عنوان:
بهبود بهره وری
3
– عوامل موثر بر بهره وری
– دیدگاه تکنیکی و فرهنگی در مورد بهره وری
– عوامل درونی و بیرونی موثر بر بهره وری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
رئوس مطالب فصل پنجم
– ارتقاء بهره وری محصول، کارخانه، مواد و انرژی ، منابع طبیعی و سوخت
– بهره وری سازمان و سیستم
– برنامه ریزی برای بهبود بهره وری
– سهیم شدن در سود حاصل از بهره وری
-عناصر اصلی بهبود بهره وری
4
افزایش بهره وری در گرو کار هوشمندانه و آگاهانه است نه در گرو کار سخت تر و استفاده بیشتر از عوامل تولید.
مقدمه
فصل پنجم: بهبود بهره وری
بهبود بهره وری یعنی استفاده استفاده موثرتر از منابع اعم از نیروی کار ، سرمایه ، زمین و،مواد، انرژی ، ماشین آلات و ابزار، تجهیزات و اطلاعات در فرایند تولید کالاها و خدمات است. همچنین منبع زمان یکی از شاخصهای در اندازه گیری بهره وری است. در میان منابع، «زمان» فاقد جایگزینی است. مدیریت زمان یعنی به کنترل درآوردن زمان و زمانبندی درست کارها و فعالیتها ی بموقع ، از عوامل مهم و موثر بر بهره وری است.
در افزایش بهره وری باید به مسائل اقتصادی و اجتماعی نیز توجه داشت. همچنین باید در نظر داشت که برداشتهای صرفاً خشک فیزیکی و مادی بدون در نظر گرفتن بقیه عوامل منجر به افزایش بهره وری نخواهد شد.
5
بهره وری در جامعه زمانی تحقق پیدا می کند که تمام بخشهای تولیدی ، اجتماعی و خدماتی سعی در استفاده از یک نظام مناسب بهره وری داشته باشند که معمولاً نظام قانونگذار می تواند با هموار کردن راهها ، باعث بوجود آمدن بهره وری شود و عامل انسانی در راه تکامل آن کوشش کند.
عوامل موثر بر بهره وری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
با نگاهی به کشورهای موفق جهان دیده می شود که این کشورها بهای لازم را به نیروی انسانی به عنوان عامل تولیدی می دهند و در مقابل با بالا بردن بهره وری خود در منافع حاصل از تولید سهیم می شوند، که بالا بردن بهره وری باعث بوجود آمدن نظامی می شود که از آن همه طبقات اجتماعی استفاده میبرند.
6
تغییرات کوتاه مدت در بهره وری غالباً به میزان انگیزه پرسنل برای کار و بهبود روشها و سیستمهای جاری و گردش کار و تغییرات در میزان فشار کار و نوسانات تجاری بستگی دارد.
انواع عوامل بلندمدت موثر بر بهره وری عبارتند از:
ایجاد و توسعه محصولات جدید
معرفی روش های تولید جدید
کشف منابع جدید
یافتن کانالهای جدید بازاریابی
عوامل موثر بر بهره وری از نظر «ناکایاما»
فصل پنجم: بهبود بهره وری
«ناکایاما» معتقد است عوامل موثر بر بهره وری دونوع است: (الف) عوامل کوتاه مدت و (ب) عوامل بلند مدت
7
عوامل کلی از قبیل آب و هوا، توزیع جغرافیایی ،مواد خام و غیره
عوامل تشکیلاتی و فنی از قبیل کیفیت مواد خام، جانمایی و حمل و استقرار کارخانه، فرسایش و از بین رفتن ماشین آلات و ابزار و غیره .
عوامل انسانی از قبیل روابط مدیریت و کارکنان، شرایط اجتماعی و روانی کار ، فعالیت اتحادیه کارگری و غیره
عوامل موثر بر بهره وری از نظر «سازمان بین المللی کار»
فصل پنجم: بهبود بهره وری
سازمان بین المللی کار عوامل موثر بر بهره وری را از دیدگاه وسیعتر به سه دسته زیر طبقه بندی کرده است:
8
عوامل موثر بر بهره وری در آمریکا از نظر سومانث
فصل پنجم: بهبود بهره وری
سومانث برخی از عوامل موثر بر بهره وری در آمریکا را بشرح زیر بر می شمارد:
9
دیدگاه تکنیکی (نگرش فنی) در مورد بهره وری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
بهره وری نسبت ستانده به یکی از عوامل تولید است. به این ترتیب با توجه به اینکه منظور ارتباط خروجی با هر یک از عوامل سرمایه ثابت، سرمایه در گردش، مواد خام و مانند آنها می باشد، بهره وری سرمایه ثابت، بهره وری سرمایه در گردش ، بهره وری مواد خام و مانند آنها مطرح می شود. این تعریف را موسسه همکاری اقتصادی اروپا در سال 1950 ارائه داد.
10
دیدگاه (نگرش) فرهنگی
فصل پنجم: بهبود بهره وری
یک دیدگاه فکری است که همواره سعی در بهبود وضع موجود دارد.
یک ایدئولوژی، فرهنگ و شیوه زندگی است.
بنابر این بهره وری به عنوان یک فلسفه مبتنی بر استراتژی بهبود، عاملی است که قشرهای مختلف یک جامعه را در بر می گیرد و منافع آنها را به یکدیگر پیوند می دهد؛ در این بینش انسان به عقیده و باوری دست پیدا می کند که می تواند امروز وظایف خویش را از دیروز بهتر و مطلوبتر انجام دهد.
11
مدل یکپارچه عوامل بهره وری
عوامل درونی موثر بر بهره وری بنگاهها
فصل پنجم: بهبود بهره وری
12
مدل یکپارچه عوامل بهره وری
عوامل بیرونی موثر بر بهره وری بنگاهها
فصل پنجم: بهبود بهره وری
13
عوامل خارجی موثر بر بهره وری یک سازمان از نظر پرپنکو
فصل پنجم: بهبود بهره وری
عوامل خارجی
دولت و زیر ساختها
منابع طبیعی
تغییرات رفتاری
مکانیزمهای نهادی
سیاستها و راهبردها
زیر ساختارها
موسسات عمومی
نیروی انسانی
زمین
انرژی
مواد اولیه
اقتصادی
اجتماعی و جمعیتی
14
عوامل داخلی موثر بر بهره وری یک سازمان از نظر پرپنکو
فصل پنجم: بهبود بهره وری
عوامل داخلی
عوامل نرم
عوامل سخت
افراد
سازمانها و سیستمها
روشهای کار
شیوه های مدیریت
محصول
تجهیزات و ماشین آلات
تکنولوژی
مواد و انرژی
15
عوامل خارجی موثر بر بهره وری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
به عواملی اطلاق می شود که از خارج از سازمان اثر می گذارند و تحت اختیار افراد و مدیران درون سازمان نیستند. یعنی مدیریت تشکیلات قادر نیست در کوتاه مدت آنها را تحت کنترل درآورد و یا بر آنها تاثیر گذارد . لاجرم سازمان باید خود را با تغییرات آنها منطبق سازد. مانند قوانین و مقررات ملی، سیاستهای بین المللی ، آیین نامه ها و قوانین مالیاتی ، عوامل و روابط اقتصادی – سیاسی – اجتماعی و …
16
عوامل داخلی موثر بر بهره وری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
این عوامل تحت حیطه و اختیار ات افراد و مدیران درون سازمان است که با تعمق و مدیریت صحیح می توانند با بهره وری بالا بکار گرفته شوند. این عوامل را می توان بشرح زیر تقسیم بندی کرد:
عوامل سخت افزاری مانند ماشین آلات و تجهیزات ، تکنولوژی ، مواد اولیه ، انرژی و غیره
عوامل نرم افزاری مانند اطلاعات ، دستورالعملهل، نقشه ها و فرمولها
عوامل انسان افزاری یا مغز افزاری که شامل عوامل موثر بر ارتقای بهره وری نیروی انسانی و مدیریت می باشد.
17
بهره وری محصول
فصل پنجم: بهبود بهره وری
منظور از بهره وری محصول این است که محصول عرضه شده تا چه اندازه نیازها را تامین می کند و با طراحی بهتر و مشخصات بهتر محصول است که می توان ارزش مصرف را بالا برد( مبلغی که مصرف کننده برای محصولی با کیفیت مشخص پرداخت می کند) برای افزایش بهره وری باید تلاش کرد که محصول را در مکان درست، زمان درست و قیمت مناسب عرضه نمود که رعایت اصول باعث صرفه جویی در مقیاس خواهد شد.
18
بهره وری کارخانه و تجهیزات
فصل پنجم: بهبود بهره وری
با رعایت نکاتی می تواند نقش مهمی را در افزایش بهره وری داشته باشد:
تعمیرات خوب و بموقع
بهره برداری و تجهیزات آن در شرایط مطلوب
افزایش ظرفیت کارخانه ها با حذف کمبودها و اقدامات اصلاحی
کاهش زمان مرده و استفاده بهینه از ظرفیت ماشین آلات و تجهیزات
19
ارتقاء بهره وری از طریق تکنولوژی
فصل پنجم: بهبود بهره وری
یکی از مهمترین ابزارهای دستیابی به افزایش بهره وری، نوآوری تکنولوژی است. تکنولوژی غالباً طراحی فرایند تولید، تحقیق و توسعه ، آموزش ، جنگ با کهنگی و فرسودگی است.
20
ارتقاء بهره وری مواد و انرژی
فصل پنجم: بهبود بهره وری
با کمی دقت و صرفه جویی در مصرف مواد به نتایج باور نکردنی در بهره وری دست می یابیم که این مواد شامل مواد خام مستقیم و غیر مستقیم است. در این رابطه باید انتخاب مواد اولیه بطور مناسب صورت گیرد ، فرایند تولید کنترل شود. استفاده از ضایعات و پس مانده ها کنترل شود. بالا بردن کیفیت مواد اولیه با استفاده از فرایندهای آناده سازی، بهبود بخشیدن مدیریت انبار و جلوگیری از نگهداری مازاد در انبار و افزایش منابع عرضه باید در نظر گرفته شود و کنترل گردد.
21
ارتقاء بهره وری افراد (1)
فصل پنجم: بهبود بهره وری
افراد عامل اصلی تکنولوژی و افزایش بهره وری هستند. مطالعات انجام شده در خصوص شرکتها و سازمانهایی که سرمایه گذاری نسبتاً سنگینی بر روی توسعه نیروی کار خود داده اند، نکات قابل توجهی را بشرح زیر در بردارد:
1- سرمایه گذاری روی افراد می تواند کمک بزرگی به بهره وری باشد مشروط بر اینکه با دقت برنامه ریزی شود و به نیازهای کسب و کار مربوط باشد.
2- بهره وری در موقعیتهای متفاوت معانی گوناگونی دارد و بهره وری مربوط به توسعه منابع انسانی(HRD) را می توان از راههای گوناگونی بدست آورد.
22
ارتقاء بهره وری افراد (2)
فصل پنجم: بهبود بهره وری
3- برای موفقیت توسعه منابع انسانی این امر باید با دامنه ای از دیگر سیاستگذاریها و تجربه های منابع انسانی همراه باشد و زیر یک چتر یک راهبرد کلی منابع انسانی قرار گیرد که با نیازهای کسب و کار همسو باشد.
4- وظیفه اصلی هر مدیری توسعه منابع انسانی است چراکه مدیران مسئول محل کار خویش هستند. متخصصین آموزش یا پرسنل می تواند به عنوان یک تسهیل کننده عمل کند و همانند کاتالیزور تجارب را تا آنجاکه لازم است ارائه نماید. اما مدیر مستقیماً مسئول عمل در محل کار است .
23
ارتقاء بهره وری افراد (3)
فصل پنجم: بهبود بهره وری
4- مدیران کانون معنی دارترین و با اراده ترین تجارب کاری همکاران خویش هستند. بنابراین مدیر است که تصمیم می گیرد که چگونه این تجارب کاری را در راهی بکاربرد که به کارکنان کمک کند تا در طیف وسیعتری از وظائف شغلی و موقعیت ها ، ماهرتر ، منعطف تر و دارای دانش بیشتری باشند و بتوانند عملکرد خود را بطور مستمر بهبود بخشند و قاابلیتهای خود را افزایش دهند.
24
ارتقاء بهره وری افراد (4)
فصل پنجم: بهبود بهره وری
6-بهره وری بهترین استفاده از تمام منابع برای بدست آوردن حداکثر ارزش افزوده از آنها است. تمرکز روی خروجی(تولید) است آن هم روی خروجی در تمامی سطوح و در تمام سازمان، در تمام واحدهای کسب و کار. در تمام تیمها و در همه افراد. بنابراین توسعه منابع انسانی باید در تمام این سطوح عمل کند.
25
تعریف توسعه منابع انسانی ((HRD
فصل پنجم: بهبود بهره وری
توسعه منابع انسانی بمعنای ذخیره مهارتی و سازماندهی و تجربه های یادگیری اهداف کسب و کار است که می تواند محقق شود تا از طریق بکارگیری مهارتها، دانش ، رقابت، قدرت یادگیری و علاقه افراد در تمامی سطوح، رشد مستمر سازمانی به همراه رشد مستمر افراد(نیروی کار) بوجود آید.
26
بهره وری سازمان و سیستم
فصل پنجم: بهبود بهره وری
سازمان باید در جهت رسیدن به اهدافش برنامه ریزی کند. از مهمترین دلایل بهره وری اندک ، مقاومت و عدم انعطاف سازمان است که حاضر به پذیرش هیچگونه تغییراتی در جهت بهبود تواناییهای نیروی کار، پذیرش تکنولوژی و نظایر آن نمی باشد.
27
شیوه مدیریت و بهبود بهره وری (1)
فصل پنجم: بهبود بهره وری
مدیریت یکی از مهمترین ابزارها برای افزایش بهره وری است . زیرا مدیریت مسئول استفاده از تمام منابع در بنگاه خویش می باشد. سودمندی مدیریت به چه وقت، کجا، چگونه و برای چه کسی مربوط می شود. دو دامنه اثربخشی عملکرد و کارایی عملکرد برای نشان دادن موفقیت یک مدیر در تلاس برای بهره وری بیشتر در اسلاید بعدی نمایش داده شده است .
28
شیوه مدیریت و بهبود بهره وری (2)
فصل پنجم: بهبود بهره وری
خوب
ضعیف
کارایی عملکرد ( استفاده از منابع)
اثر بخشی عملکرد ( دستیابی به هدف )
بالا
پایین
29
تاثیر اصلاحات ساختاری بر بهبود بهره وری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
تغییرات ساختاری جامعه در بهره وری ملی و در نتیجه بهره وری بنگاه اثر می گذارد. این تغییر در طولانی مدت دو طرفه است. یعنی همانطورکه تغییر ساختار روی بهره وری اثر می گذارد، بهره وری نیز موجب تعدیل ساختار می شود و این تغییرات موجب توسعه اقتصادی و اجتماعی می شوند. مهمترین تغییرات ساختاری عوامل اقتصادی،اجتماعی و جمعیتی هستند.
30
تاثیر تغییرات اقتصادی بر بهبود بهره وری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
رقابت صنعتی در بهره وری اقتصادی و بنگاهی بسیار موثر است. رقابت صنعتی ایجاد توانایی فوری و خلق فرصت برای کارفرمایان در طراحی، تولید، فروش کالا در محیط مربوط به خویش می داند که کیفیت و قیمت را را رقبای داخلی و خارجی تعیین می کنند.
از عوامل مهم دیگر در افزایش بهره وری تحرک اقتصادی، کارایی صنعتی قوانین و مقررات است
31
تاثیر تغییرات جمعیتی و اجتماعی بر بهبود بهره وری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
نرخ زیاد زاد و ولد و نرخ کاهش یابنده مرگ و میر در جهان باعث افزایش جمعیت شده است. جابجایی جمعیت ، درصد اشتغال زنان، به تاخیر افتادن بازنشستگی به دلیل استفاده از امکانات بهداشتی، کار افراد مسن، افزایش جمعیت و افزایش هزینه های آموزش ، بهداشت، تامین اجتماعی ، مسکن و … اینها عواملی هستند که بطور مستقیم و غیذ مستقیم روی بهره وری تاثیر می گذارند.
32
تاثیر منابع طبیعی بر بهبود بهره وری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
نیروی انسانی، زمین، سوختو مواد خام مهمترین منابع طبیعی می باشند. توانایی ملت ها در استفاده بهینه از این منابع تاثیر بسیار زیادی در بهبود بهره وری دارد.
با ارزشترین منبع طبیعی نیروی انسانی می باشد. در کشورهایی که منابع طبیعی دیگر ش از جمله زمین، سوخت و مواد معدنی کمیاب است . نیروی انسانی مهمترین عامل توسعه و رشد اقتصادی است .
33
تاثیر سوخت(انرژی) بر بهبود بهره وری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
یکی از منابع مهم در امر بهره وری، انرژی است. تقاضا برای نفت تابع قیمت و سوخت جایگزین است. افزایش و کاهش عرضه نه تنها بر بهره وری بلکه بر محیط زیست نیز تاثیر می گذارد. در کشور ما با اینکه عرضه نفت مشکل چندانی ندارد ولی بدلیل محدودیت منابع باید در مصرف آن صرفه جویی کرد. نباید به این ماده به عنوان عامل فزاینده بهره وری نگاه کرد بلکه باید سعی در تبدیل آن به محصولات با ارزش افزوده بالا داشت.
34
تاثیر مواد خام بر بهبود بهره وری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
از عوامل اصلی دیگر می توان به مواد خام اشاره کرد که بهای آن مثا نفت همیشه با نوسانات شدید همراه است . بهره برداری از معادن در کشور ما وضعیت مطلوبی ندارد. زیرا به دلیل ناشناخته بودن معادن و عدم استخراج آنها و در صورت استخراج با سرمایه گذاری بالا و بکارگیری نیروی انسانی متخصص که خود هزینه بالایی دارد باعث کاهش بهره وری می گردد.
35
کنترل عوامل موثر بر بهره وری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
مطالعه انجام شده توسط مک کینزی نشان داد که در شرکتهای امریکایی 85% متغیرهای موثر بر بهره وری درون سازمانی و قابل کنترل توسط مدیریت هستند و فقط 15% متغیرها برون سازمانی و خارج از کنترل مدیریت هستند. علاوه بر این مطالعه کپنر سترگور نشان داد که مدیریت می تواند 80% متغیرهای درونی را تحت نفوذ درآورد . در حالیکه فقط 20% متغیرها زیر نفوذ کارکنان است. بنابراین 70% عوامل تحت کنترل مدیریت هستند.
36
عوامل موثر بر بهره وری نیروی کار
فصل پنجم: بهبود بهره وری
کار کنان سرمایه های با ارزش هر سازمان می باشند. دستیابی به هدفهای هر سازمان در گرو مدیریت درست این منابع با ارزش است. نیروی کار عامل مهم و موثر بر بهره وری است. نیروی کار اگر با آرامش خاطر و انگیزه قوی، اشتغال بکار داشته باشد، بهره وری او بالاتر است. مهمترین عاملی که بر روی بهره وری نیرویکار تاثیر دارد، انگیزه نیروی کار در انجام کار است . عواملی که بر روی انگیزه نیروی کار تاثیر دارند به دو دسته کلی مادی و فرهنگ سازمانی وابسته می باشد.
37
کیفیت زندگی کاری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
کیفیت بالای زندگی کاری آن چیزی است که برخی موارد را در خصوص افراد بشرح زیر پیشنهاد می کند:
پرداخت مناسب و عادلانه برای انجام خوب یک کار
وضعیت کاری سالم و ایمن .
امکان یادگیری و استفاده از مهارتهای جدید.
ایجاد انسجام اجتماعی در سازمان
حفظ حقوق فردی
تعادل در تقسیم زمان کار و زمان بیکاری مجاز
ایجادغرور کاری و سازمانی
38
موانع ارتقای بهره وری در خدمات دولتی
فصل پنجم: بهبود بهره وری
39
الگوی شش مشخصه ای رفتار سازمانی تارو
فصل پنجم: بهبود بهره وری
راهبردهای تجاری منسوخ
افقهای عمل کوتاه مدت
ضعفهای تکنولوژیک عمده
غفلت از توسعه منابع انسانی
عدم همکاری
مغایرت هدفهای دولت و صنعت
40
شیوه انتخاب مدیران
فصل پنجم: بهبود بهره وری
انتخاب مدیران باید بر اساس مصالح ملی و اجتماعی، تخصص و تعهد افراد و کارنامه افراد صورت بگیرد. چنانچه افراد واجد شرایط در مشاغل مدیریتی گمارده شوند و امکان بروز عقاید و افکار نو را به زیر دستان دهند، نوآوری و مشارکت کارکنان موجب ارتقاء بهره وری خواهد شد. مدیران ذیصلاح و با تجربه توانایی تبدیل شرایط نامناسب به شرایط مناسب را دارند.
سخت افزار و نرم افزار، هردو محدودیتهای فیزیکی خود را دارند ولی توانایی و تخیل انسان هیچ حدی ندارد . بدین ترتیب، فلسفه محوری هر شرکت باید کشف این نکته باشد که چگونه از توانائیهای بالقوه انسانی استفاده کند تا آمیخته بهینه منابع دیگر را برای تامین نیازهای بازار ایجاد کند.
41
مدیران کارآفرین
فصل پنجم: بهبود بهره وری
کارآفرین کسی است که خلق کند و بازده ارزشمندی را از هیچ می سازد. مدیر کارآفرین دارای بصیرت کافی برای شناخت فرصتها، بازار و شرایط محیطی است . عامل خلاقیت و کارآفرینی در موسسات از عوامل مهم و موثر در پیشرفت در صحنه رقابت جهانی می باشد. لذا مدیران باید از بین شایسته ترین و کارآمدترین ها انتخاب شوند. در این جهت باید روشهای انتصاب مدیران بر اساس ضابطه های روشن و شفاف انجام شود. یافته های علمی نشان می دهد هر مدیر کارآمدی باید ریسک پذیری معتدل، پر انرژی، مسئولیت پذیری فردی و مهارت سازماندهی ، پیش بینی امکانات آینده و تخصص کافی داشته باشد.
42
رهبران بصیر
فصل پنجم: بهبود بهره وری
برخورداری از رهبرانی بصیر در اداره سازمانها در رشد و پیشرفت بهره وری بسیار مهم است. نظام آـموزشی و تربیتی باید مدیران و رهبران بصیر تربیت کند. مدیران یکه علاوه بر توانمندی به نتایج دراز مدت تصمیمات خود توجه دارند. همچنین رهبرانی که مشارکت کارکنان را به خدمت گرفته و موجب می شوند کارکنان رده های مختلف سازمان در تحقق به سوی اهداف سازمان ، روابط حسنه اکاری با کارکنان خود برقرار کرده و احترام به یکدیگر را در سازمان تجلی می سازند.
43
بهره وری و ثبات مدیریتی
فصل پنجم: بهبود بهره وری
تغییرات در سطوح عالی مدیریت پس از تغییر دولتها امری عادی است. اما تغییرات در سطوح میانی مدیریت چنانچه بیش از حد باشد می تواند اثرات نامطلوبی داشته و در گردش و نظم کارها اخلال بوجود آورد. جابجایی مدیران بیش از همه کارکنان و مدیران میانی را متضرر می سازد . تداوم این تغییرات نه تنها کارکنان را نسبت به اهداف آتی بیمناک می کند بلکه به خودی خود به بی هویتی موجود در سازمان دامن می زند. اگر مدیر ناموفقی از سازمان برکنار شود باید مورد نقد وپرسش قرار گیرد نه اینکه به پست دیگری گمارده شود و حتی ارتقاء یابد.
44
پیشرفت تکنولوژی و تحقیق و توسعه
فصل پنجم: بهبود بهره وری
تحقیق و توسعه بر پیشرفت اقتصادی هر جامعه تاثیر عمده ای دارد. تحقیق و توسعه موجب کسب توانائی تولید محصولات بهتر و جدید به بازار و در نتیجه افزایش بهره وری می شود. این کار از دو طریق انجام می پذیرد: بهسازی محصول ( یا تولید محصولات جدید) و بهسازی فرایندها . یک نظام تحقیقات و نوآوری کارآمد را می توان مجموعه ای زنده و پیوسته از این عوامل دانست: تجهیزات و سرمایه، نیروی متخصص، مدیریت و سازمان، فضای تحقیقات و نظامهای پشتیبانی اطلاعاتی و ارتباطی.
45
راههای بهبود بهره وری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
قبل از بهبود بهره وری باید وضع موجود سازمان را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داد. راههای گوناگونی برای تشخیص و درمان بیماریهای یک سازمان وجود دارد. در بیشتر مواقع ، بیماری سازمان در هر سه قلمرو سخت افزار، نرم افزار و نیروی انسانی وجود دارد. تشخیص نارسایی های سازمان در قلمورو سخت افزار به مراتب آسانتر از دو قلمرو دیگر است. تشخیص نقاط ضعف در حوزه نرم افزاتر و نیروی انسانی دشوارتر است .
46
سازمانهای دارای بیماری نرم افزاری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
سازمانی را که دریک یا چند زمینه ذیل از نارسائیهای جدی برخوردار است را دچار نرم افزاری می دانیم:
1- ساختار سازمانی
2- رویه کار
3- تولید و توزیع اطلاعات
4- قوانین و مقررات و آیین نامه ها
5- فرایند تصمیم گیری
47
بهره وری و سیستمهای سازمانی
فصل پنجم: بهبود بهره وری
راههای متفاوتی وجود دارد که به توسعه و افزایش بهره وری منتهی می شود. راههای زیر را می توان برای کارخانه ها مطرح نمود.
48
انواع اتلاف
فصل پنجم: بهبود بهره وری
اتلاف را می توان به پنج گروه تقسیم نمود:
1- اتلاف در جریان تولید
2- اتلاف ناشی از ضایعات
3- اتلاف ناشی از زمان انتظار و تاخیر
4- اتلاف ناشی از حمل و نقل
5- اتلاف ناشی از فرایند و حرکات غیر ضرور
49
برنامه ریزی برای بهبود بهره وری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
برای طراحی یک برنامه کامل و جامع بمنظور نیل به بهبود بهره وری باید مراحل و مراتب زیر را تعقیب کرد:
1- تجزیه و تحلیل موقعیت سازمان یا شرکت
2- طراحی برنامه بهبود بهره وری
3- ایجاد انگیزه و آگاهی لازم نسبت به بهره وری
4- اجرای برنامه
5- ارزیابی برنامه
50
آگاهی از میزان بهره وری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
برنامه آگاهی دادن می تواند معیارهای خاصی برای بهبود بهره وری به طرق زیر داشته باشد:
1- تهیه اطلاعات لازم در مورد برنامه های بهبود بهره وری برای رسیدن به منابع مشترک و کارکنان
2- فراهم کردن کانالها و بحرانهایی برای بازخورد و رفع اشکال
3- انتخاب رسانه های متعدد برای انتقال آگاهی و بدست آوردن بازخورد
4-اقدام برای تحقیق و تفحص برای تشخیص عکس العملها ی اولیه نسبت به برنامه ها و دریافت پیشنهادها
51
اجرای برنامه های بهبود
فصل پنجم: بهبود بهره وری
اگر هدف بالا بردن بهره وری از طریق دوایر کنترل کیفیت باشد اجرای این برنامه مستلزم موارد زیر خواهد بود:
1- اعلام حمایت مدیران سطوح بالا.
2- تشکیل یک کمیته هدایت کننده
3- آغاز یک برنامه آموزش برای نشان دادن اهمیت دوایر
4-دعوت از داوطلبان برای تشکیل دوایر
5- آموزش اعضاء دایره
6- تشکیل دوایر
7- فراهم کردن فرصتی برای شناخت مدیریت
8- معرفی و شناساندن اعضاء شرکت کننده به عموم
52
برنامه های بهره وری: تکنولوژی
فصل پنجم: بهبود بهره وری
مکانیزه یا خودکار کردن راهی برای افزایش بهره وری است. امروزه در زمینه های مهندسی، پزشکی، ساخت و صنایع خدماتی، تجهیزات جدیدی را مشاهده می کنیم که کار صدها نفر را انجام می دهند . کامپیوتری کردن اطلاعات بایگانی، پردازشها و روشهای انجام کار، منشاء بهبود قابل توجهی در این راستا می باشند. رایانه ای کرئن و استفاده از تحویلداران ماشین خودکار در معاملات بانکی راحتی و آسایش قابل قبولی را برای ما به ارمغان آورده است.
53
سهیم شدن در سود حاصل از بهره وری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
بهبود در بهره وری نیاز به تلاش تقریباًٌ تک تک افراد کشور دارد. بنابراین عادلانه خواهد بود اگر هر گونه سودی که از بهبود در بهره وری بدست می آید، بین کسانیکه در کسب آن دخیل بوده اند سهیم شوند. این افراد یا گروهها و موسسات را می توان بدین شرح بر شمرد: سهامداران، مدیریت ، کارکنان، موسسات مالی نظیر بانکها، دولت، مصرف کنندگان و کسانیکه زمین، ماشین آلات و انبار کالا به سازمان اجاره می دهند.
54
پرسشهایی برای تعیین اولویتهای بهره وری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
برنامه افزایش بهره وری هنگامی موثرتر خواهد بود که جزئی از طرح راهبردی سازمان باشد. در زیر پرسشهایی که می تواند برای مشخص کردن و تعیین اولویتهای بالقوه افزایش بهره وری مطرح می شود ارائه می گردد:
1- آیا سازمان دارای اهداف، آرمانها و طرح بهره وری مکتوبی که کل سازمان را در برگیرد، هست؟
2- آیا اهداف برای گروههای کوچک و قابل تشخیص تعیین شده است به طوریکه کارکرد آنها را بتوان ارزیابی کرد؟.
3- آیا طرح شامل روشهایی است که توسط آن بتوان به اهداف افزایش بهره وری نائل آمد؟.
4- آیا زمانهایی برای نیل به اهداف بهره وری تعیین شده است؟.
5- آیا اهداف و اقدامات در مقابل هزینه های کار و سایر هزینه ها سنجیده شده است؟
55
ساختار اساسی افزایش بهره وری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
«الان لالر» چهار مرحله عمومی برای همه فرایندهای افزایش بهره وری مطرح می کند:
الف- پذیرش: باید نیاز به تغییر و بهبود در سازمان پذیرفته شود.
ب- تصمیم: پس از قبول ایجاد تغییر باید در مورد آن تصمیم گرفت.
ج-اجازه: باید فرصت انجام تصمیمات وجود داشته باشد.
د- اقدام: اجرای عملی طرحها برای افزایش بهره وری باید هدف نهایی باشد.
56
عناصر اصلی برنامه های بهبود بهره وری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
1- تعهد مدیریت عالی
2- وجود یک سازمانی متعهد به اجرای برنامه
3- در کیفیت و آگاهی کامل سطوح مختلف سازمان از اهداف برنامه
4- ارتباط باز میان عناصر ساختاری سازمان
5- نشان دادن منافع حاصل از بهره وری توسط یک سیستم
6- برقراری ارتباط میان میان برنامه و فرایند اندازه گیری
7- تناسب نیازها با برنامه ها
8- استقرار فرایند نظارت، ارزیابی و بازخور
57
چهارده دستورالعمل برای بهبود بهره وری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
1-برای دراز مدت برنامه ریزی کن نه برای ماه یا سال آینده
2- به صرف کیفیت کالای خود از خود راضی نباش
3- برای فرایند تولید خود یک سیستم کنترل کیفیت آماری ایجاد کن و از عرضه کنندگان مواد اولیه نیز این کار را بخواه، حتی اگر هزینه بیشتری را در کوتاه مدت متحمل شوی
4- فقط با چند عرضه کننده مناسب موارد ارتباط داشته باش
5- همیشه این سوال را از خود بکن: آیا مشکلات کمن در سیستم از یک بخش خاص تولیدی است یا ناشی از تمام فرایند تولید.
6- کارگران خود را برای انجام خواسته های خود آموزش دهید.
7- کیفیت کار سرپرستان تولید را بالا ببرید.
58
ادامه چهارده دستورالعمل برای بهبود بهره وری
فصل پنجم: بهبود بهره وری
8-تر س را از خود دور کنید
9- دوایر تولیدی خود را تشویق کنید به جای تمرکز بر هدفهای بخش خود، با یکدیگر کار کنند.
10- غرق در هدفهای کمی مانند شعار عمومی «ضایعات صفر » نشوید .
11-از کارگران انجام کار با کیفیت عالی را بخواهید نه حاضر شدن به موقع و خروج به موقع از محیط کار.
12- کارگران و کارکنان خود را برای درک روشهای آماری آموزش دهید.
13- کارگران خود را برای فراگیری مهاذت جدید مورد نیاز آموزش دهید.
14- مدیریت عالی شرکت را مسئول اجرای این سیزده اصل کنید.
59
تکنولوژی و بهره وری(1)
فصل پنجم: بهبود بهره وری
ماهیت پویای تغییرات تکنولوژی در کشورهای پیشرفته دارای سه مرحله مجزا است: مرحله اول:مرحله سیال یا مرحله نوآوری محصول،
مرحله دوم: مرحله گذر یا مرحله نوآوری در فرایند
مرحله سوم: مرحله مشخص یا مرحله نوآوری های نموی.
60
تکنولوژی و بهره وری(2)
فصل پنجم: بهبود بهره وری
ویژگیهای مرحله اول: مرحله سیال یا مرحله نوآوری محصول
1-تکنولوژی و بازار در وضعیتی نامطمئن و پر خطر قرار دارد.
2- تکنولوژی بسرعت در تغییر است.
3- رقابت بر اساس کیفیت و عملکرد محصول قرار دارد.
4- انجام کار در محدوده کوچکی از قبیل گاراژ منزل امکان پذیر است.
5- شرکت های کشورهای پیشرفته، در نتیجه نوآوری محصول دارای رقابت قابل ملاحظه ای هستند.
61
تکنولوژی و بهره وری(3)
فصل پنجم: بهبود بهره وری
ویژگیهای مرحله دوم: مرحله گذر یا مرحله نوآوری
1-بر خلاف مرحله سیال، در این مرحله و تکنولوژی و بازار، بهتر مشخص و تعریف شده است.
2- رقابت تنها بر اساس کیفیت و عملکرد قرار ندارد بلکه عامل هزینه نیز حائز اهمیت است و این عامل مستلزم تولید انبوه است.
3- قیمت ها به سرعت کاهش می یابند.
4- انتقال از عملیات محدود « درون گاراژی» به «عملیات کارخانه ای» تغییرمی یابد .
5-توانائی قابل ملاحظه ای در مسائل مالی ، پژوهش و توسعه، مهندسی، مدیریت و بازریابی مورد نیاز است.
6- برخی از شرکتهای کوچک رشد می کنند ولی بسیاری دیگر با عدم موفقیت مواجه می شوند و یا در شرکتهای بزرگنر ادغام می شوند.
7- رقابت در شرکتهای کشورهای پیشرفته بر اساس نوآوری در فرایند قرار دارد.
62
تکنولوژی و بهره وری(4)
فصل پنجم: بهبود بهره وری
ویژگیهای مرحله سوم: مرحله مشخص یا مرحله نوآوری های نموی.
1-تغییرات ناگهانی در محصول یا فرایند تولید به وقوع نمی پیوندد.
2- محصولات بنحوی قابل توجه استاندارد می شوند.
3- تولید انبوه در این مرحله اساس رقابت در قیمتهاست .
4- فرایند تولید بنحو قابل ملاحظه ای منطقی، سرمایه بر است .
5- نوآورریها صرفاً جهت بالا بردن بهره وری صورت می گیرد.
6- اعمال نوآوری های ناگهانی بسیار پرهزینه و مختل کننده است.
7- تکنولوژی در قبال هجوم بازار بوسیله تکنولوژی آسیب پذیر است.
8- برخی شرکتها به شرکتهای در حال رشد تبدیل می شوند.
63
مراحل پرورش و انتقال تکنولوژی در کشورهای در حال رشد
فصل پنجم: بهبود بهره وری
سه مرحله می توان برای انتقال تکنولوژی و پرورش آن در کشورهای جهان سوم برشمرد:
1-مرحله پیاده سازی
2- مرحله جذب
3- مرحله بهسازی
64
مراحل انتقال تکنولوژی
فصل پنجم: بهبود بهره وری
با تشکر از توجه شما