1
شیوه های ارزیابی وضعیت بدن در ارگونومی شغلی
2
مقدمه
ریسک فاکتورهای شغلی اختلالات اسکلتی- عضلانی مرتبط با کار:
– عوامل مربوط به کار جسمانی ( وضعیت بدنی، نیرو،
حرکت و ارتعاش )
– عوامل روانی – اجتماعی
– عوامل فردی
3
شیوه های ارزیابی خطر بروز اختلالات اسکلتی – عضلانی
مشاهده ای
• شیوه های مشاهده ای قلم- کاغذی ((pen-paper
– مزایا : ارزان قیمت و بدون ایجاد تداخل در کار فرد
– معایب : از دست رفتن دقت بعلت روند ثبت منقطع و
دشواری تعیین تعداد بهینه مشاهده ها و
کاربرد بیشتر در کارهای استاتیک و دارای الگوی ساده و تکراری
• شیوه های مشاهده ای فیلم برداری و تفسیر توسط کامپیوتر(WEPAS)
2. شیوه های مستقیم
• ارزیابی وضیعت بدن : دستی یا با کمک تجهیزات الکتریکی
• ارزیابی تنش وضعیتی یا خستگی ماهیچه ای موضعی
3. شیوه های خود گزارشی : پرسشنامه ، مصاحبه یا چک لیست ، نقشه بدن و…
4
5
یک شیوه ارزیابی می با یست دو موضوع را مشخص کند:
1. آیا به انجام مداخله های ارگونومیک نیازی است
( خطر وجود دارد / ندارد )
2. اگر جواب مثبت است ، آیا مداخله اثر بخش
می باشد؟
6
Ovako Working Posture Analyzing System (OWAS)
دهه هفتاد میلادی در یک کارخانه تولید فولاد
افزایش موارد غیبت از کار و همچنین از کارافتادگی زودهنگام ناشی از اختلالات اسکلتی-عضلانی
تهیه 680 عکس از پوسچرهای گوناگون
اعتبار آن نزدیک به 90% و بالا می باشد.
اجرای OWAS به کمک کامپیوتر: OWASCO,OWASAN
7
دسته بندی پوسچر در روش OWAS
84 پوسچر شاخص + نیروی اعمال شده از سوی کارگر
مشخص شدن هر پوسچر بوسیله یک کد چهار رقمی
8
پوسچر تنه
ستون فقرات کشیده و مستقیم است.
ستون فقرات خمیده است.
تنه در حال چرخش است.
تنه خمیده و در حال چرخش است.
9
پوسچر بازوها
هر دو بازو پایین تر از ارتفاع شانه قرار دارند.
یکی از بازوها در ارتفاع شانه یا بالاتر از آن قرار دارد.
هر دو بازو در ارتفاع شانه یا بالاتر از آن قرار دارند.
10
پوسچر پاها
نشسته
ایستاده با پاهای کشیده و مستقیم
ایستاده با یک پای مستقیم
ایستشاده بر روی دو زانوی خمیده
زانو زده بر روی یک زانوی خمیده
زانو زده بر یک یا هر دو زانو
راه رفتن یا جابجا شدن
11
وزن بار یا نیروی مورد نیاز
نیروی کمتر از 10 کیلوگرم
نیرویی بین 10 تا 20 کیلوگرم
نیروی بیشتر از 20 کیلوگرم
12
13
سطوح گوناگون اولویت اقدام های اصلاحی
پوسچرهای طبیعی و خنثی بدون اثر آسیب زا بر دستگاه اسکلتی-عضلانی. هیچگونه اصلاحی نیاز نیست.
پوسچرهایی که ممکن است اثر آسیب زا بر دستگاه اسکتی-عضلانی داشته باشند. انجام اقدام های اصلاحی در آینده نزدیک لازم است.
پوسچرهایی که دارای اثر آسیب زا بر دستگاه اسکلتی-عضلانی هستند. انجام اقدامات اصلاحی هر چه زودتر ضروری است.
فشار بیومکانیکی این پوسچرها بر دستگاه اسکلتی-عضلانی بسیار آسیب زا بوده و انجام اقدام های اصلاحی بی درنگ لازم است.
14
15
16
Rapid Upper Limb Assessment (RULA)
جزء روش های مشاهده ای قلم-کاغذی
ریسک فاکتورهای مورد ارزیابی شامل تعداد حرکت ها ، کار ماهیچه ای استاتیک و اعمال نیرو
اهداف :
1- ارایه روشی برای غربالگری سریع جمعیت کاری مواجهه یافته با ریسک فاکتورهای اختلالات اسکلتی-عضلانی اندام فوقانی 2- ارایه راه کارهایی برای پیشگیری از بروز و کاهش شیوع اختلالات اسکلتی-عضلانی اندام فوقانی
17
روش RULA شکل تکامل یافته OWAS برای ارزیابی خطر بروز اختلالات اسکلتی-عضلانی در اندام های فوقانی
در این روش یا بدترین پوسچرها برای ارزیابی انتخاب و نمونه گیری می شوند و یا پرتعدادترین آنها.
RULA (cont )
18
19
20
21
22
23
24
25
سطوح اولویت اقدام های اصلاحی
26
27
28
29
Rapid Entire Body Assessment (REBA)
اهداف:
30
31
32
33
34
35
36
37
38
تعیین سطح خطر و اولویت اقدام های اصلاحی
QEC( Quick Exposure Checklist)
شناسایی ریسک فاکتورهای MSD در چهار ناحیه کمر، شانه/بازو، مچ دست/دست و گردن
ارزیابی سطح خطر مواجهه با ریسک فاکتورهای MSD
ارزیابی اثربخشی مداخلات ارگونومیک در محیط کار
مقایسه سطح مواجهه با ریسک فاکتورهای MSD میان کارگران مختلف
39
مزایای روش QEC
اثر ترکیبی ریسک فاکتورهای مختلف و تعامل آنها در بروز MSD ارزیابی می شود
دارای حساسیت مطلوب
کاربرد برای طیف وسیعی از مشاغل
کاربرد ساده و ارزیابی سریع
40
مراحل ارزیابی در روش QEC
1. تعیین اولویت (بر اساس گزارشات، غیبت از کارو…)
2. انجام ارزیابی
3. امتیاز گذاری
4. تفسیر نتایج
5. مداخله ارگونومیک و ارزیابی مجدد
41
42
انجام ارزیابی
43
44
45
46
47
48
امتیاز گذاری
49
50
تفسیر نتایج
51