بنام خدایی که همین نزدیکی است
شرکت های سرمایه گذاری
تعریف شرکتهای سرمایه گذاری
شرکت های سرمایه گذاری یا شرکت های مالی، شرکت هایی هستند که فعالیت آنها سرمایه گذاری در اوراق بهاداراست. این شرکتها افراد عادی راقادر می سازند تا از طریق خرید سهام اینگونه شرکت ها به طور غیرمستقیم در واحدهای بزرگ تولیدی سرمایه گذاری کنند. این شرکتها سهام یا اوراق قرضه شرکت های خصوصی و دولتی دیگر را خریداری میکنند و در واقع تامین کننده منابع مالی برای آنها به حساب می آیند. درحقیقت شرکت سرمایه گذاری یک واسطه مالی است که با فروش سهام خویش به عموم وجوه کافی را حاصل نموده و آنها را در مجموعه ای از اوراق بهادار سرمایه گذاری می کند و به این ترتیب مشکل سرمایه گذاران را در زمینه انجام سرمایه گذاری، با ریسک پایین حل می کند.
تاریخچه فعالیت شرکت های سرمایه گذاری
نطفه اصلی ایده جمع آوری وجوه از طریق یک امین، به قبل از قرن 19میلادی بر می گردد یعنی هنگامی که ویلیام پادشاه هلند درسال 1822میلادی دستور تاسیس نخستین تراست سرمایه گذاری را داد. در سال1833میلادی نوع مشابهی در بلژیک بوجود آمد و نخستین تراست سرمایه گذاری درایالات متحده نیز تراست بوستن بود که درسال 1924میلادی به وسیله استادان وکارکنان دانشگاه هاروارد به نام MITگشایش یافت.
تاریخچه فعالیت شرکت های سرمایه گذاری در ایران
سابقه فعالیت شرکت های سرمایه گذاری درایران به سال های تاسیس بورس اوراق بهادار تهران یعنی به دهه 1340بازمی گردد.
نخستین شرکت سرمایه گذاری در ایران به نام شرکت سرمایه گذاری البرز درسال 1345تاسیس شد و تا سال 1354تنها 3شرکت دیگر تاسیس شدند و تا سال 1362این تعداد4شرکت ثابت باقی ماند که این ازنقاط ضعف بازار سرمایه بود. در دهه 70 تعداد 21شرکت جدید ودر حال حاضر تعداد شرکت های سرمایه گذاری به بیش از50شرکت رسیده است.
نقش شرکت های سرمایه گذاری
شرکت های سرمایه گذاری یکی از واسطه های مالی هستند که ازآنها درکلیه بورس های پیشرفته دنیا درجهت ایجاد تعادل ونظم دربازار اوراق بهادار با هدف افزایش کارایی و رونق سرمایه گذاری در بازارهای سرمایه استفاده می شود و نقش با اهمیتی درتجهیز منابع مالی و هدایت آن به سوی ظرفیتهای تولیدی دارند.فلسفه اصلی تاسیس این شرکت ها جمع آوری پس اندازهای کوچک وسرمایه گذاری آنها درمجموعه متنوعی ازاوراق بهاداراست .
ماهیت شرکتهای سرمایه گذاری
شرکت های سرمایه گذاری ، نسبت مالکیت متفاوتی از شرکتهای مستقل را دارا هستند. مهمترین استراتژی این شرکتها، خرید بخشی از سهام شرکتهای مستقل به منظور حضور در هیات مدیره آنها میباشد .
هرچند هدف اصلی این شرکتها کسب سود می باشد و نه کنترل مدیریت.
هدف سرمایه گذار از شرکت های سرمایه گذاری
از زمان تشکیل بازار سرمایه چون سرمایه گذاران به اطلاعات کافی ومهارت های سرمایه گذاری دسترسی نداشتند بعضی درسهام شرکت هایی سرمایه گذاری می کردند که بازده مناسبی برای آنها نداشت وحتی گاهی اوقات اصل سرمایه خود را نیز ازدست می دادند .از طرفی هر سرمایه گذار عاقلی می دانست که برای کاهش خطرسرمایه گذاری باید در سرمایه گذاری خود تنوع ایجاد کند اما سرمایه گذاران یا وجه نقد نداشتند و یا اگر هم وجه نقدکافی داشتند اطلاعات کافی درباره تشکیل پرتفوی مناسب نداشتند. بنابراین جهت حل این مشکلات ورونق سرمایه گذاری و تحرک بازار نیاز به واسطه هایی همچون شرکت های سرمایه گذاری احساس می شد که نقش واسطه را بین سرمایه گذاران شرکت های سرمایه گذاری وشرکت های سرمایه پذیر بازی کنند. شرکت های سرمایه گذاری با فروش سهام خود به مردم وجوه حاصله را در مجموعه ای ازاوراق بهادار شرکت های دیگر سرمایه گذاری کرده و به سرمایه گذاران کوچک این امکان را می دهند تا با سرمایه ای اندک در پرتفوی بزرگی مشارکت کرده واز مزایای دیگر این شرکت ها همچون دسترسی به مدیران حرفه ای ،وکلای متبحر،مشاوران حقوقی ، سیستمهای اطلاعاتی اثربخش ،تحلیلگران مالی، متخصصین مالی ، قراردادهای استاندارد و…..این شرکت ها استفاده کنند .
اهمیت شرکت های سرمایه گذاری
این شرکت ها ابزارهای اصلی بازار سرمایه هستند. این شرکت ها افراد عادی را قادر می سازند تا از طریق خرید سهام اینگونه شرکت ها به طور غیرمستقیم در واحدهای بزرگ تولیدی سرمایه گذاری کنند و موجب افزایش سطح تولید ملی درا قتصاد را شوند که چنین امری نه تنها به تجهیز منابع مالی اندک مردم و هدایت آنها به سوی فعالیت های مولد اقتصادی می انجامد بلکه ازدیدگاهی دیگر اهمیت دارد، بدین معنی که مردم عادی معمولا به علت نداشتن اطلاعات وتخصص توانایی حرفه ای لازم به منظورانجام سرمایه گذاری بهینه راندارند.
بنابراین درچنین وضعیتی این شرکت ها که از تخصص لازم برخوردارند، خواهند توانست با ارائه خدمات کارشناسی و راهنمایی سرمایه گذاران آنان را در امر سرمایه گذاری وخرید سهام هدایت کنند.
این شرکت ها می توانند درفرآیند قیمت گذاری تاثیرگذاشته ودرنهایت بازار را به سوی کارایی هرچه بیشتر هدایت کنند. بنابراین این شرکت ها بدین جهت که تامین کننده بخش عمده ای ازجریان های منابع مالی به سوی بورس های اوراق بهادار هستند دارای اهمیت بسیار زیادی در بازار سرمایه هستند.
به جهت استفاده شرکت های سرمایه گذاری از مشاورین حرفه ای و متخصصین مالی ،پرتفوی انتخابی آنها با در نظر گرفتن ملاحظات مالی واقتصادی انجام می شود.آنها همچنین قادرند بر یک سرمایه گذاری مدیریت کرده ،سودها را دوباره سرمایه گذاری کنند ،دارایی ها را تغییر داده ،پرتفوی سرمایه گذاری را متنوع ساخته ،مجموعه ای از اوراق بهادار با شرایط خاص را جمع آوری کرده واز صرفه جویی های اقتصادی ناشی از مقیاس نیز استفاده کنند .
اهداف و ویژگی های فعالیت شرکت های سرمایه گذاری
شرکت های سرمایه گذاری هم از نظر اهداف و هم از لحاظ ترکیب پرتفو و نوع سرمایه گذاری با یکدیگر متفاوت هستند ولی اکثراٌ دو هدف عمده دارند:
1-سرمایه گذاری در رشته های مختلف به طوریکه خطر زیان رابه حداقل رسانده وحداکثر منافع راحاصل سازند.
2-خرید حداقل سهام لازم برای اعمال کنترل بر شرکت های دیگر
اهداف شرکتهای سرمایه گذاری معمولا درزمان تاسیس آنها مشخص می شود و درتدوین این اهداف معمولا میزان ریسک وبازدهی راکه شرکت قرار است به دست آورد تعیین می کنند. هم چنین در اساسنامه شرکت معمولا حدود اختیارات مدیران شرکت ازحیث تغییر ترکیب پرتفوی و درصد سرمایه گذاری در یک نوع اوراق بهادارتعیین می شود. در بیشتر شرکت های سرمایه گذاری مدیران حق دارند که به نظر و صلاحدید خود و باتوجه به وضع بازار هر نوع سهم یا اوراق بهاداری رابخرند یا بفروشند به شرط آنکه درصدهای یادشده حفظ گردند.
انواع شرکت های سرمایه گذاری
شرکت های سرمایه گذاری را از نظر نوع سرمایه گذاری به ترتیب زیر طبقه بندی می کنند:
1-شرکت های سرمایه گذاری درسهام عادی
2-شرکت های سرمایه گذاری در اوراق قرضه
3-شرکت های سرمایه گذاری درسهام ممتاز
4-شرکت های سرمایه گذاری درصنعت خاص
5-شرکت های سرمایه گذاری بین الملل
شرکت های سرمایه گذاری را با توجه به نحوه تامین مالی نیزمی توان طبقه بندی کرد. ازاین لحاظ درجهان سه نوع شرکت سرمایه گذاری وجود دارد:
1)صندوق سرمایه باز
2)صندوق سرمایه ای بسته
3)Unit trust
صندوق سرمایه باز
این صندوق ها که به صندوق تعاونی بازار پول معروفند پیوسته سهام جدید به مردم می فروشند تا خالص داراییشان افزایش یابد. اگر سهامداران بخواهند سهام خود را بفروشند شرکت اینگونه سهام را به قیمتی متناسب با ارزش پرتفوی صندوق که روزانه در پایان وقت محاسبه می شود خریداری می کنند این نوع شرکتها نه سهام ممتاز منتشرمی کنند و نه اوراق قرضه .سهام آنها در بورس معامله نمیشود بلکه خودشان یاکارگزاران توزیع سهام آن ها رامی فروشند.
صندوق سرمایه ای بسته
این صندوق ها دارای سرمایه ثابت و برخلاف صندوق تعاونی بازار پول سهام خودرا بازخرید نمی کنند.سهام این شرکت ها هم در بازارهای بورس وهم در بازارهای خارج از بورس خرید و فروش می شود. می توانند اوراق قرضه و سهام ممتاز منتشر کنند یا از بانک وام بگیرند.قیمت سهام آنها هم برحسب میزان عرضه و تقاضا تعیین می شود.
یونیت تراست ها
این صندوق ها که اولین بار در انگلستان راه اندازی شدند بیشتر به سرمایه گذاری در اوراق قرضه تمایل دارند و به همین دلیل گاهی اوقات صندوق های سرمایه گذاری غیرفعال نیز نامیده می شوند. این اصطلاح در کشورهایی مثل انگلیس و سایر بازارهای خارج از آمریکا مانند آفریقای جنوبی، سنگاپور، نیوزیلند و مالزی به معنای شرکت های سرمایه گذاری با سرمایه باز((OEIC) قلمداد می شوند. این موسسات مانند صندوق های دارای سرمایه محدود مقدار معینی سهام منتشر می کنند ولی سهامشان مثل صندوق های متقابل خرید و فروش می شود اوراق قرضه می خرند و سهام خریداری نمی کنند و اواراق قرضه را تا سررسید نگه میدارند مگر اینکه اعتبار انتشار دهندگان اوراق متزلزل شده باشد دراین صورت می فروشند. بنابراین سهامداران یونیت تراست ها از ترکیب پرتفویشان آگاهند ونگران تغییر آن نیستند.این موسسات دارای تاریخ انحلال هستند.
شرکت های سرمایه گذاری فعال در ایران به دلیل تنوع فعالیت آنها ،به 4 گروه تقسیم می شود:
1-شرکت های سرمایه گذاری مادر(هولدینگ)
2-شرکت های سرمایه گذاری عام
3-شرکت های سرمایه گذاری ساختمان
4-سایرشرکت های سرمایه گذاری
شرکت های سرمایه گذاری مادر
این نوع شرکت ها مالکیت سهام تمام یا بخش اعظمی از سهام سایرشرکت ها را دارند. بعبارتی هدایت، راه اندازی، تولید و مدیریت زیر مجموعه ها از طریق معامله سهام آنها در بورس یا خارج از آن به عهده این شرکت هاست. این نوع شرکت ها نقدینگی خود را به منظور توسعه واحدها ،پروژه ها و خرید سهام سایر شرکت ها از طریق افزایش سرمایه خود تامین می کنند. درصد سهام شرکت های سرمایه گذاری مادر در شرکت های سرمایه پذیر می تواند از 40تا90درصد تغییرکند.
شرکت های سرمایه گذاری عام
این نوع شرکت ها به منظورمالکیت سهام شرکت های تولیدی نه به قصدکلی عهده دارشدن مدیریت آنها بلکه به منظور خرید و فروش سهام آنها طبق مقررات اساسنامه خود و قانون تجارت و بهره جویی از سودهای آتی آن شرکت ها تاسیس شده اند این نوع شرکت ها ازطریق پذیره نویسی عمومی اقدام به جذب سپرده های عامه مردم می کنند.میزان سهام شرکت های سرمایه گذاری عام درشرکت های سرمایه پذیر میتواند از یک سهم تا حدود10 درصد سهام نیز تغییر یابد.
شرکت های سرمایه گذاری ساختمان
این نوع شرکت ها عمدتا در زمینه توسعه و عمران شهری و نیز انجام ساخت و ساز در زمینه مسکن درسطح کشور ظرف دو سال گذشته تاسیس شده اند و اقدام به جذب سپرده های آحاد مردم از طریق پذیره نویسی عمومی سهام خود کرده اند.
سایرشرکت های سرمایه گذاری
این نوع شرکت ها در سایر رشته های اقتصادی از جمله فعالیت های تولیدی ، بازرگانی ، خدماتی و…مشغول به فعالیت می باشند.
تعریف شرکت های سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تهران :
بر مبنای بند 21 ماده یک قانون بازار اوراق بهادار شرکت سرمایه گذاری از مصادیق نهادهای مالی می باشد که حرفه اصلی و در واقع موضوع اصلی فعالیت آن در اساسنامه آن، سرمایه گذاری در سهام، سهم الشرکه ، واحدهای سرمایه گذاری صندوق ها یا سایر اوراق بهادار دارای حق رای شرکت ها، موسسات یا صندوق ها ی سرمایه گذاری با هدف کسب انتفاع بدون کسب کنترل یا نفوذ قابل ملاحظه در شرکت، موسسه یا صندوق سرمایه گذاری سرمایه پذیر در چارچوب قوانین و مقررات است و از نظر حقوقی به دو شکل سهامی خاص و عام تشکیل می شود.
مطابق مصوبه مورخ 91/06/25 هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار حداقل سرمایه شرکت های سرمایه گذاری و مادر (هلدینگ) مبلغ یکصد میلیارد ریال تعیین گردیده است
انواع شرکت های سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تهران
شرکت های سرمایه گذاری عام
شرکت های سرمایه گذاری خاص
شرکت های سرمایه گذاری استانی
شرکت های سرمایه گذاری سهامی خاص
شرکت های سرمایه گذاری سهامی عام
مطابق مصوبه مورخ 86/2/15 هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار
حداقل سرمایه
شرکت های سرمایه گذاری سهامی خاص به میزان پنج میلیارد ریال
شرکت های سرمایه گذاری سهامی عام به میزان پنجاه میلیارد ریال
تعیین گردیده است.
صورت های مالی شرکت های سرمایه گذاری
صورت های مالی شرکت های سرمایه گذاری
محاسبه ارزش ذاتی شرکتهای سرمایه گذاری
نمونه موضوع فعالیت و اساسنامه
فعالیت های اصلی :
سرمایه گذاری در سهام، سهم الشرکه ، واحدهای سرمایه گذاری صندوقها یا سایر اوراق بهادار دارای حق رای با هدف کسب انتفاع انجام مطالعات، تحقیقات و بررسی های تکنولوژیکی، فنی، علمی، بازرگانی و اقتصادی برای بهره برداری توسط اشخاص حقوقی سرمایه پذیر،تامین منابع مالی اشخاص حقوقی سرمایه پذیر از منابع داخلی شرکت یا از طریق سایر منابع ازجمله اخذ تسهیلات بانکی به نام شرکت یا شخص حقوقی سرمایه پذیر با تامین وثیقه یا تضمین بازپرداخت از طریق شرکت یا بدون تامین وثیقه یا تضمین بازپرداخت تدوین سیاست های کلی و راهبردی و مدیریتی اشخاص حقوقی سرمایه پذیر، شناسایی فرصت های سرمایه گذاری به منظور معرفی به اشخاص حقوقی سرمایه پذیر،ارائه سایر خدمات فنی، مدیریتی، اجرایی و مالی به اشخاص حقوقی سرمایه پذیر و سرمایه گذاری با هدف کسب انتفاع و کنترل عملیات یا نفوذ قابل ملاحظه در سهام، سهم الشرکه و سایر اوراق بهادار دارای حق رای
فعالیتهای فرعی :
سرمایه گذاری در مسکوکات ، فلزات گرانبها، گواهی سپرده ی بانکی و سپرده های سرمایه گذاری نزد بانکها و موسسات مالی اعتباری مجاز، سرمایه گذاری در سهام، سهم الشرکه ، واحدهای سرمایه گذاری صندوق ها یا سایر اوراق بهادار دارای حق رای شرکت ها، موسسات یا صندوق ها ی سرمایه گذاری با هدف کسب انتفاع به طوری که به تنهایی یا به همراه اشخاص تحت کنترل و اشخاص تحت کنترل واحد، سرمایه گذاری در سایر اوراق بهادار که به طور معمول دارای حق رای نیست و توانایی انتخاب مدیر یا کنترل ناشر را به مالک اوراق بهادار نمی دهد، سرمایه گذاری در سایر دارایی ها از جمله دارایی های فیزیکی، پروژه های تولیدی و پروژه های ساختمانی با هدف کسب انتفاع و ارائه خدمات مرتبط با بازار اوراق بهادار
مزیت کنترل ستادی فعالیت های شرکت های زیر مجموعه و توجه به ارزش آفرینی و نحوه تاثیرگذاری مثبت در کل عملکردآنها با استفاده از انواع استراتژیهای غالب در دهه های مختلف مثل گروهبندی ، تنوع گرایی و …، معیار مناسبی برای تمایل به استراتژی ستاد محوری نزد شرکتهای سرمایه گذاری و هلدینگ محسوب می شود.
شرکتهای سرمایه گذاری و هلدینگ موفق از الگوی یکسانی مشتمل بر سه اصل برخورداربوده اند :
الف) بینش ارزش آفرینی شامل نفوذ انفرادی ، اتصالی و خدماتی و توسعه ای است.
ب) ویژگیهای سازمانی متمایز
ج) کانون تجارت
انواع ریسک
ریسک بازار
ریسک ناشی از نوسانات ارزش دارایی ها یا درآمدهای حاصل از دارایی ها.
ریسک اعتباری
ریسک زیان ناشی از عدم توانایی طرف معامله در ایفای تعهداتش.
ریسک عملیاتی
ریسک زیان ناشی از فرآیندهای ناکافی یا نارسای داخلی، افراد یا سیستم ها، یا رویدادهای خارجی.
ریسک نقدینگی
ریسک عدم توانایی ایفای تعهدات در سررسید آنها به دلیل کمبود منابع مالی.
انواع ریسک
ریسک شهرت
ریسک ناشی از شهرت منفی که تاثیر زیان آوری بر ارزش سهامدار و وضعیت آن در بازار داشته باشد.
ریسک استراتژیک
ریسک زیان ناشی از نداشتن استراتژی توسعه بلندمدت نزد تیم مدیریت.
ریسک قانونی
ریسک زیان ناشی از جرائم و تحریم هایی وضع شده توسط مراجع قضایی به دلیل نقض تعهدات قراردادی و قانونی.
مدیریت ریسک در شرکت های سرمایه گذاری
فرآیند تعیین، ارزیابی، و کنترل ریسک های
سازمانی
پرتفوی
در راستای حداقل نمودن زیان های غیر قابل پیش بینی و بیشینه نمودن نسبت بازدهی به ریسک.
ریسک های سازمانی
به ریسک هایی اطلاق می گردد که کل شرکت را تحت الشعاع قرار می دهد تا تک تک اجزا آن را.
این ریسک می تواند نگرشی از بالا به پایین یا از پایین به بالا داشته باشد.
ریسک های سازمانی
ریسک قانونگذاری
ریسک مدیریت (اجرایی)
ریسک عملیاتی
ریسک شهرت
ریسک سیاسی و اقتصادی (تحریم ها، هدفمند سازی یارانه ها….)
ریسک استراتژیک
اصول مدیریت ریسک
سازمان بین المللی استانداردسازی موارد ذیل را به عنوان اصول مدیریت ریسک مورد شناسایی قرار داده است. مدیریت ریسک باید: 1.خلق ارزش نماید 2. بخش لاینفک فرآیندهای سازمانی باشد 3.بخشی از تصمیم گیری باشد 4.به وضوح، عدم اطمینان را مورد توجه قرار دهد 5.نظام مند و ساختاریافته باشد 6.بر مبنای بهترین اطلاعات موجود باشد 7.بر مبنای نیازها و خواسته های سازمان باشد 8.عوامل انسانی را مد نظر قرار دهد 9.شفاف و فراگیر باشد 10.پویا، تکرارشونده و پاسخگو به تغییرات باشد 11.امکان بهبود و بهسازی مستمر داشته باشد
اهداف مدیریت ریسک
دو حوزه اصلی مورد توجه مدیریت ریسک که هر یک مشتمل بر اهداف خاص خود می باشند عبارتند از:
حوزه داخلی 1.اطمینان دهی به مدیریت در خصوص اینکه شرکت از ریسک های فعلی و آتی آگاه است و آنها را تحت کنترل دارد 2.حفاظت از دارایی ها و اعتبار شرکت 3.کمک به بهبود عملکرد عملیاتی شرکت و افزایش ارزش سهامدار
4.افزایش کارایی از طریق کاهش زیان های بالقوه ناشی از ریسک های موجود در فعالیت های شرکت 5.پشتیبانی از دستیابی به اهداف استراتژیک
حوزه خارجی 1.اطمینان از تطبیق با الزامات قانونی 2.ایجاد مزیت رقابتی 3.اطمینان دهی به سهامداران و سایر ذینفعان از اینکه شرکت فعالانه در حال مدیریت ریسک ها می باشد
سبز باشید