مداخلات روان شناختی در پیشگیری از خودکشی در نوجوانان
دکتر رضا برومند
دکترای تخصصی مشاوره خانواده
Reza.brmminab@yahoo.com
معرفی
سرفصل ها
سرفصل ها
1-تعریف خودکشی
2-گزارش سازمان بهداشت جهانی
3-آمارها چه می گویند
4-خودکشی درنوجوان
5-خودکشی و اختلالات روانی
6-فرایند خودکشی
سرفصل ها
7- سبب شناسی خودکشی
8-نشانه های شخصیت مرزی
9-باورهای اشتباه در مورد خودکشی
10-واقعیت ها در مورد خودکشی
11-مدل روان شناختی شکل گیری افکار خودکشی
11-عوامل علی و زمینه سازافکار خودکشی
سرفصل ها
12-عوامل مداخله ای وواسطه ای شکل گیری افکار خودکشی
13-مفهوم هسته ای شکل گیری افکار خودکشی
14-واکنش ها به مفهوم هسته ای شکل گیری خودکشی
15-پیامدهای پیوسته احساس پوچی کردن
16-برنامه های پیشگیری از خودکشی
سرفصل ها
17-پیشگیری از خودکشی در نوجوانان
18-پاسخ به نیازهای سه گانه روان شناختی
19-ایجاد هویت موفق
20-اصلاح الگوهای رفتاری
21-اصلاح الگوی ارتباطی
22-تقویت سرمایه روان شناختی
تعریف خودکشی
تعریف خودکشی
خودکشی به معنای آسیب رساندن به خود با هدف از بین بردن خویش است
اقدام به خودکشی شامل اجرای روش و یا نقشهای برای پایان دادن به زندگی است که میتواند به خودکشی کامل منجر شود یا به شکست بیانجامد
خودکشی
خودکشی پدیده پیچیده ای است
خودکشی را به عنوان یک پدیده چند عاملی می شناسند که در نتیجه برهم کنش پیچیده ای از عوامل:
زیستی، ژنتیکی، اجتماعی و محیطی
رخ می دهد.
گزارش سازمان بهداشت جهانی
به ازای هر فوت ناشی از خودکشی 20 تا 30 اقدام به خودکشی وجود دارد
همچنین نزدیک به 40 برابر آن، فکر خودکشی در جامعه وجود دارد.
گزارش سازمان بهداشت جهانی (2019)
به ازای هر 1 خودکشی که رخ میدهد 135 نفر متحمل سوگ شدید میشوند
با احتساب 800 هزار خودکشی سالانه در جهان، سالانه 108 میلیون نفر سوگ شدید ناشی از خودکشی را تجربه میکنند.
آمارها چه می گویند
هر 40 ثانیه یک نفر در سراسر جهان خودکشی می کنند
هر 3 ثانیه یک نفر اقدام به خودکشی میک ند.
•خودکشی جزو سه علت اصلی مرگ در بین جوانان 35 – 15 ساله است.
هر خودکشی تاثیری جدی بر حداقل شش نفر دارد.
خودکشی در نوجوانان
خودکشی در نوجوانان
خودکشی نوجوانان یک مشکل مهم سلامت عمومی در بسیاری از کشورهاست.
برای مثال در بین کودکان و نوجوانان 10 تا 19 ساله، خودکشی سومین عامل مرگ و میر در ایالات متحده است
خودکشی در نوجوانان
یعنی تقریباً یک سوم نوجوانانی که اقدام که خودکشی کرده اند، قبلاً قصدی برای چنین اقدامی را داشته اند.
خودکشی در نوجوانان
به عبارت دیگر داشتن سابقه اقدام به خودکشی قبلی یکی از قوی ترین پیش بینی کننده اقدام به خودکشی، مرگ و میر در نو جوانان است.
خودکشی و اختلالات روانی
خودکشی و اختلالات روانی
تحقیقات در کشورهای در حال توسعه و نیز توسعه یافته دو عامل را نشان می دهد.
اول: اکثریت افرادی که خودکشی می کنند، یک اختلال روانی قابل تشخیص دارند.
دوم: رفتارهای خودکشی درافراد دارای اختلال روانپزشکی شایع ترند.
گروه های تشخیصی مختلف شامل موارد زیر هستند:
تمامی انواع افسردگی
اختلال شخصیت (شخصیت های ضداجتماعی و مرزی با خصایص تکانشگری)
پرخاشگری و تغییرات خلق ی مکرر
الکلیسم و سوءمصرف مواد در نوجوانان
•اختلال اسکیزوفرنی
فرایند خودکشی
فرایند خودکشی
1- میل و آرزوی مرگ
2-افکار خودکشی
3-طرح ریزی برای خودکشی
4-اقدام به خودکشی
5-خودکشی کامل
سبب شناسی خودکشی
مدل سبب شناسی
بر اساس مدل سببشناسی، خودکشی رفتاری است که فرایندی را طی میکند که در اثر:
عوامل بیولوژیک
عوامل محیطی
وقایع ناگوار زندگی
فرایندهای روانشناختی
و به همراه اختلالات روانپزشکی سبب بروز رفتار خودکشی میگردد
نشانه های شخصیت مرزی
قطبیت
همه چیز در عالم خلقت در حالت قطبیت قرار دارد
زن و مرد
روز و شب
گرم و سرد
و…..
بزگترین قطبیت برای انسان
قطبیت بین خود و دیگری
کسانی که نه به توان خود برای رسیدن به اهداف اعتماد داشته باشند و نه به حمایت دیگران امیدوار باشند در مسیر شخصیت مرزی قرار می گیرند
نتیجه این وضعیت
افسردگی
رفتارهای خودتخربی
خودکشی
باورهای اشتباه در مورد خودکشی
باورهای اشتباه در مورد خودکشی
1-کسانی که در مورد خودکشی بحث می کنند به آن اقدام نمی کنند
2-خودکشی بدون هشدار قبلی صورت می پذیرد.
3-فقط افراد متعلق به طبقه ای خاص خودکشی می کنند.
باورهای اشتباه در مورد خودکشی
5-انگیزه های خودکشی به اسانی ایجاد میشود.
6-سئوال کردن فرد در مورد خودکشی اشتباه است.
7-کسانی که از روشهای کم خطر استفاده می کنند، در مورد کشتن خود جدی نیستند.
واقعیت ها در مورد خودکشی
واقعیت ها در مورد خودکشی/جنس
خانم ها سه برابر بیشتر از آقایان اقدام به خودکشی می کنند
و آقایان سه برابر بیشتر از زنان خودکشی کامل می کنند
واقعیت ها در مورد خودکشی/سن
گروه های در معرض خطر عبارتند از افراد ۴5 سال و بالاتر
و نیز نوجوانان 19 سال و پایین تر
واقعیت ها در مورد خودکشی/افسردگی
10 الی 20 درصد از بیماران بستری با تشخیص افسردگی خودکشی می کنند.
واقعیت ها در مورد خودکشی/اقدام قبلی
بیمارانی که قبلا اقدام به خودکشی کرده اند نسبت به جمعیت عادی، ۶۴ برابر بیشتر احتمال اقدام به خودکشی دارند.
این افزایش خطر مادام العمر بوده و در طول زمان خطر آن کم نمی شود.
مدل روانشناختی شکل گیری افکار خودکشی
بر اساس پژوهش های انجام شده در بین نوجوانان و جوانان ایران
مدل روانشناختی شکل گیری افکار خودکشی
شکل گیری افکار خودکشی دارای فرایندی پیچیده و درهم تنیده ای است و سه فرایند می شود :
الف:شرایط علی- زمینهساز
ب: شرایط مداخلهگر
ج: واکنشها و پیامدها
عوامل زمینه ساز شکل گیری افکار خودکشی
الف) بدبینی نسبت به آینده
بدبینی نسبت به آینده مهمترین نقش را در شکلگیری افکار خودکشی داشت.
این افراد با درونیسازی این دیدگاه که زندگی تمامی درهای خوشبختی را به روی آنها بسته و آنها را محکوم به رنج کرده، خود را از هرگونه تلاش و اقدامی جهت ایجاد تغییر باز میداشتند.
"احساس میکنم که به ته خط رسیدم. انگار همه درهای زندگی به روی من بستس".
ب) بیانگیزگی
اعتقاد به اینکه شرایط تغییرناپذیر است و قادر به ایجاد تغییر نیستیم، سبب شده بود که میل و اشتیاق به تغییر در آنها از بین برود.
ماشینی هستم که موتورش از کار افتاده. شاید شما بگی ضعیفم. ولی اینطور نیست من اندازه ده نفر مبارزه کردم و الان دیگه دوست دارم چند سال بخوابم".
پ) درماندگی شدید
ناکامی در ایجاد تغییر در زندگی، تجربه پیوسته شکست و تکرار افکار منفی در دنیای شناختی این گروه سبب شده بود که به این باور برسند که قادر به ایجاد هیچگونه تغییری در روند زندگی نیستند.
" زندگی من رو ببینید به این نتیجه میرسید که اونقدر مشکلات روی هم انباشه و کهنه شدن دیگه نمیشه کنارشون زد".
عوامل مداخلهای یا واسطهای شکلگیری افکار خودکشی
الف) خودتخریبی فکری و رفتاری
افکار خودسرزنشگرانه تاثیر مخربی بر کارکرد شناختی این افراد داشت و از تمرکز مطلوب آنها بر حل مشکلات تا حد زیادی میکاست
خیلی وقتا وقتی موفقیت دیگران رو میبینم حتی کسی که نشناسمش، یه غریبه، اگه یه شرایط خوبی داشته باشه من به هم میریزم و احساس میکنم واقعاً بیارزشم و نااُمید میشم از زندگیم".
ب) باور به کنترل ناپذیر بودن زندگی
مسئولیتگریزی اصلیترین هستهی تشکیلدهنده اعتقاد به کنترلناپذیری زندگی بود که مانع از زمینهسازی برای اعمال هرگونه تغییر در آن شده بود.
"تقصیر منه که این مشکلات همش ریخته سر من؟ من با این سن باید کسی باشه پیشم تا کمکم کنه".
پ) تکانشگری هیجانی
این افراد بخاطر تنش حاصل از شرایطی که در آن بودند پیوسته هیجانات منفی و مخربی ابراز میکردند.
تخلیه هیجانات مثبت و منفی بهصورت ناگهانی یکی از نشانههای اصلی این افراد بود که سبب شده بود کیفیت کارکردشان در دنیای اجتماعی مختل شود.
اونقد بهم فشار وارد شده که بعضی وقتا واقعاً وقتی با بقیه هستم میترسم که ی ضربهای بهشون بزنم".
مفهوم هسته ای شکل گیری افکار خودکشی
مفهوم هسته ای
الف: ناکامی مداوم در بهبود وضعیت زندگی ب: تشدید ادراکٍ تجارب ناخوشایند
واکنش ها به مفهوم هسته ای شکل گیری افکار خودکشی
الف: ناکامی مداوم در بهبود وضعیت زندگی ب: تشدید ادراکٍ تجارب ناخوشایند
الف) بی معنی بودن زندگی
طی تجربه مشکلات زندگی و ناتوانی در رفع آنها، به مرور این واقعیت برایشان آشکار شد که زندگی فاقد هرگونه ارزش و لذت است.
از نظر این دسته زندگی ارزش این همه رنج کشیدن ندارد و تداوم آن نوعی ظلم به خویشتن است.
"شما کلی سوال پرسیدید منم ی سوال از شما میپرسم؟ ارزش زندگی کردن چیه؟ شما میتونی بگی این ی بُعد ارزشی زندگیه که ارزش داشته باشه چند سال براش تلاش کنی؟".
ب) احساس تنهایی و انزوای عمیق
این گروه از افراد خود را در مواجهه با مشکلات زندگی بسیار تنها یافته بودند.
آن ها عقیده داشتند کسی مایل به همراهی با آنها در رفع مشکلات نیست
حتی برخی از آنها عقیده داشتند حتی اگر کسی مایل باشد نمیتواند به رفع مشکلات زندگی آنها کمکی کند.
"کی به فکر ماست؟ اصلا همه نه فقط من. مثل ی تیکه پارچه اضافی ول شدیم به حال خودمون".
پ) دلهره وجودی
شرایط این گروه از افراد در بخشی از زندگی بسیار هراسانگیز و تاریک میشود.
یاس و نااُمیدی مداوم، رنج و ناتوانی در ادراک تجارب خوشایند دلهره و اضطراب بسیار شدیدی در آنها ایجاد میکند.
"واقعاً من به آخر خط رسیدم، هیچ روشنایی توی هیچ جایی نمیبینم".
پیامدهای پیوسته احساس پوچی و خلا انگاری
الف) رهایی از زندگی
مصاحبهشوندگان تاکید داشتند که به چیزی در زندگی دلبستگی ندارند.
. وقتی تمام لحظات زندگی توام با رنج و سختی است، ادامه آن چه ارزشی دارد.
این گروه نتوانسته بودند ارزش اصیلی برای زیستن و میلی به ادامه آن بیابند.
درواقع ورود به مرحله ایدهپردازی برای نیستی و خودکشی، مستلزم رهایی از دلبستگی به زندگی است.
"شما شاید لذتی ببری از زندگی کردن ولی من واقعا هیچ لذتی احساس نمیکنم".
ب) دلبستگی به مرگ
قبل از تصمیم به خودکشی میبایست دید مثبتی نسبت به مردن و مرگ در فرد ایجاد شود و فرد ترس از مرگ را از دست بدهد.
"هیچ ترسی از مرگ ندارم. یکبار هم خودکشی کردم".
پ) طرحریزی شیوه مرگ
مصاحبهشوندگان اظهار کردند نداشتن دلبستگی به زندگی و عدم تمایل به آن، سبب شد به سمت مرگ و خودکشی گرایش پیدا کنند.
و درباره شیوههای خودکشی به تامل پرداختند و از میان راهها و شیوههای گوناگون، مناسبترین مسیر را انتخاب کردند
"خیلی در مورد اینکه چطور میشه خلاص شد از این زندگی فکر کردم و راههای زیادی هم برای اجرا کردنش دارم".
ت) عملیکردن تصمیم به خودکشی
این گروه بعد از خودکشی نیز احساس پشیمانی چندانی نداشتند؛ زیرا هنوز در مجموعهای از مشکلات غرق بودند که توانشان برای مدیریت و رفع آنها در سطح بسیار پایینی قرار داشت و نمیتوانستند در مقابله با آن اقدامات سازندهای انجام دهند
"شاید براتون مسخره یا شوخی بیاد ولی من حتی وسایل خودکشی رو هم پیش خودم دارم".
برنامه پیشگیری از خودکشی
برای گروه های مختلف
برنامه پیشگیری از خودکشی برای گروه های مختلف
پیشگیری از خودکشی مرجعی برای پزشکان عمومی
پیشگیری از خودکشی ویژه کارکنان مراقبت های اولیه بهداشتی
پیشگیری از خودکشی مرجعی برای مشاوران و روان شناسان
پیشگیری از خودکشی مرجعی برای والدین
برنامه پیشگیری از خودکشی برای گروه های مختلف
پیشگیری از خودکشی مرجعی برای معلمان و سایر کارکنان مدارس
پیشگیری از خودکشی در محیط کار
پیشگیری از خودکشی مرجعی برای پلیس، آتش نشانان
پیشگیری از خودکشی مرجعی برای اصحاب رسانه
پیشگیری از خودکشی
پیشگیری از خودکشی
1-خودکشی را جدی بگیرید.
درمورد افراد افسرده،روان پریش،ناامید و درمانده،تحت بحران و فشار حتما در مورد خودکشی ارزیابی های جدی به عمل اورید.
پیشگیری از خودکشی
2-بخاطر داشته باشید که اقدام به خودکشی،فریادی برای کمک است.
بنابر این پیش ازآنکه دیر شود و فرصت از دست برود کمک ارائه دهید
پیشگیری از خودکشی
3-بپرسید که آیا به خودکشی فکر میکنید؟
اگر جواب مثبت باشد،در مورد نقشه ی خودکشی و میزان جدی بودن آن ارزیابی بیشتر و کاملتری انجام دهید.
به نیازهای روان شناختی پاسخ دهید
سه نیاز اساسی روان شناختی مشترک بین همه
1- نیاز به شایستگی
2- نیاز به استقلال و خودمختاری
3-نیاز به ارتباط و وابستگی
الگوهای ارتباطی با نوجوان را اصلاح کنید
سه الگوی رایج ارتباطی با نوجوانان
1-الگوی ارتباطی مبتنی بر اقتدار
2- الگوی ارتباطی مبتنی بر انتظار
3- الگوی ارتباطی مبتنی بر اعتماد
الگوی ارتباطی مبتنی بر اقتدار
ارتباط از بالا پایین
تبادل شناختی صورت نمی پذیرد
تبادل عاطفی انجام نمی شود
الگوی ارتباطی مبتنی بر اعتماد
ارتباط دو طرفه است
تبادل شناختی صورت می پذیرد
تبادل عاطفی انجام می شود
الگوی ارتباطی مبتنی بر انتظار
ارتباط از بالا پایین
تبادل شناختی صورت نمی پذیرد
تبادل عاطفی انجام نمی شود
هویت موفق را تقویت کنید
هویت موفق را تقویت کنید
هویت مجموعه تصورات هر فرد از خودش می باشد
انواع هویت:
1-هویت موفق 2- هویت شکست
کودکان تا 5 سالگی دارای هویت موفق اند
اما پس از ورود به اجتماع بواسطه دریافت بازخوردهای منفی هویت شکست در آن ها شکل می گیرد
ویژگی های افراد دارای هویت شکست
1-واقعیت را نمی پذیرند
یا تحریف می کنند
یا انکار می کنند
یا نادیده می گیرند
ویژگی های افراد دارای هویت شکست
2- مسئولیت رفتار خود را قبول نمی کنند
3-قبل از انجام رفتاری در مورد پیامدهای آن فکر نمی کنند
هویت داشتن و هویت بودن ایجاد کنید
دو نوع هویت مورد نیاز در انسان
الف:هویت داشتن
ب:هویت بودن
الف:هویت داشتن
در زندگی چه چیزهایی داریم
چه چیزهایی از خانواده متعلق به نوجوان است
ب: هویت بودن
دارای چه ویژگی ها و خصوصیات ذاتی یا اکتسابی مثبت است
وظیفه شناس
متعهد
خوش اخلاق
همراه
امین
شیوه های رفتاری را اصلاح کنید
چهار الگوی رفتاری با فرزندان
1- الگوی عدم محبت/عدم قاطعیت
2-الگوی عدم محبت/قاطعیت
3-الگوی محیت/عدم قاطعیت
4-الگوی محبت/قاطعیت
1- الگوی عدم محبت/عدم قاطعیت
عدم توجه و عدم بازخورد به رفتارهای مثبت
عدم توجه و بازخورد به رفتارهای منفی
نتیجه:انجام کارهای خطرناک در نوجوانی
مانند فرار از منزل، درگیری، قتل، خودکشی
2-الگوی عدم محبت/قاطعیت
عدم توجه و بازخورد مثبت به رفتارهای مثبت
واکنش و بازخورد منفی به رفتارهای منفی و بد
نتیجه: لجبازی/پرخاشگری/رفتارهای خطر آفرین
رفتارهای مقابله ای /قلدری
3-الگوی محبت/عدم قاطعیت
توجه بیش از حد به کودک و نوجوان
عدم قاطعیت در برابر رفتارهای منفی و بد
نتیجه: پرتوقع شدن/پر رو شدن/عدم رعایت هنجارهای خانوادگی و اجتماعی/تهدید به خودکشی/خودکشی
4-الگوی محبت/قاطعیت
توجه و بازخورد مناسب به رفتارهای مثبت
قاطعیت در برابر رفتارهای نادرست و یا خواسته های غیر منطقی
نتیجه: واقعیت پذیری و سازگاری
حذف کنترل گری
هفت عادت مخرب کنترل گری را حذف کنید
1- انتقاد نکنید
برچسپ زدن به رفتارهای فرزندان به عنوان شخصیت آنان
مانند بی عرضه/تنبل/خودخواه/مغرور/پر رو
مخرب ترین عامل در رابطه است
هیچ انتقادی سازنده نیست/ فقط رابطه را خراب می کند
هفت عادت مخرب کنترل گری را حذف کنید
2-سرزنش نکنید
سرزنش یادآوری مکرریم عیب یا ایراد در رفتار است
سرزنش فاصله فرد را با اطرافیان زیاد می کند
بازهم……………………
هفت عادت مخرب کنترل گری را حذف کنید
3-گلایه و شکوه نکنید
گلایه و شکوه یعنی اینکه اثر رفتار فرزندان روی خود بیان کنید
تو آبروی ما را می بری
ما از دست تو سکته می زنیم
هفت عادت مخرب کنترل گری را حذف کنید
4-غز نزنید/ نق نزنید
غز زدن/نق زدن مانند کشیدن سوهان بر مغز است
هفت عادت مخرب کنترل گری را حذف کنید
5- تهدید نکنید
تهدید به گرفتن
تهدید به نبخشیدن
تهدید به رها کردن
تهدید به تنبیه کردن
هفت عادت مخرب کنترل گری را حذف کنید
6-تنبیه نکنید
انواع تنبیه
-تنبیه جسمانی
-تنبیه روانی مانند ترساندن
محروم مردن/جریمه کردن
هفت عادت مخرب کنترل گری را حذف کنید
7-باخ خواهی نکنید
شرط تعیین نکنید
اگر این کار کردید، آن کار براتون انجام میدم
هفت عادت مهرورزی را ایجاد کنید
هفت عادت مهرورزی را ایجاد کنید
1-پذیرش
فرزندان را با هر وضعیتی بپذیرید
هفت عادت مهرورزی را ایجاد کنید
2- احترام بگذارید
تمرکز روی جنبه های مثبت
هفت عادت مهرورزی را ایجاد کنید
3-گوش کنید
گوش دادن فعال
استفاده از زبان بدن
پاسخ های کوتاه
سئوال پرسیدن
هفت عادت مهرورزی را ایجاد کنید
4-تشویق کنید
از موقعیت های مختلف برای تشویق استفاده کنید
برای تشویق بهانه ایجاد کنید
هفت عادت مهرورزی را ایجاد کنید
5- اعتماد کنید
اعتماد بزرگترین سرمایه اجتماعی است
هفت عادت مهرورزی را ایجاد کنید
6-حمایت کنید
حتی اگر مقصر باشند
ولی بعد در مورد اشتباهش با وی صحبت کنید
اصل تمایز: تفکیک شخصیت از رفتار
هفت عادت مهرورزی را ایجاد کنید
7- دعوت به گفتگو در موارد اختلاف
دعوت کنید و منتظر پاسخ بمانید
اصرار به گفتگو کنید
پیامدهای گفتگو و عدم گفتگو را یاد آوری کنید
گفتگو کنید/پیسشنهاد دهید/توافق کنید
سرمایه روان شناختی فرزندان را افزایش دهید
سرمایه روان شناختی
1-متعهد شدن و انجام تلاش لازم برای موفقیت در کارها و وظایف چالش برانگیز (خود کارآمدی)
2-داشتن استناد مثبت درباره موفقیت های حال و آینده (خوشبینی)
سرمایه روان شناختی
3- پایداری در راه هدف و در صورت لزوم تغییر مسیر رسیدن به هدف برای دستیابی به موفقیت(امید)
4- پایداری هنگام مواجهه با سختی ها و مشکلات برای دست یابی به موفقیت (تاب آوری)
مولفه های تشکیل دهنده سرمایه روان شناختی
خود کارآمدی (Self-efficacy)
امید وارى(hope)
خوش بینی (optimism)
تاب آوری(Resilience)
ترکیب چهار مولفه
به اعتقاد آنها زمانی که این مولفه ها با یکدیگر ترکیب
می شوند، یک سازه سطح بالا را تشکیل می دهند که
سرمایه روانشناختی نامیده می شود
مولفه اول:خودکارآمدی
خودکارآمدی
خودکارآمدی معیاری است که توانایی انسان را در انجام کار و رسیدن به اهداف نشان می دهد
به عبارت دیگر ؛ خود کارآمدی عبارت است از :
باور فرد به توانایی هایش برای دستیابی به موفقیت در انجام وظیفه ای معین از راه ایجاد انگیزه در خود ، تامین منابع شناختی برای خود و نیز ایفای اقدامات لازم
خودکارآمدی در سرمایه روانشناختی
خودکارآمدی در سرمایه روانشناختی، اطمینان فرد به توانایی خود برای:
1- تجهیز منابع انگیزشی و شناختی خود
2-انجام مجموعه ای از اعمال و اقدامات برای غلبه بر یک تکلیف در موقعیتی خاص
خودکارآمدی و ابعاد عملکرد فرد
خودکارآمدی با ابعاد عملکرد کاری نیز بسیار مرتبط است، به این صورت که افراد خودکارآمد:
1- به طور اثربخشی رهبری می کنند
2-تصمیمات اخلاقی می گیرند
3- خلاقیت در کارآنها بالاست
4- دارای روحیه مشارکتی هستند
5- تمایل به یادگیری و کارآفرینی دارند
افراد خودکارآمدی در سطح بالا دارای ویژگی هایی همچون :
1. علاقه مند به اهداف چالشی
2. انتخاب کارها و وظایف دشوار
3. خودبرانگیخته
4. تلاش زیاد و تجهیز قوا در جهت انجام وظایف و دستیابی به اهداف،
5. پشتکار در مواجهه با موانع
6. افرادی خود هدایتی ، هستند
پنج نکته در رابطه با خود کار آمدی
1-خود کار آمدی در هر زمینه ای مختص همان قلمروی فعالیت است و به سادگی نمی توان آن را به دیگر عرصه های زندگی فرد، تعمیم داد.
2- کسب خود کار آمدی در هر فعالیتی مبتنی بر تمرین و کسب تسلط در آن رشته فعالیت است
3- در هر فعالیتی هر چند فرد دارای خود کارآمدی باشد، همیشه امکان خود کار آمدی وجود دارد
پنج نکته در رابطه با خود کار آمدی
4- خودکارآمدی فرد تحت تاثیر باور دیگران به توانایی های فرد است.
5- خود کارآمدی فرد، تحت تاثیر عواملی مانند:
دانش و مهارتهای فرد، سالمت جسمی و روانی او و نیز شرایط بیرونی دربرگیرنده فرد است.
ویژگی های افراد با خودکار آمدی بالا
1-هدف های عالی برای خود تعیین می کنند و ایفای وظایف دشوار برای رسیدن به آن هدفها را بر عهده می گیرند
2- به استقبال چالش ها می روند و برای رویارویی با چالشهای سخت تالش می کند.
ویژگی های افراد با خودکار آمدی بالا
3- انگیزه فردی آن ها به شدت بالا است
4- برای دستیابی به هدفهای خود از هیچ تلاشی مضایقه نمی کنند
5- در رویارویی با موانع، ثابت قدم هستند
مولفه دوم: امیدواری
امیدواری
امیدواری به عنوان دومین مولفه سرمایه روان شناختی حالت مثبت روان- شناختی متشکل از:
1- احساس انرژی برای حرکت در مسیر اهداف خود (احساس عاملیت)
2- همراه با برنامه ریزی فعال برای دستیابی به اهداف (توانایی ایجاد گذرگاه در دستیابی به اهداف) را در بر میگیرد)
دو عامل مهم درامیدواری
بنابرامیدواری را به عنوان یک حالت انگیزشی مثبت که از احساس موفقیت مشتق شده از دو عامل :
1 .عاملیت (انرژی معطوف به هدف)
2. گذرگاه (برنامه ریزی برای دستیابی به هدف)
امیدواری یکی از ویژگی های انسان است که به او کمک می نماید تا:
1- ناامیدی ها را پشت سر گذاشته
2-اهداف خود را تعقیب کرده
3- احساس غیر قابل تحمل بودن آینده را کاهش دهد
مولفه سوم:خوش بینی
خوش بینی
جهت گیری مثبت به زندگی یا همان خوشبینی به عنوان سومین مولفه، به انتظارات مثبت نسبت به خود و دنیای اطراف
و همچنین نوعی سبک تبیینی خوشبینانه در مورد وقایع حال و آینده اطلاق می گردد
سبک تبیینی خوشبینانه
منظور از سبک تبیینی خوشبینانه در تعریف خوش بینی این است که:
فرد موفقیت های خود را به عناصر شخصی، پایدار و درونی
و شکستها را به عوامل بیرونی، غیرشخصی و ناپایدار نسبت می دهد
مارتین سلیگمن
مارتین سیلگمان که او را پدر روان شناسی مثبت گرا می نامند، بیان می کند که:
خوش بینی می تواند به عنوان یک سبک اسنادی تلقی شود که فرد، حوادث مثبت را به اسناد های کلی و پایدار و یا خودش نسبت می دهد و حوادث منفی را به عوامل خارجی، ناپایدار و موقعیت های خاص نسبت می دهد
اسنادهای بدبین ها
بدبین ها حوادث مثبت را به عوامل خارجی و موقعیت های خاص و زودگذر نسبت می دهند و حوادث منفی را به عوامل پایدار و فراگیر.
در نتیجه این سبک های بیانی و اسنادی متفاوت، خوش بین ها انتظارات مثبتی را در خود ایجاد می کنند که آنها را در جهت دستیابی به اهداف ترغیب می کند و به اتخاذ رفتارهای انعطاف پذیر در برخورد با مشکلات کمک می کنند
خوش بینی و تفاوت آن با خودکارآمدی و امیدواری
در خوش بینی برخلاف دو عامل قبل یعنی خودکارآمدی و امیدواری که تنها به بعد درونی توجه می کردند، به عوامل خارجی هم توجه می شود.
مثلا عاملی که می تواند باعث ایجاد و شکل گیری انتظارات مثبت گرا در یک فرد خوش بین شود، ممکن است خود و توانایی هایش یا عوامل خارجی و دیگران باشند.
وخوش بینی واقع گرا و انعطاف پذیر
در سرمایه روان شناختی، خوش بینی واقع گرا و انعطاف پذیر مدنظر است.
در خوش بینی واقع بینانه فرد به ارزیابی آنچه قادر به کسب آن نیست و آنچه می تواند به دست آورد، می پردازد
و در خوش بینی انعطاف پذیر، فرد مسئولیت را می پذیرد ولی سختی ها و چالش های آن را نیز در نظر می گیرد و در برخورد با آنها با توجه به موقعیت، انتظارات خود را شکل می دهد
خوش بین ها و رویارویی آنها با شکست ها و موفقیت ها
1- بر اسنادهای کلی تکیه کنند
(من می توانم این موفقیت را از آن خود کنم)
2- اسناد هایشان پایدار است
(من می توانم به طور مستمر این موفقیت را از آن خود کنم)
خوش بین ها و رویارویی آنها با شکست ها و موفقیت ها
3-موفقیت هایشان را به توانایی های دورنی خود نسبت می دهند
( توانایی ها و تلاش های خودم منجر به موفقیتم شد)
4- در رویارویی با ناکامی ها، شکست خود را به عوامل ویژه بیرونی و غیر پایدار نسبت می دهند
(سختی و دشواری سئوالات موجب ناکامی من شد)
مولفه چهارم: تاب آوری
تاب آوری
آخرین مولفه سرمایه روانشناختی یعنی تاب آوری، عبارت از :
توانایی انعطاف، مسئولیت پذیری و پشتکار در مواجهه با دشواری و مشکلات و حتی وقایع مثبت زندگی
تاب آوری، ظرفیت فرد برای پاسخ دادن و حتی شکوفا شدن در شرایط فشارزای مثبت یا منفی است
تاب آوری: قابل یادگیری و همچنین قابل توسعه
تاب آوری را به عنوان توانایی برگشت دوباره به وضعیت عادی در مقابله با مصیبت، تعارض، شکست یا حوادث مثبت، پیشرفت و مسئولیت در زندگی است
برخلاف تصورات قدیمی که تاب آوری یک توانایی غیر عادی است که در افراد خاص و بی نظیر قابل مشاهده و تحسین است، روان شناسی مثبت گرا معتقد است که تاب آوری قابل یادگیری و همچنین قابل توسعه در میان مردم عادی است و می توان آن را اندازه گیری کرد
ویژگی های افراد تاب آور
1-واقعیت های زندگی را به سهولت می پذیرند
2-ایمان دارند که زندگی پر معنا است
3- دارای توانایی چشمگیری برای وفق دادن سریع خود با تغیرات بزرگ هستند
مهارت ها ونگرش های مورد نیاز تاب آوری
1-تعهد: در رویایی با شرایط دشوار حضور در صحنه و تلاش برای برطرف کردن دشواری ها
2- کنترل: باور به اثر گذاری بر رویدادها با توجه به توانایی های خود.
3- چالش طلبی: به جای مقصر قلمداد کردن سرنوشت، رویارویی با تهدیدهای جدی برای دست یابی به موفقیت و غلبه بر تهدید ها
تفاوتها و شباهتهای مولفههای سرمایه روانشناختی
تفاوتها و شباهتهای مولفههای سرمایه روانشناختی
چهار ارتباط را مثبت و خوشایند سازیم
مدل انسان معنوی
انسان معنوی
1-ارتباط با خدا
2-ارتباط با خود
3-ارتباط با دیگران
4-ارتباط با طبیعت
با سپاس از همراهی دلگرم کننده تان
تلفن مرکز مشاوره و خدمات روان شناختی مهر جنوب
07633671199
تلفن موسسه آموزشی و پژوهشی آنامیس مهر جنوب
07633680163
خط همراه ویژه مشاوره 09177609071
وبسایت فروش فایل های آموزشی
Anamisfile.ir