصادی یک فرد، یک خانوار یا بنگاه، در قالبی کمی ارزشگذاری نمود. بعبارت دیگر می توان اقتصاد ملی را نیز مانند یک بنگاه دارای درآمد، هزینه، سرمایه گذاری، دارایی و بدهی محسوب نموده و آنها را بر اساس کمیت پولی بیان کرد.
نظریه حسابهای ملی
فعالیتی اقتصادی محسوب می شود که محصول آن ایجاد مطلوبیت نموده و بوسیله پول، بعنوان ابزار رایج برای مبادله، قابل ارزشگذاری باشد. بنابراین محصولاتی که در بازار مورد مبادله قرار می گیرند، محصولاتی که بصورت غیربازاری ( با قیمتی غیراقتصادی یا رایگان) عرضه می گردند و محصولاتی که به منظور خودمصرفی تولید می شوند، نتیجه یک فعالیت اقتصادی قلمداد می گردند.
نظریه حسابهای ملی
« تولید کالاها و خدمات، کسب درآمد از طریق فروش محصولات تولیدی، فروش نیروی کار، در اختیار قرار دادن دارایی خود بمنظور استفاده دیگران، مصرف کالاها و خدمات، پس انداز، انباشت انواع دارایی، وام گیری و وام دهی» مقولاتی اقتصادی هستند که واحدهای اقتصادی فعال در جامعه نظیر خانوارها، بنگاهها، دولت و در نتیجه اقتصاد ملی با آن سروکار دارند.
اهداف و کاربرد های نظام حسابهای ملی (SNA)
ارائه تصویر عملکرد اقتصادی و رفتار متغیرهای اقتصاد کلان ، واحدها و بخشهای نهادی
فراهم آوردن اطلاعات مورد نیاز بمنظور تجزیه و تحلیل اقتصاد کلان
ابزاری برای سیاستگذاری و تصمیم گیری اقتصادی
امکان پذیر ساختن مقایسه های بین المللی
موجودی منابع
انسانی
تولید شده
مالی
طبیعی
تولید
درآمد
کالاها و خدمات
مصرف نهایی
انباشت
صادرات
مصرف واسطه
تغییر در کالاهای تولیدشده
طبیعی و مالی
تغییر در منابع انسانی
سایر تغییرات در مقدار و
قیمت داراییها
موجودی منابع
انسانی
طبیعی
تولید شده
مالی
توزیع و مصرف
دارایی ها در SNA
داراییهای غیرمالی
داراییهای تولید شده
داراییهای ثابت( مشهود و نامشهود)
موجودی انبار (مواد اولیه، کار در جریان ساخت، کالاهای ساخته شده)
اشیاء قیمتی(فلزات گرانبها، عتیقه جات، کارهای هنری)
داراییهای تولید نشده
داراییهای تولید نشده مشهود(زمین، معادن زیرزمینی، جنگلها و جانوران وحشی،آبها)
داراییهای تولید نشده نامشهود(حق اختراع، قراردادهای اجاره و نظایرآن،سرقفلی)
دارایی ها در SNA
داراییهای مالی
طلای پولی و SDR
پول در گردش و سپرده ها
وام ها
سهام و سایر داراییهای مشابه
ذخایر فنی بیمه
سایر حسابهای دریافتنی/پرداختنی
روانه و انباره در SNA
متغیرهای انباره (Stock): بیانگر ارزش داراییها در مقطعی از زمان شامل:
داراییهای غیرمالی و مالی
بدهیهای مالی
ارزش ویژه
متغیرهای روانه (Flow) : ارزش متغیرها را در دوره ای از زمان بیان می کنند نظیر مصرف، سرمایه گذاری، تولید ناخالص داخلی. تغییر در ارزش، مقدار، ترکیب و مالکیت داراییها نیز متغیر روانه محسوب می شود.
سیر تحول نظام حسابهای ملی (SNA)
سیستم حسابهای ملی سال 1953
6 حساب اصلی و 12 جدول تکمیلی در زمینه حسابهای تولید، مصرف، انباشت و مبادلات خارجی
محاسبات به قیمت جاری
سیستم حسابهای ملی سال 1968
تفصیل حساب تولید باگنجاندن جدول داده – ستانده
تفصیل خالص وام دهی/استقراض با استفاده اقلام جریان مالی ( جدول جریان وجوه مالی)
محاسبات به قیمتهای جاری و ثابت
سیر تحول نظام حسابهای ملی (SNA)
تفکیک حسابهای درآمد و مصرف درآمد و سرمایه در سطح ملی به بخشهای نهادی
افزودن حساب ترازنامه برای کل اقتصاد و بخشهای نهادی
سیستم حسابهای ملی سال 1993
سیستم حسابهای ملی سال 2008
ابعاد و ویژگیهای SNA
نقش هماهنگ کننده و مرکزی SNA در میان آمارهای تولید شده توسط سازمانهای بین المللی (IMF , ILO, FAO,UN)
نظیر GFS,MFS,BOP,…
تعبیه سیستم میانی بمنظور برقراری ارتباط بین سطوح خرد و کلان
ارائه حسابها بصورت نهادی (علاوه بر طبقه بندی فعالیتی برای حسابهای تولید و ایجاد درآمد) برای کلیه حسابها
توالی کامل حسابها برای بخشهای نهادی و کل اقتصاد
ابعاد و ویژگیهای SNA
تفکیک بخش اصلی سیستم از بخشهای دیگر
بخش اصلی شامل حساب کالاها و خدمات تا ترازنامه
بخشهای دیگر شامل:
جداول جمعیت و نیروی کار
ماتریس حسابداری اجتماعی (SAM)
حسابهای اقماری (Satellite Accounts)
خانوار
محیط زیست
توریسم
بخشهای نهادی در SNA
شرکتهای غیرمالی
شرکتهای مالی
دولت عمومی
خانوار
موسسات غیرانتفاعی در خدمت خانوار
دنیای خارج
بخشهای نهادی درSNA – شرکتها
شرکت شخصی حقوقی است که بمنظور تولید کالاها وخدمات بازاری تشکیل شده و بدنبال سود یا منافع مالی دیگر بوده و بطور جمعی تحت مالکیت و کنترل صاحبان سهام می باشد.
بخشهای نهادی درSNA – شرکتها
شرکتها (غیرمالی و مالی)
شرکتهای تابع یا وابسته (subsidiary)
شرکتهای همبسته (associate)
گروه شرکتها
شرکتهای تعاونی، با مسئولیت محدود و نظایر آن
شبه شرکتها (quasi-corporations)
بخشهای نهادی درSNA – شرکتها
شرکتهای (غیرمالی و مالی) دولتی
دارای بیش از نصف سهام یا دارا بودن حق رای غالب
پشتوانه قانونی خاص برای اعمال کنترل و مدیریت دولتی
شرکتهای (غیرمالی و مالی) خصوصی
شرکتهای (غیرمالی و مالی) تحت کنترل خارجیان
بخشهای نهادی درSNA – شبه شرکتها
بنگاهی غیرشرکتی نامیده می شود که اگر چه در کار تولید کالاها و خدمات است، اما شخصیت حقوقی مستقل از صاحبان خود (اشخاص حقیقی) ندارد و در نتیجه نمی تواند بطور مستقل ایجاد دارایی و بدهی نماید.
شبه شرکتها، بنگاههای غیرشرکتی هستندکه مانند شرکتها عمل می کنند. این بنگاهها دارای سیستم کاملی از حسابهای مالی بوده و در نتیجه می توان داراییها و بدهیهای آنها را جدا از صاحبانشان ارائه نمود.
بخشهای نهادی درSNA – شرکتهای مالی
بانک مرکزی
سایر شرکتهای سپرده پذیر
شرکتهای سپرده پذیر
سایر
سایر واسطه گران مالی بجز شرکتهای بیمه و بازنشستگی
شرکتهای درگیر در فعالیتهای جنبی مالی
شرکتهای بیمه و بازنشستگی
بخشهای نهادی درSNA – بخش دولتی
بخش دولتی
دولت عمومی
شرکتهای دولتی
شرکتهای مالی
شرکتهای غیرمالی
شرکتهای پولی شامل بانک مرکزی
شرکتهای مالی غیرپولی
دولت مرکزی
دولت ایالتی
دولت محلی
صندوق تامین اجتماعی
بخشهای نهادی درSNA – دولت عمومی
دولت مرکزی
دولت میانی (ایالتی)
دولت محلی (شهرداریها)
صندوق تامین اجتماعی
بخشهای نهادی درSNA – دولت عمومی
دولت مرکزی
وضع مالیات بر کلیه واحدهای مقیم و واحدهای غیرمقیم فعال
ارائه خدمات جمعی نظیر دفاع، امور خارجه، اداره امور و امنیت عمومی و نیز خدمات فردی نظیر آموزش و بهداشت
دولت میانی (ایالتی)
قابلیت وضع قوانین، محاکم داوری و دستگاه اجرایی دولت ایالتی تنها در محدوده منطقه خود آن دولت
وضع مالیات بر کلیه واحدهای مقیم در آن منطقه و تخصیص همه یا بخشی از آن بمنظور اعمال سیاستهای خود
ثبت دارایی ها و بدهی ها بحساب خود و مستقل از دولت مرکزی
استخدام افراد مستقل از نظام اداری دولت مرکزی
بخشهای نهادی درSNA – دولت عمومی
دولت محلی (شهرداریها)
قابلیت وضع قوانین، محاکم داوری و دستگاه اجرایی دولت ایالتی تنها در محدوده منطقه خود آن دولت که کوچکترین واحد جغرافیایی مستقل محسوب می شود.
امکان وضع مالیات بمنظور تامین مالی هزینه ها با این ملاحظه که دولت محلی بیشتر به دریافتی ها وانتقالات از سطوح بالاتر دولت وابسته است.
امکان ثبت دارایی ها و بدهی ها بحساب خود و مستقل از سطوح بالاتر دولت
ارائه خدماتی مانند آموزش با قیمتهای نازل، خدمات بهداشت عمومی، مهدکودک، پرورشگاه، گورستان، خدمات فرهنگی، موزه ها، کتابخانه ها و …
بخشهای نهادی درSNA – خانوارها
خانوار متشکل ازگروه کوچکی از اشخاص است که شرایط زندگی مشترک دارند و با ادغام تمام یا قسمتی از درآمد و ثروت خود کالاها و خدمات را بصورت جمعی مصرف می کنند.
بخشهای نهادی درSNA – خانوار
بخش نهادی خانوار بعنوان تولیدکننده
بنگاههای غیرشرکتی
بنگاههای تولیدکننده بمنظور خود مصرفی
خانوار بر حسب نوع درآمد دریافتی
کارفرما
کارکن
کارگر بحساب خود
دریافت کننده درآمد دارایی و انتقالات
سود، بهره، رانت، بیمه بازنشستگی، سایر انتقالات
بخشهای نهادی درSNA – خانوار
طبقه بندیهای دیگر برای خانوار
بر حسب سرپرست خانوار
شغل،صنعت،سطح سواد،تخصص
بر حسب درآمد خانوار
بر حسب تعداد افراد خانوار
بر حسب مکان گزینی خانوار
بخشهای نهادی در SNA موسسات غیرانتفاعی در خدمت خانوار
شامل گونه ای از موسسات است که کالاها و خدماتی را بطور رایگان یا به قیمتی نازل در اختیار اعضاء خود و یا سایر خانوارها می گذارد ، اما درآمد یا سود بین اعضاء توزیع نمی کند. شامل دو گروه است:
اتحادیه های تجاری، انجمنهای حرفه ای، انجمن های مصرف کنندگان، احزاب، انجمن های مذهبی، باشگاهها و کلوپهای فرهنگی، ورزشی و تفریحی
سازمانهای خیریه که از طریق کمکهای داوطلبانه نقدی یا غیرنقدی سایر واحدهای نهادی تامین مالی می شود
حسابهای SNA
حسابهای جاری
حساب تولید (چه مقدار درآمد از تولید ایجاد می شود)
حساب ایجاد درآمد (چه نوعی از درآمد ایجاد می شود)
حساب تخصیص درآمد (کدام نهاد کدام نوع از درآمد را دریافت می کند)
حساب توزیع ثانویه درآمد (انتقالات جاری بین نهادها)
مصرف درآمد قابل تصرف (هزینه های مصرفی نهایی)
حسابهای SNA
حسابهای جاری)دنباله(
توزیع مجدد درآمد(انتقالات اجتماعی غیرنقدی)
مصرف درآمد قابل تصرف تعدیل شده(مصرف نهایی واقعی)
حسابهای انباشت
حساب سرمایه (تغییرات در داراییهای غیرمالی)
حساب مالی (خالص تغییرات در داراییها و بدهیهای مالی)
سایر تغییرات در مقدار داراییها (تغییر ناشی از بلایای طبیعی، بلوکه کردن و …)
تجدید ارزیابی(تغییر در ارزش داراییها ناشی از تغییر قیمتها)
حسابهای ترازنامه
تراز افتتاحیه و تراز اختتامیه
حساب تولید
مصارف
مصرف واسطه
ارزش افزوده
منابع
ستانده
ستانده بازاری
ستانده غیربازاری
محدوده تولید در خانوار
تولید کالاها بحساب خود
تولید کالاهای کشاورزی شامل تولید و جمع آوری
تولید سایر محصولات اولیه نظیر معدن نمک، تهیه زغال سنگ، عرضه آب
فرآوری محصولات کشاورزی نظیرآسیاب کردن، دباغی، خشک و نمک سود کردن، تولید لبنیات و نظایر آن
سایر انواع فرآوری نظیر پارچه بافی، خیاطی، تولید کفش، تولید لوازم بادوام
محاسبه و برآورد تولید
معادله اصلی روش تولید
(ارزش افزوده= مصارف واسطه- ارزش ستانده)
ارزش ستانده = ارزش کل فروش یا سایر موارد کاربرد محصولات + ارزش تغییرات در موحودی انبار محصولات تولید شده
ستانده
ستانده بازاری
ستانده برای خود مصرفی
سایر ستانده های غیربازاری
محاسبه و برآورد تولید
ستانده بازاری شامل مجموع ارزش کالاها و خدماتی است که به یکی از اشکال ذیل قابل طبقه بندی باشد:
به قیمتهای اقتصادی فروش رفته
بصورت پایاپای مبادله شده
بعنوان جبران خدمات غیرنقدی پرداخت شده
توسط یک کارگاه از یک بنگاه به کارگاه دیگری از همان بنگاه داده شده تا بعنوان مصرف واسطه استفاده شود
یا از نوع تغییر در موجودی انبار کالاهای ساخته شده و در جریان ساخت است برای یکی از مصارف ذکر شده در بالا مورد استفاده قرار می گیرد
محاسبه و برآورد تولید
ستانده تولید شده برای خود مصرفی مجموع ارزش کالاها وخدماتی است که
بوسیله خانوارتولید شده و توسط همان خانوار بمصرف می رسد
از نوع دارایی ثابت بوده که توسط بنگاهی برای استفاده همان بنگاه نگهداری شده و مورد استفاده قرار می گیرد
از نوع تغییر در موجودی انبار کالاهای ساخته شده و در جریان ساخت بوده و به یکی از مصارف بالا می رسد
محاسبه و برآورد تولید
سایر ستانده های غیربازاری شامل مجموع کالاها و خدمات جمعی یا فردی است که بوسیله موسسات غیرانتفاعی در خدمت خانوار یا دولت
بصورت رایگان یا در قیمتهایی که از نظراقتصادی معنی دار نیست به واحدهای نهادی دیگر عرضه می شود
توسط یک کارگاه از یک بنگاه تولیدکننده غیربازاری به کارگاه دیگری از همان بنگاه بعنوان مصرف واسطه ارائه می شود
بعنوان تغییر در موجودی کالاهای ساخته شده یا در جریان ساخت بمصرف یکی از موارد بالا می رسد
تقویم یا ارزش گذاری
ارزش گذاری ستانده
قیمت(هزینه) عوامل (Factor cost)
قیمت پایه (Basic price)
قیمت تولیدکنندگان (Producers’ price)
ارزش گذاری مصارف واسطه
قیمت خریداران (Purchasers’ price)
ارزش گذاری ارزش افزوده (تابع ارزش گذاری ستانده)
قیمت(هزینه) عوامل
قیمت پایه
قیمت تولیدکننده
تقویم یا ارزش گذاری
ستانده
به قیمت عوامل عبارتست از مبلغ قابل دریافت توسط تولیدکننده از خریدار بابت فروش یک واحد از محصول منهای هرگونه مالیات بعلاوه هرگونه یارانه. در این نوع ارزش گذاری خالص سایر مالیاتهای بر تولید نیز کسر می گردد.
به قیمت پایه عبارتست از مبلغ قابل دریافت توسط تولیدکننده از خریدار بابت فروش یک واحد از محصول منهای هرگونه مالیات بعلاوه هرگونه یارانه. در این نوع ارزش گذاری خالص سایر مالیاتهای بر تولید کسر نمی گردد.
به قیمت تولیدکننده عبارتست از مبلغ قابل دریافت توسط تولیدکننده از خریدار بابت فروش یک واحد از محصول منهای هر گونه مالیات بر ارزش افزوده VAT یا مالیاتهایی که قابل کسر کردن هستند.
تقویم یا ارزش گذاری
مصارف واسطه
به قیمت خریدار عبارتست از مبلغی که خریدار بابت خرید کالاها و خدمات خریداری شده پس از کسر VAT یا مالیاتهای کسر کردنی مشابه می پردازد. در قیمت خریدار، بعکس سایر قیمتها، هزینه های حمل و نقل منظور می گردد.
ارزش افزوده بسته به اینکه ارزش ستانده به قیمت عوامل، پایه یا تولیدکننده تقویم شده باشد، تقویم می شود.
حساب ایجاد درآمد
مصارف
جبران خدمات
خالص مالیاتهای بر تولید و واردات
مازاد عملیاتی/ درآمد مختلط
منابع
تولیدناخالص داخلی به قیمت بازار
اتحادهای اساسی در حسابهای ملی
تولید ناخالص داخلی به قیمت بازار برابر است با
(+)هزینه های مصرفی نهایی خصوصی
(+) هزینه های مصرفی نهایی دولتی
(+) تشکیل سرمایه ثابت ناخالص
(+) خالص تحصیل اشیاء قیمتی
(+) تغییر در موجودی انبار
(+) صادرات به قیمت f.o.b
(-) واردات به قیمت f.o.b
اتحادهای اساسی در حسابهای ملی
تولید ناخالص داخلی به قیمت بازار برابر است با
مجموع ارزش افزوده ها به قیمت تولید کننده
(+) مالیات بر واردات
(-) یارانه به واردات
(+) VAT کسر نشدنی
تولید ناخالص داخلی به قیمت بازار برابر است با
مجموع ارزش افزوده ها به قیمت پایه
(+) مالیات برمحصول
(-) یارانه به محصول
اتحادهای اساسی در حسابهای ملی
تولید ناخالص داخلی به قیمت بازار برابر است با
مجموع ارزش افزوده ها به قیمت عوامل
(+) مالیات بر محصول
(-) یارانه به محصول
(+) سایر مالیاتهای بر تولید
(-) سایر یارانه های به تولید
انواع مالیات و یارانه تولید درSNA
در SNA بجای مالیات غیرمستقیم از اصطلاح مالیات بر تولید و واردات استفاده می شود.
بجای مالیات مستقیم نیز از اصطلاح مالیات بر درآمد و ثروت استفاده می شود.
مالیات (یارانه) تولید و واردات شامل مالیات (یارانه) بر محصول (شامل کالاهای وارداتی و صادراتی) و سایر مالیاتهای بر تولید می شود.
انواع مالیات و یارانه تولید درSNA
مالیات (یارانه) بر تولید و واردات
مالیات(یارانه) بر محصول
مالیات بر ارزش افزوده ( VAT)
مالیات (یارانه) به واردات
حقوق گمرکی واردات
مالیات بر واردات
شامل مالیات عمومی فروش، مالیات کالاهای خاص، مالیات بر خدمات خاص، مالیات بر سود واردکنندگان انحصاری، مالیات ناشی از نظام نرخهای ارز چندگانه.
مالیات بر صادرات
سایر مالیاتهای بر محصول
مالیات عمومی فروش، مالیات کالاهای خاص، مالیات بر خدمات خاص
مالیات بر معاملات (داراییهای ) مالی و سرمایه ای، مالیات بر سود انحصار بنگاههای دولتی
انواع مالیات و یارانه تولید درSNA
سایر مالیاتهای (یارانه) تولید
مالیات بر نیروی کار یا پرداختی به نیروی کار
مالیات جاری بر زمین و ساختمان
مالیات بر پروانه های شغلی و حرفه ای (بشرطی که صدور پروانه مستلزم کارهای اضافی نباشد)
مالیات بر استفاده از داراییهای ثابت
تمبر مالیاتی
مالیات بر (آلودگی) محیط زیست
مالیات بر مبادلات بین المللی (عوارض خروج، مالیات بر فرستادن پول به خارج و نظایر آن)
جبران خدمات
کلیه پرداختهای نقدی و غیرنقدی قابل پرداخت بنگاهها به کارکنانشان بابت کارهای انجام شده توسط آنها در طول یک دوره مالی جبران خدمات نامیده می شود.
کارکن(employee) کسی است که بر اساس یک قرارداد رسمی یا غیررسمی در قبال کاری که انجام می دهد دستمزد نقدی یا غیرنقدی دریافت می کند.
خویش فرما(self-employee) مالک یا مالک مشترک یک بنگاه غیرشرکتی است که درآن کار می کند. خویش فرما بجای حقوق و دستمزد، دریافت کننده درآمد مختلط است.
جبران خدمات
کارکنان بدون دستمزد فامیلی نیز جزء خویش فرمایان طبقه بندی می شوند.
سهامداران یک بنگاه علاوه بر سود سهام می توانند بابت کاری که انجام می دهند دستمزد نیز دریافت دارند.
کسانی که در بیرون از کارگاه بنگاه اما برای بنگاه کار می کنند، کارکنان بیرونی (Outworker) نامیده می شوند. این دسته را می توان کارکن یا خویش فرما نامید.
در صورتیکه بابت مقدار کاری که انجام می دهد دستمزد به او مستقیم یا غیرمستقیم پرداخت صورت گیرد صرفنظر از میزان سود بنگاه، کارکن محسوب می شود.
در صورتیکه مبلغ پرداختی تابعی از ستانده تولیدی که وی مسئول آن است باشد، خویش فرما بحساب می آید.
جبران خدمات
اجزاء اصلی جبران خدمات پرداختنی
حقوق و دستمزد قابل پرداخت نقدی
حقوق و دستمزد منظم هفتگی، ماهیانه،… بابت زمان یا مقدار کار انجام شده
پرداختی منظم بابت هزینه های مسکن، هزینه های ایاب و ذهاب و نظایر آن
پرداختهای استثنایی بابت عملکرد کلی بنگاه
کمیسیونها و انواع پاداش های نقدی
حقوق و دستمزد قابل پرداخت غیرنقدی
غذا و آشامیدنیها
خدمات و تسهیلات مسکن برای کارکنان و اعضاء خانواده اش
لباس برای پوشیدن در محل کار یا بیرون از آن
خدمات وسیله نقلیه یا سایر کالاهای بادوام برای مصرف شخصی
خدمات ورزشی، تفریحی و سایر خدمات مشابه
سایر
جبران خدمات
سهمیه تامین اجتماعی قابل پرداخت توسط کارفرما به نمایندگی کارکنان
سهمیه تامین اجتماعی واقعی(actual) پرداختی به برنامه تامین اجتماعی یا صندوق خصوصی بیمه اجتماعی
سهمیه تامین اجتماعی احتسابی (imputed) تامین کننده منافع اجتماعی بدون وجوه متمرکز
مازاد عملیاتی و درآمد مختلط
قلم ترازکننده حساب ایجاد درآمد، مازاد عملیاتی و درآمد مختلط است که از رابطه زیر بدست می آید:
ارزش افزوده (تولید ناخالص داخلی) – جبران خدمات – مالیات بر تولید + یارانه به تولید = مازاد عملیاتی و درآمد مختلط
درآمد مختلط: قلم ترازکننده حساب ایجاد درآمد برای بنگاههای غیرشرکتی در مالکیت خانوار است. به مازاد این نوع بنگاهها از آن جهت درآمد مختلط می گویند که جبران خدمات از کل مازاد قابل تمیز نیست.
حساب تخصیص درآمد اولیه
مصارف
درآمد مالکیت پرداختی
تراز درآمد اولیه / درآمد ملی
منابع
مازاد عملیاتی / درآمد مختلط
جبران خدمات
خالص مالیاتهای بر تولید و واردات
درآمد مالکیت دریافتی
حساب تخصیص درآمد اولیه
این حساب چگونگی تخصیص درآمد ایجاد شده در حساب ایجاد درآمد را نشان می دهد.
در این حساب تنها طبقه بندی نهادی قابل انجام است.
حساب تخصیص درآمد اولیه
منابع حساب تخصیص درآمد اولیه شامل:
درآمدهای اولیه دریافتنی نهادها
جبران خدمات دریافتنی خانوارها
خالص مالیات دریافتنی بر تولید و واردات توسط دولت
مازاد عملیاتی و درآمد مختلط
درآمدهای دریافتنی داراییهای مالی یا داراییهای تولیدنشده مرئی
بهره، سود سهام و درآمدهای دریافتنی مشابه
اجاره دریافتنی مالکان زمین یا داراییهای زیرزمینی
درآمدهای دریافتنی واحدهای مقیم از واحدهای غیرمقیم تحت عناوین جبران خدمات،خالص مالیات و بهره، سود سهام.
حساب تخصیص درآمد اولیه
مصارف حساب تخصیص درآمد اولیه وجوه پرداختنی یک واحد نهادی به واحد نهادی دیگر بابت حق استفاده از داراییهای آن شامل:
پرداخت بهره به اعتبار دهندگان
پرداخت سود به صاحبان سهام
پرداخت رانت یا اجاره منابع طبیعی به مالکان زمین یا معادن
قلم ترازکننده حساب تخصیص: تراز درآمد اولیه برای بخشهای نهادی و درآمد ملی برای اقتصاد ملی
حساب تخصیص درآمد اولیه قلم ترازکننده بخشهای نهادی
شرکتها(غیرمالی و مالی) =مازاد عملیاتی+درآمدهای دریافتنی داراییها – وجوه پرداختنی بابت استفاده از داراییهای واحدهای نهادی دیگر
دولت عمومی=مازاد عملیاتی+خالص مالیات دریافتنی بر تولید و واردات+درآمد دریافتنی داراییها- وجوه پرداختنی بابت استفاده از داراییهای واحدهای نهادی دیگر
خانوار=درآمد مختلط+مازاد عملیاتی(خدمات مسکن شخصی) +جبران خدمات دریافتنی+ درآمد دریافتنی داراییها- وجوه پرداختنی بابت استفاده از داراییهای واحدهای نهادی دیگر
حساب تخصیص درآمد اولیه قلم ترازکننده بخشهای نهادی
مجموع مازاد عملیاتی و درآمد مختلط+جبران خدمات دریافتنی خانوارها از بخشهای نهادی داخلی+خالص مالیاتهای بر تولید دریافتنی دولت+خالص درآمد عوامل تولید از خارج
یا
درآمد ملی= تولید ناخالص داخلی+خالص درآمد عوامل تولید از خارج
حساب تخصیص درآمد اولیه انواع درآمد داراییها
درآمد داراییهای مالی
بهره، که می توان آن را به گونه های زیر تفکیک کرد
بهره سپرده ها
بهره اوراق بهادار بجز سهام
بروات،اوراق قرضه، اوراق بهادار شاخص شده
بهره وامها
بهره سایرحسابهای دریافتنی
بهره اجاره مالی
درآمد توزیع شده شرکتها
سود سهام توزیع شده
برداشت از درآمد شبه شرکتها
حساب تخصیص درآمد اولیه انواع درآمد داراییها
سرمایه گذاری مجدد عواید حاصل از سرمایه گذاری مستقیم خارجی
درآمد حاصل از سرمایه گذاری ذخایر بیمه
درآمد داراییهای تولید نشده مشهود
اجاره (رانت) زمین
اجاره (رانت) منابع زیرزمینی
حساب توزیع ثانویه درآمد
مصارف
انتقالات جاری پرداختی
مالیات جاری بر درآمد وثروت
سهمیه ها و منافع (نقدی) تامین اجتماعی
سایر انتقالات جاری
درآمد قابل تصرف
منابع
تراز درآمد اولیه / درآمد ملی
انتقالات جاری دریافتی
مالیات جاری بر درآمد و ثروت
سهمیه ها و منافع (نقدی) تامین اجتماعی
سایر انتقالات جاری
حساب توزیع ثانویه درآمد
این حساب انتقالات جاری بین واحدهای نهادی(شامل دنیای خارج) را ثبت می کند.
قلم ترازکننده حساب توزیع ثانویه درآمد درآمد قابل تصرف است.
درآمد قابل تصرف بخشهای نهادی=درآمد اولیه نهاد+خالص انتقالات جاری بین نهادها با یکدیگر و با دنیای خارج
درآمد قابل تصرف ملی=درآمد ملی+ خالص انتقالات جاری بین اقتصاد ملی و دنیای خارج
حساب توزیع ثانویه درآمد انواع انتقالات جاری
مالیاتهای جاری بر درآمد و ثروت
مالیات بر درآمد
مالیات بر درآمد خانوارها، مالیات بر درآمد و سود شرکتها، مالیات بر عواید سرمایه ای و مالیات بر مبالغ دریافتی بخت آزمایی و نظایر آن
سایر مالیاتهای جاری
مالیات بر زمین وساختمان، مالیات جاری بر خالص ثروت، مالیات جاری بر داراییهای دیگر نظیر جواهرات
مالیاتهای جاری متفرقه
مالیات ثابت سرانه، مالیات بر مخارج، پرداختی خانوار بابت پروانه شکار، ماهیگیری و نظایر آن
حساب توزیع ثانویه درآمد انواع انتقالات جاری
سهمیه های تامین اجتماعی
سهمیه های واقعی
سهمیه های احتسابی
بهره مندیهای تامین اجتماعی نقدی
بهره مندیهای صندوقهای تامین اجتماعی خصوصی
بهره مندیهای اجتماعی بدون وجوه متمرکز
کمکهای اجتماعی نقدی
سایر انتقالات جاری
خالص حق بیمه های غیرعمر، خسارت بیمه های غیرعمر،
انتقالات جاری در داخل دولت عمومی، مشارکتهای بین المللی
حساب توزیع مجدد درآمد غیرنقدی
مصارف
انتقالات اجتماعی غیرنقدی(دولت)
درآمد قابل تصرف تعدیل شده
منابع
درآمد قابل تصرف
انتقالات اجتماعی غیرنقدی (خانوار)
حساب توزیع مجدد درآمد غیرنقدی
این حساب انتقالات اجتماعی غیرنقدی را ثبت می کند.
قلم تراز کننده این حساب درآمد قابل تصرف تعدیل شده است.
انتقالات اجتماعی غیرنقدی شامل
بهره مندیهای غیرنقدی تامین اجتماعی (دولت به خانوارها)
کمکهای اجتماعی غیرنقدی (دولت به خانوارها)
انتقال کالاها و خدمات فردی غیربازاری (دولت و موسسات غیرانتفاعی در خدمت خانوار به خانوارها)
حساب مصرف درآمد
مصارف
هزینه مصرف نهایی
خانوارها
دولت
پس انداز
منابع
درآمد قابل تصرف
حساب مصرف درآمد و مصرف درآمد تعدیل شده
این حساب چگونگی تخصیص درآمد قابل تصرف توسط خانوارها، دولت و موسسات غیرانتفاعی در خدمت خانوار را بین مصرف نهایی و پس انداز نشان می دهد و به دو صورت تهیه می شود:
حساب مصرف درآمد که هزینه های مصرفی نهایی بخشهای نهادی را ثبت و از درآمد قابل تصرف کسر می کند تا به پس انداز برسد.
حساب مصرف درآمد تعدیل شده که هزینه های مصرفی نهایی واقعی را ثبت و از درآمد قابل تصرف تعدیل شده کسر می کند تا به پس انداز برسد.
حساب مصرف درآمد و مصرف درآمد تعدیل شده
مصرف نهایی: عبارتست از مصرف خانوارها، دولت عمومی یا موسسات غیرانتفاعی در خدمت خانوار از کالاها و خدمات بنحویکه منجر به تولید کالاها و خدمات دیگر نشده و موجب ارضاء بخشی از نیازهای فردی یا جمعی گردد.
کالاها و خدمات فردی (Individual goods) : عبارتست از کالاها و خدماتی که توسط خانوارها مورد تقاضا و مصرف قرار می گیرند تا بخشی از نیازهای آنها را ارضاء نمایند. این کالاها و خدمات همواره در بازار قابل خرید و فروش می باشند، اگر چه بصورت رایگان یا به قیمتهای نازل نیز عرضه میشوند.
حساب مصرف درآمد و مصرف درآمد تعدیل شده
خدمات جمعی (Collective goods) : خدماتی که بطور همزمان برای تمامی اعضاء جامعه یا تمامی اعضاء بخش خاصی از جامعه تولید و ارائه می شود. فعالیت مربوط به اداره امور و امنیت عمومی در سطوح ملی یا محلی را می توان نمونه ای از این خدمات دانست.
خدمات جمعی را می توان معادل کالای عمومی (Public goods) در نظریات اقتصادی محسوب نمود.
حساب مصرف درآمد و مصرف درآمد تعدیل شده
هزینه های مصرفی نهایی خانوار شامل:
هزینه هایی که خانوار مستقیماً آنها را با پرداخت پول خریداری می کند.
کالاها و خدماتی که خانوار از طریق مبادله پایاپای بدست می آورد.
کالاها و خدماتی که خانوار بحساب خود و بمنظور خود مصرفی تولید می کند.
مواد غذایی و سایر کالاهای کشاورزی تولید شده توسط خانوار
انواع دیگر کالاهایی که توسط بنگاههای غیرشرکتی تحت تملک خانوار تولید شده و به مصرف اعضاء آن می رسد
خدمات مستغلات مسکونی که توسط مالک آن تولید ومصرف می شود
خدمات خانگی که توسط خانوار و با استخدام خدمه بمنظور خود مصرفی تولید می شود نظیر آشپز، باغبان، راننده شخصی
حساب مصرف درآمد و مصرف درآمد تعدیل شده
(دنباله) هزینه های مصرفی نهایی خانوار شامل:
درآمد غیرنقدی خانوار که بصورت کالایی بابت جبران بخشی از خدمات به کارکنان پرداخت شده و باید بطور همزمان بعنوان هزینه های مصرفی خانوار منظور گردد.
هزینه های کارمزد احتسابی خدمات مالی که موسسات مالی در اختیار خانوارها قرار می دهند. این هزینه ها نیز باید بعنوان هزینه های مصرفی خانوار ثبت شود.
نکته: ثبت هزینه های کارمزد احتساب بعنوان هزینه های مصرفی نهایی خانوار یکی از تمایزات سیستم جدید با سیستم قدیم است.
حساب مصرف درآمد و مصرف درآمد تعدیل شده
هزینه های مصرف نهایی واقعی خانوار شامل:
موارد گفته شده در مورد حساب مصرف درآمد
هزینه های مصرفی خانوار بابت کالاها و خدماتی که قیمت آنها از نظر اقتصادی معنی دار نیست
هزینه های واحدهای دولتی بابت مصرف کالاها و خدمات فردی که بعنوان انتقالات اجتماعی به خانوارها ارائه میشود
هزینه های موسسات غیرانتفاعی در خدمت خانوار بابت مصرف کالاها و خدمات فردی که بعنوان انتقالات اجتماعی به خانوارها ارائه می شود
نکته: هزینه های مصرفی از محل انتقالات جنسی پس از کسر مبلغ پرداخت شده توسط خانوارها ثبت می گردد.
حساب مصرف درآمد و مصرف درآمد تعدیل شده
هزینه های مصرفی دولت و موسسات غیرانتفاعی در خدمت خانوار را می توان از جهات زیر طبقه بندی کرد:
بر حسب اینکه کالاها و خدمات توسط تولیدکنندگان غیربازاری تولید شده است
بر حسب نوع هزینه کالاها وخدمات از نظر جمعی یا فردی بودن با این توضیح که هزینه های موسسات غیرانتفاعی تماماً فردی محسوب می شوند.
بر حسب وظایف یا اهداف واحد هزینه کننده مطابق با طبقه بندی
COFOG و COPNI
بر حسب نوع کالاها و خدمات مطابق با طبقه بندی CPC
حساب مصرف درآمد تعدیل شده
مصارف
هزینه مصرف نهایی واقعی
خانوارها
دولت
پس انداز
منابع
درآمد قابل تصرف تعدیل شده
حساب سرمایه
تغییر در دارایی ها
تشکیل سرمایه
خالص وام دهی / استقراض
تغییر در بدهیها و ارزش ویژه
پس انداز
خالص انتقالات سرمایه ای
تغییر در ارزش ویژه ناشی از پس انداز وانتقالات سرمایه ای
حساب سرمایه
حساب سرمایه اولین حساب از مجموعه حسابهای انباشت است.
حساب سرمایه ارزش داراییهای غیرمالی تحصیل شده واحدهای مقیم (اعم از مبادله شده یا بحساب خود)
و نیز تغییر در ارزش ویژه حاصل از پس انداز و انتقالات سرمایه ای را ثبت می کند.
حساب سرمایه
پنج گونه تغییر در داراییهای غیرمالی
تشکیل سرمایه ثابت ناخالص
مصرف سرمایه ثابت
تغییر در موجودی انبار
خالص تحصیل اشیاء قیمتی
خالص تحصیل داراییهای تولید نشده غیرمالی
تشکیل سرمایه ناخالص=تشکیل سرمایه ثابت ناخالص
+ تغییر در موجودی انبار
+خالص تحصیل اشیاء قیمتی
حساب سرمایه
تشکیل سرمایه ثابت ناخالص یا خالص تحصیل داراییهای ثابت مشهود شامل موارد زیر است*
مستغلات
سایر ساختمانها و سازه ها
ماشین آلات و تجهیزات
داراییهای پرورش یافته (درختان و دام)
* شامل بهبود اساسی در داراییهای ثابت نیز می شود
حساب سرمایه
خالص تحصیل داراییهای ثابت نامشهود شامل موارد زیر است
هزینه های اکتشاف معادن
نرم افزارهای رایانه ای
نسخه های ادبی، هنری و سرگرمیها
سایر داراییهای ثابت نامرئی
بهبود اساسی در داراییهای ثابت نامشهود
هزینه های مرتبط با انتقال مالکیت داراییهای تولیدنشده
حساب سرمایه
تشکیل سرمایه ثابت از جمع جبری اقلام زیر بدست می آید:
ارزش داراییهای ثابت خریداری شده
+ارزش داراییهای ثابت تحصیل شده از طریق مبادلات پایاپای
+ ارزش داراییهای ثابت تحصیل شده از انتقالات سرمایه ای غیرنقدی
+ ارزش داراییهای ثابت تولید شده بمنظور خود مصرفی
– ارزش داراییهای ثابت بفروش رفته
– ارزش داراییهای ثابت عرضه شده در مبادلات پایاپای
– ارزش داراییهای ثابت واگذارشده در انتقالات سرمایه ای
حساب سرمایه
خالص تحصیل اشیاء قیمتی داراییهایی را در برمی گیرد که بمنظور تولید و مصرف بکار نرفته و انگیزه نگهداری آنها حفظ ارزش است مانند سنگها و فلزات قیمتی، کارهای هنری و کلکسیونها
تغییر در موجودی انبار برابر است با ارزش موجودی اضافه شده به انبار منهای ارزش موجودی کسر شده از انبار. تقویم ارزش کالاهای واسطه بر اساس قیمت جاری خریدار، قیمت کالاهای ساخته شده و در جریان ساخت بر اساس قیمت جاری پایه در نظر گرفته می شود.
حساب سرمایه
داراییهای تولید نشده غیرمالی شامل زمین و معادن و داراییهای نامشهود غیرمالی است.
زمین: شامل زمینهای خاکی و آبی است و سازه ها و داراییهای بنا شده روی آن را در برنمی گیرد. ارزش زمین شامل هزینه های انتقال آن نیز می شود.
معادن: ذغال سنگ، نفت وگاز، معادن فلزی و غیرفلزی و نظایر آن مشروط بر آنکه حقوق مالکیت بر آن مترتب باشد
داراییهای تولیدنشده غیرمالی نامشهود شامل حقوق مالکیت معنوی، قرارداد اجاره قابل انتقال و سرقفلی و نظایر آن
حساب سرمایه
انتقالات سرمایه ای پرداختهای بلاعوضی هستند که بصورت ارائه کالا، خدمت یا دارایی (نقدی یا غیرنقدی) انجام از یک واحد به واحد نهادی دیگر انجام می شوند.
انواع انتقالات سرمایه ای: مالیاتهای سرمایه ای(Capital taxes)، کمکهای سرمایه گذاری دولتی(Investment grants) و سایر انتقالات سرمایه ای
مالیاتهای سرمایه ای: انواع مالیاتهای نامنظم وضع شده روی ارزش داراییها یا ارزش ویژه واحدها، مثلا در نتیجه افزایش قیمت زمین بعلت صدور جواز مسکونی، یا روی ارزش داراییهای منتقل شده بین واحدها بعنوان ارث، هدیه و نظایر آن
حساب سرمایه
کمکهای سرمایه گذاری دولتی شامل کمکهای نقدی و غیرنقدی دولت به واحدها بمنظور تحصیل کالاهای سرمایه ای مورد نیاز
همچنین پرداختهای قابل توجه بابت خسارات و جراحات وارد آمده ای که پوشش بیمه ای ندارد، انتقالات از واحدهای دولتی به بنگاههای عمومی و خصوصی بمنظور پوشش کسری های عملیاتی گسترده ای که طی دوسال یا بیشتر انباشته شده است، هدایای قابل توجه به موسسات غیرانتفاعی و دانشگاهها و نظایر آن برای ساختن کتابخانه، خوابگاه و آزمایشگاه
حساب مالی
تغییر در دارایی ها
خالص افزایش دردارایی های مالی
تغییر در بدهیها و ارزش ویژه
خالص افزایش در بدهی های مالی
خالص وام دهی/ استقراض
حساب مالی
این حساب مبادلات انواع داراییها و بدهیهای مالی بین واحدهای نهادی را ثبت می کند.
خالص تغییر در بدهیهای مالی منهای خالص تغییر در داراییهای مالی بر حسب اینکه علامت آن مثبت یا منفی باشد، برابر با خالص وام گیری یا خالص وام دهی است.
هفت گونه داراییهای مالی
طلای پولی و حق برداشت مخصوص، پول در گردش و سپرده ها، اوراق بهادار بجز سهام، وام ها، سهام، ذخایر فنی بیمه، سایر حسابهای دریافتنی/ پرداختنی
حساب مالی
واحدهای نهادی دارای کسری: تامین مالی کسری از طریق افزایش بدهی یا کاهش دارایی
واحدهای نهادی دارای مازاد: تخصیص مازاد از طریق کاهش بدهی یا افزایش دارایی
مبادلات مالی را می توان از جهت دخالت واسطه گرهای مالی به مستقیم و با واسطه تقسیم کرد.
در یک اقتصاد بسته جمع جبری افزایش بدهیها و داراییها برابر صفر و در یک اقتصاد باز برابر خالص وام دهی / وام گیری از دنیای خارج است.
حساب مالی
برخی از ثبت های حساب مالی دارای قرائنی در حسابهای دیگر هستند نظیر خرید و فروش کالا که در حساب مالی بصورت تغییر در داراییها یا بدهیهای مالی(مثلاً پول در گردش و سپرده ها) منعکس می گردد.
برخی از ثبت های حساب مالی تنها در خود حساب مالی منعکس می شود و این زمانی است که یک دارایی مالی با دارایی مالی دیگر مبادله شود یا یک بدهی مالی با یک دارایی مالی بازپرداخت شود (مثلاً فروش اوراق قرضه در بازار ثانویه)
حساب سایر تغییرات در مقدار دارایی ها
تغییر در دارایی ها
دارایی های غیرمالی
دارایی های تولید شده
دارایی های تولید نشده
دارایی های مالی
تغییر در بدهیها و ارزش ویژه
بدهی ها
تغییر در ارزش ویژه ناشی از سایر تغییرات در مقدار دارایی ها
حساب تجدید ارزیابی
تغییر در دارایی ها
منفعت (+)/ زیان(-) حاصل از نگهداری دارایی ها
دارایی های غیرمالی
دارایی های تولید شده
دارایی های تولید نشده
دارایی های مالی
تغییر در بدهیها و ارزش ویژه
منفعت (-)/ زیان(+) حاصل از نگهداری دارایی ها
بدهی ها
تغییر در ارزش ویژه ناشی از منفعت / زیان اسمی نگهداری دارایی ها
حساب ترازنامه در اول دوره مالی (تراز افتتاحیه)
دارایی ها
دارایی های غیرمالی
دارایی های تولید شده
دارایی های تولید نشده
دارایی های مالی
بدهیها و ارزش ویژه
بدهی ها
ارزش ویژه
حساب تغییرات در ترازنامه
دارایی ها
کل تغییر در دارایی ها
دارایی های غیرمالی
دارایی های تولید شده
دارایی های تولید نشده
دارایی های مالی
بدهیها و ارزش ویژه
کل تغییر در بدهی ها
بدهی ها
تغییر در ارزش ویژه کل
ناشی از پس انداز و انتقالات سرمایه ای
ناشی از سایر تغییرات در مقدار دارایی ها
ناشی از منفعت / زیان نگهداری دارایی ها
خروجی های SNA
حساب تولید تولید ناخالص داخلی (اقتصاد ملی) و ارزش افزوده ) بخشهای نهادی(
حساب ایجاد درآمد مازاد عملیاتی و درآمد مختلط (اقتصاد ملی و بخشهای نهادی)
حساب تخصیص درآمد اولیه درآمد ملی (اقتصاد ملی) و درآمد اولیه (بخشهای نهادی)
حساب توزیع ثانویه درآمد درآمد قابل تصرف (اقتصاد ملی و بخشهای نهادی)
خروجی های SNA
حساب توزیع مجدد درآمد غیرنقدی درآمد قابل تصرف تعدیل شده ( اقتصاد ملی و بخشهای نهادی)
حساب مصرف درآمد پس انداز
( اقتصاد ملی و بخشهای نهادی)
حساب مصرف درآمد تعدیل شده پس انداز
(اقتصاد ملی و بخشهای نهادی)
حساب سرمایه خالص وام دهی/ وام گیری
(اقتصاد ملی و بخشهای نهادی)
حساب مالی خالص تغییر در دارایی ها و بدهیهای مالی ( اقتصاد ملی و بخشهای نهادی)
خروجی های SNA
حساب سایر تغییرات در مقدار داراییها تغییر در ارزش ویژه ناشی از سایر تغییرات در مقدار داراییها
حساب تجدید ارزیابی تغییر در ارزش ویژه ناشی از تغییر در قیمت داراییها
حسابهای ترازنامه وضیعت داراییها و بدهیهای مالی و غیرمالی در آغاز و پایان دوره مالی
حسابهای ملی – مروری بر معادلات اساسی
عرضه و تقاضا
کل عرضه کالاها و خدمات = کل تقاضای کالاها و خدمات
عرضه و تقاضا در یک اقتصاد باز
ستانده + واردات
=
مصرف واسطه + مصرف نهایی + تشکیل سرمایه + صادرات
حسابهای ملی – مروری بر معادلات اساسی
ارزش افزوده
ارزش افزوده = ستانده – مصرف واسطه
حسابهای ملی – مروری بر معادلات اساسی
تولید ناخالص داخلی (روش تولید)
ستانده ناخالص+ مالیات ها – یارانه ها – مصرف واسطه
= GDP
ارزش افزوده ناخالص+ مالیات ها – یارانه ها = GDP
حسابهای ملی – مروری بر معادلات اساسی
تولید ناخالص داخلی (روش هزینه نهایی)
هزینه مصرف نهایی + تشکیل سرمایه ناخالص + صادرات- واردات = GDP
حسابهای ملی – مروری بر معادلات اساسی
تولید ناخالص داخلی (روش درآمد)
جبران خدمات کارکنان + مالیات ها – یارانه ها + مازاد عملیاتی ناخالص / درآمد مختلط = GDP
حسابهای ملی – مروری بر معادلات اساسی
درآمد ناخالص ملی (GNI)
تولید ناخالص داخلی
+ جبران خدمات کارکنان و درآمد دارایی دریافتی از دنیای خارج
– جبران خدمات کارکنان و درآمد دارایی پرداختی به دنیای خارج
= GNI
حسابهای ملی – مروری بر معادلات اساسی
درآمد ناخالص ملی قابل تصرف (GNDI)
درآمد ناخالص ملی
+ انتقالات جاری دریافتی از دنیای خارج
– انتقالات جاری پرداختی به دنیای خارج
= GNDI
حسابهای ملی – مروری بر معادلات اساسی
درآمد ناخالص ملی قابل تصرف (GNDI)
هزینه مصرف نهایی
+ پس انداز ناخالص
= GNDI
حسابهای ملی – مروری بر معادلات اساسی
پس انداز ناخالص
GNDI
– هزینه مصرف نهایی
= پس انداز ناخالص
حسابهای ملی – مروری بر معادلات اساسی
خالص وام دهی / وام گیری- net lending/net borrowing
پس انداز ناخالص
+ خالص انتقالات سرمایه ای دریافتی
– تشکیل سرمایه ثابت ناخالص
= خالص وام دهی / وام گیری
حسابهای ملی – مروری بر معادلات اساسی
خالص وام دهی / وام گیری از نگاه دارایی ها و
بدهی های مالی
خالص تملک دارایی های مالی
– خالص ایجاد بدهی های مالی
= خالص وام دهی / وام گیری
حسابهای ملی – مروری بر معادلات اساسی
ارزش ویژه – net worth
ارزش کل دارایی های مالی و غیرمالی
– ارزش کل بدهی ها
= ارزش ویژه
= ثروت ملی خالص
کاربردهای SNA
)نماگرهای عملکرد اقتصادی(
حسابهای ملی – نماگرهای عملکرد اقتصادی
گروه 1: عملکرد عمومی اقتصاد
تولید ناخالص داخلی سرانه:
سطح توسعه اقتصادی در مقایسه با سایر کشورها
نرخ رشد تولید ناخالص داخلی:
عملکرد اقتصاد
حسابهای ملی – نماگرهای عملکرد اقتصادی
گروه 2: بهره وری و هزینه نیروی کار
ارزش افزوده به ازای هر نفر ساعت نیروی کار:
بهره وری نیروی کار
جبران خدمات به ازای هر نفر ساعت نیروی کار:
هزینه نیروی کار
حسابهای ملی – نماگرهای عملکرد اقتصادی
گروه 3: توزیع درآمد
جبران خدمات کارکنان / ارزش افزوده ناخالص:
سهم درآمدی جبران خدمات در تولید ناخالص داخلی
مازاد عملیاتی / ارزش افزوده ناخالص:
سهم درآمدی سرمایه در تولید ناخالص داخلی
حسابهای ملی – نماگرهای عملکرد اقتصادی
گروه 4: سرمایه گذاری
تشکیل سرمایه ثابت ناخالص / تولید ناخالص داخلی:
سهم سرمایه گذاری در کالاهای سرمایه ای از تولید ناخالص داخلی
دارایی ثابت تولید شده ناخالص / تولید ناخالص داخلی:
برآورد نیاز به کالاهای سرمایه ای تولید شده برای حصول یک واحد نرخ رشد در تولید ناخالص داخلی
تشکیل سرمایه ثابت ناخالص / تغییر در تولید ناخالص داخلی:
تقریبی برای نسبت سرمایه به تولید (در شرایطی که نرخ رشد مثبت و با ثبات باشد قابل استفاده است)
دارایی ثابت ناخالص / ستانده (بر حسب نوع فعالیت):
نسبت سرمایه به تولید
حسابهای ملی – نماگرهای عملکرد اقتصادی
گروه 5: پس انداز
پس انداز / تولید ناخالص داخلی:
نرخ پس انداز کشور
پس انداز/ تشکیل سرمایه ثابت ناخالص:
تامین مالی داخلی سرمایه گذاری
پس انداز بخش نهادی / کل پس انداز:
سهم بخش نهادی از کل پس انداز
پس انداز خانوارها / درآمد قابل تصرف خانوارها:
نرخ پس انداز خانوارها
حسابهای ملی – نماگرهای عملکرد اقتصادی
گروه 6: عملکرد دولت
کسری بودجه دولت/ تولید ناخالص داخلی:
نرخ کسری بودجه دولت
درآمد/ هزینه (بجز پرداختی های مربوط به اصل و فرع بهره):
درصورتی که کمتر از یک باشد، سیاستهای بودجه ای دولت نیازمند بازنگری است
تشکیل سرمایه ثابت/ کل هزینه ها:
سهم سرمایه گذاری در کالاهای سرمایه ای از کل هزینه های دولت
هزینه های بهره ای/ کل هزینه ها:
فشار پرداختها بابت بدهی ها روی هزینه های دولت
حسابهای ملی – نماگرهای عملکرد اقتصادی
گروه 6: عملکرد دولت – دنباله
مالیاتها/ تولید ناخالص داخلی:
بار مالیاتی
مالیات شرکتها/ تراز درآمد اولیه شرکتها:
بار مالیاتی روی شرکتها (درست، منصفانه، زیاد)
مالیات بر درآمد افراد/ درآمد ملی ناخالص خانوارها:
بار دولت روی خانوار (درست، منصفانه، زیاد)
حسابهای ملی – نماگرهای عملکرد اقتصادی
گروه 7: عملکرد نظام بانکی
نرخ مطالبات معوق (عدم بازپرداخت بیش از سه ماه):
امکان نکول
بدهی بانکها/ دارایی بانکها:
وضعیت بانکها از نظر سلامت – در صورتی که این نسبت کمتر از یک باشد سالم قلمداد می شود
حسابهای ملی – نماگرهای عملکرد اقتصادی
گروه 8: عملکرد تجارت خارجی
واردات / تولید ناخالص داخلی ؛ نرخ رشد واردات:
اتکای به واردات ؛ عامل رشد
صادرات / تولید ناخالص داخلی ؛ نرخ رشد صادرات:
سیاستهای معطوف به افزایش صادرات
(واردات + صادرات) / تولید ناخالص داخلی:
درجه باز بودن اقتصاد
(صادرات – واردات) / تولید ناخالص داخلی:
شکاف صادرات – واردات
حسابهای ملی – نماگرهای عملکرد اقتصادی
گروه 9: تراز پرداختها
کسری تراز جاری خارجی/ تولید ناخالص داخلی:
قابلیت واردات کشور و نرخ جاری رشد اقتصادی ( بیش از 3 درصد نگران کننده است)
(بهره + اصل) / صادرات ( باز پرداخت بدهی ها):
توانایی بازپرداخت بدهی ها (انتظار می رود کمتر از 30 درصد باشد)
حسابهای ملی – نماگرهای عملکرد اقتصادی
گروه 10: ذخایر ارزی
حجم ذخایر ارزی:
توانایی تامین مالی واردات و جلوگیری از بروز بحران ارزی
حسابهای ملی – نماگرهای عملکرد اقتصادی
گروه 11: قیمت ها
شاخص قیمت تولیدکننده، شاخص قیمت مصرف کننده، شاخص قیمت واردات، شاخص قیمت صادرات:
نرخ بهره:
نرخ ارز:
نرخ دستمزد:
شاخص قیمت سهام:
شاخص های مربوط به تراز داخلی و خارجی اقتصاد
نگاهی به نتایج
حسابهای ملی ایران
(1386-1375)
سهم بخش های نهادی از تولید ناخالص داخلی
سهم ارزش افزوده ناخالص بخش های نهادی از کل ارزش افزوده 1386-1375
سهم مازاد عملیاتی ناخالص بخش های نهادی 1386-1375
سهم مازاد عملیاتی و درآمد مختلط ناخالص بخش های نهادی 1386-1375
سهم درآمد اولیه ناخالص بخش های نهادی 1386-1375
سهم درآمد قابل تصرف ناخالص بخش های نهادی 1386-1375
سهم درآمد قابل تصرف تعدیل شده ناخالص بخش های نهادی 1386-1375
سهم پس انداز ناخالص بخش های نهادی 1386-1375
سهم تشکیل سرمایه ثابت ناخالص بخش های نهادی 1386-1375
خالص وام گیری / وام دهی در سال 1375- میلیارد ریال
خالص وام گیری / وام دهی در سال 1376- میلیارد ریال
خالص وام گیری / وام دهی در سال 1377- میلیارد ریال
خالص وام گیری / وام دهی در سال 1378- میلیارد ریال
خالص وام گیری / وام دهی در سال 1379- میلیارد ریال
خالص وام گیری / وام دهی در سال 1380- میلیارد ریال
خالص وام گیری / وام دهی در سال 1381- میلیارد ریال
خالص وام گیری / وام دهی در سال 1382- میلیارد ریال
خالص وام گیری / وام دهی در سال 1383- میلیارد ریال
خالص وام گیری / وام دهی در سال 1384- میلیارد ریال
خالص وام گیری / وام دهی در سال 1385- میلیارد ریال
خالص وام گیری / وام دهی در سال 1386- میلیارد ریال
با تشکر از توجهتان