شیوه های ارزیابی پوسچر
در ارگونومی
اهمیت اختلالات اسکلتی – عضلانی
Occupational Safety and Health Administration :osha درطبقه بندی WMSDs
رتبه دوم بیماریها وعوارض ناشی ازکار را به خود اختصاص داده
دارای رتبه نخست از نظربروز درد ورنجی که گریبانگیر فرد می شود
جز عمده ترین عوامل از دست رفتن زمان کار، افزایش هزینه ها وآسیبهای انسانی
علت یک سوم درخواست غرامت های ناشی از کار
60 درصد از کل موارد جدید بیماری در محیط کاردر آمریکا با یک رشد5 درصدی درسال
44% از بیماریهای اسکلتی-عضلانی درآمریکا
33% از بیماریهای اسکلتی-عضلانی در فنلاند
هزینه ای برابر3 تا 5 درصد تولید ناخالص ملی در کشورهای حوزه اسکاندیناوی
هزینه ای برابر.5/0تا 2 درصد تولید ناخالص اتحادیه اروپا
اهمیت اختلالات اسکلتی – عضلانی (ادامه)
: در سال 1993osha هدف
هدف برنامه ی ایمنی وبهداشت در محیط کار پیشگیری از آسیب ها وبیماریها از طریق حذف علل آنها می باشد.در ارگونومی این هدف حذف یا کاهش مواجهه ی کارگر باخطرات ارگونومیک می باشد که باعث WMSDsمی شوند.
ریسک فاکتورهای فیزیکی- مکانیکی منجر به اختلالات اسکلتی-عضلانی
پوسچر نامناسب یا ثابت
اعمال نیروی زیاد
تکرار حرکت
بلند کردن وحمل بار
فشار تماسی
ارتعاش تمام بدن یا موضعی
دمای پایین
روشنایی نامطلوب
اساس بیومکانیکی آسیبهای اسکلتی- عضلانی
آسیب همان تخریب مکانیکی بافت است که درآن انسجام بافت مورد حمله قرارمی گیرد.
این مواجهه و انباشتگی تنش های پیاپی است که در درازمدت از ترمیم کامل آسیب ها جلوگیری می کند ومانع تغییرات سازشی برای خنثی سازی اثرات بیومکانیکی می شود.
ماهیت ویسکوالاستیک بافت های کلاژن دارموجب می شود نیرو به شکل کششی انتقال داده یا تحمل شود از آنجاکه این محدوده -ی تغییرشکل کششی حداکثر 4% می باشد اعمال کشش های بیش از آن منجر به:
اساس بیومکانیکی آسیبهای اسکلتی- عضلانی (ادامه)
تغییر شکل بافت در طولانی مدت
پارگی بافت دراثرتغییر شکل 10-8%
کاهش سطح مقطع بافت
افزایش شدت استرس
کاهش ظرفیت تحمل فشار
ودر نهایت احتمال وقوع آسیب افزایش می یابد.
عوامل موثر در اختلالات اسکلتی- عضلانی
عوامل ژنتیکی
عوامل مورفولوژیک
عوامل روانی- اجتماعی
عوامل بیو مکانیکی
متغیرهای بیومکانیکی
این متغیرها تحت قالب نظریه اعمال نیروی بیش از حد بررسی می شوند ودر این نظریه سه فاکتور:
بزرگی نیرو
زمان مواجهه ی موثر
پوسچر کاری ودامنه حرکت
.
شیوه های ارزیابی خطر بروز اختلالات اسکلتی- عضلانی
شیوه های دستگاهی یا مستقیم
شیوه های خود گزارشی
شیوه های مشاهده ای که خود شامل:
قلم – کاغذی
فیلمبرداری وواکاوی پوسچر به وسیله کامپیوتر
که در این جا به طور اختصاصی به شیوه های قلم- کاغذی پرداخته می شود:
OWAS
RULA
REBA
QEC
PRIEL شیوه
برگه پوسچر گرام
انتخاب پوسچر خطرناک
ترسیم طرح شماتیک
طبقه بندی براساس وضعیت قرارگیری 14 عضوبدن نسبت به سه صفحه مرجع
بیان پوسچر به صورت داده های عددی
کاربرد برای کارهای استاتیک
ازمعایب آن
زمان زیاد مورد نیاز برای واکاوی
عدم کارایی برای کارهای دینامیک
روش RULA Rapid Upper Limb Assessment
برای ارزیابی شدت فشار وضعیتی به ویژه برای کارهای ایستاکه براساس روشOWAS وبااستفاده از مفاهیم نظری آن پایه ریزی شده است.
درآن تجزیه وتحلیل برای اندام های :
گردن
تنه
بازو
ساعد ومچ دست
پاها
به کمک کدگذاری برای انحراف از وضعیت طبیعی هر اندام که با افزایش انحراف کدمتعلقه بزرگتر می گردد.
Hospitality Asset Managers Association: HAMA HAMA روش
برای تجزیه وتحلیل فشار بیومکانیکی بردست ها وبازوها که 5 عامل اصلی دخیل درآن عبارتند از:
نوع حرکت
نوع چنگش
وضعیت قرارگرفتن اندام فوقانی
فشار خارجی
سطح تلاش فیزیکی
ارتباط میان وضعیت بدن واعمال نیرو با طراحی ایستگاه ومحیط کار قابل بررسی است.
ازمعایب آن : معیاری جهت توصیف سطح مواجهه وجود ندارد.
PLIBEL روش
با استفاده از چک لیستی خطرات ارگونومیکی محیط کارشناسایی شده که این چک لیست حاوی اطلاعات پوسچر کار ، حرکت ها، طراحی ایستگاه کار و ابزار می باشد ودرمورد 5 ناحیه از بدن شامل:
گردن،شانه،پشت
آرنج ها،ساعدها،دستها
پاها
زانوها
کمر
روشی سودمند برای شناسایی ریسک فاکتورهای آسیب زا در ناحیه خاصی ازبدن
از معایب آن: اعتبار بین مشاهده گر بالا نیست و تعیین بزرگی خطر در هنگام ترکیب ریسک فاکتورها دشوار است.
REBA روش
برای ارزیابی مشاغلی که تغییرات زیادی در پوسچر ووضعیت انجام کار دارند مناسب بوده براساس روش RULA توسعه یافته وبه ترتیب زیر عمل می شود:
انتخاب پوسچر یا فعالیت خطرناک
طراحی دیاگرام مربوطه
کدگذاری پوسچر اندامهای گوناگون
ترکیب امتیاز پوسچر اندام با اعمال نیرو ونوع فعالیت
تعیین سطح اولویت اقدام اصلاحی
QECروش
در این روش پوسچروحرکت های تکراری
کمر
شانه
بازو
مچ دست/دست ارزیابی شده و با گردآوری اطلاعات
مدت زمان انجام کار
حداکثروزن بار
اعمال نیرو توسط دست
نیاز دیداری وظیفه
دریافت و قضاوت کارگر ، بزرگی هر مورد ارزیابی شده و به صورت سطوح مواجهه دسته بندی می شود وبا استفاده از جدولی امتیاز گذاری شده و سطح مواجهه ترکیبی با ریسک فاکتورهای گوناگون برای هر یک از اندام ها ی یادشده تعیین می شود.
OWAS
OWAS زمینه وتکوین
Ovako Working Posture Analyzing System
در Ovako oy فنلاند
کارهای فیزیکی سنگین
غیبت از کار
از کار افتادگی زود هنگام ناشی از اختلالات اسکلتی-عضلانی زمینه بررسی ارگونومیک رافراهم آوردکه منجر به تعریف 84 پوسچر شاخص شد که ترکیبی از پوسچرهای پاها، تنه، بازوها ست
OWAS دسته بندی پوسچر درروش
که این پوسچرها ترکیبی از 7 پوسچر پا ،4 پوسچر تنه و3 پوسچر بازوست.
پس از انتخاب پوسچرهای شاخص برای تعیین کارایی روش 28 شغل واکاوی گشت .
سپس برای تعیین روایی واعتبار آنها 52 شغل که 36000 پوسچراز آن حاصل شد مورد ارزیابی قرار گرفت تنها ایراد آن این بودکه نتیجه ارزیابی کارگران در یک شغل اعتبار داده ها را اندکی پایین تر
می آورد.
(ادامه)OWASدسته بندی پوسچر درروش
تنه ، بیانگرنخستین رقم درکد پوسچر:
ستون فقرات کشیده ومستقیم
ستون فقرات خمیده
تنه در حال چرخش
تنه خمیده ودر چرخش
بازوها، بیانگردومین رقم درکد پوسچر:
هر دوبازو پائین تر از ارتفاع شانه
یکی از بازوها در ارتفاع شانه یا بالاتر از آن
هر دو بازو در ارتفاع شانه یا بالاتر از آن
(ادامه)OWASدسته بندی پوسچر درروش
پاها، بیانگرسومین رقم درکد پوسچر:
نشسته
ایستاده با پاهای کشیده ومستقیم
ایستاده با یک پای مستقیم
ایستاده بر دو زانوی خمیده
زانو زده بر روی یک زانوی خمیده
زانو زده بریک یا هر دو زانو
راه رفتن یا جابجا شدن
وزن بار یا نیروی موردنیاز
نیروی کمتر از kg10
(ادامه)OWAS دسته بندی پوسچر درروش
نیرویی بین kg10و kg20
نیرویی بیشتر از kg20
فازکاری
بیانگروظیفه ایست که فرد هنگام مشاهده وثبت کد در حال انجام آن است.
و به صورت دورقمی با کد صفر مشخص می شود.
ارزیابی پوسچرکدگذاری شده
ارزیابی پوسچرتوسط تعیین اولویت اقدام اصلاحی صورت می پذیرد که بیانگر ضرورت اجرای برنامه ی مداخله ای ارگونومیک در محیط کار می باشد که براساس بزرگی خطر بروز اختلالات اسکلتی-عضلانی وفشار وارد بردستگاه اسکلتی-عضلانی برای دو حالت زیرتعیین می شود.
الف)پوسچر تک تک اندام ها : درصد فراوانی نسبی پوسچرهای گوناگون را مشخص نموده وبا استفاده ازجدول زیراقدام اصلاحی را تعیین می کنیم.
ب) ترکیب پوسچرها : برای ارزیابی پوسچراثر ترکیبی 3 پوسچر و نیرو مورد توجه قرار می گیرد.
نکته: نیرو تاثیری در اولویت ندارد.
اولویت اقدام اصلاحی برای پوسچر تک تک اندام ها
اولویت اقدام اصلاحی برای پوسچر تک تک اندام ها
روش کار درمطالعه ی ارگونومیک کار
1- شغل یا مشاغلی با شیوع وبروز اختلالات اسکلتی-عضلانی بالا تعیین ومورد ارزیابی قرار می گیرند
2- فازهای کاری واکاوی می شوند
3- در هر فاز در فاصله های 30تا 60 ثانیه posture sampling انجام می دهیم
20 تا 40 دقیقه نمونه برداری در هرفاز
4-کد هر پوسچر را ثبت می کنیم
تجزیه وتحلیل داده ها وگزارش نتیجه نهایی
تعیین درصد فراوانی نسبی پوسچروتعیین اقدام اصلاحی در هرمورد
محاسبه ی درصد هر پوسچر ترکیبی تعیین سطح اقدام اصلاحی
گزارش فراوانی پوسچرهای نامطلوب
در صورت نیاز به اطلاعات جزئی ، تجزیه وتحلیل براساس فازهای کاری
استفاده از نرم افزارOWAS در تجزیه و تحلیل داده ها وکاهش زمان آنالیز بسیار مفید است.
اعتبار وروایی روش OWAS نزدیک به 90% می باشد وتصویری نسبتا درست از فشار وضعیتی را به دست داده و روایی قابل قبولی دارد.
به کمک کامپیوترOWAS اجرای
به کمک نرم افزار OWASCO
فازهای کاری
فاصله ی زمانی بین مشاهده ها
کدگذاری فازهای گوناگون
شناسایی فازهای خطرناک
به کمک نرم افزار OWASAN
توصیه های اقدامات اصلاحی
تعیین اولویت اقدامات اصلاحی
فهرست کردن پوسچرهای کاری
درصد فازهای کاری
بدترین پوسچرهای کاری
چاپ اطلاعات زمینه ای