سیستم مراقبت از بیماریها در بلایا
مراقبت (Surveillance):
جمع آوری، تجزیه، تحلیل و انتشار اطلاعات مربوط به یک رویداد بهداشتی که مقامات و سیاست گذاران بهداشتی به وسیله این اطلاعات برای اجرای طرح ها، ارزیابی برنامه های بهداشتی و فعالیت های مربوط به آن به کار گیرند.
کاربردهای سیستم مراقبت
• تعیین پراکندگی جغرافیایی • تعیین گروههای سنی و جنسی مبتلا • تعیین روند بیماری • پیش بینی و تشخیص زودرس همه گیری ها • ایجاد فرضیات و هدایت تحقیقات
• کمک به طراحی مداخلات بهداشتی • ارزیابی مداخلات بهداشتی انجام شده
انتشار بیماریهای قابل انتقال پس از وقوع بلایا
بلایای طبیعی غالباً با پخش شایعاتی در مورد بروز همه گیریهای ( حصبه و وبا ) و یا شرایط غیر عادی مانند افزایش مارگزیدگی و غیره همراه می باشند.
در حقیقت اپیدمیولوژیست ها پس از بررسی های لازم در منطقه، اینگونه شایعات را بندرت مورد تائید قرار می دهند.
بدون توجه به شایعات به علت تغییراتی که بلایای طبیعی بوجود می آورند و عدم دسترسی به تسهیلات مورد نیاز ، احتمالاً مخاطرات ناشی از بیماریهای قابل پیشگیری افزایش می یابند.
عوامل مساعد کننده بروز بیماریهای واگیر پس از وقوع بلایای طبیعی
زمینه های قبلی بیماری
تغییرات اکولوژیک و زیست محیطی ناشی از وقوع بلایای طبیعی
تغییر در تراکم جمعیت
جابجایی جمعیت و آلودگی افراد
آشفتگی خدمات رفاهی و عمومی ( آب ، برق، تلفن)
اختلال در خدمات بهداشتی اولیه
مهمترین بیماری های بعد از وقوع بلایا
طبقه بندی بیماری ها بر حسب نوع بلایای طبیعی
بیماریهایی که پس از وقوع سیل شایع می شوند: غرق شدگی، ضربه، عفونتهای حاد تنفسی فوقانی، بیماریهای منتقله توسط ناقلین و بیماریهای منتقله توسط آب مانند: تیفوئید، وبا، هپاتیت عفونی، شیگلوزیس، سالمونلوزیس، اشرشیاکلای، آمیبیازیس، ژیاردیازیس، کریپتوسپوریدیوز، تیفوس شپشی( اپیدمیک)، طاعون، تب راجعه، مالاریا و غیره.
بیماریهایی که در هنگام خشکسالی (قحطی) بوجود می آیند: مالاریا، تراخم و گال.
بیماریهایی که پس از زلزله بوجود می آیند: بیماریهای قلبی آترواسکلروتیک، استرس های روانی، ضربه، خفگی، سوختگی و غیره.
اصول پیشگیری و مبارزه با بیماریهای واگیر در حوادث طبیعی
توجه به رعایت کلیه معیارهای منطقی بهداشت عمومی جهت کاهش مخاطرات
بررسی و تحقیق در مورد گزارشهای ثابت نشده انتشار بیماریها به منظور جلوگیری از گسیختن و توقف برنامه های عادی
تنظیم و یا برقراری روش های قابل اعتماد و گزارشی جهت شناسائی و تشخیص فردی انتشار و شیوع بیماریها و آغاز اقدامات کنترل کننده و ادامه اجرای برنامه های بهداشت عمومی و بهسازی محیط
اصول پیشگیری و مبارزه با بیماریهای واگیر در حوادث طبیعی
مهمترین بخش تشکیل تیم مراقبت است
چه عوارض و علائمی بایستی پیگیری شوند و از اهمیت برخوردارند(مردم باید بدانند)
تب
تب و اسهال
تب و سرفه
ضربه ها
سوختگی ها
بیماریهای بثوری
تیم مراقبت در شرایط اضطراری باید بیماریهای زیر را گزارش نماید(گزارش روزانه)
تب های بدون اسهال و سرفه
تب با اسهال
تب با سرفه
موارد مشکوک به مننژیت
حیوان گزیدگی
مار گزیدگی
ضربه ها
موارد مشکوک به سرخک
سوختگی ها
موارد مشکوک به مالاریا
برقرارى سیستم هاى مراقبتى
بطور کلی تاسیس یک سیستم مراقبتی مستقل پس از وقوع حوادث طبیعی ضروری نیست، زیرا امکاناتی که تکافوی تامین نیازهای مراقبتی را بنماید از گذشته در محل موجود می باشد و اهالی محل اطلاع کافی از آنچه در منطقه آنها اتفاق افتاده را دارا بوده، و روشهای محلی جمع آوری اطلاعات را می دانند ولی مقامات مرکزی بهداشت فاقد مکانیسمی جهت جمع آوری اینگونه اطلاعات منطقه ای و ملی بصورت منطقی و علمی می باشند.
چنانچه به دلیل وقوع حوادث طبیعی برنامه های مراقبتی از بین بروند باید نسبت به برقراری یک سیستم مراقبتی مشابه اقدام و در زمینه بیماریهای منطقه و بیماریهائی که احتمالا” در موارد وقوع بلایا بوجود می آید و همچنین سایر بیماریهای قابل کنترل مطالعه و بررسی نمود.
اپیدمیولوژیست دولتی و هماهنگ کننده برنامه های امداد بهداشتی باید هرچه زودتر نسبت به مشخص نمودن بیماریها و عوارض ناشی از آنها اقدام نماید.
وظایف تیم مراقبت
گزارش به موقع بیماریها
تجزیه و تحلیل آمار مربوط به بیماریها
برقراری خدمات آزمایشگاهی مناسب با توجه به امکانات موجود
انجام برنامه های واکسیناسیون و ایمن سازی
تامین و ذخیره واکسن و داروهای لازم و حفظ زنجیره سرمای واکسن
هماهنگی با اعضای کمیته بهداشت محیط در رابطه با کنترل آب آشامیدنی، دفع فضولات، کنترل حشرات، کنترل مواد غذایی و مصرف سموم و …..
هماهنگی باتیم آموزش بهداشت در رابطه با رعایت بهداشت فردی
نمونه فرمی که با مسئولیت اپیدمیولوژیست دولتی توزیع و تشریح و در جمع آوری آنها نظارت می گردد و سپس به واحد آمار برگردانده می شود
گزارش روزانه مراقبت از بیماریها عوارض مشخص بیماریهاى قابل تشخیص وسیله بهداشتى یا گروه امداد . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
تب هاى بدون اسهال و سرفه (۱) تب هاى توام با اسهال (۲) تب هاى توام با سرفه (۳) مننژیت سگ گزیدگى مارگزیدگى ضربه سرخک سوختگى ها سوء تغذیه ناشى از پروتئین ،انرژى سایربیماریها
جمع روزانه
تاریخ . . . . . . . . . . . موارد بیمارى مرگ و میر ———————— ————————– زیر۱۵سال بالای ۱۵ سال زیر۱۵ سال بالای ۱۵ سال ————————————————————————
تجزیه و تحلیل اطلاعات
به منظور جمع آوری و تجزیه و تحلیل و تفسیرآمار، یک گروه شامل یک نفر اپیدمیولوژیست و کارکنان مربوط بانضمام وسیله نقلیه جهت اعزام به منطقه و دسترسی به امکانات عمومی و یا خصوصی آزمایشگاهی مورد نیاز می باشند. علاوه بر کارکنان اپیدمیولوژی وابسته به دولت و دانشگاهها، مراکز پژوهشی و آژانس های بین المللی ممکن است نسبت به تامین اپیدمیولوژیست های ورزیده و امکانات مورد نیاز آزمایشگاهی اقدام نمایند.
مدیریت پیشگیری و مبارزه با بیماری های واگیر در بلایا
هدف کلی:
کاهش و یا به حداقل رساندن مرگ و میر، بیماری و ناتوانیهای جسمی و روانی ناشی از بلایا.
اهداف اختصاصی:
تسهیل بازگشت فوری به وضعیت عادی و ارائه خدمات بهداشتی به مردم پس از بروز بلایا.
توجه یکسان به تمام جنبه های مدیریت بخش بهداشت شامل پیشگیری، کاهش آثار بلایای طبیعی، آمادگی، مقابله، توانبخشی و بازسازی خدمات بهداشتی در مراحل مختلف: قبل، هنگام و پس از بروز بلایا.
تهیه یک چهارچوب عملیاتی برای مقابله هماهنگ با بلایا و آثار آنها در بخش بهداشت به منظور دستیابی به اهداف فوق با جلب مشارکت مردم
توجه به مخاطرات طبیعی و سایر وضعیتهای اضطراری هنگام تنظیم و اجرای برنامه های توسعه در بخش بهداشت.
مهمترین اقدامات لازم برای مراقبت، پیشگیری و کنترل بیماریهای قابل انتقال در بلایا
الف ـ قبل از وقوع بلایا
1 ـ برقراری سیستم نظام مراقبت، آموزش به عموم، آموزش پرسنل بهداشتی درمانی بخشهای دولتی و خصوصی و سایر بخشهای دولتی و امدادگران رسمی
2 ـ تهیه لیست داروها، واکسنها، لوازم، مواد و تجهیزات آزمایشگاهی مورد نیاز برای سیستم مراقبت بیماری ها
3ـ تعیین آزمایشگاهای مرجع در مناطق مختلف کشور
4ـ بررسی نحوه توزیع بیماری ها و همه گیری ها در بلایا به تفکیک استان ها و شهرستان ها
ب ـ زمان وقوع بلایا
تنظیم یک سیستم دقیق و سریع و مستقل برای فعالیت درون واحد مراقبت از بیماریهای واگیر در سطوح مختلف مرکز در هنگام بروز بلایا و تمرین عملی و بازبینی مکرر و به روز کردن مداوم آن
هشدار باش به سیستم نظارت در حین وقوع بلایا
ج ـ پس از وقوع بلایا
1ـ انجام ارزیابی سریع بهداشتی درمانی
2 ـ انجام اقدامات بهداشتی
3 ـ انجام اقدامات پزشکی و درمانی
1-3) اعمال مراقبت و اجرای دقیق سیستم نظارتی برای بیماریهای واگیردار و کنترل اپیدمی
2-3) واکسیناسیون
3-3) ارائه خدمات آزمایشگاهی
4 ـ بسیج منابع (انسانی و غیر انسانی)
واکسیناسیون و برنامه هاى ایمنسازى
مقامات پزشکی غالبا” تحت فشار نسبتا” زیاد عمومی و سیاسی جهت آغاز اجرای برنامه های واکسیناسیون برعلیه حصبه وبا و کزاز میباشند ، این فشارها ممکن است با اعلام گزارشهای مبالغه آمیز در مورد خطر انتشار بیماریها در نشریات محلی و بین المللی افزایش یابد .
دلایل منع انجام واکسیناسیون عمومی بر علیه وبا و تیفوئید در بلایا
هیچگونه مدارکی که دلالت بر انتشار وسیع اینگونه بیماریها پس از وقوع بلایا باشد وجود نداشته باشد.
سازمان جهانی بهداشت انجام واکسیناسیون بر علیه وبا و تیفوئید را در مناطق بومی و بصورت روتین توصیه نمی نماید. واکسن های تیفوئید و کلرا تنها دارای تاثیر جزئی و حفاظت های فردی کوتاه مدت بوده و در پیشگیری از انتشار بیماریهای فوق تاثیر ناچیزی دارند.
پوشش کامل ایمنسازی جمعیت حتی چنانچه در یک مرحله انجام گیرد در مدت زمانی کوتاه مقدور نمی باشد و چنانچه اقدام به اجرای برنامه مصونسازی در مراحل دوم و سوم گردد بعلت کاهش علاقه عمومی، پوشش کامل جمعیتی مشکل تر خواهد بود.
اجرای برنامه های واکسیناسیون نیاز به تعداد بی شماری از کارکنان دارد که باید نسبت به استخدام آنان اقدام گردد.
کیفیت واکسن در دسترس بویژه چنانچه بطور عجولانه از منابع نامطمئن تامین گردد باید مورد دقت کافی قرار گیرد.
برنامه های ایمن سازی عمومی ممکن است منجر به تشخیص و درک اشتباه عمومی در رابطه با ایمنی از مخاطرات بیماریها و بی توجهی به معیارهای موثر بهداشتی گردد.
Thanks for your attention