نظریه های شخصیت
مترجم : یحیی سید محمدی جس فیست و گریگوری جی فیست
فصل اول درآمدی بر نظریه شخصیت
پس از آنکه فروید فرضیه هایی را تدوین کرد و معقول بودن آنها را با توجه به تجربیات بالینی اش بررسی کرد به تدریج روش علمی تری را به وجود آورد
فروید از این آمیختگی گمانه زنی و شواهد بالینی اولین نظریه مدرن شخصیت را به وجود آورد.
بعدها زنان و مردان دیگری نظریه های شخصیتی را به وجود آورد که برخی از آنها عمدتاً بر پایه گمانه زنی فلسفی و برخی دیگر بر اساس شواهد تجربی استوار بود
شخصیت از کلمه لاتین «پرسونا» مشتق شده است که به ماسک نمایشی اشاره دارد که هنر پیشه های رومی در تئاترهای یونانی بر چهره می زدند.
گرچه همه نظریه پردازان شخصیت با یک تعریف واحد از آن موافق نیستند اما می توانیم بگوییم که شخصیت عبارت است از الگوی نسبتا پایدار صفات ، گرایش ها یا ویژگی های که تا اندازه ای به رفتار افراد دوام می بخشد.
نظریه چیست ؟ نظریه علمی یک رشته فرض های مرتبط است که به دانشمندان امکان می دهد برای تدوین کردن فرضیه های آزمون پذیر از استدلال استنتاجی منطقی استفاده کنند.
این تعریف نیاز به توضیح بیشتر دارد
اولا نظریه یک رشته فرض است و یک فرض تنها نمی تواند نیازمند های یک نظریه مناسب را تامین کند
ثانیا نظریه یک رشته فرض های مرتبط است . فرض های مجزا نه میتوانند فرضیه های معنی دار ایجاد کند و نه اینکه از همسانی درونی برخوردارند.
سوما عناصر تشکیل دهنده نظریه، واقعیت های اثبات شده بدین معنی نیستند که اعتبار آنها به طور قطعی ثابت شده باشد.
رابعا پژوهشگران برای تدوین فرضیه ها از استدلال استنتاجی منطقی استفاده می کند. اصول یک نظریه باید با دقت و همسانی منطقی کافی بیان شود تا دانشمندان بتواند فرضیه های روشنی را استنتاج کند. فرضیه ها عناصر نظریه نیستند.
و آخرین قسمت این تعریف مفهوم آزمون پذیر را در بر دارد در صورتی که نتوانیم فرضیه را به گونه ای آزمایش کنیم بی ارزش است
فلسفه
فلسفه : شاخه های متعددی دارد که یکی از آنها معرفت شناسی یا ماهیت دانشی است. نظریه با این شاخه از فلسفه ارتباط بسیار نزدیکی دارد زیرا ابزاری است که دانشمندان در تعقیب دانش از آن استفاده می کنند.
نظریه ها باید ها سر کار ندارند. بنابراین یک رشته اصول درباره اینکه یک نفر چگونه باید زندگی خود را اداره کند نظریه محسوب نمی شود
فلسفه به چیزی که باید باشد می پردازد در حالی که نظریه چنین نیست. نظریه با یک رشته اظهارات «اگر – در این صورت» سروکار دارد
گمانه زنی
نظریه ها به گمانه زنی متکی هستند اما از گمانه زنی بدون عمل فراتر می روند.
نظریه ها از ذهن متفکران بزرگ، مستقل از مشاهدات تجربی سرچشمه نمی گیرند، بلکه با اطلاعاتی که به شیوه تجربی گردآوری شده اند و با علم، ارتباط نزدیکتری دارند.
ارتباط نظریه با علم به این شکل است که علم به مشاهده و طبقه بندی اطلاعات و اثبات قوانین کلی از طریق آزمودن فرضیه ها مربوط می شود و نظریه ها ابزار مفیدی هستند که دانشمندان آنها را برای معنی دادن به مشاهدات و سازماندهی آنها به کار میبرند
علم بدون داشتن نظریه برای یکپارچه کردن مشاهدات و هدایت شدن به سمت پژوهش کاملا عاجز خواهد بود.
فرضیه
گرچه نظریه مفهوم محدودتری از فلسفه است اما از فرضیه گسترده تر است یک نظریه خوب می تواند چندین فرضیه تولید کند.
فرضیه حدس یا پیش بینی فرهیخته ای است که اعتبار آن را میتوان از طریق بکارگیری روش علمی آزمایش کرد
نظریه به قدری کلی است که نمی توان آن را مستقیماً اثبات کرد
بین نظریه و فرضیه رابطه نزدیکی وجود دارد. پژوهشگر با استفاده از استدلال استنتاجی (از کل به جزء) می تواند از یک نظریه سودمند فرضیه های آزمون پذیر بساز و بعد آنها را آزمایش کند.
– به طور کلی یک نظریه زمانی مفید خواهد بود که مورد پژوهش قرار گیرد.
الف)نظریه مفید پژوهش تولید می کند
مهمترین ملاک برای یک نظریه مفید ، توانایی آن در برانگیختن هدایت کردن پژوهش بیشتر است
نظریه مفید دو نوع پژوهش را به وجود می آورد:
1) پژوهش توصیفی
2) فرضیه آزمایی
پژوهش توصیفی : میتواند نظریه موجود را گسترش دهد، به اندازه گیری نام گذاری و طبقه بندی واحدهایی مربوط میشود که در ساختن نظریه به کار گرفته شده اند. پژوهش توصیفی با نظریه رابطه همزیست دارد.
فرضیه آزمایی به اثبات غیر مستقیم سودمندی نظریه منجر می شود.
ب )نظریه مفید ابطال پذیر است
نظریه را باید بر اساس توانایی آن در تایید یا رد شدن نیز ارزیابی کرد یعنی باید ابطال پذیر باشد برای این کار نظریه باید به قدر کافی دقیق باشد که پژوهش را توصیف کند.
نظریه ابطال پذیر پاسخگوی نتایج آزمایش است
نظریه های را که قویا بر تغییرات غیرقابل مشاهده در ناهشیار متکی هستند به سختی می توان اثبات یا ابطال کرد.
ج) نظریه مفید اطلاعات را سازمان می دهد
نظریه مفید باید بتواند اطلاعات به دست آمده از پژوهش را که با یکدیگر مغایر نیستند سازمان دهد
یافته های پژوهشی بدون سازمان یا طبقه بندی، مجزا و بی معنی می ماند
تا زمانی که اطلاعات در یک چهارچوب روشن و واضح سازمان نیافته باشند دانشمندان مسیر روشنی برای دنبال کردن دانش بیشتر نخواهد داشت
ج) نظریه مفید اقدامات را هدایت میکند.
چهارمین ملاک برای نظریه خوب توانایی آن در هدایت کردن کار بندان است به طوری که آنها بتوانند مشکلات روزمره خود را حل کند
نظریه خوب ساختاری را برای یافتن خیلی از این پاسخ ها در اختیار می گذارد
د) نظریه مفید همسانی درونی دارد
نظریه ای که همسانی درونی دارد زبان همسانی را به کار میگیرند از اصطلاح واحدی به معنی دومفهوم متفاوت استفاده نمیکند و دو اصطلاح متفاوت را برای اشاره به یک مفهوم به کار نمی برد.
نظریه خوب از مفاهیم و اصطلاحاتی استفاده می کند که به روشنی و به صورت عملیاتی تعریف شدند
تعریف عملیاتی تعریفی است که واحد ها را برحسب رویدادها یا رفتارهای قابل مشاهده توصیف می کند که بتوان آنها را اندازه گیری کرد
ه) نظریه مفید از قانون ایجاز تبعیت میکند
در صورتی که دو نظریه از لحاظ توانایی به وجود آوردن پژوهش، ابطال پذیری ، معنی دادن به اطلاعات ، راهنمایی کردن کاربندان و همسانی درونی برابر باشند ، نظریه ساده تر اولویت دارد . این قانون ایجاز است
دو نظریه نمی توانند از نظر این توانایی ها کاملا برابر باشند ، اما در مجموع ، نظریه های ساده و روشن تر از نظریه هایی که مفاهیم پیچیده و زبان مبهم دارند مفید تر هستند.
زمانی که مدل های ساده به تدریج به نظریه های بزرگ تبدیل می شوند ، فرض های اساسی نظریه پرداز در مورد ماهیت انسان به طور فزاینده روشن میشود
هر یک از نظریه پردازان که در این کتاب مورد بحث قرار گرفتند برداشت خاصی از انسان دارند
ابعاد برداشت از انسان
نظریه های شخصیت از نظر موضوعات مربوط به ماهیت انسان تفاوت دارند
هر نظریه شخصیت فرض های آفریننده را در مورد انسان منعکس میکند این فرض ها بر ابعاد گسترده ای استوار هستند که نظریه پردازان شخصیت مختلف را مجزا می کنند.
ما برداشت هر نظریه پرداز را از انسان را با توجه به ۶ بعد بررسی می کنیم
1. جبرگرایی در برابر انتخاب آزاد
2. بدبینی در برابر خوش بینی
3. علیت در برابر غایت مندی
4. عوامل تعیین کننده هوشیار در برابر ناهوشیار رفتار
5. عوامل تاثیرگذار زیستی در برابر اجتماعی بر شخصیت
6. بی همتایی در برابر شباهت ها
پژوهش در نظریه شخصیت
نظریه ها و اطلاعات پژوهشی رابطه چرخشی دارند: نظریه به اطلاعات معنی میدهد ، و اطلاعات از پژوهش آزمایشی حاصل می شود
اغلب اطلاعات از مشاهدات به دست می آیند که هر کدام از ما هر روز انجام میدهیم مشاهده کردن صرفاً به معنی توجه کردن به چیزی است
روانشناسان شخصیت برای اینکه توانایی خود را در پیش بینی کردن را بهبود ببخشند. فنون ارزیابی متعددی از جمله پرسشنامه های شخصیت را ابداع کردند.
برای اینکه این ابزارها مفید واقع شوند باید پایا و معتبر باشند
منظور از پایایی ابزار اندازه گیری مقدار نتایج باثباتی است که به بار می آورد
دو نوع پایه مهم پایایی بازآزمایی و همسانی درونی هستند
یک پرسشنامه شخصیت در صورتی پایه باز آزمون دارد که نمره افراد در دو اجرای مختلف آن پرسشنامه تقریباً یکسان باشد
و در صورتی همسانی درونی دارد که همه مواد آن یک چیز را ارزیابی کند
منظور از روایی یا اعتبار این است که یک آزمون تا چه اندازه ای آن چه را که قرار است ارزیابی کند واقعا ارزیابی میکند.
اعتبار
سازه پیش بین
همگرا واگرا افتراقی
اعتبار سازه درجه ای است که یک ابزار سنجش چند سازه فرضی را ارزیابی میکند. سازه های مانند : برون گرایی – پرخاشگری – هوش و ثبات هیجانی.
یک ابزار سنجش در صورتی اعتبار سازه همگرا دارد که نمره های بدست آمده از آن با نمره های ابزار سنجش معتبری که ساختار یکسانی دارند همبستگی عالی داشته باشد.
یک پرسش نامه در صورتی اعتبار افتراقی دارد که دو گروه افراد را که به متفاوت بودن شهرت دارند از یکدیگر متمایز کند.
بعد دوم اعتبار ، اعتبار پیش بین یا درجه ای است که یک آزمون رفتار آینده را پیش بینی می کند.
اصطلاحات و مفاهیم مهم
شخصیت همه صفات یا ویژگی های نسبتا پایدار را که به رفتار شخص ثبات می بخشد را شامل می شود
نظریه یک رشته فرض های مرتبط است که امکان تبدیل کردن فرض های آزمون پذیر را به دانشمندان می دهد.
نظریه را نباید با فلسفه ،گمانه زنی، فرضیه یا طبقه بندی اشتباه کرد
شش ملاک سودمندی نظریه علمی را تعیین می کند
آیا نظریه پژوهش به وجود می آورد؟
آیا ابطال پذیر است؟
آیا دانش را سازماندهی می کند و توضیح می دهد؟
ایا برای مشکلات روزمره راه حل های عملی پیشنهاد می کند؟
آیا همسانی درونی دارد؟
آیا ساده است یا از قانون ایجاز تبعیت میکند؟
مفاهیم ماهیت انسان را از شش زاویه میتوان مورد بحث قرار داد
جبرگرایی در برابر اراده آزاد
بدبینی در برابر خوش بینی
علیت در برابر غایتمندی
عوامل تعیین کننده هوشیار در برابر ناهشیار
عوامل زیستی در برابر اجتماعی
بی همتایی در برابر مشابهات افراد