مشکلات روانشناختی و مداخلات کارشناس سلامت روان
افسردگی
اختلال اضطراب فراگیر ( GAD)
اختلال پانیک
اختلال وسواسی- جبری ( OCD)
علاوه بر موارد فوق، مداخله ای نیز برای ارزیابی خطر خودکشی و مدیریت شرایط بحرانی در نظام مراقبت های بهداشتی اولیه طراحی شده است.
مشکلات روانشناختی و مداخلات کارشناس سلامت روان
اختلالات شایع روانپزشکی
اختلالات رفتاری و نا بهنجاری های اجتماعی
اعتیاد
مشکلات خانوادگی (روابط بین فردی و خانوادگی)
آسیب های اجتماعی (طلاق،مرگ و میر، حوادث طبیعی و غیر طبیعی،خشونت های اجتماعی و خانوادگی و…..)
مشکلات تحصیلی ، شغلی
مشکلات روانشناختی و مداخلات کارشناس سلامت روان
ساختار جلسات:
جلسات مبتنی بر ارزیابی اولیه مراجع و کسب شرح حال، آموزش های روانشناختی، آموزش تکنیک های آرام سازی و مهارت آموزی خواهد بود که توسط کارشناسان سلامت روان ارائه می گردد.
مدت زمان هر جلسه 30 دقیقه در نظر گرفته شده است.
تعداد جلسات یک بار در هفته می باشد.
مشکلات روانشناختی و مداخلات کارشناس سلامت روان
رویکرد مداخلاتی در مرحله اول ارائه خدمات روانشناختی در نظام مراقبت های بهداشتی اولیه، در قالب 3 ماژول طراحی شده است .
مشکلات روانشناختی و مداخلات کارشناس سلامت روان
ماژول (1) ارزیابی و آموزش روان شناختی
در این قسمت که در واقع جلسه اول مداخلات روانشناختی را تشکیل می دهد ابتدا نوع مشکل یا اختلال بررسی می شود تا براساس آن میزان پیشرفت علائم یا مشکلات در جلسات قابل ارزیابی باشد.
سپس در مورد ماهیت اختلال و درمان های موجود ، اطلاعات لازم در اختیار مراجع قرار داده می شود.
آموزش روان شناختی مراجع، بخش مهمی از مداخلات روانشناختی برای هر بیماری است. این آموزش به بیمار کمک می کند تا علائم بیماری را به عنوان یک بخشی از بیماری ببیند که می تواند در مورد آن کاری انجام دهد.
مواردی که در آموزش روان شناختی بیمار مورد تاکید قرار می گیرد شامل :
توصیف شیوع بیماری و ویژگی های جمعیت شناختی آن، علائم و نشانه های بیماری، سیر و پیش آگهی، علل و عوامل موثر بر بروز بیماری و توصیف درمان های موجود و اثربخشی آنها می باشد.
مشکلات روانشناختی و مداخلات کارشناس سلامت روان
ماژول (2) آرام سازی
از آنجایی که ویژگی مشترک اختلالات اضطرابی، تجربه تنش و اضطراب بوده و علاوه براین، بخش قابل ملاحظه ای از افراد افسرده و افراد مبتلا به بیماری های مزمن جسمی نیز از اضطراب رنج می برند، این بخش از مداخله اختصاص به آموزش تکنیک های آرام سازی دارد.
تکنیک هایی که برای این منظور مورد استفاده قرار می گیرد عبارت است از: تنفس عمیق ، تن آرامی پیشرونده ماهیچه ای ، تنفس خودآگاه و تصویرسازی های ذهنی خوشایند.
مشکلات روانشناختی و مداخلات کارشناس سلامت روان
ماژول (3) مهارت آموزی
این بخش بیشتر ماهیت پیشگیری از عود دارد.
از آنجایی که عامل آشکارساز اغلب مشکلات و اختلالات روان پزشکی، وجود استرس های زندگی است، آموزش مهارت های مقابله با استرس و حل مساله می تواند به پیشگیری از عود کمک کند.
علاوه براین، سبک زندگی سالم شامل بهداشت خواب، تغذیه مناسب، تحرک و ورزش، انجام فعالیت های تفریحی و مورد علاقه و گسترش شبکه حمایت اجتماعی نیز که هم به پیشگیری از عود کمک کرده و هم کیفیت زندگی مراجع را بهبود می بخشد، آموزش داده می شود.
مشکلات روانشناختی و مداخلات کارشناس سلامت روان
موارد اختصاصی
مشکلات و یا بحران ها:
اگرچه مداخلات مختصر، ساختار دقیق و روشنی دارد ولی گاهی مشکلات و بحران هایی در زندگی مراجع پیش می آید که نادیده گرفتن آن ها و تبعیت بی چون و چرا از پروتکل درمان، موجب تضعیف اتحاد درمانی شده و احتمال قطع درمان را افزایش می دهد و یا منجر به بروز مشکلات بیشتری می شود. از جمله این موارد، خطر اقدام به خودکشی و یا خودزنی، صدمه به دیگران، و علائم روان پریشی مانند توهم و هذیان و یا بیماری های جسمی جدی است. در چنین مواردی، با توجه به ماهیت بحران، مراجع باید به متخصص یا مرکز مناسب ارجاع داده شده و سپس بر اساس نقطه نظرات سطح تخصصی، ارائه خدمات ادامه یابد.
مشکلات روانشناختی و مداخلات کارشناس سلامت روان
موارد اختصاصی
جلسات اضافی و یا افزایش زمان جلسات:
برخی از مراجعان به جلسات اضافی احتیاج دارند و شما باید به این نیاز پاسخ بدهید. شما می توانید برای این موارد، تماس های تلفنی و یا ملاقات های حضوری کوتاه مدت را تنظیم کنید و یا آنها را برای دریافت درمان های بلند مدت تر به سطح تخصصی خدمات ارجاع دهید. البته، از آنجایی که مدت زمان لازم برای آموزش های روانشناختی و اجرای مهارت آموزی برای هر مراجع، می تواند متفاوت باشد، ولی امکان افزایش مدت زمان هر جلسه و نیز تعداد جلسات با توجه به ملاحظات زمانی مرکز و کارشناس سلامت روان، وجود دارد.
مشکلات روانشناختی و مداخلات کارشناس سلامت روان
موارد اختصاصی
غیبت:
اگر بیمار طبق جدول زمانی برنامه ریزی شده به مرکز نمی آید و از قبل هم اطلاع نداده است، باید با آن ها تماس گرفته شود تا علت آن مشخص شود و هرچه سریع تر ترتیب برگزاری یک جلسه دیگر داده شود. وقتی بیمار سرانجام به جلسه می آید، ابتدا باید علل غیبت مورد بررسی قرار گرفته، برای پیشگیری از غیبت های آتی حل مساله انجام شود و پس از آن به دستور جلسه معمول پرداخته شود.
مشکلات روانشناختی و مداخلات کارشناس سلامت روان
موارد اختصاصی
خاتمه زودهنگام مداخلات
یکی از دلایل خاتمه زودهنگام مداخله، عدم تمایل مراجع برای ادامه کار است، در چنین مواردی، کارشناس سلامت روان باید زمانی را به این موضوع اختصاص داده و در آن با استفاده از آموزش بیماران و ویا خانواده های آنها انگیزه بیمار و خانواده وی را برای ادامه کار تقویت کند. ولی وقتی علیرغم تمام تلاش های فوق، مراجع باز هم اصرار بر عدم ادامه درمان دارد، بهتر است جلسات خاتمه پیدا کند ولی در عین حال به وی گفته شود که هر وقت نظرش عوض شد و یا آمادگی شرکت در جلسات را پیدا کرد، شما خدمات لازم را به او ارائه خواهید داد.
توضیح: برای مطالعه بیشتر به بسته مداخلات روانشناختی تهیه شده توسط دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد مراجعه فرمایید .
مشکلات روانشناختی و مداخلات کارشناس سلامت روان
پذیرش مراجع
تشکیل پرونده (تکمیل فرم شرح حال روانشناسی) پیوست کتاب کارشناس
سئوالات باز و بسته
مداخلات روانشناختی شامل:
ارزیابی
آموزش سلامت روان
مداخله مختصر روانشناختی
ارجاع و پیگیری
مشاوره دربرنامه سلامت روان
پذیرش مراجع
تشکیل پرونده (تکمیل فرم شرح حال روانشناسی) پیوست کتاب کارشناس
سئوالات باز و بسته
مداخلات روانشناختی شامل:
ارزیابی
آموزش سلامت روان
مداخله مختصر روانشناختی
ارجاع و پیگیری
مشاوره دربرنامه سلامت روان
مشاوره یک ارتباط دوطرفه است. به عبارتی در هر مشاوره دو طرف وجود دارد.
مشاوره چیست؟
ارایه دهنده ی خدمت می تواند هر موضوعی از مشکلات سلامت روان را که از دید خود یا مراجعینش حایز اهمیت است به عنوان موضوع مشاوره انتخاب نماید. این موضوعات می توانند بخشی از مشاوره برای پیش گیری اولیه، ثانویه یا پیش گیری سطح سوم یا تمامی آن ها باشد (برای توضیحات بیشتر فصل مداختلات غیردارویی را ببینید).
موضوعات و انواع مشاوره
مشاوره برای افزایش توانمندی های عموم مردم در زمینه های مختلف ارتقای سلامت روان:
از این دسته می توان به نمونه های ذیل اشاره کرد.
افزایش دانش و مهارت والدین در زمینه تربیت سازنده فرزندان
آشنایی با مراحل رشد روانی کودکان، آشنایی با اصول تربیت سازنده فرزندان، آشنایی با مشکلات رفتاری کودکان، آشنایی با برخی اختلال های هیجانی و رفتاری خاص در کودکان، تشویق و ایجاد فضای مثبت در خانواده، نادیده گرفتن رفتارهای نامطلوب، ارتقای مهارت های ارتباطی، مهارت حل مسایل مشترک با همسالان، شیوه های صحیح دستور دادن، مدیریت رفتارهای نامطلوب و افزایش اعتماد به نفس
برنامه ی آموزش مهارت های زندگی
موضوعات و انواع مشاوره
ارایه دهنده ی خدمت می تواند هر موضوعی از مشکلات سلامت روان را که از دید خود یا مراجعینش حایز اهمیت است به عنوان موضوع مشاوره انتخاب نماید. این موضوعات می توانند بخشی از مشاوره برای پیش گیری اولیه، ثانویه یا پیش گیری سطح سوم یا تمامی آن ها باشد (برای توضیحات بیشتر فصل مداختلات غیردارویی را ببینید).
موضوعات و انواع مشاوره
آشنایی با چارچوب برنامه های حوزه
سلامت روانی ، اجتماعی و اعتیاد
دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی ارومیه
27 بهمن 1394
اهداف برنامه های سلامت روانی ، اجتماعی و اعتیاد
نقش مراکز سلامت شهری در برنامه های سلامت روانی ، اجتماعی و اعتیاد
چارچوب فعالیت ها در برنامه های حوزه سلامت روانی ، اجتماعی و اعتیاد
شناسایی گروههای هدف و ارزیابی خانوار
عناوین
برقراری ارتباط با گروه های هدف
آموزش به گروه های هدف
انجام مداخلات لازم
مراقبت و پیگیری بیماران
پایش و ارزشیابی برنامه های حوزه سلامت روانی ، اجتماعی و اعتیاد
عناوین
هدف کلی برنامه های سلامت روانی ، اجتماعی و اعتیاد :
* ارتقاء سطح سلامت روانی و اجتماعی جامعه و کاهش بار ناشی از اختلالات است.
اهداف برنامه های سلامت روانی ، اجتماعی و اعتیاد
پیشگیری از بروز اختلالات روانپزشکی ، مصرف مواد و مشکلات اجتماعی
کاهش شیوع اختلالات روانپزشکی ، مصرف مواد و مشکلات اجتماعی
کاهش مرگ و ناتوانی های ناشی از اختلالات روانپزشکی ، مصرف مواد و مشکلات اجتماعی
کاهش آسیب های ناشی از مصرف مواد
اهداف اختصاصی برنامه های سلامت روانی ، اجتماعی و اعتیاد
وظائف کارشناس سلامت روان در تحقق اهداف اختصاصی شامل موارد زیر است:
آموزش بیماران در مورد بیماری و درمان آن
آموزش فرایند حل مسئله با در نظر گرفتن مشکلات بیمار
آموزش فعال سازی رفتار
آموزش مهارت مقابله با استرس و اضطراب به بیماران
آموزش مهارت فرزند پروری
ارزیابی سلامت روانی خانواده بیمار و ارجاع به پزشک در صورت نیاز
ثبت و گزارشدهی اطلاعات آماری
نقش مراکز سلامت شهری در
برنامه های سلامت روانی ، اجتماعی و اعتیاد
چارچوب فعالیت ها در برنامه های حوزه
سلامت روانی ، اجتماعی و اعتیاد
3- انجام مداخلات لازم
1- آموزش و شناسایی و ارزیابی
گروه های هدف و ارزیابی خانوار
2- برقراری ارتباط با گروه های هدف
5 – پایش و ارزشیابی برنامه های حوزه سلامت روانی ، اجتماعی و اعتیاد گزارش دهی
4 – مراقبت و پیگیری بیماران
شناسایی گروه های هدف و ارزیابی خانوار :
افراد مبتلا یا مشکوک به اختلالات روانپزشکی ، مصرف مواد و همچنین افراد در
معرض خطر آسیب های اجتماعی) به طور
مثال: بیکاری ، اخراج از محل کار، ترک تحصیل خشونت و آزار در خانواده، طلاق یا جدایی ، زندان و ورشکستگی
خانواده افرادی که در بند قبلی به آنها اشاره شد.
گروه های در معرض خطر در جامعه
سایر مراجعان به مراکز سلامت شهری که درخواست خدمات سلامت روانی ، اجتماعی و اعتیاد دارند.
شناسایی گروه های هدف و ارزیابی خانوار :
برقراری ارتباط با گروه های هدف اولین قدم پس از شناسایی آنها است.
در وهله اول کارشناس مراقب سلامت خانواده باید سعی کند با برخوردی محترمانه و صمیمانه، گروه هدف را جلب کند تا بتواند ازمشارکت آنها در برنامه برخوردار شود و آنها را ترغیب کند که به مرکز سلامت شهری مراجعه کنند.
درصورت ارجاع به پزشک، به توصیه های درمانی وی عمل کنند و تا بهبودی کامل، با تیم سلامت همکاری نمایند.
برقراری ارتباط با گروه های هدف :
مباحث عمده و مهم در آموزش بیماران و خانواده آنها عبارتند از:
رفتار و برخورد صحیح با بیمار مبتلا به اختلال روانپزشکی، مصرف مواد و در معرض خطر
مشکلات اجتماعی
مراقبت از بیماران و افراد دارای مشکل
تداوم درمان (مصرف داروها طبق دستور پزشک و عدم قطع خودسرانه دارو، تداوم مراجعه به پزشک یا سایر کارکنان ارائه دهنده خدمت در موعد مقرر)
آموزش به گروه های هدف:
از جمله مباحثی که در آموزش همگانی باید به مردم ارائه شود عبارتند از:
اصول و مبانی سلامت روانی و اجتماعی
علائم و نشانه های اختلالات روان پزشکی و مصرف مواد
عوامل موثر در بروز اختلالات روان پزشکی ، مصرف مواد و مشکلات اجتماعی
روشهای پیشگیری از بروز اختلالات روانپزشکی، مصرف مواد و مشکلات اجتماعی
آموزش به گروه های هدف:
از جمله مباحثی که در آموزش همگانی باید به مردم ارائه شود عبارتند از:
راههای درمان اختلالات روانپزشکی، مصرف مواد و کنترل و مدیریت مشکلات اجتماعی
مهارتهای زندگی ( مدیریت استرس، مدیریت خشم، مقابله با خلق منفی، برقراری ارتباط موثر،
روشهای حل مساله ، برنامه ریزی و مدیریت زمان ، تصمیم گیری، حل اختلاف و…)
شیوه های صحیح فرزند پروری
ترغیب مشارکت مردمی در برنامه ها
آموزش به گروه های هدف:
آموزش مهارتهای زندگی
آموزش مهارتهای فرزند پروری
آموزش خانواده
ارائه درمانهای روانشناختی (فردی ، خانواده )
انجام مداخلات لازم:
مشاوره
آموزش مهارتها
مهارتهای شناختی : خود آگاهی ، تصمیم گیری ، حل مسئله
مهارتهای اجتماعی : ارتباط موثر ، حل تعارض بین فردی
مهارتهای مدیت هیجانات: استرس ، خشم
بررسی و ارزیابی احتمال خودکشی
بهبود پذیرش داروئی
مشاوره خانواده برای بیمار مبتلا به سایکوز
فرزند پروری
ارائه درمانهای روانشناختی
کارکنان سطوح بالاتر خدمات (مرکز بهداشت شهرستان ، مرکز بهداشت استان ، ستاد کشوری سلامت روانی ، اجتماعی و اعتیاد) دانش ، مهارت و عملکرد کارشناسان سلامت روان را در تمام جنبه های مربوط به وظائفش مورد پایش و ارزشیابی قرار میدهند.
پایش و نظارت از عملکرد کارشناس مراقب سلامت خانواده
پایش و ارزشیابی برنامه های حوزه سلامت روانی ، اجتماعی و اعتیاد: